Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
De relatie tussen ervaringsgericht kleuteronderwijs en leerlinguitkomsten
Positief of Negatief? En voor wie?
Jerissa de Bilde, Bieke De Fraine & Jan Van Damme
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Ervaringsgericht werken
Gerichtheid op ervaringswereld kinderen
Uit: Laevers & Van Sanden (1992). Basisboek voor een ervaringsgerichte kleuterklaspraktijk.
CEGO Publishers.Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Betrokkenheid en welbevinden criteria voor kwaliteit onderwijsproces
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Betrokkenheid
PROCES EFFECTdoelen
resultaten
Welbevinden
CONTEXTaanpak
principes
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Bevorderende factoren Leerkrachtstijl
Autonomieondersteuning Gevoeligheid voor beleving Stimulerend tussenkomen
Organisatorische aspecten Vrije initiatief Aantrekkelijke hoeken (rijk milieu) Aandacht voor interesses in thema’s (open projecten) Aandacht voor socio-emotionele vaardigheden
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Onderzoeksvragen
2 onderzoeksvragen1. Verband tussen EGO aspecten en taalprestaties,
rekenprestaties, schools plezier en onafhankelijkheid? Hoofdeffecten
2. Zijn deze verbanden hetzelfde voor risicoleerlingen en kansrijke kinderen? Interactie-effecteno 3 manieren om risicoleerlingen te definiëren
– Sociaal economische status (lage SES, gemiddelde SES, hoge SES)– Beginprestatie taal (lage taalprestatie, gemiddelde taalprestatie, hoge
taalprestatie)– Beginprestatie rekenen(lage rekenprestatie, gemiddelde rekenprestatie,
hoge rekenprestatie)
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Vorig onderzoek
LEARN project 2003-2007 in Suriname Vergelijking LEARN- met gelijkaardige scholen
o LEARN scholen meer leertaakgerichtheid, concentratie en huiswerkattitude
o Geen verschillen in taal- en rekenprestaties
Basisrapportage observaties (Van Heddegem, Laevers, & Van Damme; 2004)
Relatie met geobserveerde betrokkenheido Stimulerend tussenkomen consistent geassocieerd met
hogere betrokkenheid
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Huidig onderzoek
139 derde kleuterklassen (SiBO) 2360 kleuters gemiddeld 5 jaar en 10 maanden Kind kenmerken
Taal- en rekenprestaties begin en eind kleuterklaso Taal voor Kleuters en Rekenbegrip
Leerkrachtrapportageo Plezier op school (‘Dit kind houdt niet van school’)o Onafhankelijkheid (‘Dit kind kan zijn eigen doelen stellen’)
Socio-Economische Status (SES)o Het opleidingsniveau en beroepsniveau van ouders en
gezinsinkomen
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Klaskenmerken Leerkrachtstijl (ADOS, Laevers et al. 1997)
o Autonomieondersteuning (‘Deze leerkracht reageert niet op wat kinderen interessant vinden’)
o Gevoeligheid voor beleving (‘Deze leerkracht bekritiseert en ontmoedigt kinderen’)
o Stimulerend tussenkomen (‘Deze leerkracht introduceert activiteiten op een boeiende wijze’)
Percentage tijd besteed aan Activiteiteno Verplichte activiteiteno Beperkte keuze activiteiten (max. 4 keuzemogelijkheden)o Vrije keuze activiteiten (>4 keuzemogelijkheden)
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Op interesse gebaseerde projecten = open projecteno Traditionele thema’s (e.g. Christmas)o Niet-traditionele thema’so Thema’s gebaseerd op interesses
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Bereik Gem. SD Min. Max.Leerkrachtstijl
Stimulerend tussenkomen 1-4 3.09 0.58 1.38 4.00
Autonomieondersteuning 1-4 2.84 0.61 1.00 4.00
Gevoeligheid voor beleving 1-4 3.22 0.54 1.50 4.00
Organisatorische aspecten
Open projecten 1-4 2.02 0.74 0.41 4.00
Tijd verplichte activiteiten 0-100 0.61 0.18 0.00 1.00
Tijd beperkte keuzeactiviteiten 0-100 0.16 0.15 0.00 0.64
Tijd vrije keuze activiteiten 0-100 0.26 0.18 0.00 0.67
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
2 onderzoeksvragen1. Is er in het algemeen een verband met
leerlinguitkomsten? Hoofdeffecten2. Verschilt het verband met leerlinguitkomsten afh. van
SES en initiële taal- of rekenprestaties? Interactie-effecten
Multilevel regressie analyse (MLWin) 2 niveaus (leerlingen binnen leerkrachten) Stapsgewijze procedure→ Gecombineerd model
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
1. Taal- en rekenprestatie
1. Hoofdeffecten
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Taalprestaties Rekenprestaties
Kindvariabelen B SE B SE
Intercept 52.63 *** 0.27 51.19 *** 0.19
Gender (jongen) -0.95 *** 0.22 0.61 *** 0.17
Leeftijd (in maanden) -0.12 *** 0.03 -0.10 *** 0.02
Beginprestatie taal 0.35 *** 0.02 0.15 *** 0.01
Beginprestatie wiskunde 0.39 *** 0.02 0.62 *** 0.02
SES 0.02 0.16 0.60 *** 0.12
Klaskenmerken
Stimulerend tussenkomen 1.09 ** 0.40 1.38 *** 0.35
Tijd beperkte keuze -3.86 ** 1.19
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
2. Interactie-effecten
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Taalprestaties RekenprestatiesKindvariabelen B SE B SE Intercept 52.52 *** 0.27 51.16 *** 0.19 Gender -0.97 *** 0.22 0.61 *** 0.17 Leeftijd (in maanden) -0.12 *** 0.03 -0.10 *** 0.02 Beginprestatie taal 0.36 *** 0.02 0.15 *** 0.01 Beginprestatie rekenen 0.39 *** 0.02 0.62 *** 0.02 SES 0.05 0.16 0.61 *** 0.12Klaskenmerken Tijd beperkte keuze -1.27 1.71 -3.62 ** 1.19 SES x Tijd beperkte keuze 2.56 * 1.03 1.61 * 0.77 Autonomieondersteuning -0.21 0.40 -0.86 * 0.34 Taal x Autonomieondersteuning 0.09 *** 0.02 0.05 *** 0.02 Stimulerend tussenkomen 1.16 *** 0.35 Rekenen x Stimulerend tussenkomen -0.06 *** 0.02
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Taalprestatie Rekenprestatie
Perc. tijd aan beperkte keuze activiteiten
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Taalprestatie Rekenprestatie
Autonomie-ondersteuning
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Rekenprestatie
Stimulerend tussenkomen
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
2. Schools plezier en onafhankelijkheid
1. Hoofdeffecten Geen significante hoofdeffecten
2. Interactie-effecten
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Schools plezier Onafhankelijk functionerenKindkenmerken B SE B SE Intercept 5.09 *** 0.04 3.96 *** 0.05 Gender -0.19 *** 0.03 -0.17 *** 0.03 Age 0.01 0.00 0.01 * 0.00 ILA 0.01 *** 0.00 0.03 *** 0.00 IAA 0.01 *** 0.00 0.05 *** 0.00 SES 0.06 ** 0.02 0.13 *** 0.02Klaskenmerken Tijd vrije keuze _ _ 0.09 0.23 Rekenen x Tijd vrije keuze _ _ 0.03 *** 0.01 Tijd verplichte keuze -0.02 0.19 Rekenen x Tijd verplichte keuzen -0.02 * 0.01 _ _ Open projecten 0.03 0.05 _ _ Rekenen x Open projecten 0.00 * 0.00 _ _
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Significante verschillen, doch geen significant positief of negatief verband voor risico- of nietrisicoleerlingen
-Open projecten-Perc. vrije Keuze
-Perc. verplichte keuze
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Bevindingen
Gedifferentieerd beeld Geen significante verbanden tussen EGO aspecten
en leerlinguitkomsten bij de groep kinderen met een hoge SES of hoge beginprestaties
Bij de risicoleerlingen werden wél significante verbanden gevonden
o Stimulerend tussenkomen positief geassocieerd met prestaties
o Autonomie-ondersteunende leerkrachtstijl, grote hoeveelheid tijd besteed aan beperkte keuzeactiviteiten is negatief geassocieerd met prestaties
o Beeld mbt. niet-cognitief functioneren in zelfde lijn, maar minder uitgesproken
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Betekenis interacties?
Hebben risicoleerlingen andere onderwijsbehoeften?
Presteren ze beter in een gestructureerd, prestatiegericht klimaat?
‘Vrije’ omgeving te complex, te ongestructureerd of te weinig leeropportuniteiten?
Kansrijke kinderen hechten meer belang aan het krijgen van keuzes en vrijheid?
Kloof tussen context en cultuur thuis en op school?
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Bedenkingen
Design Correlationeel, geen causale verbanden
Problemen leerkrachtrapportage van kindfunctioneren hoge gemiddeldes en weinig spreiding
Problemen observaties Veel observatoren, moeilijke instrumenten Weinig variatie leerkrachtgedrag (<-> USA)
Steunpunt SSL Conferentie 2011
Onderzoek gefinancierd door de Vlaamse Regering in het kader van het programma ‘Steunpunten voor Beleidsrelevant Onderzoek’
Conclusie
Ander onderzoek noodzakelijk Interventie-onderzoek Oudere leerlingen
Belang onderzoek bij implementatie vernieuwing→ Evidence-based werken
Steunpunt SSL Conferentie 2011