Yalın Dönüşüm ve Operasyonel Mükemmellik
Lütfi Apilioğulları
Lean Ofis | Istanbul
www.lutfiapiliogullari.com
İçindekiler
1. Yalın
2. Müşteri kimdir, ne ister ?
3. Değer zinciri ve yalın araçlar
Değer / Kayıp
Değer akış haritaları
Çalışma alanının organzasyonu
Tam zamanında üretim
Kalite güvence ağı
Toplam verimli bakım
4. Değişim süreci ve yönetimi
5. Soru ve cevaplar
Yalın Üretim The Toyota Production System (TPS) … “Lean”
Seri üretim (MASS Production) ilk olarak Springfield Armony / Massachusetts de başladı.
Heny Ford tarafında modern montaj hatları geliştirildi. Tüm modeller T ve siyah renk idi.
1950’lerde Japon Toyota zor durumdaydı. Maliyetler yüksek, verimlilik düşüktü. Taichi Ohno, Amerika’ya Ford Üretim Sistemlerini incelemeye gitti ve ilk yalın üretim felsefesinin temelleri atıldı.
> Değer oluşturmayan aktivitelerin ortadan kaldırılması
> Üretim hatlarının hızlı bir şekilde farklı model üretebilecek duruma getirilmesi
> Problem oluştuğu an, yeniden oluşumu engelleninceye kadar hatların durdurulması
2000 ler de Toyota dünyanın 1 numaralı üretici ve TPS herkesin kabul ettiği ve uygulamak için çaba sarf ettiği en ideal üretim yönetim sistemi oldu.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim The Toyota Production System (TPS) … “Lean”
Heijunka Heijunka
Six Sigma
Value Stream Map, 5S , Supermarkets , SMED
JIT Jidoka
Foundation (VSM, 5 S, Standard, Supermarket, SMED)
Jidoka JIT Kaizen
Stop @ Abnormality
Takt Time Production
Single Piece Flow
Pull Production
Autonomation
Sequencing Level Loading
TPS
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Müşteri kimdir ?
Maaş’larımızı kim ödüyor ?
Müşteri =KRAL
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Müşteri ne ister ?
1- Kalite
2- Zamanında Teslimat
3- Esneklik
4- Uygun Fiyat
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Müşteri değer zinciri
Tedarikçi Fabrika Müşteri
Bizim Odağımız
Değer Zinciri ( Value Stream)
Son Kullanıcı
Üretim Zamanı ( Lead Time)
Değer zinciri
Malzeme tedarikinden ürünün son kullanıcıya ulaştırılmasına kadar ki tüm değer oluşturan /
oluşturmayan süreçlerin toplamıdır.
Değer (Value Added)
Müşterinin ücretini ödemeye razı olduğu ve ürüne fonksiyon, şekil, kalite anlamında değer katan her
türlü aktivite ve süreçlerdir.
Kayıp (Non Value Added)
Değer oluşturan aktivitelerin haricinde kalan her türlü aktivitedir. (MUDA)
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Müşteri değer zinciri
(Değer Üretmeyen Aktivite)
(Değer Üreten Aktivite)
Kayıplar = 20% Ciro
Tedarikçi Fabrika Müşteri
Bizim Odağımız
Değer Zinciri ( Value Stream)
Son Kullanıcı
Üretim Zamanı ( Lead Time)
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Kayıplar (MUDA)
Aşırı üretim 1
Bekleme 2
Taşıma 3
Envanter 4
Gereksiz İşlem 5
Gereksiz hareket 6
Fire 7
İşletme sermayesini bağlar
Gereksiz alan işgal eder
Problemleri gizler
Müşteri talebinden daha fazla üretme !
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Aşırı üretim 1
Bekleme 2
Taşıma 3
Envanter 4
Gereksiz İşlem 5
Gereksiz hareket 6
Fire 7
Kayıplar (MUDA)
Üretim zamanını artırır
Müşteriye cevap süresini geciktirir
Malzeme bekleme, ekipman bekleme
Bir sonraki parçayı bekleme
Yetki, onay bekleme
Envanterin beklemesi, müşterinin beklemesidir.!
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Aşırı üretim 1
Bekleme 2
Taşıma 3
Envanter 4
Gereksiz İşlem 5
Gereksiz hareket 6
Fire 7
Kayıplar (MUDA)
Ekipman gerektirir
Elleçleme hatalarına sebebiyet verir
Gerekli olduğu yerde minimize edilmelidir
Taşıma, üretim zamanını uzatır.!
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Aşırı üretim 1
Bekleme 2
Taşıma 3
Envanter 4
Gereksiz İşlem 5
Gereksiz hareket 6
Fire 7
Kayıplar (MUDA)
Kayıplar başka kayıpları tetikler.!
1. Stored : Malzeme bekler. MUDA
2. Moved : Malzeme taşınır. MUDA
3. Inspected : Malzeme kontrol edilir. MUDA
4. Processed : Malzeme süreçte işlem görür. DEĞER
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Aşırı üretim 1
Bekleme 2
Taşıma 3
Envanter 4
Gereksiz İşlem 5
Gereksiz hareket 6
Fire 7
Kayıplar (MUDA)
Gecikmelere sebep olur
Hata yapma olasılığını artırır
Ürüne hiçbir değer katmaz
Ürüne çok dokunuş, hata olasılığını artırır. !
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Aşırı üretim 1
Bekleme 2
Taşıma 3
Envanter 4
Gereksiz İşlem 5
Gereksiz hareket 6
Fire 7
Kayıplar (MUDA)
3W
Working : Çalışmak. Değer
Waiting : Beklemek. MUDA
Walking : Yürümek. MUDA
Operatör cerrah gibidir, her şey elinin altında olmalıdır.!
???
Aramak
Etrafında Dolaşmak
Oturmak
??? ???
Yürümek Tırmanmak Seçmek
Uzanmak Eğilmek
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Aşırı üretim 1
Bekleme 2
Taşıma 3
Envanter 4
Gereksiz İşlem 5
Gereksiz hareket 6
Fire 7
Kayıplar (MUDA)
Müşteriyi memnun etmez
Kaynak israfına sebep olur
Akışı engeller
Fire, tüm kaynakların boşa kullanılmasıdır. !
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Kayıplar (MUDA) : Ohno çemberi
Bekleme Taşıma
Arama
Stok
Gereksiz hareket
Ohno Çemberi
1 2 3 4 5
Yalın Üretim The Toyota Production System (TPS) … “Lean”
Quality
Lead Time reduction by eliminating of all MUDA within Value Stream
(Deger zincirindeki tüm KAYIPLARI elimine ederek, üretim zamanının azaltılması )
Full utilization of man, machine and materials resources
(İnsan, Makine ve Malzeme kaynağının tam olarak verimli bir şekilde kullanılması)
Eliminate MUDA
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Yalın yaklaşım
MUDA
Değer (% 5 ≈ 10)
Kayıp (% 90 ≈ 95)
Geleneksel firmalar
Fokus % 5
MUDA
MUDA
Fokus %95
Yalın firmalar
İHMAL
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Değer akış haritaları
Değer akış haritaları
Problemin çözümü için öncelikle büyük resmin görülmesi
gerekir.
Değer akış haritaları süreç,malzeme ve bilgi akışının sipariş alınmasından ürünün müşteriye sevk edilmesine kadar yapılan tüm değer üreten ve üretmeyen aktivitelerin standart semboller kullanılarak bir kağıt üzerinde gösterilmesi işlemidir.
MIFA: Material Information Flow Analysis
- Proses akışı ( Process flow) - Malzeme akışı (Material flow) - Bilgi akışı(Information flow)
Process Language
Mevcut Durum Analizi
Gelecek Durum Analizi
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Sürekli iyileştirme çevrimi
. Neredeyiz ?
Nerede Olmak istiyoruz ?
Ne yapacağız?
Nasıl yapacağız?
Nasıl ölçeceğiz ?
Mevcut Durum Analizi
Gelecek Durum Analizi
Kaizen Game Plan
KAIZEN
KPI / Günlük Takip
Sürekli İyileştirme Çevrimi
İyileştirme asla bitmez !
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / 5S
0 S
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / 5S
1 S
Gereksiz nesneleri çalışma ortamından uzaklaştırın.! Fazla ve zamanı geçmiş malzemeler, kısa zaman içinde kullanılmayacak ekipman, zamanı geçmiş
kağıt-form-dosya, efektif kullanılmayan dolap, çekmece, masa, ne olduğu belirsiz kutu, konteyner, zamanı geçmil poster, duyuru, vs.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / 5S
2 S
Her nesnenin «1» yeri olmalı ve her nesne kendi yerinde olmalı. Birbirleri ile ilgili nesneler 3E kuralına göre sıralanmalıdır. Easy : Rahat bulup ( easy to find). Easy : Rahat kullanıp (easy to use) Easy : Rahat bir şekilde yerine koyabilmesine (easy to put back)
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / 5S
3 S
Önce bir alanın ne kadar temiz olması gerektiğine karar verin, sonra bu noktaya ulaşıncaya kadar temizleyin. Hedeflenen temizlik seviyesinin tespiti, görevlendirme, metodlara karar verme, araçların temini, takip ve kontrol. İlk iki maddeyi sürekli gözden geçir ve kirlilik temel kaynaklarını bul ve yok et.!
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / 5S
4 S
En iyi pratikleri günlük hayatın bir parçası haline getirin ve ulaşılan seviyeyi sürekli koruyun. Kim neyi ne zaman yapacak, yapılacak işler için gerekli kaynakları oluştur, ilk 3S’i rutin günlük hale getir, denetleme yap – sonuçları izle.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / 5S
5 S
5S yönetimin aynasıdır.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / 5S
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / Görsel yönetim
• Ev’de
Yol işaretleri
Posta adresleri
Ölçü kapları
Futbol kuralları
Yemek tarifleri
Dolap organizasyonu
Hız limiti
İş’de
Koridor, bölum işaretleri
Malzeme adresleri
Renk kodları
Çalışma kuralları
Shadow boardları
Kalite standartları
Takt / cycle times
T R A S H T O W E L S G L O V E S
TOOLS
Herhangi bir anormalliği farkedebilmek.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / Görsel yönetim
PCBA Montaj bandı : Gerçek zamanlı geri besleme. (Hatanın oluştuğu yerde)
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / Görsel yönetim
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / Görsel yönetim
Standart fabrika operasyon toplantısı (ASAKAI)
Amaç : Tüm fabrika yöneticilerinin bir arada günlük operasyon sonuçlarını değerlendirmesi.
Her sabah 09:00 – 09:20
• Safety : İşçi sağlığı ve güvenliği
• Quality : External / Internal ppm, customer complaints, scrap etc
• Delivery : On time delivery performance, extra shipment etc
• Performance : Direct efficiency, OEE, MTBF, MTTR, etc
The Heart of the production
ASAKAI BOARD PDCA
TRACKER
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretim / Tek parça akışı
CT . 6sn CT . 6sn
CT .
6sn
CT .
6sn
CT .
6sn
CT . 6sn
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretim / Tek parça akışı
Proses-1 c/t : 6 sn
Proses-2
Proses-1 Proses-2
İlk Hazır Ürün 36 sn
Top. Üretim Zamanı 60 sn
Ara Stok
Taşıma
Ara Stok 5 PALET
Taşıma Forklift
İlk Hazır Ürün 12 SN
Top. Üretim Zamanı 36
Ara Stok 0
Taşıma YOK
c/t : 6 sn
c/t : 6 sn c/t : 6 sn c/t : 6 sn
TEK PARÇA AKIŞI
BATC TARZI ÜRETİM
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretim / Tek parça akışı
1) U Hücre
2) Ayakta çalışma
3) Doktor / Hemşire
Malzemeci Operatör
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretim / Çekme sistemi
Supermarket Müşteri Proses Tedarikçi Proses
Çekme Sistemi (Pull System)
Tüketilenin yerine – tüketilen kadar konulması ile akışın kontrol edilmesi yaklaşımıdır.
Süpermarket
Kanban
Müşteri ne istiyor, ne zaman istiyor, ne kadar istiyor, nerede istiyor ?
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretim / Çekme sistemi
Süpermarket
Belirli bir grup malzemenin, tanımlı bir alanda standart adetlerde stoklanması yaklaşımıdır.
RM Süpermarket
WIP Süpermarket
FG Süpermarket
Süpermarket Stok İçeriği
SM Stoğu üç bileşenden oluşur
Çevrim (Cycle) Stok
Tampon (Buffer) Stok
Emniyet (Safety) Stok
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretim / Çekme sistemi
Kanban Uygulama Örnekleri
Kart uygulaması ile aşırı üretim engellenmiş olunur. ( Örnekte max ürt = 9 kasa )
Kırmızı bölgeye kadar kartlar dizildiğinde bu SM’de min miktarda ürün kaldığını ve artık üretimin başlaması gerektiği anlamına gelir.
Çekme sisteminde; bilgi malzemenin tersi yönde ilerler
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / Görsel yönetim
PO PO
PO PO PO
RAW Material Supermarket
Supplier Supermarket
Finished Goods Supermarket
Customer Demand
FACTROY GROUP
FACTORY SUPPLIER
SUPPLIERs SUPPLIERs
FACTORY CUSTOMER
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / Görsel yönetim
PO PO
Min Level
PO PO
Min Level
PO
RAW Material Supermarket
Supplier Supermarket
Finished Goods Supermarket
Customer Demand
FACTORY GROUP
FACTORY SUPPLIER
SUPPLIERs SUPPLIERs
FACTORY CUSTOMER
Immediate Response Shorter LEAD Time
Immediate Response Shorter LEAD Time ☞ Shortest Lead time between customer order and shipment
☞ Standardized stock level and increased stock turn
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretin / Heijunka
Heijunka
Müşteri talep değişkenliklerinden etkilenmeden üretim yapabilmemize imkan sağlayan sistemdir.
İki bileşeni vardır.
Dengeli Yükleme ( Level Loading)
Sıralama (Sequencing)
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretin / Heijunka
Dengeli yükleme ( Level Loading)
Dengesiz dağılmış yükün, tüm üretim periyotlarına eşit bir şekilde dağıtılması yaklaşımıdır.
Etkin insan / makine / malzeme kaynağı kullanımı
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Tam zamanında üretin / Heijunka
Sıralama ( Sequencing)
Dengesiz dağılmış yükün, tüm üretim periyotlarına eşit bir şekilde dağıtılması yaklaşımıdır.
Dengeli yük dağılımı sonrası, üretimin yine dengeli ancak küçük lot adetleri ile sıralanması yöntemidir. Üretim lead time’ını kısaltmak ve her müşteriye cevap verebilmek için ; üretim küçük lot adetleri ve sık ürün dönüşü ile yönetilmelidir.
Uzun lead time
Kısa lead time
Dengeli Üretim
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Çalışma Alanının Organizasyonu / SMED
SMED Adımları
1- Dahili / Harici adımların tanımlanması
2- Dahili adımların harici adımlara dönüştürülmesi
3- Dahi adımların kısaltılması
4- Harici adımların azaltılması
5- Adımların standart hale getirilmesi
Toplam c/o zamanı
Son çıkan iyi ürün ile ilk çıkan iyi ürün
arasında geçen süre
Hazırlık Süreci
Kurma Süreci ( makine STOP)
Ayar Süreci
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Kalite güvence ağı
Kalite güvence ağı
Üretim zamanını kısaltabilmek için akış sağlanmalı ve bunun içinde küçük lot adetleri ile
çalışılmalıdır. Stoklar standart, kontrollü bir yapıda olmalıdır. Bu sonuçları yakalayabilmek için
öncelikle proses güvenirliğinin sağlaması gereklidir.
Kalite güvence ağı bileşenleri
Yerinde kalite kontrol
Jidoka
Poka Yoke
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Kalite güvence ağı / Yerinde kontrol
Yerinde kalite kontrol
Kalite kontrol edilir yaklaşımından , kalite güvence altına alınır yaklaşımına geçiştir. Bu bağlamda
kalitenin proseste üretilmesi gerektiğine ve bunun operatör tarafından yapılması gerektiğini
düşünür.
Her süreç;
Hatalı ürün üretmemek,
Hatalı ürünü bir sonraki sürece
aktarmamaktan sorumludur.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Kalite güvence ağı / Yerinde kontrol
Jidoka
Duruş kültürü. Anormalliklerde operatörün duruş yetkisinin olması ve makinelerin hata önleyici
sistemlerle donatılması anlamına gelir. ( stop at abnomality)
Yalın felsefenin ilk temellerindendir. Hata düzeltilmeden , üretime devam edilmemelidir.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Kalite güvence ağı / Poka Yoke
Poka & Yoke ( Hata önleyici düzenekler)
Poka : Kaza ile herkesin yapabileceği hata (Görülmeyen tesadüfi hata) ; Yoke : Korumak
(Azaltma). Yanlışlıkla yapılabilecek hataları sıfıra indirgemek ve olası hataları tespit etmek için
Kurulan düzeneklerdir. Amacı ;
Hata yapmayı engellemek ( prevent)
Hatayı tespit etmek (control)
1 – 10 – 100 kuralı
Problem Yeri Cost $
Hata giriş’de yakalandı $ 1
Fabrika Son proses’de yakalandı $ 10
Hata müşteride yakalandı $ 100
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Toplam Verimli Bakım (TPM)
Altı büyük kayıp ve OEE Üretim operasyonlarında 6 genel büyük kayıp bulunur. Bu kayıplar üç ana grup altında toplanır ve üç ana grubun bileşkesi ; OEE ( Overal Equipment Effectiveness : Toplam Ekipman Verimliliği) olarak ölçülür.
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Değişim yönetimi
Cirosal büyüme. (Yumurta)
Organizasyonel büyüme. (Kaz)
Zaman
Büyüme
RİSK
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Değişim yönetimi
Value Stream Mapping
LEAN Organization
Standard
KAIZEN & TRAINING
Heijunka
The House of LEAN The Strategy of LEAN
Ope
ratio
nal E
xcel
lenc
e
The right suppliers
The best people
World Class opr.systems
Performance based management
Cont. Imprmnt & Development Programs
5S Visual Mngmt.
Flow
SMED
PULL
Jidoka
Poka&Yoke
QAN
PDCA
TPM
QRS
P&L
Perf.Mng
1 2 3 4 5
Yalın Üretim Yalın felsefe
Sürekli İyileştirme
Mücadele, meydan okuma
Yerinde görme
KAIZEN
İnsan Ekip çalışması
Karşılıklı güven ve saygı
Yalın felsefe
Müşteri
Müşteri beklentileri
Kalite
Esneklik Fiyat
1 2 3 4 5
Yalın Üretim
1 2 3 4 5
YALIN YÖNETİM
Yalın Üretim Yalın felsefe
1 2 3 4 5
Teşekkürler.