Projektowanie szpitali-aspekty higieniczne i zdrowotne
mgr inż. Iwona Nowacka – kierownik Oddziału Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego w Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w m. st. Warszawie
Warszawa, marzec 2011
Zakład opieki zdrowotnej
miejsce udzielania świadczeń zdrowotnychzakład pracy budynek użyteczności publicznej
Zakład opieki zdrowotnej – budynek użyteczności publicznej
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie ( Dz. U. z 2002 r Nr 75, poz. 690 ze zmianami )
Zakład opieki zdrowotnej – zakład pracy
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy ( Dz. U. z 2003r Nr 169, poz. 1650 ze
zmianami )
Zakład opieki zdrowotnej – miejsce udzielania świadczeń zdrowotnych
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2
lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem
fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r
(Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )Rozporządzenie :zawiera: - wymagania, jakim powinny odpowiadać pod
względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej
- przepisy przejściowe uchyla - rozporządzenie Ministra Zdrowia z 10
listopada 2006r w sprawie warunków , jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej ( Dz. U z 2006r Nr 213, poz. 1568 oraz Dz. U. z 2008r Nr 30 poz. 187 )
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz.
158 ) - przepisy przejściowe
Zakłady opieki zdrowotnej , które nie spełniają wymagań określonych w rozporządzeniu są zobowiązane :
przedstawić organowi prowadzącemu rejestr zoz program dostosowania zoz do wymagań rozporządzenia do dnia 30 czerwca 2012 r ( program musi być zaopiniowany przez właściwego inspektora sanitarnego)
dostosować pomieszczenia i urządzenia do wymagań rozporządzenia do dnia 31 grudnia 2016r
Program dostosowania
Program dostosowania dotyczy zakładów opieki zdrowotnej :prowadzących działalność w dniu wejścia w życie
rozporządzenia; których działalność prowadzona będzie w
pomieszczeniach w których w okresie 12 miesięcy przed dniem wejścia w życie rozp. prowadzona była działalność : innego zakładu opieki zdrowotnej, indywidualnej praktyki lekarskiej , indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej, indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych lub grupowej praktyki pielęgniarek , położnych;
których budowę rozpoczęto i nie zakończono przed dniem wejścia w życie rozporządzenia.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r
(Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )
Wybrane wymagania, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej:
ogólnoprzestrzenne;ogólnobudowlane;dla zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych;dla zespołu chirurgii jednego dnia;dla centralnej sterylizatorni.
Definicje Zakładem opieki zdrowotnej jest: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład
pielęgnacyjno-opiekuńczy, sanatorium, prewentorium, hospicjum stacjonarne, inny niewymieniony z nazwy zakład przeznaczony dla osób , których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym , stałym pomieszczeniu;
przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, ambulatorium;
pogotowie ratunkowe; medyczne laboratorium diagnostyczne; pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji; zakład rehabilitacji leczniczej; ambulatorium lub ambulatorium z izbą chorych
jednostki wojskowej i innych służb mundurowych; stacja sanitarno-epidemiologiczna wojskowy ośrodek medycyny prewencyjnej jednostka organizacyjna publicznej służby krwi inny zakład spełniający warunki określone w ustawie ( art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r o zakładach
opieki zdrowotnej – Dz. U z 2007r Nr 14, poz. 89 )
Stacjonarny zakład opieki zdrowotnej - zakład przeznaczony dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym , stałym pomieszczeniu ( § 12 ust.1 pkt 9 rozp. Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r – Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 ).
Definicje
Pomieszczenie higieniczno-sanitarne - pomieszczenie wyposażone co najmniej w miskę ustępową, umywalkę , dozownik z mydłem w płynie, pojemnik z ręcznikami jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki
Pomieszczenie higieniczno-sanitarne wchodzące w skład izolatki w szpitalu - pomieszczenie wyposażone w umywalkę z baterią uruchamianą bez kontaktu z dłonią i dodatkowo w dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym uruchamiany bez kontaktu z dłonią, natrysk i płuczkę dezynfektor basenów , w przypadku stosowania basenów wielorazowego użytku lub urządzenie do dekontaminacji , które powinno być zainstalowane w sposób eliminujący zagrożenia dla pacjentów – w przypadku stosowania basenów jednorazowych.
Izolatka – pomieszczenie przeznaczone do odosobnienia osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną , w celu umożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby - § 12 ust. 1 pkt 5
Izolatka w szpitalu składa się z : pomieszczenia pobytu pacjenta, pomieszczenia higieniczno-sanitarnego dostępnego z pomieszczenia pobytu pacjenta , śluzy umywalkowo-fartuchowej pomiędzy pomieszczeniem pobytu pacjenta a ogólną drogą komunikacyjną - § 20 ust. 1
Wymagania ogólnoprzestrzenne
Lokalizacja zakładu opieki zdrowotnej :
a. Zoz powinien być zlokalizowany w samodzielnym budynku lub zespole budynków;
b. Dopuszcza się lokalizowanie zoz w budynku o innym przeznaczeniu , pod warunkiem:
całkowitej izolacji stacjonarnego zoz od pomieszczeń budynku wykorzystywanych do innych celów;
całkowitej izolacji przychodni od innych pomieszczeń w budynku mieszkalnym;
całkowitej izolacji przychodni od innych pomieszczeń w budynku użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego i innych, z wyłączeniem węzłów komunikacji pionowej i poziomej w tym budynku, wspólnych dla wszystkich użytkowników , niebędących komunikacją wewnętrzna przychodni.
Wymagania ogólnoprzestrzenne
Kształt i powierzchnia pomieszczeń zakładu opieki zdrowotnej powinny umożliwiać prawidłowe
rozmieszczenie , zainstalowanie i użytkowanie urządzeń aparatury i sprzętu , stanowiących jego
niezbędne funkcjonalne wyposażenie
Wymagania ogólnobudowlane
W pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi w budynku zakładu opieki zdrowotnej poziom
podłogi powinien znajdować się co najmniej 0,3 m powyżej terenu urządzonego przy budynku
§ 73 ust 2 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia z dnia 12 kwietnia 2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Dz. U. z 2002 r Nr 75, poz. 690 ze zmianami
Zespół pomieszczeń pielęgnacyjnych
W skład zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych wchodzą w szczególności: pokoje łóżkowe; punkt pielęgniarski z pokojem przygotowawczym pielęgniarskim; gabinet diagnostyczno-zabiegowy; pomieszczenia higieniczno-sanitarne, w tym co najmniej jedno
przystosowane dla osób niepełonosprawnych, w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich;
brudownik.
Pomieszczenia , w których są wykonywane badania lub zabiegi powinny być wyposażone w:
umywalki z baterią z ciepłą i zimną wodą; dozownik z mydłem w płynie; dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym oraz pojemnik z ręcznikami
jednorazowego użycia i pojemnik na zużyte ręczniki; zlew z baterią w przypadku wykonywania badań lub zabiegów przy użyciu
narzędzi i sprzętu wielokrotnego użycia ( jeśli mycie narzędzi i sprzętu nie jest organizowane w oddzielnym pomieszczeniu ).
Zespół chirurgii jednego dnia
Zespół chirurgii jednego dnia jest przeznaczony do udzielania świadczeń zdrowotnych o charakterze
chirurgicznym w ciągu jednego dnia z możliwością czasowego pobytu w zespole
nieprzekraczającego 24 godzin
Zespół chirurgii jednego dnia
Zespół chirurgii jednego dnia powinien spełniać odpowiednio wymagania dla :
oddziału przyjęć ( punkt rejestracji pacjentów i poczekalnia, pomieszczenie zapewniające przeprowadzenie badań związanych z przyjęciem pacjenta, co najmniej jedno pomieszczenie higieniczno-sanitarne wyposażone dodatkowo w natrysk przystosowane dla osób niepełnosprawnych , w tym poruszających się na wózkach inwalidzkich);
zespołu pomieszczeń pielęgnacyjnych ( pokoje łóżkowe , punkt pielęgniarski z pokojem przygotowawczym pielęgniarskim, gabinet diagnostyczno zabiegowy, pomieszczenia higieniczno-sanitarne, w tym co najmniej jedno przystosowane dla osób niepełnosprawnych , w szczególności poruszających się na wózkach inwalidzkich, brudownik);
bloku operacyjnego;
Blok operacyjnyW skład bloku operacyjnego wchodzą:
śluza dla pacjentaśluzy szatniowe pracownikówpomieszczenie
przygotowawcze dla pracowników
co najmniej jedna sala operacyjna
magazyn czystej bieliznypomieszczenia dla
pracowników z pomieszczeniem higieniczno-sanitarnym
pomieszczenie porządkowe
śluza materiałowamagazyn sprzętu i
aparaturypomieszczenie
przygotowania pacjentasala wybudzeńmagazyn bielizny brudnej
Blok operacyjny
Ewakuacja brudnych narzędzi, brudnego sprzętu, brudnej bielizny, odpadów pooperacyjnych z bloku operacyjnego może odbywać się:
1. w szczelnych opakowaniach transportowych:przez śluzę materiałową ;przez śluzę pacjenta;
2. poprzez część brudną bloku .
Centralna sterylizatornia
organizacja centralnej sterylizatorniwarunki pracy
Centralna sterylizatornia – organizacja
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r - Część XIII
Ust. 7 Centralna sterylizatornia powinna być podzielona na trzy strefy
: brudną, czystą, sterylną.
Ust. 9 Rozwiązanie przestrzenne centralnej sterylizatorni powinno
zapewniać ruch postępowy obrabianych materiałów od strefy brudnej do sterylnej.
Ust. 10 Wejście personelu centralnej sterylizatorni ze strefy czystej do
strefy brudnej i sterylnej powinno prowadzić przez śluzy umywalkowo-fartuchowe.
Centralna sterylizatornia – organizacja
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r - Część XIII
Ust. 12 Między strefą sterylną a ogólnodostępną szpitala powinno znajdować
się pomieszczenie do wydawania materiałów sterylnych.
Ust. 15. Na terenie centralnej sterylizatorni między strefą brudną i
pomieszczeniem do wydawania materiałów sterylnych montuje się przelotową myjnię –dezynfektor, przeznaczoną do mycia wózków i innych elementów transportowych. Dopuszcza się wykonanie w tym miejscu dwóch pomieszczeń : jednego do mycia i dezynfekcji manualnej ( ręcznej) i drugiego do suszenia mytych sprzętów.
Centralna sterylizatornia - warunki pracy
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003r Nr 169, poz. 1650 ze zmianami )
§ 45 ust. 3 - Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powodują występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być tak usytuowane i zorganizowane , aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli narażeni na te czynniki.
Załącznik nr 3 - Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2011r Nr 31, poz. 158 )
Część XIII ust. 17 i 18 ( sterylizacja tlenkiem etylenu lub formaldehydem )
Obszary zakładów opieki zdrowotnej
Ze względu na specyfikę zakładów opieki zdrowotnej konieczne jest wyodrębnienie w nich obszarów o określonych wymaganiach higienicznych:
obszar medyczny;obszar administracyjno-techniczny.
Strefy czystości obszaru medycznego
Najważniejszy z punktu widzenia rozprzestrzeniania się zakażeń jest obszar medyczny.
Strefy czystości obszaru medycznego:strefa ogólnej czystości ( np. sale chorych, pokoje
personelu medycznego, komunikacja wewnątrz oddziału, kuchenki oddziałowe)
strefa czystości ciągłej ( np. magazyny zasobów czystych, magazyny materiałów sterylnych)
strefa czystości zmiennej ( np. sale operacyjne, sale zabiegowe )
strefa ciągłego skażenia ( np. składy brudnej bielizny, pomieszczenia gromadzenia odpadów, kabiny wc )
Pomieszczenia higienicznosanitarne w zoz
Dla pracowników zoz: według rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( Dz. U z 2003 r Nr 69, poz. 1650 ze zm.) z uwzględnieniem Ustawy z dnia 8 kwietnia 2010r o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej ( DZ. U. Nr 81, poz. 529 )
według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej
Dla pacjentów zoz i osób odwiedzających:
według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011r w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładów opieki zdrowotnej;
według rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( § 84 i § 85 )
Ustawa z dnia 4 lutego 2011r o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3
( Dz. U. z 2011 r , Nr 45 , poz. 235)
Art. 66
W ustawie z dnia 30 sierpnia 1991r o zakładach opieki zdrowotnej ( Dz. U z 2007 r , Nr 14 , poz. 89 ze zmianami )
uchyla się: art. 2 ust.1 pkt 7; art. 32b; art. 34b; art. 48a ust.1 pkt 2