![Page 1: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/1.jpg)
Wykłady z przedmiotuSUROWCE MINERALNE
dla studentów WIMiC AGH (kierunki: Technologia Chemiczna
i Ceramika) w roku akademickim 2013/2014
![Page 2: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/2.jpg)
SUROWCE MINERALNE
Wykład 1
![Page 3: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/3.jpg)
�����������ĘĆ�������ł ���� ������������������ę������������������������������ą������
� ��Ŝ������������ść ������ę�������������������������������ć �����������������
������ą �������������������������ś�������������������������������������������
������������������ ������������
� ������������������������������������ś��������ę������Ŝ ���������ę������
������������������������������������������ł�ś������������������������������������ł����������������
� ����������������������������ść ��������������������������������ś�������
� �������������������������������������������������Ŝ����ś����������������
�����������������������������������ś������������������ą�������������������
�����ł�ś���� ��������������������������ą�������ę����
� !���ę �����������ą "#$%&��������������������ą �Ŝ �����$�� ������ę��ą
� ���� ������������"������������ś��ą�����&��'��������������������������������
� ��������������� ��������
#�(������Ŝ��������ć ����������������������������������ą���������� ������������
������������������������������������������������$����� ������������������ść�
![Page 4: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/4.jpg)
)��������ą �������������������������������������������������������� ��������������
� ��������������*����"������ść ������ę��������������������$������������������������
�����������������������&�
+��,�������������ęć ������������������������������������ą��������ę�����
-��(��� �������ą�������ł�ść ������ę���������ł�������ę����������������������ęć���������������"�������������ę������$��������������� �������������$����������
������������$������������������&��(��������������������������������������������������
�����������������ł��������������������
.��/������������������������ ������������������������������*���������������� ����
�����������Ŝ��������ć �������������������������-����ń �������������������ł�� �������ęć����������������0�������������������� 1%�������
2�������������ą��������������������������������������������ą�������������������ę ���
���ę �� ������ą������������ś���������������(������Ŝ������������ć �������ą����������
�������������������������������� ź�����������������������������������������������!����
*����������Ŝ�����������ć ��������������������ł���������������������������ę ��������������
![Page 5: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/5.jpg)
��������
���������� ����������3 ��������������������� ����������������������� ������Ł���������������������������������������������������������������
������������� �Ł���Ą���3�� ���������� ���������� ������������� ����������������������������������������������!""!�
3�������������������#$%&�'� ���������� ��������(�����������������������������������������������������
3�� ������� ������������������������������������������������������!"�)�
3������
![Page 6: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/6.jpg)
�����������(�����
������Ł � $*&+,-. /.+. 0$123.4,5+6. 7*823.ł. 8 816,09 7$*5%2:8;%*4*;,5+615< 49= 0*2-*4*;,5+615< , 23.6*8,ą5. 20ł.&6,0 20*$971+,%-20,%>�
,% *=>ę3% 7*81Ŝ2+ą &%/,6,5>ą 20ł.&6,0, �,%-, , ,6615< 5,.ł 0*2-,5+615<�3>� =%+7*23.5,*8% 5,.ł. 23.ł%� 5,%0ł% , ;.+*8%� 6.+18.-1 ����� �����������������
���Ł�������������� 3*5,.ł*>%&6*$*&6%,.6,+*3$*7*8%7*&8+;4ę&%-5*6.>-6,%>>%&6%>8ł.ś5,8*ś5,�
�������Ł 3* 3.0,% 5,.ł* 0$123.4,5+6%� 03:$% 810.+9>% 7$.8,&ł*8ą�8,%4*ś5,%66ą 7*23.ć +%86ę3$+6ą 2.-*$+936,%8102+3.ł5*6ą�
���Ł� � $*&+,-1 938:$ 8,%4*-,6%$.461� $+.&+,%> -*6*-,6%$.461� 7*823.ł18816,09&+,.ł.6,.7$*5%2:8;%*4*;,5+615<49=� 2+%$+%>� 0*2-*4*;,5+615<, 23.6*8,ą51 ;%*4*;,5+6,% 81*&$ę=6,*6ą >%&6*230ę 23$9039$.46ą 20*$971+,%-20,%>�
![Page 7: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/7.jpg)
�����������(����� #5�&�'
�,6%$.ł1 , 20.ł1 7$+1&.36% &* 3%5<6,5+6%;* 810*$+123.6,. *0$%ś4. 2,ę >.0*������Ł�� �� ���Ł�� �ś������� 49= �� ������ �ś������� #8 20$:5,%�� �����'�
�Ł�ś���� ����� #820$:5,%�Ł�ś�' >%23 3* 3.0,%6.39$.46%6.;$*-.&+%6,%-,6%$.ł:8�20.ł *$.+,6615<29=23.65>,23.ł15<�;.+*815<,5,%0ł15<�03:$15<81&*=18.6,%-*Ŝ%7$+16,%ść 0*$+1ść ;*27*&.$5+ą�
�0274*.3.5>. +ł:Ŝ 3* +.&.6,% ;:$6,538.� 03:$%;* 7$*&903 � ���!��#�������' "#������ 8 8,ę02+*ś5, 7$+17.&0:8 6,% 6.&.>% 2,ę &*=%+7*ś$%&6,%;* 810*$+123.6,.� . *;:ł >%23 *6 7$+%$.=,.61 8 $�%ł�&� '�(�$��)%��%*(�����
(,6.461-,7$*&903.-,+.0ł.&:87$+%$:=0,0*7.4,62ą ����+�������������
![Page 8: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/8.jpg)
G. Agricola (1494-1555) – DE RE METALLICA
![Page 9: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/9.jpg)
�+.;.&6,%6,%-29$*85:8-,6%$.4615<+8,ą+.6%2ą3%Ŝ-,6%$.46%29$*85%*&7.&*8%�
*5<*&+ą *6%+�
? ;:$6,538.,7$+%$:=0,0*7.4,6�
? %4%03$*86,�%4%03$*5,%7ł*86,,5,%7ł*86,#;ł:86,%7*7,*ł14*36%�&%294/*;,721'�
? <936,538.Ŝ%4.+.,-%3.4,6,%Ŝ%4.+615<#-�,6�Ŝ9Ŝ4%8,%40*7,%5*8%,23.4*86,5+%'�
? 7$+%-12ł95<%-,5+6%;*#67�/*2/*;,721'�
![Page 10: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/10.jpg)
Minerał Wielkość[cm]
Masa Miejsce występowania Geneza
Diament
(Cullinan)
≈ 9 3025,75 ct
≈ 605 g
Kop. Premier Kimberley, RPA roztwory pomagmowe
w kimberlicie
Siarka 14x13x4 Cianciana, Sycylia, Włochy osadowa
Piryt 50 Crysa k/Xánthe, Macedonia pneumatolityczna
Halit ≈100 Allertal, Niemcy; Detroit, USA osadowa
Fluoryt 200 dystrykt Petaca, Nowy Meksyk,
USA
pegmatytowa
Spinel 26,8 kg Amity, Orange Co., Nowy York,
USA
metamorficzna
Kwarc 70 t Kazachstan pegmatytowa
Kalcyt 600x200 Eskifjord, Islandia pomagmowa (pustki w
bazaltach)
Dolomit 15 Trepča, Serbia hydrotermalna
Baryt 45 kg Dufton, Westmorland, Anglia hydrotermalna
Kryształy o skrajnie dużej wielkości (Metz 1964; fide Rösler 1984)
![Page 11: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/11.jpg)
Minerał Wielkość[cm]
Masa Miejsce występowania Geneza
Gips 800x300 Kop. Braden, El Teniente,
Chile
hydrotermalna
Cyrkon 7 kg Brundell, Ontario, Kanada Pegmatytowa
Topaz 270 kg Minas Geras, Brazylia pegmatytowa
Muskowit 300x230x990 Prudy Mines, Ontario,
Kanada
pegmatytowa
Biotyt 700 Evje, Norwegia pegmatytowa
K-skaleń 1000 Moss, Norwegia pegmatytowa
Kryształy o skrajnie dużej wielkości (Metz 1964; fide Rösler 1984)
(c.d.)
![Page 12: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/12.jpg)
W przeciwieństwie do tego kryształy
o skrajnie małej wielkości są reprezentowane przez minerały ilaste. Wśród nich wyróżniają sięminerały grupy smektytu (np. montmorillonit), których ziarna niejednokrotnie mają wielkośćsubmikroskopową, a nawet nanometryczną.
![Page 13: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/13.jpg)
.+81-,6%$.ł:87*5<*&+ą 6.>5+ęś5,%>*&�
�6.+81+ł*Ŝ[email protected]*8,20.�803:$1--,6%$.ł *&0$13*�
�6.+8,20.*&0$185149=+6.6%>*2*=,23*ś5,�
�20ł.&95<%-,5+6%;*�
�2ł:8+$:Ŝ615<>ę+10:8#;ł:86,%;$%50,%;*,ł.5,ń20,%;*'7$+%+.49+>ę &*02+3.ł39�7*0$*>9�5%5</,+15+615<�*7315+615<�5+15<%-,5+615<#=.$8.�7*ł120�ł974,8*ść�$%.05>.87ł*-,%6,9&-95<.80,,37�'�
�6,%03:$15<7$+17.&0.5<;%6%+.6.+8-,6%$.ł:86,%>%2387%ł6,>.26.�
![Page 14: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/14.jpg)
Geneza nazw minera łów; przyk łady:
• diament C: od gr. adamas –niepokonany, niezniszczalny, przez aluzj ę do wyj ątkowej twardo ści,
• piryt FeS 2: od gr. pyr –ogień, przez aluzj ę do powstawaniaiskier po uderzeniu stal ą,
•halit NaCl: od gr. hals – sól,
Pochodzenie fot.: A. Manecki i in. 2011- Glosariusz Minerałów
![Page 15: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/15.jpg)
Pochodzenie fot.: A. Manecki i in. 2011- Glosariusz Minerałów
• kalcyt CaCO 3:od łac. calx – wapno,
• dolomit CaMg(CO 3)2: od nazwiska francuskiego mineraloga D.Dolomieu,
• baryt BaSO 4: od gr. barys –cięŜki, przez aluzj ę do wysokiej g ęsto ści,
Geneza nazw minera łów; przyk łady:
![Page 16: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/16.jpg)
Geneza nazw minera łów; przyk łady:
Pochodzenie fot.: A. Manecki i in. 2011- Glosariusz Minerałów
gips CaSO 4·2H2O: od gr. gypsos – gips, przez aluzj ę do podstawowego zastosowania,
• muskowit:od łac. vitrum muscoviticum
– szk ło moskiewskie,
• biotyt: od nazwiska francuskiego fizyka i chemika J.B.Biota,
![Page 17: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/17.jpg)
Pochodzenie fot.: A. Manecki i in. 2011- Glosariusz Minerałów
Geneza nazw minera łów; przyk łady:
• kaolinit: od chin. Kao-Ling– nazwy wzgórz, gdzie wyst ępuj ą złoŜa kaolinu,
• illit: od typowej lokalizacji w stanie Illinois (USA),
• montmorillonit:od miejscowo ści
Montmorillon (Francja),
![Page 18: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/18.jpg)
Geneza nazw minera łów; przyk łady:• kwarc SiO 2:przypuszczalnie od starosakso ńskiego Quererzgänge– Ŝyły bia łej ska ły p łonnej, sko śnie przecinaj ącej kruszce.
Pochodzenie fot.: A. Manecki i in. 2011- Glosariusz Minerałów
![Page 19: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/19.jpg)
Nieod łączną cech ą stanu krystalicznego jest symetria . Pod tym poj ęciem rozumiemy prawid łowe powtarzanie si ę w przestrzeni pewnego motywu wed ług okre ślonego przepisu. W przypadku kryszta łu takim motywem mo Ŝe być atom lub grupa atomów, gdy bierzemy pod uwag ę jego sie ćkrystaliczn ą, bądź teŜ element jego postaci zewnętrznej, np. ściana.
![Page 20: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/20.jpg)
Proste elementy symetrii sąąąą reprezentowane przez:
�Oś symetrii (L) to kierunek w czasie obrotu wokół którego następuje powtórzenie identycznych elementów powierzchni kryształu.
n = 360o/αα =360o, 180o, 120o, 90o, 60o
a więc n przyjmuje wartości równe 1, 2, 3, 4, 6Wynikające stąd oznaczenie osi symetrii jest następujące:L1, L2, L3, L4 i L6
�Środek symetrii (P wzgl. π) (inaczej centrum symetrii) to punkt położony wewnątrz kryształu, który łączy na przeciwległych końcach identyczne elementy kryształu znajdujące sięw jednakowej od niego odległości.
�Płaszczyzna symetrii (C) dzieli kryształ na dwie jednakowe części mające się względem siebie jak przedmiot i jego odbicie w lustrze.
![Page 21: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/21.jpg)
Wyró żżżżnia si ęęęę ponadto złłłłożżżżone elementy symetrii .Ich przyk łłłładem mo żżżże byćććć ośśśś zwierciadlana (Ls).
Ośśśś symetrii, która łąłąłąłączy ró żżżżne elementy powierzchni kryszta łłłłu (np. naro żżżże ze śśśśrodkiem przeciwleg łłłłej śśśściany) to ośśśś polarna (Lp).
Oś polarna występuje np. w czworościanie(inaczej: w tetraedrze)
![Page 22: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/22.jpg)
PODSTAWOWE PRAWA KRYSTALOGRAFICZNE
�Zasada paralelizmu ( prawo sieciowe ):
KaŜdej ścianie kryształu odpowiada zbiór równoległych do niej płaszczyzn sieciowych, a kaŜdej krawędzi – zbiór równoległych prostych sieciowych.
�Prawo sta łości k ątów (Niels Stensen vel Nicolaus Stenius, 1669):
Analogiczne ściany róŜnych osobników krystalicznych tego samego minerału tworzą ze sobą zawsze jednakowe kąty.
�Prawo wymierno ści wska źników (René Juste Haüy, 1789):
Wskaźniki wszystkich ścian kryształu są liczbami wymiernymi, całkowitymi i prostymi.
![Page 23: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/25.jpg)
Układ krystalograficzny grupuje kryształy o pewnych wspólnych cechach symetrii geometrycznej
![Page 26: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/26.jpg)
![Page 27: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/27.jpg)
Postacie krystalograficzneKryszta łłłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowi ąąąąposta ćććć prost ąąąą. W wyniku kombinacji dwóch lub wi ęęęęcej postaci prostych powstaje posta ćććć złłłłożżżżona.
Posta ćććć prosta jest to zespó łłłł śśśścian symetrycznie równowa żżżżnych, tzn. daj ąąąących si ęęęę przeprowadzi ćććć jedna w drug ąąąą dzia łłłłaniem elementów symetrii tworz ąąąących dan ąąąągrup ęęęę punktow ąąąą.Dominuj ąąąąca posta ćććć prosta nadaje kryszta łłłłowi charakterystyczny wygl ąąąąd zewn ęęęętrzny, zwany jego pokrojem . Przyk łłłładowo, silnie rozwini ęęęęte śśśściany s łłłłupów amfiboli i apatytu nadaj ąąąą tym minera łłłłom pokrój s łłłłupkowy lub igie łłłłkowy.
![Page 28: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/29.jpg)
Dwa ośmiościany ograniczone ścianami nale Ŝącymi do postaci {111}:•jednakowo wykształconymi,•róŜnie wykształconymi.
![Page 30: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/30.jpg)
Projekcja kryszta łłłłów
•Konsekwencj ąąąą prawa sta łłłłośśśści k ąąąątów jest specyficzny sposób przedstawiania kryszta łłłłów na p łłłłaszczy źźźźnie. Polega on wykonaniu rzutu kulistego, który nast ęęęępnie zostaje przekszta łłłłcony w projekcj ęęęę stereograficzn ąąąą lub –rzadziej - gnomoniczn ąąąą.
•Na podstawie prawid łłłłowo wykonanej projekcji i dyspo-nuj ąąąąc odpowiedni ąąąą siatk ąąąą projekcyjn ąąąą (siatka Wulfa) możżżżna odczyta ćććć warto śśśści k ąąąątów pomi ęęęędzy dowolnymi śśśścianami kryszta łłłłów. To za śśśś definiuje jednoznacznie dany kryszta łłłł.
![Page 31: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/31.jpg)
Rzut kulisty (sferyczny) kryształu stanowiącego postać złoŜonąz sześcianu, ośmiościanu i dwunastościanu rombowego.
![Page 32: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/34.jpg)
Wskaźźźźniki śśśścian kryszta łłłłuChcąąąąc okre śśśślićććć po łłłłożżżżenie śśśścian kryszta łłłłów
w przestrzeni nie musimy zna ćććć warto śśśści parametrów a, b, c, jakie odcinaj ąąąą one na osiach uk łłłładu odniesienia. Wystarczy znajomo śćśćśćśćstosunków parametrów śśśściany jednostkowej a, b, c do parametrów dowolnej śśśściany kryszta łłłłu a', b', c'. Stosunki te okre śśśślająąąą tzw. wska źźźźniki śśśścian kryszta łłłłu (wska źźźźniki Millera h, k, l ).
h = a/a', k = b/b', l= c/c'
a – ściana jednostkowa HKL,b – połoŜenie ściany wskaźnikowanej H’K’L’ w stosunku do ściany jednostkowej
Na podstawie wska źźźźników Millera mo żżżżna wnioskowa ćććć o orientacji śśśścian kryszta łłłłu w przestrzeni.
b
![Page 35: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/35.jpg)
![Page 36: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/36.jpg)
Kryształy rzeczywiste
![Page 37: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/40.jpg)
Prawidłowe zrosty kryształów
Wśród nich mo Ŝna wyró Ŝnić:
•Prawidłowe zrosty kryształów tego samego rodzaju:
•zrosty równoległe (np. kryształów kwarcu),
•zrosty bli źniacze (np. gipsu, plagioklazów),
•Prawidłowe zrosty kryształów ró Ŝnego rodzaju, tj. zrosty epitaktyczne.
![Page 41: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/41.jpg)
![Page 42: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/42.jpg)
ortoklaz
kwarc
Epitaktyczne narastanie kwarcu SiO2 na ortoklazie K[AlSi 3O8]
![Page 43: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/43.jpg)
RóŜne przykłady minerałów i syntetycznych faz dendryto wych
Płatki śniegu H2O.
Cristobalit SiO2powstający w procesie odszklenia szkła.
Tlenkowe minerały manganu
![Page 44: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/44.jpg)
Wybrane fizyczne wła ściwo ści minerałów i faz syntetycznych
•Gęstość
•Twardo ść
•Łupliwo ść
Wstępna identyfikacja faz wyst ępuj ących w surowcach mineralnych jest przeprowadzana przy wykorzystaniu niektórych wła ściwo ści fizycznych i makroskopowo
dostrzegalnych cech optycznych.
![Page 45: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/45.jpg)
Gęstość minerałów (przykłady)
![Page 46: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/46.jpg)
Ciecze ci ęŜkie (przykłady)
![Page 47: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/47.jpg)
Twardo śćJest to opór jaki sie ć krystaliczna jakiego ś cia ła stawia zewnętrznym bod źcom mechanicznym, staraj ącym si ę to cia ło zarysowa ć lub zetrze ć.
![Page 48: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/48.jpg)
Łupliwo śćJest to zdolno ść kryszta łów do p ękania lub rozdzielania si ę
pod wp ływem uderzenia lub nacisku wzd łuŜ płaskich powierzchni, tj. p łaszczyzn łupliwo ści. Wyró Ŝnia si ę łupliwo śćdoskona łą, bardzo dobr ą, dobr ą, wyra źną, niewyra źną. Są teŜminera ły pozbawione łupliwo ści; wykazuj ą one tzw. prze łam.
![Page 49: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/49.jpg)
Niektóre optyczne wła ściwo ści minerałów widoczne makroskopowo:
•Barwa
•Luminescencja
![Page 50: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/50.jpg)
Barwa minera łówWyró Ŝniamy:•minera ły idiochromatyczne, tj. o barwie w łasnej spowodowanej struktur ą elektronow ą wchodz ących w ich sk ład atomów,•minera ły allochromatyczne, tj. o barwie zapo Ŝyczonej spowodowanej obecno ścią domieszek .
![Page 51: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/51.jpg)
![Page 52: Wykłady z przedmiotu SUROWCE MINERALNE - …home.agh.edu.pl/~pwysz/wyklad-01.pdfPostacie krystalograficzne Kryształłły ograniczone śśśścianami jednoznacznymi stanowiąąąą](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012319/5c77681409d3f21d538bd732/html5/thumbnails/52.jpg)