PensioenLab
Team Keuzevrijheid
Het vraagstuk
“Wat vinden jullie ervan om meer keuzevrijheid voor deelnemers mogelijk te maken?”
2
Het proces
3
Het begrip
Keuzevrijheid: de mogelijkheid voor deelnemers om individueel invloed uit te oefenen op hun pensioenopbouw
Bijvoorbeeld; invloed op beleggingsbeleid, keuze voor pensioenfonds, vorm van uitbetaling, risicoprofiel, etc.
4
Wij bespreken…
5
1)Mogelijkheden voor keuzevrijheid
2)Een betere keuzearchitectuur voor DC
3)Een oplossing voor ZZP’ers in de 2e pijler
Mogelijkheden tot keuzevrijheid
6
Wie moet de keuze krijgen?
7
Staats-pensioen
Nationaal pensioen-
fonds
Verplichte regeling voor WG en WN
Pensioen-plicht
WG kiest pensioen-
fonds
WN kiest pensioen-
fonds
Pensioen is een vrije
keuze
Meer vrije keuze voor deelnemers
Verplicht-stelling fonds-niveau
Optie 1: Deelnemer kiest zelf fonds
+- Concurrentieprikkels- Keuzevrijheid
-- Marketingkosten- Transitieprobleem- Solidariteit kalft af- Risicoselectie- Pension fund run
8
Optie 2: Keuzevrijheid in regeling
+- Keuzevrijheid- Risicoprofiel passend bij
deelnemer
-- Solidariteit kalft af- Administratiekosten- Transitieprobleem naar
individuele accounts- Geen concurrentie-
prikkels
9
Optie 3: Behoud huidige stelsel
+- Geen transitieprobleem- Huidige solidariteit blijft
behouden- Lage uitvoeringskosten
-- Beperkte keuzevrijheid- Geen concurrentie-
prikkels
Niet unaniem
• Geen voorkeur voor een bepaald stelsel• Drie systemen besproken
1) Werknemer kiest pensioenfonds2) Binnen regeling keuze voor risiconiveau3) Behoud huidige stelsel
11
Waar we het over eens waren
• Drie pijlersysteem werkt goed• Eerste pijler: volksverzekering tegen armoede• Tweede pijler: pensioen via werkgever• Derde pijler: individueel pensioen
• Afwegingen:• Samen vs. eigen keuze• Collectief vs. individueel• Concurrentieprikkels vs. marketingkosten• Transitieproblemen van huidige stelsel
12
Onze keuzes
• Verplicht sparen voor pensioen• Werknemers verplicht aangesloten bij instelling
in tweede pijler• Collectieve pot ivm nabestaandenpensioen,
pensioen bij arbeidsongeschiktheid, et cetera
13
Keuzearchitectuur in DC
14
Welke keuzes moet de deelnemer krijgen?
• Twee soorten pensioenregelingen:• DB en hybride regelingen • Individuele DC-regelingen
• Keuzevrijheid en solidariteit staan op gespannen voet
15
Soorten pensioenregelingen
16
Puur DB
Eindloon DB
Middelloon DB
Conditionele indexatie
Defined ambition
CDC Individueel DC
Risico voor deelnemer
Ris
ico
voor
wer
kgev
er
DC internationaal in opkomst
2001
2012
Nederland VK Zwitserland USA
Defined Benefit
Defined Contribution
1%
99%
8%
92%
49%
51%
48%
52%
93%
7%39%
61%
60%40% 43% 57%
2001
2012
Nederland VK Zwitserland USA
Defined Benefit
Defined Contribution
1%
99%
8%
92%
49%
51%
48%
52%
93%
7%39%
61%
60%40% 43% 57%
Towers Watson (2012): Global Pension Assets Study
Een alternatieve benadering
18
• Deelnemers in DC-regelingen hebben momenteel keuze in opbouw
• Maar: focus moet op uitkomst, niet op opbouw
Waarom werken huidige keuzes niet?
19
• Pensioenbewustzijn is laag• Keuzes voor lange termijn
kunnen niet worden gemaaktHyperbolic discounting
• Simpele financiële concepten (inflatie, rente-op-rente) zijn te ingewikkeld
Financiële geletterdheid, geld illusie
20
Het pensioenkeuzemenu
Stel dat u morgen met pensioen gaat, hoe hoog wilt u dat uw netto pensioen is?
….
Stel dat u morgen met pensioen gaat, hoe hoog wilt u dat uw netto pensioen minimaal is?
….
Op welke leeftijd wilt u met pensioen gaan?
( Hoeveel wilt en kunt u maandelijks bijsparen? )
..
….
€
€
€
Risicograadmeter
21
Te hoog risicoHoog risico
Laag risico
Uit de vier variabelen volgt een beleggingsplan (TDF) meteen bijbehorend risiconiveau
Beslissingsvolgorde
22
Invullen viervariabelen
Risico-graadmeter
Gewenst risicoprofielTot volgend jaar!
Ongewenst risicoprofiel
Bijstellen viervariabelen
Heeft aantal consequenties
23
• Garantieproduct nodig voor minimumpensioen
• Vereist ontwerp van goede default
Nieuwe manier van denken door uitvoerders• Annuïteit centraal• Vermogensbeheer geen doel, maar middel
Zelfstandigen Zonder Personeel
(en zonder pensioen?)
24
Definitie van een ZZP'erVolgens de SER:
'Een ondernemer die geen personeel in dienst heeft, waarbij voor de vaststelling of er sprake is van een ondernemer de door de Belastingdienst in het kader van de inkomstenbelasting diverse criteria gelden'
25
De ZZP’ers in kaart
Bron: www.var-advies.nl
26
De ZZP’ers in kaart
• Veel diversiteit binnen deze groep• Ook veel jongeren zijn ZZP'ers• Een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking is voor
aanvullend pensioen aangewezen op de derde pijler• Geen praktische mogelijkheid op collectieve
pensioenvoorzieningen
27
Mogelijkheden pensioenopbouw
– Vrijwillige voortzetting oude pensioenregeling mits pensioenfonds toestaat
– Bepaalde groepen ZZP’ers geldt wel verplichte aansluiting (schilders, artsen, etc)
– Fiscaal gefaciliteerd pensioensparen (fiscale oudedagsreserve, lijfrente etc)
– Pensioenbeheer in eigen B.V of externe verzekeraar
28
Echter ook drempels…
• Vermogen is minder veilig in de derde pijler
• Fiscale voordelen zijn wel minder dan in 2e pijler• Geen waardeoverdracht van tweede naar derde
pijler• Hoge kosten van producten in derde pijler• Zonder werk eerst eigen vermogen opeten
29
Maar hoe is de praktijk?
• Ondanks scala van mogelijkheden blijkt pensioenopbouw erg mager te zijn
• Slechts helft doet aan pensioenopbouw• Mogelijke redenen bij ZZP'ers zelf: financiële
ongeletterdheid, lage bewustzijn, wisselende inkomsten, spaardiscipline etc.
• ‘Zelfstandige Zonder Pensioen’
Kortom: MAATSCHAPPELIJK PROBLEEM!
30
Ons ZZP advies
• Verschaf toegang tot tweede pijlerVoordelen: vermogen veiliger, uitvoeringskosten lager
• Vorm: beroepspensioenfonds (DC) en/of toegang tot PPI
Geen collectieve regelingen (!)
• Afdracht kan dan verplicht worden gesteld• Wetsaanpassing nodig (politieke momentum is daar)
31
Ons ZZP advies
• Hierbij wel een opt-out optie waarbij moeite moet worden gedaan om eruit te stappen
• Dwingt deelnemer bewust na te denken voordat hij/zij volledige keuzevrijheid accepteert
• Kortom: automatisch meedoen met een opt-out optie
voor Zelfstandigen MET pensioen!
32