1

Draaiboek belangenbehartiging

gemeenteraadsverkiezingen

2

Inleiding

Dit draaiboek is geschreven voor PCOB-afdelingen. Het geeft u tips voor activiteiten in de

periode voorafgaand aan de gemeenteraadsverkiezingen, maar ook in de periode daarna.

Met die activiteiten kunt u vorm geven aan de belangenbehartiging voor uw leden, voor wie

er veel kan gaan veranderen de komende jaren.

U treft de volgende informatie aan:

Uitleg over belangrijke zaken die in de lokale politiek spelen

Een praktisch stappenplan voor uw eigen aanpak om de belangen van ouderen in

beeld te brengen in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen.

3

Inhoud Waarom ? ......................................................................................................................... 3

1 Waarom zijn de gemeenteraadsverkiezingen belangrijk? ............................................. 4

2 Stappenplan gemeenteraadsverkiezingen ................................................................... 5

3 Samenwerken met de andere ouderenorganisaties en u profileren als PCOB-afdeling .. 9

4 Speerpunten PCOB ...................................................................................................10

5 Echte mensen ...........................................................................................................12

6 De Stemwijzer ...........................................................................................................14

7 Na de verkiezingen ....................................................................................................15

8 Ondersteuning ...........................................................................................................16

9 Blijvend in beeld ...................................................................................................... 177

Bijlage I: Hoe doen andere belangenbehartigers het? Vijf inspirerende interviews………….18

Bijlage II: Evaluatieformulier..............................................................................................22

Waarom?

Gemeenteraadsverkiezingen zijn altijd een belangrijk (maar niet het enige!) moment om te

laten zien dat u er bent. Politieke partijen hebben juist in de aanloop naar

gemeenteraadsverkiezingen behoefte aan input van burgers. En ouderen zijn een

belangrijke groep burgers. Maar houd politieke partijen ook na de verkiezingen bij de les! Dit

‘draaiboek’ geeft u tips om de belangen van ouderen voor het voetlicht te brengen in de fase

vóór de verkiezingen, maar ook in de periode daarna.

Diverse PCOB-afdelingen zijn elke vier jaar bezig met de gemeenteraadsverkiezingen. Hen

willen we graag aanmoedigen om ook na de verkiezingen met dat goede werk door te gaan.

De periode na de verkiezingen, wanneer het college van B&W en het collegeprogramma

worden samengesteld, is een belangrijke periode voor beleidsbeïnvloeding. Dan worden in

het collegeprogramma lijnen uitgezet voor het beleid in de komende vier jaar. Daarmee is

zeker niet gezegd dat als het collegeprogramma klaar is, er geen mogelijkheden meer zijn

voor belangenbehartiging. Integendeel: het is goed om de partijen die zich opmaken om het

college te vormen, te laten weten dat u hun doen en laten en hun beloften in het oog houdt.

We hebben er naar gestreefd u een beknopt ‘draaiboek’ aan te bieden omdat we er van uit

gaan dat een draaiboek het beste aansluit bij de behoefte die er is en gemakkelijk in gebruik

is. Heeft u verder vragen, dan zijn die altijd welkom. Neem contact op met het

verenigingsbureau van de PCOB via e-mail: projecten@pcob.nl of door te bellen: 038-422 55

88.

4

1 Waarom zijn de gemeenteraadsverkiezingen belangrijk?

Het beleid van de overheid is gericht op zoveel mogelijk hulp en ondersteuning dicht bij

burgers te regelen zodat iedereen zo lang mogelijk zelfredzaam blijft en kan deelnemen aan

de samenleving. Dat betekent dat de gemeente een belangrijke speler is als het gaat om

ondersteuning van hun inwoners die dat zelf niet langer kunnen regelen. In de Wet

maatschappelijke ondersteuning (Wmo), zijn die taken verankerd.

Voor ouderen die zo lang mogelijk thuis blijven wonen, zijn dan wel geschikte woningen

nodig in een veilige woonomgeving. De gemeente is ook verantwoordelijk voor het op pijl

brengen van de woningvoorraad waarin ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven

wonen, eventueel met hulp van thuiszorg en de gemeente.

De Wmo geeft gemeenten veel vrijheid om de ondersteuning in te vullen, bijvoorbeeld welke

organisatie zij contracteren voor huishoudelijke hulp, vervoer of dagbesteding.

5

2 Stappenplan gemeenteraadsverkiezingen

Hoe werkt dat, belangenbehartiging op lokaal niveau? Dit stappenplan geeft u handvatten

om een beeld te vormen en van daaruit uw eigen plan van aanpak op te zetten.

Vorm een eigen mening:

1. Weet wat er speelt bij ouderen in uw omgeving (en in het bijzonder bij de leden van

uw afdeling).

2. Informeer bij Vrijwillige Ouderen Adviseurs (VOA’s) of bij Hulpen bij Belastingaangifte

(Huba’s) in uw woonplaats welke problemen zich voordoen (uiteraard

geanonimiseerd). Zijn bijvoorbeeld gemeentelijke regelingen op financieel gebied

(welke regelingen zijn er in uw woonplaats?) voldoende bekend?

3. Belangrijk: zijn er in uw gemeente meerdere afdelingen van ouderenorganisaties,

zoek dan ook (regelmatig) met hen contact om standpunten en activiteiten af te

stemmen. De gemeente wil meestal liever niet met meerdere ouderenorganisaties te

maken hebben. U hebt per saldo meer invloed wanneer u samen uw speerpunten

formuleert en die onderwerp maakt van een gezamenlijke lobby richting gemeente.

Onenigheid met andere organisaties verzwakt uw eigen positie. Zie echter ook

hoofdstuk 3.

4. Analyseer de standpunten van de politieke partijen aan de hand van hun

programma’s. De lokale kranten berichten hierover. Ook kunt u

(verkiezings)programma’s opvragen bij de gemeente en bij de politieke partijen in

kwestie. Op de website van uw gemeente vindt u alle benodigde adresgegevens.

U kunt onderstaande matrix gebruiken om in kaart te brengen welke partijen in hun

programma scoren met onderwerpen die voor ouderen belangrijk zijn. Door deze

thema’s in een schema te zetten kunt in één oogopslag zien hoe partijen over

dezelfde thema’s denken.

Partij Zorg Welzijn Huisvesting ……

CDA Standpunten over

dit onderwerp?

PVDA

CU

……

5. Raadpleeg verkiezingsprogramma’s van vier jaar geleden: welke punten daaruit zijn

nog relevant voor ouderen in de gemeente en ten onrechte blijven liggen (en

waarom)? Zijn er argumenten te bedenken om ze nieuw leven in te blazen? U kunt ze

vinden via internet of door te bellen met de lokale afdeling van de politieke partijen.

Neem ze door op voor ouderen relevante thema’s, zoals de thema’s die in hoofdstuk

4 worden genoemd.

6

6. De meeste partijen maken hun nieuwe verkiezingsprogramma’s een jaar voor de

gemeenteraadsverkiezingen. Als u invloed wilt uitoefenen, is dat een goed moment

om uw aandachtspunten al in de programma’s van de partijen te krijgen.

7. In veel gemeenten zijn in het recente verleden initiatieven uitgevoerd. Een voorbeeld

daarvan is ‘Is uw gemeente ouderenproof?’ (zie www.ouderenproof.nl) een Brabants

initiatief dat later ook in andere provincies is toegepast. Die programma’s hebben

vaak een schat aan gegevens en actiepunten opgeleverd. Het is wel de vraag of die

rijke oogst ook voldoende in de praktijk is gebracht sindsdien. Zo niet, zijn er

belangrijke punten blijven liggen, dan kunt u er voor kiezen die nogmaals naar voren

te brengen.

8. Bedenk op grond van het bovenstaande wat u onder de aandacht wilt brengen en bij

wie (welke partijen). Maak een lijstje met wat u per se in het collegeprogramma voor

de komende jaren gerealiseerd wil zien en welke misstanden er echt bestreden moet

worden. Bepaal met elkaar wat u vindt en bedenk argumenten om uw standpunt te

onderbouwen. Belangrijk is dat u uw punt zo kort, zo positief en zo concreet mogelijk

weergeeft.

9. Welke innovatieve ideeën hebt u? Zet ze op papier.

10. Maar: beperk u tot enkele concrete doelen die u wilt bereiken. Politieke partijen

krijgen in deze periode vaak een grote hoeveelheid informatie.

11. Stel een concreet actieplan op: een plan van aanpak met datums waarbij u vastlegt wie wanneer wat doet. Een idee is om een tijdbalk te tekenen met daarin de datum voor de gemeenteraadsverkiezing als einddatum en, terugrekenend, de stappen in de besluitvorming die daaraan vooraf gaan. Vervolgens maakt u een gedetailleerde kalender met drie kolommen: wanneer, wat, wie. Dat zou er dan bijvoorbeeld zo uit kunnen zien:

Wanneer Wat doet de PCOB Wat doet de politiek Wie

Belangrijke aandachtspunten bij het uitwerken van uw plannen:

1. Waarin onderscheidt u zich van anderen?

2. Van welke anderen?

3. Maak plannen waarmee u het beleid van de gemeente daadwerkelijk kunt

beïnvloeden. Overvraag niet.

4. Wees concreet!

Inventariseer uw contacten:

7

1. Inventariseer wie er politiek actief is in uw afdeling en uw omgeving.

2. Wie kent u en wie kent u?

3. Is het gezamenlijke netwerk in kaart gebracht? Dat netwerk kunt u goed gebruiken.

Zeker wanneer u samenwerkt met andere ouderenorganisaties is de kans groot dat

er al bestaande contacten zijn met verschillende politieke partijen.

Leg contacten:

1. Zoek contact met alle politieke partijen. Dat kan op veel manieren, zoals via een brief

met standpunten, een manifest, persoonlijk contact, uw inbreng laten horen bij een

debat of een bijeenkomst. Persoonlijk contact werkt vaak het beste!

2. De e-mailadressen en telefoonnummers van raadsleden, wethouders en de

burgemeester zijn te vinden op de website van de gemeente. Het kan wat inspanning

kosten om mensen daadwerkelijk te bereiken, omdat de meeste raadsleden ook hun

dagelijkse werk hebben. Spreek een boodschap in, stuur een brief en een e-mail, zo

komt uw boodschap uiteindelijk wel bij de juiste persoon terecht. Soms kan het ook

een goede optie zijn om iemand te benaderen die wat lager staat op de kieslijst,

omdat deze mensen mogelijk meer tijd hebben. Het kan in uw voordeel werken dat

deze personen graag aan hun partij willen laten zien dat ook zij succes kunnen

boeken bij de kiezers. Benader deze mensen om ze voor uw boodschap te winnen.

Geef aan wat u graag bereiken wilt voor senioren en sluit daarbij aan bij de politieke

partij die het beste aansluit bij uw opvattingen op dit punt.

3. Maak geen vijanden! Wees opbouwend.

Publiciteit:

4. Ga naar de verkiezingsavonden van de diverse partijen en meld van tevoren aan

welke vragen u wilt stellen aan de aanwezige kandidaten. Dan kunnen de kandidaten

zich daarop voorbereiden, want zij willen graag met een duidelijk antwoord komen, in

hun eigen belang! Dat kan ook meehelpen om in de publiciteit te komen.

5. Organiseer als ouderenorganisaties zelf een bijeenkomst en nodig kandidaten van

alle politieke partijen uit om met ouderen in gesprek te gaan. Het is daarvoor

belangrijk alle (e-mail)adressen op orde te hebben. Zie hiervoor ook hoofdstuk 3.

6. Maak via de pers ook bekend wat u gaat doen en welke onderwerpen u aan de orde

wilt stellen. Gebruik de (plaatselijke) media om te laten zien dat u als plaatselijke

PCOB-afdeling betrokken bent op lokaal niveau: schrijf een artikel voor de krant,

plaats een ingezonden stuk, reageer op thema’s die u ter harte gaan. Benader ook de

plaatselijke radio. Vaak hebben ze wel oren naar thema’s die burgers bezig houden.

7. Laat zien dat u er bent. Deel uw standpunten. Dat kan via pers, zoals hier boven

genoemd, maar ook bijvoorbeeld via social media zoals Twitter en Facebook.

Ook hier geldt: kies één of twee thema’s uit waar u zich op concentreert. Laat op die

manier zien dat u weet waarover u spreekt. Dat komt over!

8

8. Houd een handtekeningenactie om een voorstel in te dienen bij de politiek. Verzamel

handtekeningen van mensen die achter uw voorstel staan. De handtekeningen levert

u in bij de wethouder of de burgemeester. Hoe meer handtekeningen, hoe meer

aandacht u voor uw thema krijgt en hoe groter de kans dat de politiek er ook

daadwerkelijk iets mee gaat doen.

De verkiezingsdag zelf:

1. Zijn er genoeg mogelijkheden voor alle ouderen om de stemlokalen te bereiken? Zo

niet, kan de PCOB-afdeling hierin nog iets betekenen?

9

3 Samenwerken met de andere ouderenorganisaties en u

profileren als PCOB-afdeling

Het is belangrijk om samen met andere organisaties op te trekken, maar het is eveneens

belangrijk om te laten zien dat ook de PCOB actief is. U kunt er van uit gaan dat de andere

bonden dat op hun manier ook willen doen. Spreek met hen af hoe u dat elk wil gaan doen.

Niet alle onderdelen van de campagne lenen zich even goed om de PCOB afzonderlijk te

profileren. Maar bij een verkiezingsdebat dat bijvoorbeeld door de ouderenorganisaties wordt

georganiseerd, kunt u in ieder geval PCOB-materialen neerleggen.

Een verkiezingsdebat is een goede gelegenheid om de aandacht te vestigen op

onderwerpen die een relatie met ouderen hebben. Zeker als u het zelf organiseert (al kost

dat meer werk), maar ook als u gebruik maakt van een door anderen georganiseerd debat.

Ook daar kunt u vragen stellen en kwesties aansnijden.

Organiseert u zelf een debat, maak dan goede afspraken over hoe de afzonderlijke

organisaties tijdens zo’n debat naar voren komen, zodat voor het publiek duidelijk is dat het

ook daadwerkelijk een gezamenlijke activiteit is. Een belangrijke vraag is wie het debat

voorzit: een (lokale) bekendheid die goed kan voorzitten/presenteren geeft het debat een

meerwaarde. U moet een keus maken tussen iemand die ‘onafhankelijk’ is of voor iemand

die dat niet is. Bepaal met name in het laatste geval hoe de rol van de voorzitter gestalte

krijgt.

10

4 Speerpunten PCOB

De PCOB heeft voor de vorige gemeenteraadsverkiezingen een aantal speerpunten

opgesteld. U kunt ze aanvullen met uw eigen lokale speerpunten en er bijvoorbeeld een

foldertje van maken. Het kan een aanleiding zijn om een gesprek met iemand aan te knopen.

De vijf speerpunten voor een seniorvriendelijk beleid in uw gemeente zijn:

1. Samenleven oud en jong

De gemeente stimuleert burgerinitiatieven en betrekt burgers van alle generaties bij

hun gemeente of buurt. Ze speelt daarbij ouderen en jongeren niet tegen elkaar uit.

Onze gemeente: faciliteert inspraak van ouderen en heeft vrijwilligersbeleid, ook voor

ouderenorganisaties. Onderzoek van Oikos

(http://www.stichtingoikos.nl/publicaties/gezien-en-gewaardeerd) laat zien dat

vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld van ouderenorganisaties, een grote bijdrage levert aan

het welzijn van ouderen en dat een euro daaraan besteed veel bespaart op de

algemene middelen.

2. Seniorvriendelijk en veilig wonen

De gemeente heeft een samenhangend beleid voor een veilige, toegankelijke en

inspirerende woon- en leefomgeving voor 50-plussers.

Onze gemeente: zet fors in op voldoende en betaalbare woningen voor ouderen en

maakt werk van een toegankelijke omgeving, met drempelvrije winkels, goed en veilig

vervoer en voorzieningen (ook ontmoetingsmogelijkheden) dichtbij.

3. Gedeelde verantwoordelijkheid voor zorg en welzijn

Beleid en plannen geven vorm aan gedeelde verantwoordelijkheid van burgers en

gemeente voor zorg en welzijn. Ouderen worden gestimuleerd om ‘mee te blijven

doen’ en de gemeente garandeert zorg en ondersteuning waar oplossingen van

burgers tekort schieten.

Onze gemeente: heeft een laagdrempelig, vriendelijk loket waar oplossingen

geboden worden en stimuleert samenhang tussen de diverse zorg- en

welzijnsvoorzieningen. De wijkverpleegkundige speelt hierbij een belangrijke rol.

Mantelzorgers krijgen ondersteuning.

4. Voldoende inkomen voor ouderen

De gemeente biedt financiële ondersteuning aan lage inkomens in het kader van

bijzondere bijstand en bevordert optimaal gebruik daarvan. Zij houdt daarbij rekening

met stapeling van kosten en eigen bijdragen, die vaak landelijk worden geïnd.

Onze gemeente: heeft oog voor kwetsbare groepen ouderen, zoals ouderen met een

zware zorgbehoefte en oudere migranten.

11

5. Actief in ouderengezondheidszorg

De gemeente heeft een samenhangend beleid/aanbod voor de

ouderengezondheidszorg.

Onze gemeente: zet met de GGD in op preventieve programma’s voor ouderen en houdt

rekening met de wensen van ouderen in haar beleid voor een beweegvriendelijke omgeving.

Wilt u meer informatie over deze en andere onderwerpen die tijdens de verkiezingen een rol

spelen? Kijk dan op de PCOB-website onder ‘Thema’s. Mist u nog informatie? Laat het ons

weten!

12

5 Echte mensen

De speerpunten uit hoofdstuk 4 vormen een inhoudelijke kapstok voor de standpunten van

de ouderenorganisaties. De PCOB vindt dat in ieder geval deze punten in het

verkiezingsprogramma van politieke partijen moeten. Hierover zou het (ook) moeten gaan in

aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in uw gemeente.

Het is belangrijk om voor ogen te hebben dat de keuzes die we maken, het beleid dat wordt

gevoerd, direct invloed heeft op levens van mensen. Echte mensen.

Daarom heeft de PCOB zogenaamde ‘persona’s’ ontwikkeld. Echte mensen, met een

verhaal. Daarmee willen we de beleidsmatige taal, de besluiten die genomen worden,

vertalen naar de levens van mensen. Wat betekent het allemaal voor hen? Zo vormen de

persona’s voor ons allemaal een hulpmiddel om beter met elkaar in gesprek te gaan over het

gewenste beleid in gemeenten.

Het zijn er vijf. Voor elk speerpunt van de Speerpuntenkaart is er een persona.

U ziet drie ‘persona’s afgebeeld op de voorkant van dit draaiboek. De verhalen die er bij

horen vindt u op de website van de PCOB:

http://www.pcob.nl/gemeenteraadsverkiezingen2014/echte-mensen/

Hieronder stellen we één van de persona’s aan u voor:

Greet de Boer

Naam: Greet de Boer

Leeftijd: 82 jaar

Woonplaats: Zevenhuizen

Burgerlijke staat: weduwe

Wie bent u?

Greet is mijn naam. Ik ben al lange tijd weduwe. Mijn man is 20 jaar geleden overleden,

13

maar ik mis Karel nog iedere dag. Karel was visser en bracht me altijd verse vis mee. Dat

mis ik heel erg.

Hoe woont u?

Ik woon in een soort aanleunwoning, een kring met seniorenwoningen. Daar woon ik alweer

20 jaar, ik was al wat jonger toen ik er kwam omdat ik door mijn reuma slechter ter been ben

mocht ik daar na het overlijden van mijn man al gaan wonen. We woonden in een mooi huis

hoor, maar het ging niet meer. Ik woon gelukkig nog in mijn oude buurt, dan kan ik nog een

praatje maken met oude bekenden, met de buren van vroeger. Die komen ook nog wel

langs, had ik nooit durven denken. Ze zijn zelf ondertussen al verhuisd hoor, naar de straat

erachter.

Waar geniet u van?

Ik geniet van de eenvoudige dingen. De vogeltjes, natuur en dat soort dingen. Natuurlijk ook

mijn dochter, maar die heeft helaas geen kinderen kunnen krijgen. Dus ik heb niet als de

andere mensen kleinkinderen die over de vloer komen. Vlakbij zit een basisschool, soms

stop ik daar even om te kijken hoe snel de kinderen groot worden, het blijft een mooi gezicht.

Waar maakt u zicht zorgen over?

Ik maak me veel zorgen over de omgeving. Ik liep altijd over een egeltjespad naar de

winkels. Maar ze hebben daar woningen neergezet, dus nu moet ik omlopen. Dat is een heel

stuk om, voor mij. Ik heb reuma weet u. De afstanden zijn in mijn beleving anders geworden.

Ook hebben ze sierstenen gebruikt, maar dat loopt niet lekker, dus loop ik maar op de weg.

Ik weet dat het gevaarlijk is, met al die nieuwe huizen komen meer auto’s, maar anders kom

ik de deur niet meer uit. Ik vind het ook heel jammer dat het cadeauwinkeltje weg is, waar ik

cadeautjes voor de verjaardagen kocht. Ook de kapper is weg, nu mag ik met de taxi naar de

kappers elders, maar die verknipt mij haar altijd. Ik dacht even dat met meer huizen er meer

winkels zouden komen, maar dat is niet zo. Er gaan alleen maar meer winkels weg. Ach,

misschien moet ik ook maar niet klagen. Ik heb het verder goed.

Greet hoort bij het Speerpunt: “Seniorvriendelijk en veilig wonen”

14

6 De Stemwijzer

Op www.stemwijzer.nl kunt u standpunten van politieke partijen vergelijken met uw eigen

standpunten op maximaal 30 onderwerpen per gemeente. Het gaat om onderwerpen die op

lokaal niveau spelen, dus de onderwerpen verschillen per plaats. Benieuwd naar

onderwerpen die aan ouderen gerelateerd zijn? Daar kunt u iets aan doen. Als uw gemeente

een Stemwijzer besluit te laten maken, dan bepaalt de organisatie die de Stemwijzer maakt

(ProDemos) welke onderwerpen in aanmerking komen voor de Stemwijzer. Dat gaat als

volgt:

1. Wie weet er beter wat er in uw gemeente speelt dan de mensen in uw gemeente?

Daarom geeft ProDemos hen een rol in het bepalen van de onderwerpen van de

StemWijzer. ProDemos houdt een enquête onder een aantal politiek ingewijden

(burgemeester, griffier, secretaris en journalisten) en een kleine groep burgers. De

ondervraagden kunnen aangeven welke onderwerpen zij belangrijk vinden en kunnen

zelf nieuwe onderwerpen aandragen.

2. In een workshop met alle deelnemende politieke partijen worden de thema’s

verzameld die een plaats moeten krijgen in de StemWijzer. De uitkomsten van de

enquête worden tijdens deze workshop besproken.

3. ProDemos neemt alle verkiezingsprogramma’s door.

4. Via social media als Facebook kunnen betrokken burgers input leveren. Op die

manier kan een soort klankbordgroep worden samengesteld.

Er zijn dus verschillende manieren om invloed uit te oefenen: indirect via publiciteit, zodat

journalisten een actueel punt aandragen (punt 1), via de politieke partijen (punt 2), via de

verkiezingsprogramma’s (punt 3) en via social media (punt 4).

15

7 Na de verkiezingen

Wanneer de verkiezingsuitslag bekend is kunt u alle gekozen raadsleden een felicitatie

sturen en daarin nog eens uw speerpunten bekend maken. U kunt daarin ook aangeven dat

u graag, zodra de nieuwe raad geïnstalleerd is, een nader gesprek met hen wilt voeren.

De totstandkoming van het collegeakkoord is belangrijk. De grote vraag is: wat blijft er over

van de verkiezingsprogramma’s? Aan de hand van de verkiezingsuitslag kunt u nagaan

welke partijen aan zet zijn bij de vorming van een college. U weet dan ook welke delen uit

hun verkiezingsprogramma’s belangrijk zijn om in de onderhandelingen overeind te houden.

Ook dat biedt weer mogelijkheden voor een of meer persberichten.

Regelmatig contact met deze politieke partijen is ook in deze fase belangrijk!

Welke partijen aan zet zijn kan wisselen!

Wanneer het nieuwe college van B&W eenmaal vastgesteld is kunt u verzoeken om

kennismaking met de nieuwe wethouder(s) die verantwoordelijkheid hebben voor ouderen

relevante beleidsterreinen.

16

8 Ondersteuning

We kunnen ons voorstellen dat dit draaiboek niet antwoord geeft op al uw vragen. Daarom

heeft de PCOB een ‘netwerkgroep Zorg en Welzijn’ waarvan de leden goed op de hoogte

zijn van zaken die in de gemeente spelen zoals de Wet maatschappelijke ondersteuning en

andere zaken die spelen in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen. U kunt verzoeken

om ondersteuning via het verengingsbureau van de PCOB: secretariaat@pcob.nl of 038 –

422 55 88

17

9 Blijvend in beeld

De gemeenteraadsverkiezingen zijn niet het enige moment om als PCOB of gezamenlijke

ouderenorganisaties de politiek of de publiciteit te zoeken. Het is goed om ook tussen de

verkiezingen in van tijd tot tijd contact met politieke partijen te hebben om te laten merken

dat u er bent. Het is daarom steeds belangrijk om de politieke agenda in het oog te houden.

Dat kunt u bijvoorbeeld als volgt doen:

Tip 1: Hou de raadsagenda in het oog. U kunt zich vaak abonneren op een attendering via e-

mail.

Tip 2: Er zijn een aantal lange termijn onderwerpen die om de paar jaar terug komen. Hou bij

wanneer de gemeente met een nieuwe beleidsvisie op de Wmo moet komen, wanneer het

klanttevredenheidsonderzoek naar de Wmo gehouden wordt, wanneer een nieuwe

woonvisie besproken gaat worden of wanneer een nota ouderenbeleid verloopt. Dan bent u

er op tijd bij om daarop te reageren.

Tip 3: Uw aanwezigheid bij raadsvergaderingen waarin zaken voor ouderen op het spel

staan, kan het verschil maken. Zeker wanneer u van de mogelijkheid gebruik maakt om in te

spreken. De gemeente vraagt dan betrokkenen om hun mening. Zorg dat u met een aantal

mensen aanwezig bent om uw mening te laten horen.

Tip 4. U kunt ook een burgerinitiatief starten. Dat houdt in dat u een voorstel indient om een

onderwerp op de agenda van de gemeenteraad te plaatsen. De raad is dan verplicht om

over dit punt te vergaderen. Hiervoor hebt u een minimum aantal handtekeningen nodig. De

gemeente kan de mening van betrokkenen naast zich neerleggen, maar zij kan haar plannen

ook aanpassen. Partijen zijn (in verkiezingstijd) gevoelig voor media-aandacht en resultaat,

buit dat uit.

Houd ons op de hoogte van uw activiteiten De PCOB blijft graag op de hoogte van uw activiteiten voor, tijdens en na de

gemeenteraadsverkiezingen. U kunt uw activiteiten en persberichten doormailen naar

projecten@pcob.nl

18

Bijlage I: inspiratie andere belangenbehartigers

Bent u benieuwd hoe andere PCOB-leden of afdelingen de belangen van ouderen in hun

gemeente behartigen? En of zij nog goede tips hebben voor u?

Voor het Jaarverslag over 2014 zijn vijf belangenbehartigers hierover geïnterviewd. Laat u

inspireren door hun ervaringen!

Jan Stol uit Zuidhorn behartigt de belangen van ouderen in zijn gemeente. Hij is

‘gewoon’ lid van de afdeling, was voorheen voorzitter, en neemt namens de PCOB

deel aan gezamenlijke overleggen met de ANBO en andere ouderenorganisaties en de

gemeente. “Dat moet ook, vind ik, samen optrekken in de belangenbehartiging. Dan

word je beter gehoord.”

“Tijdens die overleggen bespreken we zaken rondom ouderenbeleid, zoals bewegen bij ouderen, eenzaamheid, zorg en wonen. Wat we concreet bereikt hebben in Zuidhorn is de realisatie van een buurthuiskamer voor ouderen in Aduard. De gemeente was daar op tegen, er was immers al een dorpshuis. Maar dat lag helemaal aan de andere kant van het dorp, veel te ver voor de meeste ouderen. Nu is er, op aandringen van de gezamenlijke ouderenorganisaties en ouderen zelf, een goedbezochte buurthuiskamer gekomen. De huiskamer is zelfs genomineerd voor een leefbaarheidsprijs vanuit de gemeente en de provincie omdat het zo’n succesvol vrijwilligersproject is!” De heer Stol ervaart vanuit de politiek zeker gehoor heeft voor het standpunt van ouderen. “Met name de wethouders en de jonge gemeenteraadsleden horen graag de visie van ouderen” Wat hij wel eens lastig vindt, is zijn eenzame positie als PCOB’er in de belangenbehartiging. “Het is fijn als je dit samen met iemand kan doen. Ook vind ik het jammer dat onze leden vaak niet zo de noodzaak en het belang van belangenbehartiging inzien. De reisjes en gezellige bijeenkomsten; daar draait het om. Onze achterban heeft het goed, dat is fijn, maar als vrijwilliger van Humanitas kom ik veel bij ouderen die weinig hebben en steeds meer worden gekort. Ook hun stem moet gehoord!” Volg een training “Mijn tip voor andere belangenbehartigers? Laat je informeren, wees op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, volg een training. Ik heb zelf de training lokale belangenbehartiging gevolgd, georganiseerd door het verenigingsbureau. Die was erg leerzaam. Ik heb er tips gekregen en handvatten om aan de slag te gaan en werd geïnspireerd door de ervaringen van anderen. Ook is het belangrijk om contacten te onderhouden met de gemeente, ook of misschien wel juist de informele contacten. In de wandelgangen wordt een hoop besproken, gepeild en gedeeld. Ik woon al 37 jaar in Zuidhorn, dus ik ken veel mensen, maar ik blijf daar ook in investeren. Ik bezoek bijeenkomsten, ga naar vergaderingen en laat mijn gezicht zien bij gezellige bijeenkomsten en recepties. Als mensen jou kennen, weten ze ook bij wie ze moeten zijn, en zelf ben je sneller op de hoogte van wat speelt. Dat is belangrijk.”

Andries de Vries uit Barneveld heeft in 2014 actief meegedacht over de uitvoering van de Wmo binnen de gemeente. “Als bestuurslid van de PCOB Barneveld maak ik de politiek duidelijk wat er leeft onder onze achterban en breng de belangen van ouderen onder de aandacht.”

19

“Het afgelopen jaar maakten we onder andere bezwaar tegen het stoppen van de vergoeding van huishoudelijke hulp. Helaas hebben we deze maatregel niet kunnen tegengaan. Wat we wel hebben bereikt is een aanpassing in de procedure rondom de indicatiestelling voor de Wmo door de gemeente. Dit start met een zogenoemd ‘keukentafelgesprek’. De uitkomst daarvan is bindend. Als je daartegen bezwaar wil maken, moet je in beroep gaan. Daarna is er nog de mogelijkheid om het voor de Raad van State aan te vechten. Waarschijnlijk zijn er weinig ouderen die zulke stappen gaan ondernemen. Daarom hebben wij bij de gemeenteraad onder andere gepleit voor een informele tussenstap in de procedure.” De raad legde deze opdracht vervolgens bij het college neer, vertelt de heer De Vries. “Wij zijn daarna zelf in gesprek gegaan met de wethouder om gezamenlijk een tussenstap te creëren. Dat is gelukt! Er is nu een vertrouwenspersoon beschikbaar vanuit een onafhankelijke instantie. Deze persoon kan, indien gewenst, na het keukentafelgesprek het hele proces heroverwegen en zowel met gemeente als cliënt nagaan hoe het gesprek verlopen is, nogmaals een gesprek voeren en eventuele problemen/knelpunten oplossen. Hier zijn we heel blij mee.” Aanpak “In de eerste instantie gaf de ambtelijke dienst aan dat het niet mogelijk was om deze procedure aan te passen, maar in gesprekken met de wethouder bleek er bij hem veel begrip voor te zijn. Ik ben zelf gemeenteraadslid geweest en weet daardoor op wat voor wijze je dit soort zaken het beste kunt aanpakken. Meedenken in het plan wat er al ligt is belangrijk. Een heel proces omgooien of afschieten heeft weinig zin. Denk mee in de oplossing. En lever hapklare brokken aan.” Informeel “Juist op informele wijze meedenken is belangrijk. Ga in gesprek met wethouders, onderhoud goed contact en wacht niet op vergadermomenten of inspraak via formele organen. Een andere belangrijke tip is dat je als belangenbehartiger al bij het vormen van de plannen erbij moet zijn, bij de voorbereiding van politieke besluiten. Als iets al helemaal af is en gepresenteerd wordt, ben je te laat. Tijdig signaleren is dus belangrijk. Dat doe je door bij te houden en op te letten wat er speelt, door contacten te onderhouden met wethouders en college. Als je dat doet, wordt je ook vaker gevraagd om mee te denken en om input te leveren.”

Coby Knol behartigt de belangen van ouderen in de gemeente Oegstgeest. “Ik heb een groot netwerk, daardoor weten mensen mij te vinden en pik ik veel signalen op. Ik denk graag op beleidsniveau mee. Daarbij laat ik de stem van de ouderen horen, maar vind ik het ook belangrijk om vanuit een breder perspectief te kijken. Ouderen hebben vaak kinderen, kleinkinderen, mantelzorgers. Ook hun stem moet gehoord worden, het moet in harmonie zijn.” Een aantal jaren geleden was mevrouw Knol actief binnen de Wmo-raad van de gemeente Oegstgeest. “Daar was geen vertegenwoordiging vanuit de ouderenorganisaties. Ik wilde dit wel doen, maar had behoefte aan een achterban en aan input vanuit de doelgroep, zodoende ben ik betrokken geraakt bij de PCOB. Inmiddels ben ik geen lid meer van de Wmo-raad, maar nog wel actief op het gebied van lokale belangenbehartiging. De PCOB weet dat ze mij hiervoor kunnen inzetten, ook al ben ik verder niet actief betrokken bij de afdelingsactiviteiten.” Drijfveer “Wat mij drijft om dit te doen? Ik ben vanuit mezelf een gedreven persoon. Ik kan niet tegen

20

onrecht. Ik heb een wetenschappelijke opleiding gedaan en op beleidsniveau meedenken, adviseren, signalen verzamelen, puzzelen en oplossingen bedenken: dat is wat mij goed ligt. Beter dan bijvoorbeeld vrijwilligerswerk in de zorg of uitvoering. Ik houd van de combinatie tussen persoonlijke verhalen en oplossingen zoeken.” Signalen verzamelen “In 2014 draaide ik mee als vrijwilliger in het MOVIT-XM traject van de gemeente, dat was gericht op integrale zorg in de wijk. Dit heeft geleid tot het opzetten van een wijkteam. Mijn bijdrage aan dit traject bestond onder andere uit het actief verzamelen van signalen rondom zorg, van ouderen zelf. Zo sprak ik op de markt eens iemand aan, een man van 86 jaar, zijn vrouw was 90. Hij maakte zich veel zorgen over wat er in 2015 ging gebeuren. Zijn vrouw ontving zorg aan huis, maar kon zij nog wel de benodigde zorg krijgen? En deze meneer reed nu nog zelf auto, maar wat als dat niet meer gaat en alle mogelijkheden voor vervoer worden wegbezuinigd? Dit signaal, over gebrekkige communicatie hoorde ik vaker en heb ik doorgespeeld aan de gemeente. Er zijn toen voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd.” Lokaal betrokken “Mijn tip voor andere lokale belangenbehartigers? Wees lokaal zo betrokken mogelijk. Je moet weten wat er speelt, mensen kennen en zij moeten jou kennen. Daarbij is het waardevol als je vanuit verschillende hoeken input toegespeeld krijgt.”

Elly Kamerbeek is actief als lokale belangebbehartiger in de gemeente Rhenen. Ze is lid van de Adviesraad Sociaal Domein (voorheen was dit de Wmo-raad) en onderstreept hoe belangrijk het is dat in iedere gemeente ouderen hun stem laten horen. “Ook als er geen PCOB-afdeling actief is. Als je niet van je laat horen, wordt er ook geen rekening met je gehouden!” Mevrouw Kamerbeek werd door een wethouder gevraagd voor de Wmo-raad, voor Wonen, Zorg en Welzijn, met daarin speciale aandacht voor senioren. “In Rhenen was de PCOB afdeling helaas ter ziele gegaan en opgegaan in de afdeling Veenendaal, maar dat is een andere gemeente. In Rhenen wonen ongeveer 20.000 mensen en de gemeente vergrijst sterker dan omliggende gemeenten. De vertegenwoordiger in de Wmo-raad moest vertegenwoordiger zijn vanuit een ouderenorganisatie, dus ben ik lid geworden van de PCOB.” De afgelopen jaren zette zij zich onder meer in om het tekort aan zware zorgplaatsen in Rhenen tegen te gaan. “Ouderen willen graag in Rhenen, Elst en Achterberg blijven wonen, maar werden door het tekort gedwongen te verhuizen naar omringende gemeenten. Inmiddels zijn er meer seniorenwoningen gerealiseerd. Ik heb hierin veel samengewerkt met de Rhenense woningstichting en de gemeente. We zijn ook al jaren bezig met de realisatie van een nieuw woonzorgcentrum in Achterberg. Dat is niet makkelijk in deze tijd, maar wel nodig. Inmiddels hebben raadsleden bij de afgelopen verkiezingen, mede naar aanleiding van het coalitieakkoord, toegezegd dat dit centrum er ook daadwerkelijk gaat komen.” Stem laten horen “Als je niet van je laat horen als oudere wordt er ook echt geen rekening met je gehouden. Beleidsmakers zijn jonger en van een andere generatie. Steeds vaker wordt bijvoorbeeld alleen digitaal gecommuniceerd, dan bereik je dus een hele groep ouderen niet. De gemeente moet erop gewezen worden om ook via huis-aan-huisbladen en papieren informatiefolders te blijven communiceren. Ook had de gemeente Rhenen voorheen niets op papier staan rondom ouderenbeleid. Inmiddels wordt er hard gewerkt aan een nota ouderenbeleid.”

21

Zorgen “Ik werkte altijd samen met iemand van de ANBO, maar die is in 2014 gestopt en daar is nog geen vervanging voor gevonden. Ik ben nu de enige die ouderen vertegenwoordigt in Rhenen. Wat als ik wegval? Wie neemt dan het stokje over? Daar maak ik me wel zorgen over.” Tip “Mijn tip voor andere lokale belangenbehartigers? Onderhoud goede contacten met raadsleden en leden van het college, met name met degene die ouderenbeleid in hun portefeuille hebben. Houd je ogen ook gericht op de kerken: wat gebeurt daar, wat doen zij allemaal en wat niet? Samenwerking is vanwege alle transities steeds belangrijker en dat besef is bij gemeenten en kerken nog niet altijd helemaal ingedaald. Besef je, als PCOB’er dat er een belangenbehartigende taak voor je ligt in de gemeente, ook als er geen PCOB afdeling actief is, moet de stem van ouderen gehoord worden!”

Johan Slaa laat in Enschede, veelal in samenwerking met de lokale ANBO en Unie KBO, de stem van ouderen horen. “Als bestuurslid van de PCOB in Enschede zit ik in een gezamenlijk overlegorgaan van de drie ouderenorganisaties. Met elkaar behartigen wij de belangen van onze leden en van alle ouderen in de gemeente. In 2014 zijn we erg actief geweest in meelezen en -denken over de nieuwe Wmo.” Een aantal van de kanttekeningen die de ouderenorganisaties maakten bij de Wmo-plannen is overgenomen door de gemeente Enschede. “Zo was er in de eerste instantie bijvoorbeeld besloten om flink te bezuinigen op de vervoersdienst die ouderen naar hun dagbesteding brengt. Het idee was dat ouderen hun vervoer, in het kader van de participatiesamenleving, zelf moesten regelen. Dat is natuurlijk niet voor iedereen mogelijk. Vanwege onze bezwaren, wordt er aandacht aan besteed, zodat noodzakelijke vervoersvoorzieningen binnen ieders bereik blijven: minder draagkrachtigen moeten ontzien worden van eigen bijdrage. Ook hebben we geregeld dat PCOB-leden ingezet kunnen worden op het gebied van cliëntenondersteuning. Als ouderen bijvoorbeeld een ‘keukentafelgesprek’ krijgen, mag er een cliëntenondersteuner bij aanwezig zijn. De gemeente leidt daar mensen voor op. Een van onze leden heeft bij het zorgloket van de gemeente gewerkt en daardoor veel kennis van zaken. Hij gaat nu voor ons, als cliëntenondersteuner, PCOB-leden die zo’n gesprek krijgen, helpen. Verder hebben we als ouderenorganisaties een belangrijke bijdrage geleverd als het gaat om voorlichting, onder andere door het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten over de Wmo voor onze leden en overige senioren.” Huiverig “Mijn advies voor andere belangenbehartigers? Wees niet huiverig om gesprekken aan te gaan met wethouders en raadsleden. Ik keek voorheen best een beetje tegen hen op, maar het zijn natuurlijk ook maar gewoon mensen. Ik heb ervaren dat ze juist erg open staan voor onze visie. Laat je ook niet afschrikken door de ingewikkelde materie en documenten rondom wetgeving en beleidsplannen. Daar had ik persoonlijk ook geen ervaring mee, maar als je er goed voor gaat zitten, kom je er best uit. En dan is het nog interessant ook, ik heb er veel van geleerd afgelopen jaar!”

22

Bijlage II: evaluatieformulier

U helpt ons en uzelf door uw mening kenbaar te maken over het nut van onze informatie.

Ook zijn wij benieuwd naar uw activiteiten als het gaat om de gemeenteraadsverkiezingen

en/of belangenbehartiging op lokaal niveau.

U kunt het zowel digitaal (projecten@pcob.nl )als per post (PCOB, Postbus 1238, 8001 BE

Zwolle) opsturen.

Wat is uw mening over dit draaiboek? (aankruisen wat van toepassing is).

Nuttig

Niet zo nuttig

Want:

Hebt u het kunnen gebruiken?

Ja, want

Nee, want

Gedeeltelijk, want

Wat was het resultaat?

Wat raadt u andere afdelingen aan om in het kader van de lokale belangenbehartiging te

doen?

Welke ondersteuning stelt u zelf verder op prijs t.a.v. lokale belangenbehartiging?

23

Achtergrondinformatie over inhoudelijke

onderwerpen, namelijk

Voorbeeldbrieven

Telefonisch overleg

Schriftelijke informatie

Presentatie

Met welke onderwerpen houdt u zich bezig in de lokale belangenbehartiging?

Wmo

Financiële posiitie van ouderen in de

gemeente

Wonen

Mobiliteit

Samenhangend ouderenbeleid

Anders, namelijk

Zijn daarvan onderwerpen waarbij u ondersteuning door de PCOB op prijs stelt?

24

We stellen het op prijs wanneer u hier uw persoonlijke gegevens in wilt vullen:

Naam

Adres

Postcode

Plaats

Telefoonnummer

E-mailadres