30/05/2017
1
OPTIMALISEREN EN ONDERSTEUNEN VAN PRE- EN
POSTNATALE ZORG DOOR MIDDEL VAN MOBIELE APPLICATIES
Prof. dr. Inge TencyOpleiding Vroedkunde Odisee Hogeschool
STUDIEDAG VROEDKUNDE
30 mei 2017
Universitair Centrum Verpleeg- en Vroedkunde (UCVV)
30/05/2017
2
Korte voorstelling
• Vroedvrouw (1999)
• ASZ Wetteren en AZ Lokeren
• Master in gezondheidsvoorlichting en opvoeding (2002)
• Doctor in de medische wetenschappen (2013)
• Infectie en vroeggeboorte• Vakgroep Uro-Gynaecologie UGent
• Odisee Hogeschool, Opleiding Vroedkunde• Sint-Niklaas, lector en onderzoeker
• Universitair Centrum voor Verpleeg- en Vroedkunde• Gastprofessor en postdoctoraal medewerker, Master Verpleeg- en
Vroedkunde
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 2
30/05/2017
3
Introductie: mHealth
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 3
30/05/2017
4
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 4
Wat verstaat u onder mHealth?
30/05/2017
5
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 5
(Voka Health Community mobile Health, 2014; PWC, 2014)
30/05/2017
6
Definitie mHealth
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 6
(WHO, 2011)
30/05/2017
7
Kenmerken mHealth
• Voorzien van sensoren om parameters te
monitoren
• Data lokaal opslaan of doorsturen naar een
centraal platform
• Diverse toepassingen, maar TECHNOLOGIE
is essentieel
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 7
(Voka Health Community mobile Health, 2014)
30/05/2017
8
Kenmerken mHealth
• ‘Mobiele’ interactie en dienstverlening
tussen zorgverstrekker en zorgvrager
• Drie koppelingen
• Met een mobiele device/toestel
• Tussen zorgvrager en zorgverstrekker
• Met data
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 8
(Voka Health Community mobile Health, 2014)
30/05/2017
9
Kenmerken mHealth• Soorten toepassingen
• Voor eindgebruiker (zelfmanagement, empowerment)
• Interactie eindgebruiker met zorgverlener (telemonitoring, telecoaching, telemedicine)
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 9
(Voka Health Community mobile Health, 2014)
30/05/2017
10
Wat zou volgens u de meerwaarde
van mHealth kunnen zijn?
Welke mogelijke obstakels ziet u?
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 10
30/05/2017
11
Meerwaarde mHealth
mHealth
Preventie
Grotere bewustwording
Kwaliteit van leven verhogen
Verhogen betaalbaarheid en efficiëntie
GZHzorg
Verlagen drempel GZHzorg
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 11
(Voka Health Community mobile Health, 2014)
30/05/2017
12
Obstakels mHealth
mHealth
Gebrek aan proactieve,
coherente en systematische
sturing
Wantrouwen eindgebruiker en
zorgsector
Gebrek aan coherent
wettelijk kader
Traditioneel ander
onderzoekskader en R&D tussen
industrie en zorgsector
Gebrek aan kwaliteitslabels voor kwaliteit, veiligheid en
toegankelijkheid
Gebrek aan standaarden van interoperabiliteit
Gebrek aan publieke
financiering en terugbetaling
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 12
(Voka Health Community mobile Health, 2014)
30/05/2017
13
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 13
30/05/2017
14
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 14
30/05/2017
15
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 15
30/05/2017
16
Digitale ondersteuning van de pre-en postnatale zorgverlening
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 16
30/05/2017
17
Business team ‘e-zwangerschap’
• Of ‘digitale pre- en postnatale zorg’
• VOKA Health Community
http://www.zorganderstv.be/reportages/kwaliteit-
de-spil-van-de-zorg-het-digitaal-moederboekje-33
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 17
30/05/2017
18
Achtergrond en probleemstelling
• PRENATAAL: Moederboekje
• Wetenschappelijk gevalideerd, bundeling medische data, informatie en administratie
• Schriftelijk: kans op fouten, tijdsintensief, gefragmenteerde data, enz.
• POSTNATAAL
• Versnippering postnataal zorgaanbod + niet gekend door de ouders (Benahmed et al, 2014).
• Verkorting ligduur (www.maggiedeblock.be)
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 18
30/05/2017
19
Achtergrond en probleemstelling
• Bezorgdheid van zorgprofessionals om de
kwaliteit van informatie vrij beschikbaar op
het Internet en via (commerciële) mobiele
applicaties
• Beperkt en vaak onvolledig
• Niet altijd evidence based
• Belang van multidisciplinaire opvolging
• Diverse stakeholders complex
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 19
30/05/2017
20
Achtergrond en probleemstelling
• Nood aan een up-to-date, op evidentie
gebaseerde digitale tool om (toekomstige)
ouders te ondersteunen tijdens de
zwangerschap en het postpartum
• Efficiënte inzet van mobiele technologie kan
bijdragen aan een geïntegreerd pre- en
postnataal zorgaanbod, informatie en
communicatie
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 20
30/05/2017
21
Wat zegt de literatuur?
Zwangeren en kersverse ouders:
• Toegang tot brede waaier aan digitale
informatie over gezondheid en welzijn (Steen &
Kingdon, 2014)
• Gebruik Internet om gezondheidsgerelateerde
informatie te raadplegen als belangrijkste bron
van informatie (Larsson, 2009; Lagan et al, 2010; Sparud-Lundin, Ranerup
& Berg, 2011; Steen & Kingdon, 2014)
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 21
30/05/2017
22
Wat zegt de literatuur?
• Gigantisch aanbod aan mobiele applicaties
omtrent zwangerschap, bevalling,
postpartum en ouderschap
• Gemiddeld 1200 apps in Apple store op en 700 in Google Play store (Hendricks, Ireson & Pinch, 2016)
• meerderheid van zwangere vrouwen zou gemiddeld drie zwangerschapsapps downloaden tijdens de zwangerschap (Frazer, Hussey, Bosch & Squire, 2015)
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 22
30/05/2017
23
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 23
30/05/2017
24
Doelstelling ‘e-zwangerschap’
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 24
30/05/2017
25
Doelgroep ‘e-zwangerschap’
30/05/2017Digitale tool pre- en postnatale zorg 25
• ALLE zwangeren en kraamvrouwen (en
partner)
• Later uitbreiding naar specifieke doelgroepen
• Basispakket gratis toegankelijk
• Afgeleide producten evt. betalend
• Transmurale gegevensdeling als prioriteit
• Uitbreiding met andere functies zoals vb. gezondheidsboodschappen
30/05/2017
26
Stand van zaken business team
• Minimale dataset voor gegevensdeling (K&G)
• Online bevraging kraamvrouwen 6 weken
postpartum (Odisee)
• IT user experience, psychische weerbaarheid, tevredenheid, kwaliteit van leven, gebruik thuiszorg
• AZ Nikolaas + sociale media
• Opmaak ‘Proof of concept’ (POC) pre- en
postnatale data-uitwisseling
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 26
30/05/2017
27
Bevraging bij kraamvrouwen omtrent IT-user experience
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 27
30/05/2017
28
Doelstelling
In kaart brengen van het huidig Internet
gebruik, de toegang tot digitale informatie en
communicatie en behoeften en verwachtingen
hierover van kraamvrouwen
• IT user experience
• Algemeen en postpartum gelinkt internet
gebruik
• Interesse in een beveiligd internetplatform
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 28
30/05/2017
29
Methodologie en studiepopulatie
• Exploratieve en beschrijvende studie bij
kraamvrouwen ≤ 12 weken, gerekruteerd via
de materniteit van een regionaal ziekenhuis,
flyers en sociale media
• Online bevraging
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 29
30/05/2017
30
Resultaten: Algemene kenmerkenVariabelen
Leeftijd (gem, SD) 28.3±3.9
Opleiding (n,%)Lager en secundair onderwijsHoger/universitair onderwijs
37 (30.8)83 (69.2)
Pariteit (n,%)P=1P≥2
62 (51.7)55 (45.8)
Normaal verloop zwangerschap (n,%) 106 (88.3)
Zwangerschapsduur< 37 weken≥ 37 weken
17 (14.1)103 (85.9)
Wijze van bevallenVaginaalKeizersnede
80 (66.7)26 (21.7)
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 30
30/05/2017
31
Resultaten: IT user experience
• Alle vrouwen hebben toegang tot Internet via een
computer/smartphone
• 81% consulteert regelmatig gezondheidsgerelateerde
websites
• 80% maakt gebruik van applicaties (apps) op hun
smartphone
• ‘slechts’ 49% maakt gebruik van gezondheidsapps
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 31
30/05/2017
32
Resultaten: IT user experience
• Gebruikte functies voor dagelijkse communicatie
• SMS: 90%
• E-mail: 64%
• Sociale media: 74%
• Chat: 19%
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 32
30/05/2017
33
Resultaten: Internet postpartum
94% zoekt postpartum gerelateerde informatie op
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 33
30/05/2017
34
Resultaten: Internet postpartum
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 34
30/05/2017
35
Resultaten: Internetplatform
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 35
INTERESSE IN BEVEILIGD INTERPLATFORM OM GEM±SD
vragen te kunnen stellen aan uw zorgverlener (te vergelijken met e-mail)
6.3±3.3
gezondheidsgegevens uit te wisselen met uw zorgverlener 5.7±3.3
extra informatie te verkrijgen specifiek gericht op uw situatie via een online folder
5.4±3.4
te communiceren met andere recent bevallen moeders via gewone chat of forum
4,1±3.4
extra informatie te verkrijgen specifiek gericht op uw individuele situatie of probleem via video
3.3±3.1
vragen te kunnen stellen aan uw zorgverlener via videochat 2.6±3.0
te communiceren met andere recent bevallen moeders via videochat 1.1±1.8
30/05/2017
36
Resultaten: Internetplatform
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 36
30/05/2017
37
Conclusie
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 37
• Eerste inzichten in IT user experience van
kraamvrouwen• Internet gebruik, toegang tot digitale communicatie en
informatie en interesse in een beveiligd internetplatform
• Nuttig voor ontwikkeling van mobiele applicaties in de pre-en postnatale zorg
• Belang om de zorgvrager door te verwijzen naar
kwaliteitsvolle digitale bronnen rond
zwangerschap en postpartum• Als zorgverlener hierover samen in discussie gaan met de
zorgvrager
30/05/2017
38
Conclusie
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 38
• Verder onderzoek is noodzakelijk
• Grotere studies + combinatie kwalitatief en kwantitatief onderzoek bij zowel zorgverleners als zorgvragers
• Specifieke groepen bv. bij kwetsbare zwangeren
30/05/2017
39
Algemene conclusie
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 39
30/05/2017
40
Algemene conclusie
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 40
• De mHealth revolutie is een feit …
WE KUNNEN ALS VROEDVROUW MAAR BETER MEE
OP DE KAR SPRINGEN
• Realiseren van geïntegreerde zorg
• Optimale en consistente samenwerking tussen verschillende actoren en stakeholders, inclusief overheid, kenniscentra, industrie, zorgsector, zorgvragers, enz.
• Aanleveren van ‘big data’ voor onderzoek en zorg
30/05/2017
41
Algemene conclusie
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 41
• Ombuigen van bestaande obstakels tot
opportuniteiten is hierbij noodzakelijk
• o.a. door erkenning, integratie en terugbetaling van mHealth diensten en producten
30/05/2017
42
Algemene conclusie
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 42
• Verder onderzoek over ‘mHealth en
reproductieve gezondheid’ is noodzakelijk• ‘Harde’ en ‘zachte’ uitkomstenmaten of indicatoren
zoals • Zorguitgaven/betaalbaarheid, efficiëntie,
hospitalisaties, heropnames, ambulante zorg, enz.
• Kwaliteit van leven, preventie, tevredenheid, ‘patientempowerment’, enz.
• Marktonderzoek bij zorgvragers en zorgverleners
• Ontwikkeling en implementatie van mobiele applicaties samen met de zorgsector en zorgvragers
30/05/2017
43
Toekomstig onderzoek
• Masterproef• Screenen van zwangerschapsapps (kwaliteitsbeoordeling)
• mHealth toepassingen en postnatale depressie
• PWO project ‘PremApp’: start in oktober 2018• Ontwikkeling van een gepersonaliseerde applicatie ter
bevordering van ouderparticipatie en communicatie op een neonatale intensieve zorgen met UZBrussel en UZGent als case-in-point.
• VOKA project: POC realiseren• Zoeken naar financiering….
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 43
30/05/2017
44
Contactgegevens
Inge Tency, Odisee Hogeschool, Vroedkunde,
Sint-Niklaas, [email protected]
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 44
30/05/2017
45
Referenties
Benahmed, N., Devos, C., San Miguel, L. Van kelst, L., Lauwerier, E., Verschueren, M., …,
Christiaens, W. (2014). Caring for mothers and newborns after uncomplicated delivery: towards
integrated postnatal care. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). KCE Reports
232. D/2014/10.273/81
Frazer, C., Hussey, L., Bosch, E., Squire, M. (2015). Pregnancy apps: A closer look at the implications
for childbirth educators. International Journal of Childbirth Education, 30(3), 12-16.
Isetta, V., Lopez-Agustina, C., Lopez-Bernal, E., Amat, M., Vila, M., Valls, C., Navajas, D., Farre, R.
(2013). Cost-effectiveness of a new internet-based monitoring tool for neonatal post-discharge
home care. J Med Internet Res, 15(2):e38. doi: 10.2196/jmir.2361
Lagan BM, Sinclair M, Kernohan WG. (2010). Internet use in pregnancy informs women’s decision
making: a web-based survey. Birth, 27: 106-115. doi:10.3390/healthcare3020310
Larsson M. (2009). A descriptive study of the use of the Internet by women seeking pregnancy-
related information. Midwifery, 25:14-20.
Ledford, C.J., Canzona, M.R., Cafferty, L.A., Hodge, J.A. (2016). Mobile application as a prenatal
education and engagement tool: A randomized controlled pilot. Patient Educ Couns, 99(4), 578-82.
doi: 10.1016/j.pec.2015.11.006
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 45
30/05/2017
46
Referenties
PricewaterhouseCoopers (2014). Emerging mHealth: Paths for growth. Geraadpleegd op 7 oktober
2016 via https://www.pwc.com/gx/en/healthcare/mhealth/assets/pwc-emerging-mhealth-full.pdf
Sparud-Lundin, C., Ranerup, A., Berg, M. (2011). Internet use, needs and expectations of web-based
information and communication in childbearing women with type 1 diabetes. BMC Medical
informatics and Decision Making, 11:49. doi: 10.1186/1472-6947-11-49
Steen M, Kingdon, C. (2014, Jul-Aug). Maternity Assist: new midwifery-led digital information and
communication support system to enhance maternity care. Pract Midwife, 17(7):7
VOKA Health Community Mobile Health. (2014). mHealth als sleutel tot kwaliteit en betaalbaarheid
van zorg [Whitepaper]. Geraadpleegd op 11 februari 2015 via
http://www.healthcommunity.be/sites/default/files/u195/Whitepaper%20Health%20Community%2
0'mHealth'_lowres.pdf
WHO (201&). mHealth. New horizons for health through mobile technologies. Second global survey
on eHealth . Geraadpleegd op 7 oktober 2016 via
http://www.who.int/goe/publications/goe_mhealth_web.pdf
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 46
30/05/2017
47
Interessante website
http://www.plan-egezondheid.be/
http://www.healthcommunity.be/
30/05/2017Digitale pre- en postnatale zorg 47