110 PEZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY. 1921

jądro, gromadzące w sobie ciepło, i zewnętrzną powłokęizolacyjną nie pozwalającą temu ciepłu zbyt szybko sięrozpraszać.

W myśl tych wytycznych, został zbudowany przezjedną z fabryk piec, który można nazwać prawie żeidealnym.

Piec ten składał się z ośmiu płyt talkowych450 X 300 X 90 mm, z których 6 było zaopatrzonychw oporniki nichromowe z drutu o średnicy 0,8 mm.Oporniki te były umieszczone w rowkach wyrżniętychw talku i starannie zakrytych gliną. Elektrycznie opor-niki mogą byó łączone w szereg i równolegle. Akumu-lujące jądro talkowe było przykryte izolującym płasz-czem złożonym z pięciu sześcio-milimetrowych płyteternitowych, przyczem płaszcz ten nie przylegał szczel-nie do jądra lecz pozostawiał izolującą warstwę po-wietrza grubości 20 mm- Poza tem płaszcz posiadałw górnej swej części otwór normalnie zamknięty, umo-żliwiający jednak w razie potrzeby wypuszczanie gorą-cego powietrza ze środka pieca wprost do pomiesz-czenia, w którym się znajdował piec. Wymiary pieca:wysokość 1140 mm przekrój 550X400 mm. Moc 3025watów przy 220 woltach. Zaobserwowane zostały na-stępujące temperatury: przy ładowaniu do stanu rów-nowagi cieplnej po 30 godzinach—najwyższa tempera-tura na oporniku 462° O. na zewnętrznej powierzchnipieca—154° C, średnia temperatura powierzchni—131°Celsiusza. Przy ośmiogodzinnym ładowaniu, po ośmiugodzinach—najwyższa temperatura na oporniku—337°Celsiusza, na zewnętrznej powierzchni—110 0., średniana zewnętrznej powierzchni—97° C. Po 1-ej godziniewyładowania średnia temperatura powierzchni wynosiła98° O., po 10-u godzinach—41° O., po 16-u—29° 0.przy otaczającej temperaturze powietrza, równej około15° O. Oiekawem jest, że przy tem ostatniem doświad-czeniu temperatura powierzchni wzrastała jeszcze w ciągugodziny od chwili wyłączenia prądu.

Jak widzimy z powyżej przytoczonych danychbadany piec świetnie się wywiązał ze swego zadania.Naturalnie można go jeszcze znacznie ulepszyć, i rze-czywiście zostało to uskutecznione, ale w kaźdymbądżrazie już może on służyć jako dowód, że sprawa akumu-lowania ciepła daje się rozwiązać stosunkowo prostemiśrodkami, co też było celem całej pracy,

Na zakończenie tych uwag o piecach akumulacyj-nych warto jest wspomnieć jeszcze o jednem zastosowa-niu zasady akumulacji ciepła w wielkim stylu, jak tomiało miejsce w jednej ze znaczniejszych przędzalnii tkalni szwajcarskich. Fabryka ta posiadała własnącentralą, pędzoną dwiema turbinami niskiego spadku.W czasie ruchu fabryki turbiny te nie pokrywały zapo-trzebowania i fabryka musiała zakupy waś energję w po-bliskiej okręgowej centrali, Igatomiast w nooy jednaturbina stale stała, a druga była tylko najwyżej do po-łowy obciążona. Woda rzeczki spokojnie odpływałaprzez śluzy, jej energja szła na marne!

Równocześnie fabryka potrzebowała znacznej ilo-ści pary do apretury i częściowego parowego ogrzewania.Para była dostarczana przez kocioł, ogrzewany węglem.W czasie kryzysu węglowego, który w Szwajcarji roz-począł się w r. 1917-ym kocioł ten prawie że nie praco-wał. Postanowiono więc wykorzystać nocną nic niekosztującą energję wodną do wytwarzania pary. Obli-czone koszty amortyzacyjne nowego urządzenia orazkoszt obsługi miał pokryó koszt zakupu węgla.

"W ten sposób powstał pierwszy zdaje się wogólekocioł akumulacyjny. Zasadniczą jego częścią jest wiel-ki blok cementowo-betonowy (mniej więcej 12X2X2 m)złożony z oddzielnych płyt. Oporniki z drutu żelaznegoprzenikają we wszystkich częściach ten blok i rozgrze-wają go możliwie jednostajnie. Pomiędzy oddzielnemipłytami bloku przechodzą, rury z żelaza lanego, któreprowadzą do znajdującego się nad blokiem właściwegokotła. W rurach tych krąży samoczynnie oliwa, którejcelem jest częściowe akumulowanie ciepła, ale głównieprzenoszenie tego ciepła z bloku do wody w kotle.Bezpośrednie prowadzenie wody przez te rury okazałosię niepraktycznem ze względu na łatwośó parowaniawody oraz ponieważ twarda górska woda wytwarzałabyza wiele kamienia w rurach, których oczyszczenie zwią-zane jest z wielkiemi trudnościami.

Kocioł normalnie jest włączony od godziny 7-ejwieczór do 5-ej rano i dodatkowo w czasie pauzy obia-dowej, od 12-ej do 1-ej w południe. Zużywa on 500do 200 kilowatów, zależnie od temperatury bloku.W bloku, w oliwie i w samej wodzie gromadzi się tyleciepła, że jest ono z łatwością w stanie pokryć całe za-potrzebowanie pary dla fabryki. Najwyższa średniatemperatura oporników wynosi 390° O. Liczne i długo-trwałe doświadczenia dokonane nad tym kotłem wyka-zały, że pomimo całego szeregu braków natury kon-strukcyjnej (żelazne oporniki, lichy materjał akumula-cyjny i t. d.) może on w zupełności zastąpić normalnykocioł i tym sposobem uniezależnić fabrykę od dostawywęgla.

Słownictwo miernictwa elektrotechnicznego.ułożone przez inż. pułk. K. Drewnowskiego.

Przejrzała i zaleoiła Centralna Komisja SłownictwaElektrotechnicznego przy Stow. Elektr. Polskich.

1) JednostkiMiernictwo elektrotechnicznepomiarmiaraukład miarwymiarjednostka

»

i

amperom

elektrostatycznaelektromagnetycznapodstawowapochodna

! pomiary.Messkunde elektroteohnischeM.OBSUIlg

MassMasssyBtemDimensionEinheit

, elektroBtatiBche„ elektromagnetisohe

G-rundeinheitabgeleitete EinheitAmperOhm '

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY 111

woltwatkulomb (amperosekunda)d*iinl (watosekunda)faradhenrwzorzec

„ podstawowy„ wtórny

wzorcowaćcechowaćmetoda pomiarowa, sposób

pomiarumetoda bezwzględna

„ względna„ bezpośrednia„ pośrednia„ ścisła, techniczna, odchyłowa„ zerowa» równych, odchyleń, różnych „„ kompensacyjna„ porównawcza, balistyczna

błąd» stały, przypadkowy, spostrzeżenia„ graniczny

dopuszczalnybezwzględnywzględnyśredniprawdopodobny

wyrównywanie błędówinterpolacjaekstrapolacjanajkorzystniejsze warunki

pomiaruwskazanie (przyrządu)dostrzeganie (obserwacja)

, spółczesne„ niespółczesne

spostrzeżenie (rezultat obser-wacji)

VoltWattCoulomb (Ampersekunde)Joule (Wattsekunde)EaradHenryNormal, EtalonGrundnormalsekundares Normaleichen.brandmarkierenMessmethode

absolute Methoderelative „direkte ,indirekte „PrSzisions-Methodetechniscke „Ableukungs- „Null-M. der gleichen AusschlageM. , ungleichen ,Kompensations-MetliodeVergleichs- „ballistische BFehlerkonstanter, systematischer J?eh.Beobachtungs-FehlerGrenz- „zulassiger „absoluter „relatiTer „mittlerer „wahrscheinlicher „FehlerausgleiohInterpolationExtrapolationbesste Messbedingnngen

AngabeBeobachtung, Observation

„ -gleichzeitige, -ungleichzeitige

Beobachtung *(D. n.).

Stowarzyszenia i Organizacje.Sprawozdanie roczne Zarządu Związku firm ele-

ktrotechnicznych w Warszawie, za czas od 28/IV 1920do 28/YI1921 r. W roku sprawozdawczym ruch ogólnyw Związku był naogół słaby, wyłączając Koła Instala-torów i Składników, które przedstawią swe sprawozda-nia roczne oddzielnie. Przyczyną osłabienia wewnętrz-nej działalności Związku były wypadki polityczne,które częściowo silnie zaabsorbowały niektórych człon-ków, częściowo zaś sparaliżowały wszelkie czynności,nawet kancelarji Związkowej, albowiem wskutek zao-fiarowania się sekretarki Związkowej na kresy, kance-larja była nieczynną w ciągu 4-ch miesięcy.

Tę nieruchliwośó życia wewnętrznego powetowa-no jednak wzmożoną działalnością społeczną. Na po-czątku roku, w miesiącach kwietniu i maju, Zarząd za-inicjował subskrybcję pożyczki Odrodzenia, która dała

w wyniku 2,1 miljona marek, wniesionych przez człon-ków za wykupioną pożyczkę, przeważnie długoter-minową. W lecie, podczas najazdu bolszewickiego,Zarząd zajął się sprawą świadczeń wojennych, wyło-niwszy do tego celu Komisję, która zajęła się ich reje-stracją. Świadczenia były trojakiej natury: osobiste,w gotowiźnie i naturze. Świadczenia osobiste zarejestro-wano, jak następuje: do wojska wstąpiło 12 członków,do organizacji, mających na celu obronę Państwa, zapi-sało się 14 członków, zaś ochotników — do biurowejsłużby cywilnej zarejestrowało się 12.

W gotowiźnie ofiarowało 43-ch członków sumęMk. 709 000, która została oddana do dyspozyoji Na-czelnika Państwa. Świadczeń w naturze było stosunko-wo mniej i takowe trudno ująć w liczbę.

Następnie Związek brał udział w Radzie Elek-trotechnicznej, wydelegowawszy do niej Prezesa. Po-siedzeń Rady Elektr. było dwa, z których pierwszepoświęcone było sprawom zadań Rady Elektrotechn.Ustawy Elektryfikacyjnej, normalizacji napięć, podatkuod elektryczności, podwyższenia taryf na prąd elektry-czny, subsydjum dla „Przeglądu Elektrotechnicznego"i podatku od węgla. Na drugiem posiedzeniu Rady dy-skutowano nad sprawozdaniami komisji w sprawach0 rozdziale energji elektrycznej, o zasadach projektuelektryfikacji Kraju i normalizacji napięć; spraw tychjednak ostatecznie nie załatwiono. Dalej udziałem swymw Komisji, zwołanej przez Urząd Elektryfikacyjnyw celu rewizji istniejącej taryfy celnej na maszynyelektryczne i artykuły elektrotechniczne, Związek za-akcentował swój wpływ. W Komisji tej uczestniczyliz ramienia Związku pp. Borkowski Jan, Bulzacki1 Hirszowski, którzy uprzednio, wspólnie z prof. Ro-thertem, delegowanym przez Stowarzyszenie Elek-trotechników, opracowali tabele, wykazujące stosunekpobieranych obecnie ceł do wartości towarów clonych,proponując zastosowanie „agia" na istniejące już cław pewnym określonym stosunku do „agia" złotego.Faktyczna wysokość tego „agia" celnego byłaby rucho-ma i zależna od znaczniejszych, wahań marki polskiej.Ten sposób dawałby możność utrzymania pewnegowzględnie stałego stosunku cła do wartości clonego to-waru (przypuszczalnie w granicach od 15$ do 30$).Tabelę wzmiankowaną usystematyzował p. Bulzackii w tej formie została ona przedstawiona UrzędowiElektryfikacyjnemu, który bardzo się nią zainteresował.Ostatnio, przed trzema tygodniami, Zarząd Związkuwystąpił z projektem opodatkowania się członkówZwiązku na rzecz propagandy na Górnym Śląsku.W wyniku osiągnięto od 58 firm, w tera od 50 firmZwiązkowych, sumę Mk. 1162345, które wniesiono już,z wyszczególnieniem ofiarodawców Skarbnikowi Komi-tetu W. T. G-.-Ś. Kwity oryginalne nieodebrane, wrazz deklaracjami patentowemi, leżą w kasie PowszechnegoTow. Elektrycznego do odbioru. Przy tej okolicenościZarząd proponuje wyrazić DyrekcjiPowszechnego Tow.Elektrycznego podziękowanie za dokonanie inkasa takw tym wypadku, jak i przy zbiórce świadczeń gotów-kowych w sierpniu.

"W ostatnich miesiącach delegat Związku uczestni-czył w konferencji, zwołanej w celu utworzenia BankuZwiązków Zawodowych, przyczem upoważniony byłprzez Ogólne Zebranie do zadeklarowania 50 do 100udziałów po Mk. 1000 ze strony Związku. Dotychczasodbyły się tylko dwa posiedzenia w tej sprawie, alebez wyniku.

Wobec wielkiego powodzenia, jakie osiągnął wy-dany dwa lata temu Kalendarz Elektrotechniczny, Za-