Download - Owady
![Page 1: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/1.jpg)
OWADY
Opracowali:
Adam Nolte, Michał Pałyga, Roman Wolf,
Bartłomiej Szajca
![Page 2: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/2.jpg)
GROMADA OWADÓW (INSECTA)
Najliczniejsza a zarazem najbardziej zróżnicowana gromada typu stawonogi.
Owady to najliczniejsza grupa zwierząt , do tej pory odkryto ponad milion gatunków.
Poszczególne gatunki mogą mieć duży wpływ na życie i gospodarkę człowieka (szkodniki, przenoszenie chorób ale także zapylanie roślin, produkty wytwarzane przez owady)
W Polsce do najliczniej reprezentowanych rzędów owadów należą: motyle, chrząszcze, błonkówki i muchówki.
Działem zoologii zajmującym się owadami jest entomologia.
![Page 3: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/3.jpg)
ENTOMOLOGIA
• Dział zoologii zajmujący się owadami. Dawniej używano także terminu owadoznawstwo.
• Entomologię można podzielić na:• Entomologię ogólną, zajmującą się m.in.
systematyką, anatomią, morfologią, fizjologią, ekologią, ewolucją owadów,
• Entomologię stosowaną, zajmującą się badaniem owadów wpływających na działalność ludzką (np. rolnictwo, przemysł drzewny, przechowalnictwo, medycyna), w tym tzw. szkodników
![Page 4: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/4.jpg)
MOTYLE (LEPIDOPTERA)
• Jest to rząd owadów, który występuje na wszystkich kontynentach, oprócz Antarktydy. Na świecie żyje około 150 tys. gatunków motyli, z czego w Polsce 3 tys.
• Motyle mają ciało zbudowane z trzech segmentów - głowa, tułów i odwłok. Ciało jest chronione przez chitynowy oskórek. Motyle przechodzą przeobrażenie zupełne. Długość ich życia, w zależności od gatunku, wynosi od kilku godzin do kilku miesięcy.
• Do rzędu motyli należą gatunki, które nie odpowiadają typowemu wyglądowi motyli np. przeziernikowate przypominają bardziej osy. Spotykane też formy bezskrzydłe.
![Page 5: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/5.jpg)
CHRZĄSZCZE (COLEOPTERA)
• Chrząszcze (Coleoptera) to jeden z najliczniejszych rzędów owadów. Do chrząszczy zaliczanych jest ponad 400 tys. gatunków. Występują na całym świecie, z wyjątkiem wód słonych. Gatunki zaliczane do chrząszczy mogą być roślinożerne, drapieżne, padlinożerne i wszystkożerne.
Chrząszcze to owady, które przechodzą przeobrażenie zupełne. Ich cechą charakterystyczną jest aparat gębowy typu gryzącego, który składa się z wargi górnej, dwóch żuwaczek, żuchwy i wargi dolnej. Narządem dotyku są głaszczki. Grube pokrywy, które są przekształconą pierwszą parą skrzydeł, nie biorą udziału w locie.
Ze względu na stan wiedzy ciągle są problemy z określeniem systematyki chrząszczy.
![Page 6: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/6.jpg)
BŁONKÓWKI, BŁONKOSKRZYDŁE
Rząd owadów z podgromady owadów uskrzydlonych. Błonkówki są rozpowszechnione na całym świecie. Osiągają długość od ok. 0,2 mm do 5 cm. Większość gatunków ma 2 pary, przeważnie przezroczystych, żyłkowanych, skrzydeł, których krawędzie łączą się ze sobą podczas lotu za pomocą szeregu drobnych haczyków. U niektórych skrzydła są zredukowane.
![Page 7: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/7.jpg)
MUCHÓWKI (DIPTERA)
• Muchówki (Diptera), określane także jako dwuskrzydłe, to rząd owadów zamieszkujący całą kulę ziemską.
Cechą charakterystyczną muchówek jest jedna para cienkich i przeźroczystych skrzydeł. Druga para, która uległa uwstecznieniu, występuje jako przezmianki. Występują gatunki pozbawione skrzydeł. Wszystkie muchówki przechodzą przeobrażenie zupełne, a larwy niektórych gatunków są pasożytami.
Wiele gatunków muchówek przenosi groźne choroby, inne są szkodnikami upraw. Muchówki są owadami zapylającymi rośliny.
![Page 8: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/8.jpg)
BUDOWA CIAŁA
![Page 9: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/9.jpg)
GŁOWA OWADA – BUDOWA
![Page 10: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/10.jpg)
OKO ZŁOŻONE OWADA
![Page 11: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/11.jpg)
OKO OWADA
![Page 12: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/12.jpg)
BUDOWA OKA ZŁOŻONEGO OWADA
![Page 13: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/13.jpg)
CZUŁKI OWADA
• Ważnymi elementami znajdującymi się na głowie są czułki, których kształt jest ważną cechą systematyczną.
• Są organami czuciowo-węchowymi. • Czułek składa się z trzonka, zwrotnika oraz biczyka.
Niektóre biczyki zakończone są buławką . Biczyk z reguły jest wieloczłonowy, natomiast trzonek i nóżka jednoczłonowe.
• Samce mają czułki silniej wykształcone niż samice, podobnie jak owady nocne w stosunku do dziennych.
![Page 14: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/14.jpg)
BUDOWA CZUŁKÓW
Występują podstawowe dwa typy: Czułki członiaste Czułki wiciowe
Czułki zaopatrzone są w receptory dotyku, węchu i smaku. Mogą mieć różną budowę w obrębie tego samego gatunku jak i w różnych fazach rozwojowych.
![Page 15: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/15.jpg)
CZUŁKI (ANTENNAE)
![Page 16: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/16.jpg)
W ZALEŻNOŚCI OD BUDOWY WYRÓŻNIA SIĘ M.IN. CZUŁKI:
blaszkowate, buławkowate, klamrowe (klamrowate), łuskowate, maczugowate, nitkowate, orzęsione, nagie, Piłkowane czułki u samic Białki
Wierzbówki paciorkowate, perełkowate, pierzaste, piłkowane, proste, szczeciniaste, szczecinowate, ząbkowane, załamane. Podwójnie pierzaste czułki u samców
Białki wierzbówki
![Page 17: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/17.jpg)
TUŁÓW OWADA
Tułów składa się z trzech segmentów - podobnie jak w przypadku głowy zespolonych, z których każdy ma po jednej parze kończyn. Pierwszym segmentem jest przedtułów, następny to śródtułowie i zatułowie. Każdy segment tułowia składa się z następujących płytek: • blaszki grzbietowej,• brzusznej oraz dwóch bocznych. Poszczególne pierścienie tułowia są połączone ze sobą za pomocą błony stawowej. Umożliwia ona poruszanie się. Blaszka grzbietowa przedtułowia jest określana jako przedplecze, śródtułowia śródpleczem, a zatułowia zapleczem.W płytkach brzusznych wyróżniamy odpowiednio: przedpiersie, śródpiersie i zapiersie.
![Page 18: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/18.jpg)
BUDOWA TUŁOWIA NA PRZYKŁADZIE ŻAGNICY SINEJ
![Page 19: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/19.jpg)
Owady posiadają 3 pary odnóży krocznych, przyrośniętych do tułowia. U większości odnóża dzielą się rolą, wielkością oraz posiadają wiele modyfikacji. Części aparatu gębowego takie jak żuwaczki czy szczęki to przekształcone odnóża.
ODNÓŻA KROCZNE
Główne typy odnóży :- Kroczne np. Muchy- Grzebne np. Turkuć Podjadek- Pływne np. Pływak Żółtobrzeżek- Skoczne np. Pchły- Bieżne np. Karaczany- Chwytne np. Modliszki
![Page 20: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/20.jpg)
BUDOWA ODNÓŻA
Po raz pierwszy natura obdarzyła zwierzęta odnóżami zginającymi się w stawach.
Pazurki i przylgi ułatwiają przemieszczanie się w trudnym terenie oraz zwiększają przyczepność do powierzchni.
![Page 21: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/21.jpg)
KRÓTKI OPIS POSZCZEGÓLNYCH MODYFIKACJI ODNÓŻY :
- Kroczne : pomagają zwiększyć przyczepność do powierzchni- Grzebne : Pomagają kopać w glebie- Pływne : To przystosowanie pozwalające owadom pływać- Skoczne : dzięki nim np. konik polny może skakać- Bieżne : Służą do szybkiego poruszania się, biegania- Chwytne : Owadom mięsożernym służą do chwytania i przytrzymywania ofiary
![Page 22: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/22.jpg)
APARATY GĘBOWE OWADÓW
Aparaty gębowe u owadów są przekształconymi odnóżami znajdującymi się na głowie.
![Page 23: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/23.jpg)
A- aparat gryzący
B- aparat gryząco- liżący
C- aparat ssący
D- aparat kłująco- ssący
a- czułki b- oczy lr- warga
górna md- żuwaczki mx- szczęki lb- warga
dolna
![Page 24: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/24.jpg)
APARAT GRYZĄCY
Pierwotny typ aparatu gębowego u owadów, inne są jego modyfikacją.
Spotykany jest u owadów drapieżnych i roślinożernych. Pozwala im na rozdrobnienie pokarmu.
Większość larw owadów posiada ten typ aparatu zanim przekształci się w bardziej wyspecjalizowany.
![Page 25: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/25.jpg)
APARAT GRYZĄCO- LIŻĄCY
Pozwalają na rozdrabnianie pokarmu, ale także posiadają języczek służący do wysysania pokarmu płynnego.
Występuje u różnych gatunków pszczół i trzmieli.
![Page 26: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/26.jpg)
APARAT SSĄCY
Służy do pobierania pokarmu płynnego. Jego głównym elementem jest trąbka
ssąca, której długość dochodzi do15 cm.
Występuje umotyli.
![Page 27: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/27.jpg)
APARAT LIŻĄCY
Służy do zlizywania pokarmu strawionego na zewnątrz, dodatkowo filtruje go.
Występuje u much.
![Page 28: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/28.jpg)
APARAT KŁUJĄCY
Pozwala na wysysanie płynu z tkanek żywiciela. Zależnie od sposobu odżywiania owada, może pobieraćpokarm z tkanek zwierzęcych lub roślinnych.
![Page 29: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/29.jpg)
Skrzydła
![Page 30: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/30.jpg)
Skrzydło owadów – baldaszkowate, dwuścienne uwypuklenie powłok ciała (fałdy skórne),
wzmocnione żyłkami, pokryte czasami włoskami lub łuskami służące owadom jako narząd lotu. Zwłaszcza
użyłkowanie skrzydeł lotnych jest bardzo charakterystyczną i ważną cechą wykorzystywaną w
systematyce. U pierwotnych i większości obecnie istniejących gatunków występują dwie pary lotnych skrzydeł, na drugim i trzecim segmencie tułowia.
Schemat skrzydła u dwuskrzydłych
![Page 31: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/31.jpg)
U niektórych grup systematycznych
pierwsza para skrzydeł może ulec
sklerotyzacji i pełnić funkcje ochronne, a
nie lotne (np. u chrząszczy lub pluskwiaków
różnoskrzydłych). U pewnej części
owadów przekształceniu
uległa druga para skrzydeł. U
muchówek uległa ona przekształceniu w
przezmianki. Nieliczne gatunki są
pierwotnie bezskrzydłe, a inne
wtórnie utraciły zdolność lotu.
![Page 32: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/32.jpg)
Przykładowe przemiany skrzydeł u owadów1. Skrzydła ważek(Odonata)- charakteryzują się bardzo
bogatym użyłkowaniem, są długie, jednakowej wielkości lub tylne nieco szersze. 2. U większości prostoskrzydłych (Orthoptera)-1 para skrzydeł wydłużona i schitynizowana, tylna para wachlarzowata błoniasta 3. Pluskwiaki równoskrzydłe (Homoptera)- skrzydła 1 pary są normalnie wykształcone, błoniaste, jednorodne, skrzydeł 2 pary zazwyczaj brak
4. Pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera)- wiele jest bezskrzydłych, a inne posiadają skrzydła 1 pary wykształcone jako półpokrywy, a skrzydła 2 pary są błonaste, w spoczynku te skrzydła leżą płasko na odwłoku
![Page 33: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/33.jpg)
5. U wojsiłków (Mecoptera)- skrzydła są siateczkowate, 2 para silnie zredukowana.
6.Chruściki (Trichoptera)- mają skrzydłą błoniaste pokryte włoskami lub łuskami.
7. Skrzydła motyli (Lepidoptera)- skrzydła duże, składane nad ciałem, pokryte dachówkowato ułożonymi łuskami, różnobarwne
8. Muchówki (Diptera)- 1 para skrzydeł błoniasta skąpo użyłkowana, 2 para tworzy przezmianki
9. Chrząszcze (Coleoptera)- przednie skrzydła tworzą pokrywy, 2 para jest błoniasta
10. Błonkówki (Hymenoptera)- skrzydła są błoniaste, przednie większe od tylnych
![Page 34: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/34.jpg)
CIEKAWE FILMIKI
http://www.youtube.com/watch?v=kyLOI7HrDpk
http://www.youtube.com/watch?v=VcaRSDvWh7Y
http://www.youtube.com/watch?v=bNH8Rtlv3T0&feature=related
![Page 35: Owady](https://reader035.vdocuments.site/reader035/viewer/2022062422/56813ae8550346895da34d47/html5/thumbnails/35.jpg)
ŹRÓDŁA
http://www.wikipedia.pl [dostęp 24.02.2012]http://www.swiatmakrodotcom.wordpress.com
[dostęp 24.02.2012] Owady- budowa zewnętrznahttp://www.forum.linum.pl [dostęp 24.02.2012] Stawonogi
http://www.robale.pl/ [dostęp 24.02.2012]http://rosliny-i-zwierzeta.pl [dostęp 24.02.2012]
www.wikibooks.org [dostęp 24.02.2012] Pszczelarstwo, Biologia
Nr Slajdu- link do strony ze zdjęciem:
1, 8, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 33