drama mojang dua rebuan

8/17/2019 Drama Mojang Dua Rebuan

1/26

1

Drama Sunda

MOJANG DUA RÉBUAN

Dadan Sutisna

1

Rohangan balé désa, pabeubeurang. Pa Kadés keur narima tamu (Kurdi). Jurutulis

nundutan di juru. Di beulah luar, Rukmini keur diuk nungguan, bari leungeunna teu eureun

ngoprék hapé.

Kurdi : Tah, kitu, Pa Kadés. Kuring mah ménta kapastianana, ku naon

pangna pun anak teu manggih waé jodo?

Pa Kadés : Ari Pa Kurdi, pan tadi gé tos diécéskeun, jodo mah lain urusan

kepala désa. Anging Gusti nu bisa nangtukeun jodo. Ké, ké, budak nu

mana ieu téh?

Kurdi : Anak kuring mah ngan hiji, Pa Kadés. Si Cakra, nu lahirna malem

Jumaah Kaliwon. Padahal kurang kumaha bageurna éta budak.

Kasép. Di sakolana pinter, malah ayeuna mah geus jadi sarjana.

Atuh rajakaya, asana kurang kumaha. Bapana, nyaéta simkuring,

goréng-goréng gé boga toko beusi. Hayang mobil tilu siki waé mah

teu kudu ngiridit. Tapi naha éta Si Cakra, kawas nu teu boga haté ka

awéwé? Kawas teu ngalaman begér? Hariwang kuring mah. Padahal

nu ngahéroan kurang kumaha. Nu geulis, nu bahélol, sasatna

nyalampeurkeun. Ku naon Pa Kadés, pangna pun anak kawas kitu?

Pa Kadés : Éta sugan, bapana mah langkung uninga?

Kurdi : Matak datang ka dieu gé, kuring téh rék ménta bongbolongan. Pan

ayeuna mah jaman data. Susuganan di ieu désa, aya data statistik

nu ngécéskeun sabab musabab hiji jajaka seuseut pinanggih jodo.

Pa Kadés : (Garo-garo teu ateul) Teu aya. Upama data jumlah randa mah, aya...

Kurdi : Sababaraha tah jumlahna?


2/26

2

Pa Kadés : Di jurutulis aya catetanana. Aéh, punten, Pa Kurdi, simkuring sanés

alim mayunan. Seueur kénéh sanghareupaneun lian ti urusan jodo.

Kurdi : Ah, da sarua kuring gé keur riweuh. Rék ngirim heula keusik ka Désa

Cihujan. Mangga atuh dikantun, kadé mun geus iber ngeunaan punanak, béjaan kuring, nya.

Kurdi tuluy ngajak sasalaman. Jurutulis nu keur nundutan ngoréjat, basa diajak

sasalaman téh. Kurdi ngaléos.

Jurutulis : Mangga, tamu salajengna!

Rukmini asup rurusuhan.

Rukmini : Ka kuring?

Pa Kadés : Muhun. Mangga calik. Peryogi naon, badé ngalereskeun kartu

keluarga, akta kelahiran, atanapi...

Rukmini : (Motong kalimah) Lain. Kuring datang ka dieu, rék ngumaha ka Pa

Kadés, sangkan éta mangkeluk buru-buru dihukum.

Pa Kadés : Ké, ké, sing pertéla atuh nyarita téh. Maké heula bubuka, béh kuring

ngarti.

Rukmini : Lah, teu kudu maké bubuka, da lain pidato. Ieu mah urusan hukum.Éta mangkeluk geus ngarempak rupa-rupa pasal dina undang-

undang I-Té-É. Pa Kadés nyaho naon ari I-Té-É?

Pa Kadés : Informasi dan Transaksi Éléktronik . Ari kitu manéh boga masalah

naon jeung éta undang-undang?

Rukmini : Lain kuring nu boga masalah mah. Tapi éta mangkeluk.

Pa Kadés : Atuh ulah ka dieu ari urusan undang-undang mah. Mun rék lapor

perkara hukum, tuh ka ditu, ka kantor pulisi.Rukmini : Tapi Pa Kadés kudu apal, di ieu désa aya warga nu pikasebeleunana

kawas kitu.

Pa Kadés : Ari kitu, naon kasalahan éta jelema téh?

Rukmini : Mangkeluk, lain jelema. Kahiji, pagawéanana ukur sindir sampir.

Sigana matak muriang mun teu nyindiran batur téh.

Pa Kadés : Nyindiran kumaha?

Rukmini nangtung, némbongkeun layar hapé gigireun Pa Kadés.


3/26


4/26

4

Pa Kadés : Mangga, caralik. Moal bener ngobrol bari nangtung mah, komo

dibarung ku hahaok. Sok istigfar heula...

Awéwé 3 : Naha maké kudu istigfar? Da kuring mah teu kausap sétan?

Pa Kadés : Nu kakara bérés solat gé sok istigfar. Ngarti? Komo ieu nu ngoprotkésang bari kaciri napsu.

Rukmini : Pa Kadés, ari kuring rék dikumahakeun? Béréskeun heula atuh hiji-

hiji nyanghareupan awéwé téh, ulah diacak kitu!

Pa Kadés : (Ngarérét ka Jurutulis) Pa Ulis, punten ieu campedak urus heula!

Jurutulis : Diurus kumaha, Pa Kadés?

Pa Kadés : Dikolongan naon kahayangna...

Jurutulis : Apan geus sidik kahayangna mah, éta awéwé nu sok nulis status

dina Pacébuuk kudu dihukum.

Pa Kadés : Mun kitu mah, anteurkeun heula ka Bu Kadés. Sugan ari papada

awéwé mah gancang bérésna.

Jurutulis : Bu Kadés nu di tonggoh, atanapi nu di lebak?

Pa Kadés : Nu di lebak. Awas mun nanya deui!

Jurutulis jeung Rukmini ngaléos.

Pa Kadés : Saha jeung nu ti mana ieu téh? Naon maksud pangna nepungan

simkuring?

Awéwé 1 : Naha bet nanya saha ieu? Piraku Pa Kadés teu apal ka warga

sorangan?

Pa Kadés : Warga ieu désa téh aya tilu rébu. Kuring teu apal hiji-hijina, komo

apan réa nu ngaranna sarua.

Awéwé 4 : (Rada tenang) Simkuring opatan téh, wawakil ti sakitu puluh ibu-ibu

nu nasibna sarua. Ngarasa teu ngeunah jeung kaganggu

katingtriman hirupna. Ieu kacirina kawas masalah leutik. Tapi keur

kaom ibu mah badag kacida, lantaran aya konsékwénsi logis jeung

hubungan biologis nu teu harmonis.

Pa Kadés : Saéna, langsung waé kana maksudna.

Awéwé 2 : Kieu, Pa Kadés. Di kontrakan Pa Haji, aya mojang nu keur indekos.

Mahasiswi jurusan hubungan masarakat seméster lima.


5/26

5

Awéwé 1 : Lain seméster lima, tapi seméster ganjil.

Awéwé 2 : Apan lima gé ganjil.

Awéwé 3 : Seméster tujuh nu benerna mah. Bisi ditingali tina sapatuna!

Awéwé 4 : Naon hubunganana sapatu jeung seméster?

Pa Kadés : Tos, tos, saéna ibu-ibu kuliah deui sangkan paham naon ari

seméster. Teras kumaha?

Awéwé 2 : Éta mojang teuing ku geulis. Jangkung leutik bari ngeusi, ari

beungeut badis artis. Béntang timur téa, manéhna aya di wétan,

jelema nyéréd ka wétan. Urut diukna pada ngusapan, tapak

tonggongna pada nyiuman...

Pa Kadés : Heup, heup, teu kedah bari lebay. Naha salah mun manéhna jadi

awéwé geulis?

Awéwé 1 : Henteu lepat, da tos kitu ti dituna...

Pa Kadés : Salah mun manéhna indekos di kontrakan Pa Haji?

Awéwé 2 : Henteu lepat, da éta mah hakna.

Pa Kadés : Éta mojang sok ngagoda salaki batur? Kaasup salaki ibu-ibu?

Awéwé 1-4 : (Bareng) Henteu...Pa Kadés : Terus naon masalahna atuh? Naha bet kudu diusir? Nu salah mah

lain éta mojang, tapi uteuk salaki ibu nu kudu disérvis.

Awéwé 2 : Kieu Pa Kadés... Euh, kumaha nya. Disebut ngagoda, da henteu. Tapi

réa nu kagoda. Mimitina mah éta mojang sok balanja ka warung Bi

Engkol. Rék balanja sabarahaeun ogé, angger ngasongkeun duitna

téh dua rébu.

Pa Kadés : Atuh ngarugikeun nu boga warung ari kitu mah. Piraku meuli béaslima kilo ukur ngasongkeun duit dua rébu?

Awéwé 4 : Maksadna kieu, Pa Kadés. Mun éta mojang balanja sapuluh rébueun,

manéhna ngasongkeun duit lima lambar, masing-masing dua

rébuan. Kahartos?

Pa Kadés : Najan ku duit kencring saratus pérak gé, sah waé ari jejeg mah.

Henteu salah cék kuring mah.

Awéwé 3 : Masalahna kieu, Pa Kadés. Mun éta mojang tas balanja, rob lalakipaheula-heula ka warung. Papada hayang ngampihan éta duit dua


6/26


7/26

7

Pa Kadés : (Ngambeuan duit) Bau jéngkol...

Awéwé 1 : (Nukeurkeun duit) Oh lepat, nu éta mah pamulangan ti tukang

sayuran. Cobi nu ieu...

Pa Kadés : Enya, seungit. Tapi kuring mah teu bisa ngabayangkeun nanaon...

Awéwé 2 : Lantaran Pa Kadés can kungsi ningal éta mojang. Cobi ayeuna Pa

Kadés ameng ka kontrakan Pa Haji, terus teuteup éta mojang, terus

angseu deui éta duit. Pasti bénten.

Pa Kadés : Nanaonan, kawas nu euweuh gawé. Punten, simkuring hoyong ka

jamban heula.

Pa Kadés nangtung, nguliat, terus ngaléos ka tukang. Lampu pareum. Caang deui. Opat

awéwé dariuk kénéh. Pagawé Désa ngurunyung.

Pagawé Désa : Punten ibu-ibu, kantor désa badé ditutup. Tos liwat magrib!

Awéwé 1 : Har, apan kami téh keur ngadagoan Pa Kadés. Tadi téh cenah rék ka

jamban, tapi geus tilu jam can datang kénéh...

Pagawé Désa : Pa Kadés mah da tos di bumina. Tadi gé katingal angkat ka masjid.

Awéwé 2 : Sugan nurustunjung Kadés téh. Awas mun panggih deui.

Opat awéwé bubar.

2

Isuk-isuk, méméh panonpoé meleték. Péngkolan Cimites simpé kénéh. Di tepas hiji imah

sigrong, nu katémbong ukur korsi jeung méja, paranti nu bogana niis. Gigireun éta imah,

aya warung leutik nu Bi Engkol. Nutup kénéh.

Jurutulis ngurunyung. Tuluy ngetrokan warung.

Jurutulis : Assalamualaikum. Sampurasun. Punten... Selamat pagi.

Rada lila taya nu ngawaro. Jurutulis tuluy pupuntenan deui. Geus kitu gék diuk dina

bangku.

Mang Édul : (Ti jero warung) Cik atuh euy, montong ngaganggu nu keur saré.

Bi Engkol : (Ti jero warung) Saha éta téh emangna, nyémah lain wayah...

Mang Édul : Téang atuh...

Bi Engkol muka panto. Rucang-riceng lulungu kénéh.


8/26

8

Bi Engkol : Aéh, geuning Pa Ulis. Naha mani tanginas, wayah kieu tos ider-

ideran. Hayam gé sararé kénéh. Badé aya pikersaeun naon?

Jurutulis : Teu rék nanaon. Ngahaja wé ngageuingkeun. Apan geus kawajiban

papada manusa, silih geuing jeung sasama téh.Bi Engkol : Aya kituna, padahal sakantenan wé atuh, sadaya warga désa

geuingkeun...

Jurutulis : Kahayang mah kitu, ngan teu kaduga. Geus usum kopi wayah kieu?

Bi Engkol : Teu acan. Apan gulana gé karulem kénéh, kedah digugahkeun heula.

Mang Édul kaluar bari kukuliatan.

Mang Édul : Aya wartos nu parenting énjing-énjing ieu?

Jurutulis : Aya. Pa Kadés sigana sakedap deui rék ngundurkeun diri.

Mang Édul : Har, naha? Apan batur mah hayang jadi pamingpin téh?

Jurutulis : Tos teu tahan rupina... Mana kopi téh, Bi?

Bi Engkol ka jero. Mang Édul diuk gigireun Jurutulis.

Mang Édul : Teu tahan kedah ngantor unggal dinten?

Jurutulis : Lain. Teu tahan nyanghareupan warga. Sagala rupa dilaporkeun kakadés. Leuheung lamun perkara penting.

Mang Édul : Tapi teu sadayana kitu rupina... Ongkoh apan masarakat ayeuna

mah geus pinter jeung kritis.

Jurutulis : Tah éta, di urang mah nu disebut pinter jeung kritis nyaéta réa

omong mumul gawé. Di unggal juru nyaritakeun korupsi, étika,

karaharjaan rahayat. Ari butuh surat ti désa mah, angger kénéh

nyogok, méré duit paleuleueur, da ngarah téréh.

Bi Engkol ngurunyung mawa kopi, diteundeun gigireun Jurutulis.

Bi Engkol : Mangga ieu kopina...

Jurutulis : Sabaraha, Bi?

Bi Engkol : Dua rébu. Tara dimahalkeun Ibi mah.

Jurutulis : (Ngasongkeun duit sapuluh rébu) Ieu atuh duitna...

Bi Engkol : Engké wé atuh, Pa Ulis... Nyalsé ieuh...


9/26

9

Jurutulis : Ayeuna wé. Kadé Bi, pamulanganana kudu ku duit dua rébuan. Sok

butuh keur mayar parkir.

Bi Engkol ka jero nyokot pamulangan.

Bi Engkol : Ieu mangga angsulna, kaleresan aya dua rébuan...

Jurutulis : Nuhun atuh, marangga ka sadayana...

Mang Édul : Har, ari éta kopi moal dileuleut heula?

Jurutulis : Moal. Sok wé keur Emang...

Jurutulis ngaléos.

Mang Édul : Asa teu kaharti. Isuk-isuk ngageuingkeun, ménta kopi, geus

diladangan kopina teu diinum. Sugan linglung Jurutulis téh.

Bi Engkol : Keun baé atuh emangna, da urang mah teu rugi. Béda jeung kajadian

kamari... éta mah enya matak rugi...

Mang Édul : Kamari aya naon kitu?

Bi Engkol : Cék Si Ésih, cenah manéhna geus mayar hutang dagangan 200 rébu,

dititipkeun ka (semu sinis) salira. Mana geuning teu dibikeun ka

kami? Padahal éta téh modal ngawarung!

Mang Édul : Ieu aya dina saku. Geus kabancang 100 rébu.

Bi Engkol : Tuh, pan. Sidik matak rugi.

Mang Édul : Lah, manéh mah sok asa dijalanan. Jeung salaki mah nya sing

papada surti wé. Duit pamajikan, duit salaki kénéh. Keun da nu kieu

mah teu ngarugikeun rahayat.

Bi Engkol : Pamajikan gé kaasup rahayat.... Wayahna tungguan warung, nya.

Kami rék ka pasar heula. Kadé mun aya nu balanja, duitna tong

disakuan!

Mang Édul : Heug.

Bi Engkol nyelang heula ka jero, nyokot wadah balanjaan. Geus kitu ngaléos rurusuhan.

Mang Édul nguliat. Tuluy lenga-lengo ka jalan. Sanggeus yakin pamajikanana indit,

golédag wéh kana bangku. Saré deui.

Jang Cakra kaluar ti imah gedong. Tuluy leumpang muru warung Bi Engkol. Rét ka nu

keur saré. Terus digeuingkeun.


10/26

10

Jang Cakra : Mang.... Hudang, Mang...

Mang Édul beunta. Cengkat.

Mang Édul : Aéh, geuning Ujang... Aya naon, Jang?

Jang Cakra : Rék meuli obat nyamuk. Tapi méméhna, urang teruskeun heula

wangkongan kamari. (Ngasongkeun duit 50 rébu) Tah ieu buruh keur

poé ieu.

Mang Édul nampanan duit bari kerang-kerung.

Jang Cakra : Kamari geus nepi ka naon, Mang?

Mang Édul : Duka, poho deui...

Jang Cakra : Kudu inget. Mun perlu catet ngarah apal. Kamari urang ngabahasékonomi makro jeung mikro. Mangkukna ngabahas hubungan antar

nagara katut pangaruhna kana pangawangunan. Tah ayeuna urang

nyaritakeun kamiskinan...

Mang Édul : Kamiskinan...

Jang Cakra : Kamiskinan ngandung harti nu lega, najan di urang mah, nujulna

kana masalah pangaboga. Ukuranana kana ékonomi deui waé.

Mang Édul : Ékonomi...

Jang Cakra : Di urang, kamiskinan penting keur saha waé, lantaran teu weléh jadi

objék nu nguntungkeun rupa-rupa widang. Nu hayang jadi pajabat

ngajual heula kamiskinan, tukang diskusi ngabahas kamiskinan, nepi

ka sastrawan jeung seniman, teu weléh ngangkat téma kamiskinan

dina karya-karyana. Nasib jalma-jalma nu katideresa, mémang bisa

dijual, dijieun objék...

Mang Édul : Objék...Jang Cakra : Kamiskinan gé dipaké objék ku jalma-jalma nu hayang

némbongkeun dirina soléh, ngarah katangar maliré ka sasama. Dina

média sosial, urang baris nangénan kumaha bro-broanana nu

beunghar ka nu miskin, tuluy dipotrét, dipajangkeun ngarah

katémbong ku balaréa. Jadi pantes mun jalma jaman ayeuna sok

disebut generasi narsis...

Mang Édul : Narsis...

Ti jero imah gedong, Kurdi kaluar, luak-lieuk néangan Jang Cakra.


11/26

11

Kurdi : (Gegeroan) Mang... aya Si Cakra di dinya?

Mang Édul : Tuh, Jang, disaur ku Bapa...

Jang Cakra : Tah nu kieu téh ngaranna gangguan sosial, Mang. Engké soré urang

bahas... Ayeuna mah ladangan heula obat nyamuk.

Jang Cakra ngasongkeun duit 50 rébu. Mang Édul kurah-koréh obat nyamuk. Song

dibikeun, jeung pamulanganana. Jang Cakra balik deui sanggeus nganuhunkeun. Duit

pamulangan jeung obat nyamuk diteundeun dina méja, tuluy asup deui ka jero imah

nuturkeun babapana.

Mang Édul : (Ngomong sorangan) Kuduna mah Jang Cakra téh buru-buru jadi

dosén, ngarah bakatna kasalurkeun. Enya gé diburuhan, tapi ieu hulu

mani lungleng, unggal poé kudu ngabandungan ceramah. Ku rupa-rupa ari pamolah jelema.

Mang Édul rék ngagolédag deui, tapi kaburu daratang opat awéwé bari pépédéngkréng

nulak cangkéng.

Awéwé 1 : Mana Si Engkol?

Mang Edul : Keur ka pasar. Sok rék balanja mah, ku kuring diladangan!

Awéwé 2 : Lain rék balanja. Kami opatan datang ka dieu, rék méré ultimatum ka

Si Engkol...

Mang Édul : Méré ultimatum? Kawas keur perang waé ieu téh?

Awéwé 3 : Kakayaan mémang keur genting. Béjakeun ka Si Engkol, kuring

ngawakilan kaom ibu di dieu désa, rék méré kasempetan dua poé

pikeun nangtukeun tilu pilihan.

Mang Édul : Pilihan naon?

Awéwé 4 : Kahiji, ieu warung kudu ditutup. Atawa kadua, ieu warung teumeunang ngaladangan éta awéwé dina bentuk naon baé. Atawa

katilu, teu meunang mulangan maké duit dua rébu.

Mang Édul : Aéh-aéh, atuh éta mah sarua jeung ngahalangan kana usaha batur.

Teu bisa kitu, da kuring mah teu rumasa salah!

Awéwé 1 : Ieu pikeun katengtreman, Mang. Kudu daék berkorban!

Mang Édul : Mémang kaayaan keur henteu tengtrem?

Awéwé 2 : Leuwih ti kitu. Genting. Harénghéng.


12/26

12

Mang Édul : Enya, tapi naon alesanana? Asa teu kaharti.

Awéwé 3 : Kudu ngarti. Kadé béjakeun ka Si Engkol, dibéré waktu dua poé. Mun

angger baha, ieu warung bakal dibongkar.

Opat awéwé arindit. Mang Édul hulang-huleng, garo-garo teu ateul. Bus ka jero.

3

Jang Cakra ngurunyung deui ti jero imah, mawa piring wadah obat nyamuk. Sut

diseungeut. Kop kana buku TTS (Teka-teki Silang) nu ngagolér. Gék diuk dina korsi,

mukaan TTS, tuluy ngaluarkeun pulpén tina sakuna. Ngahuleng sajongjongan.

Jang Cakra : Lima ka gigir, awéwé nu can kawin. M-O-J-A-N-G. Mojang. Lima ka

handap, cengkat atawa nangtung, dilarapkeun kana bulu. M-U-R-I-D-I-N-G. Muriding. Tujuh ka handap, teu payu. J-O-M-L-O. Jomlo.

Kitu jeung kitu wé, meunang sababaraha jongjongan. Geus kitu nyokot duit nu ngagolér

kénéh dina méja. Kawas nu keur diitung. Basa nénjo duit pangaji dua rébu, leng

ngahuleng. Panonna nyidik-nyidik tulisan dina éta duit. Jung nangtung, duit dibawa ka nu

leuwih caang. Disidik-sidik lila naker. Gereyem dibaca rada tarik—kawas nu keur maca

sajak.

Jang Cakra : Jungjunan, iraha atuh rék sumping, ieu abdi s1an9 wengi ngantos- ngantos. Eulis.

Jang Cakra leuleumpangan bulak-balik di teras. Hulang-huleng sorangan. Duit dua rébu

téh diilikan deui. Dibaca deui. Ngahuleng deui.

Sabot keur kitu, Kurdi kaluar, rék indit gawé. Ngajingjing sapatu. Gék diuk dina korsi bari

masangkeun kaos kaki. Geus bérés, rét ka anakna, terus mencrong semu kagét.

Kurdi : Aya naon dina éta duit, mani ditelek-telek kitu?

Jang Cakra nyampeurkeun. Gék diuk gigireun bapana, terus ngasongkeun duit.

Jang Cakra : Cobi aos ku bapa...

Kurdi : Naon nu kudu dibaca?

Jang Cakra : (Bari tutunjuk ) Ieu, tulisan ieu...

Kurdi nelek-nelek duit. Dideukeutkeun, dijauhkeun, kawas nu keur usaha sangkan bisa

kabaca.


13/26

13

Kurdi : Teu nénjo nanaon bapa mah. Nu kadeuleu ukur renyek laleutik

hideung, kawas barisan sireum paéh. Lah, barina gé naon pentingna.

Ieu mah pamolah jelema nu euweuh gawé. Jelema nu teu bisa

ngabédakeun antara duit jeung buku tulis. Bapa mindeng pisan

nénjo nu kieu mah...

Jang Cakra : Ceuk kuring mah penting ieu téh, Pa!

Kurdi : Naon eusina éta téh?

Jang Cakra : Sabangsaning ondangan....

Kurdi : Ondangan?

Jang Cakra : Enya. Nu nulis ieu ondangan, mojang umur salapan welas taun,

lenjang, kulitna bodas. Mojang nu titén tur gumati, taliti jeung sarwaati-ati. Éta deuih, boga jiwa nasionalisme jeung béla ka nagara.

Ngaranna Eulis.

Kurdi : (Beuki kerung) Ari Ujang geus panggih jeung éta mojang?

Jang Cakra : Teu acan. Bujeng-bujeng.

Kurdi : Terus, ti mana Ujang nyaho yén manéhna téh hiji mojang?

Jang Cakra : Kieu, Pa. Nu nyieun ieu tulisan ngaranna Eulis. Sidik awéwé, pan.

Can kacaturkeun aya lalaki ngaranna Eulis...

Kurdi : Lah, bisa baé nu ngaku-ngaku awéwé...

Jang Cakra : Sakedap... Geus welasan taun abdi ningal rupi-rupi tulisan. Tah, nu

ieu mah sidik tulisan awéwé. Tingal ieu... wangun aksarana rapih,

jangkung leutik, hartina awakna gé lenjang. Karéréaan jalma nu

awakna gendut tulisanana gé sok busekel. Kulitna bodas, lantaran

manéhna nempatkeun tulisan lebah lolongkrang nu kosong. Éta

tulisan diteundeun deukeut gambar garuda, hartina boga jiwanasionalismeu.

Kurdi : (Beuki kerung) Ari umurna salapan welas taun, ti mana éta?

Jang Cakra : Tengetan deui ku bapa. Dina kecap siang huruf i diganti ku angka 1,

terus huruf g diganti ku angka salapan. Mun diréndéngkeun jadi

salapan welas.

Kurdi : (Ngehkey seuri) Sok kaleuleuwih ari heureuy téh. Heup heula ah,

bapa kudu buru-buru indit. Poé ieu aya nu pesen keusik 10 treuk,


14/26

14

semén 500 sak, jadi kudu buru-buru indit ka toko beusi, bisi nu

balanja kaburu datang.

Kurdi gesat-gesut indit. Jang Cakra nyokot deui duit dua rébu. Diteuteup deui aksarana.

Gék diuk dina korsi. Lampu pareum nuduhkeun robahna waktu.

Kurdi geus balik deui. Kerung nénjo budakna diuk kénéh dina korsi.

Kurdi : Geuning di dieu kénéh?

Jang Cakra : Ti tatadi gé di dieu, Pa.

Kurdi : Aéh-aéh, bapa indit téh jam tujuh isuk-isuk. Ayeuna geus tengah poé.

Hartina geus lima jam Ujang diuk di dinya?

Jang Cakra : Kitu pisan...Kurdi : Masih kénéh mikiran duit?

Jang Cakra : (Ngasongkeun duit dua rébu) Coba ku bapa sawang, lebah

lolongkrang nu kosong, aya gambar ngelemeng. Gambar naon éta?

Kurdi : Gambar pahlawan. Moal salah, dina unggal duit gé aya.

Jang Cakra : Ulah ditingal ku panon lahir, tapi sawang ku panon batin.

Kurdi : Ari nu katénjo ku Ujang gambar naon?

Jang Cakra : Gambar Eulis, Pa. Mojang salapanlas taun. Mangga tingal, éta

imutna teu weléh manis. Buuk ririaban ka lebah lambang garuda.

Kurdi : Tong ngajak heureuy waé, Jang, ka kolot téh...

Jang Cakra : Abdi keur daria, Pa. Abdi yakin, nya ieu pijodoeun téh...

Kurdi : Pijodoeun?

Jang Cakra : Manéhna ngondang abdi ku cara nulis dina ieu duit. Jadi kudu

ditedunan. Kudu ditepungan.

Kurdi garo-garo teu ateul. Hulang-huleng nyaksian polah anakna.

Kurdi : Bener, bapa téh miharep Ujang buru-buru meunang jodo. Tapi lain

kieu carana...

Jang Cakra : Jodo bisa datang ku rupa-rupa cara. Kaasup cara nu teu kaharti.

Kurdi : Tapi... ieu mah mustahil, Jang. Kuriak diseungseurikeun batur.

(Ngageuri) Hartina, salila ieu bapa téh geus salah ngatik hidep. Bapa

ngagugu teuing napsu sorangan. Tadina bapa teu hayang hidep


15/26

15

dinyenyeri ku awéwé, kawas nu kaalaman ku bapa. Hidep

disakolakeun nepi ka hasil, diwowoy sagala rupana, ukur hiji nu

dicaram ku bapa, hidep teu meunang waka deukeut jeung awéwé

saméméh ngarti kumaha ari awéwé. Horéng cara kitu téh salah, nya

kieu balukarna. Ujang kawas tiis ka awéwé... tapi ayeuna, ujug-ujug

resep ka awéwé nu teu puguh bungkeuleukanana...

Jang Cakra : Kulawarga urang mémang geus awut-awutan, Pa. Tapi abdi mah ti

baheula gé narimakeun, rarasaan teu kungsi nyieun pikakeuheuleun

kolot. Bapa gé henteu salah.

Kurdi : Geus, Jang, popohokeun éta duit. Duruk sakalian!

Jang Cakra : Hamo poho, Pa. Mugi bapa surti, umur-umuran kakara haté abdi

gumeter maca hiji tulisan awéwé... Abdi ngarasa geus deukeut jeung

pijodoeun, sarta manéhna asa némbongan dina kongkolak panon.

Kurdi : Nu nulis dina éta duit can tangtu awéwé. Bisa waé tukang ojég,

jelema euweuh gawé, atawa aki-aki tujuh mulud. Ujang téh jelema

nyakola, cing atuh paké éta akal, piraku ujug-ujug percaya ka hiji

tulisan nu teuing ti mana jolna?

Jang Cakra : Ieu mah lain urusan akal, Pa. Tapi urusan rasa.

Kurdi : Rasa gé kudu kaharti... Mending istirahat heula, Jang. Sigana pikiran

Ujang keur capé. Hayu di jero ngobrolna.

Kurdi jeung Jang Cakra arasup ka jero imah.

4

Di warung Bi Engkol. Pa Kadés, Jurutulis, Mang Édul, jeung Bi Engkol keur dariuk.

Bi Engkol : Tah kitu, Pa Kadés, abdi jeung ieu emangna, rék malik nungtut kaibu-ibu nu geus ngancam nutup ieu warung. Rék dilaporkeun ka

pulisi, lantaran ngaganggu kana usaha batur.

Mang Édul : Emang salaku nu boga warung, rarasaan mah teu salah. Mangga

émut ku Pa Kadés, naon salahna ngaladangan nu balanja? Rék

mojang rék nini-nini, moal weléh diladangan, tara ngawilah-wilah.

Terus naha bet ulah mulangan ku duit dua rébu? Éta nu teu kaharti

téh.


16/26

16

Jurutulis : Méméh urusan jeung nu berwajib, alusna mah dibéréskeun heula ku

urang, Mang. Da ieu mah lain tindak pidana...

Bi Engkol : Bisa waé engkéna jadi pidana, Pa Ulis. Mun maranéhna nékad

ngaruntuhkeun ieu warung, éta geus kaasup kana pidana.Pa Kadés : Kieu, Bi. Maksud Pa Ulis mah, urang téang heula ka sungapanana,

urang salusur deui ti awalna. Ayeuna kuring rék nanya, bener di

kontrakan Pa Haji aya mojang nu indekos?

Bi Engkol : Muhun. Tapi duka saha namina.

Pa Kadés : Bener éta mojang sok balanja ka dieu?

Bi Engkol : Tangtu ka dieu, da ieu warung nu pangcaketna. Nya kitu wé balanja

kabutuhan sapopoé, saperti susu, mi instan, sampo, sabun mandi,terus pembalut wanita, sakapeung meuli pulpén jeung amplop, terus

sok meuli...

Pa Kadés : Cekap, teu kudu ditataan hiji-hiji. Bener mun éta mojang balanja sok

maké duit dua rébuan?

Bi Engkol : Kitu pisan.

Pa Kadés : Bener éta duit nu dua rébuan sok diparebutkeun? Bener éta duit

seungit?

Jurutulis : Henteu, Pa Kadés. Tadi kuring nampa duit dua rébuan opat lambar ti

Bi Engkol, henteu seungit...

Pa Kadés : Nu éta mah can tangtu ti Nyi Mojang...

Mang Édul : Kieu, Pa Kadés. Mémang bener, duitna seungit. Tapi asa teu kudu

digegedékeun cék kuring mah. Ukuran palsu henteuna duit, apan lain

ditangtukeun ku seungitna. Sah najan balanja maké duit nu bau

dahdir gé...

Jurutulis : Ieu mah lain keur nyaritakeun duit palsu, Mang... Nu dimasalahkeun

ku ibu-ibu téh, seungitna éta duit bisa mangaruhan katingtriman

rumah tangga.

Bi Engkol : Jadi nurutkeun Pa Ulis, saha nu salah? Éta mojang, Ibi jeung Emang,

Ibu-ibu, salakina, atawa saha?

Pa Kadés : Urang susud ka sumberna. Éta duit jadi seungit lantaran dicekelan

ku Nyi Mojang, kitu sanés?


17/26


18/26

18

Mang Édul : Muhun, kitu wé heula atuh. Nu penting kaayaan jempling ulah

baringsang kawas ayeuna...

Jurutulis : Aya deui cara séjénna...

Bi Engkol : Naon, Pa Ulis?

Jurutulis : Mun éta mojang balanja deui, rék sabarahaeun jumlahna, teu kudu

mayar. Ku cara kitu moal aya duit nu jolna ti éta mojang.

Bi Engkol : Heueuh, ngan warung Ibi bakal bangkrut.

Pa Kadés : Kitu wé nya, Bi. Mudah-mudahan gancang réngsé. Kuring jeung

jurutulis réa kénéh uruseun.

Pa Kadés jeung jurutulis tuluy amitan.

5

Mang Édul keur sasapu di buruan warung. Kurdi kaluar ti imah, leumpang nyampeurkeun

Mang Édul.

Kurdi : Sakedap, Mang, kuring aya perlu.

Mang Édul : (Nyampeurkeun) Kumaha, Pa, aya pikersaeun naon?

Kurdi : Kieu, Mang. Kamari Si Cakra balanja naon ti dieu?

Mang Édul : Euh... mésér obat nyamuk.

Kurdi : Duitna sabaraha?

Mang Édul : Masihan 50 rébu. Obat nyamuk hargana dalapan rébu. Kumaha kitu,

kirang pamulanganana?

Kurdi : Lain. Hartina pamulanganana 42 rébu, nya?

Mang Édul : Muhun. Dua lambar 20 rébuan. Salambar deui dua rébu.Kurdi : Tah, nu dua rébu éta duit ti mana?

Mang Édul : Duka atuh, Pa. Malum di warung, seueur nu balanja, tara dititénan

hiji-hijina. Duitna seungit?

Kurdi : Teuing seungit henteuna mah... Emang nyaho dina éta duit dua rébu

aya tulisan?

Mang Édul : Terang. Aya tulisan Bank Indonésia...

Kurdi : Maksud téh, tulisan nu maké pulpén...


19/26

19

Mang Édul : Henteu nu éta mah...

Kurdi : Kieu Mang, ayeuna budak kuring gering sanggeus maca éta tulisan...

Mang Édul : Jang Cakra teu damang pédah maca tulisan? Bentukna ancaman

atanapi kumaha?

Kurdi : Gering pikir, Mang. Kumaha wé jelema nu keur mabok asmara.

Manéhna nyipta-nyipta, nu nyieun tulisan téh awéwé geulis, sarta éta

téh pijodoeunana...

Mang Édul : Asa anéh, Pa...

Kurdi : Kuring mah geus liwat ti anéh. Tapi kitu kanyataanana. Tah, ayeuna

kuring rék ménta tulung ka Emang. Pangmaluruhkeun, saha nu nulis

dina éta duit téh. Naha enya awéwé?

Mang Édul : Haduh, mani abot pisan tugas téh...

Kurdi : Wayahna, Mang. Tulungan kuring. Asa teu téga nénjo budak gering

ku cara kitu. Urusan buruhna mah, ulah cangcaya...

Mang Édul : Abdi mah sanés keur mikiran buruh. Nanging kacipta hésé

mapaykeunana...

Kurdi ngaluarkeun hapé.

Kurdi : Tah ieu duitna mah, ku kuring geus difoto. Nu aslina mah

dikeukeuweuk ku manéhna, teu bisa dicokot. Sok wé bawa hapéna

ku Emang.

Mang Édul : Mangga atuh, tapi abdi mah teu ngajamin bakal hasil...

Kurdi : Teu nanaon ari geus usaha mah. Kitu wé nya, kuring melang ku

budak...

Kurdi ngaléos deui. Mang Édul ngahuleng bari nyekelan kénéh hapé. Bi Engkolngurunyung ti jero.

Bi Engkol : Aya naon?

Mang Édul : Masih kénéh urusan duit dua rébu.

Bi Engkol : Kaambeu ku Pa Kurdi? Kacipta, mangkaning geus welasan taun Pa

Kurdi ngaduda.

Mang Édul : Lain urusan seungitna ieu mah. Kieu...

Mang Édul terus nepikeun deui obrolan jeung Pa Kurdi. Bari pepeta, semu haharéwosan.


20/26

20

Bi Engkol : Karunya budak téh...padahal sakitu bageurna... Kolot beunghar.

Rupa kasép. Tapi gawéna ngotok ngowo di imah, bari ukur ngeusian

tarucing cakra alias teka-teki silang. Kacirina Jang Cakra boga

masalah psikologis.

Mang Édul : Psikologis?

Bi Engkol : Pan urang mah ngabandungan pisan, ti mimiti manéhna budak nepi

ka sawawa. Kurang perhatian éta téh, antukna jadi kitu.

Mang Édul : Ih, puguh Pa Kurdi mah perhatian pisan...

Bi Engkol : Kurang perhatian ti indung maksud kami mah.

Mang Édul : Bisa jadi. Emang gé sakapeung sok bingung. Geura wé, unggal poé

nepungan ka dieu, terus méré ceramah nu kaharti. Karunya, kududitulungan. Cik inget-inget, saha nu kungsi balanja maké duit

ditulisan?

Bi Engkol ngahuleng.

Bi Engkol : Inget ayeuna mah. Harita aya budak SD, jajan bari ngasongkeun duit

dua rébu. Kaciri aya tulisan, ngan teu kungsi dibaca.

Mang Édul : Yakin duit nu éta?

Bi Engkol : Sigana mah. Lantaran geus lila teu nampa duit maké tulisan.

Mang Édul : Tah, mimiti aya kelemengna. Saha budakna? Urang tanyakeun.

Bi Engkol : Teu nyidik-nyidik. Ngan nu puguh mah, sakolana di SD deukeut

Posyandu. Cobaan wé paluruh ka ditu.

Mang Édul : Heug.

Mang Édul ka jero heula nyokot dudukuy. Léos indit.

6

Warung Bi Engkol nutup. Pa Kadés jeung jurutulis datang. Pupuntenan. Tapi taya sasaha.

Jurutulis : Suwung geuning, Pa Kadés...

Pa Kadés : Keur ka pasar sugan. Urang dagoan wé.

Jurutulis : Enya, mending didagoan...

Pa Kadés : Bérés nya masalah téh?


21/26


22/26

22

Pa Kadés : Peuting kamari, Jang Cakra geus ditepungkeun jeung éta mojang.

Geus diklarifikasi. Geus dikonfirmasi. Kacindekanana, éta mojang

teu ngaku nulis dina duit. Terus Jang Cakra gé nyebutkeun, lain éta

mojang nu aya dina implenganana. Ngarti?

Jurutulis : Hartina aya mojang séjén. Ngarti?

Bi Engkol jeung Mang Édul daratang.

Bi Engkol : Aya naon deui ieu téh?

Awéwé 1 : Bet nanya kénéh aya naon. Tas ti mana atuh, nyumput nya, sieun

nya?

Bi Engkol : Saha nu sieun? Prak ayeuna geura rugrugkeun ieu warung. Béjakeun

ka saréréa tong aya nu balanja ka dieu. Puas manéh? Sugemamanéh ngaruksak usaha batur?

Pa Kadés : Heup, heup, ulah paséa di imah batur...

Bi Engkol : Ieu mah imah Ibi, Pa Kadés, lain imah batur...

Pa Kadés : Enya, maksud téh geura silih hampura. Pan geus écés sagala

rupana. Geus kapanggih solusina. Ulah diguar deui...

Awéwé 2 : (Ka Bi Engkol) Heug, waktu ieu mah ku kami dihampura...

Bi Engkol : Aéh-aéh, kuduna gé manéh nu ménta dihampura ka aing? Pan di

dinya nu nyieun pucuk ti girang...

Jurutulis : Kalah beuki panas... Balik, geura baralik!

Mang Édul : Balik ka mana, Pa Ulis? Pa ieu téh imah Emang...

Jurutulis : Maksud kuring mah, ka géng budayut. Rieut nénjona, ti mangkukna

amat abring-abringan waé...

Awéwé 1 : Heug, tapi mun kanyahoan deui Si Engkol mulangan ku duit duarébu, ulah sambat kaniaya, diduruk tah jeung warungna...

Opat awéwé ngalaléos.

Mang Édul : Préman di terminal gé teu kitu-kitu teuing...

Jurutulis : Hampuraeun, Mang. Kabéh awéwé pasti ngadadak tandukan mun

ngadéngé salakina resep ka awéwé séjén.

Pa Kadés : Kitu wé Mang, mun aya naon-naon mah, ké aparat sina ka dieu.


23/26

23

Mang Édul : Nuhun, Pa Kadés.

Pa Kadés : (Ka Jurutulis) Hayu, Lis...

Pa Kadés jeung Jurutulis terus arindit ti dinya. Sajongjongan Bi Engkol jeung Mang Édul

patingharuleng.

Mang Édul : Keur mikiran naon?

Bi Engkol : Mikiran éta mojang. Meureun moal ka dieu deui. Resep ku bageurna

kami mah. Ari... salira... keur mikiran naon?

Mang Édul : Na mani siga kaduhung nyebut salira téh... Emang mah keur mikiran

kumaha engké bébéja ka Pa Kurdi. Geus buntu, hésé nyusudna...

Bi Engkol : Nya béjakeun wé sajalantrahna...

Mang Édul : Asa karunya, bisi Jang Cakra beuki parna geringna.

Bi Engkol : Tapi apan urang enggeus ihtiar...

Mang Édul : Enya. Kamari emang nepungan kepala sakola, sangkan éta duit

diumumkeun dina upacara bendera. Budakna kapanggih, cenah éta

duit paméré ti uwana. Emang nepungan uwana, cenah duit téh

pamulangan ti tukang sayur. Biur ngudag tukang sayur, ka dituna

panjang kénéh. Emang nepungan tukang ojég, nu dagang hayam di

pasar, terus ka barudak nu sok ngadu muncang, ti dinya bras ka aki-

aki pangsiunan nu umurna geus 85 taun. Magol wéh di dinya, teu

maju deui.

Bi Engkol : Jadi nu nulis dina éta duit téh aki-aki?

Mang Édul : Lain. Manéhna geus pohoeun ti mana jolna éta duit. Boro-boro kitu,

naon nu dipilampah lima menit ka tukang gé geus pohoeun...

Bi Engkol : Enya, hésé ari kitu mah...

Lampu poék.

6

Sababaraha waktu ti harita. Bi Engkol keur mérésan dagangan. Kurdi kaluar rék indit ka

toko beusi.

Bi Engkol : Mani nyubuh, Pa?

Kurdi : Réa uruseun di toko, Bi. Ari Mang Édul ka mana?


24/26

24

Bi Engkol : Nuju ka pasar. Sakedap deui gé wangsul geura...

Kurdi : Enya atuh. Engké deui wé ngobrolna...

Kurdi rék ngaléos pisan, tapi kaburu aya nu gegeroan. Pa Haji datang rurusuhan.

Pa Haji : Pa Kurdi, sakedap... tong waka angkat!

Kurdi : Aéh, geuning Pa Haji. Aya naon mani asa rareuwas?

Pa Haji : Bari calik wé ngobrolna...

Pa Haji jeung Kurdi dariuk dina bangku. Bi Engkol ngadédéngékeun.

Pa Haji : Upami engké wengi bada magrib, bakal aya di bumi?

Kurdi : Insya Allah aya...

Pa Haji : Tah, sukur atuh. Kieu dongéngna mah... Pan di kontrakan kuring téh

aya mojang nu keur indekos. Nu sok balanja ka warung téa. Nu

harita kungsi ditepungkeun jeung Jang Cakra basa Pa Kurdi keur

mapaykeun nu nulisan duit dua rébu...

Kurdi : Muhun, leres...

Pa Haji : Tah, ayeuna téh keur gering. Tos tilu dinten...

Bi Engkol nyampeurkeun.Bi Engkol : Tuh, nya, pasti gara-gara gosip ibu-ibu budayut. Jadi wéh kapikiran

ku si Nyai nepi ka geringna. Karunya teuing... Da saha nu teu nyeri

haté atuh, dituduh ngaruksak rumah tangga batur...

Pa Haji : Sanés, sanés pédah éta, Bi...

Bi Engkol : Oh... manawi téh...

Kurdi : Lajeng kumaha, Pa Haji?

Pa Haji : Ku kolotna geus dilongok, rék dibawa ka rumah sakit. Tapi mugen

embungeun. Tah, ku pun bojo mah sok teras diajak ngobrol.

Dikolongan eusi haténa. Sihoréng lain gering samanéa. Si Nyai téh...

kabungbulengan ku Jang Cakra. Mémang kakara tepung sakali basa

harita di imah Bapa téa, tapi teuing ku naon cenah, nepi ka ayeuna

inget waé...

Kurdi : Euleuh... dugi ka kituna...


25/26

25

Pa Haji : Nu matak mun Pa Kurdi teu aya halangan mah, engké magrib ku

kuring jeung pun bojo rék dibawa ka dieu. Diajak nganjang. Keun wé

sina ngobrol duaan...

Kurdi : Ih, ari abdi mah atoh nu aya, Pa Haji. Sugan wé pun anak gé jadicageur...

Pa Haji : Tah, kitu intina mah. Punten tos ngawagel...

Kurdi : Sami-sami, Pa Haji...

Pa Haji jeung Kurdi tuluy ngaléos. Bi Engkol ngahuleng sajongjongan. Geus kitu asup ka

warung.

Kurunyung Mang Édul, mawa balanjaan. Gék diuk semu capé.

Mang Édul : Moal, moal sakali-kali deui daék dititah ka pasar. Ripuhna teu

katulungan...

Jang Cakra kaluar ti imah. Ngagandong kantong badag. Ngajingjing sapatu. Geus kitu

nyampeurkeun Mang Édul. Diuk gigireunana bari masangkeun sapatu.

Mang Édul : Rék ka mana, Jang? Siga rék indit-inditan?

Jang Cakra : Indit jeung balik, éta mah hal nu biasa, Mang. Wayahna bahasan

urang diteundeun heula...Mang Édul : Teu nanaon. Emang gé émut kénéh, harita urang medar bab

kamiskinan.

Jang Cakra : Tah, éta. Tapi ayeuna aya nu leuwih penting batan kamiskinan...

Mang Édul : Naon, Jang?

Jang Cakra : Nyusud hiji tulisan...

Mang Édul : Beu, ari sugan téh geus poho. Atos, Jang, moal kapendak...

Jang Cakra : Gedé kénéh harepan, Mang. Dina sajarah manusa, naon-naon bisa

robah. Jaman, téknologi, kahirupan, kabéh robah. Ukur hiji nu angger

natrat... cinta.

Mang Édul : Cinta...

Jang Cakra : Datangna sok lain wayah. Teu kajudi ti anggalna. Moal reureuh

dipegatan. Moal cunduk ditungguan. Moal datang ditéangan. Tapi

jirimna bisa disungsi.

Mang Édul : Jirim...


26/26

Jang Cakra : Mangga, Mang...

Mang Édul : Mangga, Jang...

Jang Cakra ngaléos nepi ka ngilesna. Bi Engkol kaluar rurusuhan.

Bi Engkol : Ari bieu sada sora Jang Cakra?

Mang Édul : Enya....

Bi Engkol : Kamana ayeuna?

Mang Édul : Indit. Keur néangan jirim nu bisa disungsi.

Bi Engkol : Aéh-aéh, lain halangan atuh. Kalah ka diantep?

Mang Édul : Har? Da geus gedé ieuh, piraku kudu dicangcang?

Bi Engkol : Lain kitu, engké bada magrib bakal aya kajadian penting. Bakal aya

nu ngalamar. Buru susul, tong sina indit.

Mang Édul : Na atuh lain ngomong ti tatadi.

Mang Édul jeung Bi Engkol tuluy gegeroan ngudag Jang Cakra.

Bi Engkol : Jang Cakra...

Mang Édul : Kudu reureuh dipegatan...


Mang Édul : Kudu cunduk ditungguan...


Mang Édul : Kudu datang ditéangan...

Lampu poék.

RÉNGSÉ

drama mojang dua rebuan

Documents