![Page 1: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/1.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
Zintuigen;Reuk en Smaak
Stijn van der HeijdenKNO-arts in opleiding
Maastricht UMC+14 december 2016
![Page 2: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/2.jpg)
1. Anatomie neus2. Reuk3. Oorzaken van reukverlies4. Anatomie mond5. Smaak6. Oorzaken van smaakverlies7. Ten slotte
Inhoud
![Page 3: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/3.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
1. Anatomie neus
![Page 4: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/4.jpg)
AnatomieNeus
![Page 5: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/5.jpg)
AnatomieReukzenuw
![Page 6: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/6.jpg)
AnatomieHersenzenuwen
![Page 7: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/7.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
2. Reuk
![Page 8: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/8.jpg)
Reuk is van groot belang voor kwaliteit van leven:
• Ruiken van aangename geuren– Parfum, koffie etc.
– Waardering van eten
• Signalering van gevaar– Brandlucht, gas, etc.
ReukInleiding
![Page 9: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/9.jpg)
• Stimulatie van de reukzenuw is afhankelijk van geurmoleculen die het plafond van de neusholte bereiken
• Luchtstroom is belangrijk!
• Ook via de achterzijde van de neus (SMAAK!)
ReukHet pad van de geur
![Page 10: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/10.jpg)
ReukHet pad van de geur
• Geurmoleculen komen in aanraking met slijm en worden opgelost
• Duur van oplossing varieert sterk!
• Opgeloste moleculen komen in aanraking trilharen van de “receptor-neuronen”
![Page 11: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/11.jpg)
• Er zijn 6 miljoen “receptor-neuronen”
• Zij vormen samen de reukzenuw
• Deze staat in verbinding met de “bulbus olfactorius”
ReukHet pad van de geur
![Page 12: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/12.jpg)
ReukHet pad van de geur - Samenvatting
![Page 13: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/13.jpg)
Ook andere hersenzenuwen zijn verantwoordelijk voor “geur”
– n. trigeminus
– n. glossofaryngeus
– n. vagus
ReukAndere “geur-receptoren”
![Page 14: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/14.jpg)
Van geurmolecuul tot elektrisch signaal:
• Specifieke interactie tussen geurmolecuul en receptor-eiwit
– Hier zijn 1000 genen bij betrokken (grootste genenfamilie in het gehele menselijk genoom!)
• Door stimulatie van het receptor-eiwitontstaat een elektrisch signaal
ReukDe werking van het reukorgaan
![Page 15: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/15.jpg)
• Het geur geheugen is erg lang
• Geuren kunnen soms onaangenaam worden:
– Bij te vaak hetzelfde eten
– Iets eten als je ziek bent
ReukGeur associaties
![Page 16: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/16.jpg)
ReukHet testen van reuk
![Page 17: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/17.jpg)
ReukHet testen van reuk
Pen 1 Pen 2 Pen 3 Pen 4
Sinaasappel Rook Honing Bieslook
Zwarte bes Lijm Vanille Pepermunt
Aardbei Leer Chocolade Sparrenboom
Ananas Gras Kaneel Ui
Pen 5 Pen 6 Pen 7 Pen 8
Kokos Perzik Zouthoutdrop Sigaretten
Banaan Appel Kauwgombal Koffie
Walnoot Citroen Pepermunt Wijn
Kers Grapefruit Koekjes Rook
![Page 18: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/18.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
3. Oorzaken van reukverlies
![Page 19: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/19.jpg)
Oorzaken van reukverliesNeusobstructie
![Page 20: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/20.jpg)
• Treedt vaak op tussen 40-70 jaar
• Onduidelijk hoe dit veroorzaakt wordt
• Er is een afname van “reuk-receptoren”
• Meestal herstelt dit niet
Oorzaken van reukverliesNa verkoudheid of griep
![Page 21: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/21.jpg)
Oorzaken van reukverliesHoofd trauma
![Page 22: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/22.jpg)
• Reukverlies treedt op bij iedereen naarmate we ouder worden
• Dementiële
ziektebeelden:
– Alzheimer
– Parkinson
Oorzaken van reukverliesOuder worden
![Page 23: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/23.jpg)
Aangeboren:
• Meestal pas opgemerkt rond 8-jarige leeftijd
• Afwezigheid van receptoren
• Dit kan genetisch zijn
Schadelijke stoffen:
• Bijv. formaline, sigarettenrook
Oorzaken van reukverliesAangeboren – Schadelijke stoffen
![Page 24: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/24.jpg)
• Tumoren van neus of hersenen
• HIV
• Psychiatrische aandoeningen
– Reukhallucinaties
• Medicatie
• Chirurgie
Oorzaken van reukverliesOverig
![Page 25: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/25.jpg)
• Parosmie
• Fantosmie
• Geassocieerd psychiatrische of andere hersenaandoeningen
• Kan ook voorkomen na hoofd trauma of griep en bij veroudering
Oorzaken van reukverliesReukverandering
![Page 26: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/26.jpg)
Oorzaken van reukverliesAlles op een rij
Oorzaak Percentage
Neusobstructie 28%
Na verkoudheid of griep 21%
Hoofd trauma 18%
Ouder worden 4%
Aangeboren 3%
Schadelijke stoffen 4%
Overig 12%
Onbekende oorzaak 12%
![Page 27: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/27.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
4. Anatomie mond
![Page 28: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/28.jpg)
Anatomie mondMond
![Page 29: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/29.jpg)
Anatomie mondZenuwvoorziening
![Page 30: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/30.jpg)
AnatomieTong
![Page 31: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/31.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
5. Smaak
![Page 32: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/32.jpg)
Smaak is van belang voor kwaliteit van leven
• Zoet: koolhydraten
• Zout: mineralen
• Zuur: bedorven voedsel
• Bitter: giftige stoffen
• (Umami: aminozuren)
“Flavour”: samengaan van smaak, reuk en textuur
SmaakInleiding
![Page 33: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/33.jpg)
• 7900 smaakreceptoren
• Onderverdeeld in smaakpapillen
• Deze bevatten poriën, welke 50-150 receptorcellen bevatten
SmaakSmaakpapillen
![Page 34: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/34.jpg)
• Speeksel is belangrijk om de smaakmoleculen met de poriën in aanraking te laten komen
• In de receptorcellen kunnen verschillende smaken worden gedifferentieerd
SmaakSmaakporiën
![Page 35: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/35.jpg)
SmaakVan smaakmolecuul naar elektrisch signaal
![Page 36: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/36.jpg)
SmaakVan smaakmolecuul naar elektrisch signaal
![Page 37: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/37.jpg)
Chorda tympani (n. VII)• Fungiforme papillenN. glossofaryngeus• Circumvallate papillen• Foliate papillen• Smaakreceptoren buiten de tong
N. vagus• Smaakreceptoren buiten de tong
SmaakPapillen en zenuwen
![Page 38: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/38.jpg)
Smaak“Smaakkaart”
![Page 39: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/39.jpg)
SmaakHet testen van smaak
![Page 40: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/40.jpg)
SmaakHet testen van smaak
Groen Zoet Zout Zuur Bitter
Wit Zoet Zout Zuur Bitter
Blauw Zoet Zout Zuur Bitter
Rood Zoet Zout Zuur Bitter
![Page 41: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/41.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
5. Oorzaken van smaakverlies
![Page 42: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/42.jpg)
Smaakverlies is mééstal reukverliesReuk is veel belangrijker voor “flavour”
• Smaakverlies is zeldzaam• Smaakverandering is vaker voorkomend
Oorzaak: vermindering van smaakporiën of verandering van celmembraan Gevaarlijk: kan tot overmatig zout en zoet eten lijden
Oorzaken van smaakverliesInleiding
![Page 43: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/43.jpg)
• Zeer veel ziekten!
– Vaak gevolg ontsteking
• Droge mond
• Medicatie
• Blootstelling aan chemicaliën
• Bestraling
• Operaties
Oorzaken van smaakverlies
![Page 44: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/44.jpg)
Meer leren over lichaam en gezondheid
7. Ten slotte
![Page 45: Zintuigen; Reuk en Smaak - Gezondheidsuniversiteit · 2016. 12. 20. · Smaak Inleiding •7900 smaakreceptoren •Onderverdeeld in smaakpapillen •Deze bevatten poriën, welke 50-150](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062416/610d6156372e820c783c07fc/html5/thumbnails/45.jpg)
www.kno.nl
Ten slotteLinks