STUDJI SOĊJALI
JOSEPH AQUILINA
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 1
L-Ewwel Tema`
L-Individwu Bħala Ħlejqa Soċjali
Din it-tema` hi mqasma fuq erba` lezzjonijiet; 80-il minuta għal kull lezzjoni. Kull lezzjoni
għandha karta tat-taħriġ jew attivita` abbonata magħha. Aktar informazzjoni fil-werrej.
L-Ewwel Lezzjoni 1. Persuna Unika L-istudenti jagħrfu l-importanza
u juru x’jiġifieri tkun persuna
unika.
2. Ħlejqa Soċjali L-istudenti jifhmu għalfejn huwa
ta` bżonn li tgħix f’komunita`
It-Tieni Lezzjoni 3. Il-Persuna bħala membru
fil-komunita`
L-istudenti jitgħallmu li kull
persuna għandha rwol fil-
komunita`.
4. Interazzjonijiet Soċjali L-istudenti jagħrfu li hemm
relazzjonijiet differenti skont l-
irwoli li nħaddnu.
It-Tielet Lezzjoni 5. Indipendenza u
Interdipendenza
L-istudenti jkunu kapaċi jagħrfu
u jiddinstingwu bejn
indipendenza u
interdipendenza.
6. Soċjeta` Ċivili L-istudenti jifhmu u jitgħallmu
jispjegaw x’inhi soċjeta` ċivili.
Ir-Raba` Lezzjoni Reviżjoni tat-Tema`
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 2
ĦLEJQA
L-INDIVIDWU BĦALA
SOĊJALI
L-EWWEL TEMÀ:
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 3
Werrej 1. Persuna Unika .......................................................................................... 4
Karta ta’ Taħriġ .................................................................................................................. 8
Attività .................................................................................................................................... 10
2. Ħlejqa Soċjali .......................................................................................... 11
Karta ta’ Taħriġ ............................................................................................................... 14
3. Il-Persuna bħala membru fil-komunita` ............................................ 16
Karta ta’ Taħriġ ............................................................................................................... 19
4. Interazzjonijiet Soċjali ........................................................................... 21
Karta ta’ Taħriġ ............................................................................................................... 24
5. Indipendenza u Interdipendenza ....................................................... 27
Attività .................................................................................................................................... 30
6. Soċjeta` Ċivili ........................................................................................... 31
Karta ta’ Taħriġ ............................................................................................................... 33
Riżorsi ........................................................................................................... 35
Appendiċi ..................................................................................................... 45
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 4
Persuna x’inhi? Persuna minn xiex hi ikkaratterizzata? Kif Sokrate, filosfu
Grieg, kien jagħmel użu mill-metodu djalettiku biex jiskopri d-definazzjoni
ta’ kunċetti ta’ natura ġenerali bħal x’inhi qdusija, x’inhi temperanza jew
x’inhu sabiħ; bl-istess mod aħna se nużaw il-metodu djalettiku biex
niskopru x’inhi persuna qabel ma nkunu nistgħu nispjegaw u nifhmu
x’tagħmel persuna differenti.
Li tkun meqjus/a bħala individwu uniku jfisser li kull
persuna hi differenti minn ħaddieħor; kull persuna
għandha identita`.
L-identita` tal-persuna tiddependi fuq ħafna aspetti
differenti. L-aktar aspett ovju huwa l-aspett
bijoloġiku. Kull persuna fid-dinja għandha DNA
differenti minn ta’ ħaddieħor, ħadd ma hu fotokopja
Persuna Unika 1
Persuna
Entita` li għandha
drittijiet morali bħal
indipendenza u
relazzjonijiet soċjali.
Il-kelma ‘persuna’ toriġina minn kelma Griega
‘prosopon’ li tfisser maskri. Qabel, fit-teatru Grieg l-
atturi kienu jilbsu maskra fuq wiċċhom biex jaħbu l-
identita` tagħhom. Matul iż-żminijiet kien hemm ħafna
tibdil u adattamenti għat-tifsira tal-kelma; filfatt ilum
il-ġurnata, l-kelma ‘persuna’ hi identifikata bħala
bniedem uman. Iżda dan xorta waħda ma huwiex
biżżejjed. Biex nifhmu l-essenza tal-kelma, ma
nistgħux nagħmlu użu ta’ sinonimi biss imma għandna
bżonn ngħatu definizzjoni. Persuna hi entita` li
għandha drittijiet morali bħal indipendenza u
relazzjonijiet soċjali. Barra minn hekk, kull persuna
tiddependi minn aspetti differenti li jikkaratterizzawa
minn persuni oħra; għalhekk kull persuna hi meqjusa
bħala individwu uniku.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 5
ta’ ħadd. Insibu ukoll l-aspett fiżiku (it-tul tal-
persuna; il-figura tal-persuna bħal meta tkun
oħxon jew irqiq; il-karnaġġon; il-kulur tax-
xagħar; il-kulur tal-għajnejn), l-aspett mentali
(kulħadd intelliġenti f’oqsma differenti), l-
aspett soċjali (kemm tkun kapaċi tgħix u
tissoċjalizza fis-soċjeta`), l-aspett emozzjonali
(il-mod ta’ kif iħossok jekk mhux ferħan jew
imdejjaq, kburi jew mbeżża), l-aspett morali
(xiex u min jinfluwenzak biex tieħu deċiżjoni) u
l-aspett reliġjuż (ir-reliġjon li persuna tħaddan
u tipprattika).
L-identita` tal-persuna tiddependi ukoll fuq l-isem u l-kunjom, il-
passatempi, l-ikel favorit, il-mużika li tħobb tisma`, ir-residenza u
l-lokalita` fejn tgħix, ma’ min tagħmila, il-livell tal-edukazzjoni, ix-
xogħol li tagħmel, il-livell tal-edukazzjoni u x-xogħol tal-ġenituri,
l-irwol li tħaddan, l-aspett finanzjarju u l-esperjenzi tal-ħajja.
Għalhekk l-identita` tagħna tiddistingwina mill-identita` ta’ ħaddieħor; l-identita`
tirrapreżenta lili bħala persuna. L-identita` tagħna tiddependi fuq numru ta’ aspetti varji; l-
aspetti jikbru u jiżviluppaw matul ħajjitna per eżempju l-identita` li kelna ta’ ħames snin hi
kompletament differenti minn dik li għandna ‘lum il-ġurnata.
Skont in-Nazzjonijiet
Magħquda, il-popolazzjoni
fid-dinja leħqet 7.3 biljun
ruħ sa l-2015
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 6
Kull persuna għandha identita`. L-identita`
tagħna tinqasam fi tnejn: identita` personali
u identita` soċjali. L-identita` personali
tirrapreżenta dak li jagħmilni l-veru jien bħal
l-karattru u x’valuri u twemmin li nħaddan;
filwaqt li l-identita` soċjali tirrapreżenta d-
dehra, ismi u kunjomi u l-irwol li nħaddan
fis-soċjeta` bħal iben jew bint xi ħadd u
student/a. Minħabba li kulħadd huwa uniku
jiġifieri differenti, hemm bżonn li jkun hemm
rispett u tolleranza lejn xulxin.
Kulħadd hu uniku per eżempju:
Mother Teresa se tilħaq qaddisa
fl-2016. Mother Teresa hi
persuna unika; hi waqfet karita`
missjunarja fl-1950 fejn
iddedikat ħajjitha għall-missjoni.
Identita`
Kull persuna għandha identita`. L-identita` tagħna
tinqasam fi tnejn: identita` personali u identita` soċjali.
Identita` Personali tirreferi għall-karattru u Identita`
Soċjali għall-apparenza.
Kull persuna għandha identita`
unika li tagħmilna differenti minn
ħaddieħor; l-identita` tal-persuna
tiddependi minn bosta aspetti
differenti.
Jekk nerġgħu nistaqsu l-mistoqsija li staqsejna fil-bidu -
x’inhi persuna? – issa nistgħu nipprovdu tweġiba. Persuna hu
bniedem li huwa meqjus bħala individwu uniku.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 7
Angelina Jolie Pitt hi
attriċi Amerikana, omm ta’
sitt itfal u miżżewġa lill-
attur Amerikan Brad Pitt.
Barra minn hekk, l-attriċi
hi ukoll magħrufa bħala
persuna umanitarja. Fl-
2000, Angelina Jolie Pitt
wriet interess f’affarijiet
umanitarji; ilum il-
ġurnata taħdem bħala
rappreżentanta tal-United Nations High Commissioner for Refugees
(UNHCR).
Int! Inti li
qiegħed/qiegħda
taqra dawn in-noti
ukoll ikkunsidrat/a
bħala individwu
uniku. Inti kif inti
differenti minn
ħaddieħor?
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 8
Isem: ____________________________________________ Klassi: __________________
Taqsima A: Wieġeb il-mistoqsijiet kollha li ġejjin billi timmarka l-frażi t-tajba.
1. Il-bniedem huwa individwu uniku. Dan ifisser li
a) L-ebda bniedem ma hu gżira
b) Il-bniedem huwa ħlejqa soċjali
c) Kulħadd huwa differenti minn ħaddieħor
2. Kull persuna għandha identita`. Dan ifisser li
a) Kulħadd hu awtentiku
b) Kulħadd għandu l-istess karatteristiċi
c) Kulħadd għandu isem u kunjom
3. L-identita` tal-individwu tinqasam fi tnejn. Dawn huma
a) Identita` Personali u Identita` Soċjali
b) Identita` Lokali u Identita` Nazzjonali
c) Identita` Maltija u Identita` Għawdxija
4. L-identita` tirrapreżenta lili bħala persuna. Dan ifisser li
a) L-identita` tibqa dejjem l-istess
b) L-identita` tikber u tiżviluppa mal-persuna
c) L-identita` tiddependi mill-aspett bijoloġiku tal-persuna
5. Kull persuna fid-dinja għandha drittijiet morali. Drittijiet morali huma bħal
a) Nobdi ir-regoli u nirrispetta lil ta’ madwari
b) Ngħin lil min hu fil-bżonn u nagħmel xogħol volantarju
c) Liberta` u Indipendenza
(Total ta’ 5 marki)
KARTA TA’ TAĦRIĠ
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 9
Taqsima B: Aqra sew is-silta li ġejja u wara wieġeb il-mistoqsijiet
Fis-soċjeta` kulħadd huwa differenti, ħadd ma hu fotokopja ta’ ħadd. L-individwu jiddependi
fuq ħafna aspetti differenti li jagħmluh awtentiku minn ħaddieħor, ibda mid-dehra tal-
persuna u spiċċa fil-karattru.
Fis-soċjeta`, speċjalment fil-komunita` kulħadd għandu bżonn l’għajnuna ta’ xulxin. Ħadd
ma hu maħluq biex jgħix waħdu; kulħadd għandu bżonn li jiddependi fuq ħaddieħor – jien
niddependi minn ħaddieħor u ħaddieħor jiddependi fuqi.
1. Xi tfisser tkun persuna unika? (1 marka)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
2. Kull persuna għandha identita`. L-identita` tinqasam fi tnejn. Iddentifikhom u spjeghom.
(4 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
(Total ta’ 5 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 10
Isem: ____________________________________________ Klassi: __________________
Kull persuna hi unika. Dan ifisser li kull persuna hi differenti minn ħaddieħor; kulħadd
għandu identita`. Saqsi ħames persuni x’jagħmilhom oriġinali u niżżel ir-risposti hawnhekk:
ATTIVITÀ
1.
2.
3.
4.
5. Mill-osservazzjoni tiegħek, x’tista` tinduna?
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________________
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 11
Fit-taqsima ta’ qabel din, iddiskutejna xi tfisser li tkun persuna u x’tagħmel persuna. Persuna
hi entita` li għandha drittijiet morali. Persuna hi individwu uniku – kull persuna għandha
identita` unika li tiddependi minn aspetti differenti bħall-aspett bijoloġiku, aspett fiżiku,
aspett mentali, aspett soċjali, aspett emozzjonali, aspett morali u aspett reliġjuż fost ħafna
oħrajn.
Iżda, barra li persuna hi ikkunsidrata bħala individwu
uniku; persuna hi ukoll meqjusa bħala ħlejqa soċjali.
Biex persuna tissejjaħ ħlejqa soċjali, l-persuna għandha
bżonn tgħix, taħdem u tikkomunika ma’ ħaddieħor
f’soċjeta`. F’soċjeta`, l-individwi ma jistgħux jgħixu
waħidhom imma għandhom bżonn kuntatt u
interazzjoni ma’ nies oħra dan minħabba li l-individwi
huma interdipendenti.
Kull persuna għandha bżonn lil ħaddieħor
minħabba li kulħadd huwa speċjali –
kulħadd għandu rwol u jista` joffri xi ħaġa
differenti. Kif jgħid il-poeta Ingliż, John
Donne, ‘No Man is an Island’; ħadd ma jista`
jgħix waħdu dan minħabba li għandna
bżonn inkunu f’kuntatt ma’ ħaddieħor.
Għalhekk aħna nissejħu ħlejqiet soċjali.
Ħlejqa Soċjali
Ħlejqa Soċjali
Persuna li tgħix, taħdem u tikkomunika ma’ ħaddieħor
f’soċjeta`. Kull persuna għandha bżonn lil ħaddieħor minħabba li kulħadd għandu
rwol u jista` joffri xi ħaġa differenti.
2
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 12
Ir-relazzjonijiet umani huma importanti ħafna. Permezz ta’ dawn ir-relazzjonijiet inkunu
nistgħu nikbru u niżvillupaw. F’soċjeta`, meta n-nies jikkomunikaw bejniethom joħolqu sens
ta’ għaqda bejniethom u din twassal biex l-individwu jkun espost għal żewġ tipi ta’
relazzjonijiet, ir-relazzjoni emozzjonali u ir-relazzjoni funzjonali.
Iż-żewġ relazzjonijiet huma differenti minn xulxin. Relazzjoni funzjonali normalment tkun
temporanja, pero hemm possibilta` fejn relazzjoni funzjonali tinbidel f’waħda emozzjonali.
Din tista` sseħħ meta xi ħadd imur ta’ kuljum jixtri għand tal-ħanut u maż-żmien tinbet
ħbieberija; hawnhekk relazzjoni temporanja ssijr waħda permanenti.
Relazzjoni emozzjonali hi
relazzjoni li sseħħ meta l-
individwu jkun qrib ta’
persuni oħra fis-soċjeta`,
b’mod speċjali mal-membri
familjari u l-ħbieb tal-qalb.
Relazzjoni funzjonali hi relazzjoni
li sseħħ bejn l-individwi li ma
jkunux qrib ta’ xulxin. L-għan ta’
din ir-relazzjoni hi li l-individwu
jfittex nies li jkunu jistgħu jagħtuh
servizz bħal tal-ħanut, tabib,
dentist jew xufier tal-karozza tal-
linja.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 13
Ir-relazzjoniet soċjali jagħmluna ħlejqiet soċjali. Barra minn hekk, permezz tal-kuntatt li
jkollna ma’ nies oħra, nkunu aktar fiċ-ċans li niskopru u nkunu l-veru aħna. Normalment,
permezz tar-relazzjonijiet soċjali niġu nfluwenzati bil-mod ta’ kif naħsbu u naġixxu.
Għalhekk, ir-relazzjonijiet soċjali li nesperjenzaw fis-soċjeta` jgħinuna nilħqu l-għan tal-
interazzjoni soċjali.
Fis-soċjeta` kulħadd għandu rwol jew irwoli
assoċjati miegħu. Is-soċjeta` hi magħmula
minn numru ta’ ħlejqiet soċjali b’irwoli
partikolari bħal ta’ omm, missier, zija, ziju,
nanna, nannu, ħu, oħt, kuġin, kuġina, ħabib,
ħabiba, għalliema, tobba, dentisti, pulizija u
pustira fost ħafna oħrajn.
Jien ma nistax nagħmel kollox waħdi u
għalhekk ikolli niddependi fuq nies
differenti b’irwol differenti li jwassluni biex
ikolli numru ta’ relazzjonijiet soċjali
differenti. Dan huwa possibli f’komunita`.
In-nies għandhom bżonn jgħixu
f’komunita` minħabba li l-ebda persuna ma
hi maħluqa biex tgħix waħidha. Meta nkunu
f’kumpanija ta’ ħlejqiet soċjali oħra nkunu
fiċ-ċans li jkollna interazzjoni soċjali fejn l-
attitudni, l-azzjonijiet u l-ħsibijiet tagħna
jiġu żviluppati u influwenzati minn
ħaddieħor.
Relazzjoni
Din tista` tkun emozzjonali bħal mal-membri familjari u l-
ħbieb, inkellha tkun funzjonali ma’ dawk in-nies li jgħatuna
servizz bħal tal-ħanut, tabib jew pulizija fost oħrajn.
Rwol
Il-pożizzjoni soċjali li l-persuna taddotta f’ċirkostanzi
differenti eżempju l-iskola jkolli rwol ta’ student, fil-
familja rwol ta’ iben/bint jew ħu/oħt xi ħadd.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 14
Isem: ____________________________________________ Klassi: __________________
Taqsima A: Wieġeb il-mistoqsijiet kollha li ġejjin billi timmarka l-frażi t-tajba.
1. L-individwu hu ħlejqa soċjali. Dan ifisser li
a) L-persuna tħobb titkellem ma’ ħafna nies differenti
b) Tiddependi fuq ħaddieħor biex tgħix, taħdem u tikkomunika
c) Kull individwu huwa uniku
2. ‘No Man is an Island’ tfisser li
a) Ħadd ma hu maħluq biex jgħix waħdu
b) Kulħadd huwa indipendenti
c) Aħna għandna aktar minn identita` waħda
3. Ir-relazzjonijiet umani huma importanti ħafna minħabba li
a) Joħolqu sens ta’ għaqda u komunikazzjoni
b) Nistgħu nagħmlu ħbieb ġodda
c) Nkunu nistgħu niftħu qalbna
(Total ta’ 3 marki)
Taqsima B: Wieġeb dawn il-mistoqsijiet
1. X’tifhem b’ħlejqa soċjali? (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
KARTA TA’ TAĦRIĠ
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 15
2. X’tifhem b’relazzjoni emozzjonali? Agħti eżempji. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
3. X’tifhem b’relazzjoni funzjonali? Agħti eżempji. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
4. Semmi żewġ postijiet fejn jista’ jkollna relazzjoni soċjali: (1 marka)
(i) __________________________ (ii) __________________________
(Total ta’ 7 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 16
Individwi flimkien li jgħixu f’soċjeta` joħolqu sens ta’ komunita`. Aħna bħala ħlejqiet soċjali
uniċi nagħmlu membri fil-komunita`, pero` qabel ma niżviluppaw dan il-kunċett ħa nifhmu
x’inhi l-kelma komunita`.
Komunita` hi unita` soċjali ta’ kull tip jew
daqs fejn valuri komuni jiġu pprattikati.
F’komunita` n-nies jiddependu minn xulxin
permezz ta’ interazzjonijiet soċjali.
F’komunita` kull persuna titqies li għandha
rwol. Irwol hi l-pożizzjoni soċjali li persuna
tħaddan; kull irwol għandu sett ta’ dmirijiet
u drittijiet assoċjati miegħu.
Il-Persuna bħala membru
fil-komunita`
Il-kelma komunita` oriġinat minn kelma antika Franċiża,
comuneté, li ġejja mill-kelma Latina communitas li
tfisser li hemm affarijiet komuni.
Komunita`
Unita` soċjali ta’ kull tip jew
daqs fejn valuri komuni jiġu
pprattikati.
3
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 17
Il-komunita` ġewwa s-soċjeta` Maltija
tmur lura għaż-żmien tal-preistorja. Fi
żmien il-preistorja, jiġifieri bejn madwar
5500 u 4500 sena ilu, in-nies ta’ dawk iż-
żminijiet kienu jiddependu fuq xulxin
għal għajxien tagħhom. In-Neolitiċi (l-
ewwel nies li kienu ġew jgħixu fuq il-
gżejjer Maltin) kellhom diversi rwoli bħal
ta’ mara/raġel, omm/missier, bint/iben,
oht/ħu, zija/ziju, nanna/nannu u
bużnanna/bużnannu. Iżda` barra dawn
l-irwoli, kellhom l-irwol ta’ bidwi. Jekk
nħarsu lejn l-istampa provduta naraw
erba’ irġiel jaħdmu f’għalqa fejn
qegħdin jaħartu u jiżirgħu l-qamħ.
Dawn l-irġiel qegħdin jipparteċipaw fil-
komunita` billi jkabbru l-ħxejjex; l-irwol
tagħhom hu wieħed neċessarju għax
qegħdin jikkontribwixxu għall-għajxien
tal-membri familjari tagħhom u l-ħbieb.
Ilum il-ġurnata, bħaż-żmien tal-imgħoddi, kull
persuna li tgħix fis-soċjeta` hi membru f’komunita` u
għalhekk kulħadd jista` jikkontribwixxi permezz ta’
rwoli differenti. Inti li qiegħed/qiegħda taqra dawn in-
noti għandek irwol ta’ student/a fost irwoli oħra. L-
irwol tiegħek joħloq irwol ieħor per eżempju dak ta’
għalliem/a; l-irwol ta’ għalliem/a joħloq irwol tal-
kapitajiet tal-iskola u nkomplu sejrin hekk. Għalhekk
nindunaw li ħadd ma hu maħluq biex jgħix waħdu;
kulħadd għandu bżonn li jiddependi fuq ħaddieħor –
jien niddependi minn ħaddieħor u ħaddieħor
jiddependi fuqi.
Il-preistorja
f’Malta kienet
madwar 5500 u
4500 sena ilu
In-Neolitiċi jagħmlu xogħol ta’ bdiewa
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 18
Minbarra l-istituzzjoni edukattiva, fis-
soċjeta` nsibu istituzzjonijiet oħra li
jinvolvu rwoli varji oħra. Jekk inħarsu
madwarna nindunaw li kulħadd għandu
rwol bħal per eżempju l-irwol ta’ tabib li
huwa importanti biex jikura persuni li
huma morda; l-irwol ta’ dentist huwa
importanti biex jgħina nieħdu ħsieb
sniena u ħalqna; l-irwol ta’ avukat huwa
importanti biex jipproteġġi d-drittijiet
tagħna; l-irwol ta’ pulizija u l-gwardjani
huwa li jħarsu l-liġijiet u jaraw li qegħdin
jiġu implimentati; l-irwol tal-ġenitur hu
li jieħu ħsieb it-trobbija ta’ uliedhom; l-
irwol tas-saċerdoti huwa li jħarsu it-twemmin spiritwali tal-fidi reliġjuża; u l-irwol tas-sindku,
tal-Prim Ministru u tal-President huwa li jgħinu fit-tmexxija tal-pajjiż. F’komunita` nsibu ħafna
rwoli differenti li huma kollha essenzjali. Persuna jista` jkollha aktar minn irwol wieħed. Meta
persuna jkollha aktar minn irwol wieħed tissejjaħ li għandha pluralita` ta’ rwoli.
Kull irwol jġib miegħu sett ta’ dmirijiet u
drittijiet; id-dmirijiet huma azzjonijiet li l-
individwu hu mistenni li jwettaq skont l-irwol
li jħaddan u drittijiet huma regoli normattivi li
persuna jistħoqqilha li tingħata per eżempju
d-dritt tal-liberta` tal-kelma jew id-dritt għall-
liberta` tal-opinjoni u espressjoni. Per
eżempju, l-irwol tal-ġenitur għandu d-dmir li
jaħdem/taħdem għal familja biex ikun/tkun
jista`/tista` jipproteġi/tipproteġi l-familja,
pero` l-ġenitur għandu ukoll id-dritt li jiġi
irrispettat mill-membri familjari.
Skont l-irwol li nħaddnu fii-komunita`, jkollna numru ta’ relazzjonijiet soċjali ma’ persuni
oħra. Jista` jkollna relazzjoni emozzjonali u relazzjoni funzjonali. Ir-relazzjoni li l-għalliema
jkollhom mal-istudenti hi waħda funzjonali, iżda r-relazzjoni li l-istudenti jkollhom mal-
membri familjari u l-ħbieb hi waħda emozzjonali.
Pluralita` ta’ rwoli
Meta persuna jkollha aktar
minn irwol wieħed.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 19
Isem: ____________________________________________ Klassi: __________________
Taqsima A: Wieġeb il-mistoqsijiet kollha li ġejjin billi timmarka l-frażi t-tajba.
1. Individwi flimkien li jgħixu f’soċjeta` joħolqu sens ta’ komunita`. Komunita` hi
a) unita` soċjali
b) grupp soċjali
c) istituzzjoni
2. Kull persuna tista’ tgħin fl-iżvilupp tal-komunità fejn tgħix billi
a) tagħti sehem tagħha fi gruppi lokali bħal għaqdiet taż-żgħażagħ
b) tmur l-iskola u tistudja
c) tixtri biss dak li għandha bżonn
3. F’komunita`, kull individwu jagħti sehmu permezz ta’
a) dmirijiet li jħaddan
b) relazzjonijiet soċjali
c) rwoli differenti
(Total ta’ 3 marki)
Taqsima B: Aqra sew is-silta li ġejja u wara wieġeb il-mistoqsijiet
Individwi flimkien li jgħixu f’soċjeta` joħolqu sens ta’ komunita`. Fil-komunita` kulħadd
għandu irwol. Persuna jista` jkollha pluralita` ta’ rwoli. Barra minn hekk, f’komunita`, l-
individwi jiddependu fuq ħaddieħor għax kulħadd jista` jikkontribwixxi, skont il-pożizzjoni
soċjali li l-persuna tħaddan.
1. X’tifhem b’komunita`? (1 marka)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
KARTA TA’ TAĦRIĠ
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 20
2. Taqbel ma’ din il-frażi, ‘ħadd ma hu maħluq biex jgħix waħdu’? Agħti raġuni għat-
tweġiba tiegħek? (1 marka)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
3. X’jiġifieri ‘pluralita` ta’ rwoli’? Agħti eżempji. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
4. Kull irwol jġib miegħu sett ta’ dmirijiet u drittijiet. Spjega d-differenza bejn dmir u dritt u
provdi xi eżempji biex issaħħaħ it-tweġiba tiegħek. (4 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
5. Skont l-irwol li tħaddan jkollok relazzjoni soċjali. Spjega din il-frażi u agħti eżempji biex
issaħħaħ it-tweġiba tiegħek (4 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
(Total ta’ 12-il marka)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 21
Il-pedament tas-soċjeta` hu li jkun hemm interazzjonijiet soċjali bejn il-membri ħalli s-
soċjalizzazzjoni tkun tista` tiġi implimentata. L-għan ewlieni tal-interazzjoni soċjali hu li jkun
hemm relazzjonijiet u komunikazzjoni bejn tnejn jew aktar individwi fejn ikunu jistgħu
jinfluwenzaw lil xulxin fil-ħsibijiet, fl-ideat, fl-opinjonijiet u fil-gosti tagħhom. Għalhekk, l-
interazzjoni soċjali tista` titqies bħala proċess kontinwu li jseħħ matul ħajjitna li jinfluwenzalna
l-attitudni, l-ħsibijiet u l-azzjonijiet tagħna.
Imma kif isseħħu l-interazzjonijiet soċjali? Fil-
komunita` li aħna membri, niltaqgħu ma’
bosta avvinamenti li jistgħu jlaqqgħuna ma’
individwi oħra. Meta niltaqgħu man-nies
inkunu qegħdin niġu s-soċjalizzati. Għalhekk
meta nkunu qed nintegraw nkunu qed
ninvestu f’xi forma ta’ relazzjoni. Ir-relazzjoni
li jkollna ma’ ħaddieħor tiddependi fuq l-
imġiba soċjali tagħna bħal meta nobdu jew
ma nobdux ir-regoli u l-liġijiet tas-soċjeta` jew
Interazzjonijiet
Interazzjoni Soċjali
Relazzjonijiet u
komunikazzjoni bejn tnejn
jew aktar individwi fejn
ikunu jistgħu jinfluwenzaw lil
xulxin fil-ħsibijiet, fl-ideat,
fl-opinjonijiet u fil-gosti
tagħhom.
4
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 22
jekk ngħinux lil xi ħadd. Fi kliem ieħor, l-imġiba tagħna tiddependi fuq kif JIEN inġib ruħi fis-
soċjeta`.
Meta nitkellmu fuq l-imġiba soċjali tal-
individwu ikollna nsemmu l-kunċett ta’
azzjoni soċjali li kien introduċa s-soċjologu
Max Weber. Max Weber kien jemmen li
azzjoni soċjali hi azzjoni li jwettaq l-individwu
lil individwu jew grupp soċjali (aktar minn
persuna waħda) b’raġuni assoċjata. Għal
Max Weber, azzjoni li sseħħ mingħajr ħsieb
ma tistax tissejjaħ azzjoni soċjali, per
eżempju jekk żewġ individwi jaħbtu f’xulxin
waqt li jkunu mixjin hemm l-azzjoni ma tiġiex
ikkunsidrata bħala azzjoni soċjali. Azzjoni
biex tissejjaħ soċjali trid tkun ibbażata fuq
għan u trid titwettaq fil-pubbliku.
Weber iddentifika żewġ tipi ta’ ftehim fejn l-azzjoni tista` tkun diretta bħal meta xi ħadd li
jkun imdejjaq joqgħod waħdu f’solitudni ma jkellem lil ħadd jew inkellha tista` tkun spjegata
bħal meta tiskopri għalfejn xi ħadd qiegħed iwarrab lilu nnifsu.
Il-mod ta’ kif aħna ninteraġġixxu bejnietna, jwassalna biex naddattaw xi forma ta’ azzjoni
bħal meta nxejjru lil xi ħadd li nafu, nieħdu b’idejn xulxin, nintroduċu aħna min aħna, nuru
Imġiba Soċjali
Kif jien inġib ruħi fis-soċjeta`
per eżempju meta ngħin lil min
hu dgħajjef.
Azzjoni Soċjali
Azzjoni ibbażata fuq ħsieb
jew raġuni u trid titwettaq
fil-pubbliku. Azzjoni tista’
tkun diretta jew spjegata.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 23
rispett u tolleranza, nkunu umli, nkunu onesti, nkunu edukati, nisimgħu lil xulxin, ngħinu lil
min hu fil-bżonn, nuru kompassjoni ma’ xi ħadd u nkunu paċenzjużi fost oħrajn.
Dawn l-azzjonijiet jinfluwenzaw ir-relazzjonijiet li jkollna ma’ individwi oħra. L-azzjoni tista`
tkun kemm verbali (permezz ta’ użu ta’ lingwa) jew non-verbali (permezz ta’
komunikazzjoni silenzjuża bħal forma tas-sinjali, lingwaċċ tal-ġisem u espressjonijiet bil-
wiċċ). Meta naddottaw azzjonijiet pożittivi bħal umilta`, imħabba, kompassjoni, paċenzja,
rispett u tolleranza nkunu qed nibnu u nsaħħu r-relazzjoni tagħna ma’ individwi oħra u
inkunu ukoll qed nagħmlu l-ġid fis-soċjeta`; iżda meta ma nipprattikawx azzjonijiet bħal
dawn imma minflok naġġixxu bil-kontra nkunu qed nkisru r-relazzjonijiet li nkunu bnejna u
noħolqu deni u ħsara lil ta’ madwarna.
Interazzjoni soċjali tinqasam fi tnejn, f’dik
emozzjonali u dik funzjonali
Interazzjoni emozzjonali
tirreferi għal meta l-individwi
jintegraw u jikkomunikaw ma’
xulxin mill-qrib bħal per
eżempju mal-membri familjari u
l-ħbieb tal-qalb. F’din it-tip ta’
interazzjoni jħossuna komdi li
niftħu qalbna u naqsmu
opinjonijiet, ideat u esperjenzi
flimkien.
L-interazzjoni emozzjonali
tista` sseħħ id-dar mal-membri
familjari u l-iskola jew f’xi
għaqda soċjali fir-raħal tagħna
bħal mużew, każin tal-banda
jew iċ-ċentru taż-żgħażagħ mal-
ħbieb.
Interazzjoni funzjonali tirreferi
għal meta l-individwu
jikkomunika ma’ membri fil-
komunita` bl-għan li jista`
jaqdih xi ħadd bħal meta xi
ħadd imur għand it-tabib għal
parir mediku; l-interazzjoni ma
hiex mill-qrib. L-interazzjoni
funzjonali tista` sseħħ f’diversi
istituzzjonijiet fis-soċjeta` bħal
fi sptar, knisja u minn nies oħra
li jgħatu servizz.
L-interazzjoni soċjali tagħna tiġi iddeterminata minn żewġ fatturi:
1. Il-kuntest li jkun ħoloq il-bżonn tal-interazzjoni
2. Il-post innifsu fejn seħħett l-interazzjoni
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 24
Isem: ____________________________________________ Klassi: __________________
Taqsima A: Wieġeb il-mistoqsijiet kollha li ġejjin billi timmarka l-frażi t-tajba.
1. Biex ikun hemm soċjalizzazzjoni bejn il-membri hemm bżonn li jkun hemm
a) Imġiba Soċjali
b) Interazzjonijiet Soċjali
c) Relazzjoni Emozzjonali
1. Meta nintegraw nkunu qegħdin ninvestu f’relazzjoni. It-tip ta’ relazzjoni li jkollna
tiddependi mill-:
a) Identita` Tagħna
b) Imġiba Soċjali
c) Komunita`
2. Min kien tkellem fuq il-ħsieb wara l-azzjoni soċjali?
a) Sokrate
b) Max Weber
c) Martin Luther King
3. Azzjoni soċjali hi azzjoni li jwettaq l-individwu. Hemm żewġ tipi ta’ azzjonijiet soċjali:
a) Diretta u Spjegata
b) Diretta u Indiretta
c) Sempliċi u Kumplessa
4. Meta nieħdu b’idejn xulxin, nisimgħu lil xulxin u nuru rispett u tolleranza inkunu
qegħdin inwettqu:
a) Relazzjoni Emozzjonali
b) Azzjoni Soċjali
c) Pluralita` ta’ Rwoli
(Total ta’ 5 marki)
KARTA TA’ TAĦRIĠ
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 25
Taqsima B: Aqra sew is-silta li ġejja u wara wieġeb il-mistoqsijiet
Li jkun hemm interazzjonijiet soċjali bejn il-membri fil-komunita` huwa ta’ importanza ħalli
jkun hemm xi forma ta’ soċjalizzazzjoni. L-imġiba soċjali ta’ kull individwu hi bżonnjuża. Fl-
Istrina, li isseħħ ta’ kull sena` bl-għan li jinġabru flus permezz ta’ donazzjonijiet għall-
Community Chest Fund, fis-sena` 2015 inġabru aktar minn €4 miljuni.
L-Imġiba soċjali tagħna tinfluwenza l-interazzjonijiet soċjali li jkollna ma` ħaddieħor. L-
azzjoni soċjali li naddottaw tista` tkun verbali jew non-verbali kif ukoll tista` tkun ta’ ġid jew
ta’ deni u ħsara.
1. Agħti tifsira għall-Imġiba Soċjali u provdi żewġ eżempji biex issaħħaħ t-tweġiba tiegħek.
(3 marki)
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
2. L-Imġiba soċjali tagħna tinfluwenza l-interazzjonijiet soċjali. Interazzjoni Soċjali x’inhi?
Agħti eżempji ta’ interazzjonijiet soċjali biex issaħħaħ it-tweġiba tiegħek. (5 marki)
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 26
3. X’nifhmu b’azzjoni pożittiva? Agħti eżempju ta’ azzjoni pożittiva. (2 marki)
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
4. X’nifhmu b’azzjoni negattiva? Agħti eżempju ta’ azzjoni negattiva. (2 marki)
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
5. Ħares lejn stampa A u stampa B. X’qed tara? Ikkummenta fl-ispazju provdut.
(3 marki)
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________________
(Total ta’ 15-il marka)
Stampa A Stampa B
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 27
Kull individwu huwa ikkaratterizzat bħala bniedem uniku; ħadd ma hu fotokopja ta’ ħadd –
kulħadd huwa oriġinali. Kulħadd għandu l-identita` tiegħu; l-identita` hi dik li tifridna u
tagħmilna differenti minn ħaddieħor. L-identita` li nħaddnu tgħatina rwol.
F’soċjeta` l-individwi jgħixu, jaħdmu u jikkommunikaw flimkien għax ħadd ma hu maħluq
biex ikun waħdu għalhekk nissejħu ħlejqiet soċjali. In-nies jintegraw flimkien permezz ta’
Indipendenza
u Interdipendenza 5
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 28
interazzjonijiet soċjali li jistgħu ikunu emozzjonali u funzjonali, kif ukoll ikkaratterizzati bħala
azzjoni verbali jew non-verbali.
Iżda, barra dawn l-aspetti kollha, l-individwu huwa ukoll meqjus bħala bniedem
indipendenti u interdipendenti.
Meta l-bniedem hu iddentifikat bħala persuna indipendenti dan ifisser li hu bħala persuna
ma għandu bżonn lil ħadd għax kapaċi jfendi għal rasu, jiġifieri ma għandux bżonn
għajnuna ta’ ħadd.
Meta l-bniedem hu iddentifikat bħala persuna interdipendenti dan ifisser li hu bħala
persuna jiddependi fuq l-għajnuna ta’ ħaddieħor.
Eżempju 1:
Derek huwa student ta’ 13-il sena. Matul il-
ġimgħa, Derek ta’ kuljum jqum fis-sitta u nofs
ta’ filgħodu jipprepara biex imur l-iskola. Fis-
sebgħa u kwart, il-kowċ tgħaddi għal Derek
minn quddiem id-dar li twasslu l-iskola. Kif
jirritorna mill-iskola wara nofsinhar, Derek
jiekol platt ikel li tkun ippreparatlu ommu u
immedjatament wara jibda x-xogħol tal-iskola
li kienu tawh l-għalliema. Kif idoqqu l-ħamsa
u nofs, Derek jieqaf milli jkun qiegħed jagħmel
u jmur il-mużew bil-pass għax ma joqgħodx
il-bogħod. Filgħaxija jiekol mal-membri familjari tiegħu u joqgħod jilgħab ftit ma’ ħutu fuq
il-playstation. Qabel ma jorqod Derek jipprepara l-iżveljarin għall-għada.
Hekk kif naqraw din l-istorja mingħajr ma rridu ngħidu li Derek hu pjuttost persuna
indipendenti. Imma kemm hu vera dan kollu? Derek biex imur l-iskola għandu bżonn jaqbad
il-kowċ, mela biex jasal mid-dar għall-iskola għandu bżonn l-għajnuna ta’ xi ħadd. L-ikel li
jsib lest fuq il-mejda wara l-iskola u l-mużew ġie ppreparat mill-ġenituri, għal darba oħra
Derek kellu bżonn l-għajnuna ta’ ħaddieħor. Mela għalhekk, għalkemm Derek huwa
individwu indipendenti (bħal meta jimxi għal mużew u jagħmel ix-xogħol li ngħata mill-
għalliema waħdu) xorta waħda kellhu bżonn jiddependi fuq ħaddieħor, għalhekk Derek hu
bniedem interdipendenti wkoll.
Indipendenti
Meta ma jkollokx bżonn
għajnuna ta’ xi ħadd.
Interdipendenti
Meta jkollok bżonn għajnuna
ta’ ħaddieħor.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 29
Eżempju 2:
Lexie hi persuna bieżla ħafna. Mit-Tnejn sal-Ġimgħa, Lexie taħdem mid-disgħa ta’ filgħodu
sal-ħamsa ta’ wara nofsinhar bħala segretarja. Wara x-xogħol, hekk kif tasal id-dar, tibda
mill-ewwel il-faċendi tad-dar u tipprepara l-ikel. Wara l-ikel tagħmel kuntatt ma’ sħaba
permezz tas-sit elettroniku ‘Facebook’.
Mill-istorja ta’ Lexie nindunaw li Lexie hi bniedma indipendenti ħafna, mill-istorja nindunaw
ukoll li Lexie tgħix għaliha. Iżda għalkemm hi indipendenti - taħdem biex taqla l-flus, tieħu
ħsieb il-faċendi u tipprepara l-ikel – xorta waħda hi interdipendenti għax ghandha bżonn
tiddependi fuq l-imgħallem tagħha biex iħallas il-paga u tiddependi minn tal-ħanut biex
tixtri l-igredjenti għall-ikel u l-prodotti tal-ħasil.
Mill-istejjer noħorġu tagħlima importanti. Kif rajna, Derek jiddependi fuq ħaddieħor biex
jasal l-iskola u biex jiekol, filwaqt li Lexie tiddependi fuq l-imgħallem biex titħallas u mill-
ħwienet biex tixtri l-igredjenti tal-ikel u l-prodotti tal-ħasil. Għalhekk l-irwoli tagħhom
joħolqu rwoli oħra. Dan ifisser li l-interdipendenza iġib magħha d-diviżjoni tax-xogħol.
F’soċjeta`, l-membri soċjali għandhom irwoli u kompiti partikolari li jwasslu għal servizzi u
prodotti li n-nies għandhom bżonn għal l-għajxien tagħhom. Barra minn hekk, skont in-
nies li niddependu fuqhom ikollna interazzjoni soċjali emozzjonali jew interazzjoni soċjali
funzjonali.
Diviżjoni ta’ Xogħol
Meta kulħadd ikollu rwol
partikolari x’jagħmel.
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 30
Isem: ____________________________________________ Klassi: __________________
Kompitu ta’ Riflessjoni
Bħal Derek u Lexie, kull ħlejqa soċjali għandha element ta’ indipendenza u interdipendenza.
Fl-ispazju provdut, ikteb paragrafu ta’ madwar 80-100 kelma billi tirrakonta esperjenza
tiegħek jew ta’ sħabek li fiha turi li għalkemm tajjeb tkun indipendenti għandna bżonn lil
xulxin.
ATTIVITÀ
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 31
Is-soċjeta` kif taħdem? F’soċjeta` l-gvern jew l-istat ikun responsabli għall-introduzzjoni u l-
implimentazzjoni tal-liġijiet u ordnijiet soċjali, filwaqt li l-ekonomija toffri prodotti u servizzi
li jiġu mparta ma’ flus; it-tnejn huma importanti biex is-soċjeta` taħdem. Pero` istituzzjonijiet,
organizzazzjonijiet u gruppi indipendenti mill-gvern għandhom irwol? X’kontribut
għandhom fis-soċjeta`?
Is-soċjeta` Maltija bħal ħafna soċjetajiet madwar id-dinja tiddependi fuq tliet setturi: is-settur
pubbliku, is-settur privat u s-settur tas-soċjeta` ċivili.
Is-settur pubbliku huwa inkarigat għall-politika u t-tip ta’ tmexxija governattiva; is-settur
privat huwa responsabli għall-ekonomija biex jieħu ħsieb l-attivitajiet li joħolqu prodotti u
servizzi; u s-settur tas-soċjeta` ċivili jinkorpora dak kollu li huwa ikkaratterizzat bħala parti
mis-settur soċjali pero` li ma għandhux x’jaqsam mal-istat jew l-ekonomija. Is-soċjeta` ċivili
tinvolvi istituzzjonijiet, organizzazzjonijiet, gruppi soċjali, gruppi t’interess, gruppi ta’
pressjoni u movumenti li huma indipendenti mill-influwenza tal-istat bħal ma huma l-knejjes
u r-reliġjonijiet, organizzazzjonijiet mhux governattivi (NGOs) bħal Din L-Art Ħelwa u
Fondazzjoni Wirt Artna u trejd unjins bħal Union Ħaddiema Magħqudin (UĦM) u General
Settur Privat
Settur tas-
Soċjeta` Ċivili
Settur Pubbliku
Soċjeta` Ċivili 6
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 32
Workers Union (GWU). Il-komunikazzjoni tal-massa mhux dejjem titqies bħala fattur tat-
tielet settur. Dawn il-gruppi u l-organizzazzjonijiet jaħdmu għall-interess tal-individwu.
Is-soċjeta` ċivili tinvolvi l-istituzzjonijiet kollha, l-organizzazzjonijiet volantarji u l-entitajiet
korporattivi li huma iżgħar mill-istat imma akbar mill-istituzzjoni tal-familja.
F’Ottubru ta’ 2015, f’Malta kien hemm
aċċident fejn avvinament, Paqpaqli għall-
Istrina, li kien qiegħed iseħħ biex jinġabru l-
fondi għall-karita` f’sfortunatament spiċċa
f’disgrazzja. Bl-għajnuna ta’ Malta Red
Cross, organizzazzjoni indipendenti mill-
gvern, ipprovdew għajnuna lill-persuni
preżenti. Dan huwa eżempju ċar li juri kif
organizzazzjonijiet f’soċjeta` ċivili
għandhom irwol importanti.
Soċjeta` Ċivili
Istituzzjonijiet,
organizzazzjonijiet, gruppi
soċjali, gruppi t’interess,
gruppi ta’ pressjoni u
movumenti li huma
indipendenti mill-influwenza
tal-istat.
Malta Red Cross
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 33
Isem: ____________________________________________ Klassi: ___________________
Taqsima A: Wieġeb il-mistoqsijiet kollha li ġejjin billi timmarka l-frażi t-tajba.
1. Il-Gvern jew l-istat huwa responsabli għall-
a) Ħajja Sostenibbli
b) Fattur tal-Edukazzjoni u Xogħol Aħjar
c) Introduzzjoni u l-Implimentazzjoni tal-liġijiet u ordinijiet soċjali
2. Ħafna soċjetajiet madwar id-dinja, fosthom is-soċjeta` Maltija, jinqasmu fuq:
a) Żewġ Setturi
b) Tliet Setturi
c) Erba’ Setturi
3. Is-Settur pubbliku huwa responsabli għall-
a) Il-komunikazzjoni tal-Massa
b) Reliġjon
c) Politika
4. Is-Settur privat huwa responsabli għall-
a) Ekonomija
b) Organizzazzjonijiet mhux governattivi
c) Kumpaniji Privati
5. L-istituzzjonijiet tal-edukazzjoni u tas-saħħa huma eżempji ta’ liema settur?
a) Pubbliku
b) Privat
c) Soċjeta` Ċivili
(Total ta’ 5 marki)
KARTA TA’ TAĦRIĠ
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 34
Taqsima B: Wieġeb dawn il-mistoqsijiet li ġejjin.
1. Liema huma it-tliet setturi li nsibu fis-soċjeta` u għal xiex huma responsabli?
(3 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
2. X’tifhem b’Soċjeta` Ċivili? (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
(Total ta’ 5 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 35
RIŻORSI GĦAL REVIŻJONI
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 36
Isem: _____________________________________ Klassi: __________________
Mimdudin Weqfin
L-Individwu Bħala Ħlejqa Soċjali
Tisliba
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 37
Isem: _________________________________________ Klassi: ___________________
Din il-karta ta’ reviżjoni fiha tliet taqsimiet (A, B u Ċ). Kull taqsima għandha total ta’ 10 marki.
Taqsima A: Wieġeb il-mistoqsijiet kollha li ġejjin billi timmarka l-frażi t-tajba
1. Il-bniedem huwa individwu uniku. Dan ifisser li
a) L-ebda bniedem ma hu gżira
b) Il-bniedem huwa ħlejqa soċjali
c) Kulħadd huwa differenti minn ħaddieħor
2. L-identita` tal-individwu tinqasam fi tnejn. Dawn huma
a) Identita` Personali u Identita` Soċjali
b) Identita` Lokali u Identita` Nazzjonali
c) Identita` Maltija u Identita` Għawdxija
3. L-individwu hu ħlejqa soċjali. Dan ifisser li
a) L-persuna tħobb titkellem ma’ ħafna nies differenti
b) Tiddependi fuq ħaddieħor biex tgħix, taħdem u tikkomunika
c) Kull individwu huwa uniku
4. Ir-relazzjonijiet umani huma importanti ħafna minħabba li
a) Joħolqu sens ta’ għaqda u komunikazzjoni
b) Nistgħu nagħmlu ħbieb ġodda
c) Nkunu nistgħu niftħu qalbna
5. Kull persuna tista’ tgħin fl-iżvilupp tal-komunità fejn tgħix billi
a) tagħti s-sehem tagħha fi gruppi lokali bħal għaqdiet taż-żgħażagħ
b) tmur l-iskola u tistudja
c) tixtri biss dak li għandha bżonn
L-Individwu Bħala Ħlejqa Soċjali
Karta ta’ Reviżjoni 1
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 38
6. Biex ikun hemm soċjalizzazzjoni bejn il-membri hemm bżonn li jkun hemm
a) Imġiba Soċjali
b) Interazzjonijiet Soċjali
c) Relazzjoni Emozzjonali
7. Min kien tkellem fuq il-ħsieb wara l-azzjoni soċjali?
a) Sokrate
b) Max Weber
c) Martin Luther King
8. Azzjoni soċjali hi azzjoni li jwettaq l-individwu. Hemm żewġ tipi ta’ azzjonijiet soċjali:
a) Diretta u Spjegata
b) Diretta u Indiretta
c) Sempliċi u Kumplessa
9. Ħafna soċjetajiet madwar id-dinja, fosthom is-soċjeta` Maltija, jinqasmu fuq:
a) Żewġ Setturi
b) Tliet Setturi
c) Erba’ Setturi
10. Is-Settur pubbliku huwa responsabli għall-
a) Il-komunikazzjoni tal-Massa
b) Reliġjon
c) Politika
(Total ta’ 10 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 39
Taqsima B: Wieġeb dawn il-mistoqsijiet li ġejjin
1. Xi tfisser tkun persuna unika? (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
2. X’tifhem b’relazzjoni emozzjonali? Agħti eżempji. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
3. X’tifhem b’komunita`? (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
4. X’nifhmu b’azzjoni pożittiva? Agħti eżempju ta’ azzjoni pożittiva. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
5. X’tifhem b’Soċjeta` Ċivili? (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
(Total ta’ 10 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 40
Taqsima Ċ: Wieġeb fit-tul u provdi l-eżempji biex issaħħaħ it-tweġiba tiegħek.
1. Kull irwol jġib miegħu sett ta’ dmirijiet u drittijiet. Spjega d-differenza bejn dmir u dritt u
provdi xi eżempji biex issaħħaħ it-tweġiba tiegħek. (5 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
2. Skont l-irwol li tħaddan jkollok relazzjoni soċjali. Spjega din il-frażi u agħti eżempji biex
issaħħaħ it-tweġiba tiegħek (5 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
(Total ta’ 10 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 41
Isem: _________________________________________ Klassi: ___________________
Din il-karta ta’ reviżjoni fiha tliet taqsimiet (A, B u Ċ). Kull taqsima għandha total ta’ 10 marki.
Taqsima A: Wieġeb il-mistoqsijiet kollha li ġejjin billi timmarka l-frażi t-tajba
1. Kull persuna għandha identita`. Dan ifisser li
a) Kulħadd hu awtentiku
b) Kulħadd għandu l-istess karatteristiċi
c) Kulħadd għandu isem u kunjom
2. L-identita` tirrapreżenta lili bħala persuna. Dan ifisser li
a) L-identita` tibqa dejjem l-istess
b) L-identita` tikber u tiżviluppa mal-persuna
c) L-identita` tiddependi mill-aspett bijoloġiku tal-persuna
3. ‘No Man is an Island’ tfisser li
a) Ħadd ma hu maħluq biex jgħix waħdu
b) Kulħadd huwa indipendenti
c) Aħna għandna aktar minn identita` waħda
4. Individwi flimkien li jgħixu f’soċjeta` joħolqu sens ta’ komunita`. Komunita` hi
a) unita` soċjali
b) grupp soċjali
c) istituzzjoni
5. F’komunita`, kull individwu jagħti sehmu permezz ta’
a) dmirijiet li jħaddan
b) relazzjonijiet soċjali
c) rwoli differenti
L-Individwu Bħala Ħlejqa Soċjali
Karta ta’ Reviżjoni 2
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 42
6. Meta nintegraw nkunu qegħdin ninvestu f’relazzjoni. It-tip ta’ relazzjoni li jkollna
tiddependi mill-:
a) Identita` Tagħna
b) Imġiba Soċjali
c) Komunita`
7. Meta nieħdu b’idejn xulxin, nisimgħu lil xulxin u nuru rispett u tolleranza inkunu
qegħdin inwettqu:
a) Relazzjoni Emozzjonali
b) Azzjoni Soċjali
c) Pluralita` ta’ Rwoli
8. Il-Gvern jew l-istat huwa responsabli għall-
a) Ħajja Sostenibbli
b) Fattur tal-Edukazzjoni u Xogħol Aħjar
c) Introduzzjoni u l-Implimentazzjoni tal-liġijiet u ordinijiet soċjali
9. Is-Settur privat huwa responsabli għall-
a) Ekonomija
b) Organizzazzjonijiet mhux governattivi
c) Kumpaniji Privati
10. L-istituzzjonijiet tal-edukazzjoni u tas-saħħa huma eżempji ta’ liema settur?
a) Pubbliku
b) Privat
c) Soċjeta` Ċivili
(Total ta’ 10 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 43
Taqsima B: Wieġeb dawn il-mistoqsijiet li ġejjin
1. X’tifhem b’drittijiet morali? (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
2. X’tifhem b’ħlejqa soċjali? (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
3. X’tifhem b’relazzjoni funzjonali? Agħti eżempji. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
4. X’jiġifieri ‘pluralita` ta’ rwoli’? Agħti eżempji. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
5. X’nifhmu b’azzjoni negattiva? Agħti eżempju ta’ azzjoni negattiva. (2 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
(Total ta’ 10 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 44
Taqsima Ċ: Wieġeb fit-tul u provdi l-eżempji biex issaħħaħ it-tweġiba tiegħek
1. Kull persuna għandha identita`? L-identita` tinqasam fi tnejn. Iddentifikhom u spjeghom.
(5 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
2. L-Imġiba soċjali tagħna tinfluwenza l-interazzjonijiet soċjali. Interazzjoni Soċjali x’inhi?
Agħti eżempji ta’ interazzjonijiet soċjali biex issaħħaħ it-tweġiba tiegħek.
(5 marki)
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________
(Total ta’ 10 marki)
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 45
APPENDIĊI
FORM 3 (OPTION) studjisocjali.com
© Joseph Aquilina studjisocjali.com 46
L-Individwu Bħala Ħlejqa Soċjali
Tisliba - Tweġibiet
Mimdudin Weqfin