Download - Muzyka starożytna
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
1/41
starożytn
aGrecji EgiptuRzymu
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
2/41
Muzyka
w starożytnejGrecji…
…czyli trochę o tym, jak Grecyśpiewali do swoich !stw
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
3/41
"g!lnie o greckiej
muzyceMuzyka starożytnej Grecji byłabardzo istotnym elementemwielu greckich mitów i legend.
Odgrywała ważną rolę w wieludziedzinach życia i była obecnana ublicznych zebraniach!rzyjęciach "gr. symosion#!uroczysto$ciach religijnych!ceremoniach żałobnych! w
teatrze i na igrzyskach.Muzyka odgrywała bardzoważną rolę nie tylko w życiuGreków! ale także w ich oezji.
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
4/41
Muzyka grecka narodziła się nie w samej Grecji! ale w
różnych krajach orientalnych. Mogła mie% swój rodowód wstarożytnych &hinach i 'gicie! gdzie równie ważna była
koncecja ethosu.Muzyka starogrecka $ci$le ołączona jest z historią literatury.
Można odzieli% ją na kilka okresów(
okres krete#ski ) głównym o$rodkiem kulturalnym jest*reta. +owstają wtedy $iewy zwane eanami.
okres homerycki ) z tego czasu ochodzą dwa dzieła,omera( -liada i Odyseja. ą to oematy eickie! którewykonywane były rzez zawodowych $iewaków zwanychaojdami! rzy akomaniamencie kitary.
okres przejściowy ) centrum stają się /teny. 0astęuje
owstanie i rozkwit 1orm dramatycznych( tragedii! komediii dramatu satyrów.
$ochodzenie muzyki
greckiej
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
5/41
%stota muzyki
greckiej3yła sztuką synkretyczną! łączyłasię nierozerwalnie z oezją ita4cem "zwłaszcza w najstarszym
okresie nie było rozdzielenia#.Mówimy o tzw. trójjedynej chorei"trójjedyna chorea#( taniec! słowo!muzyka! srzężone ze sobą. *ażdewływa na każde! osobno nieistnieją. 0ie istniała czysta muzykainstrumentalna jako samodzielna
kategoria! aczkolwiek istniały wGrecji szkoły *itarzystów "kitary# i/leutów "aulosy#. +ojawiała siętylko i wyłącznie na marginesiekultury muzycznej jako grasolistyczna.
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
6/41
%nstrumentarium……czyli trochę o instrumentach
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
7/41
&ira jest jedynym instrumentem strunowym za$wiadczonym
dla kultury myke4skiej i minojskiej! co wydaje się zaowiada% jej dominację w Grecji klasycznej! gdzie tylko aulos odgrywałzbliżoną do niej rolę. 2szystkie inne instrumenty miałymniejsze znaczenie. 5ira była instrumentem! na którymregularnie grywał mityczny bóg /ollo. Greckie liry wystęują wkilku różniących się tyach! w$ród których możemy wyróżni%liry skrzynkowe "kitary# i liry miskowe "lira i barbitos#.
'ulos z greckiego 6rura6 lub 6kanał6. 3ył to instrumentodwójnostroikowy! składający się z dwóch niezależnychiszczałek!z których jedna była iszczałką burdonową! a nadrugiej grano melodię. +rawie zawsze grano na dwóch aulosach jednocze$nie! o jednym w każdej ręce.
&ira i 'ulos
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
8/41
(itara była bardzo odobna do liry! jednak miała
solidniejsze ramiona "zrobione z rogów byka#. 3yła dużym
drewnianym instrumentem strunowym! na którym grałosię szariąc struny alcami lub za omocą lektronu! którydawał d7więk jasny! gło$ny i wyra7ny. +alce za$ ) tonmiększy i uboższy w górne alikwoty.
)ar*a to instrument w kształcie łuku. ,ar1a miała od 89):;strun. Grywały na niej wyłącznie kobiety! które nazywanosaltriai! czyli 6szaraczki6 .,ar1a rzyuszczalnie dotarłana tereny Grecji z 'gitu. -stniały dwa rodzaje har1y(
)ar*a o p+askiej podstawie
rigonon ) har1a trójramienna
(itara oraz )ar*a
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
9/41
-letnia $ana "gr. syrin 2ielko$% ukazana na obrazach to ok. ?;)@;cm $rednicy. Awykle trzymany był w lewej ręce i uderzany alcamirawej.
-letnia $ana i
ympanon
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
10/41
.zynele "gr. kymbala# są to talerze erkusyjne. 3yły grubsze i
mniejsze od dzisiejszych! nie rzekraczały 8B cm $rednicy.Miały kształt czary otoczonej łaskim obrzeżem. C7więk
czyneli był stosunkowo wysoki! odobny do niewielkiegodzwonka.
(rotala to kołatki często rzedstawiane na malowidłach.kładały się z dwóch drewnianych łytek! którerzyuszczalnie łączył naięty skórzany zawias! o zwolnieniuucisku łytki odskakiwały i klekotały.
/alpinks ojawia się na wyobrażeniach na wazach od D-wieku .n.e. Eest to jedyny instrument dęty blaszany wstarożytnej Grecji. +ojawia się w kontek$cie militarnym oraz wkontek$cie ublicznych obwieszcze4.
)ydraulis czyli organy wodne to instrument oisanyszczegółowo w *siędze - +neumatyki ,erona z /leksandrii" ołowa - wieku n.e.#. Organy wodne to w zasadzie syringa!
zyne e, rota a,/alpinks oraz
)ydraulis
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
11/41
&ira i 'ulos
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
12/41
(itara oraz )ar*a
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
13/41
-letnia $ana i
ympanon
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
14/41
.zynele, (rotala
oraz )ydraulis
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
15/41
Muzyka miała charakter raczej oralny ) rzekazywana była
ustnie. +rzedstawienia na wazach nie ukazują muzyków
czytających nuty! wywodzi się stąd ogląd! iż była toumiejętno$% elitarna. -stniały dwa systemy notacyjne(
osobny dla muzyki instrumentalnej! osobny dla wokalnej.Co notacji instrumentalnej! którą uważa się za starszą!
używano B znaków z al1abetu 1enickiego. Anaki te
obejmowały oktawę! każdy ze znaków użyty by w ?ozycjach! aby zaisa% ozostałe d7więki. 0a notacjęwokalną składały się :@ litery al1abetu jo4skiego! użyte w jednej tylko ozycji. 0otację grecką odczytał 3ellermandoiero w 8B@F. 0ajwiększy wkład w badaniu notacji miał
niemiecki muzykolog *urt achs.
0otacja……a prościej m!wi1c trochę o zapisie
symoli
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
16/41
2aytki muzyczneGrecji
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
17/41
Co naszych czasów zachowało się 8 zabytków muzycznych! wiele jedynie1ragmentarycznie. 0ajwcze$niejsze zachowane w cało$ci utwory to dwa eany zó7nego -- wieku .n.e. ) są to dwa ,ymny CelHckie z 8?B .n.e. 2ykazują onetendencje archaizujące! więc mogą zawiera% elementy starsze. +ierwszy hymn
delHcki nazywamy hymnem /thenajosa! drugi ) hymnem 5imeniosa. Aostały onewyryte na zewnętrznej stronie skarbca $wiątyni /ollina w Cel1ach. Odnale7li je wI-I wieku 1rancuscy archeolodzy.
Eurypides 3"restes3 ) ten dialog liryczny $iewali mężczy7ni wcielający się wrole kobiece.
Eurypides 3%4genia w 'ulidzie3 ) sztukę tę o raz ierwszy wystawił synoety! 'uryides Młodszy! w roku @;.
Mesodomes ) z jego twórczo$ci zachowały się dwa hymny
erpander ) ochodził z /nissy na wysie 5esbos! był oetą i muzykiem. 2latach 9F9)9F? rzed naszą erą działał w arcie. 3ył twórcą ierwszej szkołymuzycznej. Co jego zasług zalicza się zwiększenie liczby strun w lirze z czterechdo siedmiu. +rzyisywane jest mu także autorstwo wielu ie$ni biesiadnych inomosów. zkoła! którą stworzył rzetrwała do ołowy D- wieku rzed naszą erą.
w!rcy i zachowane
zaytki muzyczne
' teraz czas na ods+uchanie $ierwszego )ymnu 5el4ckiego
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
18/41
'jschylos
/o*okles )omer
)ezjod $indar
0ajwięksi tw!rcy
literaccy
' na sam koniec o Grekach
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
19/41
Eej oczątek związany jest z odkryciem rzyisywanym +itagorasowi(odkrył on istnienie arytmetycznego stosunku omiędzy długo$ciądrgającej struny a wysoko$cią d7więku. Odkrył! że jeżeli skrócimystrunę w ołowie otrzymamy d7więk o oktawę wyższy! jest więc to
stosunek :(8. Eeżeli skrócimy strunę w jednej trzeciej długo$ciotrzymamy d7więk o kwintę wyższy! a więc stosunek ?(:. *iedyskrócimy strunę w jednej czwartej długo$ci! otrzymamy d7więk okwartę wyższy ) stosunek @(?.
-nterwały oktawy! kwinty i kwarty były dla Greków najbardziejdoskonałymi.
/ntyczni akustycy nie odkryli do ko4ca zależno$ci omiędzynaięciem struny a wysoko$cią d7więku! wiedzieli tylko! że grubszastruna o tej samej długo$ci co cienka da niższy d7więk. =raktaty! zktórych czeriemy wiedzę o greckiej nauce o akustyce(
=raktat /rchytasta z -D w .n.e.! gdzie mowa jest o tym! iż d7więkowstaje na skutek zderzenia. /rchytas isze również o tym! że
niektóre d7więki mogą by% zbyt gło$ne by mogły by% słyszalne.K)
' na sam koniec o Grekach…
roszeczkę o ich
nauce o akustyce
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
20/41
Muzyka
w starożytnymEgipcie…
…a prościej m!wi1c o
przygrywaniu *araonowi
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
21/41
2 -D tysiącleciu . n. e. drobne a4stwa leżące nad 0ilem
ołączyły się tworząc a4stwo 'git. Grecki historyk ,erodot
nazwał ten kraj JCarem 0iluK. -stotnie! jednym z Hlarów a4stwa
było rolnictwo( 'gicjanie urawiali zboże i warzywa "groch!cebule! ogórki#. 2ładcą a4stwa był 1araon! któremu
rzyisywano cechy boskie. Laraon srawował 1unkcje monarchy!
ale także najwyższego kałana! sędziego oraz naczelnego wodza
armii. +ismo egiskie nazywamy hierogli1ami. ozszy1rowano je
doiero w 8B::! a dokonał tego 1rancuski uczony Eean LranNois&hamollion. 'gicjanie byli znakomitymi budowniczymi i
inżynierami. 3udowali wsaniałe iramidy i $wiątynie. 2ażne
budowle wznoszono z kamiennych bloków! które okładano
granitowymi lub waiennymi łytami lub z suszonej cegły
okładanej kamieniem. 2ierzono! że o $mierci człowiek żyje w
6ak to się zaczę+o……czyli R"/2E.2(7 o Egipcie
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
22/41
*ultura starożytnego 'gitu ) w tym także muzyka jest
jedną z najstarszych. 3yła silnie związana z religią"wystęowały $iewające i ta4czące bóstwa! łączonokonkretne instrumenty z osobami bogów#. -nstrumentymuzyczne zdobiono ostaciami zwierząt symbolizującymiróżne bóstwa! aby zaewni% obecno$% głosu boga wtychże instrumentach! a także o to! aby wykonywanie isłuchanie muzyki było swoistym sotkaniem ze s1erąbogów. 2ierzono! że jedynie kałani w ełni ojmują sensmuzyki "jako głosu boga#.
raz już zaczynamy o
uzyce…e jeszcze nie tak do ko#ca
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
23/41
"d tej chwili 8 na
poważnieMuzyka starożytnego 'gitu byłatakże sztuką synkretyczną! o czym$wiadczą liczne malowidła $cienne
rzedstawiające różne zesołymuzyczne. A biegiem czasuwyodrębniły się oszczególne gatunkimuzyki( dworska! kultowa "religijna#oraz $wiecka! która była wykonywanaw domach miejskich lub na rykach.
+owstawały różne zesoły muzyczne(kaele dworskie! zesołyinstrumentalne i instrumentalno)taneczne! a także orkiestry wojskowezłożone z trąb i bębnów.
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
24/41
Muzyka instrumentalna ołączona ze $iewem i ta4cembyła nieodłącznym elementem wszystkich ceremonii iobrzędów religijnych. 2yjątek stanowiły modlitwy doOzyrysa muzycy i tancerze nie mieli wstęu do$wiątyni tegoż boga! anowały tam dialogi orazantomima. Eednak aby e1ektywnie owiąza% muzykę zceremoniałem religijnym! należało szkoli% kałanów. 2każdej szkole rzy$wiątynnej kładziono duży nacisk nakształcenie muzyczne. +oczątkowo muzykami mogli by%wyłącznie mężczy7ni! kobiety)kałanki ojawiły się wokresie 0owego +a4stwa "8;; ) 8;F; r. . n. e.#
Muzyka w religii
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
25/41
-stnieje niewiele danych na temat muzyki $wieckiej w
starożytnym 'gicie. 2iemy! że muzycy na dworze 1araonabyli traktowani niemal jak bliscy krewni władcy. O znaczeniu
muzyki $wiadczy również włączenie jej do owszechnejedukacji. Eako ciekawostkę możemy rzytoczy% 1akt! iżegiskie słowo JmuzykaK oznaczało również rado$% i
zadowolenie.
eraz coś zupe+nie odmiennego czyli…
Muzyka świecka
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
26/41
%nstrumentarium……tylko tym razem już egipskie
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
27/41
(laskanki i /istrumy(laskanki o kształcie ludzkichrąk lub zwierzęcych głów
rze7bione w drewnie lub ko$cisłoniowej.
/istrum instrumenterkusyjny! na którym
grano orzezotrząsanie!
wykonywano go z metalulub ceramiki.
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
28/41
astaniety, talerze oraz
zwonki2ykonywane były z metali szlachetnych lub brązu.
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
29/41
9ęny dzieliły się na cylindryczne i beczułkowate! a :ety
ionowe osiadały od dwóch do sze$ciu otworówalcowych.
9ęny, amuryna i
-lety
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
30/41
)ar*y były różnego tyu! liry w dwóch odmianach(
symetrycznej i asymetrycznej! za$ lutnie miały zwykle odwie struny! a ich udła rezonansowe wykonywane były z
drewna lub żółwich skoru.
)ar*y, &iry oraz
&utnie
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
31/41
Aa omocą ruchów dłoni in1ormowano $iewaków okierunku zmiany melodii "tzw. cheironomia! rozwijana
też w muzyce euroejskiego $redniowiecza#.'gicjanie nie znali jednak isma nutowego! zatem
dzi$ czerie się wiadomo$ci o egiskiej muzyce
starożytnej z zachowanych zabytków czy traktatówteoretycznych.
Gestykulacja…czyli prościej m!wi1c 8 ;machanie rękami<
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
32/41
0a odstawie istniejących in1ormacji nie można
rozwiąza% roblemu teorii muzyki starożytnego'gitu. Można jednak rzyuszcza%! że znane byłyewne normy! ewentualne mody! według którychkomonowano. Eak w całym $wiecie antycznym!
'gicjanie wierzyli w magiczną siłę muzyki! znaczenie
oszczególnych d7więków! ich związek ze zjawiskamikosmicznymi. 'lementy a1ryka4skie krzyżują się wmuzyce egiskiej z arabskimi i azjatyckimi! obok
muzyki obrzędowej! $iewu religijnego! urawianomuzykę $wiecką! taneczną.
0ormy komponowania
pieśni egipskich
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
33/41
Muzyka
w starożytnymRzymie…
…czyli o tym, jak muzyka
towarzyszy+a poezji i dramacie
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
34/41
+odobnie jak w Grecji!muzyka towarzyszyła
oezji
i 1ormom dramatycznym! jak mimy czy atellany.
*limat srzyjał temu! abygra%
i $iewa% na otwartej
rzestrzeni. +rzedodbojem greckim
najoularniejszymiinstrumentami były
instrumenty dęte. &zęsto
używano trąb! któreocz tkowo nie b ł
.zas na teorię
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
35/41
+o odboju Grecji w
zymie uowszechniły sięinstrumenty takie jak lira
czy aulos. Muzykaodkre$lała sławę i
bogactwo! czemu służyłowykorzystanie dużychzesołów wokalnych i
instrumentalnych. 2tedyteż wykrystalizował sięodział na twórców isłuchaczy. 2cze$niej
muzykę wsółtworzono.
2aś po podiciu
Grecji
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
36/41
2 zymie tragedia nie zyskała oularno$ci. Aa to dużym
owodzeniem cieszyła się komedia! będąca zlekiemdialogów i oularnych iosenek. Cuże znaczenie miała
muzyka wojenna. ozwinęło się muzykowanie uliczne.
eraz o odmianach muzyki
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
37/41
%nstrumentarium……niestety już ostatnie
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
38/41
3yły to między innymi ( ucina, cornu, lituus i :etnia $ana=
%nstrumenty dęte
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
39/41
Co nich za$ możemy zaliczy% kitarę, har*ę i lutnię=
%nstrumenty
strunowe
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
40/41
Mimo widocznych wływów wschodnich kultur
muzycznych! a zwłaszcza greckiej "m.in. 1rygijskieiszczałki! aleksandryjskie organy wodne# o odrębno$cimuzyki starożytnego zymu zadecydowała su$cizna
etruska "dęte instrumenty wojskowe# i secyHka kulturyzymu. Orócz muzyki kultowej "związanej z obrzędami!
n. ogrzebowymi# i wojskowej "związanej zuroczysto$ciami! także z działaniami wojennymi# kwitło
muzykowanie odczas igrzysk! widowisk teatralnych i uczt.
>p+yw muzyki
greckiej
' na sam koniec ? jedna z pr!zrekonstruowania melodii /kolionu,
czyli pieśni iesiadnej /ycylijczyka
-
8/17/2019 Muzyka starożytna
41/41