![Page 1: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/1.jpg)
Het Nederlands Landschap
De ontstaansgeschiedenis van Nederland
![Page 2: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/2.jpg)
Waarom belangrijk?
Productie (landbouw, water, delfstoffen)Draagfunctie (bouw, opslag)Informatie (milieu)Regulatie (milieu, functiescheiding)
![Page 3: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/3.jpg)
Landschap bepalende factoren
![Page 4: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/4.jpg)
Even wat jaartallen
De aarde is ongeveer 4,7 miljard jaar oud.Er is leven op aarde sinds ongeveer 600 miljoen jaar.De mens is ongeveer 3,5 miljoen jaar op aarde.Maar de homo sapiens sapiens bestaat pas zo’n 100.000 jaar.Nederland heeft pas de afgelopen 10.000 jaar z’n huidige vorm gekregen.
![Page 5: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/5.jpg)
De Geologische tijdschaal(tijdschaal in miljoen jaren)
![Page 6: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/6.jpg)
Geologische klok
Geologisch gezien is Nederland nog maar heel erg jong!!
![Page 7: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/7.jpg)
De ondergrond van Nederland
![Page 8: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/8.jpg)
ContinentverschuivingKlik hier voor een animatie
![Page 9: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/10.jpg)
Aardgas en SteenkoolOntstaan in Carboon(350-290 mln BP).Steenkool is ontstaan door verkoling van plantenresten (van plant tot veen tot steenkool).Aardolie en aardgas is ontstaan uit micro-organismen.
![Page 11: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/11.jpg)
Tijd en druk
De diepere lagen van onze ondergrond zijn gevormd doordat het miljoenen jaren geleden op lagere breedte lag.
![Page 12: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/12.jpg)
Het Kwartair (2.5 mln BP tot nu)
Wij leven nu in het Kwartair.Het kwartair verdelen we in het Pleistoceen en het Holoceen.Het tijdperk waar wij in leven is het Holoceen
![Page 13: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/13.jpg)
De ondergrond van Nederland
![Page 14: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/14.jpg)
Het Pleistoceen 2.5 mln-10.000 BPHet Pleistoceen verdelen we in:Preglaciaal: rivieren zetten zand en grind af.Glaciaal: ijs bereikt Nederland.Postglaciaal: ijs bereikt Nederland niet. Wel taigaklimaat en ontstaan dekzand.
![Page 15: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/15.jpg)
Préglaciaal: 2.5 mln-150.000 BP
Rivieren en de zee zetten grote hoeveelheden sedimenten af (Préglaciaal zand en grind). Soms wel honderden meters.
![Page 16: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/16.jpg)
Glaciaal: 150.000-100.000
Door daling van de temperatuur breidde het Scandinavische landijs zich uit. Tijdens deze periode (het Saalien) half Nederland bedekt met ijs.
![Page 17: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/17.jpg)
Processen tijdens een Glaciaal
Het ijs duwde de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen.Daarnaast zette het ijs allerlei sedimenten af en walste dit samen tot een ondoordringbare laag: Keileem.
![Page 18: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/18.jpg)
Keileem in Nederland.
Ontstaan van een stuwwal.
![Page 19: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/19.jpg)
Glaciaal
De HUN-lijn
Het ijs kwam niet verder dan de lijn Haarlem- Utrecht-Nijmegen.
![Page 20: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/20.jpg)
Zichtbare gevolgen van het Pleistoceen
![Page 21: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/21.jpg)
Het Weichelien: Postglaciaal 100.00-10.000 BPTijdens deze periode is ons land niet door ijs bedekt.Wel is het koud en ontstaat er een toendra-klimaat (koud en droog).Hierdoor komt de Noordzee droog te liggen.
![Page 22: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/22.jpg)
Het Postglaciaal De wind had vrij spel op de kale Noordzeebodem en er werden dan ook grote hoeveelheden zand weggeblazen.Dit zand bedekte heel Nederland en wordt dekzand genoemd.
![Page 23: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/23.jpg)
Het Postglaciaal
Hoe lichter het materiaal, hoe verder de wind het kan wegblazen.In Zuid-Limburg kwam dus zeer fijn zand te liggen: Löss
![Page 24: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/24.jpg)
De ondergrond van Nederland aan het eind van het Pleistoceen
![Page 25: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/25.jpg)
Het HoloceenHet Holoceen
Van 10.000 BP tot Van 10.000 BP tot nu….nu….
![Page 26: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/26.jpg)
Temperatuurverschillen tijdens het HOLOCEEN
![Page 27: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/27.jpg)
Begin Holoceen (1)
Kenmerkend voor het Holoceen is de voortdurende stijging van de temperatuurRelatieve en absolute zeespiegelstijging: lage delen van Nederland kwamen onder water te staan waardoor er veen ontstond.Na een korte periode van veenvorming bedekte het zeewater het veengebied met zand en klei.
![Page 28: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/28.jpg)
Begin Holoceen (2)
Overstroming van de gesloten kust. Zorgde voor: strandwallen, wadden en kwelders.Strandwallen: kustzanden evenwijdig aan de kustlijn opgehoopt.Wadden: bezinking van zand en klei achter de strandwallen.Kwelders: ontstaan door ophoging van de zee tot boven de gemiddelde hoogwaterlijn. Foto: een getijdegeul. Voormalige geul (zandig) temidden van kleilandschap
![Page 29: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/29.jpg)
Begin Holoceen (3)
Vorming van duinlandschap op de strandwallen.
Deze foto laat een 4000 jaar oude afgegraven strandwal zien.
![Page 30: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/30.jpg)
Het Holoceen BasisstratificatieBasisveenStrandwallen en/of oude duinen en/of oude zeeklei (afzetting van Calais)Hollandveen (=laagveen)Jonge zeeklei en/of jonge duinen- Rivierafzettingen overal in Nederland waar rivieren zijn/waren - Hoogveen in hoog Nederland(Let op: niet overal vindt je dezelfde stratificaties!)
![Page 31: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/31.jpg)
Het Holoceen 10.000 BP-NU
Tegenwoordig zijn er 6 typen landschappen.Deze zijn geheel of gedeeltelijk door de mens aangelegd/ingericht. Hierna wordt alleen het veenlandschap besproken.)
![Page 32: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/32.jpg)
De 6 landschappen van Nederland
![Page 33: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/33.jpg)
1 Het Veenlandschap1 Het Veenlandschap
Veen is een opeenhoping van afgestorven plantenresten.We onderscheiden 2 soorten veen:Hoogveen (boven de grondwaterspiegel). Laagveen (onder de grondwaterspiegel).Veen is veel afgegraven omdat het een goede brandstof is (turf)
![Page 34: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/34.jpg)
Hoe ontstaat veen?
Plantenresten sterven af en komen onder water te liggen.Hierdoor kan er geen zuurstof bij komen en vergaat het niet.
![Page 35: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/35.jpg)
EEN VEENPAKKET
![Page 36: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/36.jpg)
Inklinking
Door het afwateren zakt de bodem.Inklinking is onomkeerbaar.
![Page 37: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/37.jpg)
Een voorbeeld van inklinking
Assendelft900 na Chr: +2 NAP1500 na Chr: -2 NAP
![Page 38: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/38.jpg)
Het afgraven van LAAGVEEN
Bij laagveen graaft men lange sleuven: PETGATEN of trekgaten.Het veen wordt op RIBBEN of legakkers gelegd.Van het veen worden blokken gemaakt en het wordt gedroogd: TURVEN.Zo krijg je een typisch laagveenlandschap:
![Page 39: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/39.jpg)
Kenmerken laagveenlandschap
Smalle stroken van water en land.Lintbebouwing langs dijken (alleen daar was de bodem niet te slap voor bebouwing)Veel plassen in de omgeving. Droogmakerijen (ingepolderde veenplassen)Voornamelijk veeteelt (slappe bodem)Afgegraven vanuit kronkelig veenstroompje
![Page 40: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/40.jpg)
Het afgraven van HOOGVEENOmdat hoogveen boven de waterspiegel ligt, kun je het zo afsteken.
![Page 41: Het Nederlands Landschap De ontstaansgeschiedenis van Nederland](https://reader036.vdocuments.site/reader036/viewer/2022062418/5551a0ee4979591f3c8b7591/html5/thumbnails/41.jpg)
Kenmerken Hoogveenlandschap
Afwateringskanalen (ook voor transport).Lintbebouwing langs kanalen. Afgraven tot op het dekzand.Dalgronden (veenresten vermengd met zand)Tegenwoordig akkerbouw.