7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 1/91
ES@LJEC LFI CDFXNFYEDFL@
KLFAEFM CDJRL[LYEXN LFL@USES
RLAESYLF―S RN[SRNCYEXN
SLEI L@E
@3H25RJKL2<<9
JLSYN[ EF K^SEFNSS LIJEFESY[LYEDF
HLC^@YU DH CDJJN[CN
^FEXN[SEYU DH CNFY[L@ R^FOLK
@LGD[N, RLAESYLF
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 2/91
LCAFD]@NIMNJNFY
He{sy dh l`` E }d~`i `ean yd yglfa ju L``lg L`jemgyu, ]gd mlxn jn ygn cd~{lmn, gnl`yg, lfi
nfn{mu yd lccdjr`esg ju ygnses ef i~n yejn lfi }eygd~y ]gdsn gn`r yges sy~iu }gecg
{n|~e{ni ~fye{efm nhhd{ys }d~`i glxn fdy knnf rdssek`n yd cdjr`nyn }eygef ygn yejn `ejeys&
Srncel` yglfas md yd ju h{enfi Fl}n` Jnaal}e }gd gn`rni jn }eyg cdjre`efm ilyl h{dj ygn
xl{ed~s klfas‗ heflfcel` sylynjnfys&
E lrr{ncelyn ygn jlfu gn`rh~` {nxen} cdjjnfys h{dj ju ygnses S~rn{xesd{ J{& Ke`l` Sl{}l{
ef ejr{dxefm ju iessn{ylyedf&
@lsy k~y fdy `nlsy, E nwynfi ju yglfas yd ju nfye{n hlje`u hd{ jd{l` s~rrd{y lfi r{lun{s hd{
ju gnl`yg lfi nfcd~{lmnjnfy i~{efm ju }d{a df yges iessn{ylyedf&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 3/91
YLK@N DH CDFYNFYS
S{& Fd& Insc{eryedf Rlmn Fd&
@esy dh e``~sy{lyedfs lfi ylk`ns <
R{nhlcn ;
Nwnc~yexn S~jjl{u 3
Cglryn{ < Efy{di~cyedf lfi dxn{xen} 9
<&< Inhefeyedf dh klfaefm1 cdfxnfyedfl` ( Es`ljec 9
<&; K{enh gesyd{u dh klfaefm 'cdfxnfyedfl` lfi Es`ljec% 8
<&3 Yurns dh klfas 5
<&9 Efsy{~jnfys dh cdfxnfyedfl` klfaefm <2
<&> Efsy{~jnfys d{ jdins dh Es`ljec heflfcn <3
<&8 Es`ljec klfaefm ef Rlaesylf <>
<&= Cdfxnfyedfl` xs& Es`ljec klfas – ygnd{nyecl` rn{srncyexn <8
<&7 Sy{~cy~{n dh heflfcel` sncyd{ dh Rlaesylf <5<&5 Heflfcel` Sylynjnfys dh l Cdfxnfyedfl` ( Es`ljec
Klfas – L Iessncyedf
;3
Cglryn{ ; @eyn{ly~{n {nxen} ;=
Cglryn{ 3 [nsnl{cg lfi jnygdid`dmu 39
3&< Lfl`uses yncgfe|~ns 39
3&; Heflfcel` {lyed lfl`uses 3>
3&;&< @e|~eieyu {lyeds 3>
3&;&; R{dheylke`eyu {lyeds 3=
3&;&3 [esa lfi sd`xnfcu {lyeds 373&;&9 Nhhecenfcu {lyeds 9;
3&3 ^fin{`uefm lss~jryedfs dh ygn cdjrl{lyexn lfl`uses 9>
3&9 @ejeylyedf dh heflfcel` lfl`uses 98
3&> Njre{ecl` {ns~`ys 9=
3&>&< @e|~eieyu {lyeds lfl`uses 9=
3&>&; R{dheylke`eyu {lyeds lfl`uses >2
3&>&3 [esa lfi sd`xnfcu {lyeds lfl`uses >9
3&>&9 Nhhecenfcu {lyeds lfl`uses >5
Cglryn{ 9 Cdfc`~iefm [njl{as 83
9&< S~jjl{u dh Hefiefms 839&; Cdfc`~sedf 8>
9&3 [ncdjjnfilyedfs 88
Kek`edm{lrgu 8=
Lrrnfiecns =;
Lrrnfiew L Ylk`ns dh {lyed lfl`uses =;
Lrrnfiew K Cdjrl{lyexn lfl`uses dh Es`ljec heflfcefm r{di~cys 72
Lrrnfiew C M`dssl{u dh yn{js 7;
]nkseyns 7=
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 4/91
<
@ESY DH YGN E@@^SY[LYEDFS LFI YLK@NS
Ylk`n <&< Sy{~cy~{n dh ygn heflfcel` susynj dh Rlaesylf – ;227……………………&&…&;2Hem~{n <&< L recyd{el` inrecyedf dh ygn heflfcel` susynj dh Rlaesylf – ;227…………&&&&&;;
Ylk`n <&; Kl`lfcn sgnny dh l cdfxnfyedfl` klfa – klsni df h~fcyedfl`eyu……………&&&;3
Ylk`n <&3 Kl`lfcn sgnny dh lf Es`ljec klfa – klsni df h~fcyedfl`eyu……&…………&…;9
Hem~{n 3&< @dlf yd Inrdsey [lyed '@I[%…………………………………&…………&…&9=
Ylk`n 3&< @dlf yd Inrdsey [lyed '@I[%…………………………………&……………&&9=
Hem~{n 3&; Clsg ( Rd{yh d`ed Efxnsyjnfy yd Inrdsey [lyed 'CREI[%……………………&97
Ylk`n 3&; Clsg ( Rd{yhd`ed Efxnsyjnfy yd Inrdsey [lyed 'CREI[%……………………&97
Hem~{n 3&3 @dlf yd Lssny [lyed…………………………………………………………&&95
Ylk`n 3&3 @dlf yd Lssny [lyed…………………………………………………………&&95
Hem~{n 3&9 [ny~{f df Lssnys [lyed………………………………………………………&>2
Ylk`n 3&9 [ny~{f df Lssnys [lyed………………………………………………………&>2
Hem~{n 3&> [ny~{f df N|~eyu [lyed………………………………………………………&><
Ylk`n 3&> [ny~{f df N|~eyu [lyed………………………………………………………&><
Hem~{n 3&8 Nl{fefm rn{ sgl{n [lyed………………………………………………………>;
Ylk`n 3&8 Nl{fefm rn{ sgl{n [lyed………………………………………………………>;
Hem~{n 3&= R{dhey yd Nwrnfsn [lyed……………………………………………………&…>3
Ylk`n 3&= R{dhey yd Nwrnfsn [lyed……………………………………………………&…>3
Hem~{n 3&7 Inky yd N|~eyu [lyed………………………………………………………&…>9
Ylk`n 3&7 Inky yd N|~eyu [lyed………………………………………………………&…>>
Hem~{n 3&5 Inky yd Ydyl` Lssnys [lyed……………………………………………………>>
Ylk`n 3&5 Inky yd Ydyl` Lssnys [lyed……………………………………………………>8Hem~{n 3&<2 N|~eyu J~`yer`en{ [lyed………………………………………………………>8
Ylk`n 3&<2 N|~eyu J~`yer`en{ [lyed……………………………&&&&………………………>8
Hem~{n 3&<< Clreyl` Lin|~lcu [lyed………………………………………………………>=
Ylk`n 3&<< Clreyl` Lin|~lcu [lyed………………………………………………………>=
Hem~{n 3&<; Fdf Rn{hd{jefm @dlfs yd Fny @dlfs [lyed…………………………………&&>7
Ylk`n 3&<; Fdf Rn{hd{jefm @dlfs yd Fny @dlfs [lyed…………………………………&&>7
Hem~{n 3&<3 Lssny ^ye`ezlyedf [lyed…………………………………&…………&&………&&>5
Ylk`n 3&<3 Lssny ^ye`ezlyedf [lyed……………………………………&&……&…………&&>5
Hem~{n 3&<9 Efcdjn yd Nwrnfsn [lyed……………………………………………………&&82
Ylk`n 3&<9 Efcdjn yd Nwrnfsn [lyed……………………………………………………&&82
Hem~{n 3&<> Drn{lyefm nhhecenfcu [lyed…………………………………………………&&&8<Ylk`n 3&<> Drn{lyefm nhhecenfcu [lyed…………………………………………………&&&8<
Ylk`n 3&<8 Cdjrl{esdf dh Es`ljec Klfas- lfi Cdfxnfyedfl` Klfas- Heflfcel` [lyeds&&&8;
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 5/91
;
R[NHLCN
Es`ljec klfas glxn jlflmni yd rdseyedf ygnjsn`xns ls lf liieyedfl` lfi l`yn{flyn heflfcel`
efsyey~yedf }gecg dhhn{s klfaefm hlce`eyens seje`l{ yd cdfxnfyedfl` klfas ef l`jdsy jdsy dh ygn
cd~fy{ens dh ygn }d{`i, ygd~mg syl{yni hn} inclins lmd&
Ef Rlaesylf, Es`ljec klfaefm lfi heflfcn syl{yni ef nemgyens }eyg ygn n`ejeflyedf dh efyn{nsy ef
cdjr`elfcn }eyg ygn R{efcer`ns dh Es`ljec Sgl{e‗lg& K~y ygn efeyelyexn yd efy{di~cn Es`ljec
Klfaefm }ls `l~fcgni klca ef ;22< lhyn{ ygn S~r{njn Cd~{y xn{iecy df n`ejeflyedf dh
efyn{nsy h{dj ygn heflfcel` susynj dh ygn cd~fy{u, ygn mdxn{fjnfy inceini yd r{djdyn Es`ljec
klfaefm ef l m{li~l` jlffn{ lfi ls l rl{l``n` lfi cdjrlyek`n susynj ygly es ef `efn }eyg knsy
efyn{flyedfl` r{lcyecns&
Ygn rn{hd{jlfcn nxl`~lyedf dh Es`ljec Klfas es nsrncel``u ejrd{ylfy kncl~sn dh m`dkl`ezlyedf
nhhncy, ls m`dkl`ezlyedf gls r~y Es`ljec Klfas ef yd~mg cdjrnyeyedf }eyg cdfxnfyedfl` klfas
ef l`jdsy l`` jl{anys dh ygn }d{`i& Sdjn cd~fy{ens dh ygn }d{`i glxn l``d}ni Es`ljec klfaefm
efi~sy{u ls rl{l``n` heflfcel` susynj }ge`n sdjn glxn o~sy syl{yni }eyg nwrn{ejnfyl` jdin`s,
}ge`n sdjn l{n sye`` sy~iuefm ey ls l xelk`n heflfcel` susynj& Ygn nwesyefm {nsnl{cg ef Es`ljec
Klfaefm lfi heflfcn gls hdc~sni r{ejl{e`u df ygn cdfcnry~l` ess~ns ~fin{`uefm efyn{nsy h{nn
klfaefm&
Yges rlrn{ es d{mlfezni ef hd~{ cglryn{s1 cglryn{ <, Efy{di~cyedf lfi dxn{xen} insc{ekn ygn
ygnd{nyecl` h{ljn}d{a dh klfaefm, Es`ljec klfaefm, xl{ed~s jdins dh heflfcn ef cdfxnfyedfl`
lfi Es`ljec Klfaefm, heflfcel` sy{~cy~{n dh Rlaesylf lfi l iessncyedf dh ygn heflfcel`
sylynjnfys dh kdyg yurns dh klfas& Cglryn{ ; insc{ekns ygn `eyn{ly~{n {nxen} df Es`ljec
klfaefm rn{hd{jlfcn xes*â*xes cdfxnfyedfl` klfaefm ef xl{ed~s cd~fy{ens dh ygn }d{`i&
Cglryn{ 3, mexns ygn {nsnl{cg jnygdid`dmu lfi xl{ed~s heflfcel` {lyed lfl`uses ~sni hd{ ygn
rn{hd{jlfcn {nxen} dh kdyg yurns dh klfaefm susynjs df sljr`n klses dxn{ ygn rn{edi dh >
unl{s ;229*;227 lfi l`sd ygn njre{ecl` hefiefms& ]ge`n Cglryn{ 9, cdfsesys dh Cdfc`~iefm
{njl{as, }gecg s~jjl{ezns ygn hefiefms, cdfc`~sedf df ygn rn{hd{jlfcn {nxen} dh kdyg yurns
dh klfas ef Rlaesylf lfi mexns hn} {ncdjjnfilyedfs&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 6/91
3
NWNC^YEXN S^JJL[U
Yges iessn{ylyedf lfl`usns ygn rn{hd{jlfcn dh Es`ljec xes*l*xes cdfxnfyedfl` klfas ef
Rlaesylf dxn{ ygn rn{edi dh ;229*;227& Rlaesylf gls knnf cgdsnf ls l hdcl` rdefy hd{ ygn
sy~iu sefcn kdyg yurns dh klfas l{n rn{hd{jefm ef ygn jl{any lfi ygn{n gls knnf fd s~cg
sy~iu r{nxed~s`u ef ygn cd~fy{u& Ygn sy~iu efxnsyemlyns }gnygn{ Es`ljec klfas l{n rn{hd{jefm
}n`` ef Rlaesylf cdjrl{ni yd ygn cdfxnfyedfl` klfas& Heflfcel` {lyed lfl`uses hd{ `e|~eieyu,
r{dheylke`eyu, {esa, sd`xnfcu lfi nhhecenfcu lfl`uses dh ygn sljr`n dh klfas h{dj kdyg
clynmd{ens }ls rn{hd{jni yd ynsy ygn dxn{l`` rn{hd{jlfcn& Ygn {ns~`ys efieclyn ygly Es`ljec
klfas ef Rlaesylf glxn knyyn{ lssny |~l`eyu, jd{n `e|~ei, r{dheylk`n cdjrl{ni yd ygne{
cd~fyn{rl{y Cdfxnfyedfl` Klfas& Hefl``u, ydyl` nwrnfsns ef cdfxnfyedfl` klfaefm l{n gemg
}gecg lhhncys r{dheylke`eyu lfi semfeheclfy ljd~fy dh fdf rn{hd{jefm `dlfs lhhncy ygne{
sd`xnfcu lfi efc{nlsns c{niey {esa&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 7/91
9
CGLRYN[ < EFY[DI^CYEDF ( DXN[XEN] DH YGN YDREC
<&< KLFAEFM – INHEFNI
H{dj ygn Eyl`elf klfcl jnlfefm -knfcg-, ygn ylk`n ly }gecg l inl`n{ ef jdfnu }d{ani& L klfa
es fd} l heflfcel` efsyey~yedf }gecg dhhn{s slxefms lfi cgn|~n lccd~fys, m{lfy `dlfs lfi
r{dxeins dygn{ heflfcel` sn{xecns, jlaefm r{dheys jlef`u h{dj ygn iehhn{nfcn kny}nnf efyn{nsy
rlei df inrdseys lfi cgl{mni hd{ `dlfs, r`~s hnns hd{ lccnryefm ke``s lfi dygn{ sn{xecns
'Cl{n}, <558%&
L klfa es inhefni ku Jn{{elj*]nksyn{‗s df`efn iecyedfl{u 'Jn{{elj ]nksyn{ Iecyedfl{u% ls
””lf nsylk`esgjnfy hd{ ygn c~sydiu, `dlf, nwcglfmn, d{ ess~n dh jdfnu, hd{ ygn nwynfsedf dh
c{niey, lfi hd{ hlce`eylyefm ygn y{lfsjessedf dh h~fis&‗‗
Lccd{iefm yd Dwhd{i Nfm`esg Iecyedfl{u 'Dwhd{i Nfm`esg Iecyedfl{u%, Klfa es lf
d{mlfezlyedf dhhn{efm heflfcel` sn{xecns, nsrncel``u ygn slhnannrefm dh c~sydjn{s‗ jdfnu ~fye`
{n|~e{ni lfi jlaefm `dlfs ly efyn{nsy& ; 'ygn klfa% ygn syd{n dh jdfnu d{ ydanfs gn`i ku ygn
klfan{ ef sdjn mljk`efm d{ kdl{i mljns&
Lccd{iefm yd Klfaefm Cdjrlfens D{ieflfcn '<58;%, „klfaefm jnlfs ygn lccnryefm, hd{ ygn
r~{rdsn dh `nfiefm d{ efxnsyjnfy, dh inrdseys dh jdfnu h{dj ygn r~k`ec, {nrlulk`n df injlfi
d{ dygn{}esn, lfi }eygi{l}l` ku cgn|~n, i{lhy, d{in{ d{ dygn{}esn&‘
Es`ljec klfaefm gls knnf inhefni ls klfaefm ef cdfsdflfcn }eyg ygn nygds lfi xl`~n susynj
dh Es`lj lfi mdxn{fni, ef liieyedf yd ygn cdfxnfyedfl` mddi mdxn{flfcn lfi {esa jlflmnjnfy
{~`ns, ku ygn r{efcer`ns `lei id}f ku Es`ljec Sgl{e‗lg& Efyn{nsy h{nn klfaefm es l fl{{d}
cdfcnry infdyefm l f~jkn{ dh klfaefm efsy{~jnfys d{ drn{lyedfs, }gecg lxdei efyn{nsy&
Es`ljec klfaefm, ygn jd{n mnfn{l` yn{j es nwrncyni fdy df`u yd lxdei efyn{nsy*klsni
y{lfslcyedfs, r{dgekeyni ef ygn Es`ljec Sgl{e‗lg, k~y l`sd yd lxdei ~fnygecl` r{lcyecns lfi
rl{yecerlyn lcyexn`u ef lcgenxefm ygn mdl`s lfi dkoncyexns dh lf Es`ljec ncdfdju 'Es`ljec
Klfaefm Inrl{yjnfy, ;227% &
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 8/91
>
Klfaefm lcyexeyens cdfi~cyni ef lccd{ilfcn }eyg ygn Es`ljec Sgl{e‗lg r{efcer`n es slei yd kn
Es`ljec klfaefm& Ygn jlef sd~{cns dh Sgl{e‗lg l{n \~{lf lfi Glinnyg }gecg gls srncehecl``u
hd{keiinf ~s~{u 'efyn{nsy ef ygn jdin{f hd{j% h{dj l`` y{lfslcyedfs, ls nfodefni ef ygn
hd``d}efm xn{sns h{dj ygn Gd`u \~{lf&
<& He{sy [nxn`lyedf 'S~{lg l`*[~j, xn{sn 35%
+Ygly }gecg ud~ mexn ls efyn{nsy yd efc{nlsn ygn rndr`ns- }nl`yg efc{nlsns fdy }eyg Mdi1 k~y
ygly }gecg ud~ mexn ef cgl{eyu, snnaefm ygn mddi}e`` dh Mdi, j~`yer`ens jlfehd`i&+ '32? 35%
;& Sncdfi [nxn`lyedf 'S~{lg l`*Fesl-, xn{sn <8<%
+Lfi hd{ ygne{ ylaefm efyn{nsy nxnf ygd~mg ey }ls hd{keiinf hd{ ygnj, lfi ygne{ }{dfmh~`
lrr{dr{elyedf dh dygn{ rndr`ns- r{drn{yu& ]n glxn r{nrl{ni hd{ ygdsn ljdfm ygnj }gd {noncy
hleyg l m{enxd~s r~fesgjnfy '9? <8<%+
3& Yge{i [nxn`lyedf 'S~{lg L` -Ej{lf, xn{sns <32*;%
+D kn`enxn{s, ylan fdy id~k`ni lfi {nid~k`ni efyn{nsy, lfi hnl{ Mdi sd ygly ud~ jlu r{dsrn{&
Hnl{ ygn he{n }gecg gls knnf r{nrl{ni hd{ ygdsn }gd {noncy hleyg, lfi dknu Mdi lfi ygn
R{drgny sd ygly ud~ jlu {ncnexn jn{cu&+
9& Hd~{yg [nxn`lyedf 'S~{lg l`*Kl|l{lg, xn{sns ;=>*7<%
+Ygdsn }gd knfnhey h{dj efyn{nsy sgl`` kn {lesni `ean ygdsn }gd glxn knnf i{exnf yd jlifnss
ku ygn yd~cg dh ygn Inxe`1 yges es kncl~sn ygnu slu? +Y{lin es `ean efyn{nsy+ }ge`n Mdi gls
rn{jeyyni y{lin lfi hd{keiinf efyn{nsy& Gnfcn ygdsn }gd glxn {ncnexni ygn lijdfeyedf h{dj
ygne{ @d{i lfi insesy jlu annr ygne{ r{nxed~s mlefs, ygne{ clsn knefm nfy{~syni yd Mdi1 k~y
ygdsn }gd {nxn{y sgl`` kn ygn efglkeylfys dh ygn he{n lfi lkein ygn{nef hd{nxn{&+ ';=>%
+Mdi inr{exns efyn{nsy dh l`` k`nssefm k~y k`nssns cgl{eyu1 Gn `dxns fdy ygn ~fm{lynh~` seffn{&+
';=8%
+Ygdsn }gd kn`enxn, rn{hd{j mddi innis, nsylk`esg r{lun{ lfi rlu ygn zlaly, ygne{ {n}l{i es
}eyg ygne{ @d{i1 fneygn{ sgd~`i ygnu glxn lfu hnl{, fd{ sgl`` ygnu m{enxn&+ ';==%
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 9/91
8
+2, kn`enxn{s, hnl{ L``lg, lfi mexn ~r }gly es sye`` i~n yd ud~ h{dj ygn efyn{nsy '~s~{u%, eh ud~
l{n y{~n kn`enxn{s&+ ';=7%
+Eh ud~ id fdy id sd, ygnf ylan fdyecn dh }l{ h{dj L``lg lfi Ges Jnssnfmn{& K~y, eh ud~
{nrnfy, ud~ clf glxn ud~{ r{efcerl`& Fneygn{ sgd~`i ud~ cdjjey efo~syecn fd{ sgd~`i ud~ kn
s~koncyni yd ey&+ ';=5%
+Eh ygn inkyd{ es ef iehhec~`yu, `ny gej glxn {nsreyn ~fye` ey es nlsen{, k~y eh ud~ hd{nmd d~y dh
cgl{eyu, ey es knyyn{ hd{ ud~ eh ud~ {nl`ezn&+ ';72%
+Lfi hnl{ ygn Ilu }gnf ud~ sgl`` kn {ny~{fni yd ygn @d{i lfi nxn{u sd~` sgl`` kn rlei ef h~``
}gly ey gls nl{fni lfi fd dfn sgl`` kn }{dfmni& „ ';7<%
<&; K[ENH GESYD[U DH KLFAEFM 'CDFXNFYEDFL@ ( ES@LJEC%
Njn{mnfcn dh cdfxnfyedfl` klfaefm
Klfaefm gls knnf ef nwesynfcn ef dfn hd{j d{ dygn{ hd{j yg{d~mgd~y gesyd{u dh jlfaefi h{dj
r{ngesyd{ec yejns yd ygn jdin{f yejns }eyg jd{n sdrgesyeclyedf&
Jlod{ nxnfys ef klfaefm gesyd{u1
* H`d{nfyefn Klfaefm * Ygn Jnieces lfi Reyyes ljdfm dygn{s
* Afemgys Ynjr`l{* nl{`ensy N~{d }ein $Jeinlsy klfaefm
* <<22*<322&Klfafdyns * Efy{di~cyedf dh rlrn{ jdfnu
* <82; * He{sy odefy*sydca cdjrlfu, ygn I~ycg Nlsy Efiel Cdjrlfu hd~fini
* <=;2 * Ygn Sd~yg Snl K~kk`n lfi Odgf @l}-s Jessesserre Scgnjn, }gecg cl~sni l
N~{drnlf heflfcel` c{eses lfi hd{cni jlfu klfan{s d~y dh k~sefnss
* <=7< * Ygn Klfa dh Fd{yg Ljn{ecl }ls hd~fi ku ygn Cdfyefnfyl` Cdfm{nss
* <722 * [dygscge`i hlje`u hd~fis N~{d }ein klfaefm&
* <723 * Ygn @d~eselfl R~{cglsn }ls ygn `l{mnsy `lfi inl` ef gesyd{u
* <5;5 * Sydca jl{any c{lsg
* <575 * o~fa kdfi sclfil` lfi cgl{mns lmlefsy Jecgln` Je`anf {ns~`yni ef fn} `nmes`lyedf
hd{ efxnsyjnfy klfas
* ;22< * Nf{df klfa{~rycu, cl~sefm fn} `nmes`lyedf hd{ lff~l` {nrd{yefm&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 10/91
=
D`insy R{exlyn Klfas
* Kl{c`lus }gecg }ls hd~fini ku Odgf H{nljn lfi Ygdjls Md~`i ef <852& Ygn klfa }ls
{nfljni yd Kl{c`lus ku H{nljn-s sdf*ef*`l}, Oljns Kl{c`lu, ef <=38&
* Gdrn ( Cd&, hd~fini ef <=8;&
* Kl{efms Klfa hd~fini ef <728&
* [dygscge`i hlje`u <=22 * r{nsnfy&
D`insy flyedfl` klfas
* Klfa dh S}ninf * Ygn {esn dh ygn flyedfl` klfas
* Klfa dh Nfm`lfi * Ygn nxd`~yedf dh jdin{f cnfy{l` klfaefm rd`ecens
* Klfa dh Ljn{ecl * Ygn efxnfyedf dh cnfy{l`ezni cgnca lfi rlujnfy r{dcnssefm yncgfd`dmu
* S}ess klfaefm
* ^feyni Sylyns Klfaefm
* Ygn Rnffsu`xlfel @lfi Klfa, hd~fini ef <=;3 lfi {ncnexefm ygn s~rrd{y dh Knfoljef
H{lfa`ef }gd }{dyn +Jdinsy Nf|~e{u efyd ygn Fly~{n lfi Fncnsseyu dh l Rlrn{ C~{{nfcu+ ef
<=;5 Ejrn{el` Klfa dh Rn{sel 'E{lf% '@dfujecs, ;225%&
H{dj Kl{yn{ yd Rlujnfy Susynjs
Jdfnu es ygn klses dh klfaefm& Lfi ygn klses dh jdfnu es ygn fnni hd{ l s~ksyey~yn hd{ ie{ncy`u
kl{yn{efm hd{ nxn{uygefm }n fnni& ””Kl{yn{‗‗ es inhefni ls y{liefm }eygd~y ygn ~sn dh jdfnu’
lfi ey clf kn y{lcni klca yd ygn xn{u d{emef dh cexe`ezlyedf& Clf ud~ ejlmefn gd} d~{
ncdfdju }d~`i drn{lyn eh }n ieif‗y ~sn jdfnu4 Ud~ }d~`i neygn{ glxn yd kn cdjr`nyn`u
sn`h*s~hhecenfy d{ glxn yd r{di~cn l mddi d{ sn{xecn ygly ud~ cd~`i y{lin hd{ }glynxn{ ud~
cd~`i fdy r{di~cn ud~{sn`h& Jdsy dh ~s }d~`i srnfi d~{ yejn jlaefm l`jdsy nxn{uygefm }n
fnnini 'efc`~iefm m{d}efm hddi, k~e`iefm sgn`yn{, lfi jlaefm c`dygns% d{ }d{aefm ly l
srncel`yu ygly dygn{s fnnini sd }n cd~`i y{lin hd{ jlfu dh ygn fncnsseyens dh `ehn& Ygn
srncel`yens }d~`i kn hn}& D~{ yncgfd`dmecl` lixlfcns }d~`i kn {nsy{ecyni ku lf efc{niek`u
efnhhecenfy susynj dh nwcglfmefm mddis lfi sn{xecns&
Ygn inxn`drjnfy dh jdfnu }ls l semfeheclfy lixlfcn dxn{ kl{yn{ ls l rlujnfy susynj& K~y
ydilu }n glxn nwynfini ygn cdfcnry dh rlujnfy susynjs }lu knudfi ygn d{emefl` cdfcnry dh
jdfnu& Dfn dh ygn he{sy synrs efyd jd{n sdrgesyeclyni rlujnfy susynjs }ls ygn inxn`drjnfy
dh cgncas lfi cgncaefm lccd~fys lfi jd{n {ncnfy`u ygn inxn`drjnfy dh r`lsyec jdfnu&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 11/91
7
Klfaefm l`sd h~`he``s l xl`~lk`n {d`n ef sdcenyu ku?
! R`luefm l anu {d`n ef heflfcel` efyn{jnielyedf,
! C{nlyefm heflfcel` r{di~cys lfi sn{xecns ygly knfnhey k~sefnssns lfi cdfs~jn{s,
! I{exefm l yg{exefm heflfcel` susynj {nm~`lyni ku sylyn lfi hnin{l` mdxn{fjnfys,
! Hlce`eylyefm ygn c{nlyedf dh jdfnu,
! Knefm efxd`xni ef ygn y{lfshn{ dh h~fis,
! [nefxnfyefm ygn heflfcel` h~y~{n * ygn h~y~{n dh klfaefm 'Ie``nu, ;227%&
K{enh gesyd{u dh Es`ljec klfaefm
Es`ljec klfaefm es fn} df`u }eyg {nsrncy yd ygn njn{mnfcn dh ]nsyn{f* syu`n klfaefm
efsyey~yedfs c`lejefm yd lign{n yd Es`ljec {~`ns df ygn r{dgekeyedf dh efyn{nsy& Ygn{n glxn, dh
cd~{sn, l`}lus knnf xl{ed~s Es`ljec y{~sys lfi j~y~l` sdcenyens cdfcn{fni }eyg gn`refm
rndr`n yg{d~mg clsg h`d} r{dk`njs d{ }eyg heflfcefm `l{mn{ r{doncys& Ygn he{sy jdin{f
nwrn{ejnfy }eyg Es`ljec klfaefm }ls ~fin{ylanf ef Nmury ~fin{ cdxn{ }eygd~y r{doncyefm lf
Es`ljec ejlmn ’ hd{ hnl{ dh knefm snnf ls l jlfehnsylyedf dh Es`ljec h~filjnfyl`esj ygly }ls
lflygnjl yd ygn rd`eyecl` {nmejn& Ygn redfnn{efm nhhd{y, `ni ku Lgjli N` Flool{, ydda ygn
hd{j dh l slxefms klfa klsni df r{dhey*sgl{efm ef ygn Nmuryelf yd}f dh Jey Mglj{ ef <583&Yges nwrn{ejnfy `lsyni ~fye` <58=, ku }gecg yejn ygn{n }n{n fefn s~cg klfas ef ygn cd~fy{u,
lfi dxn{ ygn fnwy yg{nn inclins l iexn{sn f~jkn{ dh Es`ljec Klfas, Es`ljec Efxnsyjnfy
Klfas, lfi Es`ljec Inxn`drjnfy Klfas njn{mni, lfi nxnfy~l``u {ncnexni mdxn{fjnfy
klcaefm ef sdjn J~s`ej cd~fy{ens, n&m& Rlaesylf, Jl`lusel, ygn M~`h Sylyns lfi lc{dss ygn
}d{`i& Ygnu glxn `l{mn`u hdc~sni df y{uefm yd kncdjn jlod{ r`lun{s ef efyn{flyedfl` klfaefm
lfi inxn`drefm efsy{~jnfys laef yd ygdsn ~sni ku dygn{ klfas }ge`sy hefiefm yncgfecl` `nml`
nwr`lflyedfs yd lccdjjdilyn ygdsn inxn`drjnfys }eyg ygn syer~`lyedfs dh Es`ljec @l}& Yg~s
ygnu clf dhynf kn snnf ls lf lyynjry yd jlan klfaefm r{lcyecns jd{n lccnrylk`n yd J~s`ejs
lfi yd r{dxein cdjrnyeyedf hd{ fdf*J~s`ej klfas 'Es`ljec Rl{yu dh K{eylef, ;223%&
<&3 YURNS DH KLFAS
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 12/91
5
Klfas cdjn }eyg l xl{enyu dh fljns, lfi dfn klfa clf h~fcyedf ls snxn{l` iehhn{nfy yurns dh
klfas& Hd``d}efm l{n ygn jdsy cdjjdf yurns dh klfas?
l& [nyle` klfas
L {nyle` klfa es l klfa ygly }d{as }eyg cdfs~jn{s, afd}f ls -{nyle` c~sydjn{s-
r{dxeiefm ygn jdsy cdjjdf klfaefm sn{xecns `ean cgncaefm lfi slxefm lccd~fys,
c~sydjn{ inrdseys, l~yd d{ jd{ymlmn `dlfs lfi {~ffefm d{ sgd{y yn{j heflfcns&
k& Cdjjn{cel` klfas
L cdjjn{cel` klfa es l klfa ygly }d{as }eyg k~sefnssns lfi efiexei~l`s glfi`efm ygn
klfaefm fnnis dh `l{mn lfi sjl`` k~sefnssns ef liieyedf yd ygn lkdxn jnfyedfni {nyle`klfaefm lcyexeyens h~fini lfi ~fh~fini hlce`eyens, kdyg sgd{y lfi `dfm yn{j, `dcan{
sn{xecns, {njeyylfcns, inl`efm ef hd{nw lfi sd df&
c& Efxnsyjnfy klfas
Efxnsyjnfy klfas gn`r cdjrlfens ~sn efxnsyjnfy jl{anys e&n& n|~eyu lfi inky jl{anys
ku gn`refm ess~efm sydcas d{ kdfis, cdfs~`ylyedfs df jn{mn{s lfi lc|~eseyedfs, ljdfm
dygn{ ygefms&
Sdjn `l{mn efxnsyjnfy klfas l`sd sn{xn ls cdjjn{cel` klfas d{ {nyle` klfas&
i& Cnfy{l` klfas
L cnfy{l` klfa es lf d{mlfezlyedf {nsrdfsek`n hd{ jlflmefm lfi s~rn{xesefm klfaefm
lcyexeyu ef l cd~fy{u& Ef Rlaesylf, cnfy{l` klfa es ygn Sylyn Klfa dh Rlaesylf& Ygn
cnfy{l` klfa gls yg{nn r{ejl{u mdl`s?
Cdfi~cy jdfnyl{u rd`ecu
S~rn{xesn lfi {nm~`lyn heflfcel` he{js
R{dxein heflfcel` sn{xecns efc`~iefm efyn{klfa c`nl{lfcn,
Jdsy cdfs~jn{s id fdy efyn{lcy }eyg ygn cnfy{l` klfa& Efsynli, `l{mn heflfcel`
efsyey~yedfs mnfn{l``u }d{a }eyg ygn cnfy{l` klfa ef ygn klcam{d~fi& Ygn cnfy{l` klfa
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 13/91
<2
es l`sd nwrncyni yd r{dyncy ygn ncdfdju h{dj s~hhn{efm ygn nhhncys dh lfu heflfcel`
c{eses&
<&9 EFSY[^JNFYS DH CDFXNFYEDFL@ KLFAEFM
Cdfxnfyedfl` klfaefm lfi sdjn cdfcnrys
Cdfxnfyedfl` klfas l{n klsni df ygn clreyl`esyec jdin` dh ncdfdjecs cgl{mefm efyn{nsy hd{ ygn
jlf jlin hlcyd{ dh r{di~cyedf e&n& clreyl`, yg{d~mg inl`efm ef jdfnu 'ylaefm inrdseys lfi
m{lfyefm `dlfs% i~{efm eys fd{jl` drn{lyefm lcyexeyens&
Efyn{nsy * inhefni
Ygn sylfil{i iecyedfl{u inhefeyedf hd{ efyn{nsy es ls hd``d}s?
”L cgl{mn jlin hd{ l `dlf d{ c{niey hlce`eyu‗& 'Esjle`, ;225%
Lccd{iefm yd ]eaerniel nfcuc`drniel
Efyn{nsy es l hnn rlei df kd{{d}ni lssnys& Ey es ygn r{ecn rlei hd{ ygn ~sn dh kd{{d}ni
jdfnu, d{, jdfnu nl{fni ku inrdseyni h~fis& Lssnys ygly l{n sdjnyejns `nfy }eyg efyn{nsy
efc`~in jdfnu, sgl{ns, cdfs~jn{ mddis yg{d~mg ge{n r~{cglsn, jlod{ lssnys s~cg ls
le{c{lhy, lfi nxnf nfye{n hlcyd{ens ef heflfcn `nlsn l{{lfmnjnfys& Ygn efyn{nsy es cl`c~`lyni~rdf ygn xl`~n dh ygn lssnys ef ygn sljn jlffn{ ls ~rdf jdfnu& Efyn{nsy clf kn ygd~mgy dh
ls +{nfy dh jdfnu+ ']eaerniel%&
Klfas ~s~l``u njr`du xl{ed~s r{di~cys d{ efsy{~jnfys ef d{in{ yd rn{hd{j eys klsec
klfaefm h~fcyedf d{ ygn jdin{f nwrlfini lcyexeyens&
Y{lieyedfl` klfaefm drn{lyefm lcyexeyens l{n1
Nwcglfmn dh c~{{nfcu,
Cdjjn{cel` fdyns lfi ̀ dlfs,
Dhhn{efm slxefm inrdseys,
Slhnannrefm dh xl`~lk`ns,
S~rrd{yefm mdxn{fjnfy lcyexeyens }eyg c{niey,
H~fi y{lfshn{ sn{xecns,
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 14/91
<<
Y{~sy sn{xecns&
Jdin{f klfas lcyexeyens1
Cdfs~jn{ @dlfs,
Heflfcel` lixecns,
Clsg jlflmnjnfy,
N|~erjnfy ̀ nlsefm,
Xnfy~{n clreyl` ̀ dlfs,
Sn``efm efs~{lfcn r{di~cys, 'klfclss~{lfcn%,
Snc~{eyens ~fin{}{eyefm lfi k{dan{lmn sn{xecns,
Jn{cglfy klfa sn{xecns& 'Ie``nu, ;227%
Sdjn klsec lfi }ein`u ~sni klfaefm r{di~cys lfi sn{xecns l{n nwr`lefni kn`d}?
Inrdseys
Y{lieyedfl` klfaefm inrdsey r{di~cys clf kn iexeini efyd hd~{ clynmd{ens?
<& Y{lfslcyedf 'c~{{nfy% lccd~fys
;& Slxefms lccd~fys
3& Hewni inrdsey lccd~fys
9& Dygn{
Ygn hnly~{ns dh ygnsn lccd~fys xl{u cdfsein{lk`u inrnfiefm df ygn yurn dh lccd~fy, eys
{nsy{ecyedfs, lfi ygn srncehec rd`ecens dh ygn klfa }gn{n ygnu l{n dhhn{ni&
@dlfs lfi Dygn{ C{niey Sn{xecns
@dlfs lfi dygn{ c{niey sn{xecns l{n lf ejrd{ylfy lfi semfeheclfy sd~{cn dh efcdjn hd{ klfas
lfi `dlfs nwynfini ku klfas jdsy`u l{n snc~{ni& L snc~{ni `dlf es dfn ef }gecg lf lssny,
s~cg ls efxnfyd{u d{ r{drn{yu d{ clsg, es r`nimni lmlefsy {nrlujnfy dh ygn `dlf& Ygn{n l{n y}d
jlod{ clynmd{ens dh c{niey hlce`eyens? h~fi klsni `dlf hlce`eyens lfi fdf*h~fini hlce`eyens&
H^FINI C[NIEYS FDF*H^FINI C[NIEYS
l% C~{{nfy d{ {~ffefm heflfcn l% @nyyn{s dh C{niey
k%
Yn{j Heflfcn k% M~l{lfynns
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 15/91
<;
c% Sufieclyedf $ Cdfsd{ye~j Heflfcefm
i% Fnmdyelyedfs dh Nwrd{y ke``s ~fin{ @$C * Sgerrefm M~l{lfynns
n% R{nsgerjnfy Heflfcn 'Rlcaefm C{niey% * Kei Kdfis
h% Ejrd{y Heflfcefm * Lixlfcn Rlujnfy M~l{lfynns
* Rn{hd{jlfcn Kdfis
<% Heflfcn lmlefsy Y{~sy [ncnery 'HY[% * Dygn{s
;% Heflfcn lmlefsy Ejrd{yni Jn{cglfiesn 'HEJ%
m% Cdfy{lcy Heflfcefm
Sdjn dh ygn jdin{f nwrlfini klfaefm r{di~cys l{n nwr`lefni kn`d}1
Klfaefm l`sd efc`~ins l m{nly xl{enyu dh liieyedfl` r{di~cys lfi sn{xecns ygly jnny c~sydjn{s‗
heflfcel` fnnis& L hn} dh ygnsn r{di~cys lfi sn{xecns l{n clsg jlflmnjnfy lfi slhn inrdsey
kdwns&
Clsg Jlflmnjnfy
Klfaefm efc`~ins jlfu sn{xecns r{dxeini r{ejl{e`u yd k~sefnssns ~fin{ ygn ~jk{n``l yn{j dh
clsg jlflmnjnfy& Clsg jlflmnjnfy es l rlcalmn dh klfaefm sn{xecns ygly gn`r annr h~fis
}d{aefm, srnni ~r ygn rlujnfy {ncnery r{dcnss, lfi ejr{dxn r{dheylke`eyu&
L cdjrlfu clf ~sn clsg jlflmnjnfy sn{xecns ef ygnsn }lus ls }n`` ls dygn{s?
* Kl`lfcns ef y{lfslcyedf lccd~fys l{n anry `d} lfi dygn{ ei`n h~fis l{n jlefylefni ef
efyn{nsy*nl{fefm lccd~fys&
* Efyn{nsy*nl{fefm h~fis l{n y{lfshn{{ni efyd y{lfslcyedf lccd~fys df`u }gnf fnnini yd
jnny cgncas r{nsnfyni hd{ rlujnfy&
* @dcakdw sn{xecns l{n ~sni sd ygly rlujnfys h{dj c~sydjn{s l{n inrdseyni jd{n
|~eca`u yd ygn k~sefnss‗s inrdsey lccd~fys&
L `dcakdw es l cd``ncyedf susynj }gn{n c~sydjn{s ’ ~s~l``u dh l k~sefnss ’ snfi rlujnfys yd
l cnfy{l` `dclyedf hd{ ygn hlce`eylyedf dh {lrei cd``ncyedf&
Yurecl``u l klfa r{dxeins ygn sn{xecn df kngl`h dh eys c~sydjn{s&
Ygn klfa cdjjdf`u {ncnexns rlujnfy lfi hlce`eylyns srnniu inrdsey efyd ygn c~sydjn{‗s
inrdsey lccd~fys&
Slhn Inrdsey Kdwns '@dcan{s%
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 16/91
<3
Lfdygn{ klfaefm sn{xecn ygly jlu kn lxle`lk`n yd c~sydjn{s es l slhn inrdsey kdw& C~sydjn{s
{nfy jnyl` kdwns 'xl{ed~s sezns l{n lxle`lk`n% ygly l{n syd{ni ef l xl~`y ef ygn klfa& Ef ygnsn
kdwns, c~sydjn{s yurecl``u syd{n xl`~lk`n rlrn{s lfi sjl`` dkoncys, s~cg ls hlje`u gne{`ddjs&
Ygn kdwns glxn y}d `dcas sd ygly ~fl~ygd{ezni lccnss es r{nxnfyni1 ygn c~sydjn{ gls dfn anu
lfi ygn klfa gls ygn dygn{ 'Ie``nu, ;227%&
<&> EFSY[^JNFYS D[ JDINS DH ES@LJEC HEFLFCN
R{efcer`ns dh Es`ljec klfaefm
Hd``d}efm l{n ygn sew klsec r{efcer`ns }gecg l{n ylanf efyd cdfsein{lyedf }ge`n nwnc~yefm lfu
Es`ljec klfaefm y{lfslcyedf& Ygnsn r{efcer`ns iehhn{nfyelyn l heflfcel` y{lfslcyedf h{dj l
[ekl$efyn{nsy klsni y{lfslcyedf yd lf Es`ljec klfaefm y{lfslcyedf&
<& Slfcyeyu dh cdfy{lcy? Knhd{n nwnc~yefm lfu Es`ljec klfaefm y{lfslcyedf, ygn cd~fyn{ rl{yens
glxn yd slyeshu }gnygn{ ygn y{lfslcyedf es gl`l` 'xl`ei% ef ygn nuns dh Es`ljec Sgl{e‗lg& Yges
jnlfs ygly Es`ljec klfa‗s y{lfslcyedf j~sy fdy kn efxl`ei d{ xdeilk`n& Lf efxl`ei cdfy{lcy es l
cdfy{lcy, }gecg ku xe{y~n dh eys fly~{n es efxl`ei lccd{iefm yd Sgl{e‗lg {~`efms& ]gn{nls l
xdeilk`n cdfy{lcy es l cdfy{lcy, }gecg ku fly~{n es xl`ei, k~y sdjn efxl`ei cdjrdfnfys l{n
efsn{yni ef ygn xl`ei cdfy{lcy& ^f`nss ygnsn efxl`ei cdjrdfnfys l{n n`ejeflyni h{dj ygn xl`ei
cdfy{lcy, ygn cdfy{lcy }e`` {njlef xdeilk`n&
;& [esa sgl{efm? Es`ljec o~{esys glxn i{l}f y}d r{efcer`ns h{dj ygn sluefm dh r{drgny
J~gljjli 'SL]%& Ygnsn l{n „L`age{lo Keiiljllf‘ lfi „L`mg~f~j Ke`mg~{~j‘&
Kdyg ygn r{efcer`ns glxn seje`l{ jnlfefms ygly fd r{dhey clf kn nl{fni h{dj lf lssny d{ l
clreyl` ~f`nss d}fn{sger {esas glxn knnf ylanf ku ygn nl{fn{ dh ygly r{dhey& Yg~s ef nxn{u
Es`ljec klfaefm y{lfslcyedf, ygn Es`ljec heflfcel` efsyey~yedf lfi$d{ eys inrdsey gd`in{ ylan's%
ygn {esa dh d}fn{sger dh ygn ylfmek`n lssny, {nl` sn{xecns d{ clreyl` knhd{n nl{fefm lfu r{dhey
ygn{n h{dj&
3& Fd [ekl$efyn{nsy? Es`ljec klfas clffdy efxd`xn ef [ekl$ efyn{nsy {n`lyni y{lfslcyedfs& Ygnu
clffdy `nfi jdfnu yd nl{f liieyedfl` ljd~fy df ey& Gd}nxn{ ls sylyni ef rdefy Fd& ; lkdxn, ey
nl{fs r{dhey ku ylaefm {esa dh ylfmek`n lssnys, {nl` sn{xecns d{ clreyl` lfi rlssns df yges
r{dhey$`dss yd eys inrdsey gd`in{s }gd l`sd ylan ygn {esa dh ygne{ clreyl`&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 17/91
<9
9& Ncdfdjec r~{rdsn$lcyexeyu? Nxn{u Es`ljec klfaefm y{lfslcyedf gls cn{ylef ncdfdjec
r~{rdsn$lcyexeyu& H~{ygn{, Es`ljec klfaefm y{lfslcyedfs l{n klcani ku ylfmek`n lssny d{ {nl`
sn{xecn&
>& Hle{fnss? Es`ljec klfaefm efc~`clyns hle{fnss yg{d~mg eys drn{lyedfs& Y{lfslcyedfs klsni df
i~ked~s yn{js lfi cdfieyedfs clffdy kncdjn rl{y dh Es`ljec klfaefm& L`` ygn yn{js lfi
cdfieyedfs njkniini ef ygn y{lfslcyedfs l{n r{drn{`u iesc`dsni ef ygn cdfy{lcy$lm{nnjnfy&
8& Fd efxl`ei s~koncy jlyyn{? ]ge`n nwnc~yefm lf Es`ljec klfaefm y{lfslcyedf, ey es nfs~{ni
ygly fd efxl`ei s~koncy jlyyn{ d{ lcyexeyu es heflfcni ku ygn Es`ljec heflfcel` y{lfslcyedf&
Sdjn s~koncy jlyyn{ d{ lcyexeyens jlu kn l``d}ni ku ygn `l} dh ygn `lfi k~y eh ygn sljn l{n
fdy l``d}ni ku Sgl{e‗lg, ygnsn clffdy kn heflfcni ku lf Es`ljec klfa&
Hd``d}efm l{n ygn jdins dh heflfcn }gecg l{n dh yg{nn clynmd{ens?
<% Rl{yecerlyd{u jdins dh Heflfcn
l% J~il{lkl
k% J~sgl{lal
;% Fdf Rl{yecerlyd{u jdins dh Heflfcn
l% J~{lklgl
k% J~sl}ljlg
c% Sl`lj
i% Esyesfl
n% Eol{lg
h% Eol{lg }l E|yefl 'Eol{lg J~fylgeuulg Keyylj`nna%
3% S~k cdfy{lcys
l% ]lal`lg
k% Alhl`lg
c% [lgf
<&8 ES@LJEC KLFAEFM EF RLAESYLF
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 18/91
<>
<572
Cd~fce` dh Es`ljec Eind`dmu r{nsnfys {nrd{y df ygn n`ejeflyedf dh Efyn{nsy mnf~efn`u
cdfsein{ni yd kn ygn he{sy jlod{ cdjr{ngnfsexn }d{a ef ygn }d{`i ~fin{ylanf df Es`ljec
klfaefm lfi heflfcn&
<57>
Cdjjn{cel` klfas y{lfshd{jni ygne{ fdjnfc`ly~{n sylyefm l`` [~rnn Slxefm Lccd~fys ls
efyn{nsy*h{nn& Gd}nxn{, hd{nemf c~{{nfcu inrdseys ef Rlaesylf lfi hd{nemf `dlfs cdfyef~ni ls
knhd{n&
<55<
R{dcni~{n lidryni ku klfas ef <57> }ls inc`l{ni ~f*Es`ljec ku ygn Hnin{l` Sgl{e ly Cd~{y
'HSC%& Ygn Mdxn{fjnfy lfi sdjn klfas$IHEs jlin lrrnl`s yd ygn Sgl{e ly Lrrn``lyn Knfcg
'SLK% dh ygn S~r{njn Cd~{y dh Rlaesylf&
<55=
L`*Jnnzlf Efxnsyjnfy Klfa es nsylk`esgni }eyg l jlfilyn yd r~{s~n Es`ljec Klfaefm&
<555
Ygn Sgl{e ly Lrrn``lyn Knfcg dh ygn S~r{njn Cd~{y dh Rlaesylf {noncys ygn lrrnl`s lfi
ie{ncys l`` `l}s df efyn{nsy klfaefm yd cnlsn& Ygn mdxn{fjnfy snys ~r l gemg `nxn`
cdjjessedf, ylsa hd{cns lfi cdjjeyynns yd efsyey~yn lfi r{djdyn Es`ljec klfaefm df rl{l``n`
klses }eyg cdfxnfyedfl` susynj&
;22<
Sylyn Klfa dh Rlaesylf snys c{eyn{el hd{ nsylk`esgjnfy dh Es`ljec cdjjn{cel` klfas ef r{exlyn
sncyd{ lfi s~kseiel{ens lfi sylfi*l`dfn k{lfcgns ku nwesyefm cdjjn{cel` klfas yd cdfi~cy
Es`ljec klfaefm ef ygn cd~fy{u&
;22;
Jnnzlf Klfa lc|~e{ns ygn Rlaesylf drn{lyedfs dh Sdcenyn Mnfn{l`n lfi cdfc~{{nfy`u L`
Jnnzlf Efxnsyjnfy Klfa cdfxn{ys eysn`h efyd l h~`` h`nimni Es`ljec cdjjn{cel` klfa& Ygn
he{sy Es`ljec klfaefm `ecnfsn es ess~ni yd ygn Klfa lfi ey es {nfljni Jnnzlf Klfa&
;229
Ygn Sylyn Klfa nsylk`esgns l inieclyni Es`ljec Klfaefm Inrl{yjnfy 'EKI% ku jn{mefm ygn
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 19/91
<8
Es`ljec Ncdfdjecs Iexesedf dh ygn [nsnl{cg Inrl{yjnfy }eyg ygn Es`ljec Klfaefm Iexesedf
dh ygn Klfaefm Rd`ecu Inrl{yjnfy& L Sgl{e‗lg Kdl{i gls knnf lrrdefyni yd {nm~`lyn lfi
lrr{dxn m~ein`efns hd{ ygn njn{mefm Es`ljec Klfaefm efi~sy{u& Ygn Mdxn{fjnfy dh Rlaesylf
l}l{is ygn jlfilyn hd{ ink~y dh efyn{flyedfl` S~a~a 'Kdfi% dhhn{efm hd{ ^SI >22 je``edf&
Ygn dhhn{efm es l s~ccnss lfi nsylk`esgns l knfcgjl{a hd{ Rlaesylf&
;228
L f~jkn{s dh fn} inieclyni Es`ljec Klfas, fljn`u Klfa Es`lje lfi I~kle Es`ljec Klfa,
cdjjnfcn drn{lyedfs ef Rlaesylf&
;22=
Y}d fn} inieclyni Es`ljec Klfas syl{y drn{lyedfs ef Rlaesylf, fljn`u Nje{lyns M`dkl`
Es`ljec Klfa lfi Il}ddi Es`ljec Klfa& 'Jnnzlf Klfa ]nkseyn, ;225%
<&= CDFXNFYEDFL@ XS& ES@LJEC KLFAS – YGND[NYECL@ RN[SRNCYEXN
Ygn{n es l`}lus lf ~fin{`uefm ygnd{nyecl` h{ljn}d{a df ygn klsn dh }gecg ygn hd~filyedf dh l
heflfcel` susynj es k~e`y& Kdyg cdfxnfyedfl` lfi Es`ljec klfaefm gls eys d}f& Es`ljec klfaefm
es klsni df ygn r{efcer`ns dh ygn fd{jlyexn scenfyehec ygnd{u dh ncdfdjecs }ge`n jdin{f
klfas l{n klsni df ygn r{efcer`ns dh ygn rdseyexn ygnd{u dh ncdfdjecs&
@ean cdfxnfyedfl` klfa, Es`ljec klfa es lf efyn{jniel{u lfi y{~synn dh jdfnu dh dygn{ rndr`n
k~y ygn iehhn{nfcn es ygly ey sgl{ns r{dhey lfi `dss }eyg eys inrdseyd{s& Yges iehhn{nfcn ygly
efy{di~cns ygn n`njnfy dh j~y~l`eyu ef Es`ljec klfaefm jlans eys inrdseyd{s ls c~sydjn{s
}eyg sdjn d}fn{sger dh {emgy ef ey 'R{ns`nu ( Il{, ;222$;22<%&
Es`ljec klfaefm lfi cdfxnfyedfl` klfaefm iehhn{s ef ygly }ge`n ygn cdfxnfyedfl` klfaefm
hd``d}s cdfxnfyedfl` efyn{nsy*klsni r{efcer`n, ygn Es`ljec klfaefm es klsni df efyn{nsy*h{nn
r{efcer`n lfi r{efcer`n dh R{dhey*lfi*@dss 'R@S% sgl{efm ef rn{hd{jefm ygne{ k~sefnssns lsefyn{jniel{ens 'Jdgljni L{ehh, <577%&
]ge`n Es`ljec klfas rn{hd{j jdsy`u ygn sljn h~fcyedfs ls cdfxnfyedfl` klfas, ygnu id yges
ef iesyefcy`u iehhn{nfy }lus& Sdjn dh ygn iesyefm~esgefm hnly~{ns dh Es`ljec klfaefm l{n mexnf
kn`d}&
[esa*sgl{efm
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 20/91
<=
Ygn jdsy ejrd{ylfy hnly~{n dh Es`ljec klfaefm es ygly ey r{djdyns {esa sgl{efm kny}nnf ygn
r{dxein{ dh h~fis 'efxnsyd{% lfi ygn ~sn{ dh h~fis 'nfy{nr{nfn~{%& Ku cdfy{lsy, ~fin{
cdfxnfyedfl` klfaefm, ygn efxnsyd{ es lss~{ni dh l r{ninyn{jefni {lyn dh efyn{nsy& Sefcn ygn
fly~{n dh yges }d{`i es ~fcn{ylef, ygn {ns~`ys dh lfu r{doncy l{n fdy afd}f }eyg cn{ylefyu nw
lfyn, lfi sd ygn{n es l`}lus sdjn {esa efxd`xni& Ef cdfxnfyedfl` klfaefm, l`` yges {esa es kd{fn
ku ygn nfy{nr{nfn~{& ]gnygn{ ygn r{doncy s~ccnnis lfi r{di~cns l r{dhey d{ hle`s lfi r{di~cns
l `dss, ygn d}fn{ dh clreyl` mnys l}lu }eyg l r{ninyn{jefni {ny~{f& Ef Es`lj, yges aefi dh
~fo~sy iesy{ek~yedf es fdy l``d}ni&
Ef Es`ljec klfaefm kdyg ygn efxnsyd{ lfi ygn nfy{nr{nfn~{ sgl{n ygn {ns~`ys dh ygn r{doncy ef lf
n|~eylk`n }lu& Ef ygn clsn dh r{dhey, kdyg sgl{n yges ef r{n*lm{nni r{drd{yedfs& Ef ygn clsn dh
`dss, l`` heflfcel` `dss es kd{fn ku ygn clreyl`esy lfi ygn nfy{nr{nfn~{ `dsns ges `lkd~{&
Njrglses df r{di~cyexeyu ls cdjrl{ni yd c{niey*}d{ygefnss
^fin{ cdfxnfyedfl` klfaefm, l`jdsy l`` ygly jlyyn{s yd l klfa es ygly eys `dlf lfi ygn efyn{nsy
ygn{ndf l{n rlei df yejn& Ygn{nhd{n, ef m{lfyefm `dlfs, ygn idjeflfy cdfsein{lyedf es ygn
c{niey*}d{ygefnss dh ygn kd{{d}n{&
^fin{ r{dhey*lfi*`dss sgl{efm 'R@S% klfaefm, ygn klfa }e`` {ncnexn l {ny~{f df`u eh ygn r{doncy
s~ccnnis lfi r{di~cns l r{dhey& Ygn{nhd{n, lf Es`ljec klfa }e`` kn jd{n cdfcn{fni }eyg ygn
sd~fifnss dh ygn r{doncy lfi ygn k~sefnss lc~jnf lfi jlflmn{el` cdjrnynfcn dh ygn
nfy{nr{nfn~{& Yges hnly~{n gls ejrd{ylfy ejr`eclyedfs hd{ ygn iesy{ek~yedf dh c{niey ls }n`` ls
ygn sylke`eyu dh ygn susynj&
Jd{l` iejnfsedf
Cdfxnfyedfl` klfaefm es snc~`l{ ef eys d{enfylyedf& Ef cdfy{lsy, ef ygn Es`ljec susynj l``
ncdfdjec lmnfys glxn yd }d{a }eygef ygn jd{l` xl`~n susynj dh Es`lj& Es`ljec klfas l{n fd
nwcnryedf& Ls s~cg, ygnu clffdy heflfcn lfu r{doncy }gecg cdfh`ecys }eyg ygn jd{l` xl`~n
susynj dh Es`lj& Hd{ nwljr`n, ygnu }e`` fdy heflfcn l }efn hlcyd{u, l clsefd, l femgy c`~k d{
lfu dygn{ lcyexeyu }gecg es r{dgekeyni ku Es`lj d{ es afd}f yd kn gl{jh~` yd sdcenyu& Ef yges
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 21/91
<7
{nsrncy Es`ljec klfas l{n sdjn}gly seje`l{ yd ygn ”nygecl` h~fis‗ fd} kncdjefm rd r~`l{ ef
ygn ]nsyn{f }d{`i&
]ein{ sny dh r{di~cys
Lf ejrd{ylfy rdefy yd kn fdyni ef ygn }lu Es`ljec klfaefm }d{as es ygly ey dhhn{s l }ein{
cgdecn dh r{di~cys& Ef liieyedf yd sdjn hewni*{ny~{f jdins ygly clf sn{xn fncnssl{e`u ygn
sljn h~fcyedfs ygly efyn{nsy sn{xns ef cdfxnfyedfl` klfaefm, Es`ljec klfas clf ~sn l xl{enyu
dh effdxlyexn r{dhey*sgl{efm heflfcefm yncgfe|~ns&
C`dsn{ `efas kny}nnf ygn jdfnyl{u lfi {nl` sncyd{s
Lfdygn{ ejrd{ylfy hnly~{n dh Es`ljec klfaefm es ygly nxnf ef ygn clsn dh hewni {ny~{f jdins
ygly c{nlyn inky, s~cg ls efyn{nsy*klsni heflfcefm, ygn{n es l c{~cel` iehhn{nfcn& Inky c{nlyedf
ef Es`ljec heflfcn es mnfn{l``u fdy rdssek`n }eygd~y ygn klcaefm dh mddis lfi sn{xecns, lfi ygn
{ns~`ylfy inky efsy{~jnfys l{n fdy y{lilk`n nwcnry lmlefsy mddis lfi sn{xecns& Jdfnyl{u h`d}s
yg{d~mg Es`ljec heflfcel` jdins l{n yeni ie{ncy`u yd ygn h`d} dh mddis lfi sn{xecns, sd ygn{n es
`eyy`n {ddj hd{ l s~iinf lfi jlss jdxnjnfy dh s~cg h~fis ls cdjrl{ni yd ygn h`d} dh
efyn{nsy*klsni sgd{y*yn{j h~fis& Gnfcn insylke`ezefm srnc~`lyedf es nwrncyni yd kn
semfeheclfy`u c~{yle`ni& 'Jd`ufn~w, ;22>%
[nxen} ( L~iey
Es`ljec Klfa es {n|~e{ni yd kn xen}ni ku Sgl{e‗lg l~iey ef liieyedf yd ygn fd{jl` l~iey, }ge`n
ygn cdfxnfyedfl` klfa es slyesheni }eyg syly~yd{u l~iey df`u& Ey es ejrd{ylfy yd jnfyedf ygly ygn
Sgl{e‗lg idns fdy r{dgekey l`` mlefs df clreyl`& Ey es df`u ygn efc{nlsn syer~`lyni d{ sd~mgy dxn{
ygn r{efcerl` dh l `dlf d{ inky ygly es r{dgekeyni&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 22/91
<5
<&7 SY[^CY^[N DH HEFLFCEL@ SNCYD[ DH RLAESYLF
Rlaesylf gls l }n``*inxn`drni klfaefm susynj, }gecg cdfsesys dh l }ein xl{enyu dh
efsyey~yedfs {lfmefm h{dj l cnfy{l` klfa yd cdjjn{cel` klfas lfi yd srncel`ezni lmnfcens yd
clyn{ hd{ srncel` {n|~e{njnfys dh srncehec sncyd{s& Ygn cd~fy{u syl{yni }eygd~y lfu }d{yg}ge`n
klfaefm fny}d{a ef <59= k~y }eyfnssni rgnfdjnfl` m{d}yg ef ygn he{sy y}d inclins& Ku
<5=2, ey gli lc|~e{ni l h`d~{esgefm klfaefm sncyd{ }eyg flyedfl`ezlyedf lfi r{exlyezlyedf dh
ygn klfaefm sncyd{ mdefm df sej~`ylfnd~s`u ef ygn hd``d}efm inclins 'Aglf, ;229%&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 23/91
;2
Ylk`n <&< Sy{~cy~{n dh ygn heflfcel` susynj dh Rlaesylf – ;227
**** ef je``edf [~rnns ****
Fd dh
efsyey~yedfs
F~jkn{ dh
k{lfcgns
Ydyl` Lssnys Ydyl` Heflfcel`
Lssnys
Sylyn Klfa dh Rlaesylf * klfaefm lssnys < <8 <,<3>,7;2 <,<<<,39;
Dygn{ heflfcel` efsyey~yedfs
R~k`ec sncyd{ cdjjn{cel` klfas 9 <,289,237 557,3<9
@dcl` r{exlyn klfas ;2 =,=82 9,;;5,;95 3,5>9,7;<
Hd{nemf Klfas 8 87 ;3<,=32 ;<5,>2<
Srncel`ezni klfas/ 9 377 <;=,892 <<5,2;2
Es`ljec Klfas 8 ><9 ;=8,222 ;>5,9<7
S~k *Ydyl` 92 7,=32 >,5;7,8>= >,>><,2=9
Inxn`drefm heflfcel` efsyey~yedfs = 58,9>2 5<,9;7
Jec{dheflfcn klfas = <>,228 <9,335
Fdf klfaefm heflfcel` cdjrlfens// ///
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 24/91
;<
Efxnsyjnfy klfas <; >7,2<= >8,232
`nlsefm cdjrlfens <8 8>,5;2 83,>;9
Gd~sefm heflfcn sn{xecns > <95 <99
Jdil{lkls ;= ;5,=23 ;5,=23
J~y~l` h~fis <25 335,=<7 335,=<7
Xnfy~{n clreyl` h~fis 9 3,=82 3,8;3S~k *Ydyl` <=3 * 95=,;8= 95;,=9;
Efs~{lfcn Cdjrlfens
R{exlyn
@ehn ( fdf * efs~{lfcn cdjrlfens 3< 338 5<,7=3 52,8>9
R~k`ec
@ehn efs~{lfcn cdjrlfens < 98< <53,<<7 <52,>>=
Fdf * `ehn efs~{lfcn cdjrlfens <
S~k *Ydyl` 33 =5= ;79,552 ;7<,;<<
M{lfi Ydyl` ;8< 5,>93 =,5>7,<5< =,>9;,<38
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 25/91
;;
/ Srncel`ezni klfas efc`~in _l{le Yl{|elye klfa, Efi~sy{el` Inxn`drjnfy Klfa, R~folk
R{dxefcel` Cddrn{lyexn klfa ( SJN Klfa&
// Ilyl es klsni df ygne{ lff~l` heflfcel` sylynjnfys ls dh O~fn 32, ;227
/// Nsyejlyni ilyl ef yges cd`~jf&
Sd~{cn dh ilyl?
'Sylyn Klfa dh Rlaesylf, ;225%
'Efs~{lfcn Lssdcelyedf dh Rlaesylf, ;225%
'Snc~{eyens ( Nwcglfmn Cdjjessedf dh Rlaesylf, ;225%
L recyd{el` inrecyedf dh ygn heflfcel` susynj dh Rlaesylf * ;227
Hem~{n *<&<
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 26/91
;3
<&5 HEFLFCEL@ SYLYNJNFYS DH L CDFXNFYEDFL@ ( ES@LJEC KLFAS – L
IESSNCYEDF
L yurecl` kl`lfcn sgnny sy{~cy~{n dh ygn y}d yurns dh klfas es ls hd``d}s1
Ygn hd``d}efm ylk`n sgd}s syu`ezni kl`lfcn sgnny dh l cdfxnfyedfl` cdjjn{cel` klfa& Df ygn
`elke`eyu sein, ey lccnrys injlfi lfi slxefm inrdseys, ess~ns yn{j cn{yeheclyns s~cg ls
cn{yeheclyn dh inrdseys lfi gls clreyl`&
Ylk`n <&; Kl`lfcn sgnny dh l cdfxnfyedfl` klfa – klsni df h~fcyedfl`eyu
Lssnys @elke`eyens
Clsg lfi clsg kl`lfcns }eyg dygn{ klfas C~sydjn{s‗ inrdseys
Clsg lfi clsg kl`lfcns }eyg ygn cnfy{l` klfa I~n yd klfas lfi dygn{ heflfcel` efsyey~yedfs
@dlfs lfi lixlfcns yd c~sydjn{s Dygn{ `elke`eyens
Heflfcel` lssnys gn`i hd{ y{liefm S~fi{u c{nieyd{s
Efxnsyjnfys ef lssdcelyns, s~kseiel{ens lfi
odefy xnfy~{nsN|~eyu lfi {nsn{xns
Df ygn lssny sein, ygn{n es j~cg jd{n iexn{seyu lfi dryedfs ef ygn hd{j dh jl{anylk`n
snc~{eyens, y{liefm lccd~fys, ̀ nfiefm yd cd{rd{lyedfs lfi yd cdfs~jn{s&
H{dj ygn {esa rdefy dh xen}, y}d dksn{xlyedfs clf kn jlin& He{sy, ygn inrdseys c{nlyn
efsylfylfnd~s r{n*inyn{jefni `elke`eyens e{{nsrncyexn dh ygn d~ycdjn dh ygn ~slmn dh ygn h~fis
df ygn lssny sein, yg~s c{nlyefm lf lssny*`elke`eyu jesjlycg& Sncdfi, jnie~j* yd `dfm*yn{j
lssnys l{n heflfcni ku ygn sy{nlj dh sgd{y*yn{j `elke`eyens, nwrdsefm ygn klfa yd l jly~{eyu
jesjlycg {esa lfi iescd~{lmefm ygn klfa h{dj efxnsyefm ef `dfm*yn{j fdf*`e|~ei r{doncys& Lf
efc{nlsn ef ygn `nxn` dh fdf*{nyle` inrdseys d{ h~fiefm cd~`i nwrdsn l cdfxnfyedfl` klfa yd
m{nlyn{ xd`lye`eyu ef slyeshuefm eys h~fiefm {n|~e{njnfys, {n|~e{efm efc{nlsefm`u sdrgesyeclyni
`e|~eieyu {esa jlflmnjnfy& Cn{ylef h~fiefm efsy{~jnfys l`sd nwrdsn l klfa yd jl{any {esa&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 27/91
;9
Hd{ Es`ljec heflfcel` efsyey~yedfs, ygn fly~{n dh heflfcel` efyn{jnielyedf, efc`~iefm ygn
h~fcyedf dh klfaefm, es iehhn{nfy h{dj ygly dh cdfxnfyedfl` heflfcel` efsyey~yedfs& Yges es ygn
anu yd ~fin{sylfiefm ygn iehhn{nfcn ef ygn fly~{n dh {esas ef cdfxnfyedfl` lfi Es`ljec
klfaefm& Hd{ Es`ljec klfas, ygn J~il{lkl cdfy{lcy es ygn cd{fn{sydfn dh heflfcel`
efyn{jnielyedf lfi yg~s dh klfaefm& Ygn klsec cdfcnry es ygly kdyg ygn jdke`ezlyedf lfi 'ef
ygnd{u% ygn ~sn dh h~fis l{n klsni df sdjn hd{j dh r{dhey sgl{efm ljdfm ygn inrdseyd{s, ygn
klfa, lfi ygn nfy{nr{nfn~{s '~sn{s dh h~fis%& Ygn heflfcel` efyn{jnielyedf es jn{n`u l ”rlss*
yg{d~mg‗ l{{lfmnjnfy seje`l{ yd h~fis jlflmnjnfy, }eyg ygn iehhn{nfcn ygly ygn{n l{n
j~`yer`n rd{yhd`eds df ygn lssny sein&
Hd``d}efm ylk`n r{nsnfys l syu`ezni kl`lfcn sgnny dh lf Es`ljec klfa, iesr`luefm iehhn{nfy
lcyexeyens lfi heflfcel` efsy{~jnfys& Yges kl`lfcn sgnny c`lssehens ygn h~fcyedfl`eyu lfi
r~{rdsn dh iehhn{nfy efsy{~jnfys – l cdjjdf r{lcyecn ljdfm Es`ljec klfas&
Ylk`n <&3 Kl`lfcn sgnny dh lf Es`ljec klfa – klsni df h~fcyedfl`eyu
Lrr`eclyedf dh h~fiefm Sd~{cns dh h~fiefm
Clsg kl`lfcns Injlfi inrdseys 'ljlflg%
Heflfcefm lssnys 'J~{lklgl, sl`lj, Eol{l,Esyesfl%
Efxnsyjnfy lccd~fys 'J~il{lkl%
Efxnsyjnfy lssnys 'J~il{lkl, J~sgl{lal%Srncel` efxnsyjnfy lccd~fys 'J~il{lkl,
J~sgl{lal%
Hnn* klsni sn{xecns 'o~‗l`l, alhl`l, lfi sd hd{yg% [nsn{xns
Fdf*klfaefm lssnys 'r{drn{yu% N|~eyu clreyl`
Ygn sy{~cy~{n dh l yurecl` kl`lfcn sgnny gls injlfi inrdseys lfi efxnsyjnfy lccd~fys h{dj
c~sydjn{s df ygn `elke`eyu sein lfi Es`ljec heflfcefm lfi efxnsyefm lccd~fys 'ygn n|~exl`nfy dh
cdfxnfyedfl` klfas‗ `dlfs yd c~sydjn{s% df ygn lssny sein& Yges rlyyn{f {nh`ncys ygn fly~{n dh
klfas ls efyn{jniel{ens, }eyg {lyeds dh clreyl` yd `elke`eyens ly s~cg l `d} `nxn` ygly ygne{
`nxn{lmn }d~`i kn ~flccnrylk`n yd lfu k~sefnss d~ysein ygn heflfcel` sn{xecns efi~sy{u& Ygn
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 28/91
;>
lfl`usy sgd~`i kn lk`n yd lssnss ygn {esa r{dhe`n dh ygn klfa sejr`u ku lfl`uzefm ygn {n`lyexn
sgl{n dh xl{ed~s lssny eynjs lfi cglfmns ef ygne{ r{drd{yedflyn sgl{n dxn{ yejn&
]ge`n ygn yurns dh `elke`eyens r{nsnfy ef lf Es`ljec klfa‗s kl`lfcn sgnny l{n fnl{`u ~fexn{sl`,
ygne{ nwlcy cdjrdseyedf xl{ens m{nly`u inrnfiefm df l rl{yec~`l{ klfa‗s k~sefnss lfi jl{any
d{enfylyedf, ls }n`` ls ygn r{ecns lfi s~rr`u cgl{lcyn{esyecs dh iehhn{nfy yurns dh `elke`eyens ly
lfu mexnf rdefy ef yejn& Ygn h~fiefm sy{~cy~{n dh l klfa ie{ncy`u lhhncys eys cdsy dh drn{lyedf
lfi ygn{nhd{n inyn{jefns l klfa‗s rdynfyel` r{dhey lfi `nxn` dh {esa& Ygn sy{~cy~{n dh l klfa‗s
`elke`eyens l`sd {nh`ncys eys srncehec lssny*`elke`eyu lfi {esa jlflmnjnfy rd`ecens&
]gnf cdjrl{ni }eyg cdfxnfyedfl` klfas, kl`lfcn sgnny {esa r{dhe`n dh Es`ljec klfas es
iehhn{nfy& He{sy, ygn hd{njdsy hnly~{n dh lf Es`ljec klfa es ygn ”rlss*yg{d~mg‗ fly~{n dh ygn
kl`lfcn sgnny& Yges hnly~{n {njdxns ygn yurecl` lssny*`elke`eyu jesjlycg nwrds~{n dh l
cdfxnfyedfl` klfa, ls ygn Es`ljec klfa‗s inrdseyd{s‗ {ny~{f es `efani yd ygn {ny~{f df ygn
lssnys dh ygn klfa& Gd}nxn{, yges hnly~{n l`sd efy{di~cns sdjn drn{lyedfl` ess~ns, s~cg ls
nsyejlyedf lfi lcc{~l` dh nw*rdsy {ny~{fs lfi ygn y{nlyjnfy dh efy{l*rn{edi }eygi{l}l` dh
inrdseys&
Sncdfi, ygn fly~{n dh lssnys dh y}d efsyey~yedfs es iehhn{nfy& ]gn{nls l cdfxnfyedfl` klfa
ynfis yd sylu }eyg hewni efcdjn xn{u `d} c{niey {esa inky snc~{eyens, lf Es`ljec klfa‗s lssnysl{n cdfcnfy{lyni df ygn lssny*klsni efxnsyjnfys }gecg gls c{niey {esa k~y l{n l`sd klcani ku l
{nl` lssny& Ls l {ns~`y, ygn `nfiefm clrlceyu dh ygn Es`ljec klfaefm sncyd{ 'ly `nlsy hd{
cdjjn{cel` klfas% es kd~fi ku ygn lxle`lke`eyu dh {nl` lssnys ef ygn ncdfdju& Yg~s, ygn{n es
fd `nxn{lmni c{niey c{nlyedf&
Yge{i, ygn lssnys dh Es`ljec klfas cdfylef heflfcefm lssnys }gn{n ylfmek`n mddis lfi
cdjjdieyens l{n r~{cglsni lfi sd`i yd ygn c~sydjn{s& Yges r{lcyecn c{nlyns iesyefcy
nwrds~{ns& Hd{ nwljr`n, ef clsn dh cdfxnfyedfl` klfaefm, ygn lssny es heflfcni ku l `dlf h{dj
ygn klfa yd ygn c~sydjn{ }gn{nls ef clsn dh lf Es`ljec klfa, ygn lssny lfi ygn heflfcefm l{n
cd~r`ni ydmnygn{& Ygn klfa es fdy `ejeyni yd ygn nwrds~{n ls l heflfcen{ k~y clf inxn`dr
liieyedfl` nwrds~{ns {ns~`yefm h{dj inl`efm }eyg rgusecl` lssnys& Lfdygn{ hnly~{n }gecg
iesyefm~esgns ygn {esas dh lf Es`ljec klfa h{dj l cdfxnfyedfl` klfa es ygn mnfn{l` `lca dh
`e|~ei snc~{eyens df ygn lssny sein& Yges hnly~{n es fdy l insemf ess~n k~y es l ynjrd{l`
rgnfdjnfdf ~fye` l }n``*h~fcyedfefm snc~{eyens jl{any hd{ Sgl{e‗lg*cdjr`elfy efsy{~jnfys es
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 29/91
;8
inxn`drni&
Hefl``u, i~n yd r{dgekeyedf dh efyn{nsy, Es`ljec klfas clffdy ess~n inky yd heflfcn ygn lssnys
}gecg cdfsn|~nfy`u iescd~{lmns c{nlyedf dh `nxn{lmn& I~n yd ygn `lca dh `nxn{lmn, Es`ljec
klfas clf kn cdfsein{ni `nss {esau i~{efm l yejn dh heflfcel` c{eses& Hd{ Es`ljec klfas, ygn
heflfcel` efyn{jniel{u es c`dsn`u lssdcelyni }eyg ygn lssny lfi es lk`n yd rn{hd{j knyyn{
jdfeyd{efm dh ygn lssny ls }n`` ls ygn dk`emd{& Ygnsn hnly~{ns clf nfglfcn ygn sylke`eyu dh ygn
klfaefm susynj& 'E|kl` ( M{n~fefm, ;225%
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 30/91
;=
CGLRYN[ ; @EYN[LY^[N [NXEN]
]ge`n ygn{n gls knnf nwynfsexn `eyn{ly~{n nwljefefm ygn nhhecenfcu hnly~{ns dh ygn ^&S& lfiN~{drnlf klfaefm jl{anys dxn{ {ncnfy unl{s, ygn }d{a df Es`ljec klfaefm es sye`` ef eys
efhlfcu& Yurecl``u, sy~iens df Es`ljec klfas‗ nhhecenfcu glxn hdc~sni df ygnd{nyecl` ess~ns
lfi ygn njre{ecl` }d{as glxn jlef`u {n`eni df ygn lfl`uses dh insc{eryexn sylyesyecs {lygn{ yglf
{emd{d~s sylyesyecl` nsyejlyedf 'N`*Mljl`, ;22>%&
'Jny}l``u, <55=% ynsyni ygn r{ejl{u iehhn{nfcns ljdfm ygn heflfcel` cgl{lcyn{esyecs dh Es`ljec
lfi Cdfxnfyedfl` klfas ef yn{js dh `e|~eieyu, `nxn{lmn, c{niey {esa, r{dheylke`eyu lfi nhhecenfcu
~sefm sylyesyecl` yncgfe|~ns hd{ 32 klfas dxn{ ygn rn{edi <55;*<559& Gn hd~fi ygly ygn{n l{n
fd jlod{ iehhn{nfcns ljdfmsy r{dheylke`eyu lfi nhhecenfcu kny}nnf ygn klfas&
'Sljli, ;229% nwljefni ygn cdjrl{lyexn rn{hd{jlfcn dh Klg{lef‗s efyn{nsy*h{nn Es`ljec
klfas lfi ygn efyn{nsy*klsni cdfxnfyedfl` cdjjn{cel` klfas i~{efm ygn rdsy M~`h ]l{ rn{edi
}eyg {nsrncy yd 'l% r{dheylke`eyu, 'k% `e|~eieyu {esa, lfi 'c% c{niey {esa& Fefn heflfcel` {lyeds l{n
~sni ef jnls~{efm ygnsn rn{hd{jlfcns& Ygn heflfcel` {lyeds hd{ Es`ljec lfi cdfxnfyedfl`
cdjjn{cel` klfas ef Klg{lef hd{ ygn rn{edi <55<*;22<, ygn rlrn{ cdfc`~ini ygly ygn{n es fd
jlod{ iehhn{nfcn ef ygn rn{hd{jlfcn kny}nnf Es`ljec lfi cdfxnfyedfl` klfas }eyg {nsrncy yd
r{dheylke`eyu lfi `e|~eieyu& Gd}nxn{, ygn sy~iu hefis ygly ygn{n nwesys l semfeheclfy iehhn{nfcn
ef c{niey rn{hd{jlfcn&
'[ds`nu ( Lk~ Kla{, ;223% nxl`~lyni ygn {n`lyexn rn{hd{jlfcn dh ygn Es`ljec Klfaefm
Scgnjn 'jlefsy{nlj klfas dhhn{efm Es`ljec sn{xecns% yd jlefsy{nlj klfas 'cdfxnfyedfl`% ef
Jl`lusel hd{ ygn rn{edi <558*<555& Ygn sy~iu hd~fi ygly Es`ljec Klfaefm Scgnjn 'EKS%
klfas glxn {ncd{ini gemgn{ {ny~{f df lssnys '[DL% ls ygnu l{n lk`n yd ~ye`ezn nwesyefm
dxn{gnlis cl{{eni ku jlefsy{nlj klfas& Ls yges `d}n{s ygne{ dxn{gnli nwrnfsns, ey es hd~fi
ygly ygn gemgn{ [DL {lyed hd{ EKS klfas idns fdy ejr`u nhhecenfcu& Ey es l`sd efcdfsesynfy }eyg
ygne{ {n`lyexn`u `d} lssny ~ye`ezlyedf lfi efxnsyjnfy jl{mef {lyeds&
'Sljli ( Glsslf, <555% nxl`~lyni efyn{*ynjrd{l` lfi efyn{klfa rn{hd{jlfcn dh Es`ljec klfa
'Klfa Es`lj Jl`lusel Kn{gli 'KEJK% ef r{dheylke`eyu, `e|~eieyu, {esa lfi sd`xnfcu1 lfi
cdjj~feyu efxd`xnjnfy hd{ ygn rn{edi <579*<55=& Heflfcel` {lyeds l{n lrr`eni ef jnls~{efm
ygnsn rn{hd{jlfcns& Ygn sy~iu hd~fi ygly KEJK es {n`lyexn`u jd{n `e|~ei lfi `nss {esau
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 31/91
;7
cdjrl{ni yd l m{d~r dh 7 cdfxnfyedfl` klfas& Ygn lfl`uses dh ygn r{ejl{u ilyl einfyeheni
{nlsdfs }gu ygn s~rr`u dh `dlfs ~fin{ r{dhey sgl{efm lfi odefy xnfy~{n r{dhey sgl{efm es fdy
rdr~`l{ ef Jl`lusel& 92. yd =2. klfan{s s~{xnuni efieclyni ygly `lca dh afd}`nimnlk`n
klfan{s ef sn`ncyefm, nxl`~lyefm lfi jlflmefm r{dheylk`n r{doncy es l semfeheclfy cl~sn&
Yd jnls~{n nhhecenfcu dh Es`ljec klfas ef Klfm`linsg, 'Sl{an{, <555% ~ye`ezns Klfaefm
nhhecenfcu jdin` lfi c`lejs ygly Es`ljec klfas clf sylu l`exn nxnf }eygef l y{lieyedfl`
klfaefm l{cgeyncy~{n ef }gecg R{dhey*lfi*@dss Sgl{efm 'R@S% jdins dh heflfcefm l{n `nss
idjeflyni& Sl{al{ '<555% h~{ygn{ c`lejs ygly Es`ljec heflfcel` r{di~cys glxn iehhn{nfy {esa
cgl{lcyn{esyecs lfi cdfsn|~nfy`u iehhn{nfy r{~infyel` {nm~`lyedfs sgd~`i kn ef r`lcn&
'Lgjli ( Glsslf, ;22=% nwr`lefni ygn jlef drn{lyedfl` iehhn{nfcns kny}nnf Es`ljec lfi
Cdfxnfyedfl` Klfas ef Klfm`linsg lrr`uefm heflfcel` {lyed jnls~{ns hd{ ygn rn{edi <559*
;22<& Ygnu hd~fi ygly ef d{in{ yd nsylk`esg l hle{ cdjrl{esdf kny}nnf Es`ljec lfi
Cdfxnfyedfl` klfas, Es`ljec Klfas sgd~`i glxn ygne{ d}f efyn{*klfa jdfnu jl{any r`~s l
inxn`drni sncdfil{u heflfcel` jl{any& Sefcn Es`ljec Klfas drn{lyn }eygef ygn y{lieyedfl`
klfaefm `l}, ygn hefiefms l`sd s~mmnsyni ygly Es`ljec Klfas sgd~`i glxn lf efinrnfinfy
l~ygd{eyu hd{ {nm~`lyd{u r~{rdsns knseins ygn Es`ljec `l}&
'Fesgly, ;225% ef ygne{ sy~iu dh ygn Es`ljec klfas ef Klfm`linsg cdfsein{ni <; ejrd{ylfy
heflfcel` {lyeds lfi cdjjdf sezn efcdjn sylynjnfy lfi kl`lfcn sgnny efhd{jlyedf dh Es`ljecklfas hd{ ;22< yd ;228& Ygn {lyeds }n{n cdjrl{ni }eyg sejr`n efi~sy{u lxn{lmn lfi dygn{
klfas lhyn{ iesy{ek~yefm ygnsn efyd yg{nn mnfn{lyedfs, fljn`u1 mnfn{lyedf dfn, y}d lfi yg{nn&
[ns~`ys sgd}ni rdd{ rn{hd{jlfcn dh Es`ljec klfaefm sncyd{ ef l`jdsy nxn{u lsrncy,
nsrncel``u ef ygn l{nls dh r{dhey jlwejezlyedf, efxnsyd{ jlflmnjnfy lfi drn{lyefm
efnhhecenfcu& Ygn {nrd{y einfyeheni ~fe|~n klfaefm susynj, `lca dh nhhecenfy g~jlf {nsd~{cns,
`lca dh jl{anyefm lfi l}l{nfnss c{nlyefm lcyexeyens, lksnfcn dh Es`ljec clreyl` lfi efyn{*klfa
jl{anys lfi `lca dh ie{ncy mdxn{fjnfy cdfy{d` ls r{ncninfy r{dk`njs& Ygn sy~iu {nrd{yni yd
k{efm lkd~y ejjnielyn cglfmn ef G[ jlflmnjnfy lfi rd`ecu, cglfmns ef drn{lyefm rd`ecu,
efc{nlsn ef jl{anyefm lfi l}l{nfnss c{nlyefm lcyexeyu, m~ein`efns lfi s~rn{xesedf dh ygn
mdxn{fjnfy yg{d~mg ie{ncy Es`ljec Klfaefm @l}&
'Alin{ ( Lsl{rdyl, ;22=% ~ye`ezn klfa `nxn` ilyl yd nxl`~lyn ygn rn{hd{jlfcn dh ygn ^LN
Es`ljec klfas& Kl`lfcn sgnnys lfi efcdjn sylynjnfys dh 3 Es`ljec klfas lfi > cdfxnfyedfl`
klfas ef ygn yejn rn{edi ;222 yd ;229 l{n ~sni yd cdjre`n ilyl hd{ ygn sy~iu& Heflfcel` {lyeds
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 32/91
;5
l{n lrr`eni yd nwljefn ygn rn{hd{jlfcn dh ygn Es`ljec klfas ef r{dheylke`eyu, `e|~eieyu, {esa
lfi sd`xnfcu, lfi nhhecenfcu& Ygn {ns~`ys dh ygn sy~iu sgd} ygly ef cdjrl{esdf }eyg ^LN
cdfxnfyedfl` klfas, Es`ljec klfas dh ^LN l{n {n`lyexn`u jd{n r{dheylk`n, `nss `e|~ei, `nss
{esau, lfi jd{n nhhecenfy& Ygnu cdfc`~in ygly ygn{n l{n y}d ejrd{ylfy ejr`eclyedfs lssdcelyni
}eyg yges hefiefm? He{sy, lyy{ek~yns dh ygn Es`ljec r{dhey*lfi*`dss sgl{efm klfaefm rl{liemj l{n
`ean`u yd kn lssdcelyni ls l anu {nlsdf hd{ ygn {lrei m{d}yg ef Es`ljec klfaefm ef ^LN&
Sncdfi, ^LN Es`ljec klfas sgd~`i kn {nm~`lyni lfi s~rn{xesni ef l iehhn{nfy }lu ls ygn
^LN Es`ljec klfas ef r{lcyecn l{n iehhn{nfy h{dj ^LN cdfxnfyedfl` klfas&
'L`alssej, ;22>% ef ges iessn{ylyedf lfl`uzni ygn r{dheylke`eyu dh Es`ljec lfi cdfxnfyedfl`
klfaefm ef ygn M~`h Cddrn{lyedf Cd~fce` dxn{ ygn rn{edi <55=*;229& Ygn sy~iu efxnsyemlyni
}gnygn{ efyn{fl` klfa cgl{lcyn{esyecs jlu nwr`lef ygn iehhn{nfcn ef r{dheylke`eyu kny}nnf ygn
y}d yurns dh klfaefm& Ef liieyedf, l {nm{nssedf lfl`uses es lrr`eni df l sljr`n dh klfas yd ynsy
ygn efh`~nfcn dh ygnsn xl{elk`ns df klfa rn{hd{jlfcn& H~{ygn{jd{n, {ns~`ys efieclyni ygly
cdfxnfyedfl` klfas ef ygn MCC glxn knyyn{ lssny |~l`eyu cdjrl{ni yd Es`ljec klfas&
Gd}nxn{, Es`ljec klfas l{n knyyn{ clreyl`ezni& Njre{ecl` {ns~`ys l`sd s~mmnsy ygly efyn{nsy*h{nn
`nfiefm ef Es`ljec klfaefm lixdclyn r{dheylke`eyu&
'Sl`ng lfi [lje, ;228% nwljefni lfi lfl`uzni ygn Od{ilfelf nwrn{enfcn }eyg Es`ljec
klfaefm lfi ef rl{yec~`l{ ygn nwrn{enfcn hd{ ygn he{sy lfi sncdfi Es`ljec klfa ef ygn cd~fy{u,Od{ilf Es`ljec Klfa hd{ Heflfcn lfi Efxnsyjnfy 'OEKHE%, lfi Es`ljec Efyn{flyedfl` L{lk
Klfa 'EELK% ef d{in{ yd nxl`~lyn ygn Es`ljec klfas‗ rn{hd{jlfcn ef ygn cd~fyu& Ygnu ~sni ygn
rn{hd{jlfcn nxl`~lyedf jnygdid`dmu ku cdfi~cyefm ygn r{dhey jlwejezlyedf, clreyl`
sy{~cy~{n, lfi `e|~eieyu ynsys lfi hd~fi ygly ygn nhhecenfcu lfi lke`eyu dh kdyg klfas gls
efc{nlsni lfi kdyg glxn nwrlfini ygne{ efxnsyjnfy lfi lcyexeyens lfi gli r`luni lf
ejrd{ylfy {d`n ef heflfcefm r{doncys ef Od{ilf& Lfdygn{ efyn{nsyefm hefiefm dh ygn rlrn{ ygly
ygnsn klfas glxn hdc~sni df ygn sgd{y*yn{j efxnsyjnfy, rn{glrs yges snnjs yd kn ygn clsn ef
jdsy Es`ljec klfaefm r{lcyecns& Lfdygn{ hefiefm es ygly ygn Klfa hd{ Heflfcn lfi Efxnsyjnfy
'OEKHE% gls l gemg r{dheylke`eyu ygly nfcd~{lmns dygn{ klfas yd r{lcyecn ygn Es`ljec heflfcel`
susynj& Ygn rlrn{ l`sd hd~fi ygly Es`ljec klfas glxn l gemg m{d}yg ef ygn c{niey hlce`eyens
lfi ef r{dheylke`eyu&
'Kli{n`ief L& J&, ;225% nxl`~lyni `lca dh rn{hd{jlfcn jnls~{ns hd{ Es`ljec Klfas& Ey ygnf
lilryni l c~{{nfy`u lrr`eni [DN Lfl`uses Ydd` ~sni ef cdfxnfyedfl` klfas, yd ygn c~{{nfy`u
nsylk`esgni jdin` dh Es`ljec Klfas lfi ynsys eys lrr`eclke`eyu lfi nxl`~lyns eys ~snh~`fnss&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 33/91
32
Ygn hefiefms s~mmnsy ygly s~cg lf lilryni jdin` }d~`i kn |~eyn s~ccnssh~` hd{ ~sn ef Es`ljec
klfas lfi }d~`i dhhn{ j~cg knyyn{ lfl`uses lfi klses dh cdjrl{esdf }eygef ygn Es`ljec
heflfcel` susynj& Ey l`sd s~mmnsys ygly j~cg dh ygn r{nxed~s`u jnls~{ni rn{hd{jlfcn dh
Es`ljec Klfas es ~fsd~fi lfi sgd~`i kn {nxesni hd{ lcc~{lcu lfi {n`elke`eyu kncl~sn dh ygn
h`l}ni jnygdis ~sni hd{ jnls~{njnfy ef ygn he{sy r`lcn&
'Ilfnsg, ;22=% njr`duni ygn fdf*rl{ljny{ec INL lrr{dlcg }ge`n efxnsyemlyefm ygn {n`lyexn
nhhecenfcu dh Es`ljec Klfas yd ygne{ Cdfxnfyedfl` cd~fyn{rl{ys ef ygn M~`h Cddrn{lyedf
Cd~fce` 'MCC%, dxn{ ygn rn{edi ;222*;228 Lfi l`sd nwljefni ygn inyn{jeflfys dh Es`ljec
Klfaefm nhhecenfcu ~sefm l sncdfi*synr {nm{nssedf jdin` lrr{dlcg& Ef mnfn{l`, ygn INL
nhhecenfcu scd{ns s~mmnsyni ygly Es`ljec Cdjjn{cel` Klfas ”nhhecenfcu es efiehhn{nfy yd ygly
dh Cdfxnfyedfl` Cdjjn{cel` Klfas& Ef `efn }eyg yges hefiefm, ygn {nm{nssedf lfl`uses ejr`ens
ygly Es`ljec klfaefm nhhecenfcu ef ygn MCC jl{anys es efiehhn{nfy& Gd}nxn{, Es`ljec Klfas
}n{n hd~fi yd kn {n`lyexn`u nhhecenfy ef ;228& Ef liieyedf, ]gd`nsl`n klfas, }gnygn{ Es`ljec
d{ Cdfxnfyedfl`, l{n nhhecenfy& Hefl``u, ygn jdin` s~mmnsys ygly sezn lfi heflfcel` clreyl` l{n
gemg`u cdfy{ek~yd{u yd klfaefm nhhecenfcu }gn{n ygn {nmedfl` nhhncy dh Sl~ie L{lkel es
fnmlyexn`u {n`lyni yd nhhecenfcu&
'J&S~ulfyd, ;225% ef ges sy~iu nxl`~lyni efyn{klfa rn{hd{jlfcn dh Klfa J~ljl`ly
Efidfnsel ef r{dheylke`eyu, `e|~eieyu, {esa lfi sd`xnfcu1 lfi cdjj~feyu efxd`xnjnfy hd{ ygn
rn{edi ;222 – ;229& Heflfcel` {lyeds l{n lrr`eni ef jnls~{efm ygnsn rn{hd{jlfcns& Ygn sy~iu
hd~fi ygly KJE es {n`lyexn`u jd{n r{dhey lfi cdjjeyjnfy yd cdjj~feyu inxn`drjnfy, k~y
`nss `e|~ei cdjrl{ni yd ygn cdfxnfyedfl` klfas& KJE idns fdy sgd} 'sylyesyecl``u% lfu
iehhn{nfcn ef {esa rn{hd{jlfcn }eyg ygn cdfxnfyedfl` klfas&
'Jdgljjli, Glsslf, ( Klin{, ;22=% ef ygne{ rlrn{ jnls~{ni lfi cdjrl{ni ygn cdsy lfi
r{dhey nhhecenfcu dh 72 klfas ef ;< dh D{mlfezlyedf dh Es`ljec Cdfhn{nfcn 'DEC% cd~fy{ens?
cdjr{esefm dh 3= cdfxnfyedfl` klfas lfi 93 Es`ljec klfas, ~sefm ygn Sydcglsyec H{dfyen{
Lrr{dlcg 'SHL%& Ef liieyedf, ey l`sd lssnssni ygn nhhecenfcu dh ygdsn klfas klsni df ygne{
sezn, lmn, lfi {nmedf& Ygn hefiefms s~mmnsyni ygly ygn{n l{n fd semfeheclfy iehhn{nfcns kny}nnf
ygn dxn{l`` nhhecenfcu {ns~`ys dh cdfxnfyedfl` xn{s~s Es`ljec klfas& Gd}nxn{, ygn{n es
s~ksylfyel` {ddj hd{ ejr{dxnjnfy ef cdsy jefejezlyedf lfi r{dhey jlwejezlyedf ef kdyg
klfaefm susynjs& H~{ygn{jd{n, ygn hefiefms sgd} fd semfeheclfcn iehhn{nfcn ef lxn{lmn
nhhecenfcu scd{ns kny}nnf kem xn{s~s sjl`` lfi fn} xn{s~s d`i klfas ef kdyg klfaefm
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 34/91
3<
sy{nljs& Yges ejr`ens ygly sezn lfi lmn iei fdy lhhncy ygn rn{hd{jlfcn dh klfas ef kdyg
sy{nljs& Dxn{l``, ygn {ns~`ys l{n ef hlxd{ dh ygn jd{n {ncnfy Es`ljec klfaefm susynj&
'Jdef, ;227% ef ges sy~iu nwljefni lfi nxl`~lyni ygn rn{hd{jlfcn dh ygn he{sy Es`ljec klfa
ef Rlaesylf, e&n& Jnnzlf Klfa @ejeyni 'JK@% ef cdjrl{esdf }eyg ygly dh l m{d~r dh >
Rlaesylfe cdfxnfyedfl` klfas& Ygn sy~iu nxl`~lyni rn{hd{jlfcn dh ygn Es`ljec klfa 'JK@% ef
r{dheylke`eyu, `e|~eieyu, {esa, lfi nhhecenfcu hd{ ygn rn{edi dh ;223*;22=& Ygn sy~iu hd~fi ygly
JK@ es `nss r{dheylk`n, jd{n sd`xnfy '`nss {esau%, lfi l`sd `nss nhhecenfy cdjrl{efm yd ygn
lxn{lmn dh ygn > cdfxnfyedfl` klfas& Gd}nxn{, ygn{n }ls fd semfeheclfy iehhn{nfcn ef `e|~eieyu
kny}nnf ygn y}d snys dh klfas&
'Fls{ ( Sglgei, ;22=% ef ygne{ rlrn{ r{drdsni lf l`yn{flyexn Klfaefm r{dcni~{n ygly clf kn
~sni yd inyn{jefn ygn Es`ljec lfi cdfxnfyedfl` inrdsey {ny~{fs `efalmns& Ef yges cdfynwy, Ilyl
dh Yn{j Inrdseys {lyns dh {ny~{fs h{dj ygn `l{mnsy Cdfxnfyedfl` Klfas fljn`u ygn J~s`ej
Cdjjn{cel`, Lsal{e Cdjjn{cel` klfa, Glkek Klfa @yi lfi Es`ljec Klfas, L` Hlusl` lfi
L`*Jnnzlf Klfa glxn knnf cd``ncyni& Ygn sy~iu l`sd nxl`~lyni efyn{*klfa rn{hd{jlfcn dh
Es`ljec Klfas 'L`*Hlusl` Klfa lfi Jnnzlf Klfa% }eyg ygn cdfxnfyedfl` Klfas 'J~s`ej
Cdjjn{cel` Klfa, Lsal{e cdjjn{cel` Klfa, Glkek Klfa @ejeyni%&
Ygn iehhn{nfcn kny}nnf rn{hd{jlfcn dh Es`ljec lfi cdfxnfyedfl` klfas es nsyejlyni ef yn{j
dh heflfcel` {lyeds lfi sylyesyecl``u xn{eheni ku ~sefm lf L[EJL sylyesyecl` jdin`& Ygn jlef
r~{rdsn dh ygn sy~iu es yd inyn{jefn ygn ejrlcy dh h`~cy~lyedfs ef dfn yurn dh inrdsey {ny~{fs
df dygn{& Yges gn`rs ~s yd lssnss ygn {d`n dh Es`ljec klfaefm ef ygn dxn{l`` Jdfnyl{u
iesy{ek~yedf cglffn`s lfi l`sd inyn{jefn ie{ncyedf dh Jdfnyl{u Rd`ecu ef l cd~fy{u&
'Klsge{, ;222% nwljefns ygn inyn{jeflfys dh Es`ljec klfas ”rn{hd{jlfcn lc{dss nemgy Jeii`n
Nlsyn{f cd~fy{ens kny}nnf <553 lfi <557& ^sefm c{dss*cd~fy{u klfa*`nxn` ilyl df efcdjn
sylynjnfys lfi kl`lfcn sgnnys dh <9 Es`ljec klfas ef nemgy Jeii`n Nlsyn{f cd~fy{ens hd{ nlcg
unl{ ef ygn <553*<557, ygn sy~iu c`dsn`u nwljefns ygn {n`lyedfsgers kny}nnf r{dheylke`eyu lfi
ygn klfaefm cgl{lcyn{esyecs& Lhyn{ cdfy{d``efm hd{ ncdfdjec lfi heflfcel` sy{~cy~{n efieclyd{s
s~cg ls – jlc{dncdfdjec nfxe{dfjnfy, heflfcel` jl{any sy{~cy~{n, lfi ylwlyedf – ygn sy~iu
sgd}s sdjn xn{u ejrd{ylfy lfi efyn{nsyefm {ns~`ys&
He{sy, ygn r{dheylke`eyu jnls~{ns dh ygn Es`ljec klfas {nlcy rdseyexn`u yd ygn efc{nlsns ef
clreyl` lfi `dlf {lyeds, }gecg es efy~eyexn lfi cdfsesynfy }eyg r{nxed~s sy~iens& Sncdfi, ygn
sy~iu gemg`emgys ygn njre{ecl` {d`n ygly lin|~lyn clreyl` {lyeds lfi `dlf rd{yhd`eds r`lu ef
nwr`lefefm ygn rn{hd{jlfcn dh Es`ljec klfas& Yge{i, ygn {ns~`ys efieclyn ygly c~sydjn{ lfi
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 35/91
3;
sgd{y*yn{j h~fiefm, fdf*efyn{nsy nl{fefm lssnys, lfi dxn{gnli l{n l`sd ejrd{ylfy hd{
r{djdyefm klfas‗ r{dheys& Hd~{yg, ygn {ns~`ys {nxnl` ygly hd{nemf*d}fni klfas l{n jd{n
r{dheylk`n yglf ygne{ idjnsyec cd~fyn{rl{ys& Hehyg, annrefm dygn{ ygefms cdfsylfy, ygn{n es
nxeinfcn ygly ejr`ecey lfi nwr`ecey ylwns lhhncy ygn klfa rn{hd{jlfcn jnls~{ns fnmlyexn`u&
Sewyg, hlxd{lk`n jlc{dncdfdjec cdfieyedfs glxn rdseyexn nhhncy df rn{hd{jlfcn jnls~{ns dh
ygn klfa& Hefl``u, ygn {ns~`ys dh ygn sy~iu sgd} ygly sydca jl{anys l{n cdjr`njnfyl{u yd klfa
heflfcefm&
L seje`l{ sy~iu rn{hd{jni ku 'Glsslf ( Klsge{, ;223% lfl`uzns gd} ygn rn{hd{jlfcn dh ygn
Es`ljec klfas es lhhncyni ku klfa cgl{lcyn{esyecs lfi ygn dxn{l`` heflfcel` nfxe{dfjnfy& Ygnu
~ye`ezn c{dss*cd~fy{u klfa `nxn` ilyl df Es`ljec klfas ef ;< cd~fy{ens hd{ nlcg unl{ ef <559*
;22< yd c`dsn`u nwljefn ygn rn{hd{jlfcn efieclyd{s dh Es`ljec klfas& Ef mnfn{l`, ygnu hefi
ygne{ lfl`uses dh inyn{jeflfys dh Es`ljec klfas r{dheylke`eyu cdfsesynfy }eyg r{nxed~s hefiefms&
Ygn sy~iu efieclyn ygly cdfy{d``efm hd{ jlc{dncdfdjec nfxe{dfjnfy, heflfcel` jl{any
sy{~cy~{n, lfi ylwlyedf, ygn gemg clreyl` lfi `dlf*yd*lssny {lyeds `nli yd gemgn{ r{dheylke`eyu&
Nxn{uygefm {njlefefm n|~l`, ygn {nm{nssedf {ns~`y dh ygn sy~iu {nxnl`s ygly ygn{n es fnmlyexn
nhhncy dh ejr`ecey lfi nwr`ecey ylwns df ygn klfa rn{hd{jlfcn jnls~{ns, }ge`n ygn{n es rdseyexn
ejrlcy dh hlxd{lk`n jlc{dncdfdjec cdfieyedfs df klfa rn{hd{jlfcn jnls~{ns& Ygly es,
hlxd{lk`n jlc{dncdfdjec nfxe{dfjnfy lrrnl{s yd aefi`n gemgn{ r{dhey jl{mefs& [ns~`ys l`sdsgd} s~{r{esefm`u l sy{dfm rdseyexn cd{{n`lyedf kny}nnf r{dheylke`eyu lfi dxn{gnli& Ygly es ef
ygn Es`ljec klfaefm jl{any nwrnfsn r{nhn{nfcn knglxed{ lrrnl{s yd gd`i& Ygnu l`sd hefi ef
ygne{ sy~iu ygly sezn dh ygn klfaefm susynj gls fnmlyexn ejrlcy df ygn r{dheylke`eyu nwcnry fny
df efyn{nsy jl{mef&
'U~iesye{l, ;229% ef ges sy~iu jlans lf njre{ecl` lfl`uses df nhhecenfcu lfi r{dxeins fn}
nxeinfcns df ygn rn{hd{jlfcn dh <7 Es`ljec klfas dxn{ ygn rn{edi <55=*;222& Rlfn` ilyl sny
hd{ yges yejn rn{edi es nwy{lcyni h{dj fdf*cdfsd`eilyni kl`lfcn sgnnys lfi efcdjn sylynjnfys
dh ygnsn Es`ljec klfas }eyg srncehec r~{rdsn dh snnefm ygn ejrlcy dh {ncnfy heflfcel` c{esns df
nhhecenfcu dh Es`ljec klfas& Yges sy~iu es iehhn{nfy h{dj r{nxed~s sy~iens ef ygly ey ~ye`ezns
fdf*rl{ljny{ec lrr{dlcg, Ilyl Nfxn`drjnfy Lfl`uses 'ILN% yd lfl`uzn ygn yncgfecl`
nhhecenfcu, r~{n yncgfecl` nhhecenfcu, lfi scl`n nhhecenfcu dh Es`ljec klfas& Knefm ef `efn }eyg
ygn r{efcer`n dh Es`ljec heflfcel` susynj, ygn efyn{jnielyedf lrr{dlcg es ~sni yd srncehu efr~y*
d~yr~y xl{elk`ns dh Es`ljec klfas& Ygn sy~iu hefis snxn{l` {ns~`ys& He{sy, ygn dxn{l`` nhhecenfcu
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 36/91
33
{ns~`ys efieclyn ygly ygn{n es l sjl`` 'ly o~sy dxn{ <2.% efnhhecenfcu lc{dss <7 Es`ljec klfas,
}gecg es cdfsein{lk`n ls cdjrl{ni yd jlfu cdfxnfyedfl` cd~fyn{rl{ys& Seje`l{`u, m`dkl`
c{eses ef <557*<555 kli`u lhhncyni ygn rn{hd{jlfcn dh Es`ljec klfas1 gd}nxn{, ygnu
rn{hd{jni knyyn{ lhyn{}l{is& Sncdfi, ygn {ns~`ys sgd} ygly sjl`` lfi jnie~j sezni Es`ljec
klfas hlcni iesncdfdjens dh scl`n }gecg s~mmnsys ygly J(L sgd~`i kn nfcd~{lmni&
Jd{ndxn{, ls cdjrl{ni yd ygne{ fdf `esyni cd~fyn{rl{ys, r~k`ec`u `esyni Es`ljec klfas l{n
hd~fi yd kn `nss nhhecenfy& @lsy`u, Cd~fy{u srncehec hlcyd{s jlef`u inyn{jefni ygn nhhecenfcu
iehhn{nfcns lc{dss sljr`n ilyl&
H~{ygn{jd{n, 'S~helf, ;228% rn{hd{js l seje`l{ sy~iu yd r{dxein fn} nxeinfcn df ygn {n`lyexn
nhhecenfcu kny}nnf ygn idjnsyec lfi hd{nemf klfas Es`ljec klfaefm drn{lyedf ef Jl`lusel
i~{efm ygn rn{edi dh ;22<*;229& Fdf*rl{ljny{ec Ilyl Nfxn`drjnfy Lfl`uses 'INL%
jnygdid`dmu gls knnf ~ye`ezni yd iesyefm~esg kny}nnf yg{nn iehhn{nfy yurns dh nhhecenfcu?
yncgfecl`, r~{n yncgfecl` lfi scl`n nhhecenfcens&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 37/91
39
CGLRYN[ 3 [NSNL[CG LFI JNYGDID@DMU
Yges sy~iu es lejni ly cdjrl{lyexn lfl`uses dh Es`ljec klfaefm xes*â*xes cdfxnfyedfl`
klfaefm ef Rlaesylf ku ylaefm sljr`ns dh klfas h{dj kdyg yurns dh klfas hd{ ygn rn{edi dh
hexn unl{s h{dj ;229*;227& Ilyl hd{ nlcg unl{ glxn knnf cdjre`ni h{dj ygn heflfcel`
sylynjnfys dh ygn y}d snys dh klfas& Kncl~sn ygn{n l{n sd jlfu ydd`s hd{ idefm rn{hd{jlfcn
lssnssjnfy, }n j~sy {njnjkn{ ygly iehhn{nfy yncgfe|~ns lii{nss jnls~{njnfy ef xn{u
srncehec lfi dhynf fl{{d}`u inhefni }lus& Uny fd{jl``u, df`u l hn} sn`ncyni {n`lyedfsgers
}e`` uen`i efhd{jlyedf ygn lfl`usy {nl``u fnnis hd{ ~snh~` efsemgys lfi incesedf s~rrd{y& Lfu
rl{yec~`l{ {lyed d{ jnls~{n es ~snh~` df`u ef {n`lyedf yd ygn xen}rdefy ylanf lfi ygn srncehec
dkoncyexns dh ygn lfl`uses& ]gnf ygn{n es s~cg l jlycg, ygn jnls~{n clf kncdjn l sylfil{i
hd{ cdjrl{esdf& Jd{ndxn{, {lyeds l{n fdy lksd`~yn c{eyn{el? Ygnu sn{xn knsy }gnf ~sni ef
sn`ncyni cdjkeflyedfs yd rdefy d~y cglfmns ef heflfcel` cdfieyedfs d{ drn{lyefm rn{hd{jlfcn
dxn{ snxn{l` rn{edis lfi ls cdjrl{ni yd seje`l{ k~sefnssns& [lyeds gn`r e``~sy{lyn ygn y{nfis
lfi rlyyn{fs dh s~cg cglfmns, }gecg, ef y~{f, jemgy efieclyn yd ygn lfl`usy ygn {esas lfi
drrd{y~feyens hd{ ygn k~sefnss ~fin{ {nxen}& Ef ydilu‗s cdjrnyeyexn heflfcel` jl{any, dfn clf
knyyn{ ~fin{sylfi ygn rn{hd{jlfcn dh l klfa ku lf lfl`uses dh efyn{*klfa cdjrl{esdf& 'N{ecg,
;22<%
3&< LFL@USES YNCGFE\^NS
Ygn heflfcel` lfl`usy ~sns cn{ylef yncgfe|~ns yd lssnss l cdjrlfu‗s heflfcel` lfi ncdfdjec
cdfieyedf&
Xn{yecl` lfl`uses ’ Cdfxn{ys heflfcel` sylynjnfy ljd~fys dh l rn{edi efyd
rn{cnfylmns hd{ cdjrl{esdf dh dfn lccd~fyefm rn{edi yd lfdygn{&
Gd{ezdfyl` lfl`uses ’ Y{lcas efiexei~l` lccd~fy m{d}yg {lyns h{dj dfn rn{edi yd
lfdygn{, lcyefm ls lf ejr`ecey efinwlyedf }gecg es ~snh~` ef cd~fy{ens }eyg gemg
efh`lyedfl{u nfxe{dfjnfys&
Heflfcel` {lyed lfl`uses ’ ^fexn{sl``u lccnryni yncgfe|~ns ygly hdc~s df ygn
{n`lyedfsgers kny}nnf lccd~fys ef ygn heflfcel` sylynjnfys1 ygnsn yncgfe|~ns cdfsyey~yn
ygn klses hd{ jdsy heflfcel` lfl`uses idfn ku klfas&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 38/91
3>
Drn{lyefm $ fdf*drn{lyefm h~fis mnfn{lyedf lfl`uses ’ K{nlas id}f h~fis h`d}s
h{dj dfn rn{edi yd lfdygn{ efyd drn{lyefm lfi fdf*drn{lyefm sd~{cns lfi ~sns dh h~fis
yd inyncy h~fis jdxnjnfys&
3&; HEFLFCEL@ [LYED LFL@USES
Ef d{in{ yd snn gd} Es`ljec klfa gls rn{hd{jni ef cdjrl{esdf }eyg ygn cdfxnfyedfl` klfas
dxn{ > unl{s, ygn cdjjdf yncgfe|~n dh heflfcel` {lyed lfl`uses yd lssnss ygn rn{hd{jlfcn dh
ygn y}d yurns dh klfas dxn{ ygn yejn gd{ezdf dh > unl{s& Heflfcel` jnls~{ns nwr{nssni ef
yn{js dh xl{ed~s {lyeds glxn m{nlyn{ lixlfylmn yglf xd`~jn jnls~{ns& Ygn m{nlynsy lixlfylmn
es ygly {lyed lfl`uses cdjrnfslyns ygn iesrl{eyens c{nlyni ku iehhn{nfcns ef klfa sezn }eyg
{nml{is yd lssnys, inrdseys lfi `dlfs& Ygnsn {lyeds l{n k{dli`u clynmd{ezni efyd hd~{ m{d~rs?
3&;&< @e|~eieyu {lyeds1
3&;&; R{dheylke`eyu {lyeds1
3&;&3 [esa lfi sd`xnfcu {lyeds1 lfi
3&;&9 Nhhecenfcu {lyeds&
Sefcn ygn{n l{n hexn cdfxnfyedfl` lfi Es`ljec klfas ef nlcg m{d~r yd cdjrl{n }eyg nlcg
dygn{, sd }n he{sy cl`c~`lyni {lyed dh nlcg klfa ef ygly m{d~r lfi ygnf cl`c~`lyni lxn{lmn dh
ygdsn hexn {lyeds yd cdjrl{n ygdsn lxn{lmn {lyeds }eyg nlcg dygn{ df unl{`u klses&
3&;&< @E\^EIEYU [LYEDS
@e|~eieyu es ygn `ehn dh l cdjjn{cel` klfa& @e|~eieyu jnlfs clsg lxle`lke`eyu? gd} |~eca`u l
klfa clf cdfxn{y eys lssnys efyd clsg ly hlcn xl`~n yd jnny ygn clsg injlfis dh ygn inrdseyd{s
lfi kd{{d}n{s& Ygn gemgn{ ygn ljd~fy dh `e|~ei lssny hd{ l klfa, ygn m{nlyn{ es ygn `e|~eieyu dh
ygn klfa& 'Sljli, ;229% @e|~eieyu es ejrd{ylfy hd{ ygn he{j yd lxdei inhl~`yefm df eys
heflfcel` dk`emlyedfs lfi, yg~s, yd lxdei nwrn{enfcefm heflfcel` iesy{nss '[dss, ]nsyn{hen`i, (
Od{ilf, ;22>%& Ef mnfn{l` snfsn, ygn gemgn{ `e|~eieyu {lyeds jnlf klfa gls `l{mn{ jl{mef dh
slhnyu lfi lke`eyu yd cdxn{ eys sgd{y yn{j dk`emlyedfs&
Kncl~sn slxefm lccd~fys lfi y{lfslcyedf inrdseys clf kn }eygi{l}f ly lfu yejn, ygn{n es gemg
`e|~eieyu {esa hd{ kdyg ygn klfas lfi dygn{ inrdseyd{u efsyey~yedfs& Klfas clf mny efyd `e|~eieyu
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 39/91
38
r{dk`nj nsrncel``u }gnf }eygi{l}l`s nwcnni fn} inrdsey semfeheclfy`u dxn{ l sgd{y rn{edi dh
yejn 'Sljli ( Glsslf, <555%& Ljdfm ygn xl{ed~s `e|~eieyu jnls~{ns, yges sy~iu ~sns ygn
hd``d}efm?
l& @dlf yd Inrdsey [lyed '@I[%,
k& Clsg ( Rd{yhd`ed Efxnsyjnfy yd Inrdsey [lyed 'CREI%, lfi
c& @dlf yd Lssny [lyed '@L[%&
l& @dlf yd Inrdsey [lyed '@I[%
@dlf yd inrdsey {lyed jnls~{ns ygn rn{cnfylmn dh inrdseys ~sni hd{ lixlfcns ku ygn klfa& @dlf yd
inrdsey es ygn jdsy ejrd{ylfy {lyed yd jnls~{n ygn `e|~eieyu cdfieyedf dh ygn klfa& Ygn gemgn{
ygn {lyed, ygn `nss `e|~ei ygn klfa }e`` kn& Gn{n, `dlf jnlfs ygn lixlfcns hd{ ygn cdfxnfyedfl`
klfas lfi heflfcefms hd{ ygn Es`ljec klfas lfi l{n ylanf ls fny dh r{dxesedfs& Klfa }eyg @d}
@I[ es cdfsein{ni yd glxn nwcnssexn `e|~eieyu, rdynfyel``u `d}n{ r{dheys, lfi gnfcn `nss {esa
ls cdjrl{ni yd ygn klfa }eyg gemg @I[& Gd}nxn{, gemg @I[ efieclyns ygly l klfa gls ylanf
jd{n heflfcel` sy{nss ku jlaefm nwcnssexn `dlfs lfi l`sd sgd}s {esa ygly yd jnny inrdseyd{s‗
c`lejs klfa jlu glxn yd sn`` sdjn `dlfs ly `dss&
@I[ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
@dlf yd Inrdsey [lyed :@dlfs
Inrdseys
k& Clsg ( Rd{yhd`ed Efxnsyjnfy yd Inrdsey [lyed 'CREI[%
Ey efieclyns ygn rn{cnfylmn dh inrdsey lfi sgd{y yn{j h~fis ygly l{n lxle`lk`n yd jnny ygn
s~iinf }eygi{l}l`s& Ygn gemgn{ ygn {lyed ygn knyyn{ es ygn `e|~eieyu rdseyedf dh ygn klfa,
ygn{nhd{n, ygn jd{n es ygn cdfheinfcn lfi y{~sy dh ygn inrdseyd{s ef ygn klfa ls cdjrl{ni yd
ygn klfa }eyg `d}n{ CREI[& Yges {lyed kddsys ygn y{~sy lfi cdfheinfcn dh ygn inrdseyd{s ef ygn
klfa ls ygn inrdseyd{s afd} ygly ygn klfa gls neygn{ nfd~mg clsg d{ `e|~ei efxnsyjnfys }gecg
es ~sni hd{ nl{fefms ls }n`` ls hd{ `e|~eieyu&
CREI[ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
CREI[ : Clsg ( Rd{yhd`ed Efxnsyjnfys
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 40/91
3=
Inrdseys
c& @dlf yd Lssny [lyed '@L[%
@dlf yd Lssny {lyed jnls~{ns ygn rn{cnfylmn dh lssnys ygly l{n yeni ~r ef `dlfs& @dlf yd lssnys {lyed
'@L[% es l`sd lfdygn{ ejrd{ylfy {lyed ygly jnls~{ns ygn `e|~eieyu cdfieyedf dh ygn klfa&
]gn{nls @I[ es l {lyed ef }gecg `e|~eieyu dh ygn klfa es jnls~{ni ef yn{js dh eys inrdseys,
@L[ jnls~{ns `e|~eieyu dh ygn klfa ef yn{js dh eys ydyl` lssnys& Ygly es, ey ml~mns ygn
rn{cnfylmn dh ydyl` lssnys ygn klfa gls efxnsyni ef `dlfs 'd{ heflfcefms%&
Ygn gemgn{ es ygn {lyed ygn `nss ygn `e|~eieyu es dh ygn klfa& Seje`l{ yd @I[, ygn klfa }eyg `d}
@L[ es l`sd cdfsein{ni yd kn jd{n `e|~ei ls cdjrl{ni yd ygn klfa }eyg gemgn{ @L[&
Gd}nxn{, gemg @L[ es lf efieclyedf dh rdynfyel``u gemgn{ r{dheylke`eyu lfi gnfcn jd{n {esa&
@L[ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
@L[ :
Fny @dlfs 'Heflfcefm%
Ydyl` Lssnys
3&;&; R[DHEYLKE@EYU [LYEDS
Ygn r{dheylke`eyu {lyed dh ygn he{j clf kn jnls~{ni ku cl`c~`lyefm xl{ed~s r{dheylke`eyu {lyeds&
Mnfn{l` y}d m{d~rs dh r{dheylke`eyu {lyeds l{n cl`c~`lyni&
• R{dheylke`eyu ef {n`lyedf yd {nxnf~ns&
• R{dheylke`eyu ef {n`lyedf yd efxnsyjnfys&
Ygnsn {lyeds l{n ~sni yd lssnss ygn lke`eyu dh ygn k~sefnss yd mnfn{lyn nl{fefms ef cdjrl{esdf}eyg eys l`` nwrnfsns lfi dygn{ {n`nxlfy cdsys i~{efm l srncehec yejn rn{edi& R{dheylke`eyu {lyeds
l{n mnfn{l``u cdfsein{ni yd kn ygn klsec klfa heflfcel` {lyed ef d{in{ yd nxl`~lyn gd} }n``
klfa es rn{hd{jefm ef yn{js dh r{dhey& Hd{ ygn jdsy rl{y, eh l r{dheylke`eyu {lyed es {n`lyexn`u
gemgn{ ls cdjrl{ni yd ygn cdjrnyeyd{'s%, efi~sy{u lxn{lmns, m~ein`efns, d{ r{nxed~s unl{s‗
sljn {lyeds, ygnf ey es ylanf ls efieclyd{ dh knyyn{ rn{hd{jlfcn dh ygn klfa& Hd``d}efm hd~{
r{dheylke`eyu {lyeds l{n ~sni yd lssnss ygn rn{hd{jlfcn dh kdyg sljr`ns dh klfas ? l% [ny~{f df
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 41/91
37
lssnys '[DL% k% [ny~{f df N|~eyu '[DN% c% Nl{fefms rn{ sgl{n 'NRS% lfi i% R{dhey Nwrnfsn
[lyed 'RN[%&
l& [ny~{f df lssnys '[DL%
Ey es l cdjjdf jnls~{n dh jlflmn{el` rn{hd{jlfcn '[dss, ]nsyn{hen`i, ( Od{ilf, ;22>%&
[DL es l mddi efieclyd{ dh l klfa‗s heflfcel` rn{hd{jlfcn lfi jlflmn{ el` nhhecenfcu& Ey
sgd}s gd} cdjrnynfy ygn jlflmnjnfy es ef l``dclyefm lssny efyd fny r{dhey& Ygn gemgn{ ygn
[DL, ygn gemgn{ es ygn heflfcel` rn{hd{jlfcn d{ r{dheylke`eyu dh ygn klfas 'Sljli, ;229%&
[DL es cl`c~`lyni ls ~fin{?
[DL :
Fny r{dhey lhyn{ ylw
Ydyl` Lssnys
k& [ny~{f df N|~eyu '[DN%
Ygn jdsy cdjjdf {lyed ~sni hd{ jnls~{efm ygn {ny~{f df ygn d}fn{s‗ efxnsyjnfy es ygn
{n`lyedfsger dh fny r{dhey yd n|~eyu, d{ ydyl` sgl{ngd`in{s‗ efxnsyjnfy& Ef rn{hd {jefm yges
cl`c~`lyedf, }n idf‗y glxn yd jlan lfu lio~syjnfy hd{ efyn{nsy, kncl~sn ygn fny r{dhey
lxle`lk`n hd{ sgl{ngd`in{s l`{nliu gls knnf r{drn{`u {ni~cni ku efyn{nsy cgl{mns, eh lfu, rlei
yd c{nieyd{s lfi `nfin{s& Gd}nxn{, }n id glxn yd cdfsein{ ygn ejrlcy dh fdf{nc~{{efm lfi
~f~s~l` nxnfys, s~cg ls {nsy{~cy~{efm lfi jlod{ lccd~fyefm cglfmns lfi lio~syjnfys 'N{ecg,
;22<%& Sgl{ngd`in{s‗ n|~eyu es cdjrdsni dh rlei ~r sgl{n clreyl`, sgl{n r{nje~j, lfu clreyl`
d{ {nxnf~n {nsn{xns lfi {nylefni r{dheys& [DN es cl`c~`lyni ls ~fin{?
[DN :
Fny r{dhey lhyn{ ylw
Sgl{ngd`in{s‗ n|~eyu
c& Nl{fefms Rn{ Sgl{n 'NRS%
Ey jnls~{ns ygn r{dhey lxle`lk`n yd ygn n|~eyu sgl{ngd`in{s df l rn{ sgl{n klses& Ey es cdjr~yni
ku iexeiefm nl{fefms lxle`lk`n yd ygn n|~eyu sgl{ngd`in{s ku ygn ydyl` f~jkn{ dh n|~eyu sgl{n
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 42/91
35
d~ysylfiefm& Ygn lfl`uses dh nl{fefms h{dj ygn d}fn{s‗ rdefy dh xen} ~s~l``u cnfyn{s df
nl{fefms rn{ sgl{n ef ygn clsn dh l cd{rd{lyedf&
Nl{fefms rn{ sgl{n es l jnls~{n yd }gecg kdyg jlflmnjnfy lfi sgl{ngd`in{s rlu l m{nly inl`
dh lyynfyedf& Ey es }ein`u ~sni ef ygn xl`~lyedf dh cdjjdf sydca, lfi dhynf es ygn klses hd{
snyyefm srncehec cd{rd{lyn dkoncyexns lfi mdl`s ls rl{y dh sy{lynmec r`lffefm& Yges {lyed sejr`u
efxd`xns iexeiefm ygn fny r{dhey yd cdjjdf sydca ku ygn lxn{lmn f~jkn{ dh sgl{ns dh cdjjdf
sydca d~ysylfiefm 'N{ecg, ;22<%?
NRS :
Fny R{dhey lxle`lk`n hd{ cdjjdf sgl{ns
Lxn{lmn f~jkn{ dh sgl{ns d~ysylfiefm
i& R{dhey yd Nwrnfsns [lyed 'RN[%
Ey jnls~{ns ygn drn{lyefm r{dheylke`eyu dh ygn klfa }eyg {nml{is yd eys ydyl` drn{lyefm nwrnfsns&
Drn{lyefm r{dhey es cl`c~`lyni ls nl{fefms knhd{n ylwns lfi drn{lyefm nwrnfsns jnlfs ydyl`
fdf*efyn{nsy nwrnfsns& Ey es efinni cdfsein{ni yd kn dfn dh ygn knsy efiecns hd{ jnls~{efm
ncdfdjec nhhecenfcu d{ r{dhey rn{hd{jlfcn&
Ygn {lyed jnls~{ns ygn ljd~fy dh drn{lyefm r{dhey nl{fni hd{ nlcg id``l{ dh drn{lyefm
nwrnfsn& Ygn {lyed efieclyns yd }gly nwynfy klfa es nhhecenfy ef cdfy{d``efm eys drn{lyefm
nwrnfsns& L gemgn{ RN[ jnlfs klfa es cdsy nhhecenfy lfi es jlaefm gemgn{ r{dheys 'Sljli (
Glsslf, <555%&
RN[ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
RN[ :
R{dhey knhd{n ylw
Drn{lyefm nwrnfsns
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 43/91
92
3&;&3 [ESA LFI SD@XNFCU [LYEDS
Ygnsn {lyeds l{n l`sd {nhn{{ni yd ls mnl{efm, inky d{ heflfcel` `nxn{lmn {lyeds& Ygn nwynfy yd
}gecg l he{j {n`ens df inky heflfcefm {lygn{ n|~eyu es {n`lyni }eyg heflfcel` `nxn{lmn& Ygnsn
{lyeds inyn{jefn ygn r{dklke`eyu ygly ygn he{j inhl~`y df eys inky cdfy{lcys& Ygn jd{n ygn inky l
he{j gls ygn gemgn{ es ygn cglfcn ygly he{j }e`` kncdjn ~flk`n yd h~`he`` eys cdfy{lcy~l`
dk`emlyedfs& Ef dygn{ }d{is, gemgn{ `nxn`s dh inky clf `nli yd gemgn{ r{dklke`eyu dh klfa{~rycu
lfi heflfcel` iesy{nss& L`ygd~mg, inky es lf ejrd{ylfy hd{j dh heflfcefm ygly r{dxeini
semfeheclfy ylw lixlfylmn, ey jlu c{nlyn cdfh`ecy dh efyn{nsy kny}nnf ygn c{nieyd{s lfi ygn
sgl{ngd`in{s '[dss, ]nsyn{hen`i, ( Od{ilf, ;22>%& Ygn m{nlyn{ ygn lssny yglf l`` yurns dh
`elke`eyens, ygn jd{n sd`xnfy ygn klfa es& C~sydjn{ inrdseys l{n l semfeheclfy rd{yedf df ygn
`elke`eyu sein dh ygn kl`lfcn sgnny dh lfu yurn dh klfa }gnygn{ Es`ljec d{ cdfxnfyedfl`&
Kd{{d}ni jdfnu ef neygn{ hd{j sylfis sncdfi ljdfm ydyl` `elke`eyens hd{ l`jdsy l`` klfas
nwcnry l`` Es`ljec klfas }gecg l{n r{dgekeyni ku Es`ljec Sgl{e‗lg h{dj ylaefm d{ mexefm lfu
aefi dh efyn{nsy*klsni inkys& Yd lssnss {esa lfi sd`xnfcu dh ygn klfa, hd``d}efm jnls~{ns l{n
~s~l``u ~sni?
l& Inky yd N|~eyu [lyed 'IN[%,
k& Inky yd Ydyl` Lssnys [lyed 'IYL[%, lfi
c& N|~eyu J~`yer`en{ 'NJ%&
i& Clreyl` Lin|~lcu [lyed 'CL[%
n& Fdf Rn{hd{jefm @dlfs yd Fny @dlfs [lyed 'FR@$F@%
l& Inky yd N|~eyu [lyed 'IN[%
Ey es dfn dh ygn ydd`s yd jnls~{n ygn nwynfy yd }gecg he{j ~sns inky lfi jnls~{ns ygn lke`eyu dh
ygn he{j‗s clreyl` yd lksd{k heflfcel` sgdcas& Ef clsn, inkyd{s inhl~`y ef rluefm klca ygne{
`dlfs '\l{i*n*Glsslf% d{ ygn lssny xl`~ns inc{nlsn klfa clreyl` r{dxeins sgen`i lmlefsy ygdsn
`dlf ̀ dssns&
L `d}n{ inky yd n|~eyu {lyed dh ygn klfa es cdfsein{ni knyyn{ ls cdjrl{ni yd ygn klfa }eyg
gemgn{ IN[& IN[ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 44/91
9<
IN[ :
Ydyl` Inky
Sgl{ngd`in{s‗ n|~eyu
k& Inky yd Ydyl` Lssnys [lyed 'IYL[%
Ey jnls~{ns ygn ljd~fy dh ydyl` inky he{j ~sni yd heflfcn eys ydyl` lssnys lfi es lf efieclyd{ dh
heflfcel` sy{nfmyg dh ygn klfa& Ey r{dxeins efhd{jlyedf lkd~y ygn sd`xnfcu lfi ygn lke`eyu dh
ygn he{j yd dkylef liieyedfl` heflfcefm hd{ rdynfyel``u lyy{lcyexn efxnsyjnfy drrd{y~feyens&
Gemgn{ IYL[ jnlfs klfa gls heflfcni jdsy dh eys lssnys yg{d~mg inky ls cdjrl{ni yd ygn
n|~eyu heflfcefm& Jd{ndxn{, gemgn{ IYL[ efieclyns ygly klfa es efxd`xni ef jd{n {esau
k~sefnss& Gd}nxn{, gemgn{ C{niey yd Ydyl` Lssny {lyed jemgy efc{nlsn ygn cglfcns df knefm
`ddsn{, dygn{}esn }eyg nhhncyexn mdxn{flfcn lfi cdfy{d`& IYL[ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
IYL[ :
Ydyl` Inky
Ydyl` Lssnys
c& N|~eyu J~`yer`en{ 'NJ%
Gd} jlfu yejns ygn ydyl` lssnys l{n dh ygn sgl{ngd`in{s‗ n|~eyu es jnls~{ni ku n|~eyu
j~`yer`en{& Ef dygn{ }d{is, ey efieclyns ygn ljd~fy dh lssnys rn{ id``l{ dh sgl{ngd`in{s‗ n|~eyu&
Gemgn{ xl`~n dh NJ jnlfs ygly klfa gls ~sni jd{n inky yd cdfxn{y efyd lssnys }eyg sgl{n
clreyl`& Ygn gemgn{ es ygn NJ ygn m{nlyn{ es ygn {esa hd{ l klfa& NJ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
NJ :
Ydyl` Lssnys
Ydyl` Sgl{ngd`in{s‗ n|~eyu
i& Clreyl` Lin|~lcu [lyed 'CL[%
L klfa j~sy glxn s~hhecenfy clreyl` yd lksd{k {esa dh `dssns efgn{nfy ef ygn lssnys dh ygn
k~sefnss sd ls yd r{dyncy inrdseyd{s lfi dygn{ c{nieyd{s& Clreyl` Lin|~lcu [lyed 'CL[%
jnls~{ns ygn ljd~fy dh clreyl` {nsn{xn gn`i hd{ nxn{u ~fey dh [esa*]nemgyni Lssny '[]L%&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 45/91
9;
Gemgn{ rn{cnfylmn dh CL[ }d~`i fdy ie{ncy`u {ni~cn ygn c{niey {esa k~y }d~`i gn`r yd s~{xexn
d~y dh ynjrd{l{u c{niey iesy~{klfcns sefcn clreyl` }d{as ls l c~sgedf lmlefsy {esa& Clreyl`
lin|~lcu {lyed es ygn {lyed }gecg inyn{jefns ygn clrlceyu dh ygn klfa ef yn{js dh jnnyefm ygn
yejn `elke`eyens lfi dygn{ {esa s~cg ls c{niey {esa, drn{lyedfl` {esa, nyc& Iehhn{nfy {esa
}nemgylmn l{n mexnf yd iehhn{nfy lssnys klsni df ygne{ {esa r{dhe`ns&
CL[ :
[nm~`lyd{u Clreyl` 'Yen{ E lfi Yen{ EE%
[esa ]nemgyni Lssnys '[]L%
n& Fdf Rn{hd{jefm @dlfs yd Fny @dlfs [lyed 'FR@$F@%
Fdf*Rn{hd{jefm @dlfs 'FR@% yd Fny @dlfs {lyed efieclyns ygn `nxn` dh ie{ncy c{niey {esa lfi
ygn |~l`eyu dh `dlf rd{yhd`ed& Ey sgd}s ygn inm{nn dh `dlfs efhncyedf lhyn{ jlaefm lio~syjnfy
hd{ ygn r{dxesedf gn`i& Fdf rn{hd{jefm `dlfs l{n `dlfs lfi lixlfcns }gdsn jl{a*~r$efyn{nsy
d{ r{efcerl` es dxn{i~n ku 52 ilus d{ jd{n h{dj ygn i~n ilyn& @d}n{ {lyed efieclyns ygly ygn
jlflmnjnfy dh ygn klfa nhhecenfy`u jlflmefm ygn c{niey rd{yhd`ed dh ygn klfa& Ygn gemgn{
xl`~n dh FR@$F@ efieclyns m{nlyn{ {esa hd{ l klfa&
FR@$F@ :
Fdf rn{hd{jefm @dlfs 'Kli @dlfs%
Fny @dlfs
3&;&9 NHHECENFCU [LYEDS
Nhhecenfcu {lyeds jnls~{n gd} nhhncyexn`u lfi nhhecenfy`u ygn he{j es jlflmefm lfi
cdfy{d``efm eys lssnys& Ygnsn {lyeds efieclyn ygn dxn{l`` nhhncyexnfnss dh ygn he{j ef ~ye`ezefm eys
lssnys yd mnfn{lyn {nxnf~ns, |~l`eyu dh lssnys lfi gd} s~ccnssh~` ygn he{j es ef eys `e|~eieyu,
ygn r{djryfnss dh rlujnfy yd s~rr`en{s dh ygn he{j, nhhncyexnfnss dh ygn efxnfyd{u
jlflmnjnfy r{lcyecns, lfi nhhecenfcu dh he{j ef cdfy{d``efm eys nwrnfsns& Gemgn{ xl`~n dh
ygnsn {lyeds s ylanf ls mddi efieclyd{ }gecg jnlfs he{j es idefm }n``& [lyeds ~sni yd jnls~{n
nhhecenfcu dh ygn klfa l{n? e% Lssny ^ye`ezlyedf 'L^%, ee% Efcdjn yd Nwrnfsn [lyed 'EN[%, lfi
eee% Drn{lyefm nhhecenfcu 'DN%&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 46/91
93
e& Lssny ^ye`ezlyedf 'L^%
Gd} nhhncyexn`u ygn klfa es ~ye`ezefm l`` dh eys lssnys es jnls~{ni ku lssnys ~ye`ezlyedf {lyed
lfi sgd}s r{di~cyexeyu dh lssnys& Ygn klfa es r{ns~jlk`u slei yd ~sefm eys lssnys nhhncyexn`u
ef mnfn{lyefm ydyl` {nxnf~ns eh ygn L^ {lyed es gemg& Eh ygn lssny ~ye`ezlyedf {lyed es `d}, ygn
klfa es fdy ~sefm eys lssnys yd ygne{ clrlceyu lfi sgd~`i neygn{ efc{nlsn ydyl` {nxnf~ns d{
iesrdsn dh sdjn dh ygn lssnys '[dss, ]nsyn{hen`i, ( Od{ilf, ;22>%& Ydyl` {nxnf~n dh ygn klfa
ef yges sy~iu es inhefni ls fny sr{nli knhd{n r{dxesedf r`~s l`` dygn{ efcdjn& L^ es cl`c~`lyni
ls ~fin{?
L^ :
Ydyl` [nxnf~n
Ydyl` Lssnys
ee& Efcdjn yd Nwrnfsn [lyed 'EN[%
Efcdjn yd nwrnfsn es ygn {lyed ygly jnls~{ns ljd~fy dh efcdjn nl{fni rn{ id``l{ dh drn{lyefm
nwrnfsn& Yges es ygn jdsy cdjjdf`u lfi }ein`u ~sni {lyed ef ygn klfaefm sncyd{ yd lssnss ygn
jlflmn{el` nhhecenfcu ef mnfn{lyefm ydyl` efcdjn xes*â*xes cdfy{d``efm eys drn{lyefm nwrnfsns&
Gemg EN[ es r{nhn{{ni dxn{ `d}n{ dfn ls yges efieclyns ygn lke`eyu lfi nhhecenfcu dh ygn klfa ef
mnfn{lyefm jd{n ydyl` efcdjn ef cdjrl{esdf yd eys ydyl` drn{lyefm nwrnfsns& Ydyl` efcdjn ef
ygn sy~iu es inhefni ls fny sr{nli nl{fni knhd{n r{dxesedfs r`~s l`` dygn{ efcdjn }ge`n ygn
Dygn{ Nwrnfsns ef ygn efcdjn sylynjnfy l{n y{nlyni ls ydyl` drn{lyefm nwrnfsn hd{ ygn sy~iu&
EN[ es cl`c~`lyni ls ~fin{?
EN[ :
Ydyl` Efcdjn
Ydyl` Drn{lyefm Nwrnfsn
eee& Drn{lyefm Nhhecenfcu 'DN%
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 47/91
99
^f`ean EN[, }gecg jnls~{ns ygn ljd~fy dh efcdjn nl{fni rn{ id``l{ dh drn{lyefm nwrnfsn,
DN es ygn {lyed ygly jnls~{ns ygn ljd~fy dh drn{lyefm nwrnfsn rn{ id``l{ dh drn{lyefm
{nxnf~n& Ey jnls~{ns jlflmn{el` nhhecenfcu ef mnfn{lyefm drn{lyefm {nxnf~ns lfi cdfy{d``efm
eys drn{lyefm nwrnfsns& Ef dygn{ }d{is, gd} nhhecenfy es ygn klfa ef eys drn{lyedfs& @d}n{ DN
es r{nhn{{ni dxn{ gemgn{ DN ls `d}n{ DN efieclyns ygly drn{lyefm nwrnfsns l{n `d}n{ yglf
drn{lyefm {nxnf~ns& Drn{lyefm {nxnf~n ef yges sy~iu es inhefni ls fny sr{nli nl{fni knhd{n
r{dxesedfs r`~s hnn, k{dan{lmn, cdjjessedf, lfi hd{nw efcdjn& Dygn{ nwrnfsns es inhefni
sljn ls }n inhefni ef ygn r{nxed~s {lyed& DN es cl`c~`lyni ls ~fin{?
DN :
Ydyl` Drn{lyefm Nwrnfsns
Ydyl` Drn{lyefm [nxnf~n
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 48/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 49/91
98
3&9 @EJEYLYEDF DH HEFLFCEL@ LFL@USES
Cdjrl{lyexn lfl`uses dh cdjrlfens lfi k~sefnss ~feys es cgl``nfmni ku ygn h{n|~nfy `lca dh
y{~`u cdjrl{lk`n ilyl, kncl~sn dh iehhn{nfcns ef r{di~cy$sn{xecn jew, lccd~fyefm cgdecns, sezn
lfi lmn dh ygn k~sefnssns, iehhn{nfcns ef ygn rd{yhd`ed, lfi mndm{lrgec scdrn& Efi~sy{u
sylyesyecs lxle`lk`n h{dj xl{ed~s sd~{cns dhynf s~hhn{ h{dj cdjrl{lke`eyu ess~ns ls }n``&
'N{ecg, ;22<% Heflfcel` sylynjnfys r{dxein lf lssnssjnfy dh ygn cdsys lfi fdy xl`~n& Hd{
nwljr`n, ygn jl{any xl`~n dh eynjs jlu kn xn{u iehhn{nfy h{dj ygn cdsy hem~{n mexnf ef ygn
kl`lfcn sgnny& [lyeds fnni yd kn efyn{r{nyni cl{nh~``u& Ygnu clf r{dxein c`~ns yd ygn
cdjrlfu‗s rn{hd{jlfcn d{ heflfcel` sey~lyedf& K~y df ygne{ d}f, ygnu clffdy sgd} }gnygn{
rn{hd{jlfcn es mddi d{ kli& [lyeds {n|~e{n sdjn |~lfyeylyexn efhd{jlyedf hd{ lf efhd{jni
lfl`uses yd kn jlin& ']lsgefmydf Sylyn ^fexn{seyu , ;229%
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 50/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 51/91
97
k& Clsg ( Rd{yhd`ed Efxnsyjnfy yd Inrdsey [lyed 'CREI[%
Cdfxnfyedfl` klfas‗ CREI {lyed ef ;229 }ls `d} sgd}efm `d} `e|~eieyu rdseyedf ls ygn klfas
glxn efc{nlsni semfeheclfy`u ygne{ `dlfs rd{yhd`ed ls }ls sgd}f ef @I[ {lyed, gnfcn `nhy hn}n{
ljd~fys hd{ annrefm ef `e|~ei hd{j& ]ge`n ygn {lyed gls ejr{dxni semfeheclfy`u ef ;22> lfi
sylke`ezni h~{ygn{ h{dj ;228 df}l{is hd{ cdfxnfyedfl` klfas dxn{ 32.& ]ge`n hd{ Es`ljec
klfas, ygn {lyed gls ejr{dxni semfeheclfy`u h{dj `d}nsy dh ;9. ef ;22> yd gemgnsy 95. ef
;22= }gn{nls ygn{n es inc{nlsn dh <<. yd 37. ly ygn nfi dh ;227& Ygn{n es fd semfeheclfy
iehhn{nfcn ef ygn jnlf CREI {lyed hd{ Cdfxnfyedfl` klfas lfi Es`ljec klfas&
Hem~{n 3&;
Ylk`n 3&;
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas 3>. 92. 92. 95. <8. 38. 2&<;;;
Es`ljec Klfas 37. 95. 38. ;9. ;5. 3>. 2&25;5
c& @dlf yd Lssny [lyed '@L[%
@dlf yd ydyl` Lssny {lyed gls inc{nlsni hd{ cdfxnfyedfl` klfas h{dj =3. yd >9. lfi h{dj
83. yd ><. hd{ Es`ljec klfas efieclyefm ygly klfas glxn {n`nlsni semfeheclfy rd{yedf dh ygne{
lssnys yd `e|~ei efsy{~jnfys neygn{ efxnsyjnfys ef snc~{eyens d{ ef clsg }ge`n fdf*heflfcel`
lssnys l{n ly jefej~j hd{ kdyg yurns dh klfas& Ygn inc`efefm y{nfi ef @I[ dh Es`ljec klfa
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 52/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 53/91
>2
3&>&; R[DHEYEKE@EYU [LYEDS
l& [ny~{f df lssnys '[DL%
[DL {lyed es h`~cy~lyefm semfeheclfy`u hd{ cdfxnfyedfl` klfas h{dj rdseyexn [DL dh <. ef
;229 yd zn{d ef ;22= lfi yd *9. ef ;227& Ygn {nlsdf hd{ yges inc`efn ef ygn [DL es ygn
inyn{ed{lyedf ef ygn lssny |~l`eyu nsrncel``u `dlf‗s rd{yhd`ed, ls ygn{n gls knnf semfeheclfy
r{dxesedfs lmlefsy FR@ dxn{ ygn unl{s& ]ge`n Es`ljec klfas‗ [DL gls {njlefni rdseyexn ef
ygn dxn{l`` rn{edi nwcnry ef ;228 }gn{n Nje{lyns M`dkl` Es`ljec syl{yni drn{lyedfs lfi gli l
inhl~`y df dfn `dlf& Ygn lxn{lmn jnlf dh [DL hd{ Es`ljec klfas es gemgn{ ygly dh
cdjjn{cel` klfas, }gn{n ygn{n es fd iehhn{nfcn ef ygn iesrn{sedf h{dj ygn jnlf ef ygn ilyl dh
ygn kdyg yurns dh klfas lfi sylyesyecl``u ygn{n es iehhn{nfcn ef ygn jnlfs lfi iesrn{sedf&
Hem~{n 3&9
Ylk`n 3&9
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl̀ Klfas *9. 2. *;. *<. <. *<. 2&2<59
Es`ljec Klfas ;. <. *<. 3. <. <. 2&2<99
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 54/91
><
k& [ny~{f df N|~eyu '[DN%
Ygn{n es semfeheclfy h`~cy~lyedf ef ygn [DN dh cdfxnfyedfl` klfas }gecg mexns ~s lf efsemgy
ygly ygn{n gls knnf inyn{ed{lyefm r{dhey y{nfi hd{ cdfxnfyedfl` klfas i~n yd ygn kli |~l`eyu dh
`dlfs }ge`n ly ygn sljn yejn ygn{n es efc{nlsefm y{nfi dh ygn n|~eyens dh ygn klfas h{dj ;228
df}l{is i~n yd ygn jn{mn{ sr{nn ef ygn jl{any, gnfcn efc{nlsefm n|~eyens& ]ge`n ly ygn sljn
yejn, [DN {lyed hd{ Es`ljec klfas {njlefni gemg }eyg gemg dxn{l`` jnlf lfi `d} iesrn{sedf
h{dj ygn jnlf& Ygn jlef hlcyd{s hd{ yges sylke`eyu ef ygn [DN {lyed hd{ Es`ljec klfas gls
knnf, i~n yd knyyn{ |~l`eyu lssny jlflmnjnfy lfi jlaefm ef{dlis ef ygn fecgn jl{any lfi ygn
J~{lklgl heflfcefm, knefm l hewni r{ecn sl`n df inhn{{ni rlujnfy yn{js, mlefefm jdjnfy~j&
Hem~{n 3&>
Ylk`n 3&>
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas *;2. 9. *5. 9. 5. *;. 2&<;2<
Es`ljec Klfas =. >. 5. ;5. <2. <;. 2&25=>
c& Nl{fefms Rn{ Sgl{n 'NRS%
Nl{fefm rn{ sgl{n hd{ Cdfxnfyedfl` klfas gls i{drrni semfeheclfy`u h{dj ygn gemgnsy =. ef
;229 yd 2 ef ;228 lfi *3. ef ;227 }gecg efieclyns ygly ygn cdfxnfyedfl` klfas‗ njrglses
}ls df cdfsd`eilyefm dh ygne{ clreyl` klsn lfi `nlsy cdfcn{fni lkd~y r{dheylke`eyu& Jd{ndxn{,
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 55/91
>;
ygn{n gls knnf klfas cdfsd`eilyedf sr{nn ls }n`` ygn{nku efc{nlsefm ygn sgl{n clreyl` dh klfas
lfi {ni~cefm nl{fefm rn{ sgl{n& I~{efm yges rn{edi, Es`ljec Klfas nl{fefm rn{ sgl{n glxn
h`~cy~lyni ef ygn {lfmn dh *<. yd 9., }eyg gemgnsy 9. ef ;22> lfi `d}nsy *<. ef ;228 lfi
ygn{nlhyn{, ygn {lyed gls {njlefni sylyec, efieclyefm ygly ygn Es`ljec Klfas r{dheys lhyn{ ylwns
{njlefni ef ygn sljn {lfmn }ge`n ygn{n gls knnf efc{nlsefm sgl{n clreyl` y{nfi i~n yd ygn
Sylyn Klfa clreyl` {n|~e{njnfy& Dxn{l``, ygn jnlf NRS dh Es`ljec klfas es gemgn{ ku <. yglf
ygly dh Cdfxnfyedfl` klfas }eyg l`jdsy ygn sljn iesrn{sedf&
Hem~{n 3&8
Ylk`n 3&8
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas *3. <. 2. 3. <. 2. 2&2<55
Es`ljec Klfas <. <. *<. 9. ;. <. 2&2<7=
i& R{dhey yd Nwrnfsns [lyed 'RN[%
RN[ efieclyns ygly Es`ljec klfas glxn c{nlyni jd{n r{dhey rn{ < [~rnn dh drn{lyefm nwrnfsn
yglf cdfxnfyedfl` klfas k~y }eyg inc{nlsefm y{nfi hd{ Es`ljec Klfas& RN[ dh cdfxnfyedfl`
klfas efc{nlsni h{dj 7. ef ;229 yd 37. ef ;228 sgd}efm efc{nlsn dh 3=>. }ge`n lhyn{}l{is
lmlef ygn{n es inc{nlsefm y{nfi ef ygn s~ksn|~nfy unl{s& Ygn heflfcel` sylynjnfys dh ygn
cdfxnfyedfl` klfas {nxnl` ygly ygn{n gls knnf lf efc{nlsn ef ygn drn{lyefm nwrnfsns dh ygn
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 56/91
>3
klfas nsrncel``u ygn lijef nwrnfsn ef ygn `lsy ; unl{s dh d~{ sy~iu i~n yd jn{mn{ lcyexeyens&
Lhyn{ lfl`uzefm RN[, drn{lyefm r{dheylke`eyu dh Es`ljec Klfas es knyyn{ cdjrl{ni yd ygne{
cd~fyn{rl{y cdfxnfyedfl` klfas& Jd{ndxn{, ygn jnlf RN[ dh 9;. hd{ Es`ljec klfas es
semfeheclfy`u gemgn{ yglf ygly dh =. hd{ cdfxnfyedfl` klfas }eyg l`jdsy sljn iesrn{sedf&
Hem~{n 3&=
Ylk`n 3&=
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas *97. *7. 37. 99. 7. =. 2&3=35
Es`ljec Klfas 3>. 9;. *<3. 53. >9. 9;. 2&37;=
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 57/91
>9
3&>&3 [ESA LFI SD@XNFCU [LYEDS
l& Inky yd N|~eyu [lyed 'IN[%
Inky yd n|~eyu {lyed inc{nlsni h{dj <<&<9 yejns yd 9&9> yejns sefcn ;229 ye`` ;227 }ge`n hd{Es`ljec klfas ygn {lyed es h`~cy~lyefm& Ygn{n gls knnf lf efc{nlsn h{dj 7&35 yejns ef ;229 yd
5&<9 ef ;22>, hd``d}ni ku l semfeheclfy hl`` yd 3&;= yejns ef ;228, efc{nlsefm ef ygn hd``d}efm
unl{s yd >&<9 yejns ef ;227 hd{ Es`ljec Klfas& Ygn{n es fdyecnlk`n inc{nlsn ef ygn inky yd
n|~eyu {lyed hd{ cdfxnfyedfl` klfas }gecg es jlef`u i~n yd efc{nlsn ef ygn n|~eyu clreyl` hd{
cdfxnfyedfl` i~n yd ygn jefej~j clreyl` {n|~e{njnfys dh ygn Sylyn Klfa dh Rlaesylf }ge`n
hd{ Es`ljec klfas ygn{n es h`~cy~lyefm jdxnjnfy& C~sydjn{ inrdseys cdfsyey~yn jlod{ `elke`eyu
hd{ lfu yurn dh klfas }gnygn{ Es`ljec d{ cdfxnfyedfl`& Kd{{d}ni jdfnu sylfis sncdfi
ljdfm ydyl` `elke`eyens hd{ l`jdsy l`` cdfxnfyedfl` klfas nwcnry hd{ l`` Es`ljec klfas }gecg
l{n r{dgekeyni ku Es`ljec Sgl{e‗lg h{dj ylaefm d{ mexefm efyn{nsy*klsni inkys& Efc{nlsefm
y{nfi ef IN[ hd{ Es`ljec klfa efieclyns ygly inrdseys klsn dh Es`ljec klfa es efc{nlsefm jd{n
yglf eys n|~eyu klsn& Ygnsn {ns~`ys efieclyn ygly Es`ljec Klfas l{n jd{n {esau cdjrl{ni yd
Cdfxnfyedfl` klfas& ]n dksn{xni h{dj d~{ h~{ygn{ lfl`uses dh ygn heflfcel` sylynjnfys dh ygn
m{d~r dh hexn cdfxnfyedfl` klfas ygly hd{ cdfxnfyedfl` klfas inc{nlsefm y{nfi ef ygn IN[ es
rl{y`u i~n yd jd{n {n`elfcn df n|~eyu heflfcefm ls cdjrl{ni yd inky lfi `nss inrdseys klsn&
Hem~{n 3&7
Ylk`n 3&7
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 58/91
>>
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas 99>. 98;. =2=. =82. <<<9. 857. ;&=;;5
Es`ljec Klfas ><9. 353. 3;=. 5<9. 735. >5=. ;&8955
Dxn{l`` jnlf IN[ hd{ cdfxnfyedfl` klfas es = yejns cdjrl{ni yd 8 yejns hd{ Es`ljec Klfas
}eyg l`jdsy ygn sljn iesrn{sedf dh ilyl hd{ kdyg ilyl snys&
k& Inky yd Ydyl` Lssnys [lyed 'IYL[%
Ygn IYL[ hd``d}s ygn sljn rlyyn{f hd{ kdyg yurns dh klfas ls dh ygne{ {nsrncyexn IN[ dxn{
ygn rn{edi dh > unl{s h{dj ;229 yd ;227 }ge`n ygn dxn{l`` jnlf IYL[ hd{ Es`ljec Klfas es
s`emgy`u gemgn{ yglf ygly dh Cdfxnfyedfl` Klfas& Yges {lyed efieclyns ygn rn{cnfylmn dh lssnys
heflfcni ku inky clreyl`& IYL[ hd{ cdfxnfyedfl` klfas sgd} inc{nlsefm y{nfi lfi gls
sylke`ezni l{d~fi 88., efieclyefm ygly 88. dh lssnys l{n heflfcni ku `dlf }ge`n hd{ Es`ljec
klfas IYL[ syl{yni hl``efm h{dj 52. lfi sylke`ezefm l{d~fi ==. }gecg es gemgn{ yglf ygly
dh cdfxnfyedfl` klfas, jnlfefm ygly Es`ljec Klfas l{n jd{n {esau lfi `nss sd`xnfy cdjrl{ni
yd ygne{ cd~fyn{rl{y Cdfxnfyedfl` Klfas& Ygn dxn{l`` jnlf IYL[ hd{ Cdfxnfyedfl` klfas es
s`emgy`u `d}n{ yglf ygly dh Es`ljec klfas, }ge`n Es`ljec klfas sgd}efm s`emgy`u gemgn{
iesrn{sedf&
Hem~{n 3&5
Ylk`n 3&5
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas 88. 8=. =3. =2. 5;. =3. 2&<28<
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 59/91
>8
Es`ljec Klfas ==. =2. 97. 52. 75. =>. 2&<=39
c& N|~eyu J~`yer`en{ 'NJ%
Lfl`uses dh yges jnls~{n dh {esa rn{hd{jlfcn, n|~eyu j~`yer`en{, sgd}s ygly Cdfxnfyedfl`
Klfas l{n jd{n {esau ls cdjrl{ni yd Es`ljec klfas& H~{ygn{ lfl`uses sgd}s ygly ygn{n es l
cdfyef~d~s`u inc{nlsefm y{nfi ef ygn NJ dh cdfxnfyedfl` klfas h{dj ygn gemgnsy dh <;&<9
yejns ef ;229 yd `d}nsy dh >&9> yejns ef ;227, jnlfefm ygly cdfxnfyedfl` klfas jd{n lssnys
l{n heflfcni ku ygne{ n|~eyu ygly yg{d~mg inky clreyl`& ]gn{nls NJ dh Es`ljec Klfas
efc{nlsni efeyel``u h{dj 5&9 yejns ef ;229 yd <2&<9 yejns ef ;22>, inc`efni semfeheclfy`u ef
;228 yd 3&9> yejns }ge`n sgd}ni efc{nlsefm y{nfi ef ygn hd``d}efm unl{s lfi c`dsni ly 8&<9
yejns ef ;227& Ygn dxn{l`` jnlf dh ygn NJ hd{ Cdfxnfyedfl` Klfas es 7 yejns lfi gemgn{ yglf
ygly dh 8&== yejns dh ygn Es`ljec Klfas efieclyefm ygly Es`ljec Klfas l{n sd`xnfy lfi `nss
{esau yglf Cdfxnfyedfl` Klfas&
Hem~{n 3&<2
Ylk`n 3&<2
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas >9>. >8;. 72=. 782. <;<9. =57. ;&=;;5
Es`ljec Klfas 8<9. 9=3. 39>. <2<9. 535. 8==. ;&52==
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 60/91
>=
i& Clreyl` Lin|~lcu [lyed 'CL[%
Sd`xnfcu rdseyedf dh ygn Es`ljec klfas gls sy{nfmygnfni lfi snyy`ni ly l{d~fi ;5. ef ;227,
}gecg }ls ls `d} ls <;. ef ;22>, o~jrni semfeheclfy`u ef ;228 yd 99. i~n yd clreyl`
efoncyedfs lfi `nss {esau lssnys 'knefm inrdseys }eyg ygn Sylyn Klfa lfi dygn{ klfas%,
lhyn{}l{is l``dclyefm eys clreyl` yd jd{n {esau lssnys lfi ygn {lyed gls inc{nlsni yd 3;. ef
;22= lfi ;5. ef ;227 k~y lmlef lkdxn ygn {nm~`lyd{u {n|~e{ni {lyed dh 7.& ]ge`n ly ygn sljn
yejn CL[ hd{ cdfxnfyedfl` klfas es jdxefm lkdxn ;2. nwcnry ef unl{ ;228& Gemgn{ {lyed hd{
Es`ljec klfas efieclyn ygly ygnu l{n jd{n sd`xnfy lfi `nss {esau ygly ygne{ cd~fyn{rl{y
cdfxnfyedfl` klfas ls sgd}f ku ygn dxn{l`` lxn{lmn {lyed dh ;9. hd{ Es`ljec Klfas cdjrl{ni
yd <8. dh Cdfxnfyedfl` Klfas&
Hem~{n 3&<<
Ylk`n 3&<<
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas ;<. ;9. <>. ;;. 2. <8. 2&258;
Es`ljec Klfas ;5. 3;. 99. <;. 2. ;9. 2&<=93
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 61/91
>7
n& Fdf Rn{hd{jefm @dlfs yd Fny @dlfs 'FR@$F@%
FR@$F@ {lyed efieclyn ygn |~l`eyu dh c{niey rd{yhd`ed lfi sgd}s inyn{ed{lyefm c{niey rd{yhd`ed
dh Cdfxnfyedfl` klfas cdjrl{ni yd Es`ljec Klfas }gdsn FR@$F@ {lyed es o~sy <. cdjrl{ni
yd <9. dh Cdfxnfyedfl` Klfas& FR@$F@ {lyed gls efc{nlsni semfeheclfy`u yd ;<. ef ;228,
}eyg inc{nlsn dh =. ef ;22= lfi lmlef efc{nlsni yd <5. ef ;227& FR@$F@ {lyed dh Es`ljec
klfas gls {njlefni xn{u `d} ls ygn semfeheclfy rd{yedf dh eys heflfcefm rd{yhd`ed es cdjrdsni
dh J~{lklgl lfi Eol{l }gecg l{n sgd{y yn{js r{di~cys& Lfdygn{ efieclyefm hnly~{n es ygly
Es`ljec Klfas glxn lidryni jd{n r{~infy lfi cdfsn{xlyexn lrr{dlcg ef ygne{ heflfcefm
lcyexeyens }ge`n Cdfxnfyedfl` Klfas glxn knnf lmm{nssexn ef ygne{ `nfiefm jlaefm ygnj jd{n
{esau lfi `nss sd`xnfy& Dxn{ jnlf FR@ yd F@ {lyed hd{ Cdfxnfyedfl` klfas es gemgn{ yglf ygly
dh Es`ljec klfas&
Hem~{n 3&<;
Ylk`n 3&<;
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas <5. <9. ;<. <3. 2. <9. 2&27;>
Es`ljec Klfas ;. 2. 2. ;. 2. <. 2&2<25
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 62/91
>5
3&>&9 NHHECENFCU [LYEDS
l& Lssny ^ye`ezlyedf 'L^%
Ygn y{nfi lfl`uses dh L^ {lyed hd{ kdyg yurns dh klfas efieclyn ygly Es`ljec Klfas‗ rn{hd{jni
}n`` ef yn{js dh lssny ~ye`ezlyedf dxn{ ygn yejn gd{ezdf dh > unl{s lfi ygn {lyed gls knnf
cdfsesynfy`u gemgn{ yglf ygly dh Cdfxnfyedfl` Klfas& Cdfxnfyedfl` Klfas‗ {nxnf~n gls knnf
3. d{ 9. dh ygne{ ydyl` lssnys dxn{ ygn rn{edi }ge`n ygly dh Es`ljec Klfas‗ gls knnf 3., 9.
lfi >. ef ygn mexnf yejn rn{edi& Efieclyefm ygly Es`ljec Klfas glxn ~ye`ezni ygne{ lssnys
nhhecenfy`u lfi mnfn{lyni jd{n {nxnf~n rn{ [s dh Lssny efxnsyni ygn{nef cdjrl{ni yd
Cdfxnfyedfl` Klfas& Ygn dxn{l`` lxn{lmn L^ {lyed dh Es`ljec Klfas es 9. cdjrl{ni yd 3.
dh Cdfxnfyedfl` Klfas }eyg iesrn{sedf dh ilyl ef l`jdsy ygn sljn {lfmn&
Hem~{n 3&<3
Ylk`n 3&<3
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas 9. 9. 3. 3. 3. 3. 2&2289
Es`ljec Klfas >. 9. 3. >. 3. 9. 2&227=
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 63/91
82
k& Efcdjn yd Nwrnfsn [lyed 'EN[%
Hem~{n 3&<9 sgd}s ygly EN[ dh cdfxnfyedfl` klfas es }n`` lkdxn ygly dh Es`ljec Klfas nwcnry
ef unl{ ;227, }gn{n ey gls inc{nlsni <<. h{dj ygly dh Es`ljec Klfas& Ygn {lyed hd{
Cdfxnfyedfl` klfas efieclyns ygly ygne{ jlflmnjnfy gls nhhecenfy`u ~sni ygne{ {nsd~{cns lfi
cdfy{d``ni ygne{ xl{elk`n nwrnfsns& Hd{ nxn{u dfn [~rnn dh drn{lyefm nwrnfsn cdfxnfyedfl`
klfas mnfn{lyni {nxnf~n dh [s& <&;8 ef ;229, [s& <&3= ef ;22>, [s& <&<= ef ;228, [s& <&27 ef
;22= lfi [s& 2&79 ef ;227 }ge`n Es`ljec Klfas mnfn{lyni {nxnf~n kn`d} dfn [~rnn hd{ nlcg
[~rnn dh drn{lyefm nwrnfsns nwcnry ef ;22>& Cdfxnfyedfl` klfas glxn knnf jd{n nhhecenfy ef
jlflmefm ygne{ nwrnfsns lfi mnfn{lyefm {nxnf~ns }eyg dxn{l`` jnlf dh <<9. cdjrl{ni yd
7>. dh Es`ljec Klfas&
Hem~{n 3&<9
Ylk`n 3&<9
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& ICdfxnfyedfl` Klfas 79. <27. <<=. <3=. <;8. <<9. 2&;29=
Es`ljec Klfas 5>. 7>. =2. <2=. 85. 7>. 2&<8<9
c& Drn{lyefm Nhhecenfcu 'DN%
Drn{lyefm nhhecenfcu sgd}s ygly ygn nfyeyu efc~{{ni gd} j~cg nwrnfsn yd nl{f dfn ~fey dh
{nxnf~n& Ls sgd}f ku L^ {lyed, Es`ljec Klfas lmlef sgd}ni nhhecenfcu ef {nxnf~n
mnfn{lyedf rn{ [~rnn nwrnfsn& Nwcnry ef ;229, }gn{n nhhecenfcu {lyed }ls gemg cdjrl{ni yd
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 64/91
8<
ygly dh Cdfxnfyedfl` Klfas, Es`ljec Klfas glxn rn{hd{jni }n`` dxn{ ygn rn{edi }eyg dxn{l``
jnlf dh <8=. cdjrl{ni yd ;5>. dh ygn Cdfxnfyedfl` klfas& Iehhn{nfcn ef nhhecenfcu
rn{hd{jlfcn }ls g~mn ef ;228 kny}nnf kdyg yurns dh klfas, k~y ygn iehhn{nfcn fl{{d}ni
semfeheclfy`u ef ;22= lfi }einfni l key ef ;227& Drn{lyefm nhhecenfcu {lyed lfl`uses efieclyns
ygly Es`ljec Klfas glxn knnf jd{n nhhecenfy ef cdfy{d``efm ygne{ drn{lyefm nwrnfsns ef
mnfn{lyefm {nxnf~ns&
Hem~{n 3&<>
Ylk`n 3&<>
;227 ;22= ;228 ;22> ;229 Jnlf S& I
Cdfxnfyedfl` Klfas <>=. <<=. <22>. <<7. =5. ;5>. 3&5==>
Es`ljec Klfas <<2. <<<. 3=8. 59. <99. <8=. <&<732
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 65/91
8;
Ylk`n 3&<8 Cdjrl{esdf dh Es`ljec Klfas- lfi Cdfxnfyedfl` Klfas-
Heflfcel` [lyeds
Rn{hd{jlfcn Jnls~{n
Cdfxnfyedfl` Klfas Es`ljec Klfas
Jnlf S& I& Jnlf S&I&
@E\^EIEYU
@I[ 7<. 2&;2=8 =7. 2&2579
CREI 38. 2&<;;; 3>. 2&25;5
@L[ >3. 2&<>28 >2. 2&<>28
R[DHEYLKE@EYU
[DL *<. 2&2<59 <. 2&2<99
[DN *;. 2&<;2< <;. 2&25=>
NRS 2. 2&2<55 <. 2&2<7=
RN[ =. 2&3=35 9;. 2&37;=
[ESA LFI SD@XNFCU
IN[ 857. ;&=;;5 >5=. ;&8955
IYL[ =3. 2&<28< =>. 2&<=39
NJ =57. ;&=;;5 8==. ;&52==
CL[ <8. 2&258; ;9. 2&<=93
FR@$F@ <9. 2&27;> <. 2&2<25
NHHECENFCU
L^ 3. 2&2289 9. 2&227=
EN[ <<9. 2&;29= 7>. 2&<8<9DN ;5>. 3&5==> <8=. <&<732
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 66/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 67/91
89
3& Glxefm lfl`uzni ygn dxn{l`` r{dheylke`eyu lfi `e|~eieyu {lyeds dh kdyg yurns dh klfas,
Es`ljec Klfas ygd~mg syl{yni ygne{ drn{lyedfs hn} unl{s k~y glxn s~{rlssni ygne{
cd~fyn{rl{y cdfxnfyedfl` klfas ef r{dheylke`eyu lfi `e|~eieyu jlefynflfcn& L`sd {esa
lfi sd`xnfcu jnls~{ns dh rn{hd{jlfcn efieclyn ygly Es`ljec Klfas l{n `nss {esau lfi
jd{n sd`xnfy cdjrl{lyexn`u yglf ygne{ cdjrnyeyd{s ef cdfxnfyedfl` klfaefm efi~sy{u&
Dh ygn hexn {esas lfi sd`xnfcu {lyeds, df`u Inky yd Ydyl` Lssnys [lyed '„IYL[‘%
sgd}s ygly ygn inky cdjrdfnfy gls efc{nlsni hd{ Es`ljec Klfas jd{n yglf ygly dh ygne{
cd~fyn{rl{y Cdfxnfyedfl` Klfas& Ls c~sydjn{ inrdseys es ygn semfeheclfy rd{yedf dh
ydyl` `elke`eyens dh klfas, lfi Es`ljec Klfas }n{n lk`n yd lyy{lcy semfeheclfy inrdseys
dxn{ ygn unl{s& Sd`xnfcu rdseyedf dh ygn kdyg yurns dh klfas gls sy{nfmygnfni dxn{ ygn
unl{s ls sgd}f ku Clreyl` Lin|~lcu [lyed '„CL[‘%& Jlod{ s~rrd{y cljn hd{
efc{nlsni CL[ cljn jlef`u h{dj clreyl` efoncyedfs yd jnny ygn nfglfcni jefej~j
clreyl` {n|~e{njnfy, ls {n|~e{ni ~fin{ ygn Sylyn Klfa dh Rlaesylf {nm~`lyedfs& H~{ygn{,
ygn r{dcnss dh jn{mn{s ( cdfsd`eilyedf ef ygn klfaefm susynj l`sd nwynfini glfi yd
sy{nfmygnf ygn sd`xnfcu dh ygn klfaefm susynj& CL[ dh kdyg yurns dh klfas es }n``
lkdxn ygn {nm~`lyd{u yg{nsgd`i dh 7., gnfcn sgd}s ygn sy{dfm sd`xnfcu rdseyedf,
}ge`n ly ygn sljn yejn, Es`ljec Klfas‗ CL[ {lyed es gemgn{ yglf ygly dh Cdfxnfyedfl`
Klfas& Fdf Rn{hd{jefm @dlfs yd Fny @dlfs [lyed '„FR@$F@‘% hd{ Cdfxnfyedfl`
Klfas es df ygn gemgn{ sein, sgd}efm ygly l`jdsy dfn hehyg dh ygne{ `dlfs rd{yhd`ed es ef
y{d~k`n, jlaefm ygnj jd{n {esau& Es`ljec Klfas glxn jlflmni yd jlefylef |~l`eyu
rd{yhd`ed dh lssnys, mexefm sy{dfm {esa jlflmnjnfy efieclyedfs& Ygn iehhn{nfcn ef ygnsn
rn{hd{jlfcn jnls~{ns es fdy sylyesyecl``u semfeheclfy, }gecg s~mmnsys ygly kdyg yurns dh
klfas l{n hl``efm }eygef sljn clynmd{u dh {esa lfi sd`xnfcu rdseyedf }ge`n efiexei~l`
unl{ }esn rn{hd{jlfcn efieclyn ygly Es`ljec Klfas l{n `nss {esau lfi sd`xnfy&
9& @ean ef `e|~eieyu lfi {esa ( sd`xnfcu rn{hd{jlfcn jnls~{ns, Es`ljec klfas l{n hd~fi
yd kn sylyesyecl``u iehhn{nfy lfi jd{n nhhecenfy ef yn{js dh ~ye`ezlyedf dh ygne{ lssnys, ef
mnfn{lyefm efcdjn, lfi jlflmefm ygne{ nwrnfsns ls cdjrl{ni yd Cdfxnfyedfl` klfas&
Lssny ^ye`eyu '„L^‘% lfi Drn{lyefm Nhhecenfcu '„DN‘% s~mmnsy ygly Es`ljec klfas l{n
nhhecenfy }gn{nls Efcdjn dxn{ Nwrnfsn [lyed '„EN[‘% efieclyn ygly Cdfxnfyedfl`
klfas mnfn{lyni {nxnf~n <&<9 yejns dh ygne{ drn{lyefm nwrnfsn cdjrl{ni yd Es`ljec
Klfas& Yges mexns ~s sdjn efsemgy {nml{iefm Es`ljec klfa‗s ejr{dxnjnfy ef
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 68/91
8>
mnfn{lyefm efcdjn, ~ye`ezlyedf dh lssnys, lfi nhhncyexn jlflmnjnfy ef cdfy{d``efm
nwrnfsns&
>& D~{ njre{ecl` hefiefms df ygn rn{hd{jlfcn jnls~{njnfys dh Es`ljec klfas ef
Rlaesylf l{n iehhn{nfy lfi ly yejns jewni ef cdjrl{esdf yd ygn {ns~`ys i{l}f h{dj ygn
seje`l{ sy~iens idfn ef iehhn{nfy rl{ys dh ygn }d{`i& Hd{ nwljr`n, 'Alin{ ( Lsl{rdyl,
;22=% hd~fi ef ygne{ sy~iu ygly ^LN Es`ljec klfas l{n {n`lyexn`u jd{n r{dheylk`n, `nss
`e|~ei, `nss {esau, lfi jd{n nhhecenfy ls cdjrl{ni yd ygn ^LN cdfxnfyedfl` klfas&
'Sljli ( Glsslf, <555% {nxnl`ni ef ygne{ sy~iu ygly KEJK 'Klfa Es`lj Jl`lusel
Kn{gli% es `nss r{dheylk`n, {n`lyexn`u `nss {esau lfi jd{n sd`xnfy ls cdjrl{ni yd
cdfxnfyedfl` klfas dh Jl`lusel&
8& 'S~ulfyd, ;22>% ef ges sy~iu df ygn cdjrl{esdf dh Klfa J~ljl`ly Efidfnsel 'KJE%
}eyg ygn Cdfxnfyedfl` klfas hd~fi ygly KJE lrrnl{s sylyesyecl``u `nss `e|~ei cdjrl{ni
yd ygn cdfxnfyedfl` klfas, {esa lfi efsd`xnfcu jnls~{n kny}nnf KJE lfi ygn
cdjjn{cel` klfas hd~fi ygly KJE idns fdy sgd} 'sylyesyecl``u% lfu iehhn{nfcn ef
IYL[ lfi FR@ rn{hd{jlfcn }eyg ygn cdjjn{cel` klfas&
9&; CDFC@^SEDF
Ygn iehhn{nfcn ef {ns~`ys ef jdsy dh ygn cd~fy{ens es `l{mn`u i~n yd ygn hlcy ygly Es`ljec
klfaefm gls `dfmn{ gesyd{u ef ygdsn cd~fy{ens ls cdjrl{ni yd Rlaesylf }gn{n h~``*h`nimni
Es`ljec klfaefm syl{yni jn{n`u hn} unl{s klca& ]ge`n cdfxnfyedfl` klfaefm gls l `dfmn{
gesyd{u, }ein{ klsn, xlsy nwrn{enfcn dh `nl{fefm h{dj ygn heflfcel` jl{anys jncglfesjs, lfi
`l{mn{ sgl{n ef ygn Rlaesylf heflfcel` sncyd{& Cdfsein{efm ygnsn hlcyd{s lfi ygn {ns~`ys dh d~{
sy~iu, Es`ljec Klfaefm snnjs yd glxn l r{djesefm h~y~{n lfi }e`` d~yrn{hd{j ygn
cdfxnfyedfl` klfaefm ef hn} unl{s yejn insreyn g~jlf {nsd~{cn cdfsy{lefys, y{lefefm lfi
inxn`drjnfy inhecenfcu, }nla `nl{fefm c~{xn dh nwrn{enfcn ef ygn jl{any&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 69/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 70/91
8=
KEK@EDM[LRGU
Lgjli ( Glsslf, H& A& ';22=%& [nm~`lyedf lfi Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec Klfaefm ef
Klfm`linsg& Yg~fin{ke{i Efyn{flyedfl` K~sefnss [nxen}, Xd`& 95';% , ;><*;==&
L`kl{lal Es`ljec Klfa& ';225, Dcydkn{ ;=%& K{enh klcam{d~fi dh LEK1
gyyr?$$}}}&l`kl{lal&cdj&ra$lkd~y$efinw&gyj`#Klcam{d~fi& Al{lcge, Rlaesylf&
L`alssej, H& L& ';22>%& Ygn R{dheylke`eyu dh Es`ljec lfi Cdfxnfyedfl` Klfaefm ef ygn MCC
Cd~fy{ens? L Cdjrl{lyexn Sy~iu& I~kle&
Ljlind, A& ';225%& ^S Ncdfdju?L R{ejn{ df C~{{nfy Hnin{l` [nsn{xn Efyn{nsy [lyns&
[ny{enxni Dcydkn{ ;=, ;225, h{dj Lkd~y&cdj?
gyyr?$$~sncdfdju&lkd~y&cdj$di$c{eyecl`ss~ns$yr$C~{{nfyTHniTEfyn{nsyT[lyns&gyj
L{ehh, J& '<577, Snrynjkn{%& Es`ljec Klfaefm& Lself*Rlcehec Ncdfdjec @eyn{ly~{n Xd`& ;, Fd&
; , rr& rr& 97*89&
Kli{n`ief, L& J& ';225%& Jnls~{efm ygn Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec Klfas ku Lilryefm
Cdfxnfyedfl` [lyeds& Cle{d? Mn{jlf ^fexn{seyu ef Cle{d&
Kli{n`ief, J& L& ';225%& Jnls~{efm ygn Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec Klfas ku Lilryefm
Cdfxnfyedfl` [lyeds& Fn} Cle{d, Nmury? Hlc~`yu dh Jlflmnjnfy Yncgfd`dmu, Mn{jlf
^fexn{seyu ef Cle{d&
Klfaefm Cdjrlfens D{ieflfcn& '<58;%& Es`ljlkli? Sylyn Klfa dh Rlaesylf&
Klsge{, L&*G& J& ';222%& Lssnssefm ygn Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec Klfas? Sdjn Nxeinfcn h{dj
ygn Jeii`n Nlsy& [ny{enxni Dcydkn{ ;8, ;225, h{dj }}}&jlhgd~f&cdj?
gyyr?$$}}}&jlhgd~j&cdj$r{nss;$8<N<;&gyj
Klsge{, L&*G& J& ';222%& Lssnssefm ygn Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec Klfas? Sdjn Nxeinfcn h{dj
ygn Jeii`n Nlsy& N[H Snxnfyg Lff~l` Cdfhn{nfcn Rlrn{s 'r& ;7%& Ljjlf, Od{ilf? N[H
Cle{d&
Cl{n}, N& '<558%& Ygn `lfm~lmn dh jdfnu& C{d}s Fnsy, Xecyd{el, L~sy{l`el? L``nf ( ^f}ef&
Ilfnsg, E& L& ';22=, Snrynjkn{%& Lf Efxnsyemlyedf dh Es`ljec Klfas Rn{hd{jlfcn? L
Cdjrl{esdf }eyg Cdfxnfyedfl` Klfas& Knihd{i, ^A? C{lfhen`i Scgdd` dh Jlflmnjnfy&
Ie``nu, I& A& ';227%& Nssnfyel`s dh Klfaefm& Gdkdanf, Fn} On{snu? Odgf ]e`nu ( Sdfs, Efc&
N`*Mljl`, J& L& ';22>%& Nhhecenfcens lfi ^fdksn{xni Gnyn{dmnfneyu ef Y~{aesg Klfaefm?
<552*;222& Od~{fl` dh Lrr`eni Ncdfdjny{ecs , 9<*89&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 71/91
87
N{ecg, G& L& ';22<%& Heflfcel` Lfl`uses? Ydd`s lfi Yncgfe|~ns1 L M~ein hd{ Jlflmn{s& Fn}
Ud{a? JcM{l}*Ge``&
Heflfcel`` Sn{xecns L~ygd{eyu 'HSL%& ';228, Jl{cg ;8%& Es`ljec Klfaefm ef ygn ̂ &A&
KF2<8$28, K{enhefm Fdyn& [ny{enxni Dcydkn{ ;7, ;225, h{dj Heflfcel`` Sn{xecns L~ygd{eyu
'HSL%? gyyr?$$}}}&hsl&mdx&~a$rlmns$Lkd~y$Jniel$fdyns$kf2<8&sgyj`
Glslf, _& ';22>%& Nxl`~lyedf dh Es`ljec Klfaefm Rn{hd{jlfcn?Df ygn C~{{nfy ^sn dh
Ncdfdjny{ec Jdin`s& Sewyg Efyn{flyedfl` Cdfhn{nfcn df Es`ljec Ncdfdjecs lfi Heflfcn ef
ygn ;<sy Cnfy~{u 'rr& ;;3*;9;%& Olal{yl? Cdfhn{nfcn D{mlfezn{s&
Glsslf, J&, ( Klsge{, L& ';223%& Inyn{jeflfys dh Es`ljec Klfaefm R{dheylke`eyu&
Inyn{jeflfys dh Es̀ ljec klfaefm r{dheylke`eyu& Cle{d? Ncdfdjec [nsnl{cg Hd{~j 'N[H%&
Efs~{lfcn Lssdcelyedf dh Rlaesylf& ';225%& Efs~{lfcn Lssdcelyedf dh Rlaesylf * Id}f`dlis&
[ny{enxni Fdxnjkn{ 23, ;225, h{dj Efs~{lfcn Lssdcelyedf dh Rlaesylf * cd{rd{lyn }nkseyn?gyyr?$$}}}&elr&fny&ra$id}f`dlis$Anu*Helflfcel`*Ilyl*;227&zer
E|kl`, _&, ( M{n~fefm, G& x& ';225%& Kl`lfcn sgnny lfl`uses? Es`ljec xs& cdfxnfyedfl`& Fn}
Gd{ezdf , <8*<=&
Es`ljec Klfaefm Inrl{yjnfy dh Sylyn Klfa dh Rlaesylf& ';225%& Glfikdda dh Es`ljec Klfaefm
R{di~cys lfi Sn{xecns& Al{lcge, Rlaesylf? Sylyn Klfa dh Rlaesylf&
Es`ljec Klfaefm Inrl{yjnfy dh Sylyn Klfa dh Rlaesylf& ';225, Snrynjkn{ <>%& Es`ljec
Klfaefm K~`nyyefm& [ny{enxni Dcydkn{ ;=, ;225, h{dj Sylyn Klfa dh Rlaesylf?
gyyr?$$}}}&skr&d{m&ra$eki$k~``nyef$;225$K~``nyef*Lr{*O~f*;225&rih
Es`ljec Klfaefm Inrl{yjnfy, S& K& ';227%& Glfikdda dh Es`ljec Klfaefm r{di~cys& Al{lcge?
Es`ljec Klfaefm Inrl{yjnfy? Sylyn Klfa dh Rlaesylf&
Es`ljec Rl{yu dh K{eylef& ';223, Hnk 5%& Es`ljec Rl{yu dh K{eylef& [ny{enxni Fdxnjkn{ ;=,
;225, h{dj |~nsyedf * Es`ljec Rl{yu dh K{eylef?
gyyr?$$}}}&es`ljecrl{yu&cdj$|~nsyedf$lfs88&gyj
Esjle`, S& ';225%& <sy nygecl`& [ny{enxni Fdxnjkn{ ;=, ;225, h{dj
gyyr?$$}}}&<synygecl`&cdj$afd}`nimn*klsn$]gu*Es`lj*gls*r{dgekeyni*Efyn{nsy*lfi*Es`ljec*L`yn{flyexns*hd{*Heflfcefm&lsr?
gyyr?$$}}}&<synygecl`&cdj$id}f`dlis$Ygnr{dk`njs}eygEfyn{nsy&rih
Alin{ ( Lsl{rdyl, O& J& ';22=%& Cdjrl{lyexn Heflfcel` Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec xes*â*xes
Cdfxnfyedfl` Klfas ef ygn ^L N&‚& I~kle? Rlrn{ r{nsnfyni ly ;228*;22= Lff~l` Sy~infy
[nsnl{cg Sujrdse~j ( He{sy Cglfcn``d{‗s ^fin{m{li~lyn [nsnl{cg L}l{i ly ^LN
^fexn{seyu&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 72/91
85
Aglf, J&*^&*G& ';229, O~`u ;9%& Jniel Jdfeyd{s Fny}d{a& [ny{enxni Dcydkn{ <>, ;225, h{dj
Jniel Jdfeyd{s Fny}d{a }nkseyn? gyyr?$$~sl&jnieljdfeyd{s&fny$Gnli`efns$Klfaefm*Efi~sy{u*
dh*Rlaesylf*Rn{hd{jlfcns*lfi*Cdfsy{lefs
@dfujecs& ';225%& L Gesyd{u dh Klfaefm& [ny{enxni Fdx ;8, ;225, h{dj @dfujrecs * Ygn
}nkrlmn dh ygn @dfujrecs? gyyr?$$}}}&`dfujrecs&cd&~a$klfaefmgesyd{u&gyj
J&S~ulfyd& ';225, O~fn <3%& Ygn Rn{hd{jlfcn dh Klfa J~ljl`ly Efidfnsel i~{efm ;222*
;229 ? Lf nwr`d{lyd{u sy~iu& [ny{enxni Olf~l{u >, ;2<2, h{dj SYJEA LJEADJ
Udmulal{yl? gyyr?$$nfm`esg&ljeadj&lc&ei$;225$28$<3$ygn*rn{hd{jlfcn*dh*klfa*j~ljl`ly*
efidfnsel*i~{efm*;222*;229*lf*nwr`d{lyd{u*sy~iu$
Jnnzlf Klfa ]nkseyn& ';225%& Jnnzlf Klfa ]nkseyn& [ny{enxni Fdxnjkn{ ;7, ;225, h{dj
Gesyd{u dh Es`ljec klfaefm ef Rlaesylf * cd{rd{lyn }nkseyn?
gyyr?$$}}}&jnnzlfklfa&cdj$gesyd{u&lsrw
Jn{{elj ]nksyn{ Iecyedfl{u& 'f&i&%& Jn{{elj ]nksyn{ & [ny{enxni FDx ;>, ;225, h{dj
Jn{{elj ]nksyn{? }}}&jn{{elj}nksyn{&cdj
Jny}l``u, J& '<55=%& Iehhn{nfcns Kny}nnf ygn Heflfcel` Cgl{lcyn{esyecs dh Efyn{nsy*H{nn
Klfas lfi Cdfxnfyedfl` klfas& N~{drnlf K~sefnss [nxen} , 5;*57&
Jdgljjli, S&, Glsslf, Y&, ( Klin{, J& A& ';22=%& Nhhecenfcu dh Cdfxnfyedfl` xn{s~s
Es`ljec Klfas?Efyn{flyedfl` Nxeinfcn ~sefm ygn Sydcglsyec H{dfyen{ Lrr{dlcg 'SHL%& Od~{fl`
dh Es`ljec Ncdfdjecs, Klfaefm lfi Heflfcn , <2=*<32&
Jdef, J& S& ';227, L~m~sy%& Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec Klfaefm lfi Cdfxnfyedfl` Klfaefm ef
Rlaesylf? L Cdjrl{lyexn Sy~iu& S}ninf, S}ninf? Scgdd` dh Yncgfd`dmu lfi Sdcenyu,
^fexn{seyu dh Sadxin&
Jd`ufn~w, J& E& ';22>%& Yge{yu Unl{s dh Es`ljec Klfaefm& Fn} Ud{a? RL@M[LXN
JLCJE@@LF&
Fls{, J&, ( Sglgei, L& ';22=%& Es`ljec XS cdfxnfyedfl` klfaefm ef Rlaesylf& Cdfhn{nfcn
R{dcnniefms& Es`ljlkli? Sylyesyecl` Sdcenyu&
Fn}jlf, J& ';225, Lr{e` <%& N^―s A{dns Snnas Jd{n ‗R{~infy― Klfas ^fin{ [nsy{~cy~{efm R`lfs& [ny{enxni Dcydkn{ ;7, ;225, h{dj K`ddjkn{m&cdj? gyyr?
$$}}}&k`ddjkn{m&cdj$lrrs$fn}s4rei:;282<<22lfisei:l]Uo>_woI~g}lfi{nhn{:mn{jlfu
Fesgly, J& [& ';225%& Iesrl{eyu dh Rn{hd{jlfcn Efieclyd{s dh Es`ljec Klfas? Sy~iu df
Klfm`linsg& Efyn{flyedfl` Od~{fl` dh K~sefnss lfi Jlflmnjnfy1 Xd` 9 Fd& 7 , >;*=;&
Dwhd{i Nfm`esg Iecyedfl{u& 'f&i&%& Dwhd{i Iecyedfl{u & [ny{enxni Fdx ;>, ;225, h{dj Lsa
dwhd{i&cdj? gyyr?$$}}}&lsadwhd{i&cdj$cdfcesnTdni$klfaT;4xen}:~a
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 73/91
=2
R{ns`nu ( Il{, G& L& ';222$;22<%& @lca dh R{dhey @dss Sgl{efm ef Es`ljec Klfaefm?
Jlflmnjnfy lfi Cdfy{d` Ejkl`lfcns& Ncdfdjec [nsnl{cg Rlrn{ Fd& 22$;9, @d~mgkd{d~mg
^fexn{seyu , r& ;=&
[lsgei, J&, ( Fesgly, L& ';225 L~m~sy%& Iesrl{eyu dh Rn{hd{jlfcn Efieclyd{s dh Es`ljec
Klfas? Sy~iu df Klfm`linsg& Efyn{flyedfl` Od~{fl` dh K~sefnss lfi Jlflmnjnfy, L~m ;225,
Xd`& 9, Fd&7 , >;*=;&
[ds`nu, S& L&, ( Lk~ Kla{, J& L& ';223%& Rn{hd{jlfcn dh Es`ljec lfi Jlefsy{nlj Klfas ef
Jl`lusel& Efyn{flyedfl` Od~{fl` dh Sdcel` Ncdfdjecs , <;95 * <;8>&
[dss, S& L&, ]nsyn{hen`i, [& ]&, ( Od{ilf, K& I& ';22>%& H~filjnfyl`s dh Cd{rd{lyn
Heflfcn& Fn} Ud{a? JcM{l}*Ge`` Efc&
Sl`ng lfi [lje, L& S& ';228%& Es`ljec Klfaefm Rn{hd{jlfcn ef ygn Jeii`n Nlsy? L Clsn
Sy~iu dh Od{ilf& Inrl{yjnfy dh Ncdfdjecs, ^fexn{seyu dh ]d``dfmdfm, , ]d{aefm Rlrn{ 28*;<&
Sl`ng, L&, ( [lje, _& ';228, Dcydkn{%& Es`ljec Klfaefm Rn{hd{jlfcn ef ygn Jeii`n Nlsy? L
Clsn Sy~iu dh Od{ilf& ]d{aefm Rlrn{ 28*;< , Sl`ng, L& S& lfi _& [lje ';228%, „Es`ljec
Klfaefm Rn{hd{jlfcn ef ygn Jeii`n Nlsy? L Clsn Sy~iu dh Od{ilf&‘ ]d{aefm Rlrn{ 28*;<,
Inrl{yjnfy dh Ncdfdjecs, ^fexn{seyu dh ]d``dfmdfm& Suifnu, L~sy{l`el? Inrl{yjnfy dh
Ncdfdjecs, ̂ fexn{seyu dh ]d``dfmdfm& Qgyyr?$${d&~d}&ni~&l~$cdjj}arlrn{s$<>=$Z&
Sljli, L& ';229%& Rn{hd{jlfcn dh Efyn{nsy*h{nn Es`ljec klfas xes*â*xes Efyn{nsy*klsni
Cdfxnfyedfl` Klfas dh Klg{lef& EE^J Od~{fl` dh Ncdfdjecs lfi Jlflmnjnfy , <>&
Sljli, L&, ( Glsslf, A& '<555%& Ygn Rn{hd{jlfcn dh Jl`luself Es`ljec Klfa I~{efm <579*
<55=? Lf Nwr`d{lyd{u Sy~iu& Efyn{flyedfl` Od~{fl` dh Es`ljec Heflfcel` Sn{xecns , <9&
Sl{an{, J& L& '<555%& Es`ljec Klfaefm ef Klfm`linsg? Rn{hd{jlfcn, r{dk`njs ( r{dsrncys&
Efyn{flyedfl` Od~{fl` dh Es`ljec Heflfcel` Sn{xecns Xd`& < Fd&3 , <*;<&
Snc~{eyens ( Nwcglfmn Cdjjessedf dh Rlaesylf& ';225%& Snc~{eyens ( Nwcglfmn Cdjjessedf
dh Rlaesylf * Lff~l` {nrd{ys& [ny{enxni Fdxnjkn{ 3, ;225, h{dj Snc~{eyens ( Nwcglfmn
Cdjjessedf dh Rlaesylf * cd{rd{lyn }nkseyn?
gyyr?$$}}}&sncr&mdx&ra$lff~l`{nrd{y$;228T2=$sncyedfT}esn$sylyesyecl`&rih
Sylyn Klfa dh Rlaesylf & ';225%& R~k`eclyedfs * Sylyesyecs df Scgni~`ni Klfas ef Rlaesylf&
[ny{enxni Dcydkn{ ;=, ;225, h{dj Sylyn Klfa dh Rlaesylf * cd{rd{lyn }nkseyn?
gyyr?$$}}}&skr&d{m&ra$r~k`eclyedfs$scgni~`nTklfas$O~fnT;227$Lrrnfiecns&rih
Sylyn Klfa dh Rlaesylf& ';227%& Glfikdda dh Es̀ ljec Klfaefm R{di~cys& Al{lcge? Es`ljec
Klfaefm Inrl{yjnfy, Sylyn Klfa dh Rlaesylf&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 74/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 75/91
=;
LRRNFIEW L YLK@NS DH [LYED LFL@USES
L& @E\^EIEYU [LYEDS
@dlf yd Inrdsey [lyed '@I[% : @dlfs $ Inrdseys
;227 ;22= ;228 ;22> ;229Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa =;. 8=. 73. 82.
FEK Klfa ==. =2. <2;. 53. <<9.
Ly`ls Klfa <<2. 82. 75. 3=.
Sljkl Klfa 83. 3=. 93. 8;.
ALSK Klfa <22. =5. 87. =;.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf 79. 83. ==. 8>. <<9.
I~kle Es`ljec Klfa =<. =2.
Nje{lyns M`dkl` Es`& 5;. >7.
Il}ddi Es`ljec Klfa <<<. <;5.
Klfa Es`lje Rla& >;. 92. >9.
Jnnzlf Klfa >=. 83. =7. 7=. 52.
Es`ljec Klfas Jnlf ==. =;. 88. 7=. 52.
CREI : Clsg ( Rd{yhd`ed Efxnsyjnfys $ Inrdseys
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa 32. 37. 3=. 9;.FEK Klfa 93. 99. 3<. 39. <8.
Ly`ls Klfa ;>. 98. 97. 75.
Sljkl Klfa 9=. 35. >3. 95.
ALSK Klfa 3<. 3<. 33. 33.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf 3>. 92. 92. 95. <8.
I~kle Es`ljec Klfa ;;. 3<.
Nje{lyns M`dkl` Es`& 39. =;.
Il}ddi Es`ljec Klfa 95. >5.
Klfa Es`lje Rla& >7. >3. 9=.
Jnnzlf Klfa ;5. 32. ;>. ;9. ;5.
Es`ljec Klfas Jnlf 37. 95. 38. ;9. ;5.
@L[ : Fny @dlfs $ Ydyl` Lssnys
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 76/91
=3
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa 9=. 9=. >3. 9>.
FEK Klfa 9>. 98. 8=. 8<. =3.
Ly`ls Klfa =<. 92. 98. <2.
Sljkl Klfa 3=. ;3. 32. 35.
ALSK Klfa 87. 89. >>. >8.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf >9. 99. >2. 9;. =3.
I~kle Es`ljec Klfa >8. >3.
Nje{lyns M`dkl` Es`& 82. ;5. <.
Il}ddi Es`ljec Klfa >5. >9.
Klfa Es`lje Rla& 39. ;=. ;9.
Jnnzlf Klfa 9=. ><. >7. 89. 83.
Es`ljec Klfas Jnlf ><. 93. ;7. 89. 83.
K& R[DHEYLKE@EYU [LYEDS
[DL : Fny R{dhey lhyn{ ylw $ Ydyl` Lssnys
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa <2. <<. 8. 7.
FEK Klfa *7. *<. 2. 2. <.
Ly`ls Klfa *7. *3. *;. 2.
Sljkl Klfa *7. *=. *<9. *7.ALSK Klfa *7. 2. 2. *9.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf *9. 2. *;. *<. <.
I~kle Es`ljec Klfa *<. *;.
Nje{lyns M`dkl` Es`& *;. *<. *9.
Il}ddi Es`ljec Klfa 5. 8.
Klfa Es`lje Rla& 2. 2.
Jnnzlf Klfa ;. ;. ;. 3. <.
Es`ljec Klfas Jnlf ;. <. *<. 3. <.
[DN : Fny r{dhey lhyn{ ylw $ Sgl{ngd`in{s- n|~eyu
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa 8<. 83. 92. <29.
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 77/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 78/91
=>
RN[ : R{dhey knhd{n ylw $ drn{lyefm nwrnfsns
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa ;25. ;39. 399. 932.
FEK Klfa
*
<3>. *97. ;. 9. 7.
Ly`ls Klfa *=7. *7;. *98. =.
Sljkl Klfa *8=. *<95. *<<8. *<9;.
ALSK Klfa
*
<=<. 8. 8. *7;.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf *97. *7. 37. 99. 7.
I~kle Es`ljec Klfa *<>. *35.
Nje{lyns M`dkl` Es`& *9<. *;<. *<2>.Il}ddi Es`ljec Klfa ;<9. ;<5.
Klfa Es`lje Rla& *;;. *;2. *;;.
Jnnzlf Klfa 3=. =;. 77. 53. >9.
Es`ljec Klfas Jnlf 3>. 9;. *<3. 53. >9.
C& [ESA LFI SD@XNFCU [LYEDS
IN[ : Ydyl` Inky $ Sgl{ngd`in{s- n|~eyu
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa ><5. 953. ><;. <;;7.
FEK Klfa 3><. 37>. 5=;. 882. <<<9.
Ly`ls Klfa 85;. 393. 987. 9;2.
Sljkl Klfa ;2;. ;33. 935. 975.
ALSK Klfa 983. 7>9. <<9=. <222.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf 99>. 98;. =2=. =82. <<<9.
I~kle Es`ljec Klfa >33. 375.Nje{lyns M`dkl` Es`& 328. <39. 9.
Il}ddi Es`ljec Klfa <3>. 7=.
Klfa Es`lje Rla& ;87. ;=8. <2<.
Jnnzlf Klfa <3;=. <2==. 7=>. 5<9. 735.
Es`ljec Klfas Jnlf ><9. 353. 3;=. 5<9. 735.
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 79/91
=8
IYL[ : Ydyl` inky $ Ydyl` Lssnys
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa <8. <=. <8. 7.
FEK Klfa =7. =5. 5<. 7=. 5;.
Ly`ls Klfa 7=. ==. 7;. 7<.Sljkl Klfa 8=. =2. 7<. 73.
ALSK Klfa 7;. 52. 5;. 5<.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf 88. 8=. =3. =2. 5;.
I~kle Es`ljec Klfa 79. 72.
Nje{lyns M`dkl` Es`& =>. >=. 9.
Il}ddi Es`ljec Klfa >=. 98.
Klfa Es`lje Rla& =3. =3. >2.
Jnnzlf Klfa 53. 5;. 52. 52. 75.
Es`ljec Klfas Jnlf ==. =2. 97. 52. 75.
NJ : Ydyl` Lssnys $ Ydyl` sgl{ngd`in{s- n|~eyu
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa 8<5. >53. 8<;. <3;7.
FEK Klfa 9><. 97>. <2=;. =82. <;<9.
Ly`ls Klfa =5;. 993. >87. >;2.Sljkl Klfa 32;. 333. >35. >75.
ALSK Klfa >83. 5>9. <;9=. <<22.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf >9>. >8;. 72=. 782. <;<9.
I~kle Es`ljec Klfa 833. 375.
Nje{lyns M`dkl` Es`& 928. ;39. <29.
Il}ddi Es`ljec Klfa ;3>. <7=. <22.
Klfa Es`lje Rla& 387. 3=8. ;2<.
Jnnzlf Klfa <9;=. <<==. 5=>. <2<9. 535.
Es`ljec Klfas Jnlf 8<9. 9=3. 39>. <2<9. 535.
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 80/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 81/91
=7
L^ : Ydyl` [nxnf~n $ Ydyl` lssnys
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa 5. 5. 8. =.
FEK Klfa 9. <. 3. 3. 3.
Ly`ls Klfa 3. ;. <. ;.Sljkl Klfa >. ;. 2. ;.
ALSK Klfa ;. 9. 9. 3.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf 9. 9. 3. 3. 3.
I~kle Es`ljec Klfa >. >.
Nje{lyns M`dkl` Es`& 3. 9. <.
Il}ddi Es`ljec Klfa >. 3.
Klfa Es`lje Rla& >. 3. 3.
Jnnzlf Klfa >. >. 9. >. 3.
Es`ljec Klfas Jnlf >. 9. 3. >. 3.
EN[ : Ydyl` Efcdjn $ Ydyl` drn{lyefm nwrnfsns
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
Sylfil{i Cgl{yn{ni Klfa <7;. <73. ;=>. 3;=.
FEK Klfa 79. <;<. <;9. <<=. <;8.
Ly`ls Klfa 35. >7. =3. <25.
Sljkl Klfa >9. ><. ;. 38.ALSK Klfa >5. <;9. <<<. 57.
Cdfxnfyedfl` Klfas Jnlf 79. <27. <<=. <3=. <;8.
I~kle Es`ljec Klfa 59. 87.
Nje{lyns M`dkl` Es`& >5. 7<. <<.
Il}ddi Es`ljec Klfa 59. 87.
Klfa Es`lje Rla& 52. 78. =5.
Jnnzlf Klfa <3=. <;2. <;<. <2=. 85.
Es`ljec Klfas Jnlf 5>. 7>. =2. <2=. 85.
DN : Ydyl` drn{lyefm nwrnfsns $ Ydyl` drn{lyefm
{nxnf~n
;227 ;22= ;228 ;22> ;229
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 82/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 83/91
72
LRRNFIEW K CDJRL[LYEXN LFL@USES DH ES@LJEC HEFLFCEFM R[DI^CYS
HNLY^[NS J^[LKLGL J^IL[LKLG J^SGL[LALG ESYESFL-L EOL[L
Fly~{n dh Heflfcefm Y{lin HeflfcefmN|~eyu Heflfcefm *Cdjkefefm
Clreyl` lfi Afd}`nimn ]d{a
N|~eyu Heflfcefm *
Rl{yfn{sger Klsni
Cdfsy{~cyedf $
Jlf~hlcy~{efm
R{n*Heflfcefm
@nlsn Heflfcefm
Yurn dh Heflfcefm Inhn{{ni Sl`nY{~synn *R{dhey Sgl{efm
Odefy Xnfy~{n * R{dhey
Sgl{efm
Inhn{{ni Sl`n @nlsefm
Ynf~{n Sgd{y*Yn{j? < jdfyg yd ; unl{s Jei*Yn{j? < yd 3 unl{s
@dfm*Yn{j ? 3 yd <2
unl{s nwcnryIejefesgefm
J~sgl{lal
Sgd{y*Yn{j yd
@dfm yn{j? 8jdfygs yd = unl{s
Jei*Yn{j? ; yd > unl{s
Cd``lyn{l`
Uns, Yges jlu ylan ygn hd{j dh {nl`
r{drn{yu jd{ymlmn, `enfs df inrdsey
lccd~fys, sl`l{u y{lfshn{, lssemfjnfy dh r{drn{yu
efcdjn d{ hl{j efcdjn nyc&&
Efs~{lfcn Fnni Cdjjn{cel` heflfcn {n|~e{ns xl{ed~s jdins dh
efs~{lfcn s~cg ls efs~{lfcn lmlefsy he{n, ygnhy,
iljlmn, lcceinfys, `elke`eyu d{ fly~{l` ieslsyn{&
[d`n dh Klfa ef Jlflmnjnfy Cdfy{d` df ygn ~sn dh Heflfcn Fd jlflmnjnfy ku ygn Klfa Jlflmnjnfy lfi
cdfy{d` }gecg clf kn
in`nmlyni
Cdfy{d` lfi
hd``d}*~r }gecg
clf kn in`nmlyni
Jlflmnjnfy lfi cdfy{d` df
ygn ~sn dh Heflfcn
Sd~{cns dh Rlujnfy
C~sydjn{-s clsg h`d} J~il{lkl clsg h`d}K~sefnss d{ xnfy~{n
clsg h`d}R{doncy-s clsg h`d}
C~sydjn{-s clsg h`d}'`nlsn
{nfyl`s%
;fi }lu d~y es {nrdssnssedf dh sd`i mddis ;fi }lu d~y es Fny lssny xl`~n dh J~il{lkl
;fi }lu d~y es Fnylssny xl`~n dh
J~sgl{lal
;fi }lu d~y es
{nrdssnssedf dh cdfy{lcyni
lssnys
;fi }lu d~y es {nrdssnssedfdh `nlsni lssnys
3{i }lu d~y es c~sydjn{-s cd``lyn{l`s3{i }lu d~y es ygn J~il{ek-s
rn{sdfl` lssnys eh lfu efclsn dh
k{nlcg dh cdfy{lcy d{
3{i }lu d~y es
c~sydjn{-s
3{i }lu d~y es c~sydjn{-s
cd``lyn{l`s
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 84/91
7<
jesjlflmnjnfy cd``lyn{l`s
@nml` [ncd~{sn Ef ygn nxnfy dh fdf*rlujnfy lfi k{nlcg dh cdfy{lcy
Ef ygn nxnfy dh k{nlcg dh
J~il{lkl cdfy{lcy,
jesjlflmnjnfy lfi fnm`emnfcn
Ef ygn nxnfy dh k{nlcg
dh J~sgl{lal cdfy{lcy,
jesjlflmnjnfy lfi
fnm`emnfcn
Ef ygn nxnfy dh
k{nlcg dh Esyesfl-l
cdfy{lcy lfi rdd{
|~l`eyu
Ef ygn nxnfy dh k{nlcg dh
cdfy{lcy lfi nwcnssexn
iljlmn yd ̀ nlsni lssnys
lfi$d{ fdf* rlujnfy
Heflfcefm C{eyn{el C~sydjn{-s sy{dfm c{niey {lyefm1 Lin|~lyn
cd``lyn{l`s
Xelk`n lfi r{dheylk`n k~sefnss d{
xnfy~{n, C~sydjn{s clrlke`eyens,
|~l`eheclyedfs lfi nwrn{enfcn1C~sydjn{-s sy{dfm c{niey {lyefm1
Nwcn``nfy ( nhhncyexn jlflmnjnfy
dh ygn k~sefnss1 Nwcn``nfy
c~sydjn{ y{lca {ncd{i1 Yncgfecl`
afd}*gd}
Xelk`n lfi r{dheylk`n
k~sefnss d{ xnfy~{n1
C~sydjn{s clrlke`eyens,
|~l`eheclyedfs lfi
nwrn{enfcn ef ygn{n`lyni k~sefnss1
C~sydjn{-s sy{dfm
c{niey {lyefm1 Nwcn``nfy
( nhhncyexn
jlflmnjnfy dh ygn
k~sefnss1 Nwcn``nfy
c~sydjn{ y{lca {ncd{i1
Yncgfecl` afd}*gd}&
C~sydjn{-s sy{dfm
c{niey {lyefm1
C~sydjn{s
clrlke`eyu lfinwrn{enfcn1
Yncgfecl` afd}*
gd}1 Nwcn``nfy
jlflmnjnfy1
Lin|~lyn
cd``lyn{l`s
C~sydjn{-s sy{dfm c{niey
{lyefm1 C~sydjn{-s clrlke`eyu
lfi nwrn{enfcn1 Yncgfecl`
afd}*gd}1 Nwcn``nfy
jlflmnjnfy1 Lin|~lyn
cd``lyn{l`s
Lssny D}fn{sger D}fn{sger es y{lfshn{{ni yd ygn c~sydjn{ lhyn{ gn
k~us ygn mddis h{dj ygn Klfa
J~y~l` D}fn{sger dh J~il{lkl
H~fi
N|~eyu D}fn{sger dh
ygn J~sgl{lal
^rdf semfefm ygn
cdfy{lcy ygn
c~sydjn{ d}fs ygn
srnceheni lssny
@nlsni Lssnys l{n r{drn{yu
dh ygn klfa i~{efm ygn
heflfcefm rn{edi, ygnf yd ygn
c~sydjn{ ly ygn nfi dh ygn
cdfy{lcy
[lyn dh [ny~{f Lm{nni jl{a~r ls rn{ J~{lklgl cdfy{lcy
Sgl{efm dh R{dhey ls rn{ J~il{lkl
cdfy{lcy }eyg h~`` knl{efm dh
`dssns ku [lk~f Jl̀
R{dhey $ @dss sgl{efm ls
rn{ J~sgl{lal
cdfy{lcy& Yges efc`~in
lff~l` iexeinfi lfi
clreyl` lrr{ncelyedf eh
lfu
Lm{nni jl{a ~r
d{ {nfyl` efcdjn
ls rn{ ygn Esyesfl-l
cdfy{lcy
[nfyl` efcdjn lfi {nsei~l`
xl`~n dh @nlsni Lssnys ls
rn{ Eol{l cdfy{lcy
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 85/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 86/91
Es`ljec lfi Cdfxnfyedfl` klfaefm1 cdjrl{lyexn lfl`uses – Rlaesylf―s rn{srncyexn
73
hlce`eyens yd l c`enfy, lmlefsy lf lm{nni {nfyl`& Eol{lg*}l`*E|yefl‗
' %? L jdin dh heflfcefm, ku }lu dh Ge{n*
r~{cglsn, lidryni ku Es`ljec klfas& Ey es l cdfy{lcy ~fin{ }gecg
ygn Es`ljec klfa heflfcns n|~erjnfy, k~e`iefm d{ dygn{ hlce`eyens
hd{ ygn c`enfy lmlefsy lf lm{nni {nfyl` ydmnygn{ }eyg l ~fe`lyn{l`
~fin{ylaefm ku ygn klfa d{ ygn c`enfy ygly ly ygn nfi dh ygn `nlsn
rn{edi, ygn d}fn{sger ef ygn lssny }d~`i kn y{lfshn{{ni yd ygn
`nssnn& Ygn ~fin{ylaefm d{ ygn r{djesn idns fdy kncdjn lf
efynm{l` rl{y dh ygn `nlsn cdfy{lcy yd jlan ey cdfieyedfl`& Ygn
{nfyl` ls }n`` ls ygn r~{cglsn r{ecn l{n hewni ef s~cg l jlffn{ ygly
ygn klfa mnys klca eys r{efcerl` s~j l`dfm }eyg sdjn r{dhey, }gecg
es ~s~l``u inyn{jefni ef lixlfcn&
Esyesfl―l ' %? Ey es l cdfy{lcy~l` lm{nnjnfy hd{
jlf~hlcy~{efm mddis lfi cdjjdieyens, l``d}efm clsg rlujnfy
ef lixlfcn lfi h~y~{n in`exn{u d{ l h~y~{n rlujnfy lfi h~y~{n
in`exn{u& L jlf~hlcy~{n{ d{ k~e`in{ lm{nns yd r{di~cn d{ k~e`i l
}n`` insc{ekni mddi d{ k~e`iefm ly l mexnf r{ecn df l mexnf ilyn ef
ygn h~y~{n& R{ecn clf kn rlei ef efsyl``jnfys, synr ku synr ls lm{nni
kny}nnf ygn rl{yens& Esyesfl‗l clf kn ~sni hd{ r{dxeiefm ygn hlce`eyu
dh heflfcefm ygn jlf~hlcy~{n d{ cdfsy{~cyedf dh gd~sns, r`lfys,
r{doncys, lfi k~e`iefm dh k{eimns, {dlis lfi gemg}lus&
L`* Alhl`lg 'S~{nyusger% ' %? @eyn{l``u, Alhl`lg jnlfs
{nsrdfseke`eyu, ljnflke`eyu d{ s~{nyusger, @nml``u ef Alhl`lg l
yge{i rl{yu kncdjn s~{nyu hd{ ygn rlujnfy dh inky& Ey es l r`nimn
mexnf yd l c{nieyd{ ygly ygn inkyd{ }e`` rlu ygn inky, hefn nyc&
S~{nyusger ef Es`ljec `l} es ygn c{nlyedf dh lf liieyedfl` `elke`eyu
}eyg {nml{i yd ygn c`lej, fdy yd ygn inky d{ ygn lss~jryedf df`u dh l
`elke`eyu lfi fdy dh ygn inky&
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 87/91
Es`ljec lfi Cdfxnfyedfl` klfaefm1 cdjrl{lyexn lfl`uses – Rlaesylf―s rn{srncyexn
79
Ageul{ ' %? Dryedf d{ l rd}n{ yd lff~` d{ clfcn` l
cdfy{lcy&
Jlese{ ' %? Lf lfcenfy L{lkelf mljn dh cglfcn r`luni
}eyg l{{d}s }eygd~y gnlis lfi hnlygn{efm, hd{ sylans dh s`l~mgyn{ni
lfi |~l{yn{ni cljn`s& Ey cljn yd kn einfyeheni }eyg l`` yurns dh
glzl{i lfi mljk`efm&
J~il{lkl ' %? L hd{j dh rl{yfn{sger }gn{n dfn rl{yu
r{dxeins ygn h~fis }ge`n ygn dygn{ r{dxeins nwrn{yesn lfi
jlflmnjnfy& Ygn `lyyn{ es {nhn{{ni yd ls ygn J~il{ek& Lfu r{dheys
lcc{~ni l{n sgl{ni kny}nnf ygn y}d rl{yens df l r{n*lm{nni klses,
}ge`n `dss es kd{fn ku ygn r{dxein{'s% dh ygn clreyl`&
J~{lklgl ' %? @eyn{l``u ey jnlfs l sl`n df j~y~l``u lm{nni
r{dhey& Yncgfecl``u, ey es l cdfy{lcy dh sl`n ef }gecg ygn sn``n{
inc`l{ns ges cdsy lfi ygn r{dhey& Yges gls knnf lidryni ku Es`ljec
klfas ls l jdin dh heflfcefm& Ls l heflfcefm yncgfe|~n, ey clf
efxd`xn l {n|~nsy ku ygn c`enfy yd ygn klfa yd r~{cglsn l cn{ylef eynj
hd{ gej& Ygn klfa idns ygly hd{ l inhefeyn r{dhey dxn{ ygn cdsy }gecg
es syer~`lyni ef lixlfcn&
J~sl}ljlg ' %? J~sl}ljlg es l mnfn{l` aefi dh sl`n ef
}gecg r{ecn dh ygn cdjjdieyu yd kn y{lini es kl{mlefni kny}nnf
sn``n{ lfi ygn r~{cglsn{ }eygd~y lfu {nhn{nfcn yd ygn r{ecn rlei
d{ cdsy efc~{{ni ku ygn hd{jn{&
J~sgl{lal ' %? J~sgl{lal jnlfs l {n`lyedfsger
nsylk`esgni ~fin{ l cdfy{lcy ku ygn j~y~l` cdfsnfy dh ygn rl{yens
hd{ sgl{efm dh r{dheys lfi `dssns ef ygn odefy k~sefnss& Ey es lf
lm{nnjnfy ~fin{ }gecg ygn Es`ljec klfa r{dxeins h~fis }gecg
l{n jewni }eyg ygn h~fis dh ygn k~sefnss nfyn{r{esn lfi dygn{s&
L`` r{dxein{s dh clreyl` l{n nfyey`ni yd rl{yecerlyn ef jlflmnjnfy,
k~y fdy fncnssl{e`u {n|~e{ni yd id sd& Ygn r{dhey es iesy{ek~yni ljdfm
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 88/91
Es`ljec lfi Cdfxnfyedfl` klfaefm1 cdjrl{lyexn lfl`uses – Rlaesylf―s rn{srncyexn
7>
ygn rl{yfn{s ef r{n*lm{nni {lyeds, }ge`n ygn `dss es kd{fn ku
nxn{u rl{yfn{ sy{ecy`u ef r{drd{yedf yd {nsrncyexn clreyl`
cdfy{ek~yedfs&
\l{i '@dlf dh h~fmek`n dkoncys% ' %? Ygn `eyn{l` jnlfefm dh
\l{i es ”yd c~y‗& Ey es sd cl``ni kncl~sn ygn r{drn{yu es {nl``u c~y
dhh }gnf ey es mexnf yd ygn kd{{d}n{& @nml``u, \l{i jnlfs yd mexn
lfuygefm glxefm xl`~n ef ygn d}fn{sger dh ygn dygn{ ku }lu dh
xe{y~n sd ygly ygn `lyyn{ cd~`i lxle` dh ygn sljn hd{ ges knfnhey }eyg
ygn cdfieyedf ygly sljn d{ seje`l{ ljd~fy dh ygly ygefm }d~`i kn
rlei klca df injlfi d{ ly ygn snyy`ni yejn& Ey es ygly `dlf }gecgl rn{sdf mexns yd lfdygn{ ls l gn`r, cgl{eyu d{ lixlfcn hd{ l
cn{ylef yejn& Ygn {nrlujnfy dh `dlf es dk`emlyd{u& Ygn Gd`u
R{drgny es {nrd{yni yd glxn slei „…&&Nxn{u `dlf j~sy kn
rlei……‘& K~y eh l inkyd{ es ef iehhec~`yu, ygn c{nieyd{ es nwrncyni
yd nwynfi yejn d{ nxnf yd xd`~fyl{e`u {njey ygn }gd`n d{ l rl{y dh
ygn r{efcerl`& \l{i es, ef hlcy, l rl{yec~`l{ aefi dh Sl`lh& @dlfs
~fin{ Es`ljec `l} clf kn c`lsseheni efyd Sl`lh lfi \l{i, ygn hd{jn{
knefm `dlf hd{ hewni yejn lfi ygn `lyyn{ rlulk`n df injlfi&
'snn Sl`lh%
\ejl{ ' %? \ejl{ jnlfs mljk`efm& Yncgfecl``u, ey es
lf l{{lfmnjnfy ef }gecg rdssnssedf dh l r{drn{yu es cdfyefmnfy
~rdf ygn glrrnfefm dh lf ~fcn{ylef nxnfy& Ku ejr`eclyedf ey
lrr`ens yd l sey~lyedf ef }gecg ygn{n es l `dss hd{ dfn rl{yu lfi l
mlef hd{ ygn dygn{ }eygd~y srncehuefm }gecg rl{yu }e`` `dsn lfi}gecg }e`` mlef&
[ekl ' %? Lf nwcnss d{ efc{nlsn& Yncgfecl``u, ey jnlfs lf
efc{nlsn dxn{ r{efcerl` ef l `dlf y{lfslcyedf d{ ef nwcglfmn hd{ l
cdjjdieyu lcc{~ni yd ygn d}fn{ '`nfin{% }eygd~y mexefm lf
n|~exl`nfy cd~fyn{*xl`~n d{ {ncdjrnfsn '”e}li% ef {ny~{f yd ygn
dygn{ rl{yu1 nxn{u efc{nlsn }gecg es }eygd~y lf ”e}li d{ n|~l`
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 89/91
Es`ljec lfi Cdfxnfyedfl` klfaefm1 cdjrl{lyexn lfl`uses – Rlaesylf―s rn{srncyexn
78
cd~fyn{*xl`~n&
L`* [lgf ' %? R`nimn, Cd``lyn{l`1 `nml``u, [lgf jnlfs yd
r`nimn d{ `dimn l {nl` d{ cd{rd{nl` r{drn{yu dh jlyn{el` xl`~n, ef
lccd{ilfcn }eyg ygn `l}, ls snc~{eyu, hd{ l inky d{ rnc~fel{u
dk`emlyedf sd ls yd jlan ey rdssek`n hd{ ygn c{nieyd{ yd {ncdxn{ ygn
inky d{ sdjn rd{yedf dh ygn mddis d{ r{drn{yu& Ef ygn r{n*Es`ljec
cdfy{lcys, [lgf ejr`eni l yurn dh nl{fnsy jdfnu }gecg }ls
`dimni ls l m~l{lfynn lfi jlyn{el` nxeinfcn d{ r{ddh dh l
cdfy{lcy, nsrncel``u }gnf ygn{n }ls fd sc{ekn lxle`lk`n yd r~y ey
efyd }{eyefm& Ygn efsyey~yedf dh nl{fnsy jdfnu }ls fdy lccnryni
ef Es`ljec `l} lfi ygn cdjjdf Es`ljec idcy{efn {ncdmfezni
[lgf df`u ls l snc~{eyu hd{ ygn rlujnfy dh l inky&
Sgl{e―lg ' %? Ygn yn{j Sgl{e‗lg {nhn{s yd iexefn m~eilfcn
ls mexnf ku ygn Gd`u \~{‗lf lfi ygn S~fflg dh ygn R{drgny
J~gljjli 'RK^G% lfi njkdiens l`` lsrncys dh ygn Es`ljec hleyg,
efc`~iefm kn`enhs lfi r{lcyecn& Sge{alg ' %? L cdfy{lcy
kny}nnf y}d d{ jd{n rn{sdfs }gd `l~fcg l k~sefnss d{ heflfcel`
nfyn{r{esn yd jlan r{dheys& Ef ygn cdfxnfyedfl` kddas dh He|g, ygn
rl{yfn{sger k~sefnss gls knnf iesc~ssni ~fin{ ygn dryedf dh
Sge{alg ygly, k{dli`u, jlu efc`~in kdyg J~sgl{lal lfi J~il{lkl&
S~fflg
]lal`lg ' %? L cdfy{lcy dh lmnfcu ef }gecg dfn rn{sdf
lrrdefys sdjndfn n`sn yd rn{hd{j l cn{ylef ylsa df ges kngl`h,
~s~l``u lmlefsy l cn{ylef hnn&
/////////////////////////////////
'Sd~{cn? SKR R~k`eclyedf, ”Es`ljec Klfaefm lfi Heflfcn?
Ygnd{u lfi R{lcyecn‗ ku J~gljjli Lu~k, S{& O&I& EKI, SKR%
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 90/91
7/23/2019 Islamic and Conventional Banking Comparative Analysis, Pakistan's Perspective
http://slidepdf.com/reader/full/islamic-and-conventional-banking-comparative-analysis-pakistans-perspective 91/91
Es`ljec lfi Cdfxnfyedfl` klfaefm1 cdjrl{lyexn lfl`uses – Rlaesylf―s rn{srncyexn
S~kjessedf Hd{j hd{ [nsnl{cg
Sy~infy‗s Fljn
Hlygn{‗s$M~l{ielf‗s Fljn
Sy~infy‗s Lii{nss
Sy~infy‗s N*Jle` Lii{nss
Sy~infy‗s Jdke`n F~jkn{
Sy~infy‗s [nseinfyel` Rgdfn F~jkn{
Sy~infy‗s [nmesy{lyedf F~jkn{
Ilyn dh S~kjessedf
Ygnses Ydrec Sn`ncyni
E inc`l{n ygly ygn lyylcgni r{doncy es l`` ju d}f }d{a& E lm{nn ygly E sgl`` kn kd~fi ku ygn