Download - (Machine Tools Maintenance)...3. ม ก จน ส ยในการท างานอย างม ระเบ ยบแบบแผน ม ความร บผ ดชอบต
ซอมบ�ำรงเครองมอกล(Machine Tools Maintenance)
รหสวชำ 20102-2104
หมวดวชำสมรรถนะวชำชพ กลมสมรรถนะวชำชพเลอก
ประเภทวชำอตสำหกรรม สำขำวชำชำงกลโรงงำน
หลกสตรประกำศนยบตรวชำชพ พทธศกรำช 2562
ส�ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรอำชวศกษำ (สอศ.) กระทรวงศกษำธกำร
เรยบเรยงโดย
ธกร อศวสทธถำวรวศ.บ. (วศวกรรม)
มหำวทยำลยเทคโนโลยพระจอมเกลำเจำคณทหำรลำดกระบง
ISBN 978-616-495-036-8
ซอมบ�ำรงเครองมอกล(Machine Tools Maintenance)
จดพมพและจดจ�ำหนำยโดย...
บรษทวงอกษร จ�ำกด
69/3ถนนอรณอมรนทรแขวงวดอรณเขตบางกอกใหญกรงเทพฯ10600
Tel.0-2472-3293-5โทรสาร0-2891-0742Mobile08-8585-1521
e-Mail:[email protected] Facebook:ส�านกพมพวงอกษร
http://www.wangaksorn.com IDLine:@wangaksorn
พมพครงท 1 พ.ศ. 2562 จ�ำนวนทพมพ 3,000 เลม
สงวนลขสทธตำมพระรำชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537โดยบรษทวงอกษรจ�ากดหามน�าสวนใดสวนหนงของหนงสอเลมนไปท�าซ�า
ดดแปลงหรอเผยแพรตอสาธารณชนไมวารปแบบใดๆนอกจากไดรบอนญาต
เปนลายลกษณอกษรลวงหนาจากทางบรษทฯเทานน
ชอและเครองหมายการคาอนๆทอางองในหนงสอฉบบน
เปนสทธโดยชอบดวยกฎหมายของเจาของแตละราย
โดยบรษทวงอกษรจ�ากดมไดอางความเปนเจาของแตอยางใด
ซอมบ�ำรงเครองมอกล(Machine Tools Maintenance)
รหสวชำ 20102-2104จดประสงครำยวชำ เพอให
1.เขาใจการซอมบ�ารงรกษาการถอดประกอบเครองมอกล
2.มทกษะการซอมบ�ารงเครองมอกลการถอดประกอบเครองมอกล
3.มกจนสยในการท�างานอยางมระเบยบแบบแผนมความรบผดชอบตอตนเองสวนรวมและปฏบตงาน
ตามหลกความปลอดภย
1.ซอมบ�ารงเครองมอกลตามหลกการและกระบวนการ
2.ผลตชนสวนทดแทนตามหลกการและกระบวนการ
ปฏบตเกยวกบการซอมบ�ารงเครองมอกล การบ�ารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance)
การบ�ารงรกษาหลงเกดเหตขดของ(BreakdownMaintenance)ในงานเครองมอกลศกษาคมอถอดประกอบ
ชนสวนปรบตงตดตงหลอลนจดเตรยมอะไหลจดท�าชนสวนทดแทนอยางงายบ�ารงรกษาระบบนวแมตกส
และไฮดรอลกสเบองตน ตรวจสอบและทดสอบการท�างาน บนทกประวตการบ�ารงรกษา ปฏบตงานตามหลก
ความปลอดภย
ตำรำงวเครำะหสมรรถนะรำยวชำวชาซอมบ�ารงเครองมอกลรหสวชา20102-2104
ท–ป–น0-6-2จ�านวน6คาบ/สปดาหรวม108คาบ
สมรรถนะรำยวชำ
หนวยท
ซอมบ
�ารงเค
รองม
อก
ลตาม
หลกก
าร
และก
ระบว
นการ
ผลตช
นสวน
ทดแท
น
ตามห
ลกกา
ร
และก
ระบว
นการ
1.งานบ�ารงรกษา 2.งานศกษาคมอถอดประกอบ 3. งานตรวจสอบชนสวนเครองจกรกล 4.งานบ�ารงรกษาเครองมอกลเบองตน
5.งานปรบตงชนสวนเครองจกรกล 6. งานหลอลนชนสวนเครองจกรกล 7.งานจดเตรยมอะไหลซอมบ�ารง 8.งานจดท�าชนสวนทดแทนอยางงาย 9. งานบ�ารงรกษาระบบนวแมตกสและไฮดรอลกส 10.งานวางแผนการซอมบ�ารง
สมรรถนะรำยวชำ
ค�ำอธบำยรำยวชำ
วชำซอมบ�ำรงเครองมอกลรหสวชา 20102 - 2104จดอยในหมวดวชาสมรรถนะวชาชพ
กลมสมรรถนะวชาชพเลอก สาขางานเครองกล ประเภทวชาอตสาหกรรม สาขาวชาชางกลโรงงาน
ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพพทธศกราช2562ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา(สอศ.)
กระทรวงศกษาธการผเขยนไดบรหารสาระการเรยนรแบงเปน10หนวยการเรยน ไดจดแผนกำรจดกำร
เรยนร/แผนกำรสอนทเนนฐำนสมรรถนะ (Competency Based) และกำรบรณำกำร (Integrated)
ตรงตามจดประสงครายวชาสมรรถนะรายวชาค�าอธบายรายวชาในแตละบทเรยนมงใหความส�าคญ
สวนทเปนความร ทฤษฎ หลกการกระบวนการตวอยาง แบบฝกปฏบต และค�าถามเพอการทบทวน
เพอฝกทกษะประสบการณ เรงพฒนำบทบำทของผเรยนเปนผจดกำรแสวงหำควำมร (Explorer)
เปนผสอนตนเองได สรางองคความรใหม และบทบำทของผสอนเปลยนจำกผใหควำมรเปนผชแนะ
(Teacher Role) จดสงแวดลอมเอออ�านวยตอความสนใจเรยนรและเปนผรวมเรยนร(Co-investigator)
จดหองเรยนเปนสถานทท�างานรวมกน (Learning Context) จดกลมเรยนรใหรจกท�างานรวมกน
(Grouping) ฝกความใจกวางมงสรางสรรคคนรนใหมสอนความสามารถทน�าไปใชงานได (Competency)
สอนความรกความเมตตา (Compassion)ความเชอมนความซอสตย (Trust) เปาหมายอาชพอนยง
เปนประโยชน(ProductiveCareer)และชวตทมศกดศร(NobelLife)เหนอสงอนใดเปนคนด
ทงกายวาจาใจมคณธรรมจรรยาบรรณทางธรกจและวชาชพ
สงเสรมสนบสนนยทธศาสตรการพฒนาระบบคณวฒวชาชพ (VocationalQualification System)
สอดคลองตามมาตรฐานอาชพ (Occupational Standard)สรางภมคมกน เพมขดความสามารถ
ในการแขงขนของประเทศ ก�าลงแรงงาน การพฒนามาตรฐานการปฏบตงานระดบชาต (National
Benchmarking) และการวเคราะหหนาทการงาน (Functional Analysis) เพอใหเกดผลส�าเรจ
ในภาคธรกจอตสาหกรรมทกสาขาอาชพเปนการเตรยมความพรอมของผเรยนเขาสสนามการแขงขน
ในประชาคมอาเซยน
ธกร อศวสทธถำวร
ค�ำน�ำ
บทท 1 งำนบ�ำรงรกษำ 1 เครองจกรในงานอตสาหกรรม 2
งานบ�ารงรกษา 4
หนาทของหนวยซอมบ�ารง 5
ประเภทของงานซอมบ�ารง 5
ขนตอนด�าเนนการซอมบ�ารง 6
ขอควรระวงในการใชเครองจกรกล 7
แบบฝกหดทายบทบทท1 8
ใบงานท1.1งานบ�ารงเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอในงานอตสาหกรรม 11
ใบงานท1.2งานบ�ารงเครองจกรกลแบบกงอตโนมตในงานอตสาหกรรม 14
ใบงานท1.3งานบ�ารงเครองจกรกลแบบอตโนมตในงานอตสาหกรรม 17
บทท 2 งำนศกษำคมอถอดประกอบ 21 ประเภทคมอ 14
รปแบบของคมอ 24
สวนประกอบของคมอ 26
แบบฝกหดทายบทบทท2 33
ใบงานท2.1ศกษาคมอถอดประกอบ 35
บทท 3 งำนตรวจสอบชนสวนเครองจกรกล 39 การตรวจสอบฐานของเครองจกรกล 41
การตรวจสอบความเสยหายของฐานเครองจกรกล 41
การตรวจสอบความสกหรอของชนสวน 43
การตรวจสอบศนยรวมของเครองจกรกล 45
การตรวจสอบความสมดลของชนสวน 45
แบบฝกหดทายบทบทท3 47
ใบงานท3.1งานตรวจสอบความสกหรอของชนสวนเครองจกรกล 50
สำรบญ
ใบงานท3.2งานตรวจสอบศนยรวมของเครองจกรกล 54
ใบงานท3.3งานถอดประกอบเครองเจาะ 57
บทท 4 งำนบ�ำรงรกษำเครองมอกลเบองตน 61 เครองเจาะ(DrillMachine) 62
เครองเจยระไนลบคมตด(Grinding) 65
แบบฝกหดทายบทบทท4 68
ใบงานท4.1งานตรวจสอบและบ�ารงรกษาเครองเจาะ 70
ใบงานท4.2งานตรวจสอบและถอดประกอบเครองเจยระไนแบบมอจบ 74
บทท 5 งำนปรบตงชนสวนเครองจกรกล 78 การปรบตงสายพานสงก�าลง 79
การปรบตงโซสงก�าลง 83
แบบฝกหดทายบทบทท5 86
ใบงานท5.1งานปรบตงสายพานสงก�าลง 88
ใบงานท5.2งานปรบตงโซสงก�าลง 91
บทท 6 งำนหลอลนชนสวนเครองจกรกล 94 วตถประสงคของการหลอลนภายในเครองจกรกล 96
ประเภทของการหลอลน 96
คณลกษณะของน�ามนหลอลน 100
อปกรณในระบบหลอลน 102
แบบฝกหดทายบทบทท6 103
ใบงานท6.1งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบแรงดน 106
ใบงานท6.2งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบวดสาด 109
ใบงานท6.3งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบใชแรงดนและแบบวดสาด 112
ใบงานท6.4งานตรวจสอบระบบใชโซและแหวนในการหลอลน 115
ใบงานท6.5งานตรวจสอบระบบหลอลนดวยเสนเชอก 118
ใบงานท6.6งานตรวจสอบระบบหลอลนแบบหยดน�ามน 121
ใบงานท6.7งานตรวจสอบระบบหลอลนดวยไอน�ามนหลอลน 124
ใบงานท6.8งานตรวจสอบระบบหลอลนดวยจารบ 127
บทท 7 งำนจดเตรยมอะไหลซอมบ�ำรง 130 ความส�าคญของการจดเตรยมอะไหลซอมบ�ารง 131
ปญหาของการมอะไหลซอมบ�ารง 131
ความจ�าเปนทตองมการบรหารอะไหลซอมบ�ารง 132
คาใชจายในระบบบรหารอะไหลซอมบ�ารง 132
ตวแปรทเกยวของกบระบบบรหารอะไหลซอมบ�ารง 133
การแบงกลมอะไหลซอมบ�ารง 134
ประเภทของการแบงกลมอะไหล 136
ตวแปรส�าหรบการแบงกลมอะไหล 137
นโยบายการควบคมอะไหลซอมบ�ารง 138
EconomicOrderQuantityModel 139
แบบฝกหดทายบทบทท7 142
ใบงานท7.1แบงกลมและควบคมอะไหลซอมบ�ารง 143
บทท 8 งำนจดท�ำชนสวนทดแทนอยำงงำย 146 การวางแผนการท�างาน 147
ตวอยางการท�างานโดยมการวางแผน 148
ประโยชนของการวางแผนการท�างาน 153
แบบฝกหดทายบทบทท8 154
บทท 9 งำนบ�ำรงรกษำระบบนวแมตกสและไฮดรอลกส 156 รปแบบของการบ�ารงรกษา 157
การบ�ารงรกษาระบบนวแมตกส 157
การบ�ารงรกษาระบบไฮดรอลกส 160
แบบฝกหดทายบทบทท9 172
บทท 10 งำนวำงแผนกำรซอมบ�ำรง 173 เทคนคการซอมบ�ารงเครองจกร 174
สาเหตของการท�าใหเครองจกรเสอมคณภาพ 175
การวางแผนและก�าหนดการซอมบ�ารงรกษาเครองจกร 176
การพจารณาตรวจสอบชนงานทจ�าเปน 177
การใชและการซอมบ�ารงเครองจกรตามระยะเวลา 177
แบบประวตการซอมเครองจกร 180
แบบฝกหดทายบทบทท10 183
ใบงานท10.1งานตรวจสอบความสกหรอของชนสวนเครองจกรกล 185
ค�ำถำมเพอกำรทบทวน 188
บรรณำนกรม 191
งานบ�ารงรกษา จดประสงคการเรยนร (Behavioral Objectives)
(หลงจากศกษาจบบทเรยนนแลว นกเรยนจะมความสามารถดงน)
1. จ�าแนกประเภทของเครองจกรกลได
2. บอกจดประสงคในการซอมบ�ารงได
3. ระบหนาทของหนวยงานซอมบ�ารงได
4. อธบายประเภทของงานซอมบ�ารงได
5. บอกขนตอนในการซอมบ�ารงได
6. สรปขอควรระวงในการใชงานเครองจกรกลได
บทท 1
2
งานซอมบ�ารงรกษาเครองจกรกล นบไดวาเปนสวนงานทส�าคญอกสวนหนงในกระบวนการผลต
เนองจาก ในกระบวนการผลตทมการน�าเครองจกรกลมาเปนเครองมอหลก เมอเครองจกรกลถกใชงานไปใน
ระยะหนงกจะเกดความช�ารดเสยหายกบชนสวนตาง ๆ เมอใดทเครองจกรกลไดรบความเสยหาย กจะสงผล
ตอกระบวนการผลตในทนท เครองจกรกลทช�ารดเสยหายมผลท�าใหประสทธภาพในการผลตลดลงตามไปดวย
แตถามการบ�ารงรกษาทดเปนไปตามระยะเวลาทก�าหนด กจะท�าใหยดอายการใชงานและสามารถใชงาน
เครองจกรกลไดอยางตอเนอง ประสทธภาพการผลตกจะเปนไปอยางตอเนองไมหยดชะงก
เครองจกรกลในงานอตสาหกรรม
ดงทไดกลาวมาแลววา เครองจกรกลมความส�าคญตอกระบวนการผลต ดงนนชางซอมบ�ารงเองจะ
ตองมความรในรายละเอยดตาง ๆ ของเครองจกรกล เชน สวนประกอบ การท�างาน การใชงาน การบ�ารงรกษา
เปนตน ซงรายละเอยดตาง ๆ เหลาน สามารถศกษาไดจากคมอการใชงานประจ�าเครอง หรอเขารบ
การฝกอบรมจากบรษทผผลตเครองจกรกล
บทท 1งานบ�ารงรกษา
ภาพท 1.1 เครองจกรกลในอตสาหกรรมการผลต
3บทท 1 งานบ�ารงรกษา
ในปจจบนไดมการน�าเครองจกรกลตาง ๆ มาใชงานอยางมากมาย ซงแตละชนดของเครองจกรกล
กสามารถตอบสนองความตองการทแตกตางกนออกไป ขนอยกบการน�าไปใชงาน แตเราสามารถจ�าแนก
ประเภทของเครองจกรกลตามลกษณะการใชงานไดทงหมด 3 ประเภทดวยกนประกอบไปดวย
1. เครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ (Manually Operated Machine)
เครองจกรกลประเภทนสวนใหญแลว จะเปนเครองจกรกลพนฐานทใชงานโดยทวไปมกลไกและ
ชนสวนทไมมากนก การท�างานจะอาศยการควบคมจากมนษยโดยตรง หมายถงวาในการใชงานจะตองม
เจาหนาทประจ�าเครองอยางนอย 1 คนตอเครองจกร 1 เครอง ตวอยางเครองจกรกลชนดบงคบดวยมอ
เชน เครองกลง เครองไส สวาน เครองกด เปนตน
ภาพท 1.2 เครองจกรกลบงคบดวยมอ
2. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi-Automatic Machine)
เปนเครองจกรกลทท�างานไดอยางอตโนมตในบางขนตอน แตยงตองมเจาหนาทประจ�าเครอง
คอยควบคมในบางขนตอน เชน การปอนชนงาน การเปลยนทล เปนตน ซงเครองจกรประเภทนจะสามารถ
ท�างานไดรวดเรวและแมนย�ากวาเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ
ภาพท 1.3 การควบคมการท�างานของเครองจกรกลกงอตโนมต
4 บทท 1 งานบ�ารงรกษา
3. เครองจกรกลอตโนมต (Fully Automatic Machine)
เปนเครองจกรกลทมสมรรถนะในการท�างานสงมความละเอยดและเทยงตรงสง ท�างานเปนอตโนมต
เตมรปแบบซงไมตองใชคนในการควบคมโดยตรง แตจะอาศยการปอนโปรแกรมผานคอมพวเตอรควบคม
การเคลอนทในทศทางตาง ๆ ของเครองจกร ตวอยางเครองจกรกลประเภทน เชน หนยนตอตสาหกรรม
เครองจกรกลซเอนซ เปนตน
งานบ�ารงรกษา
งานบ�ารงรกษาภายในโรงงานอตสาหกรรม จะรบผดชอบโดยแผนกหรอสวนซอมบ�ารง ซงในโรงงาน
อตสาหกรรมโดยทวไป จะมการจดตงหนวยงานทท�าหนาทในการรบผดชอบงานซอมบ�ารงโดยเฉพาะ
จดประสงคในการงานซอมบ�ารง
1. เพอใหสามารถน�าเครองจกรกลมาใชงานไดอยางเตมประสทธภาพและเปนไปอยางตอเนอง
2. เพอเปนการบ�ารงรกษาใหเครองจกรกลมอายการใชงานทยาวนาน
3. เพอเปนการปองกนอบตเหตจากการใชงานเครองจกรกลทช�ารด
4. เพอเปนการเตรยมความพรอมในการใชงานเครองจกรกลในกรณฉกเฉน
5. เพอเปนการลดตนทนในการจดหาเครองจกรกล
ภาพท 1.4 เครองจกรกลอตโนมต
5บทท 1 งานบ�ารงรกษา
หนาทของหนวยงานซอมบ�ารง
ดงทไดกลาวมาแลววาหนวยงานซอมบ�ารง เปนหนวยงานทส�าคญอกหนวยงานหนงในกระบวนการผลต
ในโรงงานอตสาหกรรม การจดตงหนวยงานซอมบ�ารงจงจ�าเปนทจะตองใชบคลากรทมประสบการณสง
มความรเกยวกบเครองจกรกลเปนอยางด สามารถวเคราะหเหตขดของไดอยางถกตองและรวดเรว ซงหนวยงาน
ซอมบ�ารงจะมหนาทดงตอไปน
1. วางแผนงานในการซอมบ�ารงใหเปนระบบ
2. บ�ารงรกษาเครองจกรกลตามขอก�าหนดของบรษทผผลต
3. ดแลใหเครองจกรกลและสภาพแวดลอมในการท�างานใหอยในสภาพทปกตพรอมใชงาน
4. แกไขปญหาในงานซอมบ�ารงโดยจะตองด�าเนนการในทนททนใด
5. จดเกบขอมลประวตการซอมบ�ารงเพอใชในการวางแผนการซอมบ�ารง
6. ตรวจสอบการใชงานของเครองจกรตามระยะเวลาทก�าหนดอยางเครงครด
ประเภทของงานซอมบ�ารง
เราสามารถจ�าแนกประเภทของงานซอมบ�ารงตามสภาพการปฏบตงานจรงไดดงตอไปน
1. การซอมบ�ารงตามแผนปฏบต การซอมโดยวธนจะใชบคลากรในหนวยงานซอมบ�ารง หรอ
อาจใหผ ควบคมเครองจกรกลเองเปนผด�าเนนการซอมบ�ารง ในกรณทเกดเหตขดของหรอครบอาย
การบ�ารงรกษา
2. การซอมบ�ารงตามการใชงานของเครองจกรกล การด�าเนนการซอมบ�ารงตามการใชงาน
เครองจกรกล จะแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ ท�าการซอมบ�ารงในขณะทเครองจกรกลก�าลงท�างานอย
และท�าการซอมบ�ารงในขณะทเครองจกรกลหยดการท�างาน โดยขนอยกบลกษณะของเครองจกรกล
และการใชงาน
ภาพท 1.5 งานซอมบ�ารง
6 บทท 1 งานบ�ารงรกษา
เครองจกรกล
เกดเหตเสย/ขดของ/ช�ารด
ตรวจสอบเหตเสย
วเคราะหเหตเสย
วางแผน/ก�าหนดขนตอน
การซอมบ�ารง
ด�าเนนการซอมบ�ารง
ทดสอบการใชงาน
เครองจกรกล
เครองจกรกลคนสการ
ท�างานเปนปกต
ไมผานผาน
3. การซอมบ�ารงตามระยะเวลาทก�าหนด การซอมบ�ารงในลกษณะนจะมการก�าหนดเปนแผน
ปฏบตการไวลวงหนา โดยจะท�าการก�าหนดเปนชวงระยะเวลาทแนนอน
4. การซอมบ�ารงตามลกษณะงาน สามารถแบงออกได 2 ลกษณะ คอ งานซอมแซมและงาน
บ�ารงรกษาใหอยในสภาพพรอมใชงาน
ขนตอนการด�าเนนการซอมบ�ารง
หนวยงานซอมบ�ารงจะตองก�าหนดขนตอนในการปฏบตงานใหเปนระบบ จงจะสามารถวางแผน
การซอมบ�ารงไดอยางมประสทธภาพ ขนตอนในการซอมบ�ารงมขนตอนตามแผนภมท 1.1
แผนภมท 1.1 ขนตอนในการซอมบ�ารง
7บทท 1 งานบ�ารงรกษา
ขอควรระวงในการใชงานเครองจกรกล
เครองมอกล เปนเครองจกรทมลกษณะโครงสรางทออกแบบมาดวยความละเอยดและซบซอน
มความเรวในการใชงานและราคาคอนขางแพงการทจะใหเครองมอกลมอายการใชงานนาน ๆ จ�าเปนตองให
ความระมดระวงเปนพเศษ ดงน
1. อยาสบสวตชเครองมอกลใด ๆ ทงสน เมอยงไมทราบวาเครองมอกลนน ๆ มลกษณะการท�างาน
อยางใด เพราะเครองมอกลอาจช�ารดเสยหายหรอเกดอนตรายแกผใชได
2. หยอดน�ามนหลอลนทกวน เครองมอกลทขาดการหลอลนมอายงานสนมาก
3. กอนเดนเครองท�างานใหตรวจลกษณะเครองมอกลใหแนใจเสยกอนวาคนโยกตาง ๆ อยถก
ต�าแหนงหรอไมอยางไร
4. ระวงอยาใหเศษโลหะเขาไปขดอยในชองเลอนตาง ๆ ได เพราะชองเลอนจะสกลงอยางรวดเรว
งานจะไมไดความเทยงดงตองการ
5. แบรงจะตองไมรอนเกนกวาทมอจะทนได
6. ระวงอยาใหน�าและฝนเขาขางในมอเตอรได หากพบวามอเตอรเรมท�างานไมเปนปกต ใหหยดเครอง
และแจงใหหวหนาโรงงานทราบทนท
7. รกษาเครองมอกลใหสะอาด อยาใชลมอดเปาเศษโลหะหรอฝนออกจากเครอง เพราะเศษโลหะ
และฝนอาจเขาไปอดชองเลอนตาง ๆ ได
8. อยาประมาทในการใชเครองมอกลเพราะอาจไดรบอนตราย
8 บทท 1 งานบ�ารงรกษา
ตอนท 1 จงเลอกค�าตอบทถกตองเพยงขอเดยว
แบบฝกหดทายบทท 1
ใชตอบค�าถามขอ 1 – 8
ก. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine)
ข. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) และเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ
(Manually Operated Machine )
ค. เครองจกรกลอตโนมต (Fully Automatic Machine)
ง. เครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ (Manually Operated Machine)
1. เครองจกรกลทท�างานโดยอาศยการควบคมจากมนษยโดยตรง คอเครองจกรประเภทใด
2. เครองจกรกลซเอนซจดอยในเครองจกรประเภทใด
3. การท�างานโดยมเจาหนาทประจ�าเครองอยางนอย 1 คน ตอเครองจกร 1 เครอง
4. การท�างานโดยมเจาหนาทประจ�าเครองตองคอยควบคมในบางขนตอน
5. การปอนชนงาน การเปลยนทลเครองจกรประเภทนจะท�างานไดรวดเรว
6. เครองกลง เครองไส สวาน เครองกด เปนเครองจกรประเภทใด
7. มสมรรถนะในการท�างานสงมความละเอยดและเทยงตรง ท�างานอตโนมต
8. เครองจกรกลตองมมนษยควบคม
9. เครองจกรกลในงานอตสาหกรรมมกประเภท
ก. 3 ประเภท ข. 4 ประเภท
ค. 5 ประเภท ง. 6 ประเภท
9บทท 1 งานบ�ารงรกษา
10. ขอใดไมใชจดประสงคในงานซอมบ�ารง
ก. บ�ารงรกษาเครองจกรกลตามขอก�าหนดของบรษทผผลต
ข. เพอใหเครองจกรกลมอายการใชงานทยาวนาน
ค. เพอเปนการลดตนทน ในการจดหาเครองกล
ง. เพอปองกนอบตเหตของการใชงาน
11. การวางแผนงานในการซอมบ�ารงรกษาใหเปนระบบเปนหนาทของใคร
ก. ผจดการ ข. หนวยงานซอมบ�ารง
ค. วศวกร ง. เจาหนาทฝายปฏบตการ
12. ขนตอนแรกทจะท�าเมอเครองจกรกลเกดเหตเสย / ขดของ / ช�ารด
ก. วางแผน / ก�าหนดขนตอนการซอมบ�ารง
ข. วเคราะหเหตเสย
ค. ตรวจสอบเหตเสย
ง. ตดตอประสานกบหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ
13. ในการซอมบ�ารงท�าในขณะเครองก�าลงท�างานอยไดหรอไมเพราะเหตใด
ก. ไมได, เพราะในการซอมบ�ารงรกษาตองหยดการท�างานของเครองจกรกล
ข. ไมได, เพราะเปนไปตามขอก�าหนดของบรษทผรบผดชอบตองรบผดชอบ
ค. ได, เพราะขนอยกบลกษณะของเครองจกรกลและการใชงาน
ง. ได, เพราะผด�าเนนการซอมบ�ารงมความเชยวชาญและช�านาญพอ
14. ขอใดไมจดอยงานบ�ารงรกษา
ก. คอยควบคมเครองจกรบางขนตอน
ข. มความรในรายละเอยดตางๆ ของเครองจกรกล
ค. ตดตอประสานกบหนวยงานตางๆ ทเกยวของ
ง. เขารบฝกอบรมจากบรษทผผลตเครองจกรกล
ใชตอบค�าถามขอ 15 - 18
ก. วตถประสงคในการซอมบ�ารง ข. การใชงานเครองจกรกล
ค. ประเภทของงานซอมบ�ารง ง. ขนตอนการด�าเนนการซอมบ�ารง
15. การซอมบ�ารงตามระยะเวลาทก�าหนดเปนขนตอนใด
16. หยอดน�ามนหลอลนทกวนจะท�าตอนใด
17. ขอใดคอการลดตนทนในการจดหาเครองจกรกล
18. การซอมบ�ารงทไดผลอยางมประสทธภาพตองท�าอยางไร
10 บทท 1 งานบ�ารงรกษา
ตอนท 2 ท�าเครองหมาย √ หนาขอทถก และท�าเครองหมาย X หนาขอทผด
19. เพราะเหตใดจงตองระวงน�าและฝนเขาขางในเครองจกร
ก. ปองกนมอเตอรเสยหายและช�ารด
ข. อาจท�าใหชนสวนเปอนและเชดออกไดยาก
ค. ชนงานทไดอาจผดปกตไมเหมอนเดม
ง. ท�าใหตองบ�ารงรกษาบอยครง
20. การซอมบ�ารงตามลกษณะงาน สามารถแบงออกไดกลกษณะ
ก. 5 ประเภท ข. 4 ประเภท
ค. 3 ประเภท ง. 2 ประเภท
1. เครองจกรกลทช�ารดมผลท�าใหการผลตลดลง
2. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) สวนใหญเปนเครองจกรกลพนฐาน
3. การซอมบ�ารงเครองจกร ตามการใชงานจะแบง 3 ลกษณะ
4. เพอใหการซอมบ�ารงมประสทธภาพ จงจ�าเปนตองก�าหนดขนตอนในการปฏบตงาน
5. แบรงในการใชงานเครองจกรกลจะตองไมรอนเกนกวาทมอจะทนได
6. สามารถใชลมอดเปาเศษโลหะหรอฝนออกจากเครองได
7. ในกรณมอเตอรท�างานไมเปนปกตใหหยดท�าการซอมบ�ารงโดยไมตองแจงหวหนาโรงงานกได
8. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) ท�างานไดรวดเรวและแมนย�ากวา
เครองจกรอตโนมต (Fully Automatic Machine) เพราะมเจาหนาทควบคม
9. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) จะท�างานโดยหนยนตอตสาหกรรม
สลบกบเจาหนาทคอยควบคม
10. เครองจกรกลกงอตโนมต (Semi – Automatic Machine) จะมสมรรถนะในการท�างานละเอยด
และเทยงตรงสงสดในบรรดาเครองจกรกลประเภทตาง ๆ
11บทท 1 งานบ�ารงรกษา
วตถประสงค
1. เพอใหนกเรยนสามารถน�าเครองจกรมาใชงานไดอยางเตมประสทธภาพและเปนไปอยางตอเนอง
2. เพอเปนการบ�ารงรกษาใหเครองจกรกลมอายการใชงานทยาวนาน
3. เพอเปนการปองกนอบตเหตจากการใชงานเครองจกรกลทช�ารด
4. เพอเปนการเตรยมความพรอมในการใชงานเครองจกรกลในกรณฉกเฉน
5. เพอเปนการลดตนทนในการจดหาเครองจกรกล
ค�าอธบาย
ใหผเรยนแบงกลมการท�างานกลมละ 3 - 5 คน และรวมกนปฏบตงานบ�ารงรกษาเครองจกรกล
แบบบงคบดวยมอในงานอตสาหกรรมตามขนตอนการท�างาน (สามารถเลอกใชตวอยางเครองจกรไดจาก
หองปฏบตการของวทยาลยฯ)
เครองมอและอปกรณ
1. เครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ (Manually Operated Machine)
2. สมดจดผลการวเคราะห
ใบงานท 1.1 งานบ�ารงรกษาเครองจกรกลแบบบงคบ
ดวยมอในงานอตสาหกรรม
ปฏบตงาน
วนท………….................
เดอน……….…...............
พ.ศ………...…...............
12 บทท 1 งานบ�ารงรกษา
ล�าดบขนการปฏบตงาน
1. ตรวจสอบชนดของเครองจกรกล
2. ตรวจสอบและวเคราะหสาเหตเสย
3. วางแผน / ก�าหนดขนตอนการซอมบ�ารง
4. ด�าเนนการซอมบ�ารง
5. ทดสอบการใชงาน
บนทกผลการปฏบตงานทดลอง
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
ค�าถามทายการปฏบตงาน
1. จงอธบายลกษณะของเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ
2. จงบอกจดประสงคของการซอมบ�ารง
3. จงบอกหนาทของหนวยงานซอมบ�ารง
4. จงบอกขนตอนการด�าเนนการซอมบ�ารง
5. จงบอกขอควรระวงในการใชงานเครองจกรกลแบบบงคบดวยมอ
ลงชอ...................................................
(..................................................)
ผเรยน
ลงชอ...................................................
(..................................................)
ครผสอน