KEKAR (JOINT) STRUKTUR REKAHAN PADA BATUAN
PALING UMUM,
PALING BANYAK DIPELAJARI
TIDAK ATAU SEDIKIT MENGALAMI PERGESERAN
PALING SULIT UNTUK DIANALISA
HUBUNGANNYA
DENGAN MASALAH – MASALAH
1. GEOLOGI TEKNIK
2. GEOLOGI MINYAK & GAS BUMI
3. TATA AIR TANAH
4. MINERALISASI BENTUK CEBABKAN
PENGARAHAN DALAM PENAMBANGAN
KEKAR DAPAT DIJUMPAI PADA:
SEDIMEN YG TIDAK MENGELAMI GANGGUAN TEKTONIK DAN
MASIH LEPAS
LAPISAN BATUBARA YANG SEDIKIT TERANGKAT
PADA SEMUA BATUAN BEKU DALAM
PADA SEBAGIAN BESAR BATUAN LELEHAN
POLA KEKAR YG RUMIT TERDAPAT DI:
PEGUNUNGAN LIPATAN
BATUAN KRISTALIN BERUMUR PRA-TERSIER
KEKARPALING SUKAR DIANALISA
KARENA:
PEMBENTUKANNYA TIDAK TERBATAS WAKTU:
• SEJAK SEDIMEN DIENDAPKAN/BATUAN BEKU MENDINGIN
• MENGALAMI DIAGENESA
• SAMPAI MENGALAMI GANGGUAN :
GAYA
KEKAR KEKAR
NON TEKTONIK TEKTONIK
TIDAK MEMPERLIHATKAN
ADANYA PERGESERAN
BLOK DIAGRAMkedudukan kekar
BDEF = vertikal joint dengan strike N-E
GHI = joint dgn strike N-E & dip 50kearah E
G E
Simbol kekar dalam peta:
a. Strike & Dip kekar b.Strike & Dip vertikal kekar c. Kekar horisontal
A H B
C I D
50
F
PENGKELASAN KEKARDIDASARKAN KEPADA
1.BENTUK
1. SISTIMATIK2. TAK
SISTIMATIK
2.UKURAN
1. MASTER JOINT2. MAJOR JOINT3. MINOR JOINT4. MICRO JOINT
3.KERAPATAN
DINYATAKAN DGN:JUMLAH/SATUAN JARAK
LINTASANPENGAMATAN YANGDIBUAT PADA ARAHKEKAR
4.CARATERJADINYA
1. KEKAR GERUS2. KEKAR TARIK
1. ORDE PERTAMA2. ORDE KEDUA
1. BENTUKNYAa.Kekar Sistimatik
Dijumpai berpasanganArahnya sejajar atau hampir sejajarMempunyai bidang-bidang kekar yg
rataHampir tegak lurus pd batas litologi
b.Kekar Tak Sistematis
Saling bertemuPermukaannya selalu melengkungUmumnya berakhir pada bidang
perlapisan
JENIS KEKARBERDASARKAN BENTUKNYA
2. UKURANNYA
1. Master joint ( puluh – ratusan m)2. Major joint ( lebih kecil/< 10 m)3. Minor joint ( beberapa cm)4. Mikro joint ( < 1 inchi)
3.KERAPATAN KEKAR Dinyatakan dengan: jumlah/satuan jarak lintasan
pegamatan yg dibuat tegak lurus pada arahkekar
Tidak Merata :Berbeda-beda menuruti jenis Batuannya.
Untuk tiap batuanditentukan olehukuran drpd batuan itu
Ditentukan oleh derajat pelenturan/deformasi
Aspek kerapatanKerapatan pada kekar
beberapa ratus ribu kali lipatdaripada sesar
Kerapatan tidak merata tetapiberbeda-beda menuruti jenisbatuannya
Untuk tiap jenis batuantergantung dari ukuran/ketebalandaripada batuan itu
Kerapatan dipengaruhi oleh derajatpelenturan
4.BERDASARKAN KEJADIANNYA
Didasarkan kpd susunan poros utama:“tegasan” dan “keterakan”
(a). Kekar gerus (Shear joints) S(b). Kekar tarikan (Tension joint) T
Extension ReleaseJoint Joint( E ) ( R )
JENIS KEKAR BERDASARKAN CARA TERJADINYA
Shear joint(kekar gerus)
Extension joint(Kekar tarik)
Release joint
Sifat2 Kekar Gerus BIASANYA BIDANGNYA LICIN MEMOTONG SELURUH BATUAN BIASANYA ADA GORES-GARIS MEMOTONG LANGSUNG FRAGMEN KONGLOMERAT ADANYA JOINT SET (2,3 ATAU LEBIH)
SESAR MENGHASILKAN JUGA JOINT SET
KEKAR GERUS(2ND ORDER S.J.)
Kekar tarik(terbuka)
Kekar gerus(tertutup)
CIRI-CIRI KEKAR GERUS DAN KEKAR TARIKKEKAR GERUSBidang permukaan rata/licinBerpasanganFragmen akan terpotongTertutup
KEKAR TARIKTerbuka(dapat terisi)tidak beratuaran; mengikuti bagian litologi yangberubah.
Genesa :
KEKAR GERUS
Bidang permukaan rata/licintidak dipengaruhi perubahanlitologi setempat
Berpasangan
Fragmen akanterpotong
KEKAR TARIK- Terbuka dapat terisi- tidak beratuaran; menikutibagian litologi yangberubah.
Sifat Khas Kekar Tarik(Tension)
TIDAK TERATUR BIDANG-BIDANGNYA TIDAK RATA SELALU TERBUKA
ANALISA STUKTUR REKAHAN AKAN DAPAT MEMBANTU :
1. MENENTUKAN DAERAH2 YANG MUNGKIN MERUPAKAN TEMPAT YGPALING BAIK UNTUK PENGENDAPAN CEBAGAN
2. MENENTUKAN KIRA-KIRA BENTUK DARI CEBAGAN DAN DARI SINIDAPAT PULA DITENTUKAN BAGAIMANA CARA2 PENAMBANGAN
Kekar dan sesar
kekar
kekar
Diagram kipas
Diagram mawar
Kekar akibat lipatan
Arah kekar terhadap lipatan
KEKAR AKIBAT PENDINGINAN MAGMA(non tektonik)
Sheeting joint
Columnar joint - basalt
Kekar tiang
Kekar berlembar(sheeting joint)
Kekar akibat intrusi
ACARA 3: MENENTUKAN KEDUDUKAN GARIS POTONGData : Kedudukan bidang sesar N70E/70SE memotong lapisan batubara S20E/30SETentukan : Kedudukan garis potong tersebut(………°, N °E, Rake sesar……°, rake batubara …..°.)
Garispotong
Plunge
Rakesesar
Rakebatubar
a
70
30
Bearing
Cara mengerjakan soal:1. Buat salib sumbu2. Garis arah N 70° E3. Garis dip tegak lurus arah4. Tarik garis tegak lurus 1 cm dr
garis dip dan memotong dip.5. Garis sejajar arah melalui titik
perpotongan dip dgn jarak 1 cm.6. Idem lapisan batubara7. Tentukan garis potong melalui titik
potong kedua arah sesar danbatubara
8. Tentukan kedudukan garis potong (bearing, plunge)
9. Tentukan rake sesar dan batubaradengan merebahkan ke horizontaldari kedua dip sesar dan batubara.
ACARA 3: MENENTUKAN KEDUDUKAN GARIS POTONGData : Kedudukan bidang sesar N70E/70SE memotong lapisan batubara S20E/30SETentukan : Kedudukan garis potong tersebut(………°, N °E, Rake sesar……°, rake batubara …..°.)
Garispotong
Rakebatubar
a
70
30
Cara mengerjakan soal:1. Buat salib sumbu2. Garis arah N 70° E3. Garis dip tegak lurus arah4. Tarik garis tegak lurus 1 cm dr
garis dip dan memotong dip.5. Garis sejajar arah melalui titik
perpotongan dip dgn jarak 1 cm.6. Idem lapisan batubara7. Tentukan garis potong melalui titik
potong kedua arah sesar danbatubara
8. Tentukan kedudukan garis potong (bearing, plunge)
9. Tentukan rake sesar dan batubaradengan merebahkan ke horizontaldari kedua dip sesar dan batubara.
Rakesesar