Yayın Tarihi : 24.12.2005Sayfa : 19

Biyoloji

yaranna kullanılmasına, araştırma-ların randomize kontrollü çalışma-lar olması gerekliliğine ancak hasta-Iann birer protokol numarasındanibaret olmadığına; en önemli görev-leri toplum sağlığını korumak veyüceltmek olan hekimlerin endüst-riyel etkilerde kalmadan sosyal veinsancıl tıp kurallarına uyarak araş-tırma yapmalannın önemine dikkatçekildi.

Tartışmalı öğlen oturumların-

Kanserde Gen Tedavisi. (Prof. Dr. Hakan Ak-bulut'un konuşmasından alınmıştır)

da, iki ayrı salonda "Travma ve He-morajik Şok Modelleri" ve "AkutPankreatit Modelleri" anlatılaraktartışıldı. "Tümör İmmünıtesi: Tü-mörün Yaranna mı, Zararına mı?'sorusuna yanıt arayan konferansın-da Hacettepe Üniversitesi OnkolojiEnstitiisü Temel Onkoloji'den Prof.Dr. Dide Güç, artmış ve isabetsizhücre yayılımımn kanserin önemli

bir özellıği olduğuna, ancak kanserve kemokın ağı hakkında bilinme-yenlerin bilinenlerden çok daha faz-la olduğuna; immün sistemin tü-mörler üzerinde kademeli etkilerive bu etkilerin farklı çevresel fak-törlerle düzenlenmesi daha iyi anla-şıldıkça tümore karşı daha etkin te-davi yaklaşımlarının ortaya çıkaca-ğına dikkat çekti.

Ankara Üniversitesi Tıp Fa-kültesi Onkoloji'den Prof. Dr. Ha-

kan Akbulut gen teda-visinin yaygın olarakkullanıldığı hastalıkla-ra, gen tedavisi uygu-lama yöntemlerine vegenlerin hedefe yön-lendirilmesinde kulla-nılan tekniklere değin-di ve kanserde gen te-davisi uygulamalarınıve sorunlarını ele aldı.

ÖDÜL ALANLARKongre'de

ödüle değer görülenaraştırmalar:

"Pentoksifi-lin'in Reperfüzyon Ha-sarında Lökosit-endo-tel İlişkisine Olan Etki-si, Çiğdem Ünal, CenkŞen, Deniz İşcen; Kocaeli Üniversitesi TıpFakültesi Plastik veRekonstrüktif Cerrahi

• Tıkanma Sarı-lığında Nitrik OksitSentezinin İndüksiyo-nu/inhibisyonununBakteriyel Translokas-yona Etkisi; Banu Bı-yıklı, Ibrahim Astara-oğlu, Gülgûn Oktay,Aydan Özkütük, ÖzgülSağol; Dokuz EylülÜniversitesi Tıp Fakül-tesi Genel Cerrahi, Bi-yokimya ve Patoloji

• Kafeik Asit Fe-nil Ester'in (CAPE)Ratlarda DeneyselAkut NekrotizanPankreatite Etkisi;Serdar Tûrkyılmaz, Et-hem Alhan, Cengiz Er-çin, Birgül VanizorKural, Burhan Ateş,Selim Erdoğan; KTÜTıp Fakültesi GenelCerrahi ve Biyokimya -Kocaeli ÜniversitesiTıp Fakültesi Patoloji

AD, İnönü Üniversitesi Biyokimyave Analitik Kimya.

Doç. Dr. Atila Korkmaz*Doç.Dr. M. Mahir Özmen**

Doç. Dr. Hasan Besim*** Türk Cerrahi Derneği İkin-

ci Başkanı ve Kongre Sekreteh**Konğre Sekreter

Yardımcısı

TopraksolucanlarıBazı ülkelerinde fabrikaları bile kurulan topraksolucanlannın, diinya üzerin-de 500'iin, ülkemizde ise 60'm üzerinde türü var... Bu hayvanlardan bazıUzakdoğu ülkelerinde geleneksel ilaç yapımında da yararlanılıyor.

Topraksolucanları ken-dıne özgu özellikleresahıp ilginç canlılar.

Doğada çok önemli işlevleriyerine getiriyorlar.

Bu ılgınç hayvanlartoprak içinde açtıkları gale-rilerde yaşıyorlar ve yaşa-dıkları toprak katmanınagöre üç gruba ayrılıyorlar;"Epijeik" türler yüzeye ya-kın bölgelerde bulunuyor.Mineral horizon adı verilentoprağın yüzeyden 20 cm.derınliğe kadar olan bölge-de yaşayan türlere ise "Endojeik" adı veriliyor.Endojeik turler toprağa işlemiş organik madde ilebesleniyorlar ve bu turler toprağın havalanmasın-da çok etkılı değil. "Anesik" turler ise derin gale-ri açan türler. Epijeik türler yaygın olarak sadecedüşen yaprakların örtü oluşturduğu ormanlardave ağaçlık bölgelerde bulunurken anesik ve endo-jeik türler ormanlık bölgelerden çok, tarımsalalanlarda ve çayırlarda bulunuyorlar.

Yağmur suyu, toprak altındaki galerilerinive toprak partikülleri arasındaki hava boşlukları-nı doldurduğu için yağmurlu havalarda yüzeyegeliyorlar. Su aşağılara doğru süzülüp, galerile-rinden uzaklaşıncaya kadar da yüzeyde kalıyor-lar. Belirli bir alandaki yoğunlukları mevsitn, top-rak yapısı ve bitki örtüsüne bağlı olarak değişi-yor. Nemli ilkbahar ve sonbahar aylarında bol bu-lunurken soğuk ve kurak havalarda derinlere ini-yorlar. Bu dönemlerde derinlerde, toprak içindeoluşturdukları odalarda saklanıyorlar. Nemli, yük-sek kil içeren topraklarda daha yüksek yoğunlu-ğa sahipken, asidik, kumlu ya da kurak topraklar-da az bulunuyorlar.

TOPRAK VE BİTKİYÎ ETKİLÎYORDiğer yandan, toprağın tarımsal amaçlı iş-

lenmesi topraksolucanı popülasyonu yoğunluğu-nu azaltıcı etkiye sahip. Yaya aktivitesinin yoğunolduğu bölgelerde ve yoğun otlatma görülen me-ralarda da toprağın ezilerek sıkıştırılması nede-niyle topraksolucanı yoğunluğunun azaldığı bili-niyor. Laboratuvar ve arazi koşullannda yapılanbilimsel çalışmalar bu hayvanların toprağın yapı-sı, verimliliği ve bitki üretimi üzerinde çok önem-li etkiye sahip olduklarını gösteriyor. Örneğinbeslenme amacıyla ağızlarından alıp içındeki be-sin maddelerini kullandıktan sonra dışarı attıklarıtoprak nedeniyle toprağın kalitesini olumlu yön-

de geliştirebiliyor-lar. Vücutla-

rındang e -

çen

toprak adeta işleniyor ve birçokmadde bakımından zenginleşi-yor.

Galerileri topraktaki göze-neklıliği arttırarak suyun nüfu-zunu yükseltiyorlar. Bunun ya-nında tarım ve bahçe bitkılerinınsağlıklı gelişimi içın yüzeye uy-gulanan organik madde, kıreç vegübrelerin toprakla karışımınıhızlandırıyorlar. Bu nedenlerlebulundukları topraklardaki bitki-lerin kalitesinin yükselmesine,örneğin tahılların protein içeri-ğınde önemli artışlara neden olu-

yorlar. Topraksolucanlannın yoğun olduğu bölge-lerde kök hastalıklannın önemli ölçüde azaldığıda bilinen yararları arasında. Bunun yanı sıra top-raktaki azot çevriminde önemli rol oynadıkları,eğimli çayırlarda galerileri nedeniyle yüzey suyuakışını düşürerek erozyonu azalttıkları da bilini-yor. Her gün vücut ağırlıklarının % 6O'ı oranındadışarı verdikleri atıkları da bitkiler için gübre ni-teliğinde. Üre bakımından çok zengin olan buatıklar ayrıca nitrat, fosfor, magnezyum, potas-yum ve kalsiyum gibi elementler içeriyor.

Gelişmiş ülkelerde, daha önce bulunmayanbölgelere toprak solucanlarının aşılanması ile bit-ki üretiminin belirgin bir şekilde arttığı görülmüş.Bu artış bazen % 70'lere ulaşıyor.

Bazı Avrupa ülkelerinde topraksolucanıçiftliklerine rastlamak da mümkün. Çünkü vücut-lannın % 70'i protein yapısında olan bu hayvan-lar, başta balıklar olmak üzere birçok hayvan içinönemli bir yem. Bu çiftliklerde üretilen toprakso-lucanlarından canlı yem olarak yararlanmanın ya-nısıra ekstraktları çıkarılarak yem yapılıyor vedomuzlar başta olmak üzere bir çok hayvanınbeslenmesinde protein takviyesi olarak yararlanı-lıyor.

Populasyonlarına en büyük zarar, ormanla-nn tahrip olması, toprağın işlenmesi, tarımsal ilaçkullanımı ve şehirleşme gibi nedenlerle insanlartarafından veriliyor. Bundan başka en önemli av-cıları köstebekler. Bir köstebek günde 60 toprak-solucanı yiyebiliyor. Bunun dışında porsuk, susa-muru, kirpi gibi memeliler, baykuş, karga, martıgibi kuşlar, bazı sürüngenler ve balıklar için delezzetli bir besinler.

Tüm dünya üzerinde 500'ün ülkemizde ise60'ın üzerinde türü bulunan bu hayvanlardan ba-zı Uzakdoğu ülkelerinde geleneksel ilaç yapımın-da da yararlanılıyor.

Dr. İbrahim Mete Mısırlıoğlu

Eskişehir Osmangazi ÜniversitesiBiyoloji Bölümü, metem@ogu.edu.tr

Baker G H, Earthworm, new dıscovenes., 1994

Baker G. H., The ecology, mandgement and benefits of

earthvrorms ın agrıcultural soıls, wıth partıcular reference to

southern Australıa In "Earthworm Ecology", 1998

Omodeo P and Rota E, Bıogeographıcal patterns of

terrıcolous olıgochaetes ın Turkey (Annelıda Clıtellata I^umb-

ncidae, Enchytraeıdae), 1999

Sıms R W. and Gerard B M, Earthvvorms, 1999

h t t p : / / w w w . p l a n e t g -

reen.com/education shtml?typesofearthworms

http//www nhptv org-natureworks

979/19 - 24 Aralık 2005

Orijinal Boyut : 27 * 37 cm