บทนำ� บทนำ�เศรษฐกจพอเพยง ในอดตสงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรม มก�รเพ�ะปลก เลยงสตว เปนอ�ชพหลก เปนสงคมแบบเอออ�ร มก�รแลกเปลยนอ�ห�รก�รกนกน โดยไมมก�รใชเงนตร� ทำ�ใหไมมหนสนลนพนตวเหมอนกบในยคปจจบน เนองจ�กก�รทประเทศไทยรบเอ�วฒนธรรมของต�งประเทศเข�ม� ทำ�ใหคนไทยหลงค�นยมเหล�นน จนลมร�กเหง�ของคว�มเปนไทย หลงวตถนยม ทำ�ใหใชจ�ยอย�งสนเปลอง เมอเกดวกฤตก�รณท�งเศรษฐกจ ทำ�ใหคนไทยพบกบปญห�ต�งๆต�มม�คณภ�พของคนไทยสวนม�กตำ�ลง แตยงดทเร�ช�วไทยทมพระมห�กษตรยทรงเปนนกคด นนกคอ พระบ�ทสมเดจพระเจ�อยหวภมพลอดลยเดช รชก�ลท 9 พระองคทรงตระหนกถงปญห�ดงกล�ว ทำ�ใหเกดแนวคดปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ทำ�ใหคนไทยหล�ยๆหนวยง�นไดนำ�ปรชญ�เศรษฐกจพอเพยงม�ปรบใชในหนวยง�นของ ตนเอง จนส�ม�รพงตนเองได คนไทยในชนบทโดยเฉพ�ะเกษตรกรไทย ไดลองนำ�ปรชญ�เศรษฐกจพอเพยงม�ใช มก�รจดก�รบรห�รทรพย�กรดนอย�งมหลกก�ร ส�ม�รถว�งแผนปลกพช เลยงสตว จนส�ม�รถเลยงตนเองได ผลตผลท�งก�รเกษตรทมม�กพอกส�ม�รถนำ�ม�จำ�หน�ยและสร�งร�ยไดใหกบครว เรอน มก�รทำ�บญชร�ยรบร�ยจ�ย และว�งแผนครอบครวทดขน ทำ�ใหคณภ�พของคนไทยจำ�นวนม�กดขน ส�ม�รถพงตนเองได และเปนครอบครวทมคว�มสข ศนยเทคโนโลยทเหม�ะสม (ศทม.) กเปนหนวยง�นหนงของทองถน ทมงเนนก�รศกษ�และเผยแพรองคคว�มรเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง เพอใหประช�ชนในทองถนจงหวดสกลนคร และผทสนใจทวไปไดม�ศกษ�ดง�น เพอนำ�คว�มรดงกล�วไปประยกตใชในชวตประจำ�วน โดยนำ�หลกก�ร ทฤษฎทไดจ�กก�รศกษ�จ�ก ศทม. ไปทดลองจรง ดงนนท�ง ศทม. จงไดคดและออกแบบสงประดษฐ ผลตภณฑใหมๆออกม� เพอเปนตนแบบของผทสนใจตอไป
คว�มหม�ยของเศรษฐกจพอเพยงคว�มหม�ยของ เศรษฐกจพอเพยง
เศรษฐกจพอเพยง คออะไร เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญ�ชถงแนวก�รดำ�รงอยและปฏบตตนของประช�ชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนจนถงระดบรฐ ทงในก�รพฒน�และก�รบรห�รประเทศใหดำ�เนนไปในท�งส�ยกล�ง โดยเฉพ�ะก�รพฒน�เศรษฐกจเพอใหก�วทนตอยคโลก�ภวฒนคว�มพอเพยง หม�ยถง คว�มพอประม�ณ คว�มมเหตผล รวมถงคว�มจำ�เปนทจะตองมระบบคมกนในตวทดพอสมควรตอก�รมผลกระทบใด ๆ อนเกดจ�กก�รเปลยนแปลงทงภ�ยนอกและภ�ยในทงน จะตองอ�ศยคว�มรอบร คว�มรอบคอบ และคว�มระมดระวง อย�งยงในก�รนำ�วช�ก�รต�ง ๆ ม�ใชในก�รว�งแผน และก�รดำ�เนนก�รทกขนตอนและขณะเดยวกน จะตองเสรมสร�งพนฐ�นจตใจของคนในช�ต โดยเฉพ�ะเจ�หน�ทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบใหมสำ�นกในคณธรรม คว�มซอสตยสจรต และใหมคว�มรอบรอบรทเหม�ะสม ดำ�เนนชวตดวยคว�มอดทน มคว�มเพยรพย�ย�มมสตปญญ�
และคว�มรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอก�รรองรบคว�มเปลยนแปลงอย�งรวดเรว และกว�งขว�งทงด�นวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจ�กโลกภ�ยนอกไดเปนอย�งด (เกษม วฒนชย,2548,หน� 16-17)
คว�มพอเพยง หม�ยถง คว�มพอประม�ณ คว�มมเหตผล รวมถงคว�มจำ�เปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอก�รมผล กระทบใดๆ อนเกดจ�กก�รเปลยนแปลงทงภ�ยนอก และภ�ยใน ทงนจะตองอ�ศยคว�มรอบร คว�มรอบคอบและคว�มระมดระวงอย�งยงในก�รนำ�วช�ก�รต�งๆ ม�ใชในก�รว�งแผน และก�รดำ�เนนก�รทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสร�งพนฐ�นจตใจของคนในช�ต โดยเฉพ�ะเจ�หน�ทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบ ใหมสำ�นกในคณธรรม คว�มซอสตยสจรต และใหมคว�มรอบรทเหม�ะสม ดำ�เนนชวตดวยคว�มอดทน คว�มเพยร มสต ปญญ� และคว�มรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอก�รรองรบก�รเปลยนแปลงอย�งรวดเรวและกว�งขว�ง ทงด�นวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจ�กโลกภ�ยนอกไดเปนอย�งด
แผนภ�พแสดงหลกก�รพอเพยง
กจกรรมในชมชนทสอดคลองกบ ปรชญ�ของเศรษฐกจพอเพยง
ผนำ� ชมชนไดใชเวล�ทบทวนและแลกเปลยนประสบก�รณต�งๆ ทเกยวกบกจกรรมททำ�ในพนทของตน โดยเฉพ�ะกจกรรมทเหนว�สอดคลองกบปรชญ�ของเศรษฐกจพอเพยง โดยทยงไมมก�รกล�วถงคว�มหม�ยของเศรษฐกจพอเพยง ซงเร�ส�ม�รถจดประเภทของกจกรรมทผนำ�ชมชนเสนอไดเปน ๓ กลมกจกรรมหลก ประกอบดวยกจกรรมต�งๆ ดงน
กจกรรม ก�รผลต โดยเฉพ�ะในภ�คก�รเกษตร ทไมทำ�ล�ย สงแวดลอมแตใชทรพย�กรทมอยในชมชนอย�งคมค� ดวยก�รหมนเวยนทนธรรมช�ตภ�ยในพนท และดวยวธก�รทำ�เกษตร ท
เนนปลกเพอกนเองกอน ทผ�นม�ชมชนไดทำ�กจกรรมต�งๆ ทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน กจกรรมก�รทำ�ปยชวภ�พ ก�รปลกผกและข�วทปลอดส�รพษ ก�รทำ�สวนสมนไพรของชมชน ก�รคดคนส�รไลแมลงสมนไพร ก�รทำ�ถ�นชวภ�พ ก�รรวมกลมขย�ยพนธปล� ก�รแปรรปผลผลตและก�รทำ�ก�ร เกษตรผสมผส�น เปนตน
ก�รรวม กลมกนเพอทำ�กจกรรมรวมกนของสม�ชกในชมชน ดวยทนท�งสงคมทมอย ชมชนไดรวมตวกนทำ�กจกรรมต�งๆ ทเกดจ�กคว�มรกและคว�มเอออ�ทรของสม�ชกในชมชน เชน กจกรรมตอต�นย�เสพตด ก�รนมสก�รพระใหม�ชวยสอนจรยธรรมและศลธรรมในโรงเรยนของชมชน กจกรรมก�รรวมกลมเพอเรยนรรวมกน ผ�นศนยก�รเรยนร หรอโรงเรยนเกษตรกรในหมบ�น ก�รรวมมอรวมใจของสม�ชกในชมชนทำ�กจกรรมต�งๆภ�ยในวด ก�รจดตงร�นค�ทเปนของชมชนเอง ก�รจดทำ�แผนแมบทชมชน ก�รจดตงกลมออมทรพย ก�รจดตงกองทนสวสดก�ร ก�รรวมกลมอนรกษทรพย�กรธรรมช�ต สงแวดลอม และกจกรรมก�รผลตของกลมต�งๆ เชน ก�รรวมกลมทำ�ขนมของแมบ�น หรอรวมกลมเพอปลกพชผกสวนครว นอกจ�กนชมชน ยงไดตงกองทนข�วส�รรวมกบชมชนอนๆในต�งภมภ�ค เพอค�ข�ยหรอผลตระหว�งกน รวมทงเพอก�รเรยนร แลกเปลยนประสบก�รณและขย�ยผลก�รพฒน�ไปยงเครอข�ยชมชนอนๆ ดวย
กจกรรม ทสงเสรมคณธรรม จตสำ�นกทองถน สงเสรมวถชวต และวฒนธรรมของเศรษฐกจพอเพยง ชมชนไดรเร มกจกรรม ทมงปลกฝงจรยธรรมคว�มดง�มและจตสำ�นกรกทองถนใหเกด
ขนแก สม�ชกของชมชน เชน กจกรรมทปลกฝงสม�ชกในชมชนใหมคว�มเอออ�ทรตอกนม�กกว�คำ�นงถงตว เงน หรอวตถเปนพนฐ�นคว�มสมพนธ กจกรรมทสงเสรมใหสม�ชกทำ�บญชอย�งโปรงใสและสจรต กจกรรมก�รพฒน�ครในชมชนใหมคณภ�พและมจตผกพนกบทองถนเปนสำ�คญ รวมทงกจกรรมทสงเสรมใหสม�ชกในชมชนพงตนเองกอนทจะพงหรอขอ คว�มชวยเหลอจ�กคนอน คว�มหม�ยเศรษฐกจพอเพยง จ�กมมมองของชมชน
หลงจ�ก ทผนำ�ชมชนไดทบทวนถงกจกรรมทตนเองทำ�อย และคดว�สอดคลองกบปรชญ�ของเศรษฐกจพอเพยงแลว ผนำ�ชมชน ยงไดรวมกนคนห�คว�มหม�ยและใหคำ�นย�มเกยวกบปรชญ�ของเศรษฐกจพอเพยง จ�กประสบก�รณของแตละคน ซงอ�จมมมมองทแตกต�งกน โดยส�ม�รถสรปและแบงแยกคว�มหม�ยของหลกปรชญ�ดงกล�ว ไดเปน ๓ ระดบคอ ระดบจตสำ�นก ระดบปฏบต และระดบปฏเวธ (ผลทเกดจ�ก�รปฏบต) ดงนคอ
ระดบจตสำ�นก เกดขนจ�กก�รทสม�ชกในชมชนแตละคนตระหนกถงคว�มสขและคว�มพอใจในก�ร ใชชวตอย�งพอด (คว�มสนโดษ) และรสกถงคว�มพอเพยง คอดำ�เนนชวต
”อย�งสมถะ” ประกอบสมม�อ�ชพห�เลยงตนเองไดอย�งถกตอง ไมใหอดอย�ก หรอโลภแลวตกตวงหรอเบยดเบยนผอนจนเกนคว�มจำ�เปน แตคดเผอแผแบงปนไปยงสม�ชกคนอนๆในชมชนดวย อย�งไรกต�มแมว�ระดบคว�มพอเพยงของสม�ชกแตละคนจะไมเท�เทยมกน แตสม�ชกทกคนทดำ�เนนชวตต�มหลก
ก�รเศรษฐกจพอเพยงเหนสอดคลองกนใน ก�รยดมนหลกก�ร ๓ ประก�ร คอ
ก�รใชชวตบนพนฐ�นของก�รรจกตนเอง รจกพฒน�ตนเองดวยก�รพย�ย�มทำ�จตใจใหผองใส รวมทงมคว�มเจรญและมคว�มเยนในจตใจอยเปนประจำ�อย�งตอเนอง
ก�รคดพงพ�ตนเองและพงพ�ซงกนและกนใน ก�รดำ�เนนกจกรรมต�งๆ คอเมอมปญห�จ�กก�รดำ�เนนชวต กใหใชสตปญญ�ไตรตรองห�ส�เหตของปญห�และแกไขไป ต�มเหตและปจจย ดวยคว�มส�ม�รถและศกยภ�พทตนเองมอย กอนทจะคดพงผอน และมก�รปรกษ�ห�รอ ถอยทถอยอ�ศย ชวยเหลอซงกนและกนในชมชน เปนตน
ก�รใชชวตอย�งพอเพยง รจกลดกเลสและลดคว�มตองก�รของตนเองลง เพอใหเหลอแรงและเวล�ในก�รพฒน�คณภ�พชวต ตลอดจนทำ�ประโยชนใหแกสวนรวมไดม�กขน
หลกแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง หลกแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง
ก�ร พฒน�ต�มหลกเศรษฐกจพอเพยง คอ ก�รพฒน�ทตงอยบนพนฐ�นของท�งส�ยกล�ง และคว�มไมประม�ท โดยคำ�นงถง คว�มพอประม�ณ คว�มมเหตผล ก�รสร�งภมคมกนทดในตว ตลอดจนใชคว�มรคว�มรอบคอบ และคณธรรม ประกอบก�รว�งแผน ก�รตดสนใจและก�รกระทำ�
“ทฤษฎใหม กบ” เศรษฐกจพอเพยง จ�กว�รส�ร มลนธชยพฒน�ฉบบเดอนธนว�คม พ.ศ.2540 ไดกล�วถงก�ร
ดำ�เนนก�รต�มแนวคดเศรษฐกจพอเพยงผ�นทฤษฎใหมทงส�มขน ตอน รวมทงคว�มเกยวพนกนระหว�งทฤษฎแตละขนอย�งละเอยดดงน
ทฤษฎใหม ขนทหนง(๑) ถ�พดอย�งสรปทสด เปนวธปฏบตของเกษตรกร ทเปนเจ�ของทดน
จำ�นวนนอย แปลงเลก (ประม�ณ ๑๕ ไร)(๒) หลกสำ�คญ: ใหเกษตรกรมคว�มพอเพยง โดยเลยงตวได
(Selfsufficiency) ในระดบชวตทประหยดกอน ทงนตองมคว�มส�มคคในทองถน(๓) มก�รผลตข�วบรโภคพอเพยงประจำ�ป โดยถอว�ครอบครวหนง ทำ�น� ๕ ไร
จะมข�วพอกนตลอดป ขอนเปนหลกสำ�คญของทฤษฎน(๔) เพอก�รน จะตองใชหลกว� ตองมนำ� ๑,๐๐๐ ลกบ�ศกเมตรตอไร ฉะนน
๕ไรตองม ๕,๐๐๐ ลกบ�ศกเมตร แตละแปลง (๑๕ ไร) ทำ�น� ๕ ไร ทำ�พชไร หรอไมผล ฯลฯ ๕ ไร (= ๑๐ ไร) จะตองมนำ� ๑๐,๐๐๐ ลกบ�ศกเมตรตอป จงไดตงสตรคร�วๆ ว� แตละแปลงประกอบดวย น� ๕ ไรและพชไรและ สวน ๕ ไร สระนำ� ๓ ไร ลก ๔ เมตร จประม�ณ ๑๙,๐๐๐ ลกบ�ศกเมตร (๑๙,๒๐๐) ทอยอ�ศยและอนๆ ๒ ไร รวมทงหมด ๑๕ ไร
(๕) อปสรรคสำ�คญทสดคอ: อ�งเกบนำ�หรอสระ ทไดรบนำ�ใหเตมเพยงปละหนงครง จะมก�รระเหยวนละ ๑ เซนตเมตร โดยเฉลย ในวนทฝนไมตก หม�ยคว�มว� ในปหนงถ�นบว�แหง ๓๐๐ วน ระดบนำ�ของสระจะลดลง ๓ เมตร (ในกรณน๓/๔ ของ ๑๙,๐๐๐ ลกบ�ศกเมตร นำ�ทใชไดจะเหลอ ๔,๗๕๐ ลกบ�ศกเมตร)จงจะตองมก�รเตมนำ�เพอใหเพยงพอ มคว�มจำ�เปนทจะมแหลงนำ�เพมเตมสำ�หรบโครงก�รวดมงคลชยพฒน� ไดสร�งอ�งเกบนำ�จ ๘๐๐,๐๐๐ ลกบ�ศกเมตร สำ�หรบเลยง ๓,๐๐๐ ไร
(๖) ลำ�พงอ�งเกบนำ�จ ๘๐๐,๐๐๐ ลกบ�ศกเมตร จะเลยงได ๘๐๐ ไร (โครงก�รวดมงคล มพนท ๓,๐๐๐ ไร แบงเปน ๒๐๐ แปลง) อ�งนจงเลยงได ๔ ไร ตอแปลง ลำ�พงสระในแปลงเลยงได ๔.๗๕ ไร) จงเหนไดว� หมนเหมม�ก (๔.๗๕ไร + ๔.๐๐ ไร = ๘.๗๕ ไร) ถ�คำ�นงว� ๘.๗๕ ไรนน จะทำ�เกษตรกรรมอย�งสมบรณไดอก ๖.๒๕ ไร จะตองอ�ศยเทวด�เลยง แตถ�คำ�นงว�ในระยะทไมมคว�มจำ�เปนทจะใชนำ� หรอมฝน
ตก นำ�ฝนทตกม�จะเกบไวไดในอ�งและในสระสำ�รองไวสำ�หรบเมอตองก�ร อ�งและสระจะทำ�หน�ทเฉลยนำ�ฝน (regulator)จงเข�ใจว�ในระบบนนำ�จะพอ
(๗) ปญห�ใหญอกขอหนง คอร�ค�ก�รลงทนคอนข�งสง เกษตรกรจะตองไดรบคว�มชวยเหลอจ�กภ�ยนอก (ท�งร�ชก�ร ท�งมลนธและท�งเอกชน) แตค�ดำ�เนนก�รไมสนเปลองสำ�หรบเกษตรกร
ทฤษฎใหม ขนทสองเมอเกษตรกร เรมเข�ใจวธก�ร จงขอใหดำ�เนนก�รในทดนของตน เมอไดผลก
ตองเรมขนทสอง คอ ใหเกษตรกรรวมพลงกนในรปกลมหรอสหกรณ รวมแรงใน(๑) ก�รผลต (พนธพช เตรยมดน ชลประท�น ฯลฯ)(๒) ก�รตล�ด (ล�นต�กข�ว ยง เครองสข�ว ก�รจำ�หน�ยผลผลต)(๓) ก�รเปนอย (กะปนำ�ปล� อ�ห�ร เครองนงหม ฯลฯ)(๔) สวสดก�ร (ส�ธ�รณสข เงนก)(๕) ก�รศกษ� (โรงเรยน ทนก�รศกษ�)(๖) สงคมและศ�สน�ดวยคว�มรวมมอของหนวยร�ชก�ร มลนธและเอกชนทฤษฎใหม ขนทส�มตดตอรวม มอกบแหลงเงน (ธน�ค�ร) และกบแหลงพลงง�น (บรษทนำ�มน)
ตงและบรห�รโรงส (ต�มวตถประสงคของก�รรวมกลมในทฤษฎใหมขนท ๒ ลำ�ดบท ๒) ตงและบรห�รร�นสหกรณ (ต�มวตถประสงคของก�รรวมกลมในทฤษฎใหมขนท ๒ ลำ�ดบท๑, ๓) ชวยก�รลงทน (ต�มวตถประสงคของก�รรวมกลมในทฤษฎใหมขนท ๒ ลำ�ดบท๑, ๒) ชวยพฒน�คณภ�พชวต (ต�มวตถประสงคของก�รรวมกลมในทฤษฎใหมขนท ๒ลำ�ดบท ๔, ๕, ๖) ทงน ทงฝ�ยเกษตรกร และฝ�ยธน�ค�รกบบรษทจะไดรบประโยชน คอ
- เกษตรกรข�ยข�วในร�ค�สง (ไมถกกดร�ค�) ธน�ค�รกบบรษทซอข�วบรโภคในร�ค�ตำ� (ซอข�วเปลอกตรงจ�กเกษตรกร และม�สเอง) : (ต�มวตถประสงคของก�รรวมกลมในทฤษฎใหมขนท ๒ ลำ�ดบท ๒)
- เกษตรกรซอเครองอปโภค บรโภคในร�ค�ตำ� (เปนร�นสหกรณร�ค�ข�ยสง) :(ต�มวตถประสงคของก�รรวมกลมในทฤษฎใหมขนท ๒ ลำ�ดบท ๑, ๓)
- ธน�ค�รกบบรษท จะส�ม�รถกระจ�ยบคล�กรหรอปร�กฎก�รยอคว�มในหนงสอทบรษทบ�งจ�กปโตรเลยมพมพแจกดงตอไปน
ทฤษฎใหมขนท 1 : ผลตอ�ห�รบรโภคเอง เหลอข�ย ทำ�ใหมกนอม ไมตดหนมเงนออม
ทฤษฎใหมขนท 2 : รวมตวกนเปนองคกรชมชน ทำ�เศรษฐกจชมชนในรปแบบต�งๆ เชน เกษตร หตถกรรม อตส�หกรรมแปรรปอ�ห�ร ทำ�ธรกจปมนำ�มน ข�ยอ�ห�ร ข�ยสมนไพร ตงศนยก�รแพทยแผนไทย จดก�รทองเทยวชมชน มกองทนชมชนหรอธน�ค�รหมบ�น
ทฤษฎใหมขนท 3 : เชอมโยงกบบรษททำ�ธรกจขน�ดใหญ รวมทงก�รสงออก
ทฤษฎใหมทงส�มขนตอนมคว�มสมพนธเกยวโยงกนอย�งไร เร�ส�ม�รถพจ�รณ�ไดจ�กหลกสำ�คญทพระองคอ�นทรงระบเองในทฤษฎใหม
ขนทหนง คอ ใหเกษตรกรมคว�มพอเพยง โดยเลยงตวได ส�ม�รถสรปได“ ” ทฤษฎใหมขนทหนง นำ�ไปสตวเองหรอครอบครวพอเพยง
ในทฤษฎขนทสอง พระองคทรงระบว�ใหรวมกลมกนเพอดำ�เนนก�ร 6 ด�นดงทไดยกม�อ�งไวด�นบน แสดงถงกรอบคดระดบก�รจดก�รกลมหรอชมชน ใหเกดก�รชวยเหลอกนจนส�ม�รถจดก�รคณภ�พชวตของกลมหรอชมชน และคว�มมนคงท�งเศรษฐกจของกลมหรอชมชนไดอย�งพอเพยง
ในทฤษฎขนทส�ม พระองคท�นไดกล�วถง คว�มรวมมอ จ�กภ�ยนอกกลม“ ”หรอชมชนทงจ�กภ�คธรกจ ภ�คก�รเงน ภ�คร�ชก�ร ในลกษณะทไดประโยชนดวยกนทกฝ�ยโดยคว�มรวมมอดงกล�วนนจะตองสอด คลองกลมกลนกบ วตถประสงค 6 ด�นของก�รรวมกลมกนต�มทฤษฎขนทสอง ทงนเร�จะเหนไดว�ในขนตอนน ส�ม�รถนำ�ทฤษฎใหมและแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง เชอมโยงเข�สกลไกก�รผลตและก�รตล�ดในปจจบน หรอกล�วอกนยหนงกคอ ก�รเชอมโยงเศรษฐกจพอเพยงใหเปนรปธรรมระดบส�กล หรอระดบภ�พรวมในประเทศจะเหนไดว�ทงส�มขนตอนเปนรปธรรมทส�ม�รถ เชอมโยงกบน�มธรรมแนวคด เศรษฐกจพอเพยง ไดอย�ง“ ”สอดคลองกลมกลนคอ ครอบครวพอเพยง (ขนท 1) ชมชนพอเพยง (ขนท 2) และเศรษฐกจของช�ตพอเพยง (ขนท 3)
ซงจ�กโครง สนๆ ของแนวคดเศรษฐกจพอเพยงและทฤษฎใหม 3 ขนตอนน ตอม�มนกคดนกพฒน�จำ�นวนม�ก ไดนำ�ม�พฒน�เนอห�ร�ยละเอยดออกไปอกอย�งกว�งขว�งเปนก�รประยกตต�ม ประสบก�รณคว�มคดทหล�กหล�ย ดงทจะไดกล�วถงตอไปพอสงเขป
ปรชญ�ของเศรษฐกจพอเพยงปรชญ�ของเศรษฐกจพอเพยง
มหลกพจ�รณ�อย 5 สวน ดงน 1. กรอบแนวคด เปนปรชญ�ทชแนะแนวท�งก�รดำ�รงอย
และปฏบตตนในท�งท ควรจะเปน โดยมพนฐ�นม�จ�กวถชวตดงเดมของสงคมไทย ส�ม�รถนำ�ม�ประยกตใชไดตลอดเวล� และเปนก�รมองโลกเชงระบบทมก�รเปลยนแปลงอยตลอดเวล� มงเนนก�รรอดพนจ�กภย และวกฤต เพอ คว�มมนคง และ คว�มยงยน ของก�รพฒน�
2. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงส�ม�รถนำ�ม�ประยกตใชกบก�รปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนก�รปฏบตบนท�งส�ยกล�ง และก�รพฒน�อย�งเปนขนตอน
3. คำ�นย�ม คว�มพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะ พรอม ๆ กน ดงน
3.1 คว�มพอประม�ณ หม�ยถง คว�มพอดทไมนอยเกนไปและไมม�กเกนไปโดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชนก�รผลตและก�รบรโภคทอยในระดบพอประม�ณ
3.2 คว�มมเหตผล หม�ยถง ก�รตดสนใจเกยวกบระดบของคว�มพอเพยงนน จะตองเปนไปอย�งมเหตผลโดยพจ�รณ�จ�กเหตปจจยทเกยวของตลอดจนคำ�นงถงผลทค�ดว�จะเกดขนจ�กก�รกระทำ� นน ๆ อย�งรอบคอบ
3.3 ก�รมภมคมกนทดในตว หม�ยถง ก�รเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและก�รเปลยนแปลงด�นต�ง ๆ ทจะเกดขนโดยคำ�นงถงคว�มเปนไปไดของสถ�นก�รณ ต�ง ๆ ทค�ดว�จะเกดขนในอน�คตทงใกลและไกล4. เงอนไข ก�รตดสนใจและก�รดำ�เนนกจกรรมต�ง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนน ตองอ�ศยทงคว�มร และคณธรรมเปนพนฐ�น กล�วคอ
4.1 เงอนไขคว�มร ประกอบดวย คว�มรอบรเกยวกบวช�ก�รต�ง ๆ ทเกยวของอย�งรอบด�น คว�มรอบคอบทจะนำ�คว�มรเหล�นนม�พจ�รณ�ใหเชอมโยงกน เพอประกอบก�รว�งแผน และคว�มระมดระวงในขนปฏบต
4.2 เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสร�งประกอบดวย มคว�มตระหนกในคณธรรม มคว�มซอสตยสจรตและมคว�มอดทน มคว�มเพยร ใชสตปญญ�ในก�รดำ�เนนชวต5. แนวท�งปฏบต/ผลทค�ดว�จะไดรบ จ�กก�รนำ�ปรชญ�ของเศรษฐกจพอเพยงม�ประยกตใช คอ ก�รพฒน�ทสมดลและยงยน พรอมรบตอก�รเปลยนแปลงในทกด�น ทงด�นเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม คว�มรและเทคโนโลย
ประมวลคำ�ในพระบรมร�โชว�ท ประมวลคำ�ในพระบรมร�โชว�ท
อนนเคยบอกว� คว�มพอเพยงนไมไดหม�ยคว�มว� ทกครอบครวจะตองผลตอ�ห�รของตว จะตองทอผ�ใสเอง อย�งนนมนเกนไป แตว�ในหมบ�นหรอในอำ�เภอ จะตองมคว�มพอเพยงพอสมควร บ�งสงบ�งอย�งทผลตไดม�กกว�คว�มตองก�ร กข�ยได แตข�ยในท ไมห�งไกลเท�ไหรไมตองเสยค�ขนสงม�กนก (พระร�ชดำ�รสเนองในโอก�ส วนเฉลมพระชนมพรรษ� : ๔ ธนว�คม ๒๕๔๐) คนอนเข�ตองมก�รเศรษฐกจ ทตองมก�รแลกเปลยน เรยกว�เปนเศรษฐกจก�รค� ไมใชเศรษฐกจคว�มพอเพยงเลยรสกว� ไมหรหร� แตเมองไทยเปนประเทศทมบญอยว� ผลตใหพอเพยงได (พระร�ชดำ�รสเนองในโอก�สวนเฉลมพระชนมพรรษ� : ๔ ธนว�คม ๒๕๔๐) เศรษฐกจแบบค�ข�ย ภ�ษ�ฝรงเข�เรยกว� “Trade Economy” ไมใช แบ“บพอเพยง ซงฝรงเรยก ” “Self Sufficient Economy” คอเศรษฐกจแบบพอเพยงกบตวเอง เร�กอยได ไมตองเดอดรอน (พระร�ชดำ�รสเนองในโอก�สวนเฉลมพระชนมพรรษ� : ๔ ธนว�คม ๒๕๔๐)
แนวท�งก�รทำ�ก�รเกษตรแบบเศรษฐกจพอเพยงแนวท�งก�รทำ�ก�รเกษตรแบบเศรษฐกจพอเพยงเนนห�ข�วห�ปล�กอนห�เงนห�ทอง คอ ทำ�ม�ห�กนกอนทำ�ม�ค�ข�ย โดยก�รสงเสรมกจกรรมดงตอไปน1. ก�รทำ�ไรน�สวนผสมและก�รเกษตรผสมผส�น เพอใหเกษตรกรพฒน�ตนเองแบบเศรษฐกจพอเพยง
2. ก�รปลกพชผกสวนครวลดค�ใชจ�ย
3. ก�รทำ�ปยหมกปยคอกและใชวสดเหลอใชเปนปจจยก�รผลต (ปย) เพอลดค�ใชจ�ยและบำ�รงดน
4. ก�รเพ�ะเหดฟ�งจ�กวสดเหลอใชในไรน�
5. ก�รปลกไมผลสวนหลงบ�น และไมใชสอยในครวเรอน
6. ก�รปลกพชสมนไพร ชวยสงเสรมสขภ�พอน�มย
7. ก�รเลยงปล�ในรองสวน ในน�ข�วและแหลงนำ� เพอเปนอ�ห�รโปรตนและร�ยไดเสรม
8. ก�รเลยงไกพนเมอง และไกไข ประม�ณ 10-15 ตวตอครวเรอน เพอเปนอ�ห�รในครวเรอน โดยใชเศษ
อ�ห�ร รำ� และปล�ยข�วจ�กผลผลตก�รทำ�น� ข�วโพดเลยงสตวจ�กก�รปลกพชไร เปนตน
9.ก�รทำ�ก�ซชวภ�พจ�กมลสตวก�รปฏบตต�มแนวท�งเศรษฐกจพอเพยง- ยดหลก พออย พอกน พอใช- ยดคว�มประหยด ตดทอนค�ใชจ�ย ลดคว�มฟมเฟอย ในก�รดำ�รงชพ "คว�มเปนอยทตองไม ฟงเฟอตองประหยดไปในท�งทถกตอง"- ยดถอก�รประกอบอ�ชพดวยคว�มถกตองและสจรต "คว�มเจรญของคนทงหล�ยยอมเกดม�จ�กก�รประพฤตชอบและก�รห�เลยงชพชอบ เปนสำ�คญ"
- ละเลกก�รแกงแยงผลประโยชนและแขงขนในก�รค�ข�ย ประกอบอ�ชพแบบตอสกนอย�งรนแรง "คว�มสขคว�มเจรญอนแทจรง หม�ยถง คว�มสข คว�มเจรญ ทบคคลแสวงห�ม�ไดดวยคว�มเปนธรรมทงในเจตน�และก�รกระทำ�ไมใชไดม�ดวย คว�มบงเอญหรอดวยก�รแกงแยงเบยดบงจ�กผอน"- มงเนนห�ข�วห�ปล� กอนมงเนนห�เงนห�ทอง- ทำ�ม�ห�กนกอนทำ�ม�ค�ข�ย- ภมปญญ�ช�วบ�นและทดนทำ�กน คอทนท�งสงคม- ตงสตทมนคง ร�งก�ยทแขงแรงปญญ�ทเฉยบแหลม นำ�คว�มรคว�มเข�ใจอย�งลกซงเพอปรบวถชวตสก�รพฒน�ทยงยน
