Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Internationale oefening september 2009
Auteur
B.J. Laan
Registratienummer
09.34712
Datum
1 december 2009
Versie
3.0
Status
Definitief
Afdeling
Bestuursondersteuning
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
1 Inhoudsopgave
1 Inhoudsopgave 1
2 Inleiding 3
Veldoefening FloodEx 3 Afbakening evaluatieverslag HHNK 3
3 Samenvatting 4
3.1 Aanleiding 4
3.2 Oefenopzet FloodEx 4
3.3 Oefendoelen HHNK 4
3.4 Crisisbeheersingsorganisatie HHNK 5
3.5 Pomplocatie Den Oever 5
3.6 Pomplocatie Amstelmeer 5
3.7 Pomplocatie gemaal Vier Noorder Koggen 5
3.8 Alternatieve communicatiemiddelen 6
3.9 Belangrijkste conclusies en aanbevelingen 6
3.9.1 Belangrijkste conclusies 6 3.9.2 Belangrijkste aanbevelingen 7
4 Evaluatieformulier Noord-Holland Noord 8
4.1 Algemeen 8
4.2 Duidelijkheid over rol in oefening 8
4.3 Cijfer opzet, omvang en uitvoering FloodEx 8
4.4 Waardering binnenlandse en buitenlandse bijdrage 8
4.5 Leerpunten 9
4.6 Ondersteunende middelen 9
4.7 Overige opmerkingen 10
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
5 Conclusies en aanbevelingen 11
5.1 Algemeen 11
5.2 Procedure/ inzet extra (buitenlandse) hulp 11
5.3 Kennis uitwisselen tussen Nederlandse en buitenlandse deelnemers oefening 11
5.4 Overdracht teams, inzet + oefenen diverse teams 11
5.5 Informatievoorziening, alternatieve communicatiemiddelen 12
5.6 Overige 12
5.7 Aanbevelingen 12
6 Bijlage 1: Logboek FloodEx 14
6.1 Aanleiding 14
6.2 Oefenopzet 14
6.3 Oefendoelen HHNK 15
6.4 VIP-programma 24 september 15
6.5 Communicatiemiddelen tijdens oefening 15
6.6 Konvooien, noodbrug en catering 16
6.6.1 Konvooi en noodbrug 16 6.6.2 Catering 16
6.7 Crisisbeheersingsorganisatie HHNK 16
6.7.1 Liaison HHNK in ROT/ Operationeel leider HHNK 16 6.7.2 Actiecentrum Den Over 17 6.7.3 Pomplocatie Den Oever 19 6.7.4 Pomplocatie Amstelmeer 20 6.7.5 Pomplocatie gemaal Vier Noorder Koggen 21
6.8 BHV-oefening rioolwaterzuivering Wervershoof 22
6.9 Persvoorlichting, rol gastheer en EHBO 22
7 Bijlage 1: Deelnemers veldoefening Floodex 24
8 Bijlage 2: Evaluatie Actiecentrum 23 september 26
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
9 Bijlage 3: Evaluatie Actiecentrum 24 september 28
10 Bijlage 4: Impressie HHNK 30
11 Bijlage 5: Actielijst FloodEx 32
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
3 van 34
Datum
1 december 2009
2 Inleiding
Veldoefening FloodEx
Nederland heeft te kampen met een Ergst Denkbare Overstroming (EDO-scenario) in grote delen
van Noord-Holland. Grote delen van het beheersgebied van HHNK zijn overstroomd of bedreigd
gebied. De overstromingsbeelden voor de oefening zijn afgeleid van het Hoogwater Informatie
Systeem van HHNK.
De oefening FloodEx bestond uit twee delen, te weten:
1. Aanvraag internationale ondersteuning/ bijstand. De aanvraag internationale bijstand is in
week 38 (14 t/m 20 september) op papier geoefend. HHNK is niet betrokken bij de aanvraag
internationale bijstand.
2. Een veldoefening van 22 tot en met 24 september 2009. Nederland vraagt nationale en
internationale bijstand aan. Nationale en internationale eenheden komen naar Noord-Holland
Noord en worden daadwerkelijk ingezet.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) heeft deelgenomen aan de veldoefening
FloodEx. Deze oefening is gehouden van 22 tot en met 24 september 2009. In totaal hebben een
kleine 900 mensen aan de oefening deelgenomen. Ongeveer 250 hulpverleners kwamen uit
Engeland, Duitsland, Polen en Estland. Beide oefendagen (23 en 24 september) speelde zich twee
dagen na de overstroming af. De veldoefening FloodEx had een operationeel karakter en bestond
uit twee soorten activiteiten:
I. Pompactiviteiten onder verantwoordelijkheid van HHNK met Nederlandse en buitenlandse
pompeenheden bij Den Oever, langs het Amstelmeer en bij gemaal Vier Noorder Koggen in
Wervershoof. Vanuit Nederland hebben Rijkswaterstaat en het bedrijf Hytrans uit Lemmer
ondersteuning verleend. Daarnaast heeft HHNK op 23 en 24 september 2009 hulp gekregen
van pompploegen uit Engeland, Duitsland en Polen.
II. Het zoeken en redden van slachtoffers bij het Alkmaarder- en Uitgeestermeer, en de Groote en
Kleine Vliet te Wervershoof. Bij de rioolwaterzuivering Wervershoof heeft een BHV-oefening
plaatsgevonden.
Afbakening evaluatieverslag HHNK
Dit evaluatieverslag gaat over de pompactiviteiten van FloodEx die onder verantwoordelijkheid van
HHNK zijn uitgevoerd.
HHNK was door middel van een liaison – wat staat voor de term „verbindingsofficier‟ -
vertegenwoordigd in het Regionaal Operationeel Team (hierna: ROT) van de veiligheidsregio
Noord-Holland Noord in Alkmaar. Onze liaisons vervulden ook de rol van operationeel leider bij
HHNK.
De buitenlandse eenheden zijn op 22 september in Nederland gearriveerd en ondergebracht op het
terrein van defensie in Bergen. Op 23 en 24 september was bij HHNK een Actiecentrum actief in
Den Oever in het gebouw van Rijkswaterstaat. Vanuit het Actiecentrum zijn de pompactiviteiten in
Den Oever, bij het Amstelmeer en bij gemaal Vier Noorder Koggen, gecoördineerd. Het
actiecentrum onderhield contact met de operationeel leider HHNK, tevens de liaison van HHNK in
het ROT. Op de drie pomplocaties was de leiding in handen van een locatieverantwoordelijke. In
totaal hebben ca. 30 medewerkers van HHNK meegedaan aan de veldoefening. Bij de op- en
afbouw van de pompen in de week voorafgaande aan FloodEx, waren ook nog eens ca. 30 collega‟s
betrokken.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
4 van 34
Datum
1 december 2009
3 Samenvatting
3.1 Aanleiding
In de Europese Unie worden internationale oefeningen gehouden. Nederland heeft aangeven in
2009 als gastland voor een internationale oefening te willen optreden. Het ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (hierna: BZK) is initiator van de oefening FloodEx. In
september 2009 is tijdens EU Floodex 2009 de coördinatie van internationale civiele bijstand
geoefend met een Ergst Denkbaar Overstromingsscenario.
3.2 Oefenopzet FloodEx
Nederland heeft te kampen met een Ergst Denkbare Overstroming (EDO-scenario) in grote delen
van Noord-Holland. Grote delen van het beheersgebied van HHNK zijn overstroomd of bedreigd
gebied. De overstromingsbeelden voor de oefening zijn afgeleid van het Hoogwater Informatie
Systeem van HHNK. De oefening FloodEx bestond uit twee delen, te weten:
1. Aanvraag internationale ondersteuning/ bijstand. De aanvraag internationale bijstand is in
week 38 (14 t/m 20 september) op papier geoefend. HHNK is niet betrokken bij de aanvraag
internationale bijstand.
2. Een veldoefening van 22 tot en met 24 september 2009. Nederland vraagt nationale en
internationale bijstand aan. Nationale en internationale eenheden komen naar Noord-Holland
Noord en worden daadwerkelijk ingezet.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) heeft deelgenomen aan de veldoefening
FloodEx. Deze oefening is gehouden van 22 tot en met 24 september 2009. In totaal hebben een
kleine 900 mensen aan de oefening deelgenomen. Ongeveer 250 hulpverleners kwamen uit het
buitenland, namelijk Engeland, Duitsland, Polen en Estland. De buitenlandse eenheden zijn op 22
september in Nederland gearriveerd en ondergebracht op het terrein van defensie in Bergen.
Beide oefendagen (23 en 24 september) speelde zich twee dagen na de overstroming af. FloodEx
had een operationeel karakter en heeft zich toespitst op twee soorten activiteiten:
I. Pompactiviteiten in Den Oever, langs het Amstelmeer en bij gemaal Vier Noorder Koggen in
Wervershoof. Vanuit Nederland hebben Rijkswaterstaat en het bedrijf Hytrans uit Lemmer
ondersteuning geboden. Uit het buitenland heeft HHNK op 23 en 24 september 2009 hulp
gekregen van pompploegen uit Engeland, Duitsland en Polen.
II. Het zoeken en redden van slachtoffers bij het Alkmaarder- en Uitgeestermeer, en de Groote en
Kleine Vliet te Wervershoof. Bij de rioolwaterzuivering Wervershoof heeft een BHV-oefening
plaatsgevonden.
Dit evaluatieverslag gaat over de pompactiviteiten van FloodEx die onder verantwoordelijkheid van
HHNK zijn uitgevoerd.
3.3 Oefendoelen HHNK
Voor de oefening Floodex zijn bij HHNK de volgende oefendoelen bepaald:
1. Hoe krijgt HHNK extra (buitenlandse) hulp en hoe verloopt de procedure/ inzet;
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
5 van 34
Datum
1 december 2009
2. Kennis uitwisselen tussen Nederlandse en buitenlandse deelnemers oefening;
3. Overdracht teams, inzet diverse teams en ploegen oefenen;
4. Informatievoorziening: er is geen stroom: met alternatieve middelen o.a. satelliettelefonie, op
een goede wijze communiceren en informatieoverdracht tot stand brengen.
3.4 Crisisbeheersingsorganisatie HHNK
HHNK was door middel van een liaison – wat staat voor de term „verbindingsofficier‟ -
vertegenwoordigd in het ROT van de veiligheidsregio Noord-Holland Noord in Alkmaar. Onze
liaisons vervulden ook de rol van operationeel leider bij HHNK.
Op 23 en 24 september was bij HHNK een Actiecentrum actief in Den Oever in het gebouw van
Rijkswaterstaat. Vanuit het Actiecentrum zijn de pompactiviteiten in Den Oever, bij het Amstelmeer
en bij gemaal Vier Noorder Koggen, gecoördineerd. Het actiecentrum onderhield contact met de
operationeel leider HHNK, tevens de liaison van HHNK in het ROT. Op de drie pomplocaties was de
leiding in handen van een locatieverantwoordelijke.
3.5 Pomplocatie Den Oever
In Den Oever was HHNK bezig de watersnood te bestrijden door middel van een ponton met twee
pompen (capaciteit per pomp: 6.500 m3/uur). Deze capaciteit bleek niet voldoende te zijn.
Daarom heeft HHNK nationale en internationale bijstand aangevraagd. Rijkswaterstaat heeft HHNK
in Den Oever met twee pompen (capaciteit per pomp: 5.000 m3/uur) ondersteund en het bedrijf
Hytrans uit Lemmer heeft zijn materiaal ingezet. Vanuit het buitenland heeft HHNK op 23 en 24
september 2009 bijstand gekregen van pompploegen uit Engeland, Duitsland en Polen. Alle
pompeenheden zijn op beide oefendagen tot pompen gekomen. Op 23 september is de pomp van
de Engelse pompeenheid per chinook-helikopter naar Den Oever gebracht.
3.6 Pomplocatie Amstelmeer
Collega‟s van de brandweer hebben de oefenopdracht van de buitenlandse eenheden bij het
Amstelmeer begeleid. Langs het Amstelmeer moest tussen de Ulkesluis en De Haukes tussen
pompeenheden een ketting worden gevormd over een lengte van ca. 3,8 kilometer. Tussen de
pompeenheden waren containers geplaatst die met water konden worden gevuld. De verplaatsing
van water moest continu gebeuren. Pompploegen uit Duitsland, Polen en Engeland hebben de
ketting gevormd. Op beide oefendagen kon de opdracht worden vervuld en is de ketting tot stand
gekomen. Het opruimen van het Duitse materiaal heeft de 1e oefendag veel tijd gevraagd. Daarom
is de afstand die de Duitse pompeenheden moesten overbruggen, de 2e oefendag verkleind. De 2e
oefendag kwam de ketting eerder tot stand en kon men tijdig naar Bergen terugkeren.
3.7 Pomplocatie gemaal Vier Noorder Koggen
Omdat het gemaal Vier Noorder Koggen te Wervershoof was uitgevallen, hebben 6 Duitse
pompeenheden op beide oefendagen een verbinding gelegd tussen het instroom- en het
uitstroomgemaal.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
6 van 34
Datum
1 december 2009
Op deze wijze is een alternatieve verbinding tot stand gebracht om overtollig water naar het
IJsselmeer uit te slaan. Op beide oefendagen hebben de pompeenheden deze opdracht kunnen
vervullen. Op 24 september zijn de buitenlandse eenheden met een lichaam in het water
geconfronteerd. Zij hebben volgens Duits protocol gehandeld, het lichaam op de kant gebracht en
levensreddende handelingen uitgevoerd.
De Duitse eenheden hebben met belangstelling kennis genomen van de werking van het gemaal.
3.8 Alternatieve communicatiemiddelen
Op beide oefendagen heeft de algemene oefenleiding aangegeven dat het vaste telefoonverkeer
was uitgevallen. Op 23 september is besloten dat GSM-verkeer ondanks de overstroming, in geval
van nood mogelijk was. De 2e oefendag was geen GSM-verkeer mogelijk.
Voor verbindingen zijn de zendamateurs van DARES ingeschakeld. De zendamateurs van Dares
hebben bij het ROT, het Actiecentrum en de pomplocaties door middel zendapparatuur
verbindingen gelegd. Het berichtenverkeer verliep prima.
Daarnaast heeft HHNK satelliettelefoons en portofoons ingezet. Satelliettelefoons waren
beschikbaar gesteld aan de liaison van HHNK in het ROT, aan het Actiecentrum en aan alle
pomplocaties. Informatieoverdracht via de satelliettelefoon is bij alle locaties onvoldoende
verlopen. Verbindingen kwamen niet of moeizaam tot stand of werden verbroken.
De portofoons om korte afstanden te overbruggen werkten prima.
3.9 Belangrijkste conclusies en aanbevelingen
Conclusies en aanbevelingen zijn gerelateerd aan de oefendoelen van HHNK. Uit de evaluatie met
de deelnemers aan de oefening komen onderstaande conclusies en aanbevelingen naar voren. In
bijlage 5 staat de actielijst die naar aanleiding van FloodEx is opgesteld.
3.9.1 Belangrijkste conclusies
1. Voor extra hulp vanuit Nederland en het buitenland moet HHNK een verzoek indienen bij het
ROT. Het ROT legt de aanvraag voor aan het Landelijk Operationeel Coördinatie Centrum
(hierna: LOCC) in Driebergen. Het LOCC zet de bijstandsaanvraag uit en moet aan het ROT
terugmelden of de aanvraag wordt gehonoreerd. Vanuit het ROT heeft HHNK geen
terugkoppeling ontvangen op de bijstandsaanvraag voor het inzetten van pompeenheden van
Rijkswaterstaat.
2. Informatieoverdracht tussen pompploegen en de plaatsing van de materialen is in overleg met
de oefenleider en de teamleiders van de pompploegen bepaald. De expertise van de ploegen
kon maximaal in het overleg tot zijn recht komen. Deze aanpak werd door de buitenlandse
eenheden zeer gewaardeerd.
3. Kennisoverdracht is tot stand gekomen. Op de oefendagen hebben de pompploegen kennis
kunnen nemen van de materialen van HHNK, Rijkswaterstaat en de buitenlandse eenheden. De
kennisuitwisseling in Den Oever verliep op 23 september heel erg goed. Op 24 september
kwam minder contact tot stand tussen de Poolse pompeenheden en de overige aanwezigen. De
Poolse eenheden hadden een probleem met de Engelse taal (voertaal in de oefening). Duitse
pompploegen hebben kennis genomen van de werking van het gemaal Vier Noorder Koggen.
4. Overdracht tussen teams en taken is gerealiseerd. Er was overdracht tussen de liaisons in het
ROT, op beide oefendagen kende het Actiecentrum in Den Oever een andere bezetting. Bij het
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
7 van 34
Datum
1 december 2009
Amstelmeer is de taak van locatieverantwoordelijke door twee verschillende collega‟s van de
brandweer uitgeoefend.
5. Informatieoverdracht via de satelliettelefoon is onvoldoende verlopen. Verbindingen kwamen
niet of moeizaam tot stand of werden verbroken.
6. HHNK heeft op alle locaties alle berichten door zendamateurs van DARES laten verzorgen. Dat
functioneerde goed! Portofoons zijn ingezet voor afstemming bij het overbruggen van korte
afstanden. Zij zijn zeer waardevol gebleken.
7. Waterbeelden van HHNK zijn voor het ROT geen uitgangspunt voor besluitvorming, maar
vormen aanleiding nadere gegevens van HHNK te vragen. Nadere gegevens moeten leiden tot
meer zekerheid in de interpretatie van de gevolgen. Deze zekerheid kan HHNK niet geven,
HHNK kan slechts adviseren.
3.9.2 Belangrijkste aanbevelingen
Naar aanleiding van de conclusies worden de volgende aanbevelingen gedaan:
a. De werking van de satelliettelefoons bespreken met de leverancier. Onderzoeken hoe de
werking van de satelliettelefoons kan worden verbeterd.
b. Een systeem bij HHNK invoeren waarbij aan de kleur van de helm of het veiligheidsvest de
hoedanigheid van de functionaris van HHNK te herkennen is.
c. Onderzoeken hoe en op welke wijze zendamateurs van DARES ingezet kunnen worden in de
bestrijding van een crisis bij HHNK.
d. Het beeld is ontstaan dat in Nederland het een ander aan pompen aanwezig is. Rijkswaterstaat
en de waterschappen wordt aangeraden de aanwezige materialen te inventariseren en te
bepalen waar in geval van nood een beroep op kan worden gedaan.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
8 van 34
Datum
1 december 2009
4 Evaluatieformulier Noord-Holland Noord
4.1 Algemeen
De veiligheidsregio Noord-Holland Noord heeft alle deelnemers aan de oefening een
evaluatieformulier toegezonden. De ingevulde en geretourneerde formulieren zijn gebruikt voor de
evaluatie. Ook zijn de evaluaties van het Actiecentrum voor deze evaluatie gebruikt. Daarin hebben
de deelnemers positieve genoemd en verbeterpunten aangegeven. Deze evaluaties zijn opgenomen
in bijlage 2 (23 september 2009) en bijlage 3 (24 september 2009). Bijlage 4 bevat de impressie
van HHNK dat is opgesteld voor terugkoppeling met de regionale werkgroep Noord-Holland Noord.
4.2 Duidelijkheid over rol in oefening
Op één persoon na, was iedereen van mening dat van te voren duidelijk was wat van de deelnemer
werd verwacht. Deze persoon is van mening dat de informatie over de oefening, de taak en de rol,
alsmede de interne invulling van liaisons van HHNK, aan de late kant heeft plaatsgevonden.
De overige deelnemers hebben aangegeven dat de rol in de voorbereiding is doorgesproken. Met
deelnemers heeft (meerdere keren) overleg plaatsgevonden.
4.3 Cijfer opzet, omvang en uitvoering FloodEx
Collega‟s van HHNK hebben de oefening FloodEx gemiddeld gewaardeerd met een 8. De
deelnemers hebben op het evaluatieformulier het cijfer 7, 8 of 9 genoteerd. Eén collega kwam uit
op een 6.
4.4 Waardering binnenlandse en buitenlandse bijdrage
De bijdrage van de buitenlandse eenheden is over het algemeen als goed of zeer goed
gewaardeerd. Het volgende is daarbij opgemerkt:
Opvallend was de professionaliteit van mensen en materieel.
Deskundige mensen. Ze werken via een strakke, ordelijke organisatie.
Buitenlandse eenheden zijn enthousiast en professioneel.
Goed was de inzet en de motivatie.
De samenwerking tussen de buitenlandse eenheden, het Actiecentrum en de aanwezigen op de
pomplocaties is goed verlopen.
De locatieverantwoordelijken van de brandweer bij het Amstelmeer hebben twee leuke,
interessante dagen gehad.
Het installeren van pompen verliep goed.
Zeer goed ging het opvolgen van instructies en het volgen van de interne procedures van de
buitenlandse eenheden.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
9 van 34
Datum
1 december 2009
4.5 Leerpunten
Het volgende is op formulieren aangegeven. Het zijn persoonlijke ervaringen:
Het heeft geen zin om bij een overstroming ter grootte van FloodEx, buitenlandse
pompeenheden in te zetten. De pompcapaciteit is daarvoor te gering.
Meer rekening houden met de (on)mogelijkheden van buitenlands materieel bij het
samenstellen van een oefening. De Duitse eenheden zijn berekend op het verpompen van
grote hoeveelheden water, maar de op- en afbouw is zeer arbeidsintensief. Het was moeilijk de
op- en afbouw conform het scenario bij het Amstelmeer in één dag te realiseren.
Publiekswering bij rampen is een aandachtspunt. Het verdient aanbeveling dit punt op te
nemen in draaiboeken.
Het informatiesysteem Cedric deelt informatie met externe partners. Op dit moment heeft
HHNK 1 inlogaccount. Het verdient aanbeveling dat teams van HHNK betrokken bij de
crisisbeheersing kennis van de informatie kunnen nemen.
De informatie in Cedric dat voor HHNK van toepassing is, moet uit vele teksten worden
gefilterd. Wellicht is het mogelijk een indeling per kolom te maken, waardoor relevante
informatie wordt opgemerkt.
Er is geen reactie gekomen op het verzoek om brandstof op donderdagmiddag 24 september
door de locatieverantwoordelijke. Het actiecentrum heeft niets van zich laten horen en de
gevraagde brandstof is niet geleverd. De brandstof voor Den oever is geleverd!! Zelf gezien
Vergaderingen van het Actiecentrum kort en concreet houden.
Spreek taken en rollen in het Actiecentrum vooraf duidelijk af.
Zorg voor duidelijke overzichten in het Actiecentrum, waarop direct de stand van zaken is af te
lezen.
Verzoek mensen die geen taak in het Actiecentrum hebben, de ruimte (tijdens een
vergadering) te verlaten.
Neem zo nu en dan tijd voor reflectie en stellen vragen als: Zijn we (nog) goed bezig, verder
vooruitdenkend wat moeten we doen, worden de taken/ rollen goed vervuld, is het nodig de
taakverdeling te wijzigen, etc.
Kennis hebben van de tijd die nodig is om materialen op te bouwen en af te breken. Eenheden
moeten dat kunnen aangeven.
Communicatie over materiaal/ materieel uit het buitenland door de buitenlandse eenheden zelf
laten verzorgen.
4.6 Ondersteunende middelen
Op het formulier kon worden genoteerd wat werd gemist om de taak/ rol goed te kunnen
vervullen. Het volgende is aangegeven:
Bij de ondersteunende middelen in het Actiecentrum werd een grote overzichtskaart van het
gebied gemist.
Cedric was op 24 september drie uur uit de lucht.
De rol van coordinator Actiecentrum is niet omschreven.
Het ROT heeft behoefte aan kaartjes en scenario‟s bij een overstroming. Zij wensen informatie
over waterstanden, waterkeringen, coupures, scenario‟s, etc. Het ROT leunt voor gegevens
zwaar op HHNK. Een en ander om te bepalen of evacueren al dan niet nodig is. De vraag is of
deze verwachting reëel is en of HHNK daaraan kan voldoen.
De satelliettelefoons van HHNK hebben niet naar behoren gewerkt. De verbinding kwam niet of
moeilijk tot stand. De verbinding viel soms ook weg.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
10 van 34
Datum
1 december 2009
Bij gemaal Vier Noorder Koggen werden portofoons gemist. Deze zijn nuttig voor het
overbruggen van een korte afstand tussen bijvoorbeeld de locatieverantwoordelijke, de
gastheer of de bewaking.
De locatieverantwoordelijke bij het Amstelmeer heeft van geen enkel bericht naar het
Actiecentrum een verzendbericht en een ontvangstbevestiging ontvangen.
De communicatie vanuit het Amstelmeer naar het Actiecentrum via C2000 verliep vlekkeloos
(geen oefendoel).
De politie en de brandweer werkt met gekleurde hesjes. Daardoor is de functie/taak direct
zichtbaar. Dit is duidelijk.
Een koffer samenstellen met daarin spullen voor de plotter, stiften, kaarten en blanco vellen.
Agenda Actiecentrum HHNK aanpassen aan het operationele karakter.
4.7 Overige opmerkingen
In de evaluatieformulieren is aangegeven;
Ik zou - mogelijk op een kleinere schaal – vaker aan soortgelijke oefeningen willen deelnemen
om meer ervaring op te doen.
Het berichtenverkeer via de zendamateurs van DARES verliep erg goed.
Het verzenden van berichten via zendamateurs vergt tijd.
Beschikbare calamiteitenmiddelen van HHNK bekend maken via intranet.
Vanuit het ROT was het moeilijk om met het Actiecentrum te communiceren.
Bij een dergelijke ramp loopt de communicatie centraal via de veiligheidregio.
Rijkswaterstaat heeft officieel nooit opdracht gekregen van het LOCC of het ROT tot het
inzetten van pompcapaciteit in Den Oever.
De vraag kan worden gesteld of ons HIS-systeem als informatiebron volstaat voor het ROT.
De Duitse eenheden (THW) bij gemaal Vier Noorder Koggen hebben nadat het "lijk" was
geborgen, 112 gebeld. Dat is conform de procedure van de THW. Gevraagd wordt alle
deelnemers aan de oefening te instrueren bij een geënsceneerde calamiteit géén 112 te bellen.
De medewerking van de politie is zeer verschillend ervaren, van flexibel tot weinig bereidheid.
De inzet van de mensen van defensie (NATRES) bij het Amstelmeer is goed verlopen.
Bij het Amstelmeer bestond het beeld dat de buitenlandse eenheden niet self supporting waren
de 2e oefendag. Na de middag werd duidelijk dat de buitenlandse eenheden dat zelf in Bergen
hadden moeten regelen.
Kansen benutten voor HHNK op bestuurlijk niveau. Het VIP-programma van FloodEx bood daar
gelegenheid toe. Aangeraden wordt een grotere vertegenwoordiging van gezagsdragers bij een
dergelijke gelegenheid in te zetten.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
11 van 34
Datum
1 december 2009
5 Conclusies en aanbevelingen
5.1 Algemeen
Voorafgaande aan de oefening FloodEx heeft HHNK voor zichzelf de volgende oefendoelen bepaald:
1. Hoe krijgt HHNK extra (buitenlandse) hulp en hoe verloopt de procedure/ inzet;
2. Kennis uitwisselen tussen Nederlandse en buitenlandse deelnemers oefening;
3. Overdracht teams, inzet diverse teams en ploegen oefenen;
4. Informatievoorziening: er is geen stroom: met alternatieve middelen o.a. satelliettelefonie, op
een goede wijze communiceren en informatieoverdracht tot stand brengen.
De conclusies zijn zoveel mogelijk bij de oefendoelen geplaatst. Punten die opvallend waren, maar
niet direct als oefendoel onderdeel uitmaakten van de oefening, worden genoemd onder de kop
„overige‟. Uit de evaluatie komen de volgende conclusies en aanbevelingen naar voren.
5.2 Procedure/ inzet extra (buitenlandse) hulp
Voor extra (buitenlandse) hulp heeft HHNK een verzoek ingediend in het ROT op 22 september
2009. Het ROT heeft de hulpvraag doorgezonden naar het LOCC. Vanuit het LOCC wordt de
bijstandsaanvraag uitgezet en gecoördineerd. De aanvraag van HHNK is gehonoreerd.
Op 23 en 24 september heeft HHNK bijstand gekregen van Rijkswaterstaat en pompploegen uit
Engeland, Duitsland en Polen.
Rijkswaterstaat heeft aangegeven dat zij officieel nooit opdracht hebben gekregen tot het
inzetten van pompcapaciteit in Den Oever ter ondersteuning van HHNK in de bestrijding van de
overstroming.
5.3 Kennis uitwisselen tussen Nederlandse en buitenlandse deelnemers oefening
Op de oefendagen hebben de pompploegen kennis kunnen nemen van de materialen van
HHNK, Rijkswaterstaat en de buitenlandse eenheden.
In Den Oever kwam er op 24 september met de twee Poolse pompploegen geen contact tot
stand vanwege een probleem met de Engelse taal (voertaal in de oefening). Een deelnemer uit
Estland heeft zich opgeworpen als vertegenwoordiger van de Poolse eenheden.
Duitse pompploegen hebben kennis genomen van de werking van het gemaal Vier Noorder
Koggen.
5.4 Overdracht teams, inzet + oefenen diverse teams
Informatieoverdracht tussen pompploegen en de plaatsing van de materialen is in overleg met
de oefenleider en de teamleiders van de pompploegen, bepaald. De expertise van de ploegen
kon maximaal in het overleg tot zijn recht komen. Deze aanpak werd door de buitenlandse
eenheden zeer gewaardeerd.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
12 van 34
Datum
1 december 2009
Tussen de liaisons in het ROT heeft overdracht plaatsgevonden. Op beide oefendagen was een
Actiecentrum in Den Oever actief. Iedere oefendag kende het Actiecentrum een andere
bezetting. Bij het Amstelmeer is de functie van locatieverantwoordelijke verzorgd door twee
collega‟s van de brandweer.
5.5 Informatievoorziening, alternatieve communicatiemiddelen
Informatieoverdracht via de satelliettelefoon is onvoldoende verlopen. Verbindingen kwamen
niet of moeizaam tot stand. Verbindingen zijn zonder aanleiding verbroken.
HHNK heeft op alle locaties alle berichten door zendamateurs van DARES laten verzorgen. Dat
functioneerde prima!
Portofoons zijn voor verbindingen (afstemming) over korte afstanden op de pomplocatie Den
Oever gebruikt. De portofoons zijn zeer waardevol gebleken.
Het ontbreken van overleg/ terugkoppeling tussen de voorzitter Actiecentrum en de liaison van
HHNK in het ROT, heeft met name op 23 september geleid tot onzekerheid binnen het
Actiecentrum. Informatie vanuit het ROT naar het Actiecentrum werd gemist.
5.6 Overige
De liaisons van HHNK in het ROT geven aan dat het ROT 100% zekerheid wenst over de acties
en maatregelen die op grond van waterbeelden van HHNK door het ROT moeten worden
genomen. Waterbeelden zijn voor het ROT geen uitgangspunt, maar vormen aanleiding nadere
gegevens van HHNK te vragen. De gewenste 100% zekerheid kan HHNK niet geven. HHNK kan
slechts adviseren.
De vergaderagenda van het Actiecentrum (was de vaste vergaderagenda voor het Operationeel
Team) sloot niet goed aan op het operationele karakter van het Actiecentrum. Van de politie
hebben we een voorbeeldagenda gekregen.
Er bestaat behoefte aan een verduidelijking van de rol van plotter en teamleider/coördinator
uitvoering in het Actiecentrum.
HHNK kent geen systeem waarbij aan de kleur van de helm of het veiligheidsvest, de
hoedanigheid van de functionaris te herkennen is. De veiligheidsregio werkt met hesjes met
kleuraanduidingen.
5.7 Aanbevelingen
Naar aanleiding van de conclusies worden de volgende aanbevelingen gedaan:
a. De werking van de satelliettelefoons bespreken met de leverancier. Onderzoeken hoe de
werking van de satelliettelefoons kan worden verbeterd.
b. Een systeem bij HHNK invoeren waarbij aan de kleur van de helm of het veiligheidsvest de
hoedanigheid van de functionaris van HHNK te herkennen is.
c. Liaisons van HHNK in het ROT koppelen besluiten en informatie van het ROT zo snel mogelijk
terug naar HHNK.
d. Onderzoeken hoe en op welke wijze zendamateurs van DARES ingezet kunnen worden in de
bestrijding van een crisis bij HHNK.
e. Vergaderingen Actiecentrum kort en concreet houden, scenario-denken (in de toekomst vooruit
denken) en reflectie toepassen en een vergaderdiscipline aanhouden.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
13 van 34
Datum
1 december 2009
f. Een standaardagenda voor het Actiecentrum maken dat aansluit op het operationele karakter
van het Actiecentrum. De agenda moet in korte tijd doorlopen kunnen worden.
g. De rol en taak van de plotter en teamleider/coördinator uitvoering in het Actiecentrum nader
specificeren.
h. Portofoons bij HHNK beschikbaar hebben voor communicatie/ afstemming tussen collega‟s over
een relatief korte afstand.
i. Teams in de crisisbeheersingsorganisatie van HHNK moeten toegang hebben tot het systeem
Cedric van onze externe crisispartners en op termijn informatie in het systeem kunnen
plaatsen.
j. Kansen benutten door bijvoorbeeld met een zo groot mogelijke HHNK-delegatie
vertegenwoordigd te zijn bij een VIP-programma.
k. Het beeld is ontstaan dat in Nederland het een ander aan pompen aanwezig is. Rijkswaterstaat
en de waterschappen wordt aangeraden de aanwezige materialen te inventariseren en te
bepalen waar in geval van nood een beroep op kan worden gedaan.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
14 van 34
Datum
1 december 2009
6 Bijlage 1: Logboek FloodEx
6.1 Aanleiding
Binnen EU-verband worden internationale oefeningen gehouden. Nederland heeft aangeven in 2009
als gastland voor een internationale oefening te willen optreden. Het ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is initiator van de oefening FloodEx. In september 2009 is
tijdens EU Floodex 2009 de coördinatie van internationale civiele bijstand geoefend met een Ergst
Denkbaar Overstromingsscenario.
Het Landelijk Operationeel Coördinatiecentrum (LOCC) in Driebergen heeft namens het ministerie
van BZK de opdracht gekregen om de oefening EU FloodEx 2009 te coördineren. Het LOCC heeft
als kerntaak de coördinatie van operationele ondersteuning van de diverse disciplines bij
grootschalige incidenten, rampen en evenementen en is verantwoordelijk voor de voorbereiding en
de uitvoering van FloodEx. Daarbij is de expertise en inzet van diverse organisaties nodig. HHNK is
één van de betrokken organisaties. De veiligheidsregio Noord-Holland Noord geeft uitvoering aan
de daadwerkelijke inzet (leiding en coördinatie) bij de inzet van buitenlandse bijstandsteams.
Voor de organisatie van de oefening is een landelijke en een regionale werkgroep in het leven
geroepen.
6.2 Oefenopzet
Nederland heeft te kampen met een Ergst Denkbare Overstroming (EDO-scenario) in grote delen
van Noord-Holland. Grote delen van het beheersgebied van HHNK zijn overstroomd of bedreigd
gebied. De overstromingsbeelden voor de oefening zijn afgeleid van het Hoogwater Informatie
Systeem van HHNK. De oefening FloodEx bestond uit twee delen, te weten:
1. Aanvraag internationale ondersteuning/ bijstand. De aanvraag internationale bijstand is in
week 38 (14 t/m 20 september) op papier geoefend. HHNK is niet betrokken bij de aanvraag
internationale bijstand.
2. Een veldoefening van 22 tot en met 24 september 2009. Nederland vraagt nationale en
internationale bijstand aan. Nationale en internationale eenheden komen naar Noord-Holland
Noord en worden daadwerkelijk ingezet.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) heeft deelgenomen aan de veldoefening
FloodEx. Deze oefening is gehouden van 22 tot en met 24 september 2009. In totaal hebben een
kleine 900 mensen aan de oefening deelgenomen. Ongeveer 250 hulpverleners kwamen uit het
buitenland, namelijk Engeland, Duitsland, Polen en Estland. De buitenlandse eenheden zijn op 22
september in Nederland gearriveerd en ondergebracht op het terrein van defensie in Bergen.
Beide oefendagen (23 en 24 september) speelde zich twee dagen na de overstroming af. FloodEx
was operationeel van aard en heeft zich toespitst op twee soorten activiteiten:
I. Pompactiviteiten in Den Oever, langs het Amstelmeer en bij gemaal Vier Noorder Koggen in
Wervershoof. Vanuit Nederland hebben Rijkswaterstaat en het bedrijf Hytrans uit Lemmer
materiaal ingezet. Daarnaast heeft HHNK op 23 en 24 september 2009 hulp gekregen van
pompploegen uit Engeland, Duitsland en Polen.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
15 van 34
Datum
1 december 2009
II. Het zoeken en redden van slachtoffers bij het Alkmaarder- en Uitgeestermeer, en de Groote en
Kleine Vliet te Wervershoof. Bij de rioolwaterzuivering Wervershoof heeft een BHV-oefening
plaatsgevonden.
In totaal hebben ca. 30 medewerkers van HHNK meegedaan aan deze oefening. Bij de op- en
afbouw van de pompen waren ook nog eens ca. 30 collega‟s betrokken. Bij de pompactiviteiten is
samengewerkt met collega‟s van Rijkswaterstaat, de brandweer, de politie, defensie (NATRES) en
de zendamateurs van DARES.
Andere spelers bij de internationale veldoefening waren: de veiligheidsregio Noord-Holland Noord,
brandweer, politie, geneeskundige hulp bij ongevallen en rampen (GHOR), het LOCC, BZK,
Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM), Koninklijke Nederlandse Reddingbrigade
(KNBRD), Defensie, het Rode Kruis, zendamateurs en figuranten (LOTUS-slachtoffers).
6.3 Oefendoelen HHNK
Voor de oefening Floodex zijn bij HHNK de volgende oefendoelen bepaald:
1. Hoe krijgt HHNK extra (buitenlandse) hulp en hoe verloopt de procedure/ inzet;
2. Kennis uitwisselen tussen Nederlandse en buitenlandse deelnemers oefening;
3. Overdracht teams, inzet diverse teams en ploegen oefenen;
4. Informatievoorziening: er is geen stroom: met alternatieve middelen o.a. satelliettelefonie,
op een goede wijze communiceren en informatieoverdracht tot stand brengen.
6.4 VIP-programma 24 september
Onder regie van de landelijke projectgroep FloodeEx is op donderdag 24 september een VIP-
programma aan bestuurders aangeboden. De dijkgraaf en de loco-dijkgraven waren voor de
bijeenkomst uitgenodigd. Het VIP-programma is bijgewoond door Lydia Snuif, 2e loco-dijkgraaf.
Aanwezige VIPS waren ook minister Guusje ter Horst van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties en staatssecretaris Jack de Vries van Defensie. Op het programma stond een
bezoek aan de locatie Redden & Evacueren bij het Alkmaarder- en Uitgeestermeer. De
pompactiviteiten van HHNK zijn niet bezocht.
6.5 Communicatiemiddelen tijdens oefening
Op beide oefendagen heeft de algemene oefenleiding aangegeven dat het vaste telefoonverkeer
was uitgevallen. Op 23 september is besloten dat GSM-verkeer ondanks de overstroming, in geval
van nood mogelijk was. De 2e oefendag was geen GSM-verkeer mogelijk.
Voor verbindingen zijn de zendamateurs van DARES ingeschakeld. De zendamateurs van Dares
hebben bij het ROT, het Actiecentrum en de pomplocaties door middel zendapparatuur
verbindingen gelegd. Het berichtenverkeer verliep prima.
Daarnaast heeft HHNK satelliettelefoons en portofoons ingezet. Satelliettelefoons waren
beschikbaar gesteld aan de liaison van HHNK in het ROT, aan het Actiecentrum en aan de
locatieverantwoordelijken op de pomplocaties.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
16 van 34
Datum
1 december 2009
Informatieoverdracht via de satelliettelefoon is bij alle locaties onvoldoende verlopen. Verbindingen
kwamen niet of moeizaam tot stand of werden verbroken.
De portofoons om korte afstanden te overbruggen werkten prima.
6.6 Konvooien, noodbrug en catering
6.6.1 Konvooi en noodbrug
Vanuit Bergen zijn de buitenlandse eenheden in konvooi door motoren van de Koninklijke
Landelijke Politie Diensten (KLPD) naar een afgesproken plaats gebracht. Voor de pompactiviteiten
zijn in Bergen drie konvooien gevormd; voor Den Oever, het Amstelmeer en voor Werverhoof.
Onderweg naar de afgesproken plaats moest een noodbrug over het Groetkanaal bij Niedorp
gepasseerd worden.
Het 1e konvooi is op 23 september gestrand op de noodbrug over het Groetkanaal nabij Niedorp.
Een Duitse vrachtwagen is op de noodbrug vastgelopen. Het is de konvooien niet gelukt over de
noodbrug te gaan. Op 24 september is de noodbrug uit de route geschrapt.
Na aankomst op de afgesproken plaats werd het konvooi overgedragen aan de
locatieverantwoordelijke. De KLPD heeft de buitenlandse pompploegen ‟s avonds vanaf de locaties
weer naar Bergen begeleid.
6.6.2 Catering
23 september
De buitenlandse eenheden waren de eerste oefendag zelfvoorzienend. Voor de andere deelnemers
was de veiligheidsregio Noord-Holland Noord verantwoordelijk voor de catering. Zij hebben
lunchpakketten naar locaties gebracht. Niet alle deelnemers hebben het lunchpakket ontvangen.
De collega‟s bij gemaal Vier Noorder Koggen hebben op 23 september de catering zelf moeten
regelen. Bij het Amstelmeer is geen communicatie over de lunchpakketten geweest. Niet duidelijk
was waar de lunchpakketten waren afgeleverd. De lunchpakketten zijn uiteindelijk in een auto
gevonden.
24 september
De buitenlandse eenheden moesten op 24 september vanuit Bergen hun logistiek (lunchpakket)
regelen. Dit is niet duidelijk door de veiligheidsregio gecommuniceerd. Bij de
locatieverantwoordelijke van HHNK bij het Amstelmeer heeft dit tot frustratie geleid. Er zijn op
donderdag minder pakketten geleverd dan besteld. Daardoor was er niet voor iedere deelnemer
een lunchpakket aanwezig. In Den Oever is de inhoud van de pakketten met alle aanwezigen
gedeeld. Voor gemaal Vier Noorder Koggen zijn de lunchpakketten bij de locatie Redden &
Evacueren in Wervershoof gebracht. Daar zijn ze opgehaald.
6.7 Crisisbeheersingsorganisatie HHNK
6.7.1 Liaison HHNK in ROT/ Operationeel leider HHNK
HHNK is door middel van liaisons vertegenwoordigd geweest in het ROT. De internationale oefening
FloodEx is op dinsdagmiddag 22 september 2009 gestart met operationeel ROT in Alkmaar. HHNK
heeft op deze dag een verzoek om nationale en internationale bijstand bij het ROT ingediend.
Op 23 en 24 september heeft het ROT van 7.00 – 20.00 uur gefunctioneerd. Tussen de liaisons van
HHNK heeft overdracht plaatsgevonden op 23 en 24 september.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
17 van 34
Datum
1 december 2009
De oefendagen waren verdeeld in een ochtend- en een middagploeg. Bij de overdracht hebben zich
geen bijzonderheden voorgedaan.
De liaisons vervulden ook de rol van operationeel leider bij HHNK. Deze dubbele pet is geen
normale constructie in de crisisbeheersingsorganisatie van HHNK. Vanwege het operationele
karakter van de oefening is hiervoor gekozen. Het zwaartepunt van de acties lag bij het
Actiecentrum en bij het vervullen van de opdrachten op de locaties.
Informatie-uitwisseling tussen de liaison van HHNK en het Actiecentrum door middel van
satelliettelefonie of de mobiele telefoon is niet of nauwelijks tot stand gekomen. Met name op 23
september heeft dit tot onzekerheid in het Actiecentrum geleid. De liaison van HHNK was tevreden
over de informatie die vanuit het Actiecentrum naar het ROT is gezonden. Op 23 september heeft
het ROT geen besluiten genomen die betrekking hadden op de pompactiviteiten van HHNK.
Liaisons hebben ervaren dat de waterbeelden van HHNK voor het ROT vaak aanleiding zijn nadere
gegevens te vragen. De waterbeelden vormen geen uitgangspunt voor besluitvorming. Het ROT
wenst 100% zekerheid. Nadere gegevens moeten leiden tot meer zekerheid in de interpretatie van
de gevolgen. Deze zekerheid kan HHNK niet geven, HHNK kan slechts adviseren.
Op 23 september heeft de liaison moeten ingrijpen op de melding van het ROT dat de overstroming
nabij Wervershoof was opgelost.
6.7.2 Actiecentrum Den Over
Uitgangspunt van de veldoefening FloodEx was op beide oefendagen de kaart van het
overstroomde en bedreigde gebied 2 dagen na de doorbraak.
Op woensdag 23 september en donderdag 24 september was bij HHNK een Actiecentrum actief in
het gebouw van Rijkswaterstaat te Den Oever. De huisvesting was perfect geregeld. Vanuit het
Actiecentrum zijn de pompactiviteiten in Den Oever, bij het Amstelmeer en bij gemaal Vier Noorder
Koggen, gecoördineerd. Het Actiecentrum onderhield contact met de operationeel leider HHNK
(tevens liaison van HHNK in het ROT), alsmede contact met de pomplocaties van HHNK.
Aan het einde van iedere oefendag heeft het Actiecentrum de dag kort geëvalueerd. In bijlage zijn
deze evaluaties opgenomen.
Algemeen
In het Actiecentrum is het format van de vergaderagenda gevolgd. Het format sloot niet geheel
aan op het operationele karakter van het Actiecentrum. In het Actiecentrum zijn de rollen en taken
van de leden van het Actiecentrum toebedeeld. Na iedere vergadering werd het volgende
vergadertijdstip bepaald. De verslagen van de vergaderingen zijn per email naar het ROT
gezonden. Dit was met de veiligheidsregio zo afgesproken omdat HHNK niet met het
informatiesysteem Cedric kan werken.
Het Actiecentrum bestond beide oefendagen uit een andere bezetting. Dat betekent dat twee
teams hebben geoefend. Op beide oefendagen heeft een officier van Dienst van Dienst van de
politie (OVD-P) deel uitgemaakt van het Actiecentrum. Het Actiecentrum bestond uit een
voorzitter, teamleider/coördinator uitvoering, plotter, administratieve ondersteuning en een
waarnemer. Beide oefendagen bleek het niet mogelijk te zijn de vergaderklok van het Actiecentrum
op vergaderingen van het ROT af te stemmen. In het Actiecentrum was 1 laptop ingelogd op het
informatiesysteem Cedric. De informatie in Cedric is geraadpleegd.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
18 van 34
Datum
1 december 2009
Beide oefendagen heeft het Actiecentrum het ROT laten weten dat de bres bij Wervershoof was
gedicht. Daardoor werd het zinvol het achterliggende onder water gelopen gebied leeg te gaan
pompen. De pompen van Rijkswaterstaat zijn beide dagen gestart, zonder dat Rijkswaterstaat
daartoe expliciet een opdracht had gekregen. De pompeenheid van Rijkswaterstaat had opdracht
tot het verlenen bijstand aan HHNK moeten krijgen van het LOCC of het ROT, maar dat is niet
gebeurd.
23 september
De konvooien met de buitenlandse pompeenheden zijn met een vertraging van 1,5 tot 2 uur op de
bestemming aangekomen. De locatieverantwoordelijken hebben de (vertraagde) aankomst
gerapporteerd en het Actiecentrum heeft het ROT in kennis gesteld. Het Actiecentrum heeft via de
zendamateurs het ROT gemeld dat de Engelse pomp per Chinook-helikopter op de afgesproken
plaats is afgezet.
Een vraag vanuit locatie gemaal Vier Noorder Koggen over de aanwezigheid van chemicaliën en
risicovolle objecten in het overstroomde gebied, heeft tot ruggespraak in het Actiecentrum geleid.
De vraag is voorgelegd aan het ROT, omdat gemeenten beschikken over overzichten van risicovolle
objecten. Het ROT heeft de vraag niet beantwoord.
Binnen het Actiecentrum heeft een wijziging in de taakverdeling plaatsgevonden. De plotter heeft
de binnenkomende en uitgaande post onder zijn hoede genomen. Het ROT heeft het Actiecentrum
laten weten dat de Starnmeer werd bedreigd. Het Actiecentrum heeft het ROT geadviseerd de
polder te evacueren. De standzekerheid van een dijk kon niet worden gegarandeerd . Alle locaties
hebben het Actiecentrum gemeld dat de pompen draaiden. Alle buitenlandse eenheden hebben de
opdracht vervuld.
De liaison van HHNK in het ROT heeft aangegeven dat het Actiecentrum duidelijke informatie heeft
verstrekt. Een lijntje terug van de liaison naar het Actiecentrum is ondanks pogingen per
satelliettelefoon, via DARES en per gsm, nauwelijks tot stand gekomen. Dit heeft tot onzekerheid
geleid.
24 september
In de 1e vergadering zijn werkafspraken gemaakt. De post werd door de administratieve
ondersteuner behandeld. Op de tafel stond een postbak „in‟ en een postbak „uit‟. De plotter heeft
op een flipover en op papier acties en de stand van zaken aangegeven.
De locaties hebben de komst van de konvooien en de voortgang van de werkzaamheden aan het
Actiecentrum doorgegeven. Het Actiecentrum heeft het ROT vervolgens hiervan in kennis gesteld.
De pompeenheid van Rijkswaterstaat heeft geen opdracht tot het inzetten van pompondersteuning
van het LOCC/ROT ontvangen. Een verzoek om dieselolie is in 1e instantie niet via het Actiecentrum
aan het ROT gericht. Nadat dit bekend was geworden, heeft het Actiecentrum een gedetailleerd
verzoek om levering van dieselolie bij het ROT ingediend. Het gedetailleerde verzoek heeft tot
vragen van het ROT geleid. De dieselolie is geleverd. Aan het verzoek van het ROT om een update
van de stand van zaken is gehoor gegeven.
Het ROT is in kennis gesteld van de vondst van een lichaam in het kanaal voor gemaal de Vier
Noorder Koggen. Dit is in het informatiesysteem Cedric gemeld. De Duitse eenheden hebben de
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
19 van 34
Datum
1 december 2009
pompen uitgezet en het lichaam te geborgen. Het Actiecentrum heeft het ROT gevraagd deskundig
personeel te sturen.
Na de middag ontving het Actiecentrum via de politie het bericht dat de Wieringermeerdijk was
doorgebroken. Het ROT is gevraagd dit te bevestigen omdat het Actiecentrum geïnformeerd wilde
worden. Gevraagd is waar de dijk was doorgebroken en hoe groot de bres was. Het ROT heeft op
de vragen geen antwoord gegeven.
Een regelmatig contact tussen de liaison van HHNK en de voorzitter Actiecentrum is niet tot stand
gekomen. Er is wel contact geweest. De satelliettelefoons zijn gebruikt door de liaison in het ROT,
het Actiecentrum en door de locatieverantwoordelijken. De telefoons werkten onvoldoende.
Verbindingen kwamen niet tot stand of vielen weg. Het berichtenverkeer via de zendamateurs
werkte prima.
6.7.3 Pomplocatie Den Oever
Locatie: Sluiskolkkade, terrein Rijkswaterstaat
Opdracht: HHNK met extra pompen uit Nederland en het buitenland ondersteunen bij de
bestrijding van de overstroming en het veilig stellen van het bedreigde gebied.
Algemeen
In Den Oever was HHNK bezig de watersnood te bestrijden door middel van een ponton met twee
pompen (capaciteit per pomp: 6.500 m3/uur). Deze capaciteit bleek niet voldoende te zijn.
Daarom heeft HHNK nationale en internationale bijstand aangevraagd. Rijkswaterstaat heeft HHNK
in Den Oever met twee pompen (capaciteit per pomp: 5.000 m3/uur) ondersteund en Hytrans uit
Lemmer heeft zijn materiaal ingezet. Vanuit het buitenland heeft HHNK bijstand gekregen van
pompploegen uit Engeland, Duitsland en Polen.
23 september
De oefening is met een vertraging van 2 uur aangevangen. De pomp van de Engelse eenheid is om
per helikopter (chinook) op de weg langs de IJsselmeerdijk gezet. De plaats waar de pomp moest
worden geplaatst, werd met oranje rook aangegeven. De operatie is zonder problemen verlopen.
De locatieverantwoordelijke heeft alle teamleiders van de buitenlandse pompploegen voor overleg
bij zich geroepen. In onderling overleg is de volgorde van de plaatsing van het materiaal op het
terrein bepaald. De smalle dijk naar het terrein maakte het onmogelijk de eenheden direct naar het
terrein te laten rijden. De buitenlandse eenheden hebben aangegeven het bijzonder op prijs te
hebben gesteld dat zij hun expertise konden inbrengen.
In de middag waren alle pompen operationeel. Daarmee was de opdracht vervuld. Na de opbouw
ontstond er een levendige sfeer. De eenheden hebben kennis genomen van elkaars materialen en
systemen. Informatie-uitwisseling tussen de teams is volop tot stand gekomen.
24 september
Het konvooi bevatte één Duitse pompeenheid die niet in Den Oever, maar bij het Amstelmeer
moest worden ingezet. De KLPD heeft deze ploeg naar het Amstelmeer begeleid.
De locatieverantwoordelijke heeft met de teamleiders van de buitenlandse pompeenheden
gesproken. Een deelnemer uit Estland heeft als teamleider voor de Poolse pompploegen
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
20 van 34
Datum
1 december 2009
gefungeerd, omdat hij goed Engels sprak. De Poolse eenheden hadden problemen met de Engelse
taal. In overleg is de plaatsingsvolgorde van het materiaal op het terrein bepaald.
De opbouw is voorspoedig verlopen. Na de middag waren alle pompen operationeel en was voldaan
aan de opdracht. Het uitwisselen van informatie over elkaars materialen en systemen is nauwelijks
tot stand gekomen. De Poolse eenheden hebben geen contact gemaakt, omdat ze de Engelse taal
(voertaal in de oefening) niet machtig waren.
6.7.4 Pomplocatie Amstelmeer
Locatie: Amstelmeerweg tussen de Ulkesluis en De Haukes
Opdracht: Een ketting tussen meerdere pompeenheden vormen, zodanig dat een pompproces tot
stand komt. Er moet continu een hoeveelheid water naar elkaar worden verpompt. Het verpompen
van water gebeurt op basis van een open aanjaagverband. Tijdens het pompen mogen containers
niet continu overstromen. Specifiek wordt gelet op de afstemming en de communicatie tussen de
pompeenheden.
Algemeen
Collega‟s van de brandweer hebben als locatieverantwoordelijken de oefenopdracht van de
buitenlandse eenheden begeleid. De locatieverantwoordelijke is in de briefing ingegaan op het
verbindingsprotocol. Over de communicatie onderling zijn afspraken gemaakt. Langs het
Amstelmeer moest tussen de Ulkesluis en De Haukes tussen pompeenheden een ketting worden
gevormd over een lengte van ca. 3,8 kilometer. Tussen de pompeenheden waren containers
geplaatst die met water konden worden gevuld. De verplaatsing van water moest continu
gebeuren. Pompploegen uit Duitsland, Polen en Engeland hebben de ketting gevormd. Op beide
oefendagen is de ketting tot stand gekomen. Daarmee is voldaan aan de opdracht.
23 september
De oefening is met een vertraging van ca. 2 uur aangevangen. Het konvooi bevatte 8 in plaats van
7 pompploegen. Dit is aan het Actiecentrum meegedeeld. De 1e pompeenheid pompte water uit de
Ulkesluis naar een container. Vanuit deze container liep een slang naar de volgende container, etc.
De laatste pompeenheid heeft het water nabij De Haukessluis in de Slootvaart gepompt. De
afstand tussen de pompeenheden bedroeg 500-600 meter. De totale afstand van de ketting was
ca. 3.800 meter.
De communicatie tussen de eenheden onderling verliep hier en daar problematisch. Daardoor heeft
de totstandkoming van de ketting langer geduurd dan verwacht. Omstreeks 16.15 uur liep er water
aan het einde van de ketting bij De Haukes in het Amstelmeer. Het opruimen van de materialen
heeft de 1e oefendag tot in de avond geduurd. Dit kwam met name omdat de slangen van de
Duitsers handmatig moesten worden opgerold. Gezien de afstand was dit een bijzonder tijdrovende
klus.
Het Actiecentrum is rond de middag gemeld dat er zich bijzonder onveilige situaties voordeden op
de Amstelmeerweg. Er stonden waarschuwingsborden, maar desondanks werd er hard op deze
(sluip)weg gereden. Op de weg stonden vrachtauto‟s van de pompeenheden en er liepen mensen
rond de vrachtwagens en de containers. De slangen waren in de berm gelegd. De
locatieverantwoordelijke heeft de politie gevraagd maatregelen te nemen. De politie een
surveillance ingesteld, maar dit werd door de locatieverantwoordelijke niet als afdoende ervaren.
Daarop heeft de politie de gemeente Anna Paulowna gevraagd borden te plaatsen met de tekst:
“Geen toegang tot Wieringermeer vanwege oefening FloodEx van 16.00-17.30 uur”. De gemeente
had te weinig tijd deze maatregel uit te voeren.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
21 van 34
Datum
1 december 2009
24 september
Het konvooi is volgens schema bij de Waardweg gearriveerd. De oefening is gestart met 5
pompploegen. In het konvooi ontbrak één ploeg. Dit is aan het ROT (politie) doorgegeven. Deze
eenheid is vanuit Den Oever onder begeleiding van de KLPD naar het Amstelmeer gebracht.
Uiteindelijk hebben 6 ploegen aan de oefening deelgenomen.
De onderlinge afstand tussen de Duitse pompeenheden was verkleind. De andere pompploegen
hebben dezelfde afstand of een iets grotere afstand overbrugd. Tussen de pompeenheden stonden
containers. Engeland pompte water vanuit de Ulkesluis naar de eerste container, etc. Een Duitse
eenheid heeft het water over de dijk naar het Amstelmeer gepompt. De lengte van de ketting
bedroeg ongeveer 2.500 meter. De ketting is voorspoedig tot stand gekomen. De communicatie
onderliep verliep de 2e oefendag veel beter, omdat steeds iemand van een pompeenheid bij de
volgende pompeenheid werd gestationeerd. Deze functionaris bekeek het geheel en de voortgang
en kon met eigen portofoonsets contact onderhouden met de eigen pompeenheid.
Het Actiecentrum heeft de locatieverantwoordelijke laten weten dat de Amstelmeerweg deze dag
gedurende bepaalde periodes voor alle verkeer zal worden afgesloten. De politie heeft dit verzorgd.
De locatieverantwoordelijke heeft het Actiecentrum in de loop van de oefendag laten weten dat de
verkeerscirculatie in orde was. De verkeersveiligheid werd met deze maatregel enorm verbeterd.
Het Actiecentrum is na de middag gevraagd binnen 1,5 uur dieselolie voor de Poolse eenheden te
leveren. Het Actiecentrum heeft deze vraag als oefenvraag doorgegeven aan het ROT. De
gevraagde brandstof is na overleg met het Actiecentrum niet geleverd. Deze informatie was niet
bekend bij de locatieverantwoordelijke van het Amstelmeer en nadere afstemming tussen de
locatieverantwoordelijke en het Actiecentrum heeft niet plaatsgevonden.
Het opruimen is veel vlotter verlopen, omdat de afstand tussen de pompeenheden was verkleind.
De deelnemers zijn tijdig naar Bergen teruggegaan.
6.7.5 Pomplocatie gemaal Vier Noorder Koggen
Locatie: gemaal Vier Noorder Koggen, Kagerbos 2 te Onderdijk
Opdracht: Een groot gebied bij Wervershoof is overstroomd. Het gemaal Vier Noorder Koggen is
uitgevallen. Nederland heeft het buitenland gevraagd de werking van het gemaal te continueren.
Algemeen
De locatieverantwoordelijke heeft het Actiecentrum beide oefendagen gemeld dat het konvooi de
Droge Wijmersweg moest nemen in plaats van de Dirk Bijvoetweg. Omdat het gemaal Vier Noorder
Koggen te Wervershoof was uitgevallen, hebben zes Duitse pompeenheden op beide oefendagen
een verbinding gelegd tussen het instroom- en het uitstroomgemaal. Op deze wijze is een
alternatieve verbinding naar het IJsselmeer tot stand gebracht. Op beide oefendagen hebben de
pompeenheden de opdracht kunnen vervullen. De Duitse eenheden hebben met belangstelling
kennis genomen van de werking van het gemaal.
23 september 2009
De aankomst van het konvooi was ca. 2 uur vertraagd. Het Actiecentrum is de vraag gesteld waar
zich risico‟s en chemicaliën bevinden in het ondergelopen gebied. Op deze vraag is geen antwoord
gekomen.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
22 van 34
Datum
1 december 2009
Na de middag is gemeld dat de noodpompen van de Duitse eenheden op maximale capaciteit
draaiden. Op dat tijdstip was het gemaal nog niet operationeel. Het Actiecentrum later in de
middag gemeld dat pomp 1 van het gemaal was gerepareerd. De capaciteit van de pomp was
zodanig dat de noodbemaling van de Duitse eenheden kon worden gestopt.
24 september 2009
Het Actiecentrum is ervan in kennis gesteld dat het konvooi bij het gemaal was aangekomen. Rond
de middag draaiden alle pompen met een totale capaciteit van 50 m3/min.
In de middag is het Actiecentrum meegedeeld dat een lichaam was gesignaleerd in het noordelijke
kanaal van het gemaal. De eenheden hebben volgens Duits protocol gehandeld. De pompen zijn
onmiddellijk uitgezet, de persoon is uit het water gehaald en er zijn levensreddende handelingen
uitgevoerd. Daarna is 112 gebeld. Op de FloodEx-pas stond: “In case of emergency, call 112”. De
algemeen oefenleider HHNK heeft contact opgenomen met de Meldkamer van de veiligheidsregio
en doorgegeven dat de vondst van het lichaam onderdeel was van de oefening FloodEx.
Na afronding van de reddingsoperatie zijn de pompen weer gestart. Er hebben zich verder geen
bijzonderheden voorgedaan. Pomp 1 van het gemaal kon halverwege de middag weer in werking
worden gesteld. De noodbemaling van de Duitse eenheden is daarna gestopt, omdat het gemaal de
bemaling weer kon overnemen. Vervolgens is het Actiecentrum gemeld dat de aangevraagde
brandstof (100 liter) voor de nacht van 24 op 25 september, niet behoefde te worden geleverd.
6.8 BHV-oefening rioolwaterzuivering Wervershoof
Onderdeel van de oefening Redden & Evacueren in en rond de Groote en Kleine Vliet te
Wervershoof was een scenario dat zich afspeelde bij de rioolwaterzuivering in Wervershoof. Daar
had zich een ongeval voorgedaan. HHNK in de vorm van een BHV-oefening aan dit scenario
meegewerkt. De resultaten van de BHV-oefening maken geen deel uit van dit evaluatieverslag.
In de elektrische installatie van zuivering was kortsluiting ontstaan. Een overstroming van bassins
met rioolwater was ook niet meer te voorkomen. Twee werknemers hebben tot het uiterste
geprobeerd te voorkomen dat rioolwater in het Egboetswater terecht zou komen, maar dat is niet
gelukt. Twee medewerkers zijn tot aan hun knieën met rioolwater in aanraking gekomen en
besmet geraakt. Er zijn ook gewonden gevallen.
Op woensdag 23 september is de oefening met een vertraging van bijna 3 uur van start gegaan.
Op donderdag bedroeg de vertraging ongeveer 1,5 uur. De oefening is zonder problemen verlopen.
De bedrijfshulpverleners van HHNK hebben de gewonden opgevangen en 1e hulp verleend. De
slachtoffers zijn daarna aan buitenlandse hulpverleners overgedragen. Hulpverleners hebben
beschermende kleding gedragen om te voorkomen dat ze zelf ook besmet zouden raken.
6.9 Persvoorlichting, rol gastheer en EHBO
De persvoorlichting is door cluster Communicatie verzorgd. De pers is op de locaties opgevangen
en begeleid.
Gastheren hebben bezoekers van de pomplocaties van HHNK geïnformeerd en rondgeleid. De
gastheren beschikten over (technische) expertise.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
23 van 34
Datum
1 december 2009
Afgesproken was dat bezoekers tijdens opbouwwerkzaamheden niet op het terrein mochten zijn.
Op alle oefenlocaties waren gastheren aanwezig. Daarnaast was op beide oefendagen in Den Oever
een gekwalificeerde EHBO‟er van HHNK aanwezig.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
24 van 34
Datum
1 december 2009
7 Bijlage 1: Deelnemers veldoefening Floodex
Algemeen Oefenleider: Rudolph Melis, projectdirecteur
Oefenstaf HHNK
Rudolph Melis, Marleen Galema en Betty Laan
Locatieverantwoordelijke/ oefenleider:
Locatie Den Oever: Alex Zwart
Locatie Vier Noorder Koggen: Thom van der Werf en Tjeerd Tolsma
Locatie Amstelmeer: Brandweer (2 dagen): Jeroen de Jonge en Marinus van de Velde
Schema liaison in ROT/operationeel leider HHNK:
Dinsdag 22 september: 14.00 - 20.00 uur: Marie-José van de Vondervoort
waarnemer: Klaas-Jan de Hart
Woensdag 23 september 7.00 – ca. 14.00 uur: Marie-José van de Vondervoort
14.00 – 20.00 uur: Reindert Sellies
Donderdag 24 september 7.00 – ca. 14.00 uur: Hans Bout
14.00 – 20.00 uur: Reindert Sellies
Bezetting Actiecentrum woensdag 23 september 2009
Peter Groen voorzitter actiecentrum
René de Rijk coördinator
Arjen Immink plotter
Gitti Loffler administratieve ondersteuning
Petra Bredefeldt waarnemer
Martine Groot communicatieadviseur
Bezetting Actiecentrum donderdag 24 september 2009
Klaas Jan de Hart voorzitter actiecentrum
Henk Kuhl coördinator
Danny Heppe plotter
Judith van Raalte administratieve ondersteuning
Peter van der Vliet waarnemer
Beleidsteam (BT)
Zo nodig telefonisch bereikbaar tussen 9.00-16.00 uur:
1. Lydia Snuif: 2e loco-dijkgraaf
2. Martin Kuipers: Secretaris-directeur (technisch voorzitter)
3. Hans van den Berg: Senior beleidsmedewerker communicatie
Veiligheidsfunctionarissen locaties HHNK
Den Oever: Leo Broers
Amstelmeer: Coen Rood, Marinus van der Velde
Vier Noorder Koggen: Tjeerd Tolsma
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
25 van 34
Datum
1 december 2009
Gastheer oefenlocaties HHNK
Den Oever: Jan van der Lingen en Leo Broers
Amstelmeer: Coen Rood
Gemaal Vier Noorder Koggen: Thom van der Werf en Tjeerd Tolsma
EHBO
23 september: Ruud Buren
24 september: Hans van der Stoop
Rijkswaterstaat
Koert van Elp
Dick Verbaan
Brandweer
Locatie Amstelmeer oefenbegeleider: Sijmon Lautenbach
Daniel Kraijer
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
26 van 34
Datum
1 december 2009
8 Bijlage 2: Evaluatie Actiecentrum 23 september
De veldoefening liep van 7.00 tot ca. 16.00 uur. Daarna heeft het Actiecentrum de oefendag kort
geëvalueerd. Daarbij is het volgende aangegeven.
Wat ging goed
De taak en de werkzaamheden in het Actiecentrum zijn serieus opgepakt en uitgevoerd.
Mensen kwamen steeds beter in hun rol naarmate de dag vorderde.
Het verzenden van berichten via zendamateurs verliep prima. Een compliment voor de
mensen van DARES!
De (buitenlandse) eenheden hebben allen de opdracht die ze hebben gekregen, kunnen
vervullen.
De opbouw van de buitenlandse pompen in Den Oever is perfect verlopen.
In Den Oever is informatie-uitwisseling tussen de Nederlandse en buitenlandse
pompeenheden tot stand gekomen.
Het Actiecentrum heeft rapportages naar het ROT gezonden.
Het was een leuke en leerzame dag!
Wat kan beter
Er is tijdsdruk ontstaan omdat de konvooien met een vertraging van 1-2 uur bij de
pomplocaties zijn gearriveerd.
In het Actiecentrum en de vergaderingen is structuur gemist. De structuur ontstond
gedurende de dag.
Rollen en taken van de leden van het Actiecentrum nadrukkelijker benoemen en duiden.
Een vergaderklok instellen. Dat geeft structuur.
De post lag door elkaar. Voorgesteld wordt de post in een bakje „in‟ en een bakje „uit‟ te
plaatsen en iemand daarvoor verantwoordelijk te maken. Dat geeft overzicht.
Sneller, korter en zakelijker vergaderen.
Hulpmiddelen zoals een whiteboard of een flipover werden gemist.
Acties en besluiten voor iedereen duidelijk zichtbaar opschrijven.
De acties van de plotter in het Actiecentrum zichtbaar maken.
Gevraagd wordt de rol/ taak van de plotter te verduidelijken.
De rolverdeling in het Actiecentrum verhelderen door deze uit te schrijven.
De beschikbaarheid van bereikbaarheidsgegevens (telefoonnummers).
De satelliettelefoons werkten niet of onvoldoende.
Afgesproken was tijdens de vergadering de telefoon uit te zetten. Deze afspraak heeft niet
iedereen nageleefd. De telefoon werd regelmatig toch opgenomen.
De vergaderagenda meer toespitsen op de taak van een Actiecentrum.
De calamiteitenkoffer ontbrak in het Actiecentrum.
In het Actiecentrum werd een vertegenwoordiger van de afdeling Peilbeheer (taak:
teamleider) gemist.
Door het ontbreken van een communicatielijn tussen het Actiecentrum en de liaison in het
ROT, is er onzekerheid in het Actiecentrum ontstaan.
Algemeen
De aanwezigheid van de politie in het Actiecentrum was verrassend, maar zeker zeer
welkom. De aanwezigheid is niet met de oefenleiding van HHNK gecommuniceerd.
De taak van de politie was wat beperkt in Den Oever.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
27 van 34
Datum
1 december 2009
De tafel in het Actiecentrum lag vol met materialen, kopjes, afval, etc.
Tijdsdruk die bij een echte ramp, aanwezig is, ontbrak in de oefening.
Het opruimen van de pompmaterialen bij het Amstelmeer heeft tot s‟ avonds 20.30 uur
geduurd. Dat kwam met name omdat de Duitse eenheden de slangen handmatig moesten
opruimen.
Bij het Amstelmeer bleken de lunchpakketten zonder tegen iemand ter plaatse iets te
zeggen in een auto te zijn gezet.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
28 van 34
Datum
1 december 2009
9 Bijlage 3: Evaluatie Actiecentrum 24 september
De veldoefening liep van 7.00 tot ca. 16.00 uur. Daarna heeft in het Actiecentrum een korte
evaluatie plaatsgevonden. Daarbij is het volgende aan de orde gekomen.
Wat ging goed
Vervoer buitenlandse eenheden naar de locatie is volgens tijdschema verlopen.
Alle (buitenlandse) eenheden hebben de opdracht vervuld.
Het Actiecentrum heeft rapportages naar het ROT gezonden.
Vanaf de start van de oefening is structuur in het Actiecentrum aangebracht. De taken zijn
goed verdeeld.
De samenwerking binnen het Actiecentrum verliep goed. De sfeer was ontspannen en er
heerste rust.
Het Actiecentrum heeft gecontroleerd gewerkt en is aan scenario-denken (vooruit kijken in
de toekomst) toegekomen.
De zendamateurs van DARES waren een rots in de branding. Zij hebben voor het
berichtenverkeer naar alle locaties gezorgd. Dat was een goede aanvulling.
De pompopdracht bij het Amstelmeer is de 2e dag beter verlopen. De
locatieverantwoordelijke heeft de afstand tussen de pompploegen verkleind.
Voor de post zijn bakjes gemaakt en de acties + de stand van zaken zijn op een flipover
aangegeven.
Wat kan beter
In de briefing werd in korte tijd veel informatie gegeven. Daarna bleef informatie uit.
De apparatuur (computer) stond niet gereed en de programmatuur was niet direct
beschikbaar.
Communicatiemogelijkheden zijn een punt van zorg. Dat moet aandacht krijgen.
De satelliettelefoons werkten niet (goed).
De verbindingen naar andere locaties waren niet helder.
De veiligheid van deelnemers/ aanwezigen op de locatie Den Oever verdient aandacht.
Persoonlijke beschermingsmiddelen (veiligheidsvesten, schoenen met stalen neuzen, etc.)
waren niet altijd aanwezig, maar wellicht is dit ook geen verplichting.
De communicatie tussen het Actiecentrum en de liaison in het ROT.
Er was onduidelijkheid over voor wie de lunchpakketten waren bedoeld (wel of niet ook
voor de buitenlandse eenheden). Er zijn niet voldoende lunchpakketten geleverd.
Algemeen
Het hoogheemraadschap is geen calamiteitenorganisatie die wekelijks met inzetsituaties te
maken heeft. Daardoor ontstaat geen routine in het handelen.
De ervaring van de politie is dat de start van een oefening altijd rommelig verloopt. Daar is
niet aan te ontkomen.
Het was een leerzame oefening, maar de oefendag is vrij rustig verlopen. Verwacht was dat
er meer prikkels en acties ingebracht zou worden.
De flyer met veiligheidsregels van de veiligheidsregio Noord-Holland Noord ontbrak in Den
Oever en op de pomplocaties. Dit is opgemerkt omdat de flyer bij een bezoek aan de
locatie Groote Vliet te Wervershoof wel werd uitgereikt.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
29 van 34
Datum
1 december 2009
Bij een echte ramp of bij een grotere belasting, kan de administratieve ondersteuning
waarschijnlijk niet door één functionaris worden verzorgd. Dan is uitbreiding gewenst en
zal er ook voor aflossing gezorgd moeten worden.
Bij gemaal Vier Noorder Koggen heeft de Duitse eenheid de vondst van een lijk gemeld aan
112. Dat is overeenkomstig de procedure, zoals zij horen te handelen. De algemeen
oefenleider heeft de Meldkamer laten weten dat het lijk deel uitmaakte van de oefening
FloodEx.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
30 van 34
Datum
1 december 2009
10 Bijlage 4: Impressie HHNK
De regionale werkgroep Noord-Holland Noord heeft de oefening op 6 oktober 2009 geëvalueerd.
Met name is gekeken naar elementen waarbij tussen verschillende partners in de
rampenbestrijding is samengewerkt.
De crisiscoördinator heeft voor deze evaluatie – in overleg met collega‟s van HHNK die aan de
oefening hebben deelgenomen - een impressie opgesteld. Hieronder treft u de impressie van HHNK
aan.
Evaluatiepunten van HHNK zijn:
- De flyer met veiligheidsinstructies was niet aanwezig op de pomplocaties van HHNK en in het
Actiecentrum. De flyer werd bij de locaties Redden & Evacueren uitgereikt.
- De aanwezigheid in het Actiecentrum van de politie (Ovd-P) was een verrassing voor de
organisatoren van de oefening). De aanwezigheid is gemeld op 22 september in de briefing van
de hoofden CoPi en de hoofden, maar niet binnen de regionale werkgroep als een standaard
werkwijze gecommuniceerd.
- Berichtenverkeer: Cedric (systeem om informatie te delen) is donderdag enige tijd uit de lucht
geweest.
- Contact tussen Actiecentrum en ROT kwam moeizaam tot stand. Onze liaison woensdag in het
ROT was tevreden over de aangeleverde informatie vanuit het Actiecentrum. Het Actiecentrum
verkeerde echter in onzekerheid, omdat dat niet is teruggemeld.
- Het ROT heeft niet altijd vragen beantwoord, bijvoorbeeld als het gaat om de vraag over de
aanwezigheid van chemicaliën, gevaarlijke stoffen in de gemeente Wervershoof.
Tips/trucs (mono)
- Format vergadering Actiecentrum HHNK concreter maken. Het format was een agenda van het
Operationeel Team en daardoor niet gericht op de werking van een Actiecentrum. Van de
politie heeft HHNK een voorbeeld (agenda CoPi) ontvangen. Aangegeven is dat de agenda zou
moeten bestaan uit: terugkoppeling openstaande acties, beeldvorming huidige stand van
zaken, oordeelsvorming, bepalen acties.
- Vergaderingen van het Actiecentrum kort en concreet houden.
- Taken en rollen duidelijk in het 1e overleg met elkaar afspreken.
- Gevraagd is de taak/ rol van bijvoorbeeld plotter en coördinator te verduidelijken.
Evaluatie oefenstaf FloodEx
De algemeen oefenleider HHNK was op 23 en 25 september 2009 bij de evaluatie van de oefenstaf
aanwezig. Het volgende is aan de orde gekomen:
- De buitenlandse eenheden waren zeer tevreden over de oefening!
- De noodbrug was niet passeerbaar voor de voertuigen. De 2e dag is de noodbrug niet meer
ingezet.
- Aangegeven is dat de satelliettelefonie van HHNK niet naar behoren heeft gewerkt. De
verbinding kwam niet of moeilijk tot stand en viel soms weg. Communiceren op deze wijze
bleek niet mogelijk te zijn.
- Het berichtenverkeer via de zendamateurs van DARES was een eye-opener. Dat heeft
uitstekend gefunctioneerd!
- De satellietverbinding van defensie heeft bij het functioneren problemen ondervonden.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
31 van 34
Datum
1 december 2009
- De samenwerking tussen defensie en de politie heeft niet altijd naar tevredenheid
plaatsgevonden.
- De inzet van de ME bij de ontruiming van sekteleden op een eiland in het Alkmaardermeer
heeft tot een ernstige confrontatie geleid. De inzet is te fors verlopen.
- Bij de redding van mensen via een helikopter is het ponton waarop de mensen geplaatst
werden, losgeraakt. Dat heeft tot een „no play‟-situatie geleid. Het probleem kon worden
verholpen.
Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
Evaluatieverslag FloodEx HHNK
Pagina
32 van 34
Datum
1 december 2009
11 Bijlage 5: Actielijst FloodEx
Nr. Actie Uitwerking
door
Wanneer
afgerond
1
De werking van de satelliettelefoons bespreken met de
leverancier. Onderzoeken hoe de werking van de
satelliettelefoons kan worden verbeterd.
Crisiscoör-
dinatieteam
4e kwartaal
2009
2
Een systeem bij HHNK invoeren waarbij aan de kleur van de
helm of het veiligheidsvest, de hoedanigheid van de functionaris
van HHNK te herkennen is. Dit geldt voor alle collega‟s die een
taak in de crisisbeheersingsorganisatie hebben.
Betty Laan en
Alex Zwart
1e kwartaal
2010
3
Liaisons van HHNK in het ROT koppelen besluiten en informatie
van het ROT zo snel mogelijk terug naar HHNK.
Operationeel
Leiders HHNK
Doorlopend
4
Onderzoeken hoe en op welke wijze zendamateurs van DARES
ingezet kunnen worden in de bestrijding van een crisis bij
HHNK.
Crisiscoör-
dinatieteam 1e helft 2010
5
Vergaderingen Actiecentrum: kort en concreet houden,
scenario-denken (in de toekomst vooruit denken) en reflectie
toepassen en een vergaderdiscipline aanhouden.
Voorzitter
Actiecentrum doorlopend
6
Een standaardagenda maken dat aansluit op het operationele
karakter van het Actiecentrum. De agenda moet in korte tijd
doorlopen kunnen worden.
Crisiscoör-
dinatieteam
4e kwartaal
2009
7
De rol en taak van de plotter en teamleider/coördinator
uitvoering in het Actiecentrum nader specificeren.
Crisiscoör-
dinatieteam
1e kwartaal
2010
8.
Portofoons bij HHNK beschikbaar hebben voor communicatie/
afstemming tussen collega‟s over een relatief korte afstand.
Onderhoud doorlopend
9
Teams in de crisisbeheersingsorganisatie van HHNK moeten
toegang kunnen hebben tot het systeem Cedric van onze
externe crisispartners en op termijn informatie in het systeem
kunnen plaatsen.
Crisiscoör-
dinatieteam 1e helft 2010
10
Kansen benutten door bijvoorbeeld met een zo groot mogelijke
HHNK-delegatie vertegenwoordigd te zijn bij een VIP-
programma
Dijkgraaf en
D&H doorlopend
11
Rijkswaterstaat en de waterschappen wordt aangeraden de
aanwezige materialen te inventariseren en te bepalen waar in
geval van nood een beroep op kan worden gedaan.
Cluster
Peilbeheer 2010