![Page 1: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/1.jpg)
PSYCHOLOGIA ZDROWIA I
CHOROBY.
KIEDY DUSZA CHORUJE A CIAŁO MÓWI.
KIEDY CIAŁO CHORUJE A DUSZA CIERPI.
Związki ciała i psychiki w psychosomatyce.
![Page 2: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/2.jpg)
CO JUŻ WIEMY?
Psychologia zdrowia i jej historia
Model biopsychospołeczny
Związki z innymi dziedzinami
Zdrowie i jego wyznaczniki
Wymiary zdrowia
Model Ogińskiej-Bulik (2008) – osobowość –
stres i radzenie sobie – zachowania
zdrowotne – zdrowie – satysfakcja z życia
![Page 3: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/4.jpg)
CO JUŻ WIEMY?
Zasoby osobiste
Psychologia pozytywna
Jak dbać o zdrowie
Czynniki sprzyjające chorobie
Osobowościowe czynniki ryzyka
Sytuacyjne czynniki ryzyka
Behawioralne czynniki ryzyka
Osobowość wieńcowa
Zespół psychosomatyczny
![Page 5: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/5.jpg)
CO JUŻ WIEMY?
Skala wydarzeń życiowych
Stres i jego wpływ na stan fizyczny organizmu
Skutki długotrwałego działania stresu
Psychoneuroimmunologia
Wzór zachowania A, B i C
Wieloczynnikowe uwarunkowania chorób
psychosomatycznych
Czynniki wpływające na odporność
![Page 6: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/6.jpg)
PLAN SEMINARIUM
Zależności psychosomatyczne
Zaburzenia pod postacią somatyczną
Zależności somatopsychiczne
![Page 7: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/7.jpg)
KIEDY DUSZA CHORUJE A CIAŁO MÓWI
Dusza / psyche / psychika
Wzór zachowania (A, B, C, D)
Sytuacyjne czynniki ryzyka
Osobowościowe i temperamentalne
uwarunkowania
Poznawcze wzory percepcyjne
Wzory reagowania emocjonalnego
![Page 8: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/8.jpg)
KIEDY DUSZA CHORUJE A CIAŁO MÓWI
Soma / ciało / organizm
Wzory reagowania wegetatywno –
somatycznego
Zwiastuny choroby
Choroba
![Page 9: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/9.jpg)
ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE (LUBAN-PLOZZA I INNI, 1992)
1. Objawy konwersyjne Wtórne reakcje somatyczne w następstwie
konfliktu nerwicowego
Charakter symboliczny objawów
Dotyczą narządów ruchu i zmysłów
2. Objawy czynnościowe Objawy somatyczne dotyczące układu sercowo-
naczyniowego, przewodu pokarmowego, układu ruchu, układu oddechowego lub moczowo-płciowego
Bez uszkodzenia tkanki
Zmiany towarzyszące emocjom jako zaburzenia czynności ciała
![Page 10: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/10.jpg)
ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE (LUBAN-PLOZZA I INNI, 1992)
3. Zaburzenia psychosomatyczne:
U podstaw pierwotna fizyczna reakcja na
sytuację konfliktową lub stres
Reakcji towarzyszą uchwytne zaburzenia
morfologiczne i zmiany organiczne
Dolegliwości fizyczne nasilane przez sytuacje
emocjonalne
![Page 11: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/11.jpg)
KLASYFIKACJA
ENGELA (1967)I HEIMA (1966)
1. Zaburzenia psychogenne – zjawiska pierwotnie psychiczne, które nie dotyczą ciała lub dotyczą tylko w wyobrażeniu Objawy konwersyjne
Reakcje hipochondryczne
Reakcje na zaburzenia psychopatologiczne
2. Zaburzenia psychofizjologiczne – reakcje somatyczne wyzwalane przez czynniki psychiczne Objawy fizjologiczne towarzyszące emocjom i stanom
afektywnym
Zaburzenia organiczne nasilane przez stres
![Page 12: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/12.jpg)
KLASYFIKACJA
ENGELA (1966)I HEIMA (1966)
3. Zaburzenia psychosomatyczne Początek choroby w każdym wieku
Czynnikiem wyzwalającym stres psychiczny
Uderza niezachwiany stan psychiki
4. Zaburzenia somatopsychiczne – reakcje
psychiczne na zaburzenia somatyczne
![Page 13: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/13.jpg)
REAKCJA PSYCHOSOMATYCZNA
Zawroty głowy po nagłej ucieczce
Urata apetytu po stracie kogoś bliskiego
Bicie serca na widok ukochanej osoby
KAŻDY DOŚWIADCZA REAKCJI
PSYCHOSOMATYCZNYCH - NIE SĄ
WARUNKIEM WYSTĄPIENIA ZABURZEŃ
PSYCHOSOMATYCZNYCH
![Page 14: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/14.jpg)
PRZYPADEK W SZPITALU W BALTIMORE
W 1976 roku oszalała z przerażenia młoda kobieta
zgłosiła się do szpitala w Baltimore na kilka dni przed
swoimi 23. urodzinami błagając o pomoc. Kobieta i
dwie inne dziewczynki, córki różnych matek, urodziły
się w piątek 13. pod opieką akuszerki która rzuciła na
nie klątwę. Pierwsza miała umrzeć przed 16.
urodzinami, druga przed 21. a trzecia przed 23.
![Page 15: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/15.jpg)
PRZYPADEK W SZPITALU W BALTIMORE
Pierwsza zginęła w wypadku samochodowym przed
ukończeniem 16 lat, druga została zastrzelona w 21.
urodziny w klubie nocnym. Trzecia z nich oczekiwała
w panice na swoją śmierć. Z pewnym sceptycyzmem
została przyjęta do szpitala na obserwację.
Następnego dnia, dwa dni przed swoimi 23.
urodzinami znaleziono ją martwą w łóżku szpitalnym.
![Page 16: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/16.jpg)
PRZYPADEK W SZPITALU W BALTIMORE.
JAK WYJAŚNIĆ ZDARZENIE?
1. Nagła śmierć z powodu dysfunkcji układu krążenia
2. Niewydolność serca z powodu jego pierwotnej słabości lub silnego stresora
3. Epizod sercowy jako rezultat uszkodzenia mięśnia sercowego w wyniku przewlekłego stresu
4. Artymia serca – zaburzenie rytmu serca w wyniku trzepotania czyli bardzo wysokiego tempa uderzeń serca lub w wyniku migotania czyli nieskoordynowanych uderzeń serca
![Page 17: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/17.jpg)
DEFINICJA
MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI ZDROWIA:
Wg WHO choroba psychosomatyczna – ostry lub przewlekły uraz psychiczny jest
Jedynym czynnikiem powstania (jadłowstręt psychiczny, wymioty nawykowe, łysienie plackowate)
Podstawowym, ale nie jedynym czynnikiem (choroba wrzodowa, nadciśnienie tętnicze)
Istotnie znaczącym czynnikiem zaostrzenia objawów (cukrzyca, łuszczyca)
![Page 18: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/18.jpg)
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE A OSOBOWOŚĆ
A. Określony typ osobowości sprzyja rozwojowi określonej choroby psychosomatycznej
B. Określony zespół objawów predysponuje do chorób psychosomatycznych
C. Każda choroba psychosomatyczna jest raczej rezultatem zależności: sytuacja trudna – stres psychologiczny – ujawnienie choroby, niż jakichkolwiek cech osobowości
![Page 19: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/19.jpg)
ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE (LUBAN-PLOZZA I INNI, 1992)
1. Astma oskrzelowa
2. Nadciśnienie
3. Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
4. Reumatoidalne zapalenie stawów
5. Neurodermatitis
6. Choroba wrzodowa dwunastnicy
7. Anoreksja
![Page 20: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/20.jpg)
ZWIĄZKI PSYCHOFIZJOLOGICZNE LEŻĄCE U
PODSTAW CHORÓB PSYCHOSOMATYCZNYCH
1. Odruch warunkowy
2. Reakcje alarmowe
3. Stres
![Page 21: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/21.jpg)
ODRUCH BEZWARUNKOWY
Nabyte odruchy, które umożliwiają przystosowanie się do świata zewnętrznego
Badania u świnek morskich (Petzold, Reindell, 1977) – wywoływanie napadów astmy poprzez podawanie histaminy przy jednoczesnym sygnale dźwiękowym, który następnie sam był zdolny do wywołania napadów
Schaefer (1976) – emocje wywołane przez sytuacje prowokują wydzielanie się soków żołądkowych, co w rezultacie może doprowadzić do powstania wrzodów
Czynnikiem sprawczym zmiany patologicznej – sposób reagowania na daną sytuację przez osobę
![Page 22: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/22.jpg)
REAKCJE ALARMOWE
W stanach zagrożenia organizmy żywe wykazują gotowość do walki lub ucieczki (Cannon, 1934) – stymulacja układu współczulnego
Wzrost poziomu adrenaliny i noradrenaliny (aktywacja podwzgórza)
Objawy somatyczne:
Wzmożenie akcji serca
Wzrost ciśnienia krwi
Wzrost poziomu cukru we krwi
Wzrost napięcia mięśni szkieletowych
Zmniejszenie dopływu krwi do skóry i mięśni
![Page 23: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/23.jpg)
REAKCJE ALARMOWE
Dłuższy czas trwania stanu zagrożenia –
wyczerpanie zasobów organizmu
Potencjalne zagrożenie zdrowia
![Page 24: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/24.jpg)
STRES
Selye (1946, 1950) : „niespecyficzna reakcja organizmu, powstająca w
odpowiedzi na działanie bodźców szkodliwych (stresorów)”
Stadia:
1. Stadium reakcji alarmowej – mobilizacja sił
2. Stadium odprężenia – przystosowanie do stresora
3. Stadium wyczerpania – długi okres trwania silnego stresora
![Page 25: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/25.jpg)
STRES
Zmiany fizjologiczne w poszczególnych
stadiach:
1. Spadek ciśnienia krwi, spadek ciepłoty ciała
2. Wzrost ciśnienia krwi, wzrost ciepłoty krwi
3. Wzrost ogólnego pobudzenia organizmu,
rozregulowanie funkcji fizjologicznych, spadek
zdolności obronnych (w skrajnych przypadkach
zmiany mogą prowadzić do śmierci)
![Page 26: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/26.jpg)
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE.
ASTMA OSKRZELOWA.
Powiązana z chorobami skóry – atopowa (alergiczna) i nieatopowa (zakażenia, wysiłek fizyczny)
Połączenie licznych, wzajemnie zazębiających się czynników organicznych i emocjonalnych
Problemy emocjonalne - tłumienie własnych emocji dotyczących bliskich relacji
Przykład: Osoba uczulona na pyłek kwiatów zacznie kichać
na widok sztucznych kwiatów
(Luban-Plozza i inni, 1995)
![Page 27: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/27.jpg)
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE.
ZESPÓŁ HIPERWENTYLACJI.
Zaburzenie emocjonalne, w którym szybkiemu i głębokiemu oddechowi (świadomemu lub nieświadomemu) towarzyszy uczucie braku powietrza i duszność lub ucisk w klatce piersiowej
Towarzyszące objawy sercowo-naczyniowe i bóle brzucha
Cechy lękowe z napadami paniki - mechanizm błędnego koła: Czynnik spustowy / hiperwentylacja/niedobór
CO2/zasadowica/skurcz oskrzeli/wrażenie duszenia się/ lęk/hiperwentylacja itd..
(Luban-Plozza i inni, 1995)
![Page 28: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/28.jpg)
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE.
CHOROBY NACZYŃ I SERCA.
Napadowy częstoskurcz nadkomorowy Patologiczne unerwienie autonomiczne przedsionków serca połączone z
wysokim napięciem emocjonalnym
Pacjenci z tłumioną wrogością i wybuchami agresji
Choroba niedokrwienna serca Połączenie czynników somatycznych (cholesterol, nadciśnienie, cukrzyca,
otyłość, palenie, brak wysiłku fizycznego) i psychicznych (wzór zachowania A)
Bezpośrednią przyczyną zawału – zwężenie tętnicy wieńcowej i powstanie zakrzepu
Nadciśnienie samoistne Zależne od warunków środowiska, które mogą powodować
tendencje do utrwalania zwyżkowania ciśnienia
Trudności z wyrażaniem emocji, powściągliwość w wyrażaniu negatywnych i pozytywnych emocji
Brak skutecznych strategii radzenia sobie ze stresem
(Luban-Plozza i inni, 1995)
![Page 29: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/29.jpg)
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE.
JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY (ANOREKSJA)
Zaburzenia odżywiania powstające na bazie celowej utraty wagi zaburzeń emocjonalnych: Brak łaknienia – zmniejszenie masy ciała
Zaburzenia endokrynne
Zaburzenie obrazu własnego ciała (także jako kobiety)
Perfekcjonizm
Próby kontroli własnego świata i radzenia sobie z trauma
Lęk przed przybraniem na wadze
Zaburzony krytycyzm dotyczący sytuacji
(Luban-Plozza i inni, 1995)
![Page 30: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/30.jpg)
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE.
JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY (ANOREKSJA)
Zmiany fizyczne i psychiczne u osób chorujących na anoreksję: Wyniszczenie
Zwolnienie czynności serca i tętna
Niskie ciśnienie krwi
Wzdęcia
Zaparcia
Obrzęki dłoni i stóp
Sucha, łuszcząca się skóra
Bóle i zawroty głowy
Zaburzenia hormonalne
(Luban-Plozza i inni, 1995)
![Page 31: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/31.jpg)
CHOROBY PSYCHOSOMATYCZNE.
ZABURZENIA ŻOŁĄDKOWO-JELITOWE.
Głownie zespół jelita drażliwego, wrzodziejące zapalenie jelit, choroba Leśniewskiego-Crohna
Nasilanie się dolegliwości bólowych, zaparć, biegunek w warunkach stresu i napięcia emocjonalnego
Wysoki poziom lęku i cech obsesyjno-kompulsywnych powiązanych z poczuciem kontroli
Tłumiona agresja jako cecha dominująca (Luban-Plozza i inni, 1995)
![Page 32: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/32.jpg)
ZABURZENIA WYSTĘPUJĄCE POD POSTACIĄ
SOMATYCZNĄ - SOMATOFORMICZNE
Zasadnicza cecha – objawy fizykalne, które mogą wskazywać na choroby ogólnomedyczne.
Nie dają się wytłumaczyć obecnością żadnej choroby somatycznej, działaniem jakiejś substancji chemicznej ani inną chorobą psychiczną.
Różnią się od chorób psychosomatycznych / objawów fizykalnych kształtowanych przez czynniki psychologiczne (np. nadciśnienia indukowanego przez stres) tym, że nie istnieje dająca się rozpoznać jednostka chorobowa, która wystarczająco tłumaczy objawy somatyczne (Williams, Harding, Fallon, 2005)
![Page 33: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/33.jpg)
ZABURZENIA CZYNNOŚCI ORGANIZMU
WSKUTEK:
1. Uwarunkowań emocjonalnych
2. Konfliktów wewnętrznych
3. Mechanizmów nerwicowych
4. Czynników psychoreaktywnych
![Page 34: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/34.jpg)
KONWERSJA.
KONCEPCJE PSYCHODYNAMICZNE
Freud:
Reakcje konwersyjne np. chód histeryczny
Objawy wegetatywne towarzyszące nerwicom np.
palpitacje serca
Alexander :
Reakcje histeryczno-konwersyjne
Przystosowawcze zmiany w czynności wegetatywnej
wywołane napięciem emocjonalnym
![Page 35: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/35.jpg)
KONWERSJA WG ALEXANDRA
Symboliczna ekspresja emocji, które nie są
werbalizowane
Wyparcie lub tłumienie przez poczucie winy
lub wstydu
Usunięcie ze
świadomości myśli,
uczuć, wspomnień,
impulsów, fantazji
Świadome
odwrócenie uwagi
od pewnej treści
psychicznej
![Page 36: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/36.jpg)
WYPARCIE I TŁUMIENIE
Wyparcie: „Pracownik nie dopuszcza do siebie myśli o możliwości zwolnień
grupowych, o których mówi się w firmie. Czuje się dzięki temu lepiej (zmniejszenie frustracji), ale będzie kompletnie nieprzygotowany, jeśli zwolnienia nastąpią”
Tłumienie: „W czasie rozmowy z drugą osobą przychodzi na myśl pewien
drażliwy temat, który w luźny sposób łączy się z treścią dotychczasowej rozmowy. Jednakże stwierdzam, że treść nowego wątku będzie niestosowna w tej rozmowie, dlatego ją pomijam”
![Page 37: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/37.jpg)
NERWICA WEGETATYWNA WG ALEXANDRA
(1950)
Wzrost ciśnienia krwi w stanie złości jako jego fizjologiczny składnik
ALE:
Kiedy nierozładowane z powodu braku reakcji zewnętrznej, stopniowy rozwój nerwicy
Początkowo odwracalne zmiany funkcjonalne przekształcają się w nieodwracalne zmiany somatyczne
Ciągły stan gotowości organizmu
![Page 38: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/38.jpg)
KONWERSJA (DYSOCJACJA)
Częściowa lub całkowita utrata prawidłowej
integracji między wspomnieniami z
przeszłości, poczuciem własnej tożsamości,
bezpośrednimi wrażeniami i kontrolą ruchów
dowolnych ciała (ICD, 1993)
![Page 39: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/39.jpg)
ZABURZENIA KONWERSYJNE WEDŁUG ICD-10
generowanie przez nieświadomość rozmaitych (pozornych lub rzeczywistych) dolegliwości fizycznych
celem uzasadnienie niepodejmowania działań przez jednostkę lub odwrócenia jej uwagi od niechcianych myśli i uczuć
pojawienie się objawów uszkodzenia fizycznego lub utraty kontroli, czasowej drastycznej modyfikacji cech osobowości albo poczucia tożsamości, w celu uniknięcia przykrych uczuć i myśli
![Page 40: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/40.jpg)
ZABURZENIA KONWERSYJNE W ICD-10
Objawy zwykle ustępują po zaniku stresującej sytuacji
Występują również u zdrowych jednostek, w zetknięciu się z trudnymi sytuacjami życiowymi
Jeśli nie przekraczają granicy uciążliwości, działają w zdrowym organizmie w sposób mobilizujący (np. towarzyszące wydzielanie się adrenaliny)
![Page 41: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/41.jpg)
RODZAJE
1. Amnezja dysocjacyjna
2. Fuga dysocjacyjna
3. Osłupienie dysocjacyjne
4. Dysocjacyjne zaburzenia ruchu
5. Osobowość naprzemienna
![Page 42: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/42.jpg)
SENSORYCZNE REAKCJE DYSOCJACYJNE
Anastezja – zanik wrażliwości czucia
Hipestezja – częściowy zanik wrażliwości
Hiperstezja – nadwrażliwość
Analgezja – zanik wrażliwości na ból
Parestezja – niezwykłe odczucia (łaskotanie,
gorąco)
![Page 43: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/43.jpg)
OBJAWY ZABURZENIA KONWERSYJNEGO
1. zaburzenia lub utrata funkcji określonego narządu, których symptomatologia sugeruje obecność choroby somatycznej (DSM-IV, 2000)
2. ślepota, podwójne widzenie, psychogenne niepadaczkowe napady drgawkowe, zaburzenia czucia, utrata głosu (afonia) oraz zaburzenia pamięci i tożsamości (Feinstein, 2011)
3. niedowłady, porażenia i zaburzeń chodu i równowagi oraz trudności w połykaniu (Gelder, Andreasen, Lopez-Ibor, Geddes, 2011)
![Page 44: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/44.jpg)
ZABURZENIA HIPOCHONDRYCZNE
Przez minimum 6 miesięcy silne przekonanie o byciu chorym na chorobę somatyczną (minimum dwie, z których jedna jest wyraźnie nazwana)
Utrwalone cierpienie
Zakłócenie funkcjonowania
Poszukiwanie leczenia
Brak akceptacji zapewnień lekarzy o braku fizycznej przyczyny (bez objawów somatycznych)
Brak innych przyczyn natury psychicznej (np. zab.afektywne)
![Page 45: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/45.jpg)
HIPOCHONDRIA - PRZYPADEK
58-letni prawnik wielokrotnie hospitalizowany na oddziale
dermatologicznym. Powodem wizyty były za każdym
razem trudne do rozpoznania zmiany skórne, o których
złośliwości pacjent był przekonany. Przed 7 laty usunięcie
dwóch zmian typu raka podstawnokomórkowego –
aktualnie wyniki bez odchyleń od normy. Konflikty na
oddziale w związku z konsultacjami młodych lekarzy –
wątpliwości pacjenta co do ich kompetencji.
![Page 46: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/46.jpg)
HIPOCHONDRIA - PRZYPADEK
Na początku rozmowy pacjent zapewnił o swojej wiedzy medycznej w związku ze związkiem z lekarką. Wielokrotnie odpowiadając na pytania mierzył sobie puls, martwił się swoją dziedziną arytmią – w związku z tym zrezygnował z wielu swoich planów. Nerwowo zareagował na prośbę o opowiedzenie o troskach chorobowych – według niego były to realne choroby. Każdy doświadczany objaw powoduje niepokój u pacjenta – może on być zapowiedzią poważnej choroby somatycznej. Lęk jest specyficzny – powoduje szukanie informacji o konkretnej chorobie. Zazwyczaj chodzi o skupienie się na dyskretnych objawach zawsze według pacjenta związanych ze schorzeniem.
(Lieb, Hesslinger, Jacob, 2007)
![Page 47: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/47.jpg)
ZABURZENIA SOMATYZACYJNE
Rozliczne i zmieniające się dolegliwości somatyczne, utrzymujące się min. 2 lata – nie mogą być wyjaśnione określoną chorobą
Przewlekły lęk i zamartwianie się (stopniowe narastanie)
Utrwalone poczucie cierpienia
Liczne konsultacje lekarskie
Brak akceptacji wyjaśnień lekarzy, że nie ma przyczyny występujących objawów fizycznych
Prośba o pomoc lekarską jako pierwotny środek obrony przed zagrożeniem
Objawy żołądkowo-jelitowe, sercowo-naczyniowe, moczowo-płciowe, skórne, bólowe
![Page 48: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/48.jpg)
ZABURZENIA SOMATYZACYJNE - PRZYPADEK
Od ponad dwóch lat 27-letnia kobieta skarży się na dolegliwości somatyczne o zmiennej lokalizacji – nie udało się stwierdzić żadnego odchylenia od normy w badaniach. Uzyskano bardzo dokładne opisy objawów, począwszy od ciężkiego zapalenia oskrzeli, po którym rozpoczęły się silne bóle w klatce piersiowej. W tym okresie pacjentka była bardzo zestresowana i dochodziło do licznych konfliktów z mężem. Następnie pojawiły się bóle stawowe, osłabienia słuchu, mrowienia, słaby oddech, bóle przy oddawaniu moczu. Podczas rozmowy pacjentka często chwytała się za brzuch, szukając zgrubienia, które według niej często się tam pojawiało (lekarz nie stwierdził niczego).
![Page 49: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/49.jpg)
ZABURZENIA SOMATYZACYJNE - PRZYPADEK
Zapewnienia lekarki na chwilę uspokajały pacjentkę, następnie znowu stawała się niespokojna. W tym czasie nie potrafiła sprostać wymaganiom w pracy, często była na zwolnieniu. W pracy często musiała robić sobie przerwy, odpoczywać. Twierdziła, że jest wykończona przez walkę z objawami i wizyty u lekarzy.
(Lieb, Hesslinger, Jacob, 2007)
![Page 50: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/50.jpg)
UPORCZYWE BÓLE PSYCHOGENNE
Ciężki i sprawiający cierpienie ból bez organicznej przyczyny trwający minimum 6 miesięcy
Trwa przez większość dni i skupia na sobie uwagę pacjenta
Objawy bólowe dominują w obrazie klinicznym
Ujawnia się często w związku z konfliktami/napięciami emocjonalnymi lub w przypadku ujawnienia się problemów psychospołecznych
![Page 51: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/51.jpg)
UPORCZYWE BÓLE PSYCHOGENNE - PRZYPADEK
Do lekarza zgłosił się 55-letni sprzedawca z początkowym podejrzeniem depresji. Jedynym problemem są pojawiające się bóle od ponad dwóch lat, które powodują znaczne trudności. Rozpoczęły się od bólu pleców, następnie pojawiały się również w nogach i rękach. Bardzo obawia się, że bóle go nigdy nie opuszczą. Stara się unikać wysiłku fizycznego, aby nie nasilać bólów. W pracy jego kolega przejął od niego obowiązku – z powodu częstych zwolnień lekarskich. Wiele razy pacjent rozmyślał nad przyczyną bólów, ale nie ma żadnego pomysłu na ten temat.
![Page 52: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/52.jpg)
UPORCZYWE BÓLE PSYCHOGENNE - PRZYPADEK
3 lata temu pacjent rozstał się z żoną, z którą aktualnie mieszka pełnoletnia córka – widują się sporadycznie. Sytuacja zawodowa jest względnie stabilna, ale pacjent może zostać zwolniony z powodu redukcji. Zabiega, aby z powodu dolegliwości somatycznych miał przyznaną grupę inwalidzką, a wówczas nie zostałby zwolniony.
(Lieb, Hesslinger, Jacob, 2007)
![Page 53: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/53.jpg)
KONWERSJA A CHOROBA SOMATYCZNA
Obecność objawów obejmujących różne
narządy i układy
Wczesny początek wystąpienia objawów i ich
przewlekły przebieg
Brak typowych nieprawidłowości w badaniu
klinicznym
![Page 54: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/54.jpg)
KONWERSJA A NERWICA (LUBAN-PLOZZA I INNI, 1992)
W przypadku konwersji konflikt motywacyjny
Tłumione nieakceptowane impulsy,
pragnienia i fantazje objawiają się w postaci
występowania określonych czynów w
przebiegu histerii
Objawy wyrażają leżący u podłoża konflikt
Próba komunikacji z otoczeniem
![Page 55: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/55.jpg)
PRZYKŁADY
Nagły wrzask w celu zwrócenia na siebie uwagi
Pracownik ma zostać zwolniony – zaczyna go boleć noga. Ból ustępuje kiedy znajduje nową pracę
Kobieta opuszcza własny dom, traci pamięć, rozpoczyna nowe życie (nieświadomie uciekając ze starego)
Utrata umiejętności chodzenia po traumie wiązane z wypadkiem (brak uzasadnienia medycznego)
Po kłótni z narzeczonym kobieta utraciła zdolność mówienia (mutyzm)
Życiowa szansa dla reżysera w postaci nakręcenia poważnego filmu, czemu towarzyszy olbrzymi stres i napięcie. Na następny dzień okazuje się, że mężczyzna stracił wzrok
![Page 56: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/56.jpg)
PSYCHOFIZJOLOGICZNY MODEL ZABURZEŃ
WYSTĘPUJĄCYCH POD POSTACIĄ SOMATYCZNĄ (LIEB, HESSLINGER, JACOB, 2007)
1. czynnik spustowy lub wyzwalający – informacja o chorobie somatycznej, psychospołeczne czynniki obciążające
2. Objawy somatyczne, doznania
3. Spostrzeganie
4. Percepcja jako zagrażające oznaka choroby
5. Uwaga skoncentrowana na własnym ciele
6. Doznawanie i percepcja objawów somatycznych (więcej i częściej)
![Page 57: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/57.jpg)
PODSUMOWUJĄC …
i. Choroba psychosomatyczna:
występowanie objawów somatycznych w etiologii których pojawiają się czynniki psychologiczne
i. Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną:
dominujące przekonanie o występowaniu objawów fizycznych przy braku ich obiektywnego uzasadnienia
![Page 58: Kiedy dusza choruje a ciało mówi. Kiedy ciało choruje a](https://reader031.vdocuments.site/reader031/viewer/2022012516/619083a88646171b6477f79e/html5/thumbnails/58.jpg)
Dziękuję za uwagę!
;-)