Financiële vooruitzichten van gemeentenWaar staan we?
Gijs Oskam VNG/Gemeentefinanciën
Dag van de wethouder, Hilversum 24 november 2010
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Bespreekpunten
• Decentralisatie van taken naar gemeenten• Vooruitzichten specifieke uitkeringen • Ontwikkeling gemeentefonds • Enkele slotopmerkingen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Inkomstenbronnen gemeenten 2010
37%
38%
25%
Eigen inkomsten Gemeentefonds Specifieke uitkeringen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Inkomstenbronnen gemeenten 2010
Gemeentefonds totaal € 18,4 mrd
Specifieke uitkeringen € 11,9 mrd
Eigen inkomsten: € 17,8 mrd
Belastingen en heffingen € 7,6 mrd
Overige eigen inkomsten € 10,2 mrd
Totaal inkomsten 2010 € 48,1 mrd
Decentralisatie van taken
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Decentralisatie van taken (1) Regeerakkoord, oktober 2010
• Twee grote operaties in de pijplijn:• Jeugdzorg• Dagbesteding en begeleiding AWBZ
• Grote bedragen naar gemeentefonds• Geraamde efficiencykortingen ruim € 400 miljoen• Veronderstelling: gemeenten voldoende
gecompenseerd
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Decentralisatie van taken (2)Regeerakkoord, oktober 2010
2012 2013 2014 2015 Struc.
Jeugdzorg -80 -300
AWBZ-taken 60 40 -140 -140 -140
Vooruitzichten specifieke uitkeringen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Specifieke uitkeringen (1)
• Ingesteld bij wet, in 2010 € 12 miljard• Rijk bepaalt omvang én besteding
Grootste specifieke uitkeringen :• Bijstand (Inkomensdeel) € 4 miljard• Sociale werkvoorziening € 2 miljard• Participatiebudget € 2 miljard• Drie grootste uitkeringen 70% van het totaal
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Specifieke uitkeringen (2)
• Laatste decennia drastische vermindering aantal specifieke uitkeringen
• In 1985 nog ruim 400 specifieke uitkeringen, in 2010 aantal afgenomen tot ca. 90
• Streven: verdere vermindering aantal specifieke uitkeringen tot maximaal 25 plus 12 grote gebundelde uitkeringen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Mutaties in specifieke uitkeringenRegeerakkoord, oktober 2010
2012 2013 2014 2015 Struc.
Van Montfrans
-80 -80 -80 -80 -80
Stoppen ISV/BLS
-230 -230
Aanbesteden OV in G3
-60 -60 -120 -120
Instroom WSW
-30 -100 -650
Ontschotte WWB en Wajong
-200 -290 -420 -490 -300
Doelgroep VVE
30 50 50 50 50
Ontwikkelingen gemeentefonds
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Gemeentefonds
• Bestaat uit algemene uitkering (AU) en decentralisatie/integratieuitkeringen (DU/IU)
• Geldstroom van het Rijk aan gemeenten • Beheerders ministers van Financiën en BZK• Besteding niet gekoppeld aan bepaald doel, dus
vrij besteedbaar• Informatievoorziening via gemeentefonds-
circulaires van BZK (mei, september)
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Onderdelen gemeentefonds 2010
86%
14%
Algemene Uitkering Decentralisatie- en Integratie-uitkeringen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Omvang algemene uitkering
• In 2010 omvang algemene uitkering € 15,8 mrd• Groei AU direct gekoppeld aan groei rijksuitgaven:
‘samen de trap op en samen de trap af’ (normering)• Normeringssystematiek sinds 1995 onderdeel van
bestuursafspraken Rijk en gemeenten; elke vier jaar evaluatie
• In verband met economische crisis is de groei voor 2009-2011 bevroren op stand Miljoenennota 2008
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds 2000-2015Stand zomer 2010, circulaire BZK
-5%
-3%
-1%
1%
3%
5%
7%
9%
Nominaal Reëel
PMPM PM PM
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds 2000-2015Stand zomer 2010, circulaire BZK
-5%
-3%
-1%
1%
3%
5%
7%
9%
Nominaal Reëel
PMPM PM PM
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds 2009-2015Stand zomer 2010, circulaire BZK
-5%
-3%
-1%
1%
3%
5%
7%
9%
Nominaal Reëel
PM PM PM PM
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds 2009-2015Stand zomer 2010, verwachting van veel gemeenten
-5%
-3%
-1%
1%
3%
5%
7%
9%
Nominaal Reëel
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds 2009-2015Stand Regeerakkoord 2010, oktober 2010
-4%
-2%
0%
2%
4%
6%
8%
Nominaal Reëel
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds 2009-2015Stand Startnota 2010, november 2010
-5%
-3%
-1%
1%
3%
5%
7%
9%
Nominaal Reëel
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Werkgroep Kalden April 2010
• Komt met meerdere ideeën voor bezuinigingen op het gemeentefonds
• Meest opvallend voorstel is korting van 1,7 miljard, volgens de laatste kostenmethode
• Ook voorstel bestuurlijke herinrichting Nederland, met 30 gemeenten of 100 tot 150 gemeenten
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Laagste kostenmethode april 2010
• Totale uitgaven van de ‘goedkoopste helft’ van de gemeenten gelden als maat
• De overige gemeenten gelijkgeschakeld, het te besparen bedrag is dan € 1,7 miljard
• Wel rekening gehouden met structuurverschillen• Verdere verfijning levert hogere bedragen
− Splitsing in uitgaven− Aantal gemeenten als maat
• Voorbeelden kostenverschillen: monumentenbeleid en strandvonderij
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds (nominaal, in proc.)Verschillende scenario’s
2012 2013 2014 2015
Verwachting van veel gemeenten
-2,5 -2,5 -2,5 -2,5
Regeerakkoord 0,3 1,0 1,9 3,0
Startnota -0,1 0,5 2,4 1,0
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Groei gemeentefonds (nominaal, cumulatief in miljoenen euro’s)Verschillende scenario’s
2012 2013 2014 2015
Verwachting van veel gemeenten
-400 -800 -1.200 -1.600
Regeerakkoord 44 207 502 988
Startnota -10 70 442 599
Enkele slotopmerkingen
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Enkele slotopmerkingen (1)
‘Varia’ uit Regeerakkoord• Taakdifferentiatie op gemeentelijke niveau mogelijk • Minder bestuurders, ook in raad en college• Gemeentelijke herindeling van onderaf• Afschaffen van deelgemeenten en –raden• Verder met sanering specifieke uitkeringen• Overheid betaalt factuur binnen 30 dagen (boete!)• Bestuur zo dicht mogelijk bij de burger• … en meer
Vereniging van Nederlandse Gemeenten
Enkele slotopmerkingen oktober 2010
• Decentralisatie jeugdzorg en AWBZ-taken, op voorhand geen tekorten inboeken
• Omvangrijke kortingen op specifieke uitkeringen, in beginsel door te geven aan de sectoren
• Accres gemeentefonds ‘valt niet tegen’• Beeld is gecompliceerd en niet rooskleurig, maar
wellicht minder somber dan door veel gemeenten verwacht
• Nieuw Bestuursakkoord Rijk-gemeenten?