VEJETARYENLİK NEDİR?

Vejetaryenlik = Et yemezlik Çeşitli sebeplerle et, balık, kümes hayvanları

yememektir. Bazı vejetaryenlerin ise ek olarak yumurta, süt ve süt ürünleri dahi tüketmediği bilinmektedir.

Lakto-Vejetaryen: Süt ve süt ürünleri yerler. Ovo-Vejetaryen: Süt ve süt ürünlerine ek

olarak yumurta da yerler. Vejetaryen sözcüğü ilk defa 1842’de

kullanılmaya başlamıştır, latincedeki vegatus sözcüğünden gelir.

Vegatus: sağlam, canlı, yaşam dolu.

Tarihte Vejetaryenlik

Vejetaryenlik 1970'lere kadar çok yaygın olarak görülmese de, küçük dini ve felsefi gruplarla tarih boyunca var olmuştur. Hindistan, Antik Yunan ve Güney İtalya’da kayda değer sayıda vejetaryen topluluklar olduğu bilinmektedir.

Elimizdeki ilk örneklerden biri matematiğe büyük katkıları olan Pisagor ve takipçilerinin oluşturduğu gruptur. Bu grup her zaman katı bir vejetaryen diyet uygulamasa da, Pisagor’un hayvanları öldürmenin insanları vahşileştirdiği fikrinden etkilenmişlerdir. Pisagor’un da Babil ve Antik Mısır’daki benzer düşüncelerden etkilendiği söylenebilir. Mısır’da M.Ö. 3200'lerde bazı dini gruplar et yemeyi ve hayvan derisinden yapılma kıyafetler kullanmayı reddetmekteydi. Bu fikirlerin ortak amacı, türler arası barışı sağlamaktı. 

VEJETARYENLİK GÖRÜŞLERİ

Vejetaryenlik dinsel, ahlaki ve beslenmeye ilişkin nedenlere dayanır.

Bazı insanlar hayvanları yemek için beslemenin ve öldürmenin yanlış olduğunu düşünürler ve bundan dolayı et yemezler.

Öte yandan, etsiz beslenmenin daha sağlıklı olduğu gerekçesiyle etyemez olanlar da vardır.

 Budizm, Hinduizm, Caynacılık ve Hıristiyanlık'ın bazı mezheplerine bağlı olan kimseler ise, canlılara zarar vererek elde edilen besinin yenmemesi gerektiğine inanırlar.

Bazıları da vejetaryenliği doğal çevrenin korunmasına dayandırırlar.

Bazı insanlarınsa mideleri et ve türevlerini kaldırmayabilir.

VEJETARJEN BESİN PİRAMİDİ

Protein: Baklagiller, kuruyemişler, tahıllar Demir: Kuru kayısı, kuru üzüm, pekmez, tahıllar,

lahana, fasulye, pancar, patates, fındık, badem, şeftali, armut

Çinko: Yoğurt, badem, ay çekirdeği, fıstık B16 Vitamini: Baklagiller, ıspanak, pancar,

badem, ceviz, fındık B12 Vitamini: Bitkilerde son derece az bulunur.

Vejetaryenler peynir, süt ve yumurtadan bu vitamini alabilseler de, et eksikliği nedeniyle takviyeye gereksinim duymaktadır.

DÜNYADA VEJETARYENLİK

1) Hindistan: %40 2) İtalya: %10 3) Almanya, Brezilya, İngiltere: %9 4) İsrail: %8.5 5) İrlanda: %6 6) Avustruralya, İsviçre: %5 7) Hollanda: %4.5 8) Kanada, İspanya, Rusya: %4 9) Amerika: %3.2 10) Avusturya, İsveç: %3

VEGANLIK NEDİR? Veganlık, bir beslenme türünden çok bir düşünce

yapısıdır. 1944 yılında Londra’da Vegan Society’yi oluşturan

7 vejetaryen tarafından türetilmiştir. Hayvanlardan elde edilen her tür besini ya da

maddeyi tüketmeyi reddetmektir. Vejetaryen düşüncenin katılaştırılmış halidir. Veganlığın sınırları çok sıkı çizilemememiştir fakat

bunun için minimum şartın hayvanların acı çektiği bütün ürünlerin reddedilmesi olduğu söylenebilir. Örneğin; inek sütü vegan değilken bir annenin kendi çocuğuna isteyerek verdiği süt vegandır.

VEGAN BESİN PİRAMİDİ

VEJETARYENLİK VE VEGANLIĞIN BENİMSENME SEBEPLERİ

Etik Nedenler:

• Hayvanların yiyecek elde etmek amacıyla yetiştirilmesi

• Mutlu olabilecekleri bir ortam yerine, daracık, kalabalık

bir ortamda bütün hayatlarını geçirmeye zorlanmaları.

• Bu hayvanlar verim amacıyla her türlü işkence ve eziyete

maruz kalmaktadırlar ( örneğin tavukların gagalarının

kesilmesi, ineklerin makinalarla zorla gebe bırakılması

vb.)

Sağlıkla İlgili Nedenler:• Et ve süt ürünleri, içerdikleri yada tüketildiklerinde vücutta

oluşmalarına sebep oldukları bazı kimyasal maddelerin nedeniyle bazı hastalıkların gelişimine

• Aynı kalori miktarını tüketseler bile hayvani ürünleri tüketenler veganistlerden daha fazla şişmanlamaktadırlar.

• pek çok modern hastalık (deli dana, kuş gribi, vb.) hayvan ürünlerinden bulaşmaktadır.

• vegan beslenme düzeni kalp sağlığı için faydalı olduğu gibi yüksek oranda vitamin ve anti-oksidant içerdiğinden bağışıklık sistemini de güçlendirir.

Çevresel Nedenler:

• "Endişeli Bilimciler Birliği" tarafından yapılan bir çalışma, Dünya

çapında kirliliğin otomotiv sanayinden sonra ikinci büyük nedeninin

et endüstrisi olduğu sonucuna vardı. Ayrıca hayvan ürünleri, bitkisel

ürünlerden düşük verime sahiptir.

• Et için yetiştirilen bir dananın hayatı boyunca tükettiği mısır miktarı

o danadan kesildiğinde çıkan etin doyuracağından çok daha fazla (12

kat kadar) insanı doyurabilir. Yani veganlar, çok sayıda insanın bitkisel

ürünleri tercih etmesiyle dünyadaki açlık sorununun da anında

çözeceğini düşünmektedirler.

• İşin bir de su tüketimi boyutu var– 1 kg sığır eti üretimi için 100 bin litre,– 1 kg tavuk eti üretimi için 3500 litre,– 1 kg buğday üretimi için 900 litre,– 1 kg patates üretimi içinse 500 litre su tüketiliyor.

• Et üretimi için tüketilen aşırı suyun yanı sıra işin bir de biyolojik atık boyutu var.

• Endüstriyel hayvancılık, yılda 1,4 milyon ton biyolojik atık oluşmasına neden oluyor. Yan tüm insan nüfusunun bir yılda ürettiği biyolojik atık miktarının neredeyse on üç katı.

• bir vejetaryenin 1 yıllık gıdası için 675 m2, et yiyen bir kişinin bir yıllık gıdası içinse 13.150 m2 toprak gerekiyor.

Kültürel Nedenler:

• Uzak Doğu ve Hindistan bölgesinde vejetaryenliğin yaygın olmasının

temel sebebi Budizm ve Hinduizm’dir. Bu iki din, insan-olmayan

hayvanlara karşı hoşgörüyü ve vejetaryenliği aşılar. Çünkü canlılara

zarar vererek elde edilen besinin yenmemesi gerektiğine inanırlar.

• Ortodoks mezhebi mensupları yılın belirli zamanlarında vegan orucu

tutarlar.

• Antik Yunan’da Pisagor’un takipçileri ve öğrencileri onun

öğretilerinin biri olduğu için vejetaryen olarak yaşamışlardır.

VEGAN VEYA VEJETARYEN OLMAK İÇİN SEBEPLER

• İncelirsiniz ve enerji dolu olursunuz

• Hayvanlara yardım etmenin en iyi yoludur

• Daha sağlıklı oldukça daha mutlu olursunuz

• Et yemek hantal yapar

• Dünyadaki açların doymasına yardımcı olursunuz

• Gezegeni kurtarırsınız

VİDEOLAR

• Vakti olan arkadaşlarım için önerdiğim videolar• https://www.youtube.com/watch?v=B4WsPine1XI• https://www.youtube.com/watch?v=8ocqCy0qEkA

TÜRKİYE VE DÜNYAYA BAKIŞHindistan Örneği: Çok yaygın olan bir inancın aksine bütün Hindular

vejetaryen değildir. Öte yandan Hindistan’da et yemeklerinin yenilmesi

pek tavsiye edilmez. Çünkü bulunabilecek etin kalitesi düşüktür ve hazırlanışında temizlik kurallarına uyulduğu da şüphelidir.

Hinduların kutsal ineğinden elde edilecek biftek tabii ki bir tabu gibidir. Müslümanların domuz etine karşı olan tutumları da böyledir. Her ne olursa olsun Hindistan’da vejetaryen tarz beslenmeye giderek daha fazla yöneleceğiniz muhakkaktır.

• Tayvan’da (%10) 6,000 adete yakın vejetaryen kafe/restoran bulunmaktadır. Ayrıca ülke genelinde ‘Haftada Bir Gün Vejetaryen’ adlı bir kampanya düzenlenmektedir.

• Southampton Üniversitesi tarafından İngiltere’de yürütülen bir araştırmada vejetaryenlerin çoğunluğunun kadın olduğunun fark edildi. Vejetaryenler çoğunlukla daha yüksek mesleki sosyal sınıf ve ek olarak daha iyi akademik veya mesleki nitelikleri olma olasılığı ortaya çıkarıldı.

- Carol Adams, Ete Dair Cinsiyet Politikası (Sexual Politics Of Meat)

• İngiliz The Sunday Times gazetesi, pazar ekinde 12 Aralık’ta dünyanın en yüksek karbon salınımına sahip ülkelerinin liderlerinin katılacağı Kopenhag İklim Değişikliği Zirvesi öncesinde “Dünyayı kurtarmak için 20 yol” haberini kapak yaptı. Vejetaryenlik, bu 20 yoldan biri olarak gösterildi. Haberde hayvancılığın karbon salınımında ne denli büyük bir yüzdeye sahip olduğu belirtildi.

Vejetaryenlik Verimliliktir: Yarım kilogram et üretimi için 4,5 kilogram tahıl

gerekir. 4 dönüm arazide 9,000 kg patates yetiştirilebilirken bu toprakta ancak 57 kg sığır eti üretilebilir.

Vejetaryen Sembolü: Avrupa V-Sembolü bu amaçla geliştirilmiştir. Bu

program, tüm vejetaryenlere tüketmek istediği ürünün güvenilirliğinin saptanabilmesi için kolay ve rahat bir yol sunuyor.

İlk vejetaryen derneği 1874 yılında İngiltere’de kurulmuştur ve hala faaliyettedir. İsa`nın merhamet öğretilerinin hayvanlara karşı da uygulanması gerektiğini, Tanrıya olan görevleri yerine getirebilmek için sağlıklı olunması gerektiğini ve bu şekilde daha sağlıklı yaşayacaklarını ileri sürdüler. Böylece, dindar kişilerden oluşan bir grup tarafından kurulmuş oldu.

DÜNYA VEJETARYEN HAFTASI

• 1-7 Ekim tarihleri arası dünya vejetaryen günü ilan edilmiştir. Birçok ülkede düzenlenen sayısı organizasyonlar ile daha insancıl ve çevreci bir yaşamı destekleyen insanlar bir araya getirilmektedir. Ülkemizde de 2010 yılı itibariyle çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Ayrıca 1 Kasım’da Dünya Veganlar Günü olarak organize edilmektedir.

TÜRKİYE’DE VEJETARYENLİK

Ülkemizdeki Kuruluşlar:• Son yıllarda dünya üzerinde ilgi artışı ülkemizde de

gerçekleşmiştir. Fakat istenilen seviyelere ulaştığı söylenemez. Çeşitli dernekler açılmış ve organizasyonlar düzenlemeye başlamışlar ve insanları bilgilendirmeyi amaç edinmişlerdir.

- Vegan&Vejetaryenler Derneği Türkiye(TVD)- Vejetaryen Kulübü - Vegan Koletif

• Türkiye’nin ilk Vegan/Vejetaryen Yürüyüşü, Cenevre’de düzenlenen ilk uluslararası vegan/vejetaryen yürüyüşü ile eşzamanlı olarak 18 Mayıs 2013’de İstanbul’da gerçekleştirildi.

• Türkiye'de cezaevlerinde bir ilk yaşandı. Kırıkkale Cezaevi'nde vejetaryen mahkumlara özel vejetaryen servis başladı.

- 2011 yılında Kırıkkale Cezaevi'nde iki mahkum vejetaryen oldukları gerekçesiyle normal beslenme tarzına karşı çıktıklarını başvurularıyla komisyona bildirmiş, başvuruları dikkat alan komisyon da konuyu Adalet Bakanlığı'na iletmişti. Daha sonra Kırıkkale Cezaevi'nde tutuklu bulunan iki mahkum için her gün vejetaryen yemekleri çıkarılmaya başlandı.

TANINMIŞ VEJETARYEN KİŞİLER

Platon Leonardo da Vinci Jean Jacques Rousseau Charles Darwin Tolstoy Pisagor George Bernard Shaw Franz Kafka Vincent van Gogh Paul McCartney Buda Albert Einstein Mahatma Gandhi Albert Scweitzer Sâdık Hidâyet Paavo Nurmi, (Finli atlet) Murray Rose, (Uzun mesafe yüzme Olimpiyat şampiyonu) Bill Walton, (Basketbol yıldızı) Edwin Moses, (400 mt.engelli koşuda Olimpiyat şampiyonu)

DÜŞÜNDÜREN SÖZLER “ Şimdi sana huzur içinde bakabilirim; artık

seni yemiyorum”, Kafka, bir akvaryumdaki balığı seyrederken, 1883-1924.

“ Aslında insan, hayvanların şahıdır; yabanıllıkta hiçbir hayvan insanın eline su dökemez. Başka canlıların ölümüyle yaşarız biz; birer mezarlığız biz!”, Leonardo da Vinci, 1452-1519.

“Kuş, sürüngen ya da balık da olsa, insanların herhangi bir canlı yaratığı öldürüp yemelerinin, yeğenlerini boğazlayıp etlerini yemelerinden bir farkı yoktur…”, Pisagor, M.Ö.580-500.

“Yazıklar olsun! Kendi etimize et yummak, açgözlü bedenlerimizi başka bedenleri tıkınarak semirtmek, bir canlının başka bir canlının ölümüyle beslenmesi ne kadar büyük bir kötülük!.. İnsanoğlu, kendinden aşağı varlıkları acımasızca yok etmeyi sürdürdüğü sürece, sağlık ve barış yüzü görmeyecek! Çünkü insanlar, hayvanlara kıydıkları sürece, birbirlerine kıymayı da sürdürecekler!”, Pisagor.

“Etin yaşayan varlıklara kötülük yapılmadan elde edildiği asla kabul edilemez, ve eğer bir kişi gelişmiş varlıklara zarar verirse ecnnetin mutluluğuna ulaşamaz. Gelin bundan böyle hepimiz et yemekten kaçınalım.”, Manu (Hindu metinleri)

“ Tüm canlıları sevmek, insanoğlunun en soylu niteliğidir.”, Darwin, 1809-1882

“Hayvanlar benim dostlarım, ben dostlarımı yemem.”, Shaw, 1865-1950.

“ Mezbahaların duvarları camdan olsaydı, herkes vejetaryen olurdu.“, Linda ve Paul McCartney.

“ Vejetaryen olmak, Nirvana’ya varan ırmağa girmek demektir.”, Buda.

Hazırlayanlar:

Esra Çakacıoğlu 110090023Serkan Solmaz 030090237Ömer Faruk Çavuşoğlu 110090027Kutsal Tutku Yıldız 110090138

REFERANSLAR http://www.targetmap.com https://www.vegsoc.org http://www.sagliksiteniz.com www.veganpeace.com  http://www.raw-food-health.net http://www.haberturk.com/yasam Book: World Vegetarian http://www.gazetebilkent.com/

2012/07/16/vejetaryenlik-diyeti-uzerine-bolum-1/