![Page 1: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/1.jpg)
RADYASYON KİRLİLİĞİ
ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ
DERS NOTLARI
Yrd.Doç.Dr. Orhan CERİT
![Page 2: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/2.jpg)
Bazı elementlerin atom çekirdeklerinde meydana gelen tepkimeler nedeniyle yaydıkları ışımaya radyasyon denilmektedir. Bir başka ifadeyle de; elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji yayımı ya da aktarımıdır
Radyasyon nedir?
Radyasyon, genel anlamıyla; Parçacık radyasyonu ve Elektromanyetik radyasyon olarak iki gruba da ayrılabilir.
Radyoaktivite ölçümü iki şekilde yapılabilir; Radyoaktif madde miktarının ölçümü ve/veya parçacık sayısı ölçümü, Radyasyon enerjisi (radyasyon dozajı) ölçümü
![Page 3: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/11.jpg)
Alpha Decay of Americium-241 to Neptunium-237
Alpha Decay of Hydrogen-3 to Helium-3
![Page 12: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/12.jpg)
Gamma Decay of Helium-3
![Page 13: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/13.jpg)
Positron Decay of Carbon-11 to Boron-11
![Page 14: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/14.jpg)
Electron Capture of Beryllium-7
![Page 15: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/15.jpg)
![Page 16: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/17.jpg)
![Page 18: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/21.jpg)
Radyasyonun etkileri; 1. Radyasyonun tipine ve enerjisine, 2. Radyoizotopun tipine/cinsine 3. Kaynağa uzaklık ve maruz kalma süresine göre değişiklik gösterir.
![Page 22: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/22.jpg)
Radyasyonun etki faktörleri; 1. radyoaktif maddenin özelliklerine, 2. Alınan radyoaktif madde miktarına, 3. Vücutta biriktiği/yoğunlaştığı yere, 4. Biyolojik yarı ömrüne göre değişiklik gösterir.
![Page 23: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/23.jpg)
Radyasyonun etkileri; 1. Akut etki 2. Kronik etki şeklinde görünür.
Hücreler üzerindeki etkileri, fiziksel, kimyasal ve metabolik etkiler şeklinde olur
![Page 24: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/24.jpg)
*
*
![Page 25: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/25.jpg)
Radyoaktif Atık Tipleri Radyoaktif atıklar taşınma, depolama ve atık düzenlemelerini kolaylaştırmak için içerdiği radyoaktif malzemenin konsantrasyonu ve radyoaktif kaldıkları süre dikkate alınarak sınıflandırılırlar. Kategorilerin tanımı ülkeden ülkeye değişmekle beraber radyoaktif atıklar düşük seviye, orta seviye ve yüksek seviyeli atıklar olarak sınıflandırılabilir. Düşük seviyeli atıklar (DSA), normal olarak işçi tulumları, taşıma kapları, şırıngalar gibi malzemelerin az miktardaki kısa ömürlü radyoaktivite ile teması sonucu oluşur. DSA’lar genellikle lastik eldivenler kullanılarak işleme tabi tutulur. Nükleer güç santrallerinin hizmetten çıkarılması esnasında oluşan bir çok atık DSA sınıfına girer. Orta seviyeli atıklar (OSA), tipik olarak nükleer malzeme ile birlikte kullanılmış ekipman veya radyoaktif akışkanların temizlenmesinde kullanılmış iyon değişim reçineleri gibi daha çok endüstriyel malzemelerdir. Bunlar tipik olarak ihmal edilebilir düzeyde ısı üretirler, fakat kısa veya uzun süreli radyasyon yayarlar ve korunmak için zırhlama gerekir. Kullanılmış nükleer yakıtların yeniden işlenmesi sırasında yakıtın çözülmeyen metal kısımlarını içeren atıklar OSA kategorisinde değerlendirilir. Yüksek seviyeli atıklar (YSA), fisyon reaksiyonu sonucunda ortaya çıkan yüksek derecede radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli atık kategorisinde ayırım yeniden işlenilmeyecek olan kullanılmış nükleer yakıt (KNY) ve yeniden işleme uygulamasının kalıntıları arasında yapılır. Bu iki alt grup biçim ve içerik olarak farklılıklar arz etseler de (örneğin yeniden işleme atıkları akışkandır) benzer şekilde yönetilirler.
Kaynak: TAEK
![Page 26: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/26.jpg)
Radyoaktif Atık Yönetimi Uygulamaları Radyoaktif atıkların yönetimi için gerekli faaliyetler şu şekilde sınıflandırılabilir:
1. Üretilen miktarın en aza indirilmesi, 2. Güvenli yönetim ve taşıma sırasında koruma için koşullandırma ve paketleme, 3. Ara depolama, 4. Nihai Depolama.
Kaynak: TAEK
![Page 27: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/27.jpg)
Nükleer kazalar
![Page 28: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/31.jpg)
Nükleer kazalar
![Page 32: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/34.jpg)
Kaynak: http://www.guvencetin.com/Enerji/NukleerEnerji/NukleerEnerji2.htm
![Page 35: RADYASYON KİRLİLİĞİ - cerit.cumhuriyet.edu.trcerit.cumhuriyet.edu.tr/ders/cmg/hafta_13/Radyasyon.pdf · radyoaktif ve uzun ömürlü elementleri içerirler. Yüksek seviyeli](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022021811/5cbf952d88c993c04b8ba71a/html5/thumbnails/35.jpg)