Z E K A
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
• Ne kadar zekiyim?
(Siz ilgileniyorsunuz!)
• Zeka nedir?
(Psikologlar ilgileniyor! Ayrıca engelliler ve dahilerle de ilgilenip eğitim programları hazırlayanlara yol gösteriyorlar!!!)
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Sorular-konular
• Zekada kalıtım ve çevre etkisi ne kadar?
• Zeka testleri?
• Farklı kültürlerde zeka aynı mı?
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Zekayı tanımlama
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Zekayı tanımlama
• Dalgaların “duygularına” göre yolunu bulmak mı?
• Müstesna avcılık yeteneği mi?
• Yoğun trafikte toplu taşıma araçlarını kullanabilmek mi?
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Hepsi mantıklı görünüyor!
Sıradan insanlar zekayı nasıl tanımlıyor?
• Şunlardan birini vurgulayarak:
– Problem çözme yeteneği
– Sözel yetenekler
– Sosyal ilişkilerde yeterlilik
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Psikologların tanımına benziyor.
Psikologlara göre zeka,
• dünyayı anlama, akılcı olarak düşünme ve sorunlarla karşılaşıldığında kaynakları etkili olarak kullanma kapasitesidir.
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Peki bu tanım, zeki olanlarla olmayanları
ayırabilir mi?
Zekayı ölçme
İlk zeka testinin temelindeki düşünce:
• Eğer belli görevlerdeki veya test maddelerindeki başarı yaşa bağlı olarak ilerliyorsa, o zaman bu başarı belirli bir yaş grubu içerisinde daha zeki insanlarla daha az zeki olanları ayırdetmek için kullanılabilir.
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Zekayı ölçme
• Alfred Binet, Fransız psikolog
20.yy başları
“Parlak” ve “Ağır” denen öğrencilerle testler yapılmış. Sonunda bir test oluşturulmuş.
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Zekayı ölçme
• Zeka Yaşı: Kronolojik yaş değil; kişi hangi yaş çocuklarının yapabildiğini yapabiliyorsa o yaş.
– Örneğin, 14 yaşındaki Fatma 88 puan almışsa, bu puan 16 yaşındakilerin puanı ise, Fatma’nın zeka yaşı 16 denir.
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
O halde zeka yaşı yaşıtlarıyla aynı
düzeyde olup olmadığının göstergesi
Zekayı ölçme
• Zeka yaşı farklı kronolojik yaşlarda olan insanlar arasında karşılaştırma yapmaya izin vermez.
• Çözüm?
• Zeka yaşı ile kronolojik yaşı birlikte alan ZEKA BÖLÜMÜ hesabı
IQ= ZY x 100
KY
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Zeka Testleri
• Stanford-Binet
– Çocuklar ve yetişkinler için farklı.
– Konuşarak yönlendirilir.
– Basitten karmaşığa giden bir düzen vardır.
• Wechsler (WAIS ve WISC-III)
– İki kısım var: Sözel test ve performans testi
• İkisi de bireysel uygulanır.
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK
Kalabalık
gruplar nasıl
testedilecek?
Wechsler Çocuklar için zeka testindeki madde tipleri -örnekler
• Sözel kısım
– Bilgi • Süt nereden gelir?
– Okuduğunu anlama • Yiyecekleri niçin buzdolabına koyarız?
– Aritmetik • Selinin iki kalemi vardı. Öğretmeni iki
tane daha verdi. Selin’in kaç kalemi oldu?
– Benzerlikler • At ile inek hangi açıdan benzerdir?
• Peformans kısmı
– Simge eşleme
– Resim tamamlama
– Parça-bütün
PSİ154-PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK