Marek Kulesadyrektor biura TOE
Rynek energii elektrycznej w Polsce w 2008 roku i latach następnych
V TARGI ENERGII Jachranka 2008
23.10.2008 r.
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 2
1. Wprowadzenie
2. Nowe uwarunkowania rynku energii elektrycznej w UE i w PL
3. Od monopolu do konkurencji
4. Ceny energii elektrycznej – czy czeka nas dalszy gwałtowny wzrost cen ?
5. Oczekiwania odbiorców energii
6. Strategie zakupu energii elektrycznej
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 3
DEFINICJA RYNKU A SEKTOR ENERGETYCZNY
RYNEK - zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów z konsumentami
RYNEK - miejsce gdzie spotykają się kupujący i sprzedający w celu dokonania transakcji
RYNEK to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku konkurencyjnym dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr
RYNEK KONKURENCYJNY to taki, na którym żaden pojedynczy podmiot (wąska grupa podmiotów) nie jest w stanie dyktować warunków działania pozostałym uczestnikom, a wszelkie parametry (jak cena czy warunki transakcji) kształtowane są jako rezultat gry popytu i podaży
Wprowadzenie
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 4
PRZESYŁANIE - transport energii elektrycznej sieciami przesyłowymi w celu ich dostarczania do sieci dystrybucyjnych lub odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci przesyłowych z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii
DYSTRYBUCJA - transport energii elektrycznej sieciami dystrybucyjnymi w celu ich dostarczania odbiorcom z wyłączeniem sprzedaży tych paliw lub energii
OBRÓT - działalność gospodarcza polegająca na handlu hurtowym albo detalicznym energią
SPRZEDAŻ - bezpośrednia sprzedaż energii przez podmiot zajmujący się jej wytwarzaniem lub odsprzedaż tych paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich obrotem
DEFINICJE PODSTAWĄ WSPÓŁPRACY
Wprowadzenie
Slajd: 5M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
NOWE UNIJNE UWARUNKOWANIA FORMALNO –PRAWNE RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ
Nowe uwarunkowania REE w UE i w PL
pakiet 3x20
polskie 3x20 =15% planowany udział w trzech obszarach, w tym dla elektroenergetyki 20% (?)
możliwości rozwoju OZE (przy wykorzystaniu potencjału polskiego rolnictwa)
polska struktura wytwarzania energii elektrycznej a wymagania pakietu
wprowadzenie aukcjoningu CO2 wg założeń unijnych vs. propozycja polska
rola i znaczenie regulatorów w poszczególnych państwach vs. jeden superregulator
nowe znaczenie rynków regionalnych
Slajd: 6M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
NOWE POLSKIE UWARUNKOWANIA FORMALNO –PRAWNE RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ
zmiany na rynku bilansującym
wprowadzenie rozliczeń opartych na cenach krańcowych –od 1 stycznia 2009 r.
wprowadzenie nowych zasad bilansowania źródeł wiatrowych –od 1 stycznia 2009 r.
umożliwienie rozliczeń transakcji na rynku dnia bieżącego –od 1 kwietnia 2009 r. (?)
zmiana zasad rozliczania (uiszczania) akcyzy –od 1 kwietnia 2009 r. (?)
nowa ustawa o efektywności energetycznej (?)
nowa PEP 2030 – od 1 stycznia 2009 r. (?)
Nowe uwarunkowania REE w UE i w PL
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 7
Rynek energii – obszary konkurencji i monopolu
WWyymmiiaannaa
MMSS RRyynneekk kkoonnkkuurreennccyyjjnnyy
((wwoollnnyy oodd rreegguullaaccjjii)) RRyynneekk rreegguulloowwaannyy
OOSSPP PPSSEE--OOppeerreerraattoorr
OOSSDD
OOddbbiioorrccyy kkoońńccoowwii nniiee
kkoorrzzyyssttaajjąąccyy zz TTPPAA
TTGGEE SSAA ((ggiieełłddaa eenneerrggiiii))
OOddbbiioorrccyy kkoońńccoowwii kkoorrzzyyssttaajjąąccyy
zz TTPPAA
PPrrzzeeddssiięębbiioorrssttwwaa
oobbrroottuu
EEkkssppoorrtt
IImmppoorrtt
WWyyttwwóórrccyy
PPllaattffoorrmmyy oobbrroottuu ((ppoozzaaggiieełłddoowwee))
Sprzedawca z urzędu
wyprowadzenie mocy usługa przesyłowa
Od monopolu do konkurencji
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
SPÓŁKI OBROTU W POLSCE
Koncesje na obrót energią elektryczną (OEE) 320 (stan na początek września 2008 r.)
Liczba znaczących SO na rynku: około 30 (po uwzględnieniu spółek obrotu wydzielonych ze struktur SD)
założone pod koniec 2003 roku Towarzystwo Obrotu Energią (TOE) zrzesza 29 spółek obrotu handlujących energią w Polsce (ale także w wielu przypadkach
w pozostałych krajach UE)
Slajd: 9
Od monopolu do konkurencji
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 10
PKE
PGE
(BOT)
Enion
Energia Pro
Ł - 2
ŁZE
Łódź TerenL - 5
(WGE)
RZE
Energetyka
Podkarpacka
ENEA
El. Kozienice
ENERGA
PAK (50%)
Brunatnego
Z. El. Ostrołęka
PGE
Enion
Energia Pro
L5
PP Stalowa Wola
ENEA
PP Kozienice
PP Dolna
Odra
ENERGAPP Ostrołęka
VATTENFALL
PP Turów
PP Opole
PP Bełchatów
PP Łaziska PP Siersza
PP Jaworzno
PP Łagisza
RWETAURON
Generation
PKE
(PP Łagisza, PPJaworzno II &
III, PP Siersza, PP Łaziska,
PP Halemba, PP Blachownia,
CHP Katowice, CHPs Bielsko-
Biała)
PP Stalowa Wola
Distribution: 31,5 TWh/a
Energia Pro
Enion
Capacity : 5 282 MWe
Production : 20,8 TWh/a
ENEA
Generation
PP. Kozienice
Distribution: 18,8 TWh/a
ENEA
Capacity : 2 820 MWe
Production : 12,6 TWh/a
PGE
Generation
BOT
(PP Bełchatów, PP Opole, PP
Turów)
PP Dolna Odra
Hydro PP Szczytowo-
Pompowe
CHP Rzeszów, CHP Wrotków,
CHP Gorzów, CHP Bydgoszcz
Distribution: 31,7 TWh/a
Ł2, L5, RZE
Transmission
PSE
excl. transmission assets
Capacity : 11 800 MWe
Production : 54,0 TWh/a
ENERGA
Generation
PP Ostrołeka
Distribution: 20,3 TWh/a
ENERGA
Capacity : 741 MWe
Production : 3,0 TWh/a
Source: Ministry of Economy
Od monopolu do konkurencji
Struktura polskiego rynku elektroenergetycznego
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
utrzymywanie taryf w części sektora obrotu energią elektryczną (od 2008 roku tylko taryfy G)
antyrynkowe zachowania OSD (kłopoty z przekazywaniem danych pomiarowych, formularzami zmian sprzedawcy, ujednoliceniem GUD)
niska płynność rynku hurtowego (brak silnego, płynnego i transparentnego rynku z wiarygodnym indeksami cenowymi)
konsolidacja pionowa sektora wraz z nałożeniem się unijnych i polskich zmian struktury organizacyjnej rynku po 1 lipca 2007 r. (w tym także unbundlingiem)
zmniejszające się możliwości składania konkurencyjnych ofert przez poszczególne spółki obrotu (w szczególności działające poza skonsolidowanymi grupami)
BARIERY ROZWOJU KONKURENCYJNEGO RYNKU ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POLSCE
Slajd: 11
Od monopolu do konkurencji
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 12
ZASADA TPA – ODBIORCY DLA RYNKU, CZY RYNEK DLA ODBIORCÓW ?
TPA = jeden z kluczowych elementów umożliwiających odbiorcom dostęp do rynku energii elektrycznej (REE)
1 lipca 2004 r. - teoretyczne otwarcie REE= ok. 1,7 mln odbiorców/ PRAKTYKA =2005: 35 odbiorców, 2006: 61 odbiorców
1 lipca 2007 r. – pełne (teoretyczne) otwarcie REE PRAKTYKA = 2007: 604 odbiorców
teoria vs. praktyka
Od monopolu do konkurencji
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 14
Liczba odbiorców korzystających z TPA na terenie działania OSD w podziale na dwa okresy 2007 r.
Źródło: URE
Od monopolu do konkurencji
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 15
KRÓTKA HISTORIA REGULACJI CEN i TPA
2005 20072004 2006
Pełny
dostęp
1 lipca
2007
1 Lipca
20041 Stycznia
2006
Pełny dostęp
1994
Dostęp dla
wszystkich
oprócz G
Pierwszy
pomysł
uwolnienia
cen
Na podstawie dyrektywy EU 2003/54/EC i Prawa energetycznego
Na podstawie rozporządzenia MGiPS z dnia 20 stycznia 2003 r
2008
Uwolnienie
cen
(oprócz
taryf G)
1998 1999
Odejście od
cen
urzędowych
Rozporządzenie
Min. Gosp. z
3.12.1998r.
TPA dla największych
odbiorców >10GWh
Ceny energii elektrycznej
2009
Uwolnienie
cen
(dla
taryf G)
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 16
Ceny energii elektrycznej
Krzywa kosztów marginalnych wytwarzania energii elektrycznej
Źródło: Raport 2030, wersja robocza, PKEE
0
50
100
150
200
250
300
350
400
2005 2010 2015 2020 2025 2030
[zł/M
Wh
]
BAU
ODN
EU_CO2
EU_MIX
BAU-E
EUMIX-E
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 17
Nowe (podniesione) w 2008 roku obowiązki dot. świadectw pochodzenia z OZE, udział %
Ceny energii elektrycznej
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 18
Rynek energii – kolorowe obowiązki. Energia z kogeneracji, prawa majątkowe, udział
Ceny energii elektrycznej
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 19
Wpływ promowania OZE i CHP na cenę energii elektrycznej (w realiach poziomu opłat zastępczych z 2008 roku)
Ceny energii elektrycznej
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 20
W przypadku jakiej obniżki łącznej ceny/opłaty za
energię elektryczną zdecydowałaby się
Pani/Pan/Państwo zmienić sprzedawcę ?
9,5%
37,9%
21,3%
31,2%
1-5%
5-10%
10 – 20%
powyżej20%
Badana grupa: 253 przedsiębiorców
Data badania: czerwiec 2006
Potencjalne zachowania odbiorców
Oczekiwania odbiorców energii
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
optymalizacja zużycia i produkcji (wytwarzania) energii elektrycznej (działania efektywnościowe) –AUDYT TECHNICZNY
dostosowanie krzywych zużycia do realiów taryfikacji/kształtowania cen energii elektrycznej –AUDYT HANDLOWY
ZMIANA SPRZEDAWCY ENERGII ELEKTRYCZNEJ vs. renegocjacje zasad i cen zakupu energii elektrycznej od aktualnego sprzedawcy – PROCES OFERTOWY
maksymalizacja możliwości wytwarzania „własnego”
OPTYMALIZACJA KOSZTÓW ZUŻYCIA/ZAKUPU ENERGII ELEKTRYCZNEJ U ODBIORCÓW
Slajd: 22
Oczekiwania odbiorców energii
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 23
PUNKT WYJŚCIA DO PROCESU OFERTOWEGO
decyzja: dotychczasowy sprzedawca (taryfa do 2007) vs. (konkurencyjny ?) rynek energii elektrycznej
konieczność analiz uwarunkowań aktualnych dostaw i sprzedaży energii elektrycznej
bardzo duża różnorodność form i zakresów zapytań ofertowych
częsty brak możliwości zawarcia nowej umowy zakupu/sprzedaży energii elektrycznej przez odbiorcę
Oczekiwania odbiorców energii
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 24
Rynek SPOT
Rynek Futures i Forward
Rynek instrumentów pochodnych, Options, Swaps etc.
Rynek obowiązków „kolorów”
Rynek bilansujący
Zarządzanie ryzykiem
Prognozowanie
Wspieranie zakupu energii elektrycznej przez Klientów OHT
Gromadzenie danych pomiarowo-rozliczeniowych
Produkty i usługi w kontekście liberalizacji rynku i strategii odbiorców
Strategie zakupu energii elektrycznej
Przykłady strategii uczestnictwa w konkurencyjnym rynku energii
strategia wytwórcy (KST, KDT 80-90%,
GE + spot 5 -15%, RB ± 5%)
strategia odbiorcy (KST, KDT 90%, GE
+ spot 5 %, RB ± 5%)
strategia firmy obrotu energią (KST,
KDT 80 - 95%, GE + spot 5 -20%)
Slajd: 25M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
Strategie zakupu energii elektrycznej
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 26
Potrzeba zarządzania ryzykiem a metodyki tworzenia portfeli zakupowych
„najpoważniejszym wyzwaniem, z jakim spotkały się przedsiębiorstwa energetyczne jest konieczność skutecznego zarządzania ryzykiem” - prof. Aleksander Weron
ryzyko = zarabianie na codzienny chleb -Drucker P.F.: Praktyka zarządzania. MT Biznes. W-wa, 2005
Strategie zakupu energii elektrycznej
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 27
Funkcje przedsiębiorstw obrotu na rynku energii
Ograniczenie kosztów transakcyjnych
Budowanie efektywnego rynku energii elektrycznej
Zapewnienie konkurencyjnych dostaw dla odbiorców końcowych
Ograniczanie skutków zmienności cen energii elektrycznej na rynkach konkurencyjnych
Skuteczne zarządzanie ryzykiem
Zwiększenie możliwości produkcji dla niezależnych wytwórców energii elektrycznej
Strategie zakupu energii elektrycznej
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
przeciągające się prace nad nową ustawą – Prawo energetyczne (lub tzw. dużą nowelizacją) IV kwartał 2008 r.
nowa Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku IV kwartał 2008 r.
nowa ustawa o efektywności energetycznej I kwartał 2009 r. (?)
nowa ustawa „akcyzowa” - I kwartał 2009 r. (?)
nowa IRiESP PSE – Operator SA (głównie w części dotyczącej bilansowania systemu i zarządzania ograniczeniami systemowymi) 1.01.2009 r. /1.04.2009
Co nas czeka w obszarze zmian formalno-prawnych ?
Slajd: 28
Zamiast podsumowania
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23 Slajd: 29
WIZJA AUTORSKA 2008/2009
likwidacja barier TPA (dotychczasowych, tychcharakterystycznych dla 2007 i 2008)
(wciąż niestety ) niewystarczająca wiedza odbiorców na temat TPA (szczególnie w grupie gosp. domowych)
znaczenie wzrostu cen na zachowania odbiorców TPA na rynku energii w Polsce
brak przygotowania praktycznego OSD do nowych zadań – podstawową (w 2008 roku) barierą rozwoju TPA
Zamiast podsumowania
M.Kulesa, Jachranka, 08.10.23
Towarzystwo Obrotu Energią
ul. Czackiego 7/9/11,
00 – 043 Warszawa
tel. (22) 827 57 93
fax (22) 826 61 55
e-mail: [email protected]
Slajd: 30
dziękuję za uwagę
Zapraszam dyskusji