2
Wstęp redakcyjny... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Agnieszka Nawrocka. Biblioteka Pedagogiczna w Świdnicy biblioteką otwartą... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Barbara Rucińska. Rozpoznawanie potrzeb czytelników Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie
: podsumowanie badań czytelniczych... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2
Ewa Bochynek. Listopadowe spotkanie z Hauptmannem : spotkania warsztatowe nauczycieli
bibliotekarzy w Bibliotece Pedagogicznej w Wałbrzychu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 6
Magdalena Pilińska. Szkolne Centra Multimedialne – nowy wymiar informacji : relacja z konferencji
z 23 października 201 2 r... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8
Anna Pawełków. Konferencja „Edukacja informacyjna i medialna, Archipelagi wiedzy”,
4-5 października 201 2 r. : relacja... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Agnieszka Keplinger. Jak założyć bibliotekę cyfrową? Wybrane problemy w ujęciu praktycznym :
relacja z warsztatów z 25 września 201 2 r. w Warszawie... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Urszula Tobolska. Biblioteki cyfrowe – organizacja – prawo – funkcjonowanie : relacja
z konferencji z 1 6 listopada 201 2 r... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Alina Dyrek. Grafika w chmurze : pomysł na edytowanie zdjęć online... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Urszula Tobolska, Aneta Butwicka. Realizacja projektu edukacyjnego „Szkoła w mieście”
w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Anna Kokot-Rutkowska, Małgorzata Sikorska. Udział Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu w projekcie „Rozwój informatycznego systemu zarządzania wrocławską oświatą”... . . . . . . 47
Urszula Tobolska. Konkurs z okazji Roku Józefa Ignacego Kraszewskiego : propozycja metodyczna... 50
Urszula Tobolska, Jadwiga Perwenis. Nasza pasja : wrażliwość na muzykę... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
Urszula Tobolska. Wspomnienia o osobach, które już odeszły : Jadwiga German – kierownik
Wydziału opracowania zbiorów Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Edyta Wzorek. Nauczyciel bibliotekarz Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej. Filia w Wałbrzychu... . . . 77
Urszula Tobolska. Altruizm - cecha niedoceniana we współczesnym świecie... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Joanna Lejawa. Współczesna 60-latka : Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
Barbara Rucińska. Działania Biblioteki Pedagogicznej w Strzelinie związane z jubileuszem miasta... . . . . 89
Teresa Dałek. Spotkania warsztatowe zespołu samokształceniowego nauczycieli bibliotekarzy
w Bibliotece Pedagogicznej w Wałbrzychu... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Ewa Bochynek. Współpraca Biblioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu z Wałbrzyskim Uniwersytetem
Trzeciego Wieku ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Urszula Tobolska. Dostęp do wiedzy dający możliwość przenoszenia jej na odległość : rekomendacja
lektury Zbigniewa Zielińskiego pt. „E-learning w edukacji : jak stworzyć multimedialną i w pełni
interaktywną treść dydaktyczną”... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
Lucyna Kurowska-Trudzik. Rozmowę z Wiesławą Jędrzejewską o „Raporcie z budowy Dolnośląskiego
Systemu Informacji Edukacyjnej” przeprowadziła dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we
Wrocławiu Lucyna Kurowska-Trudzik... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 02
3
Przedstawiam Państwu pierwszy w 201 3 roku numer
Dolnośląskiego Informatora Bibl iotek Pedagogicznych.
Tematykę przewodnią skupiłam wokół praktycznych działań
bibl iotek pedagogicznych województwa dolnośląskiego.
Potencjału twórczego, na szczęście, nie brakuje pracującym
w nich nauczycielom, dlatego też placówki zostały nazwane
jako biblioteki wielu aktywności .
N ieodzownym ich działaniem jest profesjonalne
zaspokajanie potrzeb czytelników, tych dotychczasowych,
jak i potencjalnych. Przeszło rok temu placówki
we Wrocławiu, Wałbrzychu, Legnicy i Jeleniej Górze
zgromadziły opinie od swoich czytelników nt. zbiorów, stanu
informacji edukacyjnej pracy bibl iotekarzy, sprzętu i wnętrz
bibl ioteki. Obecnie prezentują się bibl ioteki ze Strzel ina
i Świdnicy. Autorki artykułów przedstawiły wyniki analiz
kwestionariuszy ankiet - osądów użytkowników. Cenne
wskazówki od samych czytelników są kierunkiem do dalszej
pracy.
Problematykę tożsamości wielokulturowej chciałabym
zaproponować do kolejnego numeru e-czasopisma.
W tym jednak, umieściłam ciekawą propozycję koleżanki
z placówki wałbrzyskiej. Bibl ioteka Pedagogiczna
w Wałbrzychu wskazała na różnorodność organizowanych
tam spotkań, tym samym dając dowód na placówkę wielu
działań. Opisany temat dotyczy spotkania z autorką książki
o postaci Gerharta Hauptmanna - wyróżnionego w 1 91 2 r.
l iteracką Nagrodą Nobla, panią Iwoną Czech.
Zawsze z przyjemnością czytam relacje naszych autorów
z przebiegu różnych konferencji , spotkań, czy warsztatów.
Bibl ioteki muszą zaspokajać szybko zmieniające
się zapotrzebowanie na informację, podejmować coraz
większą ilość zadań edukacyjnych i otwierać
DOLNOSLĄSKI INFORMATOR BIBLIOTEK
PEDAGOGICZNYCH
Półrocznik ukazuje się w wersji
elektronicznej od 201 2 roku.
ISSN 2299-2936.
Wydawca: Dolnośląska Bibl ioteka
Pedagogiczna, ul. Worcella 25-27,
50-448 Wrocław, reprezentowany przez
dyrektora Lucynę Kurowską-Trudzik.
Adres e-mail Redakcji :
tel . (71 ) 377 28 26.
Skład redakcyjny:
Redaktor naczelna:
Urszula Tobolska; adres e-mail :
Zastępca redaktora:
Lidia Soszyńska; adres e-mail :
Opracowanie graficzne:
Alina Dyrek; adres e-mail :
Korekta:
Anna Pawełków; adres e-mail :
Magdalena Pil ińska; adres e-mail :
m.pi l [email protected]
Redakcja zastrzega sobie prawo
do dokonania koniecznych zmian utworu,
wynikających z opracowania redakcyjnego
oraz zwielokrotnienia techniką cyfrową.4
się na współpracę z innymi instytucjami. Cały czas
pracownicy Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu mają świadomość niesamowitego
tempa rozwoju technologii informacyjnych, a także
potrzeby uzupełniania wiedzy już nabytej. Dlatego
każdego roku uczestniczą w szkoleniach
i konferencjach dostarczających im wiedzy
z nowych strategii informacyjnych.
Są to zagadnienia, które już na stałe weszły
do kalendarza imprez konferencyjnych
współorganizowanych z Dolnośląską Bibl ioteką
Pedagogiczną we Wrocławiu. Myślę o szkolnych
centrach multimedialnych. A skoro to już VI
konferencja, to znak, że temat ten ugruntował już
swoją pozycję w kalendarzu imprez DBP
we Wrocławiu. Mam nadzieję, że kolejne
sympozja, które dopiero inaugurują swoją
działalność, jak Bibl ioteki cyfrowe - organizacja -
prawo - funkcjonowanie, dzięki m. in. tematom
rozwijanym w ciekawych referatach, zdołają
powtórzyć ów sukces. Cieszą też niezmiernie
wyjazdy pracowników bibl iotek na inne ciekawe
formy szkoleniowe i ich przekazy z tych spotkań.
Jestem przekonana, że coraz więcej osób zechce
podziel ić się swoimi wrażeniami na łamach
naszego e-biuletynu. Tak jak uczyniły to autorki
relacj i umieszczonych w tym numerze pisma.
Coraz częściej nauczyciele z sieci bibl iotek
pedagogicznych Dolnego Śląska swoim
zaangażowaniem argumentują wielość działań
czyniących bibl ioteki pełnymi inwencji . Tak, jak
próbuje pokazać to nasza koleżanka z placówki
we Wrocławiu. Przybliżając obsługę prostych
programów graficznych online iZ własnej inwencji
podpowiada, jak można tworzyć w bibl iotece
niepowtarzalne rzeczy.
Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna
we Wrocławiu jest jedną z placówek oświatowych
biorących udział w realizacji nowego projektu
edukacyjnego o nazwie „Szkoła w mieście”,
zainicjowanego przez Urząd Miasta Wrocławia.
Placówka poprzez swoją ofertę wspiera nauczanie
edukacji medialnej w szkołach
ponadgimnazjalnych, gimnazjach i coraz częściej
w szkołach podstawowych.
Jednym z głównych zadań bibl ioteki
pedagogicznej jest też wspieranie rozwoju
zawodowego i osobistego nauczyciel i
bibl iotekarzy, udzielanie pomocy w organizowaniu
warsztatu pracy oraz procesu dydaktycznego
poprzez konsultacje, szkolenia, konferencje.
W związku z wdrożeniem w bibl iotekach szkolnych
Wrocławia zintegrowanego systemu
bibl iotecznego PROLIB, właśnie Dolnośląskiej
Bibl iotece Pedagogicznej zaproponowano udział
w przygotowaniu bibl iotekarzy szkolnych do pracy
w zupełnie nowym dla nich systemie. Chodziło
o przybliżenie uczestnikom szkoleń formatu MARC
21 , w oparciu o który funkcjonuje większość
nowoczesnych systemów zautomatyzowanych,
w tym także system PROLIB.
Rok 201 2 ogłoszony został przez Sejm RP
Rokiem Józefa Ignacego Kraszewskiego
w związku z 200. rocznicą jego urodzin.
To nie jedyny bohater minionego roku. Był nim
również Janusz Korczak. Choć pamięć o Korczaku
zdominowała zeszłoroczne szkolne uroczystości,
to nie należy zapominać o wielkim
powieściopisarzu Józefie Ignacym Kraszewskim.
Świadectwo o nim należy się nie tylko w roku
jubileuszowym, stąd propozycja metodyczna
do wykorzystania np. przez nauczyciel i szkół
gimnazjalnych.
Jestem głęboko przekonana, że zdolności
i pasje twórcze drzemią w każdym człowieku.
I to ich rozwijanie nadaje wartość i sens naszemu
życiu. Dostrzegajmy zatem nasze talenty
i pasje, i nie bójmy się o tym pisać, tak jak
dostrzegły i opisały swoją pasję śpiewania nasze
koleżanki. O ich ciekawym zaangażowaniu
twórczym mogą Państwo przeczytać w numerze.
To też dobry przykład dla tych, którzy wstydzą
się odkryć swoje uzdolnienia.
5
W bieżącym numerze wracam pamięcią
do osoby pani Jadwigi German - długoletniego
kierownika Wydziału opracowania zbiorów
Bibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu.
Choć nie znałam Jej osobiście, to materiał
wspomnieniowy powstał. I to dzięki m. in.
reminiscencjom, z którymi podziel i ła
się z czytelnikami pani Anna Koralewska-Pawlik,
znająca osobiście bohaterkę artykułu.
Zawsze chętnie zapraszam nauczyciel i
bibl iotekarzy do zaprezentowania się na łamach
naszego biuletynu i przybliżenia swej osoby
wszystkim czytelnikom. W tym numerze
przedstawiam kolejną miłą dziewczynę - panią
Edytę Wzorek.
Altruizm jest najczęściej kojarzony z dbałością
o dobro konkretnej osoby, kogoś z rodziny
lub bliskiego znajomego potrzebującego naszej
pomocy lub wsparcia. Czasami działamy jednak
bezinteresownie i pomagamy przypadkowym
ludziom. Zachowanie to przeciwstawia
się postępowaniu egoistycznemu. Proponuję
refleksję i zrozumienie, i le w nas jest postawy
altruisty, a i le drzemie egoizmu.
Na bibl iotekę i jej dokonania, te znaczne,
bo sześćdziesięcioletnie, można spojrzeć przez
pryzmat współczesności. Tak została opisana
Bibl ioteka Pedagogiczna w Legnicy
jako współczesna 60-latka.
Bibl ioteka Pedagogiczna w Strzelinie wskazała,
że jest stale obecna w środowisku,
na co dowodem jest jej aktywność związana
z jubileuszem miasta.
W Bibl iotece w Wałbrzychu nauczyciele mają
okazję do dzielenia się wiedzą i doświadczeniem.
Sami zainspirowali cykl iczne spotkania dając
asumpt do przedyskutowania wielu aspektów
pracy w bibl iotece bądź zagadnień przydatnych
dla bibl iotekarzy. Jestem przekonana,
że i pozostałe placówki mają się czym pochwalić.
Czekamy jedynie na opisanie tych działań.
Ta sama Bibl ioteka pokazała się jeszcze z jednej
ciekawej aktywności. Otóż podjęła współpracę
z Uniwersytetem Trzeciego Wieku w Wałbrzychu,
która szybko zaowocowała ciekawymi
spotkaniami. Bibl ioteka już od kilku lat działa
aktywnie na rzecz aktywizacji edukacyjno-
kulturalnej seniorów, udowadniając, że proces
starzenia wcale nie musi być dla człowieka
trudnym okresem życia, a osoba 60+ wcale
nie musi ulegać marginal izacji społecznej.
Na pewno wiele osób w starszym wieku
nie jest przygotowanych do okresu starości,
ale też spora część pozostaje wciąż sprawnych
i nie lubi bezczynności. I tym osobom bibl ioteka
pedagogiczna ma również coś do zaoferowania.
Artykuł podkreśla, że czytelnik - senior jest bardzo
wdzięcznym czytelnikiem.
E-learning jest formą kształcenia uzupełniającą
tradycyjny proces uczenia się i nauczania.
Umożliwia też ukończenie kursów, czy większych
form zdobywania kwalifikacji , jak wyższe studia
i to bez potrzeby obecności studenta na uczelni.
Dokonana przez mnie lektura książki Zbigniewa
Ziel ińskiego pt. „E-learning w edukacji :
jak stworzyć multimedialną i w pełni interaktywną
treść dydaktyczną” stała się przyczynkiem,
by zarekomendować ją na łamach czasopisma.
Do rozmowy numeru dyrektor DBP pani Lucyna
Kurowska-Trudzik poprosiła autorkę tekstu pt.
„Raport z budowy Dolnośląskiego Systemu
Informacji Edukacyjnej przez bibl ioteki
pedagogiczne województwa dolnośląskiego
w latach 201 0 - 201 2”. Raport został opracowany
przez panią Wiesławą Jędrzejewską i z pewnością
ze względu na praktyczny aspekt zainteresuje
czytelników.
Różnorodna aktywność bibl iotek przedstawiona
w artykułach umieszczonych w obecnym numerze
pokazuje obraz biblioteki otwartej , a według
jednego z Pięciu praw bibl iotekarstwa
Ranganathana, biblioteki żywej . Bibl ioteki
6
pedagogiczne wielu aktywności dobrze jednoczą
środowisko edukacyjne i oby takich działań było
jak najwięcej.
Mam nadzieję, że w następnym numerze
również nie zabraknie ciekawych artykułów,
których autorzy jeszcze dobitniej potwierdzą,
że bibl ioteka pedagogiczna potrafi być
wielowątkowa. I chętnie podzielą się swymi
spostrzeżeniami i pochwalą tym, co wykonują
codziennie, a co przekłada się na miano bibl ioteki
otwartej. Współczesne instytucje, w których
pracujemy, powinny zabiegać o kształtowanie
jak najlepszego własnego wizerunku.
Ważnym jednak tematem kolejnego numeru
chciałabym uczynić tożsamość wielokulturową
Dolnego Śląska.
Zainteresowanych publikowaniem artykułów
zapraszam do współpracy. Wszystkim Państwu
życzę miłej lektury naszego e-biuletynu.
Redaktor naczelna
Urszula Tobolska
7
Źródła zdjęć z okładki:1 . Autor: John LarssonŹródło: http: //www.fl ickr.com/photos/3830541 5@N00/69668830932. Autor: Mikko LintialaŹródło: http: //www.fl ickr.com/photos/40304703@N03/5370221 4303. Autor: anthony kellyŹródło:http: //www.fl ickr.com/photos/6233751 2@N00/300581 7681 /in/photostream/
Wstęp
Można stwierdzić, że każda bibl ioteka
spełniająca oczekiwania swoich czytelników
zasługuje na miano otwartej. Zadanie to wymaga
zaangażowania wszystkich pracowników nie tylko
w działania związane z gromadzeniem zbiorów
czy organizacją dostępu do nich. Przede
wszystkim bibl iotekarze muszą mieć świadomość,
że najważniejszy jest czytelnik zarówno ten
rzeczywisty, jak i potencjalny. To dla niego
Bibl ioteka istnieje i jemu ma służyć. Dlatego też
tak ważne jest pozyskiwanie opini i
od użytkowników na temat samych pracowników
oraz stopnia zaspokajania przez nich potrzeb
bibl iotecznych i czytelniczych uwarunkowanych
dostępem do aktualnych i zgromadzonych
w odpowiedniej i lości zbiorów, a także czytelnymi
katalogami elektronicznymi umożliwiającymi
efektywne pozyskiwanie potrzebnych informacji .
Analiza kwestionariuszy ankiet według Pięciu
praw bibliotekarstwa
Nauczyciele, studenci i uczniowie w grudniu
201 2 roku ocenil i pracę świdnickiej placówki
za pomocą kwestionariusza obejmującego
zagadnienia dotyczące zasobów bibl iotecznych,
dostępu do zbiorów oraz opini i o bibl iotekarzach,
sprzęcie i wnętrzach bibl ioteki. Badani wyrażali
poziom zadowolenia z proponowanych usług w
pięciostopniowej skali . W wycinkowych badaniach
wzięło udział czternastu użytkowników od lat
korzystających z usług Bibl ioteki. Oceny
te zostaną przedstawione na tle ogólnie znanych
bibl iotekarzom Pięciu praw bibliotekarstwa (The
five laws of library science) wybitnego indyjskiego
bibl iologa Shiyal i Ramamrity Ranganathana,
których respektowanie warunkuje prawidłowe
funkcjonowanie każdej bibl ioteki, w tym bibl ioteki
dążącej do miana otwartej.
Pojęcie biblioteki otwartej kojarzy się z określeniem otwartego domu, czyli miejscem bezpiecznym, pełnym
zrozumienia, życzliwości, akceptacji, miejscem, którego gospodarze udzielą nam pomocy zarówno w
wymiarze materialnym, jak i duchowym. Autorka artykułu dokonała analizy kwestionariuszy ankiet – opinii
użytkowników Biblioteki – odwołując się do wskazań dotyczących pracy bibliotekarza i funkcjonowania
Biblioteki jako instytucji. Zalecenia te znane są jako Prawa Ranganathana.
Agnieszka Nawrocka
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej.
Fi l ia w Świdnicy
BIBLIOTEKA PEDAGOGICZNA W ŚWIDNICY
biblioteką otwartą
8
1 . Książki służą do użytku.
Z tego prawa wynika konieczność usytuowania
bibl ioteki w dostępnym miejscu oraz znoszenia
jakichkolwiek barier w dostępie do wszystkich
gromadzonych źródeł informacji .
Świdnicka placówka mieści się obecnie
w budynku I Liceum Ogólnokształcącego. Dzięki
temu zarówno nauczyciele, uczniowie,
jak i pozostal i pracownicy szkoły, mają ułatwiony
dostęp do jej zbiorów. Nauczyciele, którzy
wcześniej nie korzystal i z usług Bibl ioteki, zaczęli
częściej wypożyczać potrzebne materiały, w tym
czasopisma metodyczne, których nie prenumeruje
bibl ioteka szkolna. Także ponad trzydziestu
uczniów Liceum zapisało się do Bibl ioteki w celu
wypożyczania l iteratury naukowej niezbędnej
do przygotowywania się do olimpiad
przedmiotowych. W celu zapewnienia wszystkim
czytelnikom dostępu do najbardziej poszukiwanych
książek, w latach 90. w świdnickiej Bibl iotece
wyłączono ze zbiorów jednoegzemplarzowe
pozycje z wybranych dziedzin wiedzy i utworzono
tak zwany księgozbiór podręczny. Obok
tradycyjnych działów obejmuje on między innymi
metodologię badań, l iteraturę dotyczącą patologii
społecznych, diagnostyki pedagogicznej, dysleksj i ,
świetl ic, subkultur czy mediów. Książki pożyczane
są na krótszy czas lub na dni wolne od pracy. Ten
sam system udostępniania odnosi się także
do księgozbioru czytelni, ustawionego od początku
istnienia Bibl ioteki według działów Uniwersalnej
Klasyfikacji Dziesiętnej. Czytelnicy mają możliwość
samodzielnego przeglądania wszystkich zbiorów
z danej dziedziny. Niektóre pozycje, na przykład
albumy sztuki, są im wypożyczane na dni wolne od
pracy. Zainteresowani nauczyciele mają możliwość
wypożyczania również czasopism metodycznych.
Przedstawiony sposób otwarcia zbiorów
na użytkowników od lat cieszy się ogromnym
powodzeniem. Czytelnicy są zadowoleni,
że chociaż przez krótszy czas mogą korzystać
z poszukiwanych, trudno dostępnych materiałów.
Dlatego też nie dziwi bardzo wysoki (piąty)
poziom zadowolenia dziewięciu spośród
czternastu badanych czytelników nie tylko
z otrzymywanych potrzebnych materiałów,
ale także ich odpowiedniej i lości. Również
aktualność gromadzonych w Bibl iotece zbiorów
została oceniona bardzo wysoko przez jedenastu
badanych. Natomiast jeden respondent przyznał
ocenę dostateczną, jeden niedostateczną, a jeden
nie wyraził swojej opini i . Przewaga pozytywnych
ocen użytkowników odnoszących
się do aktualności zbiorów jest godna odnotowania
pomimo zmniejszających się drastycznie z roku
na rok funduszy na zakup najbardziej
poszukiwanych publikacji . Podczas starannego
planowania zakupu nowości, brane są pod uwagę
przede wszystkim dezyderaty czytelników zgodne
z profi lem i zadaniami Bibl ioteki. Również
materiały bibl ioteczne, pozyskiwane w coraz
większej l iczbie w formie darów, spełniają
kryterium użyteczności.
2. Daj każdemu czytelnikowi odpowiednią dla
niego książkę.
Prawo to nakłada na bibl iotekarzy obowiązek
nie tylko poznawania zmieniających się potrzeb
czytelników i preferowanych przez nich strategii
poszukiwania informacji , ale przede wszystkim
na kształceniu umiejętności odnajdywania
informacji i sprawnego poruszania się w świecie
Autor zdjęcia: Giul io Bernardi
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/5892971 7@N00/93235624
9
technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Z chwilą włączenia się świdnickiej placówki
w proces tworzenia centralnego katalogu
komputerowego i umożliwienia czytelnikom
dostępu do elektronicznych baz danych,
zainicjowano w Bibl iotece indywidualne szkolenia
każdego użytkownika w zakresie wyszukiwania
informacji o zbiorach w systemie bibl iotecznym
Aleph. W tym celu, przy stanowiskach
komputerowych w czytelni, przeprowadzany
jest indywidualny instruktaż dotyczący
sprawnego wyszukiwania informacji w katalogach
i bazach komputerowych. Szczególną opieką
otaczane są osoby starsze po raz pierwszy
spotykające się z tego typu katalogami.
Dla użytkowników opracowano, systematycznie
aktual izowane, instrukcje korzystania z katalogów
komputerowych oraz zdalnego zamawiania
zbiorów, które wręczane są każdej nowo
zapisanej osobie.
Przeprowadzone w grudniu badania potwierdziły
bardzo wysoki poziom usług oferowanych
czytelnikom w świdnickiej placówce w zakresie
pomocy w wyborze odpowiednich źródeł
informacji , udzielania informacji o dostępności
zbiorów poza bibl ioteką, jak również kształcenia
umiejętności korzystania z elektronicznego
katalogu. Wszyscy użytkownicy wystawil i
za te usługi ocenę bardzo dobrą.
3. Każda książka ma mieć swego czytelnika.
Z trzeciego prawa Ranganathana wynika
obowiązek prawidłowego zorganizowania
warsztatu informacyjnego bibl ioteki
umożliwiającego czytelnikom samodzielne
wyszukiwanie najbardziej adekwatnych
do ich potrzeb materiałów bibl iotecznych. Sprzyja
temu nie tylko rzeczowy układ zbiorów w czytelni
i księgozbiorze podręcznym Bibl ioteki z wolnym
dostępem do półek, informacje o wszystkich
zbiorach dostępne w katalogu online, ale także
udzielanie użytkownikom wszechstronnej pomocy
w zakresie doboru odpowiednich publikacji
do opracowania konkretnych, często bardzo
złożonych zagadnień z innych dziedzin wiedzy
niż pedagogika, psychologia czy socjologia.
Czternastu ankietowanych czytelników
przyznało bardzo wysoką ocenę za udzielanie
im przez bibl iotekarzy wskazówek dotyczących
sposobu korzystania z katalogu elektronicznego.
Natomiast na pytanie, czy katalogi te są jasne
i łatwe w obsłudze, siedem osób odpowiedziało,
że w stopniu bardzo dobrym, pięć osób uznało,
że w stopniu dobrym, a dwóch użytkowników
nie miało zdania na ten temat.
4. Oszczędzaj czas czytelnika.
Przestrzeganie czwartego prawa nakłada
na bibl iotekarzy obowiązek wprowadzania
ulepszeń w organizacji i technice pracy
w celu usprawnienia obsługi czytelników. Należy
maksymalnie skrócić czas oczekiwania
użytkowników na materiały bibl ioteczne
i informacje o ich dostępności. Bibl iotekarze
powinni dążyć do stanu idealnego,
to znaczy stanu, kiedy czytelnik otrzymuje żądaną
informację natychmiast.
W świdnickiej placówce czytelnicy nigdy
nie musiel i długo czekać na zamówione materiały,
gdyż bibl iotekarze od razu przynosil i
je z magazynów. Z chwilą wprowadzenia usługi
zdalnego zamawiania zbiorów czytelnikom
korzystającym na miejscu z katalogu
elektronicznego, umożliwiono ręczne wypisywanie
na przygotowanych kartkach papieru tylko
sygnatur wyszukanych pozycji , co maksymalnie
skróciło czas oczekiwania na materiały
bibl ioteczne.
Dlatego też w celu uzyskania opini i
użytkowników na temat organizacji procesu
udostępniania zbiorów, w kwestionariuszu zawarto
stwierdzenia odnoszące się zarówno
do dostępności do zbiorów, jak i oceny sprzętu
i warunków do pracy i nauki. Dziesięciu
1 0
ankietowanych wystawiło Bibl iotece za godziny
otwarcia ocenę bardzo wysoką, trzy osoby ocenę
dobrą, a tylko jeden czytelnik przyznał ocenę
dostateczną. Na pytanie dotyczące czasu
oczekiwania na zamówione materiały ponad
połowa badanych użytkowników (1 2 osób)
odpowiedziała, że jest bardzo zadowolona
natomiast dwóch ankietowanych za tę usługę
przyznało cztery punkty. Również dwunastu
czytelników pozytywnie odniosło
się do otrzymywania drogą elektroniczną
informacji o zamówionych zbiorach. Tę usługę
ocenil i jako bardzo pomocną. Tylko dwie osoby
wstrzymały się z wystawieniem oceny. Problemy
techniczne z komputerami w czytelni
oraz niesprawną kserokopiarką, które zostały
rozwiązane pod koniec roku, zaważyły na niskiej
ocenie sprawności sprzętu w świdnickiej
placówce. Połowa czytelników przyznała oceny
pozytywne, a pozostałe siedem osób miało
poważne zastrzeżenia. Natomiast warunki
do pracy i nauki zostały wysoko ocenione przez
wszystkich uczestników badań. W czytelni coraz
więcej osób pracuje na osobistych laptopach
z bezprzewodowym łączem do Internetu. Dzięki
temu podczas pisania prac, w krótszym czasie
mogą korzystać z większej i lości materiałów
bibl iotecznych.
5. Biblioteka jest żywym organizmem.
Bibl ioteka jest instytucją dynamiczną,
nastawioną na zmiany, dostosowującą się potrzeb
czytelników, które powinna zaspokajać i samych
bibl iotekarzy, stale aktual izujących swoją wiedzę
i umiejętności. Jest instytucją społeczną powołaną
do tego, aby każdemu człowiekowi pomóc w jego
indywidualnym rozwoju i samorealizacji .
Respektowanie przedstawionych powyżej praw
czyni każdą bibl iotekę bibl ioteką otwartą.
Bibliografia:
1 . Białkowska Emil ia: Praca pedagogiczna
z czytelnikami w bibl iotece szkolnej. Warszawa 1 964,
s. 39-42.
2. Kozioł Czesław: R. S. Ranganathana pięć praw
bibl iotekarstwa. „Bibl iotekarz” 1 960, nr 1 , s. 1 -8.
Kontakt z autorem:
Autor zdjęcia: Zitona
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/66548401@N00/3471 981 346
11
Barbara Rucińska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu. Fi l ia w Strzel inie
ROZPOZNAWANIE POTRZEB CZYTELNIKÓW
BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ
W STRZELINIE
podsumowanie badań czytelniczych
Z przeprowadzonego badania wynika, że osoby korzystające z Biblioteki w Strzelinie są zadowolone z
działalności placówki. Biblioteka z kolei wyciąga i wdraża wnioski sformułowane w wyniku analizy poziomu
satysfakcji osób korzystających z jej usług.
Wstęp
Termin ewaluacja pojawił się w literaturze
i praktyce pedagogicznej stosunkowo niedawno
i dotyczy przede wszystkim efektywności
nauczania. Inaczej można powiedzieć,
że ewaluacja to zaproszenie do refleksj i ,
systematycznego zbierania informacji
o warunkach i przebiegu pracy w celu ulepszenia
tych działań lub podjęcia nowych decyzji ,
nakierowanych na zmianę obecnego stanu rzeczy.
Placówki oświatowe, w tym bibl ioteki
pedagogiczne, są zobligowane
do przeprowadzenia badań ewaluacyjnych
każdego roku w różnych obszarach działania.
Przy planowaniu pracy szkoła czy bibl ioteka
zakłada różne formy ewaluacji . W przypadku
placówek bibl iotecznych możliwości różnią
się od tych w szkołach. Niemniej jednak,
pozostają ciekawe i efektywne formy zbierania
informacji , jak: ankieta, wywiad, czy obserwacja.
Wszystkie sposoby zebrania danych mają na celu
pozyskanie informacji zwrotnych.
Najważniejszym źródłem informacji
dla bibl iotekarza jest czytelnik, jego oczekiwania,
opinie i doświadczenia. Zadaniem ewaluacji
wewnętrznej w Bibl iotece jest doskonalenie
jej pracy i podnoszenie jakości usług, co przekłada
się na wzrost zadowolenia kl ientów placówki,
zwiększeniem ilości czytelników i wypożyczeń.
Istotą ewaluacji jest jej przydatność, rzetelność,
wykonalność oraz to, aby była wiarygodna.
Bibl ioteka Pedagogiczna w Strzelinie zdecydowała
się na wykorzystanie wyników jesiennego
ankietowania do wprowadzenia zmian w procesie
udzielania informacji , udostępniania zbiorów
i, co najważniejsze, ich powiększenia. Do badań,
zarówno bibl iotekarze, jak i czytelnicy, podeszli
poważnie. Czytelnicy rzetelnie i anonimowo
wypełnial i ankiety poświęcając swój czas
lub nawet zabieral i je do domu. Pytania
były proste, odpowiedzi jasno sformułowane,
opracowanie wyników nie nastręczało specjalnych
trudności.
1 2
Omówienie ankiet.
Ewaluację przygotowano i przeprowadzono
w ciągu trzech jesiennych miesięcy od 01 .1 0.201 2
r. do 31 .1 2.201 2 r. Wykonano ją za pomocą dwóch
ankiet diagnozujących potrzeby czytelnicze
i ich realizację w Fil i i DBP w Strzelinie. Pierwsza
z nich badała nauczyciel i i studentów, a druga,
krótsza, uczniów.
Ankieta dla dorosłych czytelników składała
się z dwóch części. Pierwsza zawierała pytania
ogólne: wiek, płeć, status czytelnika, miejsce pracy
i rodzaj studiów, częstotl iwość korzystania z usług
bibl ioteki itp. Część druga dostarczała informacji
dotyczących usług Bibl ioteki. Czytelnicy
odpowiadając na 1 7 kwesti i ocenial i je punktując
w skali od 1 do 5. Podobne pytania zawierał
kwestionariusz ankiety dla uczniów, aczkolwiek
ilość pytań była mniejsza.
Spośród nauczyciel i i studentów w badaniach
wzięło udział 35 osób: 1 6 studentów, 1 4
nauczyciel i i 5 tzw. „innych”. Uczniów natomiast
było 1 3: 7 l iceal istów, 5 gimnazjal istów
i 1 dziewczynka ze szkoły podstawowej. Zarówno
w grupie pierwszej, jak i wśród młodzieży
przeważały kobiety.
W badaniu, jak wspomniałam wyżej, wzięło
udział 1 4 nauczyciel i . Byl i to reprezentanci różnych
placówek oświatowych: przedszkola - 3 osoby,
szkoły podstawowej - 2, LO – 4 osoby,
a technikum - 3. Połowa z nich to grupa wiekowa
powyżej 46 i 56 lat. Młodsi zaś, to w większości
nauczyciele studiujący zaocznie.
Najczęściej reprezentowaną uczelnią wśród
reprezentantów grupy studentów, był Uniwersytet
Wrocławski, (1 0 respondentów na ogólną l iczbę 1 6
studentów). 50% z nich stanowil i uczący
się zaocznie.
W odpowiedzi na pytanie, które dotyczyło celu
korzystania z bibl ioteki pedagogicznej, przeważały
stwierdzenia o poszukiwaniu materiałów
przygotowujących do egzaminu i do napisania
prac zaliczeniowych - po 1 7 osób.
1 4 respondentów poszukiwało książek
do wykorzystania w doskonaleniu zawodowym,
a 1 2 potrzebowało materiałów przydatnych
do rozwiązywania problemów i trudności
występujących w codziennej pracy zawodowej.
9 nauczyciel i podkreśl i ło, iż poszukują pomocy
do przeprowadzenia lekcji .
Jeśl i chodzi o częstotl iwość odwiedzin
w bibl iotece najczęściej podkreślano opcję
odwiedzin raz w miesiącu lub częściej - 1 4 osób
oraz raz na kwartał lub w razie potrzeby.
Tak odpowiedziało po 1 0 osób. Czytelnicy
odpowiedziel i , że najchętniej wypożyczają książki
do domu - 32 osoby, 1 0 osób najchętniej kseruje
artykuły, a 8 respondentów korzysta z usługi
informacji .
Ciekawa wydaje się kwestia poruszona
w pytaniu o usługach brakujących w Bibl iotece,
Okazało się, że nikt z 35 wypełniających ankietę,
nie wypowiedział się na ten temat! Podkreślono
jedynie, tak jak spodziewaliśmy się, brak
podręczników akademickich, wydawnictw
popularnonaukowych, czasopism i podręczników
metodycznych. Na te braki zwróciło uwagę 1 8
osób. Poza tym czytelnicy nie miel i zastrzeżeń
co do jakości księgozbioru.
Autor: Alberto G.
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/57280691@N02/5843577306
1 3
W ocenie usług Bibl ioteki pojawiło
się też pytanie dotyczące posiadania przez
placówkę aktualnych materiałów,
czyl i najnowszych tytułów. Połowa odpowiedziała,
że ich zapotrzebowania są wypełniane w stopniu
dobrym lub dostatecznym, jak również,
że te książki, których potrzebują
są w nieodpowiedniej i lości, więc ich nie otrzymują.
Jest to oczywisty efekt ciągłego braku środków na
zakup nowości wydawniczych. Można
przypuszczać, że czytelnik, który nie znajdzie
potrzebnych materiałów w Bibl iotece, nie przyjdzie
do placówki po raz kolejny. Stąd spadek
czytelnictwa w bibl iotekach.
Znacznie lepiej wygląda kwestia dostępu
do zbiorów. Prawie wszyscy są zadowoleni
z godzin pracy wypożyczalni oraz czasu
oczekiwania na zamówione materiały. Rewersy
realizowane są bezpośrednio po złożeniu
zamówienia. Również otrzymywane drogą
elektroniczną informacje o książkach
są czytelnikom pomocne, potrzebne i przydatne.
Pozytywne są także opinie o personelu, sprzęcie
i wnętrzach bibl ioteki. 99% respondentów oceniło
je bardzo dobrze. Kilka osób miało
tylko zastrzeżenia do jakości i sprawności
komputerów. Niestety pracownia multimedialna ma
już kilka lat i wymaga renowacji .
Ankieta diagnozująca uczniowskie potrzeby
czytelnicze i ich realizację w Fil i i DBP w Strzelinie
wypadła bardzo podobnie z tą jednak różnicą,
że młodzież nie wskazywała na braki nowości
wydawniczych oraz deklarowała częstsze
korzystanie z czytelni. 30% uczniów bywało
w bibl iotece raz w tygodniu, a prawie 50% raz
w miesiącu lub częściej. Wielu deklarowało
wykorzystywanie komputerów bibl iotecznych
do pracy własnej.
Podsumowanie
Do głównych celów ewaluacji , jak wspomniano
we wstępie, należy ocena potrzeb
organizacyjnych, niezbędnych do planowania
przyszłych zadań oraz bieżąca ocena aktualnego
stanu rzeczy. Pozwala też na ustalenie,
jak wyznaczone przez Bibl iotekę cele i sposoby
Autor: Patrick Feller
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/32345848@N07/3493038584
Autor: Alex Vall i
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/28807271@N04/3897890376
1 4
ich realizacji są postrzegane przez czytelników,
którzy mają różne oczekiwania i potrzeby. Chodzi
więc zarówno o podnoszenie jakości pracy
Bibl ioteki, jak i o jej indywidualne dostosowywanie
do zmieniających się uwarunkowań i oczekiwań
użytkowników. Ideałem byłoby stworzenie
wzajemnej partnerskiej relacj i między Bibl ioteką
a czytelnikiem.
Właśnie ewaluacja może dostarczyć niezbędnych
danych do właściwego współdziałania. Daje
ona również możliwość wyeliminowania
nieodpowiednich czynników, które tę współpracę
uniemożliwiają.
Ewaluacja pracy Bibl ioteki stwarza jej ogromne
szanse doskonalenia swoich działań, podnoszenia
ich jakości i efektywności. Motywuje
do usprawniania wysiłków pod kątem realizacji
zaplanowanych celów.
Z przeprowadzonego badania wynika, że osoby
korzystające z oferty Bibl ioteki mają zastrzeżenia
do dostępności materiałów bibl iotecznych. Należy
zatem rozpowszechniać wypożyczanie
międzybibl ioteczne i tą drogą zabiegać
o potrzebne czytelnikowi egzemplarze. Bazując na
posiadanych zbiorach proponujemy położenie
nacisku na stałe promowanie baz i katalogów,
a także reklamowanie swoich usług. Dzięki temu
zabiegowi informacje o Bibl iotece dotrą do jeszcze
większej rzeszy nauczyciel i , studentów i uczniów.
Należy też zastanowić się nad możliwością
wypożyczania do domu niektórych książek
ze statusem czytelni. Oczywiście na odpowiednich
ustalonych w regulaminie warunkach.
Kontakt z autorem: strzel in@strzel in.dbp.wroc.pl
1 5
Ewa Bochynek
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej.
Fi l ia w Wałbrzychu
LISTOPADOWE SPOTKANIE Z HAUPTMANNEM
spotkania warsztatowe nauczycieli
w Bibliotece Pedagogicznej w Wałbrzychu
W bibliotece organizowane są spotkania prowadzone w formie szkoleń, podczas których nauczyciele
bibliotekarze dzielą się wiedzą ze swoimi koleżankami i kolegami. Tematy spotkań są różnorodne i dotyczą
różnych aspektów pracy w Bibliotece bądź zagadnień przydatnych dla bibliotekarzy.
Spotkania nauczyciel i w wałbrzyskiej Fi l i i
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej odbywają
się cyklicznie. Na drugie spotkanie w roku
szkolnym 201 2/201 3 zaproszona została pani
Iwona Czech – nauczycielka z Zespołu Szkół
im. Mari i Skłodowskiej-Curie w Szczawnie
Zdroju.
Do Bibl ioteki trafiły książki, których jest autorką
lub współautorką. Publikacja pt. „Szczawno-Zdrój
wczoraj i dziś” została napisana wspólnie z Janiną
Malinowską i Bogumiłą Miciuk. Wydawcą
tej publikacji jest Towarzystwo Miłośników
Szczawna-Zdroju, którego Prezesem jest jedna
z autorek – Janina Malinowska. Wymienione
współautorki to polonistki szczawieńskiego
„Ceramika”, a przede wszystkim entuzjastki
uzdrowiska, zakochane w mieście, ludziach,
histori i . Książka powstała po to, by „budować
przyszłość pamiętając o przeszłości”, tak jak pisał
Tadeusz Kotarbiński: „Przeszłość zachowana
w pamięci staje się częścią teraźniejszości”.
„Szczawno-Zdrój wczoraj i dziś” przedstawia
ludzi, którzy swój los związali z urokl iwym
miastem, piękniejącym z dnia na dzień, dzięki
ich pracy i zaangażowaniu. Warto zaznaczyć,
że w tej książce można znaleźć wiele zdjęć,
których autorką jest pani Iwona Czech.
Poprosiłam o przekazanie tej publikacji
do naszych zbiorów. Pani Iwona Czech
Fot. Prelegentka Pani Iwona Czech. Fotografia udostępniona za
zgodą autorki książki.
Źródło: Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna we Wrocławiu. Fi l ia w
Wałbrzychu.
1 6
przekazała za moim pośrednictwem dwie książki
w darze dla naszej placówki: „Szczawno-Zdrój
wczoraj i dziś” oraz „Gerhart Johann Robert
Hauptmann”. Obie publikacje spotkały
się z dużym zainteresowaniem, najpierw
ze strony pracowników Bibl ioteki, a potem
czytelników. Sytuacja ta spowodowała,
że zdecydowałam się zgłosić propozycję
uczestnictwa autorki w spotkaniu nauczyciel i
w wałbrzyskiej Fi l i i Dolnośląskiej Bibl ioteki
Pedagogicznej.
Jednak do listopadowego spotkania z panią
Iwoną Czech doszło z innego powodu. Otóż,
gdy przeczytałam książkę o życiu i twórczości
Gerharta Hauptmanna chciałam, aby czytelnicy
naszej Bibl ioteki mogli poznać nowe oblicze
laureata l iterackiej Nagrody Nobla.
Początkowo zaplanowano, że ta rozmowa
potrwa około godziny, jednak w trakcie spotkania
okazało się, że czas ten na pewno się wydłuży.
Pani Iwona Czech to wspaniały gawędziarz,
który porywa, zarówno tematem, jaki prezentuje,
jak też formą wypowiedzi. To prawdziwa
polonistka, która nie tylko pięknie pisze,
ale i mówi. A sam Hauptmann wydawał nam się
prawie tak dobrze znanym, jak Paul Newman,
do którego na jednym zdjęciu jest podobny.
My – nauczycielki bibl iotekarki – spojrzałyśmy na
pisarza zupełnie inaczej. Zobaczyłyśmy
nie Noblistę, ale mężczyznę, któremu nie były
obojętne piękne kobiety. Ba, był nawet bardzo
kochliwy. Oczywiście, na naszym spotkaniu
nie zabrakło ważnych informacji i dat. A przede
wszystkim faktu, iż organizując spotkanie
ze szczawieńską autorką książki o Hauptmannie,
nasza Fil ia wpisała się w obchody 1 50. rocznicy
urodzin autora „Tkaczy” i 1 00. rocznicy otrzymania
przez pisarza Nagrody Nobla w dziedzinie
l iteratury.
Właśnie te rocznice przypadały na rok 201 2.
Dzięki tym wszystkim opowieściom o Nobliście,
poczułyśmy, że miejsca z nim związane są nam
szczególnie bl iskie. I wtedy każda ścieżka
w parku, ławeczka, czy nawet pobliska łąka, staje
się bl iska sercu. Okazało się, że niejedna z nas
pozazdrościła takiej pasj i poznawania najbl iższej
okolicy, jaką posiada pani Iwona Czech. Dodać
wypada, że jest ona zdobywczynią tytułu
„Pozytywista Roku” za zasługi w działalności
edukacyjnej i angażowanie w projekty
prorozwojowe młodzieży. Warto wspomnieć,
że wśród wyróżnionych znaleźl i się m. in. : prof.
Leszek Balcerowicz i Adam Małysz.
Spotkanie przeciągnęło się, gdyż miałyśmy
jeszcze wiele pytań dotyczących zarówno osoby
Hauptmanna, jak też samej miejscowości
Szczawno-Zdrój. To, czego dowiedziałyśmy się od
naszego gościa bardzo nas zaskoczyło, ponieważ
dotąd nie słyszałyśmy o wszystkich tajemnicach
uzdrowiska: o przedwojennej pralni dywanów,
maglu, żydowskich grobach, rzeczce płynącej
prawie w centrum i wielu innych.
Na zakończenie zaproponowałyśmy pani Iwonie
kolejne spotkanie – wspólny spacer, aby móc
jeszcze lepiej poznać nieodkryte dotąd uroki
miasta, a także ludzi z nim związanych.
Kontakt z autorem:
1 7
Z okazji Międzynarodowego Miesiąca Bibl iotek
Szkolnych, 23 października 201 2 roku, w siedzibie
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu, odbyła się VI konferencja z cyklu
Szkolne Centra Multimedialne. Współorganizator
em oraz sponsorem konferencji był Zarząd
Oddziału Stowarzyszenia Bibl iotekarzy Polskich
we Wrocławiu. Patronat medialny nad konferencją
objęło Stowarzyszenie Bibl iotekarzy Polskich oraz
Poradnik Bibl iotekarza.
Temat tegorocznego spotkania dotyczył nowego
wymiaru informacji – tworzenia i wykorzystania
informacji w SCM. Wydarzenie, w którym
uczestniczyło ok. 1 00 osób, było jednocześnie,
jak i w latach ubiegłych, okazją do integracji
i wymiany doświadczeń pomiędzy bibl iotekarzami
z regionu.
Otwarcia konferencji dokonała dyrektor
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu - Lucyna Kurowska-Trudzik,
Magdalena Pilińska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
SZKOLNE CENTRA MULTIMEDIALNE
– NOWY WYMIAR INFORMACJI
relacja z konferencji z 23 października 201 2 roku
Zagadnienie centrów multimedialnych jest już cyklicznie omawiane przez Dolnośląską Bibliotekę
Pedagogiczną we Wrocławiu, aczkolwiek w różnych jego aspektach. Rozwijany w ciekawych referatach
temat przewodni tegorocznego spotkania brzmiał: Szkolne Centra Multimedialne – nowy wymiar informacji.
Biblioteki muszą zaspokajać szybko zmieniające się zapotrzebowanie na informację, podejmować coraz
większą ilość zadań edukacyjnych i otwierać się na współpracę z innymi instytucjami.
Otwarcia konferencji dokonała pani LucynaKurowska-Trudzik, dyrektor DolnośląskiejBibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu.
która powitała uczestników oraz życzyła
zgromadzonym owocnych obrad.
1 8
- Zapisy w ustawodawstwie oświatowym
i bibl iotecznym
- Zapisy wewnątrzszkolne (statuty)
- Standardy opracowane przez środowiska
nauczyciel i bibl iotekarzy
Szczególną uwagę prelegentka poświęciła
najnowszemu dokumentowi „What is a school
l ibrary? : International Guidel ines” z sierpnia 201 2
r. Raport opracowany przez Międzynarodowe
Stowarzyszenie Szkół Bibl iotekoznawstwa (IASL)
oraz Zespół Badań SIG, w którym przedstawiono
podstawowe wymagania stawiane bibl iotekom
szkolnym.
Pani profesor nakreśl i ła trzy wnioski jakie
wynikają z Raportu:
Po pierwsze, mimo zróżnicowanego środowiska
pracy, bibl ioteki szkolne na całym świecie dążą
do ulepszania swojej pracy oraz komunikowania
się ze środowiskiem szkolnym.
Po drugie, nauczyciele bibl iotekarze mają jeden
cel: przygotowanie młodych ludzi
do samokształcenia, do radzenia sobie w świecie
informacji i wiedzy, czerpania korzyści i radości
z kontaktu z książką i innymi mediami.
Po trzecie, wszystkie próby poprawy i rozwoju
bibl iotek szkolnych są potrzebne, a nawet
konieczne, są inwestycją w edukację i jakość
życia przyszłych pokoleń.
„Szukaj, zbieraj i dziel się informacją” to temat
kolejnego referatu, który przedstawiła pani
Bożena Boryczka z Ośrodka Edukacji
Informatycznej i Zastosowań Komputerów
w Warszawie. Prelegentka przedstawiła narzędzia
online przydatne do zbierania informacji
i dzielenia się nią z użytkownikami.
Przedstawione aplikacje to Pearltrees i Stixy.
Pearltrees jest społeczną bibl iotekę, która
pozwala rozwijać swoje zainteresowania.
Aplikacja umożliwia gromadzenie stron
internetowych, pozwala wzbogacać swoje
kolekcje zasobami innych członków społeczności
oraz dziel ić się tym wszystkim z innymi
użytkownikami.
Wystąpnienie pani prof. Bogumiły Staniów.
Jako pierwsza głos zabrała pani profesor
Bogumiła Staniów z Instytutu Informacji Naukowej
i Bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu
Wrocławskiego, która wygłosiła referat „Biblioteki
szkolne – najnowsze próby standaryzacji” .
Pani profesor w swoim wystąpieniu omówiła cechy
dobrego bibl iotekarza, wśród których znalazły się:
- kompetencje zawodowe
- kompetencje społeczne
- kreatywność
- wysoka kultura czytelnicza
oraz
- dodatkowe umiejętności: pedagogiczne,
bibl ioterapeutyczne, komunikacyjne, mediacyjne
oraz w zakresie stosowania IT i nowych mediów.
Jakie funkcje pełnią dziś bibl ioteki szkolne
i czy bibl ioteka szkolna może stać się „trzecim
miejscem” oraz jakie są oczekiwania czytelników-
nauczyciel i i czytelników-uczniów względem
bibl iotek szkolnych, to kolejne kwestie omówione
w dalszej części wystąpienia.
Pani profesor wymieniła dokumenty ważne
dla bibl iotek szkolnych takie jak:
- IFLA/UNESCO School Library Manifesto (1 999)
- The IFLA/UNESCO School Library Guidel ines.
Prep. by T. P.
Sætre and G. Wil larsZ 2002
1 9
Stixy to aplikacja pozwalająca współdziel ić w
Internecie dokumenty. Jest to rodzaj tabl icy,
do której wgrywane są dokumenty - pl iki Worda,
fotografie, pl iki PDF, prezentacje PPT,
a także wprowadzane ręcznie notatki i zadania
do wykonania - gotowe zestawy można zapisywać
i współdziel ić je z innymi osobami.
W szczególny sposób zapadł mi w pamięci
serwis Pearltrees, posiada on unikalny interfejs
graficzny. W ciekawy sposób pozwala nam
tworzyć drzewa zainteresowań (przedstawiamy
je za pomocą zdjęć, stron internetowych), którymi
możemy podziel ić się ze znajomymi
lub ewentualnie zaprosić ich do współpracy
przy tworzeniu nowych „perłowych drzew”.
Możemy również odkrywać drzewa zainteresowań
innych użytkowników serwisu. Myślę, że przy
pomocy tej apl ikacji możemy stworzyć całkiem
ciekawą burzę mózgów na określony temat.
Kolejne wystąpienie pt. „Szybko, sprawnie
i do celu, czyli dostęp do informacji poprzez
narzędzie dostosowane do potrzeb
i umiejętności czytelników” przedstawiciel i firmy
Max Elektronik S.A. Zielona Góra, pani Elżbiety
Szczęsny oraz pana Marcina Malinowskiego,
dotyczyło wdrażania Wrocławskiego Systemu
Bibl iotecznego PROLIB, który ma na celu
zintegrowanie wszystkich szkolnych bibl iotek
w jeden miejski system bibl ioteczny. Pan Marcin
Malinowski przybliżył uczestnikom konferencji
moduły Zintegrowanego Systemu Bibl iotecznego
PROLIB: Dziecioopac - katalog dla
najmłodszych, Opac www, który stanowi
uzupełnienie systemu PROLIB o graficzny
interfejs WWW oraz projekt Integro, który
umożliwia współistnienie wszystkich zasobów
wrocławskich bibl iotek szkolnych, Miejskiej
Bibl ioteki Publicznej we Wrocławiu oraz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu.
Drugą część konferencji otworzyła kolejna
prezentacja pani Bożeny Boryczki pt. ”Rozwiń
kreatywność ucznia i swoją – elektroniczna
książeczka” . Pani Boryczka tym razem
przybliżyła działanie dwóch nowych aplikacji
onl ine Storybird i StoryJumper.
Storybird to aplikacja umożliwiająca tworzenie
histori i w formie internetowej książeczki
z obrazkami, którą można współtworzyć
z uczniami a później wkleić na stronę czy pokazać
na portalu społecznościowym. StoryJumper
to narzędzie, które podobnie jak Storybird pozwala
na tworzenie książeczek. Obie aplikacje mogą
stanowić świetną alternatywę na urozmaicenie
lekcji , szczególnie do nauczania językowego,
np. do tworzenia opowiadań w sposób kreatywny.
„Kompetencje nauczyciela w szkole XXI
wieku” to temat wystąpienia przygotowanego
przez konsultanta Dolnośląskiego Ośrodka
Doskonalenia Nauczyciel i w Jeleniej Górze pana
Jarosława Majskiego. W zastępstwie pana
Wystąpienie pani Bożeny Boryczki.
Wystąpienie pani Elżbiety Szczęsny oraz pana Marcina
Malinowskiego.
20
Majskiego temat został zreferowany przez panią
Noemi Nikończuk-Kowalczyk. Prelegentka
zwróciła uwagę na potrzebę wykorzystania
nowoczesnych technologii w nauczaniu
i zarządzaniu szkołą oraz na kompetencje
nauczyciela w Unii Europejskiej.
Wśród kompetencji związanych z procesem
uczenia się/nauczania wymienia się umiejętność
włączenia technologii informacyjno-
komunikacyjnej do codziennego funkcjonowania
uczniów. Przy czym mówiąc o zastosowaniu
nowoczesnych technologii w edukacji , autorka
podała przykłady zastosowań narzędzi dostępnych
już dzisiaj we współczesnej szkole takich jak
aparat fotograficzny, telefon komórkowy
czy platforma edukacyjna.
Następny referat wygłoszony przez panią
Magdalenę Pil ińską – autorkę sprawozdania,
zatytułowany „Rewolucja w edukacji, czyli kilka
słów o rozszerzonej rzeczywistości” poruszał
zagadnienia dotyczące technologii , która zaciera
granice między światem rzeczywistym
a wirtualnym. Rzeczywistość rozszerzona jest
technologią umożliwiającą łączenie świata
rzeczywistego z komputerowym światem
wirtualnym. Swoim wystąpieniem chciałam
przybliżyć uczestnikom konferencji możliwości
zastosowania tej rewolucyjnej technologii zarówno
w edukacji , jak i w środowisku bibl iotekarskim.
Żywa reakcja zgromadzonych na prezentowane
treści dowiodła, że jest to technologia jeszcze
nieodkryta w kręgach bibl iotekarskich
i jednocześnie z ogromnym potencjałem
edukacyjnym.
Obrady konferencji zakończyło wystąpienie
pani Jolanty Kabaty z Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Dolnośląskiego, która zaprosiła
wszystkich zgromadzonych do udziału w projekcie
Dolnośląska e-Szkoła, którego głównym celem jest
uruchomienie platformy edukacyjnej oferującej
szerokie spektrum e-usług edukacyjnych dla
uczniów i nauczyciel i dolnośląskich szkół
i placówek.
Trzecia część konferencji miała formę
warsztatową. Zajęcia były realizowane w trzech
równoległych grupach i zostały przeprowadzone
przez pracowników Dolnośląskiej Bibl ioteki
Pedagogicznej we Wrocławiu – Beatę
Malentowicz, Alinę Dyrek i Magdalenę Pil ińską.
Pierwsza grupa uczestniczyła w warsztatach
pt. : „Prezi bez tajemnic, czyli o prezentacji
multimedialnej inaczej” , których celem było
przybliżenie uczestnikom programu Prezi. Druga
grupa uczestniczyła w zajęciach mających na celu
zapoznanie z aplikacjami graficznymi onl ine pt. :
„Grafika w chmurze – edytuj, porządkuj,
publikuj” .
Wystąpienie pani Noemi Nikończuk-
Kowalczyk.
Wystąpienie pani Jolanty Kabaty.
21
„Recepta na skuteczny komunikat w prasie
i Internecie” to temat zajęć trzeciej grupy
warsztatowej. Uczestnicy szkolenia zapoznali się
ze skutecznymi zasadami tworzenia komunikatu
informacyjnego.
Liczna frekwencja, żywe dyskusje w kuluarach
tegorocznej konferencji z cyklu Szkolne Centra
Multimedialne, dowodzą niesłabnącego wciąż
zainteresowania tematyką związaną
z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi.
Zapraszamy serdecznie do udziału w kolejnych
odsłonach październikowych konferencji z cyklu
Szkolne Centra Multimedialne i do zobaczenia!
Kontakt z autorem:
m.pil inska@ wroclaw.dbp.wroc.pl
22
Anna Pawełków
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
KONFERENCJA EDUKACJA INFORMACYJNA
I MEDIALNA ARCHIPELAGI WIEDZY,
4-5 PAŹDZIERNIKA 201 2 r.
relacja
Zamysłem organizatorów sympozjów było zebranie praktycznych wskazówek na temat realizacji edukacji
informacyjnej i medialnej, a także zaprezentowanie metod i technik pracy z użytkownikami informacji.
Konferencja Edukacja informacyjna i medialna,
mająca międzynarodową rangę, była pierwszym
tego typu wydarzeniem w Polsce. Spotkanie
adresowane było głównie do bibl iotekarzy
z różnych typów bibl iotek, nauczyciel i ,
przedstawiciel i instytucj i kultury, organizacji
pozarządowych, a także wszystkich pasjonatów tej
tematyki. Organizatorami EIM byli młodzi
członkowie Komisj i ds. Edukacji Informacyjnej
(KEI) Zarządu Głównego Stowarzyszenia
Bibl iotekarzy Polskich oraz Bibl ioteka
Uniwersytecka w Warszawie. Partnerami
spotkania byli : Aleph Polska - jedyny w Polsce
dystrybutor systemu bibl iotecznego Aleph,
a także Dolnośląska Szkoła Wyższa, prywatna
uczelnia wrocławska. Starannie przygotowany
program wystąpień oraz wartkie podejście
do prezentowanych zagadnień przez prelegentów
sprawiły, że było to wyjątkowe wydarzenie
dla środowiska bibl iotekarskiego.
Głównymi zamierzeniem konferencji było m. in. :
ukazanie praktycznego wymiaru edukacji
informacyjnej i medialnej oraz rol i bibl ioteki
w tym procesie. Następnym było zwrócenie uwagi
na współpracę, jaka powinna zostać nawiązana
pomiędzy bibl iotekarzami a innymi instytucjami
kultury, bo dzięki niej możliwe jest prowadzenie
wszelkich działań związanych z edukacją
informacyjną i medialną. Ważne okazało
się również wskazanie, jakie metody i techniki
należy wprowadzić do nauczania aby ulepszyć
pracę z użytkownikami informacji , a także w jaki
sposób realizować ideę edukacji informacyjnej.
W pierwszym dniu konferencji prelegentka, dr
hab. Maria Próchnicka w referacie pt. „Kształcenie
kompetencji informacyjnych studentów
w kontekście wdrożenia Krajowych Ram
Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego” omówiła
m. in. skutki wdrożenia Krajowych Ram Kwalifikacji
dla szkół wyższych. Kluczowe Europejskie Ramy
Kwalifikacji to w uproszczeniu powiązanie
różnorodnych systemów kwalifikacji
występujących w krajach europejskich do jednego
uniwersalnego wzorca. Dzięki wprowadzeniu
23
wspólnego układu odniesienia, uczelnie
oraz pracodawcy w sposób łatwy będą w stanie
zrozumieć i porównać kwalifikacje zdobyte
w różnych krajach i systemach edukacji .
Kolejne wystąpienia podzielone były na dwie
sesje: Edukacja informacyjna i medialna
w szkole, której moderatorem była dr Renata
Piotrowska oraz Edukacja informacyjna
na uczelni , której gospodarzem była Matylda
Filas. Podczas pierwszej sesj i omówione zostały
następujące referaty: „Kompetencje i zachowania
informacyjne uczniów – między oczekiwaniami
a paradoksem”. Autorkami były prof. UWr dr hab.
Bogumiła Staniów oraz dr Renata Piotrowska.
Kolejnym omówionym tematem było:
„O możliwościach partnerstwa rodziny i szkoły na
rzecz edukacji informacyjnej i medialnej” Damiana
Muszyńskiego. Z kolei dr Grzegorz Stunża w
referacie pt. „Dzieci sieci” - wyzwanie dla szkoły
i edukatorów medialnych” skupił się na ogóle
kompetencji sieciowych i komunikacyjnych
uczniów. Kolejne ciekawe wystąpienia
przygotowali : Marcin Wilkowski „O kompetencjach
etycznych w korzystaniu z mediów” oraz dr Marcin
Grynberg „Samopomoc szkolna. Bibl iotekarz,
nauczyciel - dwa bratanki”.
Druga sesja objęła takie referaty,
jak: „Kreowanie i promocja oferty edukacyjnej
bibl ioteki akademickiej” Ewy Rozkosz. Omówiono
tworzenie oferty szkoleń (obowiązek-tradycja-
strategia) oraz promocję i elastyczną ofertę
jaką powinna kierować się bibl ioteka akademicka,
aby przyciągnąć do siebie jak największą ilość
użytkowników. Następnie dr Emanuel Kulczycki
wystąpił z referatem pt. „Kompetencje
informacyjne badacza komunikacji”, gdzie zostały
przedstawione m. in. relacje naukowiec
- bibl iotekarz.
Późniejsze wystąpienia należały
do zagranicznych gości. Referat pt. „Approaches
to embedding Information Literacy at Cardiff
University” przedstawiła Rebecca Mogg,
która jest bibl iotekarką na Uniwersytecie Cardiff
a prof. Serap Kurbanoglu, który jest dziekanem
Wydziału Zarządzania Informacją Uniwersytetu
w Hacettepe w Turcji przedstawił tekst
pt. „Evaluation Strategies and Tools for Information
Literacy Programmes in Higher Education”.
Prelegent zajmuje się m. in. technologią
informacyjną oraz kształceniem ustawicznym.
Z kolei funkcję edukacji informacyjnej
szczegółowo zilustrowała Anna Tonakiewicz-
Kołosowska. Przybliżyła zagadnienie „Rola
edukacji informacyjnej w procesie kształcenia
w uczelni wyższej na przykładzie Politechniki
Warszawskiej”.
Na zakończenie dnia uczestnicy konferencji mogli
zaprezentować temat dobrych praktyk w bibl iotece
podczas Sesji Pecha-Kucha czyli
sześciominutowych prezentacji .
Autor: woodleywonderworks
Żródło: http: //www.fl ickr.com/photos/73645804@N00/440672445
24
Drugi dzień konferencji rozpoczął się sesją
Rozwój kompetencji informacyjnych w toku
edukacji pozaformalnej / nieformalnej ,
której moderatorem była Ewa Rozkosz.
Z wszystkich wystąpień na uwagę zasługuje
referat Barbary Gubernat „Sieć szyta na miarę
- jak profi lowanie treści w Internecie ogranicza
dostęp do wiedzy”, która w ciekawy sposób
omówiła ograniczenia jakie nakłada
się na użytkowników w Internecie.
Przez te ograniczenia internauta korzysta jedynie
z okrojonych wiadomości, niepełnych treści.
Niewątpl iwie ma w pewien sposób ograniczony
dostęp do wiedzy, a także może być
„kontrolowany”, ponieważ każdy jego ruch
jest prawdopodobnie śledzony.
Ostania sesja tego dnia, czyl i Edukacja
informacyjna - wspólna rzecz, prowadzona
przez Annę Dąbrowską, była zwieńczeniem
dwóch dni konferencji i okazją do wspólnej debaty
uczestników na temat edukacji informacyjnej
i medialnej. Panel zakończył się żywą i ciekawą
dyskusją zebranych, wysnuciem licznych
wniosków oraz przedstawieniem planów
na przyszłość.
Kontakt z autorem:
25
Takim wydarzeniem były zorganizowane przez
Centrum Promocji Informatyki jednodniowe
warsztaty poświęcone cyfryzacji zbiorów
bibl iotecznych, które odbyły się 25 września 201 2
r. w Warszawie. W programie szkolenia
uwzględniono zagadnienia ściśle związane
z tworzeniem zasobów cyfrowych:
1 . Metodologia pracy w procesie tworzenia
bibl iotek cyfrowych (dr Henryk Hollender),
2. Aspekty techniczne. Problemy digital izacj i
(Aleksander Trembowiecki),
3. Zarządzanie procesem powstawania zasobów
cyfrowych (Dorota Czarnocka-Cieciura),
4. Aspekty prawne bibl iotek cyfrowych (Barbara
Szczepańska).
Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna
we Wrocławiu w proces tworzenia zasobów
cyfrowych włączyła się już w 2006 r. , najpierw
poprzez wprowadzenie usługi skanowania
artykułów z czasopism, których opisy
bibl iograficzne znajdują się w bazie Edukacja,
a następnie poprzez przystąpienie do konsorcjum
Dolnośląska Bibl ioteka Cyfrowa zainicjowanego
przez Politechnikę Wrocławską. Trudny etap
utworzenia bibl ioteki cyfrowej nasza instytucja ma
zatem za sobą. Jaka jest więc korzyść
z uczestnictwa w szkoleniu poświęconym takiej
tematyce? Jest ich z pewnością kilka:
1 . Możliwość porównania własnych doświadczeń
z doświadczeniami innych.
2. Możliwość skorzystania z podpowiedzi
w trudnych i dyskusyjnych kwestiach, z którymi
spotykają się twórcy repozytoriów i bibl iotek
cyfrowych (np. dotyczącymi prawa
autorskiego).
O potrzebie dokształcania się bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej, ich nieustannego
uzupełniania i weryfikacji wiedzy już nabytej zapisano wiele stron. Wobec szybkiego tempa rozwoju nauki i
nowych technologii informacyjnych tylko permanentna edukacja może zapewnić odpowiedni poziom
kompetencji zawodowych. Świadomi tego faktu pracownicy Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej we
Wrocławiu każdego roku uczestniczą w licznych kursach, szkoleniach i konferencjach organizowanych
zarówno przez samą placówkę jak i różnorodne instytucje na terenie całego kraju.
26
3. Możliwość perspektywicznego spojrzenia
na własne działania, skonfrontowania jakości
pracy z dzisiejszymi standardami
obowiązującymi w Polsce.
Inna sprawa, co dobitnie podkreśl i ł podczas
warsztatów jeden z prelegentów, Aleksander
Trembowiecki, w Polsce brak jest w zakresie
digital izacj i standardów sensu stricto. W 2006 r.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
powołało zespół ds. digital izacj i , w obrębie którego
działał zespół roboczy ds. standardów
technicznych digital izowanych obiektów. Efektem
pracy zespołu jest publikacja : [Standardy
w procesie digitalizacji obiektów dziedzictwa
kulturowego. Red. G. Płoszajski. Warszawa:
Bibl ioteka Główna Politechniki Warszawskiej,
2008. ]. Jest to jedyne jak do tej pory tego typu
wydawnictwo w Polsce, traktowane jako
obowiązkowy podręcznik dla twórców bibl iotek
cyfrowych. Publikacja uważana jest raczej za zbiór
zaleceń, mających charakter fakultatywny,
a nie jako odgórne wytyczne, których należy
bezwzględnie przestrzegać. Fakt ten potwierdziło
przeprowadzone w 2011 r. badanie
przeprowadzone w 88 bibl iotekach tworzących
lub współtworzących bibl ioteki cyfrowe. Było
bardzo szczegółowe (ankieta składała się z 26
stron) i obejmowało różnorodne aspekty praktyk
stosowanych w zakresie digital izacj i w Polsce.
Przyczyny tego stanu rzeczy, autor badania
upatrywał w fakcie, że publikacja powstała dopiero
dziesięć lat po tym jak rozpoczęto w Polsce
digital izację. Instytucje, które się nią zajmowały
miały więc czas, aby stworzyć własne procedury
postępowania i mimo zaleceń zawartych
w Standardach3 kierują się właśnie tymi
procedurami. Oczywiście nie mogą
one diametralnie odbiegać od zasad
obowiązujących na polskim gruncie bibl iotek
cyfrowych, ale skoro wypracowane własnym
doświadczeniem normy sprawdzają się, dlaczego
z nich rezygnować? Ważne jednak,
aby w ten sposób nie stracić z oczu faktu, ze
technologia idzie nieubłaganie naprzód i wciąż
pojawiają się nowe rozwiązania, szczególnie
w zakresie oprogramowania, które należałoby
wprowadzać mając na uwadze dobro użytkownika,
dla którego bibl ioteka cyfrowa, podobnie
jak bibl ioteka tradycyjna, ma być warsztatem
pracy. Spotkania, jak chociażby to w Warszawie,
dają możliwość zaktual izowania swojej wiedzy
i upewnienia, że działania DBP we Wrocławiu idą
w dobrym kierunku.
Patrząc zatem przez pryzmat informacji
uzyskanych podczas wrześniowych warsztatów,
wydaje mi się, że mogę stwierdzić,
iż Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna
we Wrocławiu nie pozostaje w tyle w procesie
digital izacj i własnych zasobów. Choć liczba
publikacji zamieszczonych w DBC nie jest zbyt
duża, to na pewno nie możemy się wstydzić ich
jakości, a już na pewno spełniamy kryteria, które
są wyznacznikami dobrej bibl ioteki cyfrowej:
-----------------------
1 Standardy w procesie digital izacj i obiektów dziedzictwa
kulturowego. Pod red. G. Płoszajskiego. Warszawa: Bibl ioteka
Główna Politechniki Warszawskiej, 2008.
2 Badanie przeprowadzono w 88 bibl iotekach tworzących lub
współtworzących bibl ioteki cyfrowe. Było bardzo szczegółowe
(ankieta składała się z 26 stron) i obejmowało różnorodne
aspekty praktyk stosowanych w zakresie digital izacj i w
Polsce. Spotkania, jak chociażby to w Warszawie, dają
możliwość zaktual izowania swojej wiedzy i upewnienia,
że nasze działania idą w dobrym kierunku.
Autor: Wiertz Sebastian
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/361 69570@N08/55847531 06
27
1 . Zasób o wyraźnie zarysowanym profi lu
i skierowany do konkretnego odbiorcy.
2. Publ ikacja pełnotekstowa, z możliwością
przeszukiwania za pomocą różnych kryteriów.
3. Opis dokumentów zawierający informacje
o wersj i cyfrowej oraz jej źródle – dokumencie
pierwotnym.
4. Linkowanie od zapisu w katalogu do zapisu
w bibl iotece cyfrowej (wciąż niewiele bibl iotek
stosuje tę zasadę).
5. Uczestnictwo w konsorcjum DBC,
które nawiązało współpracę z Europeaną
oraz ViFaOst, dzięki czemu nasze zbiory
są dostępne dla mieszkańców całej Europy.
Kontakt z autorem:
28
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
BIBLIOTEKI CYFROWE – ORGANIZACJA
– PRAWO – FUNKCJONOWANIE
relacja z konferencji z 1 6 listopada 201 2 roku
W dniu 1 6 listopada 201 2 r. w Dolnośląskiej Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu odbyła się konferencja
nt. „Biblioteki cyfrowe – organizacja – prawo – funkcjonowanie” inaugurująca proces edukacji w zakresie
digitalizacji zbiorów bibliotecznych i długookresowego przechowywania zasobów cyfrowych. Artykuł
relacjonuje przebieg sympozjum.
Współorganizatorem sympozjum (obok DBP
we Wrocławiu) była Korporacja Bibl iotekarzy
Wrocławskich. Prelegentów reprezentowali
bibl iotekarze pracujący we wrocławskich
bibl iotekach naukowych, jak : Bibl ioteka
Uniwersytecka, bibl ioteki specjal istyczne UWr,
Bibl ioteka Główna Politechniki i inne. Spotkanie
obejmowało ponad 1 0 referatów. Kolejni
prelegenci wskazywali sposoby zaspokajania
potrzeb użytkowników na nowe usługi
bibl ioteczne. Program konferencji aczkolwiek
ciekawy, był bardzo napięty. Tematy były
przekazywane w jasny sposób, jedynie ich wielość
okazała się męcząca.
Prowadzącą była pani Ewa Grabska.
Słowo wstępne wygłosiła pani prof. Maria
Pidłypczak-Majerowicz, która porównała
aktywność nowoczesnej bibl ioteki
do przedsiębiorstwa naukowego. Jej zdaniem
obecne nowoczesne bibl ioteki są bardziej
aktywne, innowacyjne, otwarte na technologiczne
rozwiązania, dzięki czemu lepiej real izują potrzeby
coraz młodszych pokoleń czytelników. Wszystkie
referaty zaprezentowane na sesji zostały
zamieszczone w wydawnictwie pod tym samym
tytułem. Ich jakość zdecydowanie podnoszą
recenzje naukowe wystawione przez panią
profesor.
Ponadto tegoroczna konferencja została
uatrakcyjniona trzema referatami zamówionymi.
Prowadzącą była pani Ewa Grabarska.
29
Z pierwszym proszonym wykładem
pt. „Digital izacja utworu – zagadnienia wybrane”
wystąpiła dr Justyna Balcarczyk z Wydziału
Prawa, Administracj i i Ekonomii Uniwersytetu
Wrocławskiego. Zainteresowała zebranych
interpretacją ustawy o prawie autorskim, dającej
twórcy wyłączne uprawnienie do używania
lub udzielania zgody innym osobom na używanie
jego dzieła w określony sposób.
Drugim podjętym tematem były „Dzieła
osierocone szansą dla bibl iotek”. Pan Marcin
Skrabka – redaktor naczelny Wydawnictwa Good
Books oraz wykładowca z Uniwersytetu
Wrocławskiego, przybliżył problem dzieł
osieroconych. Wyjaśnił, czym jest takie dzieło,
tłumacząc, że to utwór, do którego
prawdopodobnie nie wygasły autorskie prawa
majątkowe, ale też jednocześnie
nie ma możliwości dotarcia do właściciel i tych
praw. Jest to o tyle istotne, gdyż z braku
zarejestrowanych danych o właścicielach praw
majątkowych znaczna część utworów, które
powinny się w niej znaleźć w tzw. domenie
publicznej, pozostaje niejasna prawnie, ze szkodą
oczywiście dla czytelników. Żywe tempo
prowadzenia i interesujące treści to z pewnością
atuty tego wystąpienia.
Wiele bibl iotek, archiwów oraz instytucj i
podejmuje różnego rodzaju inicjatywy mające
na celu tworzenie zasobów cyfrowych,
lecz w dużej mierze działania
te są nieuporządkowane. Pan Tomasz Kalota,
redaktor i wydawca serwisu digital izacja.pl,
Wystąpienie pani prof. Mari i Majerowicz.
Wystąpienie pani dr Justyny Balcarczyk.
Wystąpienie pana Marcina Skrabka.
Wystąpienie pana Tomasza Kaloty.
30
przedstawił artykuł napisany we współautorstwie
z Marcinem Szalą pt. „Bibl ioteka cyfrowa
miejscem życia czy wegetacji dla cyfrowej
publikacji?”. Panowie podsuwają rozwiązania
informatyczne, np. tzw. granulację treści, co czyni
informację – zdaniem prelegenta – bardziej
mobilną. Dzięki temu można dokładniej
odwzorować strukturę publikacji , osobno
eksponując i pozycjonując
jej fragmenty, ale jednocześnie nie naruszając
integralności całej publikacji .
O projekcie „Repozytorium Cyfrowego
Instytutów Naukowych – RCIN”
współfinansowanym przez Unię Europejską
opowiadała pani Beata Górczyńska. Pomysł
ciekawy dla ludzi nauki, gdyż znajduj
się tu różnego typu publikacje: książki,
czasopisma, kartoteki i inne dokumenty
gromadzone przez polskie instytuty naukowe.
Pani Joanna Czyrek wygłaszając referat
pt. „e-czytanie w Polsce – rozważania o zaletach
i wadach e-książek” podjęła temat książek
elektronicznych. Wiele osób wraz z momentem
ich pojawienia się zapowiadało koniec ery książki
drukowanej. Nie stało się tak, a wręcz książka
drukowana jest wynalazkiem o niezaprzeczalnych
walorach. Bowiem książka drukowana
i elektroniczna mogą funkcjonować obok siebie
i być wybierane przez czytelnika w zależności
od sytuacji i potrzeby. Zdaniem prelegentki, choć
może już niedługo elektroniczne książki
i czasopisma będą równie popularne
jak ich papierowe odpowiedniki, to jednak
z pewnością nie przytłoczą zalet tradycyjnego
czytania.
Autorką kolejnego ciekawego wystąpienia
pt. „Metadane i paradane - różnice (zarys tematu)”
była pani Edyta Kotyńska. Słuchaczy wprowadziła
w świat kreowania wirtualnej rzeczywistości.
Rozwój komputerowych technik wizualizacji
stwarza możliwości ochrony i popularyzacji
dziedzictwa kulturowego. Istnieją coraz bardziej
doskonałe narzędzia służące do przestrzennego
obrazowania zabytków. W praktyce podejmowane
są kolejne przedsięwzięcia i tworzone są kolejne
wirtualne zabytki przez profesjonalistów
oraz osoby pasjonujące się wizualizacją.
W Internecie można przyjrzeć się zabytkom w 3D,
które udostępniono w Europeanie. Znany
w polskim środowisku bibl iotek cyfrowych
jest wirtualny Przewodnik Lublin 2.0 – projekt
Wystąpienie pani Beaty Górczyńskiej.
Wystąpienie pani Jolanty Czyrek.
Wystąpienie pani Edyty Kotyńskiej.
31
real izowany przez Ośrodek Brama Grodzka.
Do realizacji przedsięwzięcia wykorzystano
technologię Google Earth oraz materiały
z Bibl ioteki Multimedialnej, aby np. odwzorować
nieistniejącą dzielnicę żydowską w Lublinie.
Nawiązując do głównego wątku referatu
metadane doczekały się standardów i formatów,
a dla paradanych są one tworzone. Toczy
się również międzynarodowa i interdyscyplinarna
dyskusja o znaczeniu wizualizacji , jako metodzie
badawczej. Autorka zwróciła uwagę
na konieczność opracowania rzetelnej
metodologii , która gwarantowałaby historyczną
wiarygodność w rekonstrukcji zabytków.
Na rolę bibl iotek w propagowaniu otwartego
dostępu do zasobów nauki zwróciła uwagę pani
Anna Wałek przedstawiając referat pt. „Rola
bibl iotek naukowych w propagowaniu inicjatywy
Open Access w Polsce”.
Stanowią one bowiem nie tylko źródło
materiałów naukowych, ale również mogą
i powinny przekonywać środowiska naukowe
w zakresie wykorzystania i tworzenia otwartych
zasobów (jak artykuły naukowe, e-booki, a także
zdigital izowane podręczniki, skrypty itp.). Wartość
dla rozwoju nauki mają również rozprawy
doktorskie oraz prace dyplomowe i magisterskie.
Do pozostałych źródeł, które dzięki Open Access
również znalazły się w powszechnym obiegu,
należą m. in. raporty badawcze, sprawozdania,
komentarze i recenzje, dyskusje na forach
i blogach naukowych, materiały dydaktyczne,
edukacyjne i szkoleniowe. Wachlarz źródeł
możliwych do udostępnienia w wolnym dostępie
jest szeroki i zależy w zasadzie tylko od inwencji
naukowców i zespołów badawczych
oraz od technologii .
Prelegentka skrótowo zaprezentowała tworzone
przez bibl ioteki repozytoria oraz przedstawiła
bibl ioteki cyfrowe, gromadzące materiały typu
Open Access.
Temat bibl iotek cyfrowych jest coraz częściej
poruszanym tematem na konferencjach, czy
seminariach. Doktorantki, pani Emil ia Klich
oraz Karina Nabiałczyk (obie z Instytutu Informacji
Naukowej i Bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu
Wrocławskiego) przedstawiły referat nt. „Polskie
bibl ioteki cyfrowe - projekt bazy bibl iograficznej”.
W referacie przedstawiono mikroprojekt
przeprowadzony w ramach zajęć dydaktycznych
w Instytucie Informacji Naukowej
i Bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu
Wrocławskiego. Jego celem było zgromadzenie
l iteratury dotyczącej polskich bibl iotek cyfrowych.
Omówione zostały główne założenia projektu
oraz narzędzia wykorzystane przy zbieraniu
bibl iografi i (menedżery bibl iografi i Mendeley,
Zotero).
Wystąpienie pani Anny Wałek.
Wystąpienie Emil i i Kl ich oraz Kariny Nabiałczyk.
32
Z tematem „Zbiory cyfrowe w systemie
bibl iotecznym Aleph” wystąpiła pani Wiesława
Jędrzejewska z Dolnośląskiej Bibl ioteki
Pedagogicznej. Zaprezentowała moduł
zarządzania cyfrowymi zbiorami w systemie
bibl iotecznym Aleph w wersji 1 8. Omówiła również
sposoby prezentacji cyfrowych zbiorów
użytkownikom Bibl ioteki w systemie Aleph oraz w
serwisie wyszukiwawczym Primo. Przedstawione
rozwiązania wspomagają bibl iotekę
w przechodzeniu do nowej rzeczywistości
zasobów zintegrowanych, w której książki
i czasopisma współistnieją z materiałami
audiowizualnymi i dźwiękowymi.
Każda bibl ioteka cyfrowa działająca w naszym
kraju (obecnie istnieje 85 instytucj i tego typu)
ma przyjęty model organizacji
oraz funkcjonowania repozytorium cyfrowego.
W artykule „Funkcjonowanie Dolnośląskiej
Bibl ioteki Cyfrowej i organizacja pracy Zespołu
Bibl ioteki Cyfrowej Bibl ioteki Głównej i OINT
Politechniki Wrocławskiej” prowadząca pani
Agnieszka Wójcik z Bibl ioteki Głównej i OINT
Politechniki Wrocławskiej przedstawiła
funkcjonowanie Konsorcjum DBC (zrzeszającego
kilkanaście uczelni wyższych i instytucj i
regionalnych z terenu Wrocławia i okolic)
ze szczególnym naciskiem na opis pracy
oraz obieg dokumentów prowadzony w Zespole
Bibl ioteki Cyfrowej BGiOINT PWr, który nadzoruje
pracę innych bibl iotek cyfrowych wchodzących
w skład Konsorcjum.
Okazuje się, że i mniejsze bibl ioteki mają
aspiracje do tworzenia własnych kolekcji
cyfrowych. Przekonywała o tym słuchających pani
Maria Bosacka z Bibl ioteki Instytutu Pedagogiki
Uniwersytetu Wrocławskiego. Treści zawarła
w referacie pt. „Tworzenie specjal istycznych
kolekcji cyfrowych w ramach Bibl ioteki Cyfrowej
Uniwersytetu Wrocławskiego na przykładzie
bibl iotek cyfrowych w Instytutach Pedagogiki
i Psychologii UWr”. Autorka omówiła problemy,
jakie muszą pokonać bibl iotekarze tworzący
mniejsze kolekcje cyfrowe.
Wzrost zainteresowania Polaków swym
miejscem zamieszkania, tzw. „małą ojczyzną”,
nastąpił po 1 989 r. A po wstąpieniu Polski do Unii
Wystąpienie pani dr Wiesławy Jędrzejewskiej. Wystąpienie pani Agnieszki Wójcik.
Wystąpienie pani Mari i Bosackiej.
33
Europejskiej zaczęto skutecznie promować
wszelkie przejawy działalności regionalnej.
W Karcie regionalizmu polskiego, uchwalonej
na V Kongresie Regionalnych.
Towarzystw Naukowych (Wrocław, 25.09.1 994
r.), w punkcie 8 czytamy: „Treści regionalne
powinny stanowić istotną część programów
działalności instytucj i i organizacji życia
kulturalnego, a w szczególności muzeów, bibl iotek
i domów kultury”. Hanna Pacholska z Bibl ioteki
Uniwersyteckiej we Wrocławiu w swoim
wystąpieniu z referatem pt. „Zbiory regionalne
w bibl iotece cyfrowej na przykładzie Bałtyckiej
Bibl ioteki Cyfrowej i Wejherowskiej Bibl ioteki
Cyfrowej” dowiodła, że bibl ioteka powinna
funkcjonować jako „centrum oraz kopalnia wiedzy
na temat społeczności lokalnych”.
Podsumowanie
Bl isko 1 00 gości sympozjum miało okazję
wysłuchać ciekawych wystąpień prelegentów
prezentujących ich własne doświadczenia
zdobywane w trakcie prac nad organizowaniem
systemu udostępniania zbiorów w formie
elektronicznej. Zbiory bibl ioteczne to wyjątkowo
cenny element dziedzictwa kulturowego, którego
ochrona jest powinnością bibl iotekarzy.
Technologia cyfrowa, jaką jest digital izacja,
stanowi dobrą formę zabezpieczania cennych
zbiorów w bibl iotekach.
Organizatorzy konferencji chciel iby,
aby organizowane sympozja stały się miejscem
zetknięcia praktyki z nauką. Pozwala to na głębszą
analizę wybranego tematu.
Jak wskazuje żywe zainteresowanie
ich odbiorców, tego typu spotkania to z pewnością
sprzyjająca okoliczność ułatwiająca wymianę
doświadczeń zawodowych oraz skłaniająca
do integracji środowiska bibl iotekarskiego.
Kontakt z autorem:
Wystąpienie pani Hanny Pacholskiej.
34
Autorka artykułu przedstawiła różne narzędzia graficzne dostępne w Internecie. Zwróciła uwagę na ciekawe
możliwości aplikacji graficznych online, omówiła ich funkcje. Narzędzia te są bardzo przydatne w pracy
nauczyciela.
Bywa, że obraz czy inna forma graficzna,
przekazuje więcej treści niż tekst. Prawda
ta znana jest od dawna, a w dobie powszechności
Internetu stosowana na każdym kroku. Nauczyciel
chcący opatrzyć swoją prezentację grafiką,
unaocznić jakiś problem na lekcji
ma do dyspozycji szereg serwisów,
które udostępniają grafikę na licencji Creative
Commons. Wystarczy odwiedzić takie strony,
jak Flickr CC czy zadać pytanie w wyszukiwarce
CC Search lub skorzystać z zaawansowanej
przeglądarki Google według prawa
do użytkowania grafiki, by znaleźć obraz,
który można wykorzystać w swojej pracy.
Niekiedy jednak potrzebujemy użycia grafiki
ściśle powiązanej z tematem pracy, dopasowanej
do potrzeb. Co zrobić, by taką grafikę stworzyć? –
można oczywiście zapisać się na odpowiedni
kurs, można spędzić wiele godzin samodzielnie
ucząc się tworzenia grafiki lubZ spróbować
czegoś innego, czegoś prostszego – skorzystać
z edytorów grafiki dostępnych online.
Niewątpl iwie część z tych programów wymaga
posiadania pewnych umiejętności, są jednak
również takie, które z powodzeniem obsłuży laik.
Więcej - programów, o których wspomnę
w artykule nie trzeba nawet instalować
na komputerze, są one dostępne z poziomu
przeglądarki internetowej. Jeśl i więc nauczyciel
pracuje na innym komputerze w szkole
Autor: Camdiluv ♥'s photostream,
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/33990680@N07/44411 551 57
Autor: fsphil
Źródło: http: //commons.wikimedia.org/wiki/Fi le:Clouds_from_above. jpeg
35
Proste w obsłudze edytory
PicMonkey - to edytor grafiki dostępny
online - przystępny, intuicyjny i łatwy
w obsłudze, a jednocześnie dostarczający
szeregu przydatnych narzędzi. Grafikę
można edytować w prosty sposób, poprzez
swobodne posługiwanie się efektami.
Można je dodawać za pomocą jednego
kliknięcia.
Na stronie głównej znajdują się dwie
możliwości, z których warto skorzystać.
1 . Kl ikając Edit a Photo można pobrać
zdjęcie ze swojego komputera
i je edytować.
2. Otworzenie Create a Collage pozwoli
na tworzenie kolaży ze zdjęć – wybór
kształtów ramek jest tu ogromny, łatwo
uzyskać ich pożądany kolor, szerokość i
niż w domu lub jeśl i ma problem z instalowaniem
oprogramowania na szkolnym komputerze,
to rozwiązanie tej kwesti i poprzez korzystanie
z oprogramowania dostępnego w chmurze - czyli
onl ine - jest tu dobrym pomysłem.
Edytory grafiki dostępne online w większości
są darmowe, można z nich korzystać za pomocą
nawet słabego komputera, najczęściej
nie wymagają rejestracji . Aplikacje te działają
w oknie przeglądarki, często w oparciu
o technologię flash, dlatego aby z nich korzystać,
należy zainstalować wtyczkę Adobe Flash Player.
Edytory grafiki onl ine możemy podziel ić
na te, które są bardzo proste w obsłudze
i nie wymagają większej wiedzy z tego zakresu
oraz na te znacznie bardziej zaawansowane,
w swojej budowie i działaniu przypominające
program Gimp czy Photoshop.
Pierwsze edytory, o których wspomniałam,
przeznaczone są do szybkiej, podstawowej,
obróbki zdjęć. Nauczyciel może skorzystać
z narzędzi służących do prostej edycji
(kadrowanie, rozjaśnianie, zmiana rozmiaru zdjęć,
obracanie, usuwanie efektu czerwonych oczu).
Oprócz wymienionych mają one również bardziej
zaawansowane instrumenty, pozwalające
na dokonywanie edycji w prostszy sposób, który
w innym wypadku wymagałby znacznej wiedzy.
Edytory mają też inne możliwości, od edycji
portretu po udostępnianie barwnych fi ltrów,
dodawanie tekstu, ozdabianie zdjęć obrazkami,
nakładkami, ramkami, teksturami czy dymkami.
Narzędzia te mogą być przydatne np.
do tworzenia grafiki na potrzeby prezentacji
multimedialnych, tabl icy interaktywnej, strony
internetowej szkoły czy kursów e-learningowych.
Natomiast połączenie możliwości kompilowania
kolaży i dodawania do nich dymków, nauczyciel
może wykorzystać do przygotowania komiksów
wraz z uczniami, czy relacj i ze szkolnych
przedsięwzięć. Edytory grafiki dostępne online
umożliwiają też często na pracę warstwach,
wszystkie obsługują format JPG, a część z nich
PNG.
36
wielkość. Zdjęcia pobrane z komputera
w celu stworzenia kolażu przeciąga
się do ramek na zasadzie „przeciągnij”
i „upuść”. Zdjęcia można dopasowywać
do ramek, w celu uzyskania najlepszego
ujęcia, same ramki kolażu program również
pozwala dowolnie przesuwać.
Podstawowe edycje
1 . Edycja opiera się na podstawowych
funkcjach.
2. Przycinanie – opcja działa poprzez
przeciąganie kółek znajdujących
się w rogach zdjęcia.
3. Kl iknięcie na przycisk Apply uaktywni
edycję zdjęcia.
Pozostałe narzędzia podstawowej edycji
używa się w podobny sposób. Są to:
- obracanie – poprzez kliknięcie strzałeczki
w prawo lub lewo zdjęcie się obraca.
- rozjaśnianie, zmiana kolorystyki, ostrości,
poprzez przesunięcie suwaka.
- zmiana rozmiaru zdjęcia – poprzez
zmianę wartości l iczbowych.
Filtry
1 . Program daje dostęp do różnorodnych,
ciekawych i trafnie dobranych fi ltrów, dzięki
którym zdjęcie może przybrać zupełnie
inny wygląd.
2. Istnieje możliwość zmiany intensywności
danego fi ltru poprzez operowanie opcją
„krycie”.
3. Fi ltr do zdjęcia można dodać jednym
kliknięciem i nakładać różne fi ltry na jedno
zdjęcie.
4. Można usunąć dodany już efekt poprzez
kliknięcie w strzałki „cofni j” i „ponów”.
37
Tekst
1 . Przydatną opcją może być dodawanie
napisów do zdjęcia.
2. Kl iknięcie w przycisk Add Text powoduje
uruchomienie edycji tekstu.
3. Tekst wpisuje się w ramkę, która ukazuje
się na zdjęciu.
4. Istnieje możliwość zmiany koloru, kroju
i wielkości czcionki.
5. Tekst można swobodnie obracać,
poprzez kółeczko na górze ramki
oraz poszerzać przez kółka w rogach.
6. Zmiana krycia daje efekt znaku
wodnego.
Napisy wprowadzane są na osobnej
warstwie, co przydaje się przy edycji
i dodawaniu kolejnych elementów
do zdjęcia. Kliknięcie prawym przyciskiem
na warstwie z napisem sprawia, że można
wybrać sposób nakładania na siebie
warstw, jeżel i jest ich więcej.
Niestety tylko część z podstawnych
czcionek zawiera polskie znaki, pozostałe,
te bardzie ozdobne, już ich nie posiadają.
Symbole
Wspominałam wcześniej o możliwości
tworzenia grafiki do tablicy interaktywnej,
prezentacji multimedialnej czy dołączania
dymów do zdjęć, by utworzyć zeń komiks.
Dlatego też program:
1 . Umożliwia dodawanie do tworzonego
projektu różnych symboli .
2. Dołączanie m. in. karteczek,
komiksowych dymków, strzałek
(przydatnych w różnych instrukcjach),
etykiet.
3. Podobnie jak tekst, symbole te program
pozwala edytować: powiększać, obracać,
kolorować, zmieniać sposób ich krycia,
tak by były półprzeźroczyste, nakładać
na siebie.
38
Ramki
Prostą czynnością jest dołączanie ramek
do zdjęć. Program udostępnia kilka
ich rodzajów - z zaokrąglonymi rogami,
muzealne, polaroidowe. Można zmieniać
kolor ramek, jak też kolor i szerokość
poszczególnych elementów.
Zapisywanie projektu
1 . Projekt można zapisać poprzez opcję
Save u góry strony.
2. Poprzez przycisk Share, grafikę można
również od razu udostępnić w serwisach
Facebook, Twitter, Pinterest lub wysłać
na pocztę e-mail .
1 . Istnieje możliwość zapisu pliku jako JPG
lub PNG
2. Można dokonać wyboru jakości zapisu
pliku.
3. Projekt jest zapisywany poprzez
kliknięcie przycisku Save photo.
Pozostałe opcje programu PicMonkey
to dodawanie kilku różnych tekstur,
które można wykorzystać np. przy
tworzeniu plakatów. Udostępniane
są również edycje związane tematycznie
ze Świętami i Halloween.
Do niedawna twórcy programu
udostępnial i wiele opcji związanych
z edycją portretów, niestety obecnie część
z nich, jak i ki lka nowych, jest płatnych.
Dlatego warto polecić inny program,
który posiada większość tych możliwości,
a działa na podobnych zasadach.
iPiccy podobnie jak PicMonkey
jest prostym w obsłudze edytorem grafiki,
o przejrzystym i przyjaznym wyglądzie.
Nawet początkujący użytkownik szybko
się w nim odnajdzie.
39
Po wybraniu z górnego menu zadania, z
lewej strony ukazują się efekty, które
można wykorzystać przy edycji . Oprócz
podstawowych edycji iPiccy posiada
znacznie więcej tekstur do wykorzystania
niż PicMonkey, możliwość
zaawansowanego, a równocześnie bardzo
prostego w użyciu retuszu portretu,
dodawania fi ltrów, ramek, symboli ,
skorzystania z edytora podobnego do
Painta, oraz proste narzędzie do
edytowania kształtów (http: //ipiccy.com/).
Rozbudowane edytory
Pixlr jest edytorem online znacznie
bardziej rozbudowanym niż te, o których
wcześniej wspomniałam. Swoim
działaniem, konstrukcją i stopniem
zaawansowania przypominają bardziej
program Photoshop czy Gimp. Menu
programu i jego zawartość są bardzo
podobne, choć nie zawiera on wszystkich
funkcji . Może być ciekawą alternatywą
dla programów instalowanych na
komputerze.
Co ważne, program Pixlr obsługuje
warstwy, pozwala na tworzenie też nowych
prac, a jego interfejs dostępny jest w języku
polskim (http: //pixlr.com/editor/).
Pixlr ma również znacznie prostszą wersję
– na stronie głównej jest możliwość
przejścia do wersj i Express,
(http: //pixlr.com/express/).
Sumopaint to również rozbudowany
edytor onl ine. Podobnie jak program Pixlr
obsługuje warstwy i pozwala
na posługiwanie się bardziej
zaawansowanymi narzędziami
do rysowania, dodawania napisów,
gradientu, kształtów, symboli , zaznaczania,
fi l trów, krzywych i takich efektów,
40
Autor zdjęcia: VaMedia
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/vamedia/73909731 60/in/photostream
jak przeźroczystość czy przenikanie.
Pozwala także na tworzenie prostych
obiektów 3D.
Można go przełączyć na język polski,
kl ikając na flagę w lewym górnym rogu.
Dostępny jest pod adresem:
www.sumopaint.com/app/.
Kontakt z autorem:
41
Urszula Tobolska
Aneta Butwicka
Nauczyciele bibl iotekarze
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
REALIZACJA PROJEKTU EDUKACYJNEGO
„SZKOŁA WMIEŚCIE”
W DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ
WE WROCŁAWIU
Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu jest jedną z placówek oświatowych biorących udział w
realizacji nowego projektu edukacyjnego o nazwie „Szkoła w mieście”, zainicjowanego przez Urząd Miasta
Wrocławia. Swoje uczestnictwo w przedsięwzięciu zadeklarowało ponad 40 instytucji, jak: muzea, domy
kultury, biblioteki.
Informacje o programie
I ntencją pomysłodawców jest podniesienie
poziomu edukacyjnego i kulturalnego uczniów
wrocławskich szkół różnych szczebli . Dodatkowo
inicjatorom projektu zależało na wykorzystaniu
do celów edukacyjnych posiadanego potencjału
i miejskiej przestrzeni. Uczniowie mają
uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez
różne instytucje kulturalne stol icy Dolnego Śląska,
a także przez uczelnie wyższe oraz centra
edukacyjne. Celem projektu jest real izowanie
obowiązującej podstawy programowej w nowej
i atrakcyjnej dla uczniów formie. Decyzja, w jakim
zakresie poszczególne klasy mają
się uczyć poza szkołą, leży w gesti i
dyrektora danej szkoły.
Obok wątku edukacyjnego planowany jest jego
szerszy kontekst, tj . wzrost uczestnictwa
młodzieży w życiu kulturalnym miasta.
Zainicjowanie tego projektu ma niewątpl iwy
związek z faktem, że Wrocław w 201 6 r. stanie
się Europejską Stol icą Kultury.
Urzeczywistnienie projektu, który wprowadza
nowe sposoby nauczania i zdobywania wiedzy,
ruszyło w trybie pilotażowym
z początkiem roku
szkolnego 201 2/201 3. Do udziału
w projekcie zakwalifikowało się 1 3
szkół (szkoły podstawowe, gimnazja
i jedno liceum ogólnokształcące).
Docelowo w projekcie, wezmą udział wszystkie
wrocławskie szkoły. Program "szkoła w mieście"
w całości sfinansuje miasto, uczniowie nie
ponoszą żadnych opłat [więcej informacji na
stronie serwisu Urzędu Miejskiego Wydziału
Edukacji http: //www.wroclaw.pl/urzad_miejski].
Realizacja programu „Szkoła w mieście”
w Dolnośląskiej Bibl iotece Pedagogicznej
we Wrocławiu.
Bibl ioteka jest od samego początku otwarta
na pomysł magistratu i zainteresowana
możliwością współpracy ze szkołami. Placówka
poprzez swoją ofertę wspiera nauczanie edukacji
medialnej w szkołach ponadgimnazjalnych,
gimnazjach, a także w szkołach podstawowych.
Z placówką bibl ioteczną dotychczas podjęło
współpracę Gimnazjum nr 29 we Wrocławiu
oraz Szkoła Podstawowa nr 44, nr 63 i nr 85.
Zajęcia rozpoczęły się już we wrześniu 201 2 r.
Realizowano tematy zaproponowane przez szkoły.
Warunkiem spełnienia przez Bibl iotekę założeń
projektu była zgodność z obowiązującą podstawą
programową, dlatego opracowane przez
nauczyciel i bibl iotekarzy z DBP scenariusze
w pełni uwzględniały jej real izację.
Czas na realizację projektów edukacyjnych
poza szkołą, nie musi być zgodny z wymaganym
45-minutowym tokiem lekcji w szkole. Dlatego
też opcjonalnie trwały 60 i 90 minut. Zajęcia
bibl ioteczne odbywały się zazwyczaj w godzinach
rannych.
W pierwszym semestrze roku szkolnego
201 2/201 3 zreal izowane były
zajęcia:
Dla uczniów szkół gimnazjalnych:
1 . Jak zbudowane są słowniki? Praca
ze słownikami.
2. Tworzenie zestawienia tematycznego.
Opis bibl iograficzny.
3. Tworzenie prezentacji multimedialnej
w PowerPoint i Prezi.
Dla uczniów szkoły podstawowej:
1 . Ortografia nie jest trudna – wykorzystanie
mapy myślowej.
2. Poznajemy państwa Unii Europejskiej
– atlasy, mapy, encyklopedie (wydania
książkowe i elektroniczne).
3. Bibl ioteka nowoczesnym ośrodkiem
informacji – miejsce nauki i zabawy
(gry i zabawy słowne).
Zakładano, że kompetencjami, które uczniowie
mają zdobyć jest:
- w temacie Jak zbudowane są słowniki? Praca
ze słownikami znajomość wydawnictw
informacyjnych oraz umiejętność korzystania
z nich. Celem, który postawil i sobie prowadzący
te zajęcia nauczyciele był taki, by uczeń potrafił
korzystać ze słowników językowych i rzeczowych,
zarówno w formie książkowej jak i elektronicznej,
- w temacie Tworzenie zestawienia
tematycznego. Opis bibl iograficzny umiejętność
redagowania opisów bibl iograficznych i tworzenia
zestawień bibl iograficznych,
- w temacie Tworzenie prezentacji
multimedialnej w PowerPoint i Prezi zapoznanie
uczestników z zasadami i technikami
przygotowania ciekawych prezentacji
tematycznych,
- w temacie Ortografia nie jest
trudna – wykorzystanie mapy
myślowej podsumowanie podstawowych zasad
ortografi i polskiej,
- w temacie Poznajemy państwa Unii Europejskiej
- atlasy, mapy, encyklopedie (wydawnictwa
elektroniczne) źródłem informacji poznanie ogólnej
wiedzy na temat Unii Europejskiej, krajów
członkowskich Unii Europejskiej oraz ich
kultury,
a także podstawowej znajomości
wydawnictw informacyjnych oraz
umiejętności korzystania z nich,
- w temacie Bibl ioteka nowoczesnym
ośrodkiem informacji - miejsce nauki
i zabawy (gry i zabawy słowne) zapoznanie
uczestników z formami działalności bibl ioteki oraz
uświadomienie uczniom, że Bibl ioteka to nie tylko
regały
z książkami, nauka czy praca, ale również miejsce
zabawy i spędzania wolnego czasu.
Nauczyciele bibl iotekarze pracujący
w placówce są przekonani o tym, jak ważna
jest potrzeba przygotowania młodego człowieka
do umiejętności wyszukiwania, selekcji informacji
i korzystania z niej. Dlatego też propozycje
tematyczne kierunkują uczniów na umiejętne
wyszukiwania źródeł informacyjnych poprzez
Internet, a także przygotowują
ich do samodzielnego wyszukiwania informacji ,
ucząc przy tym respektowania prawa autorskiego.
Zaplanowano następujące treści:
1 . Proste wyszukiwanie trudnych informacji
- wykorzystanie zasobów Internetu. Zwraca
się uwagę na wykorzystanie Internetu
w zdobywaniu informacji z różnych źródeł
i dziedzin wiedzy oraz opanowanie umiejętności
zadawania różnego typu zapytań
podczas korzystania z wyszukiwarki
internetowej.
2. Wyszukiwanie grafiki i multimediów
w Internecie, udostępnianych
w oparciu o zasady Creative Commons. Ważnym
było rozwinięcie umiejętności wyszukiwania grafiki
i multimediów w Internecie.
Dodatkowo dla uczniów szkół podstawowych
przygotowano:
3. Książka bez tajemnic – budowa książki.
Zakładanym celem jest poznanie podstawowych
elementów budowy książki i ich funkcji .
Tematy te są w ofercie Bibl ioteki do realizacji
w drugim semestrze roku szkolnego 201 2/201 3.
Metody prowadzenia zajęć
dostosowano do wieku ich
uczestników. Zajęcia najczęściej
przybierały formę prezentacji
multimedialnej połączonej
z wykładem oraz dyskusją z uczestnikami
i ćwiczeniami przy komputerach. Te metody
zwłaszcza zdawały egzamin w starszej grupie
wiekowej. U młodszych dzieci bazowano na
wykorzystaniu do pracy tablicy interaktywnej. W
obu grupach wiekowych stosowano rozmowę
kierowaną, czy mapy myśli .
Celem uatrakcyjnienia zajęć nauczyciele
-bibl iotekarze wykorzystal i różnorodne środki
dydaktyczne, dostosowane do zaproponowanych
treści, jak np. :
- zestaw słowników językowych, rzeczowych
i ortograficznych w wersji drukowanej
oraz w wersji elektronicznej, a także encyklopedie
i inne źródła znajdujące się w zbiorach bibl ioteki,
- karty pracy do samodzielnej pracy uczniów
zawierające zestawy pytań i poleceń
sprawdzających wiadomości zdobyte na lekcjach.
Zadania zostały odpowiednio dostosowane
do poziomu i typu szkoły oraz danego tematu.
Korzyść przynosiła praca w mniejszych grupach.
W lekcjach, które oparto na wyszukiwaniach
z Internetu, prezentowano odpowiednie strony
internetowe.
Przychodzący na zajęcia uczniowie zarówno
ze szkoły podstawowej, jak i z gimnazjum, byl i
w naszej bibl iotece po raz pierwszy. Na początku
byli zadziwieni bibl iotekąZ bez zauważalnych
książek, ale za to ze stanowiskami
komputerowymi. Ponadto duża przestrzeń troszkę
ich onieśmielała.
Lekcje przebiegały w miłej atmosferze.
W pierwszej części zajęć, które miały najczęściej
charakter pokazu połączonego z dyskusją,
uczniowie przełamywali się i chętnie
odpowiadali na zadawane pytania.
Sami zgłaszali się do odpowiedzi. Nawet, gdy
miel i trudności z podaniem prawidłowej informacji ,
zawsze mogli l iczyć na pomoc nauczyciel i
prowadzących zajęcia. Dlatego też druga część
zajęć, która była już częścią praktyczną,
przebiegała sprawnie. Dzieci - zarówno te starsze
jak i młodsze - bardzo pilnie pracowały. Z zapałem
wypełniały Karty pracy, zawierające zestawy pytań
i poleceń, specjalnie sporządzone przez
nauczyciel i bibl iotekarzy do zajęć. Młodsze dzieci
z entuzjazmem podchodziły do ćwiczeń na tablicy
interaktywnej. Na żadnej lekcji nie było problemu
z dyscypliną, a uczniowie podzieleni na grupy,
wręcz rywalizowali , która z grup pierwsza
zrealizuje zadania. Na ich twarzach widać było
skupienie i zainteresowanie podczas pracy.
Po skończeniu i wypełnieniu wszystkich ćwiczeń,
ochoczo zgłaszali się, aby podziel ić się efektami
swoich poszukiwań.
Obserwujący zajęcia nauczyciele, którzy
przychodzil i razem z uczniami, bardzo pozytywnie
ocenil i zajęcia – zarówno przekazywane treści,
jak i atmosferę panującą na lekcjach. Najlepszym
tego dowodem są ich komentarze umieszczone
w przygotowanym rozkładzie zajęć. Zarówno
uczniowie, jak i nauczyciele zapewnial i , że chętnie
będą korzystać z usług Bibl ioteki
i z przyjemnością powrócą do nas na inne lekcje
bibl ioteczne.
Podsumowanie
Działania przedstawione wyżej mają
jasno określony cel, jakim jest
kreowanie jakości bibl ioteki. Przykład
Bibl ioteki jednoznacznie wskazuje,
że współczesna bibl ioteka
pedagogiczna jest doskonałym
centrum edukacyjnym, przyjaznym
dla użytkowników. Ważnym
elementem przestrzeni bibl iotecznej pozostają
pomieszczenia przeznaczone na działalność
dydaktyczną. Bibl ioteka posiada sale dydaktyczne
wyposażone w sprzęt komputerowy oraz dwie
tabl ice interaktywne. Z tego względu zajęcia mogą
być przeprowadzane w dwóch częściach: część
pierwsza - teoretyczna - w formie wykładu
oraz część druga - praktyczna - w formie ćwiczeń
przy komputerach lub z wykorzystaniem tablic
interaktywnych.
Oczywiście, uczniowie zdecydowanie preferują
ćwiczenia przy komputerach, dlatego ta część
zajęć jest bardziej rozbudowana w stosunku
do części teoretycznej.
Duże zainteresowanie szkół opisanymi powyżej
zajęciami, a także zapowiedziane rozszerzenie
prowadzenia tego typu zajęć o udział kolejnych
szkół, pozwala przypuszczać, że w kolejnym roku
ilość prowadzonych przez nauczyciel i
bibl iotekarzy zajęć zwiększy się.
Kontakt z autorkami:
Anna Kokot-Rutkowska
Małgorzata Sikorska
Nauczyciele bibl iotekarze
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
UDZIAŁ DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ
WE WROCŁAWIU W PROJEKCIE
„ROZWÓJ INFORMATYCZNEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA
WROCŁAWSKĄ OŚWIATĄ”
Wymieniony w tytule artykułu projekt, jak również uzupełniający go „Rozwój usług elektronicznych we
wrocławskiej oświacie” mają na celu poprawę jakości edukacji we Wrocławiu. Wydział Edukacji Urzędu
Miejskiego we Wrocławiu przygotowuje kilka nowości, jak: elektroniczny dziennik, miejski system
biblioteczny, czy wortale tematyczne. Realizacja tych zamierzeń, obok wspomnianego usprawnienia pracy
wrocławskich placówek oświatowych, ma też podnieść dostępność zasobów z zakresu edukacji. W planie
miejskiego systemu bibliotecznego zamierzone jest zintegrowanie wszystkich szkolnych bibliotek w jeden
internetowy system biblioteczny, dający między innymi możliwość rezerwacji przez ucznia czy nauczyciela
książek on-line. Zakłada się też, że Wrocławska Karta Miejska UrbanCard będzie nie tylko kartą biblioteczną,
lecz także pewnego rodzaju elektronicznym identyfikatorem ucznia [szczegóły projektu na stronie urzędu
http: //www.wroclaw.pl/zintegrowany_system.dhtml ].
Kompleksowy System Zarządzania Biblioteką
PROLIB
Budowa jednolitego centralnego systemu
bibl iotecznego dla szkół zobligowała bibl ioteki
szkolne we Wrocławiu do przejścia na nowy
system bibl ioteczny i jednocześnie zrezygnowania
z dotychczas użytkowanego, tj . MOLa. Wybrano
PROLIB, który jest zintegrowanym,
profesjonalnym oprogramowaniem pozwalającym
na pełną automatyzację procesów bibl iotecznych
związanych z gromadzeniem, opracowaniem,
wyszukiwaniem i udostępnianiem dokumentów,
zapewniającym kontrolę wypożyczeń czytelników,
i zbiorów, a także umożliwiającym bibl iotece
Projekt wrocławskiej edukacji .
Źródło: http: //www.wroclaw.pl/zintegrowany_system.dhtml
47
udostępnianie własnych katalogów w Internecie.
PROLIB jest już wdrożony w ponad stu
bibl iotekach akademickich, publicznych
i pedagogicznych. Zaletą tego programu jest fakt,
że został w całości napisany przez polskich
informatyków i przy ścisłej współpracy
z bibl iotekarzami. Za przyjęciem systemu PROLIB
w bibl iotekach szkolnych Wrocławia zadecydowała
łatwość w realizacji różnorodnych potrzeb
użytkowników i specyficznych potrzeb bibl ioteki.
Po wdrożeniu tego systemu czytelnicy będą miel i
dostęp do informacji o zbiorach wszystkich
bibl iotek szkolnych biorących udział w projekcie.
Uczeń będzie mógł z dowolnego komputera
nie tylko przeglądać katalog bibl ioteki, do której
jest zapisany, zamawiać zbiory, rezerwować
je, ale będzie miał też szybki dostęp z dowolnego
miejsca i o dowolnej porze dnia do aktualnej
informacji o zasobach i o ich dostępności
we wszystkich bibl iotekach sieci. Na zmianie
systemu zyskają też bibl iotekarze szkolni, gdyż
zostanie uruchomiona elektroniczna współpraca
z innymi bibl iotekami, tj . łatwość komunikowania
się w sieci, wymiana opisów bibl iograficznych.
Udział Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
W projekcie Rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej w sprawie szczegółowych zasad
działania publicznych bibl iotek pedagogicznych
jako jedno z głównych zadań bibl ioteki
pedagogicznej wymienia się „organizowanie
i prowadzenie wspomagania bibl iotek szkolnych,
w szczególności w zakresie organizacji
i zarządzania bibl ioteką szkolną”.
Dlatego, w związku z wdrożeniem
w bibl iotekach szkolnych systemu PROLIB,
właśnie Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna
we Wrocławiu, otrzymała od Wrocławskiego
Centrum Doskonalenia Nauczyciel i propozycję
udziału w przygotowaniu bibl iotekarzy szkolnych
do pracy w zupełnie nowym dla nich systemie.
Zadanie naszej placówki polegało
na przybliżeniu uczestnikom wiedzy z zakresu
formatu MARC 21 , w oparciu o który funkcjonuje
większość nowoczesnych systemów
zautomatyzowanych, w tym także system
PROLIB. Format MARC jest formatem służącym
do zapisu i wymiany danych używanym w bazach
katalogowych i bibl iograficznych.
Dane te są uporządkowane, ujednolicone tak,
by odpowiednio zaprojektowane oprogramowanie
mogło je prawidłowo zinterpretować.
Na format składają się m. in. : etykieta rekordu -
zawierająca zakodowane informacje o rekordzie,
umożliwiające jego prawidłowe przetwarzanie
przez system, pola danych rekordu (stałej
i zmiennej długości) opatrzone wskaźnikami,
a także określone podpola.
Dla bibl iotekarzy szkolnych, pracujących dotąd
w systemie MOL, format danych opisu
bibl iograficznego składający się z szeregu pól
wraz z ich etykietami i wskaźnikami był zupełnie
nowym wyzwaniem.
Już w czerwcu 201 2 r. DBP we Wrocławiu
włączyła się w cykl szkoleń organizowanych przez
Wrocławskie Centrum Doskonalenia Nauczyciel i
oferując bazę lokalową oraz przygotowanie
merytoryczne. Odbyły się kilkugodzinne szkolenia
nt. opracowania książek w formacie MARC 21 .
Uczestnicy otrzymali także materiały dydaktyczne
w wersji elektronicznej, zawierające niezbędne
informacje dotyczące omawianych zagadnień,
które mogli przesłać sobie na swoje skrzynki
mailowe, bądź zgrać na nośnik. Przygotowane
materiały dawały możliwość wielokrotnego
powracania do treści zawartych w danym
szkoleniu, przypomnienia bądź pogłębienia wiedzy
dotyczącej poszczególnych zagadnień.
Dodatkowo zalecono literaturę z tego zakresu.
Druga tura tych samych szkoleń odbyła
się we wrześniu 201 2 roku.
Jednak jeszcze przed rozpoczęciem nowego
roku szkolnego część bibl iotekarzy wystąpiła
z propozycją zorganizowania przez DBP we
Wrocławiu dalszych szkoleń z formatu MARC 21
48
dla pozostałych typów dokumentów, takich jak
fi lmy czy dokumenty elektroniczne. W odpowiedzi
na to zapotrzebowanie przygotowano
i przeprowadzono w październiku 201 2 r. dwa
kilkugodzinne szkolenia z opisu bibl iograficznego
dokumentów elektronicznych w formacie MARC
21 , a w listopadzie dwa kolejne, tym razem
nt. opisu bibl iograficznego fi lmów w formacie
MARC 21 . Podczas zajęć przedstawiano
poszczególne pola opisu bibl iograficznego
w formacie MARC 21 , ze szczególnym
uwzględnieniem pól specyficznych dla tego typu
dokumentów, omawiano sposoby dotarcia
do źródeł opisu, a także charakterystykę
przedmiotową takich dokumentów na przykładzie
JHP BN.
Szkolenia odbywały się w pracowni
dydaktycznej wyposażonej w 1 4 stanowisk
z laptopami. Obejmowały one prezentację
połączoną z wykładem oraz ćwiczenia praktyczne.
W grudniu dodatkowo przygotowano
i przeprowadzono szkolenie pt. „Język Haseł
Przedmiotowych Bibl ioteki Narodowej
w opracowaniu przedmiotowym - podstawowe
zasady”. Celem tych zajęć było zapoznanie
uczestników z metodyką stosowania JHP BN
w opracowaniu dokumentów oraz zasadami
ich zapisu w formacie MARC 21 . Szczegółowo
omówiono zagadnienia związane z rodzajami
tematów i określników, zasadami gramatyki JHP
BN oraz opracowaniem dokumentów z dziedziny
oświaty z uwzględnieniem aktualnych zmian
w leksyce i metodyce JHP BN.
Przewidziano kontynuację szkoleń.
Już na początek marca 201 3 roku planowane
są zajęcia z formatu MARC 21 dotyczące opisu
wydawnictw wielotomowych, prac współwydanych
oraz seri i wydawniczych. Uczestnicy zapoznani
zostaną m. in. z trudniejszymi przypadkami opisów
bibl iograficznych, tj . katalogowaniem książek
wielotomowych, z których każdy tom ma tytuł
indywidualny, prac współwydanych pod wspólnym
tytułem oraz bez tytułu wspólnego itp.
Pomoce i materiały dla opracowujących zbiory
biblioteczne
Dzieła zwarte:
1 . Format MARC 21 rekordu bibl iograficznego
dla książki / oprac. zespół pod red. Kamil i
Grzędzińskiej. Wyd. 3. zm. i popr. Warszawa :
Wydawnictwo SBP, 201 2. (Formaty, Kartoteki ; 20).
ISBN 978-83-61 464-74-7.
2. Sanetra, Krystyna: Format MARC 21 rekordu
bibl iograficznego dla dokumentu elektronicznego.
Warszawa : Wydawnictwo SBP, 2003. (Formaty,
Kartoteki ; 1 2). ISBN 83-8931 6-06-4.
3. Sanetra, Krystyna: Format MARC 21 rekordu
bibl iograficznego dla fi lmu [onl ine]. [dostęp: 24
stycznia 201 3]. Dostępny w World Wide Web:
http: //centrum.nukat.edu.pl/images/stories/fi le/instru
kcje_procedury/MARC_21 /marc21 _fi lm_080425.pdf
Artykuły z czasopism:
1 . Kyzioł, Agata. Format MARC 21
dla niewtajemniczonych. „Bibl ioteka - Szkolne
Centrum Informacji” 2009, nr 3, s. 4-1 0.
2. Kyzioł, Agata. Format MARC 21
rekordu bibl iograficznego dla dokumentu
dźwiękowego. Cz. 1 . „Bibl ioteka - Szkolne Centrum
Informacji” 2011 , nr 1 , s. 26-37.
3. Kyzioł, Agata. Format MARC 21 rekordu
bibl iograficznego dla fi lmu. Cz. 1 . „Bibl ioteka -
Szkolne Centrum Informacji” 201 0, nr 2, s. 34-41 .
4. Kyzioł, Agata. Format MARC 21 rekordu
bibl iograficznego dla książki. Cz. 1 . „Bibl ioteka -
Szkolne Centrum Informacji” 2009, nr 5, s. 26-34.
5. Kyzioł, Agata. Format MARC 21 rekordu
bibl iograficznego dla książki. Cz. 2. „Bibl ioteka -
Szkolne Centrum Informacji” 2009, nr 6, s. 34-37.
Normy:
1 . PN-N-011 52-1 3 : 2000 Opis bibl iograficzny.
Dokumenty elektroniczne.
2. PN-N-011 52-1 2:1 994 Opis bibl iograficzny. Fi lmy.
3. PN-N-011 52-1 :1 982 Opis bibl iograficzny. Książki.
Kontakt z autorami:
49
Pomocą dla ucznia w przygotowaniu
się do konkursu jest krótkie kompendium wiedzy
o życiu i twórczości powieściopisarza.
W niniejszym opracowaniu umieszczono: 1 . Krótką
biografię Józefa Ignacego Kraszewskiego. 2.
Kalendarium życia pisarza. 3. Ciekawostki z życia
i pracy twórczej. 4. Literaturę w wyborze o pisarzu.
Na konkurs składają się trzy konkurencje.
Pierwsza z nich przygotowana została w postaci
testu. Jego treścią jest ogólna wiedza
o J. I . Kraszewskim. Uczniowie z trzech
proponowanych odpowiedzi wybierają jedną
właściwą. W części drugiej uczniowie udzielają
odpowiedzi otwartych na pytania dotyczące
znajomości faktów biograficznych
powieściopisarza. Konkurencja trzecia daje
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu
KONKURS Z OKAZJI ROKU JÓZEFA IGNACEGO
KRASZEWSKIEGO
propozycja metodyczna
Rok 201 2 ogłoszony został przez Sejm RP Rokiem Józefa Ignacego Kraszewskiego w związku z 200.
rocznicą jego urodzin. To nie jedyny bohater minionego roku. Był nim również Janusz Korczak. I to pamięć
o tym wielkim człowieku zdominowała szkolne uroczystości.
Autorka niniejszego opracowania przygotowała konkurs, który jest propozycją dla nauczycieli szkół
gimnazjalnych. W zamyśle jego celem było przybliżenie ciekawej postaci i popularyzacja przebogatej
twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Autorka zakłada bowiem, że o Kraszewskim należy pamiętać
nie tylko w roku jubileuszowym.
Józef Ignacy Kraszewski.
http: //krainaczytania.blox.pl/201 2/07/Okres-
drezdenski-cz-I .html
50
również możliwość sprawdzenia wiedzy o życiu
i twórczości Kraszewskiego, ale w formie
krzyżówki. Do każdej propozycji konkursowej
zostały przygotowane odpowiedzi. Wyrazy, które
wykorzystano do krzyżówek i testów, zostały
pogrubione w tekście.
Materiały merytoryczne do konkursu
Krótka biografia Józefa Ignacego
Kraszewskiego (1 81 2-1 887)
Przyszły pisarz o wszechstronnych pasjach
(historyk, dziennikarz, malarz, rysownik, muzyk,
kolekcjoner) urodził się dnia 28 lipca 1 81 2 r.
w jednym z zajazdów w Warszawie. Jego matka
Zofia Kraszewska, z domu Malska, herbu Nałęcz,
wyszła za mąż za Jana Kraszewskiego, z rodu
Kraszewskich, herbu Jastrzębiec. Ojciec
był posiadaczem majątku szlacheckiego o nazwie
Dołhe (dziś Białoruś). Pełnił urzędy obywatelskie
i dość surowo wychowywał swoich pięcioro dzieci.
Józef Ignacy był najstarszym, dalej Joanna,
Lucjan, Anna oraz Kajetan.
Dzieciństwo spędził w Romanowie
na Podlasiu, gdzie został oddany pod opiekę
babce Annie i prababce Konstancji . Nazywano
ją „babką białą” (od koloru sukien, w które
się ubierała).
Romanów stał się miejscem, w którym
wychowywał się mały Józef i jego czworo
młodszego rodzeństwa. Dziadkowie – Anna
i Błażej Malscy – wzbudzil i w nim miłość
do literatury i sztuki, a także zainteresowanie
historią. U dziadków przebywał do ok. 11 roku
swojego życia, potem został przyjęty do drugiej
klasy szkoły wydziałowej w Białej Podlaskiej.
Na strychu gmachu szkoły Kraszewski natrafił na
starą bibl iotekę i spędzał tam wiele czasu na
lekturze. Już wtedy pisał wierszyki i przekładał
bajki Lafontaine’a. Redagował też gazetkę
szkolną.
Kolejną była szkoła wojewódzka w Lublinie.
Uczęszczał do klasy czwartej, ale jej nie ukończył.
Józef Ignacy sprawiał wiele kłopotów
nauczycielom, dlatego ojciec postanowił wziąć go
pod swą bezpośrednią opiekę. Jeszcze raz
Kraszewski trafił do szkoły w Białej Podlaskiej
i tam ukończył klasę czwartą. Potem ojciec zabrał
go na wakacje do Dołhego, a następnie odwiózł do
gimnazjum w pobliskiej Świsłoczy, niedaleko
Grodna. W Świsłoczy zdał maturę.
Po maturze pojechał do Wilna, gdzie podjął
studia na Uniwersytecie Wileńskim. Za namową
ojca zapisał się na wydział lekarski, lecz szybko,
mimo wyraźnego oporu ojca, przeniósł
się na wydział, nazywany popularnie l iterackim.
Zaraz po rozpoczęciu studiów zabrał się do pracy
literackiej, próbował też rozwijać równocześnie
swe bardzo rozległe zainteresowania. Uczył
się języków: arabskiego, greckiego, hebrajskiego,
łacińskiego, rosyjskiego i starosłowiańskiego.
Tłumaczył na język polski gramatykę arabską,
próbował pisać rozprawę o histori i języka
polskiego.
Gdy w roku 1 830 w Warszawie wybuchło
powstanie l istopadowe, zmuszony był przerwać
studia. Za udział w konspiracyjnym ruchu
młodzieżowym został aresztowany. Udało
mu się uniknąć zsyłki. Przez rok przebywał
w więzieniu. Dzięki staraniom rodziny ułaskawiono
go, oddając jedynie pod trzyletni dozór policj i .
W okresie przymusowego pobytu w Wilnie napisał
m. in. czterotomową historię miasta Wilno
od początków jego do roku 1750. Równocześnie
pisał swe pierwsze powieści. Zadebiutował
powieścią Pan Walery w 1 831 r. Nie podpisał
jej jednak swoim nazwiskiem, lecz użył
pseudonimu Kleofas Fakund Pasternak.
Dużo czasu poświęcał też muzyce. Sporo
rysował, głównie zabytki Wilna, jak: Kilka obrazów
towarzyskich, które wydawał pod tym samym
pseudonimem.
51
Jak już tylko minął czas dozoru policyjnego,
wyjechał z Wilna, by zamieszkać na wsi. Najpierw
przebywał w majątku ojca – w Dołhem.
Tam pod naciskiem ojca zajął
się administrowaniem majątku i uprawą ziemi.
Szybko okazało się, że nudził go pobyt na wsi.
Ważniejszym i ciekawszym okazało
się „uprawianie” nie rol i , lecz publicystyki.
Działalność publicystyczna stała się wkrótce
jednym z ważnych elementów jego twórczości.
Współpracował z Tygodnikiem Petersburskim,
w którym umieszczał swe fel ietony.
Znudzony pobytem na wsi, wyruszył w podróż
na Wołyń (na Ukrainie). Zatrzymał się na krótko
w miejscowości Horodec, w majątku przyjaciela
swego ojca. Dziedzic Horodca miał bogatą
bibl iotekę, a w niej pozostawało do dyspozycji
Kraszewskiego ok. 20 tys. książek.
Tam poznał swoją przyszłą żonę Zofię.
Ki lkakrotnie podróżował pomiędzy Dołhem,
Horodcem i Ossową. Wrażenia z podróży
po Wołyniu spisał we Wspomnieniach z Polesia,
Wołynia i Litwy.
W 1 837 r. Kraszewski wziął w dzierżawę wieś
Omelno na Wołyniu. Rok później w 1 838 r.
poślubił Zofię Woronicz (bratanicę prymasa i poety
Jana Pawła Woronicza). Zofia była kobietą
odznaczającą się przesadną pobożnością.
Z upływem lat jej rel igi jność przekształciła się
w zwykłą dewocję.
Po ślubie małżonkowie gospodarowali
na Wołyniu, najpierw w dzierżawionym Omelnie,
a od 1 840 r. w majątku własnym – Gródku. W
1 840 r. ogłosił powstanie w Wilnie
dwumiesięcznika Atheneum, poświęconego
sprawom sztuki, fi lozofi i i l i teratury.
W tym okresie odbył też kilka podróży, m. in.
do Kijowa i Odessy (gdzie odbywał kuracje
zdrowotne).
Podróże zaowocowały Wspomnieniami Odessy,
Jedyssanu i Budżaku.
Powierzywszy prowadzenie gospodarstwa
żonie, Kraszewski zajął się działalnością l iteracką.
Napisał w tym czasie ok. 11 powieści,
m. in. zal iczaną do grupy powieści ludowych
powieść romantyczną pt. Ulana. Inną powieścią
uważaną za najpoczytniejszą jest Chata za wsią,
w której na tle życia cygańskiego, chłopskiego
i dworskiego rozwijają się wątki miłosne: Cygana
i gospodarskiej córki oraz dziedzica zakochanego
w pięknej cygance o imieniu Aza.
Zrażony niepowodzeniami gospodarskimi,
a zarazem przymuszony koniecznością
kształcenia czwórki dzieci: Konstancji , Jana,
Franciszka i Augusty, przeniósł się wraz z rodziną
do Żytomierza. Żytomierz był w tym okresie 40-
tysięcznym miastem, ośrodkiem życia
społecznego i towarzyskiego polskiej szlachty oraz
siedzibą carskich władz gubernialnych.
Tam mieszkał przez ok. 6 lat.
Choć skupił się na pracy literackiej, zyskując
coraz większą popularność, nie stronił od innych
zajęć. Pełnił szereg funkcji i godności.
Był m. in. dyrektorem Teatru w Żytomierzu.
Powierzono mu też pełnienie godności dyrektora
Klubu Szlacheckiego, kuratora gimnazjum, a także
prezesa Towarzystwa Dobroczynności.
Kraszewski przez dwa sezony odpowiadał
za kształt artystyczny utworów wystawianych
w teatrze. Sam też był autorem kilku sztuk
teatralnych. Jedna z nich pt. Stare dzieje została
wystawiona na scenie teatru.
Kraszewski przeciwstawiał się systemowi
pańszczyźnianemu, czym bardzo mocno naraził
się środowisku szlachty wołyńskiej. Dlatego
też zmuszony był do opuszczenia Żytomierza.
Podjął decyzję o przeniesieniu do Warszawy.
W Warszawie poświęcał się przede wszystkim
publicystyce. Został nawet redaktorem Gazety
Codziennej przemianowanej następnie na Gazetę
Polską. Po wybuchu powstania styczniowego jako
osoba niewygodna władzom krajowym poddanym
52
Rosji , zmuszony został do opuszczenia Warszawy.
W stol icy zostawił żonę wraz z resztą rodziny,
a sam wyjechał do Drezna.
Wyjazd do Drezna rozpoczął emigracyjny,
ponad 20-letni okres życia pisarza. Odbywał
kolejne podróże po Europie, w pierwszych latach
emigracji szukając wsparcia dla sprawy
powstańczej. W Dreźnie stał się „jednoosobową
instytucją polską” służącej pomocą uchodźcom
popowstaniowym. Sam jednak popadł w poważne
kłopoty finansowe. Jego syn Jan, będąc
na studiach w Belgi i zadłużył się i uciekł do Chile,
skąd trzeba go było sprowadzać do kraju.
Poza tym musiał opłacać utrzymanie chorej żony,
która została w Warszawie, a także finansowo
wspomagał drugiego syna Franciszka
przebywającego w Jenie. W 1 868 roku w Dreźnie
otworzył własną drukarnię, zamierzając wydawać
zabytki historyczne i piśmiennictwo polskie.
Jako pierwsze ukazało się kazanie Piotra Skargi
O miłości ojczyzny. Prowadził redakcje m. in.
wydawnictw periodycznych, jak Tydzień,
którego łamy przeważnie wypełniał
sam, poświęcając wiele miejsca l iteraturze.
Założenie drukarni nie było dobrym interesem,
został zmuszony do odsprzedania jej ze znaczną
stratą finansową.
W kilka lat po upadku powstania styczniowego,
ok. 1 866 r. , zabrał się do pisania Rachunków,
tj . roczników politycznych, które były
publicystyczną próbą oceny całości życia narodu
polskiego rozdartego między trzy zabory.
Po śmierci wielkich poetów romantycznych stał się
niekwestionowanym autorytetem literackim.
W pracy literackiej skupił się na publicystyce
politycznej. Pod pseudonimem Bogdan
Bolesławita wydał szereg powieści o tematyce
powstańczej m. in. : Dziecię Starego Miasta, Para
czerwona. W powieści My i oni : obrazek
narysowany z natury poruszył problematykę
walki narodowowyzwoleńczej na przykładzie
powstania styczniowego, w tym sporu między
młodymi patriotami chętnymi do powstańczej walki
zbrojnej, a starszymi działaczami, dążącymi raczej
do moralnego odradzania narodu poprzez
aktywność społeczną.
Nie ustawał też w pisaniu powieści historyczno-
obyczajowych, jak: Sto Diabłów. Mozaika
z czasów Czteroletniego Sejmu.
Nad powieściami pracował bardzo intensywnie.
Około 1 874 r. napisał ich cały cykl, tzw. „saską
trylogię” (Hrabina Cosel, Brühl, Z siedmioletniej
wojny). W 1 875 roku podjął pomysł napisania
ciągu powieści historycznych i już w roku
następnym wydał pierwszą z nich Starą Baśń.
Pisał też inne powieści historyczne, przepojone
patriotyzmem, jak: Macocha czy Król Paź,
w których opisał dzieje Polski od czasów
najwcześniejszych po wiek XVI I I .
Wśród nich na uwagę zasługuje powieść
pt. Kordecki opiewająca postać ojca przeora
Kordeckiego - legendarnego obrońcę Jasnej Góry
w trakcie najazdu szwedzkiego.
Był bardzo pracowitym i płodnym pisarzem.
W następnym roku, około 1 876, obok kolejnych
trzech powieści z cyklu powieści historycznych,
wydał też osiem innych powieści
i dwa drobne utwory. Poza tym pisał mnóstwo
artykułów i korespondencji do kilkunastu
czasopism.
Nie dopisywało mu zdrowie. Leczył
się na rozedmę płuc, chroniczny katar, kamienie
w pęcherzu i żołądek. Męczyła go bezsenność,
a także obsesyjnie wręcz prześladowało zimno,
którego nie znosił. Po wielu niepowodzeniach
oraz na skutek ogólnego wyczerpania fizycznego,
Kraszewski postanowił ograniczyć pracę
publicystyczną i poświęcić się wyłącznie
l iteraturze. Pisał jednak nadal korespondencje
do kilku pism w kraju.
Datę uroczystych obchodów 50. rocznicy pracy
twórczej J. I . Kraszewskiego wyznaczono na 1 879
rok, mimo, że pierwsza praca pisarza ukazała się
drukiem w roku 1 830. Spora część tych
53
uroczystości odbyła się w Dreźnie, rodacy
zorganizowali mu własne obchody w Krakowie.
W 1 880 roku Kraszewski zaangażował
bibl iotekarza Aleksandra Brzostowskiego
do uporządkowania bibl ioteki, korespondencji
i zbiorów. To właśnie ów człowiek zostawił w
swych wspomnieniach o Kraszewskim opis dnia
pisarza. Dzięki temu opisowi choć trochę udaje
nam się zrozumieć, w jaki sposób jeden człowiek
mógł tak dużo tworzyć, czytać i zajmować
się mnóstwem innych spraw.
W 1 883 roku został oskarżony o współpracę
z francuskim wywiadem wojskowym,
co skutkowało aresztowaniem i skazaniem
go na 3,5 roku twierdzy w Magdeburgu.
Po założeniu wysokiej kaucji wyjechał na kurację
do Włoch. We Włoszech przeżył trzęsienie ziemi.
W 1 887 r. znalazł się w Genewie,
gdzie zatrzymał się w hotelu. Brał udział
w Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia
Literatów i Artystów w Genewie. Nalegań władz
niemieckich do powrotu, nie respektował. Dlatego
też został za nim wysłany list gończy.
Do wykrytej u niego choroby nowotworowej
przyłączyło się zapalenie płuc, co stało
się bezpośrednią przyczyną śmierci. Zmarł 1 9
marca 1 887 roku. Prowizoryczny pogrzeb odbył
się w Genewie, ostatecznie Kraszewskiego
pochowano miesiąc później 1 8 kwietnia w
Krakowie, w podziemiach kościoła na Skałce.
Sejm Rzeczpospolitej Polskiej postanowił
uhonorować 200. rocznicę urodzin pisarza
ogłaszając rok 201 2 Rokiem Józefa Ignacego
Kraszewskiego.
Kalendarium życia Józefa Ignacego Kraszewskiego (1 81 2-1 887)
1 81 2 r.
Narodziny 28 lipca w Warszawie w zajeździe przy ul icy Aleksandria (obecnie Kopernika). Chrzest
w kościele Św. Krzyża w Warszawie. W metryce imiona zapisane są jako Ignacy Józef.
1 81 4-1 822
Lata dziecięce spędzone u dziadków Anny i Błażeja Malskich oraz prababki Konstancji Nowomiejskiej
w Romanowie. U rodziców w ich majątku o nazwie Dołhe bywa rzadkim gościem.
1 822
Rozpoczęcie nauki w drugiej klasie szkoły w Białej Podlaskiej (nazywanej Akademią Bialską).
1 826
Dalsza nauka, tym razem w szkole wojewódzkiej w Lublinie. Klasy czwartej nie ukończył. Stało
się to dopiero możliwe, gdy ojciec przeniósł go z powrotem do szkoły w Białej Podlaskiej.
1 829
Zdanie matury w gimnazjum w Świsłoczy. W tym samym roku podjecie studiów na Uniwersytecie
w Wilnie, na wydziale lekarskim. Przeniesienie się po roku na Wydział Wymowy i Sztuk Wyzwolonych
Uniwersytetu Wileńskiego.
1 830
Po wybuchu powstania l istopadowego aresztowanie go za udział w tajnym ruchu młodzieży.
1 831
Debiut l iteracki za sprawą powieści „Pan Walery”.
54
1 832
Nadzór policj i i zakaz opuszczania Wilna (do połowy 1 833 r.).
1 833
Pobyt w majątku Dołhem.
1 834
Wyjazd do Horodca na Polesiu Wołyńskim.
1 835
Napisanie powieści „Poeta i świat” (wyd. dopiero w 1 839 r. , a przełożoną na siedem języków jeszcze
za życia autora). Przygotowanie do druku dwóch tomów Poezji .
1 836
Początek długoletniej współpracy literackiej z „Tygodnikiem Petersburskim”.
1 837
Wzięcie w dzierżawę wsi Omelno na Wołyniu.
1 838
Ślub z Zofią Woronicz. Zamieszkanie najpierw w dzierżawionym Omelnie, a od 1 840 r. w majątkach
własnych: Gródku i Hubinie.
1 839
Narodziny córki Konstancji .
1 840
Otworzenie w Wilnie dwumiesięcznika „Atheneum”, poświęconego sprawom sztuki, fi lozofi i i
l i teratury.
1 841
Narodziny pierwszego syna Jana.
1 843
Narodziny kolejnego syna – Franciszka. Podróże, m. in. do Kijowa i Odessy, które zaowocowały
„Wspomnieniami Odessy, Jedyssanu i Budżaku”.
1 844-1 846
Skupienie się głównie na działalności l iterackiej, co zaowocowało napisaniem w tym czasie
ok. 11 powieści.
1 849
Narodziny drugiej córki – Augusty Marii .
1 853
Osiedlenie się wraz z całą rodziną w Żytomierzu. Pełnienie w mieście szeregu funkcji i godności.
Zyskanie coraz większej popularności jako pisarz.
1 858
Podróże po Europie Zachodniej.
1 860
Przeniesienie się wraz z rodziną do Warszawy. Objęcie redakcji "Gazety Codziennej" (od 1 861 r.
przemianowanej na „Gazeta Polska”).
1 861
Ponowne podróże za granicę o znaczeniu nie tylko turystycznym. Podróże po Europie owocują
korespondencjami w prasie. Aktywne włączenie się pisarza do polskiej pol ityki emigracyjnej.
1 863
Opuszczenie kraju z przyczyn politycznych po wybuchu powstania styczniowego.
55
1 863
Wyjazd do Drezna. Aktywna praca na rzecz emigrantów z Polski. Wydanie powieści związanych
z powstaniem styczniowym (pod pseudonimem Bolesławita), m. in. „Dziecię Starego Miasta”, „Para
czerwona” oraz l iczne prace publicystyczne, jak roczniki pol ityczne o nazwie „Rachunki”.
1 868-1 871
Prowadzenie drukarni i wydawanie własnego pisma pt. „Tydzień”.
1 873
Nawiązanie kontaktu z francuską agencją wywiadowczą, współpracującą z Ministerstwem Wojny
w Paryżu.
1 874-1 876
Napisanie „saskiej trylogi i” („Hrabina Cosel”, „Brühl”, „Z siedmioletniej wojny”).
1 875
Początek pisania cyklu 29 kronik historycznych z dziejów Polski, zapoczątkowane powieścią „Stara
baśń”.
1 876
Podróże po Europie i ziemiach polskich (Wielkopolska, Galicja).
1 879
Wyjazd do Krakowa na uroczyste obchody jubileuszu 50-lecia jego twórczości.
1 883
Oskarżenie go o szpiegostwo na rzecz Francji , a potem aresztowanie i skazanie na 3,5 roku twierdzy
w Magdeburgu.
1 885
Po wpłaceniu wysokiej kaucji uzyskanie zgody na 6-miesięczny urlop zdrowotny, wyjazd na kurację
do Szwajcari i .
1 887
Podróż po Włoszech.
1 887
Śmierć 1 9 marca w Genewie. Przewiezienie zwłok do Krakowa i 1 8 kwietnia złożenie ich w Krypcie
Zasłużonych na Skałce.
56
Ciekawostki z życia i pracy twórczej Józefa
Ignacego Kraszewskiego
W 201 2 roku obchodzono 200. rocznicę urodzin
wybitnego polskiego powieściopisarza,
dramaturga, poety, tłumacza, wydawcy,
dziennikarza, historyka, historyka sztuki, krytyka
literackiego i muzycznego, archeologa, pianisty,
etnografa i. . . szpiega.
Już w szkole pasjonował się głównie czytaniem.
W pamiętnikach wspominał tamte czasy, jako:
„ustawiczne na nie polowanie”. Obok dzieł
poważnych, emocjonował się popularnymi
wówczas romansami. Nie był, niestety, pi lnym
uczniem. Zdarzyło mu się powtarzać jedną z klas.
Do czasów kariery Henryka Sienkiewicza
był najbardziej znanym polskim pisarzem. Nie ma
drugiego pisarza w Polsce, który napisał więcej
dzieł niż Kraszewski. W dziejach l iteratury
światowej tylko Barbara Cartland, brytyjska
autorka romansów napisała więcej od niego.
W ciągu całego swojego życia napisał ponad
232 powieści zawartych w 400 tomach, w tym 1 44
powieści społecznych, obyczajowych
i ludowych i 88 historycznych (dotyczących
zarówno czasów starożytnych ("Rzym za
Nerona"), XV wieku ("Krzyżacy 1 41 0"), wieku XVI I I
(trylogia saska oraz późniejsze "Saskie ostatki"),
jak i innych, np. "Sto diabłów. Mozaika z czasów
Czteroletniego Sejmu", "Macocha").
Napisał 1 50 mniejszych utworów prozą (nowele,
opowiadania, obrazki), 25 utworów dramatycznych
(jak "Miód kasztelański" czy "Panie Kochanku”), 1 0
pozycji z zakresu publicystyki społeczno-
politycznej (w tym aż pięć grubych tomów
„Rachunków”), ok. 1 0 tomów relacj i z podróży (np.
„Wspomnienia z Polesia, Wołynia i Litwy”), ponad
200 tomów prac naukowych z histori i Polski i Litwy
(m. in. „Historię Wilna” w 4 tomach i trzytomową
„Polskę w czasie trzech rozbiorów 1 772 – 1 799”),
histori i kultury, l iteratury, językoznawstwa,
etnografi i , 1 0 tomów poezji , 42 prace edytorskie
i redakcyjne, 3 tysiące tekstów dziennikarskich
(z czego ok. 560 do „Gazety Codziennej”), ok. 40
tysięcy l istów.
Kraszewski to także tłumacz. Opanował języki
(hebrajski, arabski, grecki i inne, jak: francuski,
łacinę, angielski). Zrealizował 21 pozycji
przekładowych z 5 języków: angielskiego,
niemieckiego, francuskiego, łaciny i włoskiego.
Znał dobrze także język rosyjski (wychował się w
zaborze rosyjskim). W jego dorobku odnajdujemy
tłumaczenia m. in. ki lka sztuk Szekspira i „Boską
Komedię” Dantego.
Swoje utwory pisał pod wieloma pseudonimami,
m. in. jako: Dr Omega, Kaniowa, Bogdan
Bolesławita czy Kleofas Faukund Pasternak.
Pracę rozpoczynał o 8 rano. Czytał
przychodzącą do niego korespondencję
i codziennie odpowiadał na kilkanaście l istów.
Rano przeglądał prasę. Prenumerował ok. 60
czasopism, zapoznawał się z materiałami
nadesłanymi mu do korekty przez debiutujących
dziennikarzy. Jego dewiza brzmiała „Nulla dies
sine l inea”, co oznacza „Ani dnia bez lini i (kreski)”.
Znajdował też czas na przyjmowanie gości.
Pisanie powieści rozpoczynał po kolacj i , ok. godz.
1 9. Pisał mniej więcej do godz. 1 w nocy.
Przez tych kilka godzin zapisywał 50-60 kartek.
W wolnych chwilach Kraszewski oddawał się
muzyce. Codziennie przez godzinę grał
na fortepianie. Jego relacje z koncertów
i przedstawień operowych świadczą
o zawodowstwie.
Wykazywał również talent plastyczny.
Jest autorem ok. 1 800 prac. Najchętniej rysował
pejzaże i architekturę i obrazy uznawane
za bardzo udane. Jego nauczycielem był sam
January Suchodolski (polski malarz batal ista
okresu romantyzmu).
57
Okazał się także znakomitym krytykiem
literackim. To on jako pierwszy w Polsce odkrył
Stendhala, Tołstoja i Zolę.
Interesowały go wszelkie antyki i starocie,
zbierał stare książki, porcelanę, gobeliny. Część
jego ogromnych kolekcji zaginęła we wrześniu
1 939 r.
Pisarz był twórcą wielu aforyzmów i sentencji
fi lozoficznych dotyczących ludzkiej egzystencji
(Ludzie boją się zmian, nawet na lepsze. . .
Gnuśność poniewiera tysiące ludzi, praca nie
zabija nikogo).
Źródło:
http: //www.cytaty. info/autor/jozefignacykraszewski.htm
Uważano go za znawcę kobiet i miłości.
Jest autorem mnóstwa cytatów o miłości (Każda z
kobiet prawie inaczej się kochać każe, Kto kocha,
ten czuć powinien i przeczuwać, a kto nie
odgadnie serca kobiety – ten go nie wart).
Źródło:
http: //www.zbaszyn.com/poezja/aforyzmy/afor7.htm
Miał żonę, czworo dzieci, ale znajdował też czas
na romanse. W wieku 69 lat romansował
z 30-letnią Christiną Thaler – dziennikarką.
Kraszewski pełnił w swoim życiu zaszczytne
funkcje społeczne. Był m. in. dyrektorem teatru
w Żytomierzu, przewodniczącym klubu
szlacheckiego i Towarzystwa Dobroczynność,
kuratorem gimnazjum, redaktorem naczelnym
„Gazety Codziennej”. Należał także do wielu
stowarzyszeń naukowych i l iterackich.
Mimowolnie został szpiegiem. W 1 883 roku
został aresztowany w Berl inie za działalność
wywiadowczą na rzecz Francji . Znalezione
w archiwach dokumenty potwierdzały, że w latach
1 873 – 1 881 współpracował z wywiadem
francuskim, przeciw Prusakom.
Podróżował niemal po całej Europie. Aktywnie
zajmował się sprawami społecznymi
i pol itycznymi. Miał swoje wyrobione poglądy,
za które wielokrotnie był ostro krytykowany, nawet
przez władze kościelne.
Anegdoty
Ogromny dorobek literacki wzbudzał w jego
czasach podziw, ale też i reakcje krytyczne.
Do dziś cytowana jest ironiczna, ale i bardzo celna
reakcja Kraszewskiego na stwierdzenie pewnego
krytyka:
– Pisze pan bardzo dużo powieści. Wiele spośród
nich to nieudane dzieła, które szkodzą pańskiemu
imieniu.
Pisarz odparł:
– Bóg stworzył wielu nieudanych ludzi, a jednak
nie zaszkodziło to Jego imieniu.
Źródło: http: //sol.myslpolska.pl/201 2/09/jozef-ignacy-
kraszewski-%E2%80%93-wielki-wedrowiec-z-piorem-w-
reku
Kraszewski i pies w sadzie
Józef Ignacy Kraszewski pojechał kiedyś
na wieś do znajomych. W sadzie ujrzał groźnego
psa, który urwał się z łańcucha i głośno szczekał.
- Nie bój się – uspokajał go gospodarz. – Przecież
wiesz, że psy, które głośno szczekają, nie gryzą!
- Ja wiem, ale czy ten pies wie?
Krajobraz z drzewami i sarkofagiem
Autor : Kraszewski, Józef Ignacy (1 81 2-1 887)
Źródło:
http: //www.polona.pl/dl ibra/doccontent2?id=1 8767&from=editionindex
&dirids=4
58
Źródło:
http: //www.anegdoty.pl/dowcipy,3296,Kraszewski_i_pie
s_w_sadzie,0,1 ,gry.html
Wydarzeniem, które zrobiło na Józefie
Kraszewskim dość spore wrażenie było spotkanie
w 1 847 roku z Honoriuszem de Balzac. Fakt
ten miał miejsce w Dubnie, gdzie Francuz
był przejazdem, wracając od pani Hańskiej
do Paryża. Tak opisuje francuskiego pisarza:
„Balzak wygląda na słusznego obywatela
lub na przyzwoitego kupca: ma trochę brzuszka,
twarz wesołą, oczy czarne, włos posiwiały
i nastrzępiony, i bardzo podobny zresztą
do znanych jego portretów. Mówi najchętniej
(jak się zdaje) o grosiwie, spekulacj i i worku (Z)”.
Źródło: http: //krainaczytania.blox.pl/201 2/05/Okres-
wolynski-8211 -Grodek.html
Z pobytu pisarza we Włoszech odnotować
należy przyjęcie go w dniu 1 0 l ipca 1 858 r.
na publicznej audiencji u papieża Piusa IX.
Spotkanie to nie należy do przyjemnych,
gdyż Papież wypowiada nieprzyjemne słowa
o twórczości Kraszewskiego, poddając
w wątpl iwość moralność jego dzieł. Tak to
zdarzenie opisuje Kraszewski w liście do Pauliny
Wilkowskiej: „Mowa ta, która trwała bardzo długo
i była ostra dosyć, przejęła mnie boleśnie, tym
bardziej, że była przy świadkach i upokarzała (Z).
Ani jednego słowa nie odpowiedziałem,
bom nie śmiał dyskutować, a czułem,
że to, co ojciec św. mówił, było mu podyktowane,
i łatwo mi było domyśleć się, przez kogoZ”
Źródło:
http: //krainaczytania.blox.pl/201 2/06/Okres-
wolynski-8211 -Zytomierz.html#ixzz294Zq2lor
Literatura do konkursu o Józefie Ignacym Kraszewskim – bibliografia w wyborze
Dzieła zwarte
1 . Burkot, Stanisław. Kraszewski : szkice historycznoliterackie. Warszawa 1 988.
2. Burkot, Stanisław. Kraszewski o powieściopisarzach i powieści : zbiór wypowiedzi teoretycznych i
krytycznych. Warszawa 1 962.
3. Bursztyńska, Halina. J. I . Kraszewski o poetach i poezji polskiej. Katowice 1 982.
4. Csaplaros, Istvan. Kraszewski a Węgry. Warszawa 1 964.
5. Danek, Wincenty. Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa 1 973.
6. Danek, Wincenty. Józef Ignacy Kraszewski : zarys biograficzny. Warszawa 1 976.
7. Danek, Wincenty. Pisarz wciąż żywy : studia o życiu i twórczości J. I . Kraszewskiego. Warszawa
1 969.
8. Danek, Wincenty. Powieści historyczne J. I . Kraszewskiego. Warszawa 1 966.
9. Dąbrowolska, Halina Maria. Tytan pracy : opowieść o J. I . Kraszewskim. Wyd. 2. Warszawa 1 957.
Józef Ignacy Kraszewski : zarys bibl iograficzny. Oprac. Stanisław Stupkiewicz, Irmina Śliwińska,
Wanda Roszkowska-Sykałowa. Kraków 1 961 .
1 0. Osmolska-Piskorska, Bożena. Powstanie styczniowe w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Toruń 1 963.
11 . Romanów i Kraszewski. Red. Lech Ludorowski. Lublin ; Romanów 1 989.
1 2. Stupkiewicz, Stanisław, Śliwińska, Irmina, Roszkowska-Sykałowa, Wanda (oprac.). Józef Ignacy
Kraszewski : zarys bibl iograficzny. Kraków 1 966. Biografia. s. 1 5-38.
1 3. Trepiński, Antoni. Józef Ignacy Kraszewski. Warszawa 1 975.
1 4. Trepiński, Antoni. Romans Kraszewskiego z Wiedenką. Warszawa 1 970.
1 5. Warneńska, Monika. Chłopiec z Romanowa. Lublin 1 965.
1 6. Zdziwienia Kraszewskim. Red. Marta Ziel ińska. Wrocław 1 990.
59
Artykuły z czasopism
1 . Burkot, Stanisław. Józefa Ignacego Kraszewskiego literatura dla , ,powszechności”. „Pamiętnik
Literacki” 1 987, z. 4, s. 3-26.
2. Cieszkowska, Halina. W Dreźnie u pana Józefa. „Poznaj Swój Kraj” 2002, nr 2, s. 9.
3. Gromadzki, Wiesław. Romanów słynny Kraszewskim. „Poznaj Swój Kraj” 2009, nr 1 0/1 2, s. 27.
4. Jodełka-Burzecki, Tomasz. Kraszewski wciąż mało znany. „Kierunki” 1 987, nr 1 2, s.1 2-1 3.
5. Kalicka, Manuela. Umysłowe zajęcia. „Polityka” 201 2, nr 1 , s. 80-82.
6. Kulka, Bronisław. Józef Ignacy Kraszewski w szkole średniej pod zaborami i w szkole współczesnej.
„Polonistyka” 1 989, nr 9, s. 653-664.
7. Kulka, Bronisław. Wilnianie - Józefowi Ignacemu Kraszewskiemu. „Przegląd Historyczno-Oświatowy”
2002, nr 1 /2, s. 1 29-1 34.
8. Lis, Joanna. Tytan pracy. „Kierunki” 1 987, nr 1 2, s. 1 2-1 3.
9. Warzenica-Zalewska, Ewa. Historyk – pisarz - publicysta. „Kultura” 1 988, nr 1 , dod. Scholar, s. 7, 1 0.
1 0. Warzenica-Zalewska, Ewa. Kraszewski dawniej i dzisiaj. „Polonistyka” 1 989, nr 9, s. 643-652.
11 . Zarzycka, Maria. Dzieje drukarni Józefa Ignacego Kraszewskiego Drezno-Poznań. „Studia
o Książce” T. 6 (1 976), s. [81 ]-99.
Konkurencja I. Zestaw pytań konkursowych. Zagadnienia ogólne.
1 . Która rocznica urodzin J. I. Kraszewskiego przypada w 201 2 roku?
a) setna
b) sto pięćdziesiąta
c) dwusetna
2. Którym z wymienionych pseudonimów literackich posługiwał się J.I. Kraszewski?
a) Aleksander Głowacki
b) Jan Sawa
c) Bolesławita Bogdan
3. Jakim herbem pieczętował się ród Kraszewskich?
a) herb Zerwikaptur
b) herb Jastrzębiec
c) herb Świerczek
4. Gdzie znajduje się Muzeum J. I. Kraszewskiego?
a) we Wrocławiu
b) w Warszawie
c) w Romanowie
5. W jakim mieście znajduje się Ławeczka – pomnik Kraszewskiego?
a) Biała Podlaska
b) Olsztyn
c) Żytomierz
6. Która z wymienionych powieści J.I. Kraszewskiego została zekranizowana?
a) Historia Sawki
b) Chata za wsią
c) Stara Baśń
60
7. Jak miał na imię najmłodszy brat J.I. Kraszewskiego?
a) Kajetan
b) Jan
c) Hipol it
8. Jak się nazywa miejscowość, w której J. I. Kraszewski zdał maturę?
a) Lul in
b) Świsłocz
c) Grodno
9. Na której uczelni kształcił się J. I. Kraszewski?
a) Uniwersytet Jagiel loński
b) Uniwersytet Wileński
c) Uniwersytet Lwowski
1 0. Z jakiego powodu jej nie ukończył?
a) kierunek, który wybrał był za trudny
b) taka była wola jego ojca
c) z powodu wybuchu powstania l istopadowego
11 . Jak miała na imię żona J.I. Kraszewskiego?
a) Zofia
b) Maria
c) Konstancja
1 2. Jakie inne pasje miał Kraszewski?
a) taniec i malarstwo
b) architektura i malarstwo
c) muzyka i malarstwo
1 3. W jakim mieście zmarł J. I. Kraszewski?
a) w Warszawie
b) w Genewie
c) w Krakowie
1 4. Gdzie znajduje się pochówek Kraszewskiego?
a) w Radomiu
b) w Krakowie
c) w Białej Podlaskiej
Odpowiedzi
1 c; 2c; 3b; 4c; 5a; 6c; 7b; 8b; 9b; 1 0c; 1 1 a; 1 2c; 1 3b; 1 4b.
Konkurencja II. Znajomość faktów biograficznych powieściopisarza.
Pytania
1 . Data i miejsce urodzenia pisarza.
2. Czym zajmował się ojciec Kraszewskiego?
3. Gdzie wychowywał się J. I . Kraszewski?
4. Jak miała na imię jego prababka?
5. I le rodzeństwa miał J. I . Kraszewski?
6. Kto z rodzeństwa był również, jak Kraszewski powieściopisarzem?
7. Do jakich szkół uczęszczał?
61
8. W którym roku rozpoczął studia i na jakiej uczelni studiował?
9. Z jakiego powodu nie ukończył studiów?
1 0. Jaki był powód jego aresztowania?
11 . I le lat trwał dozór policj i , którym został objęty?
1 2. Jaki tytuł miała debiutancka powieść J. I .K.?
1 3. Jakim pseudonimem posługiwał się pisarz?
1 4. W którym roku ożenił się, kim była jego żona?
1 5. Gdzie osiedl i l i się państwo Kraszewscy?
1 6. I le dzieci miel i państwo Kraszewscy?
1 7. Z jakiego powodu rodzina Kraszewskich przeniosła się do Żytomierza?
1 8. Czym zajmował się podczas pobytu w Żytomierzu?
1 9. Jaki był powód przeniesienia się do Warszawy?
20. Jakie było jego główne zajęcie w Warszawie?
21 . Dlaczego był zmuszony do opuszczenia Warszawy na początku powstania 1 963 r. Dokąd wyjechał?
22. Czym zajmował się w Dreźnie?
23. Pod jakim pseudonimem publikował wówczas swoje prace?
24. W jaki sposób i gdzie uczczono 50. rocznicę pracy twórczej J. I . Kraszewskiego?
25. Co przykrego spotkało Kraszewskiego u schyłku życia?
26. Gdzie Kraszewski spędził ostatnie lata życia?
27. W którym roku umarł?
28. Gdzie i kiedy został pochowany?
Odpowiedzi
Ad.1 . 28 l ipca 1 81 2 r. w Warszawie (w jednym z zajazdów).
Ad. 2. Ojciec, Jan Kraszewski pełnił urzędy obywatelskie.
Ad. 3. Wychowywał się w Romanowie u dziadków Anny i Błażeja Malskich.
Ad. 4. Konstancja.
Ad. 5. Józef Ignacy był najstarszy. Miał czworo rodzeństwa (dwie siostry i dwóch braci).
Ad. 6. Najmłodszy brat Kajetan.
Ad. 7. Szkoła wydziałowa w Białej Podlaskiej, szkoła wojewódzka w Lublinie, gimnazjum
w Świsłoczy.
Ad. 8. W 1 829 roku podjął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wileńskiego.
Przeniósł się jednak na literaturę.
Ad. 9. Z powodu wybuchu powstania l istopadowego.
Ad. 1 0. Za udział w konspiracyjnym ruchu młodzieżowym.
Ad. 11 . Trzy lata.
Ad. 1 2. Pan Walery.
Ad. 1 3. Kleofas Fakund Pasternak.
Ad. 1 4. Ożenił się w 1 838 r. Jego żoną była Zofia Woronicz, bratanica prymasa Jana Pawła
Woronicza.
Ad. 1 5. Na Wołyniu we wsi Omelno, potem we własnym majątku Gródku.
Ad. 1 6. Kraszewscy miel i czworo dzieci: Konstancję, Jana, Franciszka i Augustę.
Ad. 1 7. Kraszewski był zrażony niepowodzeniami na gospodarstwie. Istniała też konieczność kształcenia
dzieci.
62
Ad. 1 8. Był m. in. kuratorem gimnazjum, dyrektorem Teatru Żytomierskiego, dyrektorem Klubu
Szlacheckiego, prezesem Towarzystwa Dobroczynności. Jednocześnie skupiał się na pracy
l i terackiej.
Ad. 1 9. Pisarz poróżnił się ze środowiskiem szlachty wołyńskiej i podjął decyzję
o przeniesieniu się do Warszawy w 1 861 r.
Ad. 20. Został redaktorem „Gazety Codziennej” (później „Gazety Polskiej”).
Ad. 21 . W Warszawie stał się osobą niewygodną dla władz krajowych poddanych Rosji
i wyjechał do Drezna.
Ad. 22. Kraszewski zajął się pomocą dla szukających schronienia za granicą uchodźcom
popowstaniowym.
Ad. 23. Pod pseudonimem Bogdan Bolesławita wydał szereg powieści o tematyce
powstańczej.
Ad. 24. Spora część uroczystości odbyła się w Dreźnie, jednak naród polski zorganizował
własne obchody w Krakowie.
Ad. 25. Został oskarżony o współpracę z francuskim wywiadem wojskowym.
Ad. 26. Kraszewski został aresztowany i skazany na 3,5 roku twierdzy w Magdeburgu. Po
założeniu wysokiej kaucji wyjechał na kurację do Włoch. Następnie przyjeżdża do
Genewy, gdzie na skutek zapalenia płuc umiera.
Ad. 27. Zmarł 1 9 marca 1 887 roku w Genewie.
Ad. 28. Został pochowany 1 8 kwietnia 1 887 r. w krypcie zasłużonych na Skałce w Krakowie.
63
Pionowo
1 . Jeden z pseudonimów literackich, którym posługiwał się J. I . Kraszewski.
2. Ludowa powieść Kraszewskiego lub imię - skrót od imion Urszula / Jul iana.
3. Kraina historyczna w dorzeczu górnego Bugu (Ukraina). Tam przez długi czas żył Kraszewski.
4. Imię ojca Józefa Kraszewskiego.
5. . . . Walery – debiutancka powieść Kraszewskiego z 1 831 roku.
6. Fi lozof grecki, pochodził z Miletu.
7. Druga, po Amazonce, najdłuższa rzeka na Ziemi.
8. Imię prababki pisarza, którą nazywano „babką białą” (od koloru sukien, w które się ubierała).
1 1 . Uszkodzenie tkanki, narządu lub większego obszaru ciała przez działanie czynnika
mechanicznego, termicznego, chemicznego.
1 2. Symbol pierwiastka chemicznego bar.
1 3. Dźwięk muzyczny gamy pomiędzy sol a si.
1 4. Skrót od Międzynarodowej Matury (International Baccalaureate).
1 5. Imię żony Kraszewskiego.
23. Wyraz oznaczający podskok.
24. I lość diabłów w tytule powieści J. I .K, której akcja rozgrywa się w Warszawie i okolicach,
w czasach Stanisława Augusta, podczas obrad Sejmu Czteroletniego.
25. Rodzaj posiłku, dotyczy wegetarianów.
26. Siedziby książęce.
Konkurencja III. Kraszewski w krzyżówce.
64
27. Nieprzyjemne uczucie, rodzaj ostrzeżenia dla organizmu przed zagrożeniem.
29. Duża, jaskrawo upierzona papuga.
30. W tej miejscowości Kraszewski chodził do gimnazjum. Tam też zdał maturę.
32. Bohater – obrońca klasztoru na Jasnej Górze, jednocześnie tytuł powieści Kraszewskiego.
33. Rodzicielka.
34. Jednostka powierzchni gruntu równa 1 00 m2 .
35. Z dzieje (w tytule powieści Kraszewskiego).
39. Zwrot na do widzenia.
40. Pierwsze imię Kraszewskiego.
43. Para: żona i Z .
44. Metalowy element konstrukcyjny używany przy łączeniu ze sobą płaskich elementów np.
fragmentów blach, skór, tworzyw sztucznych.
46. Dźwięk muzyczny gamy pomiędzy re a fa.
Poziomo
5. Jeden z pseudonimów Kraszewskiego – Kleofas Fakund ZZZ .
9. Wieś na Wołyniu dzierżawiona przez J. I . Kraszewskiego.
1 0. Jedno z miast, w którym mieszkał Kraszewski.
1 3. Ideolog komunistyczny Włodzimierz I l j icz.
1 6. Okres w dziejach Ziemi obejmujący pewien czas, zapoczątkowany ważnym wydarzeniem.
1 7. Pies Ali z Elementarza.
1 8. Stara Z. – powieść historyczna J. I .K.
1 9. Tam Ignacy Kraszewski odbył swą podróż na kuracje do wód.
20. Odgłos towarzyszący wystrzałowi: Z – paf.
21 . Cyganka z „Chaty za wsią”.
22. Tytuł jednej z lepszych powieści Kraszewskiego z życia Stanisława Augusta.
24. Nazwa herbu rodowego przodków Kraszewskiego ze strony ojca.
28. Drugie imię Kraszewskiego.
31 . Nazwisko rodowe matki Kraszewskiego.
33. Jedno z hobby Kraszewskiego.
36. Pierwsze litery (akronimy) imion i nazwiska Kraszewskiego.
37. Czynność o ustalonych zasadach, w której udział bierze zwykle kilka osób.
38. Rodzaj instytucj i kultury, którą w Żytomierzu zarządzał Kraszewski.
39. Dokończ tytuł powieści Kraszewskiego: Król Z. .
41 . Własny majątek ziemski Kraszewskiego.
42. Nazwa majątku, w którym wzrastał Kraszewski.
45. My i Z w tytule powieści Kraszewskiego.
47. Rodzaj gry.
48. Miasto, w którym Kraszewski pełnił szereg funkcji i godności.
65
Odpowiedzi
Pionowo
1 . Bolesławita.
2. Ulana.
3. Wołyń.
4. Jan.
5. Pan.
6. Tales.
7. Nil .
8. Konstancja.
1 1 . Uraz.
1 2. Ba.
1 3. La.
1 4. IB.
1 5. Zofia.
23. Hyc.
24. Sto.
25. Jarski.
26. Zamki.
27. Ból.
29. Ara.
30. Świsłocz.
32. Kordecki.
33. Matka.
34. Ar.
35. Stare.
39. Pa
40. Józef.
43. Mąż.
44. Nit.
46. Mi.
Poziomo
5. Pasternak.
9. Omelno.
1 0. Lublin.
1 3. Lenin.
1 6. Era.
1 7. As.
1 8. Baśń.
1 9. Odessa.
20. Pif.
21 . Aza.
22. Macocha.
24. Jastrzębiec.
28. Ignacy.
31 . Malska.
33. Malarstwo.
36. JIK.
37. Gra.
38. Teatr.
39. Piast.
41 . Gródek.
42. Romanów.
45. Oni.
47. Bierki.
48. Żytomierz.
kontakt z autorem:
66
Urszula Tobolska
Jadwiga Perwenis
Nauczyciele bibl iotekarze
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
NASZA PASJA
wrażliwość na muzykę
Gdy słyszysz śpiew – tam idź!
Tam ludzie dobre serca mają.
Bo ludzie źl i – wierzaj mi
Źl i ludzie nigdy nie śpiewają.
J. W. Goethe
Sposobem na życie dla nas stało się śpiewanie. Do chóru przyciągnęła nas piękna muzyka. Pewnego dnia
spróbowałyśmy i śpiewamy do dziś. We Wrocławiu działa niemało amatorskich chórów dla dorosłych. I to
właśnie w nich wszyscy, którzy lubią śpiewać, mogą realizować swoją pasję. My odnalazłyśmy swoje
miejsce w chórze parafialnym Kościoła Uniwersyteckiego „Marianum”. Choć zabiegane i zapracowane, to
jednak znajdujemy czas na muzykę chóralną.
Przygoda ze śpiewaniem
Wcale nie musiałyśmy znać doskonale nut
i mieć skali głosu jak Anna Netrebko [rosyjska
śpiewaczka]. Umiejętność znajomości nut
śpiewacy amatorzy nabywają z czasem.
Amatorskie chóry nie stawiają kandydatom
wygórowanych wymagań. Na początek wystarczą
pewne predyspozycje, jak: słuch muzyczny – noZ
i chęci. Najważniejsze jest, żeby do chóru trafial i
ludzie, którzy lubią śpiewać. I ci zostają.
Chór, do którego uczęszczamy, jest właśnie
chórem amatorskim. Dyrygent dba o jakość
śpiewania, jak u zawodowych artystów. Stałe
ćwiczenia emisj i głosu podnoszą wartość śpiewu.
Właśnie przez to profesjonalne podejście,
jesteśmy w stanie zaistnieć w środowisku
muzycznym Wrocławia. Poznajemy kolejne tajniki
wiedzy muzycznej, szkolimy swój głos i uczymy
się żyć w zespole, z którym też sięgamy po laury,
uczestnicząc w konkursach, czy po prostu dając
koncerty.
Ważna jest wrażliwość na muzykę
Nasza przygoda ze śpiewaniem trwa już wiele
lat. W dzieciństwie śpiewałyśmy w chórach
szkolnych, później obie śpiewałyśmy w żeńskim
chórze uniwersyteckim. Śpiewanie i wrażl iwość
na muzykę zawsze były w nas. Nigdy jednak
67
Żródło: http: //www.chor-marianum.pl/
nie kształciłyśmy się w tym kierunku. Choć obie
nie mamy zbyt dużo wolnego czasu i mimo,
że próby odbywają się dwa razy w tygodniu,
to jednak jest to dla nas jakaś odskocznia
od codzienności. Męczące są zwłaszcza próby
w piątek wieczorem, kiedy jesteśmy
już wyczerpane całym tygodniem pracy. Jednak
możliwość wspólnego śpiewania sprawia,
że zapominamy o zmęczeniu. Nam udało
się połączyć liczne obowiązki z pasją. Szybko
odkryłyśmy, że śpiewanie w zespole to po prostu
przygoda na całe życie. Zresztą wszyscy
członkowie chóru to miłośnicy śpiewu, bez którego
nie wyobrażają sobie życia. Szczególni pasjonaci
muzyki chóralnej z naszego grona, należą jeszcze
do innych zespołów chóralnych. To miłość
do muzyki sprawia, że pomimo trudności życia
codziennego, chętnie uczestniczą w żmudnych
próbach i koncertach, poświęcając na to swój
czas.
O zespole
Zespół powstał w kwietniu 1 995 r. , początkowo
przy parafi i p.w. Ducha Świętego, a od września
1 999 r. działa przy Kościele Uniwersyteckim
we Wrocławiu.
Inicjatorem powstania zespołu jest pan Marek
Zborowski – chórmistrz, śpiewak obdarzony
bardzo dobrym głosem tenorowym. Swoją
przygodę z chóral istyką rozpoczął w 1 953 r.
śpiewając w Chórze Chłopięco-Męskim Katedry
Wrocławskiej, prowadzonym przez Edmunda
Kajdasza. W jego dorobku znajdują się l iczne
opracowania utworów chóralnych, a w bogatym
dorobku dyrygenckim należy wyróżnić założenie
Kameralnego Chóru Męskiego Canti lena,
założenie i prowadzenie naszego zespołu.
Jego dyrygentem jest nieprzerwanie od blisko 1 8
lat. W 2005 r. zespół nagrał płytę z muzyką
rel igi jną, przedstawiającą swój 1 0-letni dorobek.
Często wspomina różnych znanych
dyrygentów, przybliża nam postaci kompozytorów,
których utwory śpiewamy. Ma swoiste poczucie
humoru. Czasami, gdy ktoś nie przykłada się do
śpiewania, zwraca się słowami: „panowie –
do kasy” (w operze, gdy śpiewak źle śpiewa,
dyrygent odsyła go do kasy po wypłatę
za dotychczasowe śpiewanie, co jest
jednoznaczne z rozwiązaniem z nim umowy).
Czasem dzień jest trudny do śpiewania i trudno
się nam utrzymać we właściwej tonacji . Jak fałsz
jest wyraźny, to wtedy słyszymy: „Panie, panowie
– to nie ta opera”. Albo gdy dźwięki mają być
subtelne, a wychodzą ciężkie, to słyszymy:
„dźwięki należy delikatnie kłaść – to nie
„człapanka”. Śmieszy nas też porównanie: „Wasze
śpiewanie jest jak ciastko z cukierni – dużo ciasta,
a kremuZ nic”.
Z inicjatywy członków Chóru „Marianum”
w 2008 roku powołano Wrocławskie
Stowarzyszenie. Celem podstawowym
jego działalności jest upowszechnianie kultury
muzycznej ze szczególnym uwzględnieniem
chóralnej muzyki sakralnej. Stowarzyszenie
wspólnie z parafią p.w. Najświętszego Imienia
Jezus we Wrocławiu (znaną jako Kościół
Uniwersytecki) sprawuje opiekę organizacyjną nad
zespołem. Działalność Stowarzyszenia przejawia
się w organizowaniu różnego rodzaju koncertów z
udziałem chóru. Aktualnie jednym z przejawów tej
działalności jest organizowanie cyklu koncertów
chóralnych pod nazwą Cantate Domino, w których
oprócz Chóru „Marianum”, biorą udział inne
zapraszane do współudziału zespoły.
68
Żródło: http: //www.chor-marianum.pl/
Sensem wspólnego śpiewania jest praca
zespołowa
Chór l iczy około 25 osób. Jesteśmy chórem
mieszanym, w którym współistnieją cztery sekcje
głosowe: żeńskie, wyższe głosy, zwane sopranami
(tą barwą głosu obdarzone są autorki tego tekstu)
oraz niższe zwane altami. Oczywiście chór mógłby
istnieć bazując tylko na głosach kobiecych.
Jest przecież wiele utworów specjalnie
zaaranżowanych na kobiece głosy. Jednak
do pięknego brzmienia chóru potrzebne
są jeszcze głosy męskie: te wyższe to tenory
i niższe – basy.
Kiedyś przy okazji uroczystości jubi leuszu
Żeńskiego Akademickiego Chóru Uniwersytetu
Wrocławskiego zaproszony był chór męski
Canti lena. Gościem honorowym był Chór
Uniwersytetu Katol ickiego w Leuven (Belgia).
Na przyjęciu śpiewano i żartowano. W pewnym
momencie jeden z panów wygłosił wierszyk: „Wolę
chór mieszany, niźl i same panny, bo chór lepsze
daje tony, gdy jest dopieszczony”. Ze strony pań
riposta była natychmiastowa: „Wolę chór żeński,
niż męski, gdy jest w wieku klęski”. I tak żartom,
i radościom nie było końca.
W chórze „Marianum" śpiewają osoby głównie
w średnim wieku. W naszym gronie znajdują
się przedstawiciele różnych profesj i , jak: lekarze,
nauczyciele, prawnicy, prywatni przedsiębiorcy,
pracownicy administracj i itp. Nie brakuje
też studentów. Choć mamy różne zawody
i wykształcenie, to jednoczy nas podobna
wrażliwość muzyczna. Jak w każdym zespole
mamy różne zapatrywania na życie. Ta rozmaitość
to cecha charakterystyczna dla bogatych
osobowości – a tych w zespole nie brakuje. Mimo
różnic charakterów i temperamentów, na scenie
stanowimy jeden zgrany team. I rzecz ciekawa,
choć śpiew chóralny jest dziełem zbiorowym,
to brzmi jednorodnie.
Wszyscy chórzyści kochają to, co robią
i dlatego przynosi to tak wspaniałe efekty.
Zazwyczaj tak jest, że efekty swej często mozolnej
i niełatwej pracy chce się komuś zaprezentować.
Dopiero w zetknięciu z widzem, który słucha
z uwagą, a później reaguje oklaskami, nasza
praca ma sens. Udział w festiwalach, koncertach,
śpiewanie na wernisażach, to dodatkowa nagroda
(ale niematerialna) w realizacji naszej pasji .
Sukcesy chóru i repertuar
Muzyka sakralna na przestrzeni wieków
na różne sposoby przybliżała człowiekowi misteria
celebrowane podczas Mszy Świętej.
W tym względzie śpiew chóralny stanowi
wyjątkowe miejsce. Śpiewanie to radość i pasja,
a z racji tego, że to chór parafialny, to także
możliwość dawania świadectwa wierze. Jeżeli
śpiewamy w kościele, śpiew nasz staje
się jednocześnie modlitwą.
Chór śpiewa w macierzystej parafi i podczas
niedzielnych Mszy Świętych, a także podczas
świąt Bożego Narodzenia, Niedziel i Palmowej,
na Wielkanoc i w inne uroczystości kościelne
i okolicznościowe. Corocznie uświetnia swoim
śpiewem parafialną procesję Bożego Ciała.
Śpiewamy na zamówionych uroczystościach
ślubnych, często są to śluby mieszane, gdzie pani
młoda jest Polką, a pan młody Niemcem,
Anglikiem, czy jeszcze innej narodowości.
Swoimi występami uświetniamy nie tylko
parafialne imprezy, ale także uroczystości
akademickie (inauguracja roku akademickiego
wielu uczelni wrocławskich i szkół wyższych
Wrocławia), uroczystości rozdania dyplomów,
wręczenia dyplomów honoris causa, udział
w imprezach o charakterze charytatywnym itp.
Naszą obecnością ubogacamy imprezy wielu
stowarzyszeń, jak np. ostatnie, tj . z końcówki 201 2
r. spotkanie Opłatkowe Dolnośląskiej Izby
Rzemieślniczej we Wrocławiu, Loży Dolnośląskiej
Business Centre Club oraz Zachodniej Izby
Gospodarczej, na którym to spotkaniu
uhonorowano Tytułem Mistrza prof. Normana
Daviesa. We wspomnianej uroczystości, mającej
charakter spotkania ekumenicznego, bral i
też udział kardynał Henryk Gulbinowicz
oraz biskupi innych wyznań działających
69
w archidiecezji wrocławskiej.
Chór jest laureatem nagród zdobytych na I I
Ogólnopolskim Festiwalu Pieśni Religi jnej
w Sulistrowicach i I Ogólnopolskim Przeglądzie
Pieśni Sakralnej Vox Domini w Prusicach oraz na
I I Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Religi jnej
Cantate Domino w Krakowie.
Mamy już ugruntowaną pozycję w środowisku
muzycznym i jesteśmy znani zarówno w kraju,
jak też za granicą. Stało się to możliwe dzięki
wspólnemu śpiewaniu Chóru „Marianum”
z chórem z Irlandii , czy Niemiec. Chór w latach
2001 – 2006 trzykrotnie wyjeżdżał na koncerty
do Włoch, Austri i i Niemiec.
Wrocławski Chór „Marianum” uczestniczy
w imprezach parafialnych z całego województwa
dolnośląskiego – w Radwanicach, Bardzie
Śląskim, Kudowie Czermnej, Kłodzku,
Wambierzycach, Sanktuarium w Nowej Rudzie
i w wielu innych miejscach.
Podtrzymując tradycję, zespół występuje
we wrocławskich kościołach z koncertami kolęd.
Zapraszano też nas do udziału w imprezach
świeckich, jak obchody Dożynek w gminie
Kobierzyce.
Z racji szczególnego okresu Wielkiego Postu,
który corocznie przeżywamy, koncertujemy
z muzyką pasyjną. W programie utwory
kompozytorów z różnych regionów i okresów,
podejmujące temat Męki Pańskiej m. in. F.
Mendelssohna, F. J. Haydna czy J. G.
Rheinbergera Stabat Mater, jak też piękny utwór
Stanisława Moniuszki Oto drzewo Krzyża.
Ki lkakrotnie koncertowaliśmy w Opolu,
wraz z Opolskim Chórem Kameralnym, a także
z Chórem Parafi i Farnej w Poznaniu. W koncercie,
który odbywał się w Opolu wykonaliśmy formy
wokalno-instrumentalne, wśród nich:
70
Żródło: http: //www.chor-marianum.pl/
Żródło: http: //www.chor-marianum.pl/
Żródło: http: //www.chor-marianum.pl/
Żródło: http: //www.chor-marianum.pl/
Pastoralmesse kompozytora Ignaza Reimanna,
Offertorium Maxa Filka, czy Jasna Panna Jana
Maklakiewicza. Innym razem oba chóry –
Wrocławski Chór „Marianum” i Opolski Chór
Kameralny – wykonały Messe St. Georgs
Heinricha Blasela.
Wielką przyjemność odnajdujemy we wspólnym
śpiewie z chórami wrocławskimi, jak: Madrygaliści
Politechniki Wrocławskiej, czy chór Basil ica
Cantans, a także Canti lena. Ogromnym
przedsięwzięciem było wykonanie przez kilka
chórów specjalnie przygotowanej wersj i hymnu
konstytucj i 3 Maja. Nagranie odbyło się we
wrocławskim radiu. Scenografię do wydanej przy
tej okazji płyty tworzyły przepiękne ogrody
Arcybiskupstwa Wrocławskiego.
Zespół występował na wielu koncertach z cyklu
"Verbum cum Musica", nad którymi patronat objął
ks. Arcybiskup Marian Gołębiewski. To spotkanie,
na którym obok udziału chóru, zostaje wygłoszona
prelekcja, nawiązująca do okazjonalnego tematu.
W programach prezentujemy albo Pieśni Pasyjne
albo Adwentowe bądź Bożonarodzeniowe.
Odbiorcy wysłuchali brzmienia m. in. : Missa
Choral is Franciszka Liszta.
Mniej więcej w połowie trwania Adwentu
ubiegłego roku stal i nasi wielbiciele usłyszeli
piękny w brzmieniu Akatyst ku czci Bogurodzicy,
który odbył się w barokowych murach Kościoła
Uniwersyteckiego w ramach koncertu z cyklu
Cantate Domino. Śpiew Akatystu zabrzmiał
miesiąc wcześniej na Jasnej Górze – również
w wykonaniu chóru. Akatyst to przepiękny hymn
Maryjny, który zrodził się w tradycji wschodniej
Kościoła jako rodzaj muzyki l iturgicznej, sławiącej
Jezusa Chrystusa i Bogurodzicę.
I jubileusz artystyczny zespołu
W 201 0 roku obchodzono jubileusz 1 5-lecia
działalności artystycznej zespołu. Podczas
koncertu galowego pod znamienitą dyrekcją
Tadeusza Zatheya, zaprezentowano przepiękną
Glorię Antonio Vivaldiego z udziałem solistów.
Ponadto w tym ważnym wydarzeniu w życiu
zespołu przedstawiono najpiękniejsze utwory
polskich twórców (m. in. : Wacława z Szamotuł,
Józefa Świdra, Henryka Mikołaja Góreckiego)
i nie tylko polskich (jak: Antona Brucknera,
Alessandro Scarlattiego, Edwarda Griega i in. ).
Jubi leusz chóru świętowaliśmy dwukrotnie,
wykonując również utwór Messe Solennelle (Msza
Uroczysta) Louisa Vierne’a. Jest to przepiękne
w brzmieniu dzieło sakralne. Utwór ten został
specjalnie napisany dla zaprezentowania
możliwości instrumentów i akustyki katedry Notre
Dame. Tam Louis Vierne pracował jako organista.
Utwór przewidziano na 4 głosy i 2 partie
organowe, co oznacza, że chór śpiewa przy
akompaniamencie dwóch instrumentów.
Interesujący jest fakt, że te muzyczne fascynacje
napisał kompozytor, który urodził się prawie
niewidomy.
Ogółem zespół dał już bl isko 1 00 koncertów
i występów, co jest l iczbą imponującą. Chór
dysponuje bogatym repertuarem utworów
sakralnych i świeckich. W dorobku już blisko 1 8-
letniej działalności artystycznej zespołu znajdują
się utwory wybitnych kompozytorów polskich
obcych z różnych epok. Wykonujemy utwory
a capella (tzn. bez udziału akompaniamentu),
a także utwory z organami.
Wszystkie utwory wymienione w tekście,
można znaleźć na Youtube. Wykonują je wysokiej
klasy chóry europejskie. Warto posłuchać!
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że gdyby
nie chór, to nigdy członkowie chóru nie spotkaliby
się. A skoro już nasze drogi się przecięły
(a jak wiadomo - nic nie dzieje się bez przyczyny),
aktywnie pracujemy nad tym, aby wspólnie
cieszyć się śpiewem i dziel ić się tą radością
z innymi. Dlatego serdecznie zapraszamy
na nasze koncerty. Śpiewanie – proszę nam
wierzyć – naprawdę daje wiele radości. I niech
tak zostanie!
Obok koncertów na żywo, można nas usłyszeć
(m. in. na Youtube):
Sti l le Nacht - Cicha noc (Franz Gruber) - Chór
Marianum.
71
http: //www.youtube.com/watch?feature=player_e
mbedded&v=e4CTaXY5lEQ#!
Fragment Akatystu (Kondakion 8, Ikos 8)
w wykonaniu chóru Marianum Kościoła
Uniwersyteckiego we Wrocławiu w dniu
1 6.1 2.201 2 r.
http: //www.youtube.com/watch?v=OWYtxrrk4dQ
Fragment Akatystu ku czci Bogurodzicy – chór
Marianum śpiewa na Jasnej Górze.
http: //www.youtube.com/watch?feature=player_e
mbedded&v=FYA9XUcCAEc#!
Antoni Chlondowski Missa dominical is - Agnus Dei
Śpiewa Chór Marianum w Bazylice w
Wambierzycach; dyryguje Marek Zborowski; solo
Mariola Augustyn, organy Tomasz Krzemiński.
http: //www.youtube.com/watch?feature=player_e
mbedded&v=3o1 jnojmZJs#!
Hymn upamiętniający ogłoszenie Konstytucj i 3
Maja, z udziałem kilku wrocławskich innych
chórów; muzyka Marian Waśkiewicz, słowa Zofia
Pietrzyk.
http: //www.youtube.com/watch?feature=player_e
mbedded&v=CB2OKSncZts#!
Kontakt z autorami:
72
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibl iotekarz
w Dolnośląskiej Bibl iotece Pedagogicznej
we Wrocławiu
WSPOMNIENIA O OSOBACH, KTÓRE JUŻ ODESZŁY
Jadwiga German – długoletni kierownik Wydziału opracowania zbiorów
Biblioteki Pedagogicznej we Wrocławiu
„Jak myśl sprzed lat, jak wspomnień ślad,
wraca dziś pamięć o tych, których nie ma”.
(z piosenki Czerwonych Gitar)
Postać pani Jadwigi German przedstawiam w ramach prezentacji sylwetek nauczycieli bibliotekarzy
pracujących w Bibliotece Pedagogicznej we Wrocławiu. Choć nie znałam osobiście tej pani, to nakreśliłam
Jej sylwetkę na podstawie dostępnych mi materiałów. Dzięki wspomnieniom Anny Koralewskiej-Pawlik,
podopiecznej pani German, wracam do czasu sprzed lat kilkudziesięciu. Młodszym koleżankom
przedstawiam zasługi pani Jadwigi dla Biblioteki.
Jadwiga German urodziła się w 1 906 r.
we Lwowie. Po ukończeniu Seminarium
Nauczycielskiego w okresie międzywojennym
pracowała jako nauczyciel w szkołach
powszechnych, w powiecie jarosławskim.
W okresie okupacji i po wojnie (do czerwca 1 946
r.) pracowała w Bibl iotece Miejskiej we Lwowie
[Z.D. Sylwetki bibl iotekarzy : Jadwiga German
(1 906-1 977) „Poradnik Bibl iotekarza” 1 977
nr 11 /1 2, s. 324-325].
Po I I wojnie światowej osiedl i ła się na Dolnym
Śląsku. Rozumiejąc, że najważniejszą sprawą
dla tej ziemi jest utrzymanie polskości, prawie
natychmiast włączyła się w organizowanie
od podstaw bibl iotek powszechnych. Stało
się to Jej prawdziwą pasją. Na 30 lat,
aż do śmierci, związała się z bibl iotekarstwem
wrocławskim. Od września 1 946 do 1 950 r.
była kierowniczką Powiatowej Bibl ioteki Publicznej
we Wrocławiu. Konieczne kwalifikacje
bibl iotekarskie zdobywała na kursach
Źródło: Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna
73
organizowanych przez ówczesne Ministerstwo
Oświaty oraz w Państwowym Ośrodku Kształcenia
Bibl iotekarzy w Jarocinie. Tam też złożyła
państwowy egzamin bibl iotekarski.
Zawsze chętna, by dziel ić się swym
doświadczeniem z innymi bibl iotekarzami,
najpierw podjęła pracę instruktora w Wojewódzkiej
Bibl iotece Publicznej, a następnie wizytatora
referatu bibl iotek w Prezydium Wojewódzkiej Rady
Narodowej we Wrocławiu.
Posiadając doświadczenie w zawodzie
nauczyciela, podjęła w 1 953 r. pracę
w Pedagogicznej Bibl iotece Wojewódzkiej
we Wrocławiu. Wniosła tu swoją wiedzę, zapał
i umiłowanie pracy. Dała się poznać jako
propagatorka książki i czytelnictwa nie tylko
z pozycji zawodu bibl iotekarskiego lecz
z równorzędnego zawodu nauczyciela.
W placówce pracowała na stanowisku kierownika
Wydziału opracowania zbiorów nieprzerwanie
przez 20 lat, a od końca 1 972 r. do ostatnich dni
swojego życia w tym samym dziale w niepełnym
wymiarze godzin.
Nie można nie docenić Jej zasług. Od początku
istnienia Bibl ioteki, dążenia całego zespołu
skierowane były na stworzenie odpowiedniego
środowiska dydaktycznego i stałe doskonalenie
metod i form pracy pedagogicznej nauczyciel i .
Ówczesne osiągnięcia sieci bibl iotek
pedagogicznych Dolnego Śląska, są w znacznym
stopniu Jej własnymi zasługami. W Pedagogicznej
Bibl iotece Wojewódzkiej pozostawiła po sobie
trwały ślad w postaci katalogów, które założyła,
a następnie rozbudowywała i doskonaliła,
dostosowując je do specyfiki zbiorów tej placówki
oraz do potrzeb jej użytkowników.
Nie jest to wbrew pozorom praca prosta.
Wymaga bowiem wszechstronnej znajomości
książki i rynku księgarskiego, a także opanowania
techniki katalogowania i bibl iografowania tekstów.
Wymaga gruntownej wiedzy i wysokich kwalifikacji
bibl iotekarskich.
Przez cały czas pracy w PBW poświęcała wiele
uwagi nie tylko opracowaniu zbiorów. Zajmowała
się też działalnością instrukcyjno-metodyczną
oraz dydaktyczną. Zorganizowała przy dziale
opracowania punkt konsultacyjny dla bibl iotekarzy
pedagogicznych bibl iotek powiatowych i bibl iotek
szkolnych województwa wrocławskiego.
Z niezwykłą życzliwością i cierpl iwością służyła
swą fachową radą wszystkim zgłaszającym
się do niej bibl iotekarzom. Uczestniczyła
jako prelegentka w licznych kursach
bibl iotekarskich organizowanych przez Kuratorium
Okręgu Szkolnego i Okręgowy Ośrodek
Metodyczny we Wrocławiu, szkoląc w ten sposób
setki dolnośląskich bibl iotekarzy szkolnych
i pedagogicznych.
Pod Jej kierownictwem studenci
bibl iotekoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego
oraz słuchacze Studium Kulturalno-Oświatowego
we Wrocławiu odbywali w placówce praktyki
wakacyjne. Była aktywnym członkiem
Stowarzyszenia Bibl iotekarzy Polskich i Związku
Nauczycielstwa Polskiego.
Jej praca została doceniona przez oświatowe
władze. W uznaniu zasług otrzymała w 1 974 r.
Nagrodę Ministra Oświaty i Wychowania.
Odznaczona została Złotym Krzyżem Zasługi,
Własność: Anna Koralewska-Pawlik
74
Odznaką Budowniczego Wrocławia, Odznaką XV
-lecia Dolnego Śląska i szeregiem dyplomów
uznania.
Obowiązkowa, sumienna, życzl iwa
dla współpracowników i dla czytelników, była
wzorem dla młodych bibl iotekarzy.
Tak Ją zapamiętała pani Anna Koralewska-Pawlik
- podopieczna i młodsza koleżanka pani Jadwigi.
Na zdjęciu powyżej pani Ania stoi w drugim
rzędzie – pierwsza po prawej stronie.
Przeczytajmy wspomnienia pani Ani.
„Gdy w 1 969 roku rozpoczęłam swoją pracę
w Pedagogicznej Bibl iotece Wojewódzkiej
w Dziale Opracowania, działem tym kierowała
pani Jadwiga German. Była to osoba niezwykle
kulturalna, ciepła i życzl iwa ludziom.
Mnie, która miałam głowę naładowaną teorią,
cierpl iwie wprowadzała w system pracy działu.
Pani Jadwiga poza ogólnym kierownictwem,
zajmowała się głównie prowadzeniem katalogu
rzeczowego i powoli wprowadzała mnie w tajniki
tworzenia tego katalogu. Zapoznawała mnie
z systemem UKD, szczególnie
z tym rozszerzonym, dotyczącym działu
pedagogiki i oświaty.
W pokoju, w którym mieścił się dział
opracowania, znajdował się też dział
gromadzenia. Pokój nieduży, sporo osób w nim
pracujących, rozgardiasz panujący przy
rozpakowywaniu zakupionych książek nie sprzyjał
pracy, która wymagała spokoju i skupienia.
Mimo to nie było żadnych scysji , niesnasek.
Przeciwnie – dzięki taktowi i ogromnej kulturze
bycia pani Jadwigi i pozostałych pracowników
– panowała przyjemna atmosfera.
Poza mną, wszyscy pracownicy obydwu
działów, pochodzil i z Kresów Wschodnich.
Nie było końca wspominkom, dzięki którym
poznawałam problemy mieszkańców tej ziemi.
Pani Jadwiga opowiadała o histori i Lwowa,
wydarzeniach, które pamiętała jako dziecko,
o dramatycznych walkach o to miasto w latach
1 91 8-1 920, o miejscach, które pamiętała
jako licealistka i dorosła osoba.
Ciekawie opowiadała o topografi i Lwowa,
jego zabytkach. Opowiadała tak obrazowo,
że zapamiętałam nazwy i położenie ul ic
oraz najważniejsze zabytki. Mówiła o ciekawych
ludziach i zdarzeniach, o życiu kulturalnym miasta,
o stosunku Sowietów i Ukraińców do Polaków
po wybuchu I I wojny światowej, o boleśnie
przeżywanym opuszczeniu Lwowa. Kiedy
już można było wjeżdżać do ZSRR, powtarzała,
że nigdy nie pojedzie do tego miasta, bo chyba
by jej serce pękło.
Lwów to dzieciństwo i młodość pani Jadwigi
i jej dwóch sióstr. Jedna z nich, Wanda, pracowała
w Bibl iotece Zakładu Narodowego
im. Ossolińskich przed i po wojnie. Dzięki pani
Jadwidze dowiedziałam się, jak pracownicy
Ossolineum staral i się wynieść co cenniejsze
książki z bibl ioteki, kiedy po wybuchu I I wojny
przejęl i ją Sowieci i panoszyli się Ukraińcy.
Piękną twarz pani Jadwigi, Jej uśmiech pełen
życzliwości – stale mam przed oczyma.
Praca w dziale opracowania była początkiem
mojego życia zawodowego. Miałam bardzo dużo
szczęścia, że mogłam uczyć się od pani Jadwigi.
Własność: Anna Koralewska-Pawlik
75
Jej ogromna pracowitość, rzetelność i uczciwość
były dla mnie drogowskazem i cennym
przykładem”.
Tyle pięknego, ciepłego tekstu o tej postaci.
Cennego, bo wypowiedzianego z serca od osoby,
która znała osobiście panią German i ma Jej wiele
do zawdzięczenia. Chciałam bardzo serdecznie
podziękować pani Ani za chęć podzielenia
się swoimi wspomnieniami i udostępnienie zdjęć.
Dostrzegam, jak mądra, twórcza i cenna
była opieka i patronowanie działalności
instrukcyjno-metodycznej i dydaktycznej
pani German. Mam nadzieję, że postać
ta przetrwa nie tylko w myślach i sercach ludzi,
którzy ją znali osobiście. Niech pozostanie
też w pamięci obecnych pracowników Bibl ioteki
we Wrocławiu, a zwłaszcza u bezpośrednich
kontynuatorów Jej pracy.
Kontakt z autorem:
Własność: Anna Koralewska-Pawlik
76
Edyta Wzorek
Nauczyciel-bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej.
Fi l ia w Wałbrzychu
NAUCZYCIEL BIBLIOTEKARZ
DOLNOŚLĄSKIEJ BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ
W WAŁBRZYCHU
Korzystając z możliwości jaką stwarza „DIBP –
Dolnośląski Informator Bibl iotek Pedagogicznych”
postanowiłam, za jego pośrednictwem,
zaprezentować moją osobę – nauczyciela
bibl iotekarza zatrudnionego w Dolnośląskiej
Bibl iotece Pedagogicznej we Wrocławiu. Fi l ia
w Wałbrzychu. W tym celu zdecydowałam
się posłużyć blokiem tematycznym:
„Przedstawiamy młodych bibl iotekarzy” (mimo,
że jestem nauczycielem bibl iotekarzem z 1 0.
letnim stażem pracy, to nadal młodym .. .duchem).
Jestem nauczycielem bibliotekarzem z....
Jak już wspomniałam, w Bibl iotece
Pedagogicznej w Wałbrzychu pracuję od 1 0. lat.
Ukończyłam...
W 2002 r. ukończyłam studia wyższe
– Bibl iotekoznawstwo i Informacja Naukowo
– Techniczna (Uniwersytet Wrocławski). By móc
pracować w bibl iotece musiałam uzupełnić
kwalifikacje pedagogiczne. W 2003 r. ukończyłam
roczny Kwalifikacyjny Kurs Pedagogiczny
dla Nauczyciel i Czynnych Zawodowo
organizowany przez Dolnośląski Ośrodek
Doskonalenia Nauczyciel i we Wrocławiu
– zyskując pełne kwalifikacje i prawo pracy
w placówce pedagogicznej. Czując niedosyt
wiedzy, szczególnie z zakresu pedagogiki
specjalnej, w 201 0 r. rozpoczęłam studia
podyplomowe
– Logopedia z emisją głosu, które ukończyłam
w 201 2 r. zyskując tytuł – nauczyciel logopeda.
77
Jakie było moje wyobrażenie o pracy,
którą wybrałam?
Moje wyobrażenie dotyczące zawodu
bibl iotekarza, rol i bibl ioteki w środowisku
oscylowało wokół gromadzenia, opracowania
i udostępniania zbiorów. Nie przypuszczałam,
że zakres obowiązków, szczególnie nauczyciela
bibl iotekarza jest znacznie szerszy, obejmuje wiele
innych czynności – pozornie nie związanych
z pracą w bibl iotece. W weryfikacji tego poglądu
pomocne okazały się studia bibl iotekoznawcze,
w trakcie których uświadomiłam sobie na czym
naprawdę polega praca w bibl iotece, czego
wymaga się od współczesnego bibl iotekarza.
Wiedza teoretyczna oraz praktyka, którą stopniowo
nabywałam pracując w zawodzie, ostatecznie
zmieniły moje wyobrażenie. Uważam, że instytucja
bibl ioteki pedagogicznej odgrywa znaczącą rolę
w środowisku kulturalnym i oświatowym.
Wszechobecny, postępujący rozwój technologii
wyznacza bibl iotekom nowe kierunki rozwoju,
zmienia się charakter pracy bibl iotekarzy, rosną
wymagania, l iczy się nie tylko „tu i teraz”
ale przede wszystkim „jutro”.
W bibliotece zajmuję się...
Ponieważ pracuję w Wydziale udostępniania
moim priorytetem jest profesjonalna obsługa
czytelnika, czemu staram się dawać wyraz
podczas moich codziennych dyżurów
w wypożyczalni. Bezpośredni kontakt
z Czytelnikiem, pomoc w wyborze odpowiedniej
l iteratury, indywidualne lub prowadzone w grupach
szkolenia dotyczące korzystania z baz i
katalogów w systemie ALEPH, dają wiele
satysfakcji , zadowolenia z siebie i wykonywanej
pracy.
Moja aktywność zawodowa nie ogranicza się
jedynie do obsługi Czytelnika. Zgodnie
z postanowieniem, które towarzyszy
mi od początku pracy zawodowej, staram się być
pracownikiem uniwersalnym, lubiącym wyzwania,
kreatywnym, realizującym rozmaite formy. W myśl
powyższego:
- biorę udział w tworzeniu strony www DBP
we Wrocławiu / Fil ia w Wałbrzychu
- prowadzę zajęcia z edukacji czytelniczo
- medialnej
- brałam czynny udział we wdrażaniu modułu
udostępniania w systemie bibl iotecznym ALEPH
- biorę udział w pracach zespołu do spraw
ewaluacji
- zajmuję się opracowaniem zbiorów (wspólnie
z innymi pracownikami)
- współpracuję z Uniwersytetem I I I Wieku przy
Wałbrzyskiej Wyższej Szkole Zarządzania
i Przedsiębiorczości (prowadzę w ramach
wolontariatu wykłady monograficzne)
- przygotowuję Adnotowaną Bibl iografię Nabytków
Bibl ioteki Pedagogicznej w Wałbrzychu (w cyklach
półrocznych)
- uczestniczę w różnego rodzaju kursach,
szkoleniach, WDNach, spotkaniach Zespołu
Samokształceniowego Bibl iotekarzy, itp.
Jak mawiała bohaterka „Czterdziestolatka”
- „ . . .żadnej pracy się nie boję. . . ”.
Moje dalsze plany zawodoweH
Obecnie intensyfikuję swoje działania pod kątem
pomyślnego zakończenia stażu na stopień
nauczyciela mianowanego. To moje plany
zawodowe na najbl iższą przyszłość.
Priorytetem pozostanie nadal rozwijanie
umiejętności zawodowych, zdobywanie wiedzy
z zakresu bibl iotekoznawstwa, pedagogiki,
psychologii , socjologi i i dziedzin pokrewnych,
skuteczne przeciwdziałanie rutynie i syndromowi
wypalenia zawodowego.
Moje zdanie na temat roli, jaką placówka pełni
dla nauczycieliH
Bibl ioteka Pedagogiczna pełni znaczącą rolę w
środowisku oświatowym. Placówka oferuje
nauczycielom:
78
- możliwie najaktualniejszą literaturę z zakresu
pedagogiki, dydaktyki, psychologii , socjologi i
i dziedzin pokrewnych - naukową
i popularnonaukową - krajową i światową
- służy rozwijaniu i zaspakajaniu potrzeb
czytelniczych, zawodowych i edukacyjnych
- udziela instruktażu metodycznego nauczycielom
bibl iotek szkolnych w zakresie prowadzenia zajęć
z edukacji czytelniczo – medialnej, pol ityki
gromadzenia zbiorów, korzystania z baz
i katalogów w systemie ALEPH
- współpracuje ze szkołami wyższymi, placówkami
doskonalenia nauczyciel i i innymi placówkami
oświatowymi
- przygotowuje zestawienia tematyczne
dla potrzeb instytucj i oświatowych
Znaczenie placówki dla studentów i uczniówH
- Bibl ioteka Pedagogiczna jest dla studentów
i uczniów nieocenionym źródłem wiedzy z zakresu
pedagogiki, psychologii , socjologi i
i dziedzin pokrewnych
- oferuje praktyki zawodowe dla studentów
kierunków bibl iotekoznawczych
- przygotowuje zestawienia tematyczne
dla potrzeb Czytelników
- organizuje indywidualne lub zbiorowe szkolenia
z zakresu korzystania z baz i katalogów
w systemie ALEPH
- prowadzi zajęcia z edukacji czytelniczo
-medialnej
Uważam, że nauczyciel bibliotekarz
w dzisiejszych czasach...
Rozwój współczesnych technologii
informatycznych stawia nauczycielom
bibl iotekarzom nowe wyzwania, zmienia
się charakter naszej pracy. W dzisiejszych czasach
nauczyciel bibl iotekarz to osoba doskonale
znająca sytuację kulturalno-oświatową kraju,
współpracująca z różnego rodzaju placówkami
(szkołami, poradniami psychologiczno-
pedagogicznymi, domami kultury, domami dziecka,
itp.), stale doskonaląca się, swobodnie
korzystająca z osiągnięć współczesnych
technologii informatycznych. Nauczyciel
bibl iotekarz naszych czasów powinien wychodzić
naprzeciw oczekiwaniom coraz bardziej
wymagających Użytkowników, koncentrować
swoje działania na stworzeniu placówki możliwie
najbardziej przyjaznej Czytelnikom.
Czytam...
N ieodmiennie, od kilku lat, miesięcznik „Film”
(wynik mojej fascynacji dziesiątą muzą),
współczesne powieści obyczajowe, szczególnie
polskich autorów, l iteraturę popularnonaukową
z zakresu pedagogiki i psychologii , powieści
Carlosa Ruiza Zafona („Cień wiatru”, „Gra anioła”,
„Więzień nieba”, „Marina”). W związku z faktem,
że jestem mamą 5. letniej Hani i 8. letniego Bartka,
ponownie odkrywam magię baśni i bajek, l iteratury
dla dzieci i młodzieży. Obecnie naszym
zainteresowaniem cieszą się „Przygody Mikołajka”
- krótkie, humorystyczne opowiadania z morałem -
polecam również dorosłym.
Moje hobbyH
Podobnie jak Grażyna Torbicka –„kocham kino”.
Fascynacja fi lmem narodziła się w okresie kiedy
byłam uczennicą klasy humanistycznej l iceum
ogólnokształcącego i trwa do dziś. Moim
szczególnym zainteresowaniem cieszą fi lmy tzw.
„moralnego niepokoju”, obyczajowe,
psychologiczne. Wśród europejskich produkcji
wyjątkowe miejsce zajmuje kino francuskie
(„Niewinne kłamstewka”, „Dzień, który odmienił
twoje życie”, „Niebo nad Paryżem”, „Smak życia”,
„1 5 sierpnia”) czy francuskojęzyczne, szczególnie
Kanadyjczyka Xaviera Dolana („Wyśnione miłości”,
„Na zawsze Laurence”). Cenię sobie również kino
azjatyckie - za wyjątkową symbolikę, magiczny
sposób przedstawiania rzeczywistości. Faworytem
są produkcje Kim Ki-duka („Łuk”, „Time” , „Pusty
dom”, „Wiosna, lato, jesień, zima i . . . wiosna”).
79
Wolny czas dzielę między kino, dobrą książkę,
muzykę, ostatnio również wszystko
co dotyczy zdrowego stylu życia (odpowiednia
dieta, aktywność fizyczna).
80
A gdybym mogła pracować gdzie indziej.. . ,
byłoby to...
N ie chciałabym pracować gdzie indziej. Gdyby
jednak moja kariera zawodowa potoczyła
się inaczej sądzę, że sprawdziłabym się w pracy
z dziećmi upośledzonymi (intelektualnie
i ruchowo) jako terapeuta mowy.
Kontakt z autorem: [email protected]
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
ALTRUIZM
cecha niedoceniana we współczesnym świecie
Człowiek jest wspaniałą istotą
nie z powodu dóbr,
które posiada, ale jego czynów.
Jan Paweł I I
Postawa altruistyczna zawiera w sobie element zainteresowania drugim człowiekiem. Rzecz ciekawa, w
momencie, gdy człowiek świadomie zwróci uwagę na potrzeby innych ludzi, zmniejsza się jego własny
egoizm. Autorka w artykule przedstawiła oznaki zachowań altruistycznych.
Według definicj i słownikowej „altruizm
to bezinteresowne kierowanie się dobrem innych
ludzi, gotowość do poświęceń dla innych,
przeciwieństwo egoizmu, alterocentryzm”.
[Altruizm. W: Słownik wyrazów obcych.
Wydawnictwo Naukowe PWN. [onl ine]. [Dostęp: 4
lutego 201 3]. Dostępny w www:
http: //www.swo.pwn.pl/].
Intencją altruisty jest czynienie dobra
i bezinteresowne działanie na rzecz innych ludzi.
Altruizm może przybierać różne formy: od postawy
sympatyzującej, poprzez wspieranie duchowe
lub materialne, aż po poświęcenie własnego życia
dla drugiego człowieka.
Zanim termin altruizm za sprawą fi lozofa
francuskiego Augusta Comte’a na dobre zagościł
w rozważaniach o naturze ludzkiej, działania
człowieka na rzecz innych ludzi przypisywano
głównie egoizmowi . Fi lozofowie, a wśród nich
Niccolo Machiavell i , Thomas Hobbes, a jeszcze
potem Fryderyk Nietzsche uważali , że ludzie
angażują się w pomoc innym wyłącznie
z powodów egoistycznych. Nietzsche poszedł
jeszcze dalej i nie tylko zakwestionował pozytywną
wartość idei dobroci, lecz również uznał,
że bezinteresowność jest oznakąZ słabości.
Znalazł się jednak myśliciel – wspomniany August
Comte – który wnioskował, że człowiek nie jest
wyłącznie egoistą i może w życiu kierować
się także „pragnieniem życia dla innych”.
O i le fi lozofowie koncentrowali
się na rozważaniu, czy istnieje bezinteresowność
w działaniu człowieka, to psychologowie zaczęli
wskazywać na różnorodność uwarunkowań
ludzkiego altruizmu. Ale mimo, iż psychologia jako
nauka „istnieje od ponad dwóch wieków,
to prospołecznością i altruizmem zainteresowała
się dopiero w połowie lat 60. ubiegłego wieku”
[Szuster-Kowalewicz, Anna. Dylemat altruizmu,
czyl i o zagadce ludzkiej bezinteresowności.
„Psychologia w Szkole” 2006, nr 1 , s. 87-97].
81
„Rodzinny” egoizm genów
Człowiek nie do końca jest bezinteresownym
altruistą. Ludzie, którzy powszechnie nazywają
samych siebie altruistami, tak naprawdę
najczęściej pomagają swoim bliskim
lub przyjaciołom. Przyczyny występowania
altruizmu wśród osobników spokrewnionych
ze sobą tłumaczy teoria doboru krewniaczego,
zwana też altruizmem krewniaczym .
Zaproponował ją w 1 964 r. antropolog Wil iam
Hamilton. Według niego altruistyczne zachowania
ludzi (i organizmów w ogóle) wynikają z egoizmu
genów. Zgodnie z teorią Hamiltona człowiek,
paradoksalnie, dbając o krewnych, dba o własne
geny.
Jednym z przykładów obrazujących takie
twierdzenie może być fakt, że matki częściej
zajmują się dziećmi swoich córek (bo są bardziej
pewne, że to rzeczywiście ich wnuki) niż dziećmi
synów, których pokrewieństwo nie jest już takie
bezsporne.
Istnieje też teoria altruizmu odwzajemnionego.
Ogłosił ją w 1 971 r. socjobiolog Robert Trivers.
Według niego człowiek jest skłonny ponosić
pewien wysiłek, jeśl i ma nadzieję
na odwzajemnienie czynu przez jednostkę, której
pomaga. Obrazuje to zasada: „Ja pomogę
mu teraz, a gdy ja będę potrzebować pomocy,
to on pomoże mnie”. Przykłady takiego
zachowania często spotykamy w codziennym
życiu, kiedy oddajemy znajomym przysługi
w nadziei, że oni kiedyś odwdzięczą się nam tym
samym. Trudno jednak takie zachowanie nazywać
altruizmem.
Czy altruizm musi być zawsze
odwzajemniony?
Dlaczego w ogóle pomagamy komukolwiek
zamiast być egoistą? Na pewno przyjaciołom
pomagamy nie dlatego, że oczekujemy
od nich „zapłaty”, ale ze względu na to, że są
właśnie naszymi przyjaciółmi.
Altruistą jest osoba, która przedkłada wartości
typu „być” nad „mieć”. Choć nie rezygnuje
całkowicie z dóbr materialnych, daje jednak
pierwszeństwo idei opartej na orientacji „być”.
Przejawami takiego zachowania jest gotowość
do dawania, dzielenia się z innymi
i bezinteresownego służenia im. Gdy podejmiemy
wysiłek zrozumienia warunków, w jakich znalazł
się potrzebujący, to włączamy empatyczne
myślenie. I wtedy powstaje w nas zalążek
altruizmu.
Uwaga! Prawdziwa, a nie pozorna pomoc,
zawsze wymaga otworzenia się na drugą osobę
i rozumienia jej sytuacji . I jest obojętne, czy chodzi
o bezdomnego, znajomego, czy kogoś z rodziny.
Bezinteresowność to istotnie oznakaH
słabości?
Zespół szwajcarskich neurologów postanowił
zbadać aktywność mózgu podczas wykonywania
przez ludzi pewnych altruistycznych działań.
Ochotników eksperymentu poproszono
o podzielenie się z innymi pewną sumą własnych
pieniędzy. O tym, czy chcemy się dziel ić z innymi,
decyduje niewielki obszar mózgu ulokowany
za uchem, a konkretnie – niewielki fragment
82
między płatem ciemieniowym a skroniowym.
Okazało się, że niektórzy z badanych nie byli
w stanie oddać części swoich pieniędzy, inni
zachowywali się bardzo altruistycznie. W trakcie
badań, gdy ochotnicy decydowali , komu dać
pieniądze, badacze skanowali ich mózgi.
I tak skany mózgów pokazały, że ludzie, którzy
zachowywali się altruistycznie, miel i u zbiegu
płatów skroniowego i ciemieniowego więcej kory
szarej.
W innych tego typu badaniach dostrzeżono,
że ten sam fragment mózgu uaktywniał
się, gdy badani próbowali wczuć się w czyjąś
sytuację, czyl i wykazywali się empatią.
Stąd wniosek, że osoby zachowujące
się altruistycznie mają więcejZ szarych komórek.
I jeszcze więcej - pomagając innym, pomagamy
tak naprawdę sobie. Nasze altruistyczne działania
oddziałują bezpośrednio na mózg, który wytwarza
poczucie zadowolenia. Tak samo zachowuje
się nasz mózg, gdy zaspokajamy nasze potrzeby
szczęścia - jemy coś smacznego lub słyszymy
komplement. Sugeruje to na istnienie
bezpośredniego neurologicznego związku między
pomaganiem innym a odczuwaniem szczęścia.
Nasuwa się konkluzja, że ludzie pomagający
bliźnim nie są naiwni, czy łatwowierni,
jak to sugerował Fryderyk Nietzsche,
lecz po prostuZ mądrzy. I można mówić
o szczęśliwym mózgu altruisty.
Warto koncentrować swą uwagę
na konsekwencjach naszych zachowań
dla innych.
Altruizm a wychowanie
Altruizm pozostaje bardzo blisko związany
z takimi cechami człowieka, jak moralność,
empatia, współpraca, sprawiedliwość
i wzajemność, troska o dobro innych,
uczciwość. Dla kogoś, kto nie jest altruistą
z natury, postępowanie zgodne z zasadami
altruistycznymi nie zawsze jest łatwe. Zatem warto
o niego zabiegać w wychowaniu. Nadawanie
altruizmowi rangi podstawowego celu wychowania
ma szczególną rolę do odegrania w dzisiejszych
czasach. Współczesny człowiek potrzebuje
drugiego człowieka bardziej niż kiedykolwiek
przedtem. Jest to spowodowane znacznym
postępem naukowo-technicznym, którego
skutkiem jest z jednej strony odczuwane
zobojętnienie na los i potrzeby innych ludzi,
a z drugiej – chroniczny brak czasu dla nich.
Niesienie bezinteresownej pomocy
jest z pewnością czynem szlachetnym. Przejawem
zachowań altruistycznych jest nie tylko dawanie
w sensie mierzalnym, bo jak podaje Mieczysław
Łobocki „prawdziwym altruistą jest nie tylko
ten, kto ma do zaoferowania innym
coś wymiernego, ale również
ten, kto nie szczędzi im swojej życzliwości
i zrozumienia, pociesza ich i jest siewcą
pogody ducha, interesuje się sprawami innych
ludzi oraz jest gotowy cierpliwie i uważnie
ich wysłuchać” [Łobocki, Mieczysław.
Wychowanie do altruizmu w rodzinie. „Problemy
Opiekuńczo-Wychowawcze”1 997, nr 5. dod. 2-5].
Bardzo cenną jest umiejętność patrzenia
na sytuację nie tylko z własnego (egoistycznego)
punktu widzenia, ale również z perspektywy
83
innych. Sprawność ta jest z pewnością efektem
wiedzy o innych ludziach. Intuicyjnie bowiem
nie zaproponujemy osobie niesprawnej ruchowo
wspinaczki w góry. I choć w naturze człowieka
egoizm często bierze górę, to jednak starajmy się
nieść pomoc innym bez nadziei na rewanż
w przyszłości. Warto bowiem pamiętać
o tym, że niesienie pomocy jest dobrym czynem.
I warto nieść tę pomoc niezależnie
od tego czy sami na tym skorzystamy!
Wydaje mi się, że na szczęście w codziennych
czynnościach, otwieramy się na pomoc innym
ludziom – pocieszając ich, wysłuchując – często
nie zdając sobie nawet sprawy z własnej
dobroczynności.
Alturizm u zwierząt
Choć empatia i troska o dobro innych to cechy
kojarzące się jako ludzkie, zachowania
altruistyczne mogą występować zarówno wśród
ludzi, jak i w rozmaitych społeczeństwach
zwierzęcych. Przykładem mogą być nieświszczuki,
zwane pieskami preriowymi, ostrzegające inne
osobniki w stadzie o grożącym
im niebezpieczeństwie. Reagują w ten sposób,
choć sami mogą paść ofiarą drapieżników. Innym
przykładem altruistycznych zachowań u zwierząt
są delfiny spieszące na pomoc rannym
towarzyszom lub ptaki wydające głosy
ostrzegające inne osobniki przed
niebezpieczeństwem, mimo, że mogą tym samym
ujawniać drapieżnikom swoje położenie.
Wybitny holenderski etolog Frans de Waal
(etologia to dziedzina zoologii , zajmująca
się szeroko pojętymi badaniami zachowań
zwierząt), pokazuje nagranie kilku ciekawych
zachowań społecznych zwierząt [Frans de Waal.
Zachowanie moralne u zwierząt
http: //www.ted.com/talks/frans_de_waal_do_anim
als_have_morals.html].
Polecam obejrzenie tego fi lmu!
Warto też poczytać:
Dzieła zwarte
1 . Aronson, El l iot. Wilson, Timothy D. Akert, Robin M.
Psychologia społeczna : serce i umysł. Tł. Anna
Bezwińska. Poznań : Wydawnictwo Zysk i S-ka, cop.
1 997. ISBN 83-71 50-01 6-5.
Zachowanie prospołeczne - dlaczego ludzie
pomagają innym.
2. De Bono, Edward. Mieć piękny umysł. Tł. Olga
Wojtaszczyk. Warszawa : Wydawnictwo Studio Emka,
2009. ISBN 978-83-88607-89-9.
Autor udowadnia, że piękny umysł nie wymaga
wysokiego IQ, szerokiej wiedzy czy wspanialej osobowości.
Wszystko, czego trzeba, to kreatywność, wyobraźnia i
altruizm - a tych technik każdy może się nauczyć.
3. Garczyński, Stefan. O dawaniu. Warszawa :
Wydawnictwo „Nasza Księgarnia'' 1 985.
4. Przemieniecki, Józef. Psychologia jednostki :
odkoduj szyfr do swego umysłu. Gl iwice : Wydawnictwo
Helion, cop. 2008. ISBN 978-83-246-1 352-6.
Artykuły z czasopism
1 . Burnstein, Eugene. Kto komu pomaga i dlaczego.
„Charaktery” 2005, nr 7, s. 41 -42.
2. Jarymowicz, Maria. Ja, dobroczyńca. „Charaktery”
2011 , nr 3, s. 58-61 .
Czym kierujemy się pomagając innym oraz czy
istnieje w ludziach naturalna potrzeba czynienia dobra.
84
3. Łobocki, Mieczysław. Wychowanie do altruizmu w
rodzinie. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 1 997, nr
5. dod. 2-5.
Kształtowanie postaw altruistycznych u dzieci.
4. Nieznańska, Agnieszka A. Szczęśniak, Małgorzata.
Podaj dobro dalej. „Charaktery” 201 0, nr 1 2,
s. 60-63.
O idei wzajemności pośredniej, czyl i ofiarowaniu dobra
komuś, od kogo nie oczekujemy wzajemności.
5. Pi lot, Małgorzata. Tak zwane dobro. Współczesne
poglądy na ewolucję zachowań altruistycznych.
„Wiadomości Ekologiczne” 2001 , z. 3, s. [207]-222.
6. Poznańska, Maria Wanda. Altruizm jako styl życia.
„Kultura i Edukacja” 1 999, nr 1 , s. 1 2-1 8.
7. Szuster-Kowalewicz, Anna. Dylemat altruizmu,
czyl i o zagadce ludzkiej bezinteresowności.
„Psychologia w Szkole” 2006, nr 1 , s. 87-97.
Definicja altruizmu. Historia altruizmu. Różne
oblicza altruizmu.
8. Szuster-Kowalewicz, Anna. Pomoc pierwszej
potrzeby ; rozm. przepr. Dorota Krzemionka-Brozda.
„Charaktery” 2005, nr 11 , s. 35-36.
Zachowania altruistyczne.
Kontakt
z autorem: [email protected]
85
Joanna Lejawa
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu. Fi l ia w Legnicy
WSPÓŁCZESNA 60-LATKA
Biblioteka Pedagogiczna w Legnicy
„Biblioteka jest instytucją, która samym swoim istnieniem świadczy o rozwoju kultury.
Jest ona bowiem skarbnicą piśmiennictwa, przez które człowiek wyraża swój zamysł twórczy,
inteligencję, znajomość świata i ludzi, a także umiejętność panowania nad sobą,
osobistego poświęcenia, solidarności i pracy dla rozwoju dobra wspólnego”.
Jan Paweł II
Filia Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej w Legnicy obchodziła w 201 2 roku jubileusz 60-lecia swojej
działalności. Artykuł ten jest jednak spojrzeniem na współczesną Bibliotekę przez pryzmat jej historii.
Placówka od roku 1 978 zajmuje budynek
przy ulicy Świętego Piotra 1 2 w Legnicy. Znajduje
się na obszernej powierzchni, na której
zorganizowano miejsce udostępniania:
wypożyczalnię i czytelnię.
Obecnie bibl ioteka oferuje czytelnikom
ok. 60.000 woluminów. Posiada również zbiory
audiowizualne, m. in. : fi lmy na DVD, CD, kasetach
wideo - ekranizacje lektur szkolnych i wybitnych
dzieł l iterackich oraz materiały pomocnicze
dla nauczyciel i . Oferuje też księgozbiór regionalny
i niewielką kolekcję wydawnictw opublikowanych
przed 1 939 i po 1 945 roku. Gromadzi materiały,
które obejmują książki z różnych dziedzin wiedzy
– m. in. jest to l iteratura pedagogiczna,
psychologiczna, socjologiczna, popularnonaukowa
– jak też l iteraturę piękną oraz czasopisma.
Zaspokajają one podstawowe potrzeby
dydaktyczno-wychowawcze szkoły i środowiska.
Bibl ioteka bierze udział w rozbudowie informacji
oświatowej Dolnośląskiego Systemu Informacji
Edukacyjnej (DSIE). Sukcesywnie wprowadza
i opracowuje zbiory do katalogu elektronicznego,
wzbogacając bazę on-l ine. Współpracuje
z wydawnictwami, księgarniami i innymi
instytucjami w celu pozyskiwania zbiorów.
Współuczestniczy ponadto w rozbudowie bazy
WikiEduLinki (l inki edukacyjne z zasobów
Internetu).
Fi l ia w Legnicy posiada wewnętrzną sieć
komputerową podłączoną do Internetu.
Czytelnia.
86
W wypożyczalni i czytelni użytkownicy korzystają
na miejscu z baz on-l ine. Miejsca udostępniania
cieszą oko odwiedzających kącikiem zieleni,
sprzyjają zdobywaniu wiedzy, są jasne
i przestronne.
W czytelni udostępnia się księgozbiór
podręczny oraz bieżące i archiwalne czasopisma
pedagogiczne. Umieszczone tam komputery
posiadają l icencjonowany program
do redagowania bibl iografi i załącznikowej,
co jest pomocne piszącym np. prace maturalne
bądź naukowe. Wykonuje się tu także usługi
kserograficzne.
Od 1 0 czerwca 2011 roku w wypożyczalni
funkcjonuje moduł systemu komputerowego
Aleph. Do korzystania ze zbiorów uprawnia karta
bibl ioteczna. Nauczyciele bibl iotekarze z pomocą
systemu obsługują czytelnika, natomiast
użytkownicy mają wgląd w swoje e-konto
bibl ioteczne i dzięki temu poprzez sieć Internet
mogą zamawiać wybrane przez siebie pozycje.
System Aleph może też wysyłać czytelnikowi
informacje o zbliżającym się terminie zwrotu
wypożyczonych pozycji .
W internetowym serwisie Dolnośląskiej
Bibl ioteki Pedagogicznej, nasza Fil ia posiada
swoją stronę:
http: //www.dbp.wroc.pl/bibl ioteki/legnica/.
Zawarte są tam informacje dotyczące kontaktu,
dni i godzin pracy placówki, aktualności, dostępu
do elektronicznych katalogów, bazy DBP
oraz oferty świadczonych usług edukacyjnych.
Bibl ioteka prowadzi wszechstronną działalność
usługowo-informacyjną: bezpośrednią,
elektroniczną i telefoniczną. Pomaga w doborze
literatury w oparciu o bazy katalogowe bibl ioteki,
zasoby Internetu i inne źródła. Zajmuje
się wypożyczeniami międzybibl iotecznymi,
udostępniając materiały z innych krajowych
bibl iotek. Współpracuje z Dolnośląskim Ośrodkiem
Doskonalenia Nauczyciel i
we Wrocławiu, Fi l ią w Legnicy. Wzbogaca
warsztat pracy konsultantów o niezbędną
im literaturę i opracowuje zestawienia
bibl iograficzne na wybrane tematy.
Placówka pozyskuje nowych użytkowników,
współpracuje ze środowiskiem lokalnym,
m. in. : wspiera pracę dydaktyczną nauczyciel i
materiałami oraz seminariami dla nauczyciel i
bibl iotekarzy bibl iotek szkolnych z zakresu
bibl iotekoznawstwa, działa na Forum
Bibl iotekarzy. Przeprowadza szkolenia
dla środowiska oświatowego z zakresu technik
informacyjno-komunikacyjnych. Prowadzi również
zajęcia edukacyjne dla uczniów.
Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna
we Wrocławiu i jej fi l ie uczestniczą w programie
Dolnośląska e-Szkoła, który współfinansuje
Europejski Fundusz Regionalny oraz Samorząd
Województwa Dolnośląskiego w ramach Rozwoju
Regionalnego Programu Operacyjnego
Czytelnia.
Stanowiska komputerowe w czytelni.
87
dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-
201 3. W ramach projektu zakupiono
i uruchomiono platformę edukacyjną Fronter,
która świadczy usługi edukacyjne
jej użytkownikom, uczniom, nauczycielom,
pedagogom i rodzicom. Placówki fi l ialne
wyposażono także w sprzęt komputerowy
i oprogramowanie.
Fi l ia Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
w Legnicy jest ceniona w środowisku lokalnym.
Wspomaga nauczyciel i , studentów i uczniów
w dalszym kształceniu. Zachęca
do samokształcenia, stanowi przyjazne miejsce
do zdobywania wiedzy. Jest otwarta na innowacje
i pragnie sprostać wymaganiom jakie niesie
przyszłość.
Kontakt z autorem: [email protected]
Wypożyczalnia. W głębi magazyn zbiorów.
88
W roku 201 2 mieszkańcy Strzel ina świętowali
rocznicę powstania ich miasta. Prawa miejskie
nadał miastu dokładnie 720 lat temu Bolko I
Świdnicki. Obchody rocznicowe upamiętniono
różnymi inicjatywami, uroczystościami, imprezami.
W przygotowania włączyli się bardzo licznie
mieszkańcy naszego miasta wraz z Burmistrzem
Miasta i Gminy Strzel in panią Dorotą Pawnuk.
Z jej inicjatywy i pod jej przewodnictwem
pracowała Grupa Inicjatywna koordynująca
zarówno przygotowania, jak i przebieg
uroczystych wydarzeń. Poszczególne inicjatywy
realizowane były przez cały 201 2 rok.
W skład tej Grupy weszli dyrektorzy szkół,
zakładów, przedsiębiorstw oraz przewodniczący
organizacji społecznych. Każdy zadeklarował
i przedstawił swój wkład, swój sposób
uhonorowania rocznicy. Niezwykłe zaangażowanie
dorosłych udziel i ło się dzieciom i młodzieży.
W szkołach powstały ciekawe projekty,
przeprowadzano różnorakie imprezy i konkursy
związane z historią miasta. Młodzież chętnie
i l icznie uczestniczyła we wszystkich pomysłach.
Bardzo ciekawe propozycje zrealizowała
Miejska i Gminna Bibl ioteka w Strzel inie. Jedną
z nich była Pamiątkowa Wieża Ratuszowa,
wykonana przez czytelników, z zamieszczonymi
na niej zdjęciami mieszkańców, stojąca nadal
w holu Starostwa Powiatowego.
Centralnym punktem obchodów rocznicy
nadania praw miastu była uroczysta, otwarta
Sesja Rady Miejskiej Strzel ina. To wydarzenie
miało miejsce 22 czerwca 201 2 r. w pięknej aul i
Liceum Ogólnokształcącego w Strzelinie. Licznie
zebrani radni, goście i mieszkańcy wysłuchali
m. in. interesujących wykładów strzel ińskich
historyków panów: Piotra Rozenka i Piotra
Rucińskiego.
Ich wystąpienia przybliżyły dzieje miasta
Barbara Rucińska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu. Fi l ia w Strzel inie
DZIAŁANIA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ
W STRZELINIE
związane z jubileuszem miasta
Jednym z podstawowych i ważnych zadań biblioteki pedagogicznej w małym mieście jest współdziałanie
ze środowiskiem lokalnym, władzami, placówkami kulturalnymi, oświatowymi, organizacjami społecznymi
oraz innymi bibliotekami. Dzięki takiej właśnie aktywnej współpracy Biblioteka Pedagogiczna w Strzelinie
jest znana mieszkańcom, a jej zbiory szeroko wykorzystywane.
89
od zamierzchłego Średniowiecza po czasy nam
współczesne. W części artystycznej wystąpil i
uczniowie Szkoły nr 5 ze sztuką „Rok tysięczny,
w drodze do Gniezna”. Następnie zebrani udali
się do nowo otwartej wieży ratuszowej, gdzie
rycerze wręczyli władzom miasta symboliczny akt
lokacyjny. Na wieży wmurowano tzw. kapsułę
czasu, która zostanie otwarta za 50 lat, w roku
2062 oraz odsłonięto zegary ufundowane przez
lokalne przedsiębiorstwa.
Kulminacyjnym, a zarazem jednym
z końcowych punktów obchodów jubileuszowych
było wrześniowe, dwudniowe święto patrona
Strzel ina - Św. Michała Archanioła połączone
z festynami i występami artystycznymi.
Bardzo pięknym i estetycznym akcentem
wszystkich uroczystości jubi leuszowych
był ukwiecony Strzel in. Pozostaje mieć nadzieję,
że zasadzone kwiaty i krzewy będą pielęgnowane,
szanowane i jeszcze długo będą przypominać
wszystkim o święcie miasta.
Do pracy w Grupie Inicjatywnej zaproszono
też kierownika Fil i i DBP w Strzelinie. Bibl ioteka
Pedagogiczna przedstawiła zaplanowane
działania w związku z jubileuszem miasta.
Były to:
1 . Wydzielenie z księgozbioru książek o histori i
miasta i Dolnego Śląska i utworzenie podręcznego
zbioru regionaliów. Wzbogacono go o nowe
materiały dotyczące czasów współczesnych.
Oprócz książek i czasopism zgromadzono także
dokumenty życia społecznego, tzw. druki ulotne.
Te ostatnie są cennymi, bo często jedynymi
źródłami wiedzy o regionie. Są to fotografie,
widokówki, plany, mapy, a także kopie prac
licencjackich i magisterskich pisanych przez
strzel ińskich studentów na tematy związane
z miastem. Są też artykuły historyczne, poezja
i proza stworzone przez mieszkańców tej ziemi,
biografie i zdjęcia zasłużonych dla regionu ludzi.
Upowszechnianie zbiorów regionalnych
przyczynia się do zachowania tożsamości lokalnej,
do budowania dumy i więzi ze swoją małą
ojczyzną. Cenne jest zachowanie tego
co odrębne, specyficzne i niepowtarzalne
dla różnorodnej społeczności Dolnego Śląska i
przekazywanie tej tradycji przyszłym pokoleniom.
2. Wystawa książek, pamiątek, fotografi i in.
regionaliów dotyczących naszego miasta w lokalu
Bibl ioteki. Do obejrzenia zaproszono
odwiedzających Bibl iotekę w tym czasie
czytelników, a także nauczyciel i i uczniów z wielu
szkół powiatu.
3. Dla ułatwienia czytelnikom, szczególnie
uczniom, korzystania ze zgromadzonych
materiałów, opracowano zestawienie
bibl iograficzne w wyborze pt. „Ziemia Strzel ińska”.
Podsumowaniem działań Bibl ioteki
Pedagogicznej w związku z 720-leciem Strzel ina
było spotkanie pt. „Obrazy z histori i Strzel ina”
zorganizowane dla nauczyciel i , uczniów i innych
miłośników histori i . Wykłady połączone
z prezentacją zdjęć i pamiątek wygłosil i panowie
Piotr Rozenek i Piotr Ruciński [poniżej zostały
dołączone ich biogramy]. Pierwszy
z prowadzących przedstawił zebranym krótką
historię miasta od Średniowiecza do końca I I
wojny Światowej. Bardzo ciekawe informacje
dotyczące rozwoju urbanistycznego, społecznego
i gospodarczego miasta i lustrowane były l icznymi
fotografiami, mapami, wykresami i fi lmikami.
Zebrani z zaciekawieniem rozpoznawali stare,
przedwojenne lub jeszcze starsze budowle,
które przetrwały wojny i służą współczesnym
mieszkańcom. Wzruszenie i grozę wywołały
zdjęcia zniszczeń wojennych i komentarz
o poległych.
Autor: Bogusław Szychowiak
Źródło: Dolnośląska Bibl ioteka Pedagogiczna. Fil ia w Strzel inie
90
Starsi uczestnicy spotkania, którzy pamiętal i
zalegające Rynek gruzy oraz wypalone ruiny
na ulicy Kościuszki, włączyli się chętnie do tych
wspomnień. Ostatnie zdania Piotra Rozenka
stanowiły doskonałe tło do wykładu kolejnego
prelegenta Piotra Rucińskiego. Wystąpił on
z pogadanką pt. „Kształtowanie się władzy
państwowej w powojennym Strzelinie”. Czasy
te z pewnością były niełatwe. Oprócz problemów
bytowych trwały walki partyjne, ideologiczne
i personalne. Pozostała po działaniach wojennych
ludność niemiecka przysparzała wiele kłopotów.
Nie działały komunikacja, poczta, administracja,
szkoły i różne instytucje użyteczności publicznej.
Wszystko trzeba było od nowa organizować.
Niezwykle wyczerpujące informacje, dokładne
daty, nazwiska działaczy i pierwszych starostów,
nazwy ugrupowań oraz opis ich działalności
zadziwiły słuchających. Wywołały też mnóstwo
pytań. Dyskutowali nauczyciele historycy,
a uczniowie z ciekawością przysłuchiwali się tym
dyskusjom.
Ze zdziwieniem i zachwytem zebrani przyjęl i
informację od organizatora, że obaj prowadzący
są mieszkańcami Strzel ina, tu się urodzil i ,
wychowali i wykształci l i . Ponadto obaj pasjonują
się historią swojego miasta, ciągle poszukują
nowych informacji na ten temat.
W czasie spotkania wytworzyła się ciepła,
serdeczna i przyjazna atmosfera, która zapewne
na długo zostanie w pamięci tej bardzo licznej
grupie strzel inian. Może dlatego, iż spotkanie
prowadził wspaniały duet: nauczyciel i jego były
uczeń z Liceum Ogólnokształcącego w Strzelinie.
Wykładowcy, oprócz pięknych podziękowań,
otrzymali obszerne zestawienia bibl iograficzne
materiałów, z których wcześniej korzystal i .
Na zakończenie chcę stwierdzić,
że świadomość historyczna społeczeństwa
kształtuje się właśnie poprzez wspólne
świętowanie różnych rocznic, okolicznościowe
spotkania, lekcje i apele w szkołach oraz wykłady
i prezentacje w bibl iotekach. Rozbudzony
w ten sposób patriotyzm lokalny uczy młode
pokolenie Polaków właściwych postaw
społecznych, patriotyzmu oraz mobil izuje
ich do wytrwałej pracy na rzecz swojego
środowiska. Szczególnie cennym wychowawczo
jest fakt, że to starsi, wywodzący
się z tego miasta, dzielą się swoją wiedzą
i przekazują swoją historyczną pasję dzieciom
i młodzieży.
Biogramy prelegentów:
Piotr Rozenek, nauczyciel, pasjonat ziemi
strzel ińskiej, autor wielu artykułów i opracowań
na temat histori i Strzel ina publikowanych w prasie
miejscowej. Współautor nowego podręcznika do histori i
dla uczniów gimnazjum i pierwszej klasy l iceum
zgodnego z nową podstawą programową
pt. „Opracowania tematów z histori i”, wydanego przez
wyd. Adamantan w roku 201 2. Współautor cyklu
opracowań dotyczącego Europejskiego Szlaku
Historycznego.
Absolwent Instytutu Historycznego Uniwersytetu
Wrocławskiego z 1 984 r. Uczył histori i w Szkołach
Podstawowych nr 3 i nr 5 w Strzel inie oraz w Zespole
Szkół Zawodowych, a od 1 993 w Liceum
Ogólnokształcącym w Strzelinie.
Żródło:
http: //commons.wikimedia.org/wiki/Fi le:Strzel i%C5%84sk
i_ratusz. jpg
91
Piotr Ruciński , doktorant Instytutu Historycznego
Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwent Wydziału
Filologicznego z 2011 r. , kierunek fi lologia polska. Tytuł
pracy magisterskiej „Henryk Elzenberg a literatura.
Wybrane zagadnienia”.
Tytuł pracy licencjackiej na wydziale histori i
to: „Strzel in. Zarys histori i pol itycznej miasta i powiatu
1 945 do 1 948”. Opublikowane w czasopiśmie Fax
Historica referaty, „Konfl ikt pol ityczny w Strzel inie
i powiecie strzel ińskim w latach 1 945 do 1 948”,
„Pomiędzy prawem a pięścią. Pejzaż polityczno-
społeczny Strzel ina w 1 945 r”.
Kontakt z autorem: strzel in@strzel in.dbp.wroc.pl
92
Teresa Dałek
Nauczyciel bibl iotekarzDolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej.Fi l ia w Wałbrzychu
SPOTKANIA WARSZTATOWE ZESPOŁU
SAMOKSZTAŁCENIOWEGO NAUCZYCIELI BIBLIOTEKARZY
W BIBLIOTECE PEDAGOGICZNEJ
W WAŁBRZYCHU
Zespoły samokształceniowe są formą doskonalenia zawodowego nauczycieli. Spotkania skupiają
zazwyczaj nauczycieli jednego przedmiotu, podczas których mają oni sposobność wymiany doświadczeń.
Zjazdy jednoczą środowisko nauczycielskie i są okazją do pogłębienia wiedzy i umiejętności zawodowych.
Na konferencji otwarcia roku szkolnego
2006/2007 - pierwszej w nowym lokalu Bibl ioteki
przy ul. Wrocławskiej - nauczyciele bibl iotekarze
zaproponowali , by powołać zespół
samokształceniowy nauczyciel i bibl iotekarzy.
Brakowało im opieki doradcy metodycznego,
a potrzeba doskonalenia się, wymiany
doświadczeń, uzyskania porad, instruktażu
czy zwyczajnego wsparcia, była ogromna.
To częściej nauczyciele bibl iotekarze w szkołach
miel i możliwość podjęcia współpracy
z nauczycielami polonistami i pracy w zespołach
samokształceniowych bloku humanistycznego.
Zjazdy zespołu ustalono z częstotl iwością
co dwa miesiące. Tematykę, formy i metody
projektowano na początku każdego roku
szkolnego. Podobnie z początkiem roku ustalano
miejsca spotkań. Okazało się to bardzo ważne,
gdyż przy okazji doskonalenia się poznawano
warunki pracy każdej bibl ioteki szkolnej.
Na organizatora i koordynatora zjazdów wybrano
Teresę Dałek, kierownika Bibl ioteki Pedagogicznej
w Wałbrzychu.
Pierwsze spotkanie warsztatowe odbyło
się już w listopadzie 2006 r. w Bibl iotece
Pedagogicznej w Wałbrzychu. Kolejne odbywały
się w bibl iotekach szkolnych. Kiedy okazało
się, że nie wszystkie posiadają odpowiednie
warunki i sprzęt, powrócono do zebrań w bibl iotece
pedagogicznej.
Tematyka spotkań była bardzo interesująca.
Nauczyciele bibl iotekarze poznawali tajniki ścieżek
awansu zawodowego, włączali się w różne nowe
zadania podejmowane przez szkołę,
intensyfikowali współpracę z różnymi
nauczycielami, nie tylko polonistami. Ogłoszono
nowe podstawy programowe na różnych
poziomach kształcenia, w których zawarte
były też nowe zadania dla bibl iotekarzy szkolnych.
93
Zmiany zaszły też w samym bibl iotekarstwie.
Był to czas zapoznawania się z nowymi
technologiami, zintegrowanymi systemami
bibl iotecznymi. Powstawały nowe nośniki przekazu
informacji , z którymi trzeba się było zapoznać.
Praktyczne warsztaty pozwalały na przekazywanie
w praktyce swej wiedzy.
Tematyka warsztatów była i jest do tej pory
różna, jak różnorodne są potrzeby i problemy.
Oprócz zagadnień typowo bibl iotekarskich,
koleżanki z bibl iotek szkolnych przedstawiały
swoje dokonania. Przykładem są np. akcje,
jak: „Cała Polska czyta dzieciom”, „Dzień
pluszowego misia”, „Zasady bezpieczeństwa
Kubusia Puchatka”, „Noc w bibl iotece szkolnej”
i inne. Koleżanka z PSP Nr 1 5 w Wałbrzychu
przedstawiła niezwykle ciekawą działalność
Szkolnego Klubu Europejskiego, a bibl iotekarki
ze szkół ponadpodstawowych działalność klubu
fi lmowego. Udostępniały też własne scenariusze
lekcji i wycieczek międzyprzedmiotowych.
Bibl ioteka pedagogiczna oferowała
bibl iotekarzom szkolnym wykłady, szkolenia
z zakresu nowych technologii komunikacyjnych,
w tym korzystanie z baz katalogowych
i bibl iograficznych. Prezentowano przydatne strony
internetowe, serwisy i portale. Propozycji
szkoleniowych było więcej – zapoznawano
z zasobami bibl iotek cyfrowych, omawiano
zagadnienia bibl ioterapii i jej zastosowania
w szkole. Pojawiły się też zagadnienia wciąż
aktualne, jak: ochrona danych osobowych i prawa
autorskiego, czy problemy zagrożeń w sieci.
Nie sposób wymienić wszystkich tematów
spotkań, l ista ich jest bardzo długa.
Oferty tematyczne zespołów
samokształceniowych są przygotowywane
najczęściej w oparciu o ankiety ewaluacyjne.
Często spontanicznie na każdym spotkaniu
pojawiają się nowe problemy czy zagadnienia,
które nauczyciele bibl iotekarze chcą poruszyć
i omówić. Do każdego tematu przygotowywane
są i omawiane przez pracowników Bibl ioteki
Pedagogicznej w Wałbrzychu prezentacje
najnowszej l iteratury.
Na spotkania zespołu samokształceniowego
zapraszano również koleżanki i kolegów
konsultantów z DODN z Wałbrzycha (Barbara
Gmur, Sylwia Kowalska), Wrocławia (Mariola
Mucha, Krzysztof Lecyk), a także z Bibl ioteki
Pedagogicznej w Legnicy (Małgorzata Łodyga).
Od 201 2 r. do prac zespołu włączono nową
formę działalności edukacyjnej, a mianowicie
spotkania autorskie z nauczycielami. Uczestniczką
pierwszego spotkania była pani Joanna Soja
- nauczyciel bibl iotekarz z PSP Nr 1 5
w Wałbrzychu, szkolny koordynator
Stowarzyszenia Szkół Innowacyjnych Regionu
Wałbrzyskiego. Koleżanka przedstawiła ideę
powstania i działalności Stowarzyszenia
oraz przybliżyła szczegóły powstawania publikacji
„Znani i sławni mieszkańcy regionu
wałbrzyskiego”. W listopadzie 201 2 r. gościl iśmy
nauczyciela polonistę w Zespole Szkół
w Szczawnie-Zdroju panią Iwonę Czech, autorkę
publikacji o nobliście Gerhartcie Hauptmannie.
W pamięci członków zespołu zostały wyjazdy
szkoleniowe do różnych placówek oświatowych
w Polsce i za granicą. Pierwsza z nich odbyła
się w 2007 roku. Dzięki uprzejmości ówczesnej
kierowniczki Bibl ioteki Pedagogicznej w Jeleniej
Górze pani Alicj i Raczek (organizatora), udal iśmy
się do Narodowej Bibl ioteki Pedagogicznej
im. Komeńskiego w Pradze, w Republice Czech.
Ciekawostką jest, że to jedyna bibl ioteka
pedagogiczna w tym kraju. Miel iśmy też okazję
obejrzenia pięknej praskiej starówki
z jej czarownymi zabytkami.
W kolejnym, 2008 roku, odbył się kolejny wyjazd
szkoleniowy, również organizowany przez
placówkę w Jeleniej Górze. Tym razem była
to wycieczka do nowoczesnej bibl ioteki w Dreźnie:
Sachsische Landesbibl iothek-Staats-Und
94
Universitatsbibl iothek/SLUB. O tej placówce
nie można napisać w kilku zdaniach. Jej
rozwiązania architektoniczne, możliwości
czytelniczo-bibl iotekarskie, szkoleniowe a także
„wypoczynkowe” przerosły nasze wyobrażenia
o nowoczesnej bibl iotece dla użytkowników,
przeznaczonych od kilkulatków do stulatków.
W 2009 roku poznaliśmy Książnicę Karkonoską,
której oczywiście zazdrościl iśmy pięknego,
przestrzennego lokalu, a w nim niezwykle
kolorowego działu dziecięcego i cudownych
książek dla dzieci, pełne smoków i innych
fantastycznych zwierząt.
W tym samym roku, w maju, poznaliśmy nową
Bibl iotekę Uniwersytecką w Warszawie,
z bogatymi zbiorami naukowymi, oszklonymi
jasnymi pomieszczeniami i częścią
do wypoczynku - ogrodami na dachu.
W programie zaplanowano zwiedzanie Izby
Pamięci Mari i Kownackiej, Muzeum Literatury
im. Adama Mickiewicza na Starówce oraz Zamku
Królewskiego i Łazienek.
Podczas wyjazdu szkoleniowego w 201 0 roku
do Multicentrum w Jeleniej Górze po raz pierwszy
zetknęliśmy się z tablicą interaktywną
i jej ogromnymi możliwościami szkoleniowymi.
Natomiast wycieczka do Bibl ioteki Kórnickiej była
dla nas doskonałą lekcją histori i . Mogliśmy
zobaczyć, jak w dawnych czasach powstawały
księgi rękopiśmienne, pisane gęsim piórem
i ręcznie i lustrowane. Podziwiałyśmy piękno
starodruków - nie mogąc my bibl iotekarze
ich nawet dotknąć.
Wszystkie wyjazdy szkoleniowe były dla nas nie
tylko ciekawą przygodą, pełną niezapomnianych
wrażeń, lecz również dostarczały wiedzy
z bibl iotekarstwa i informacji naukowej
oraz histori i . Stanowiły też doskonały przykład
integracji grupy nauczyciel i bibl iotekarzy z różnych
placówek.
Kontakt z autorem:
95
Ewa Bochynek
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej.
Fi l ia w Wałbrzychu
WSPÓŁPRACA BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ
W WAŁBRZYCHU
Z WAŁBRZYSKIM UNIWERSYTETEM
TRZECIEGO WIEKU
Biblioteka Pedagogiczna w Wałbrzychu podjęła współpracę z Uniwersytetem Trzeciego Wieku w
Wałbrzychu, która zaowocowała ciekawymi spotkaniami. Od kilku lat działa aktywnie na rzecz aktywizacji
edukacyjno-kulturalnej seniorów.
W roku szkolnym 201 2/201 3 Uniwersytet
Trzeciego Wieku powołany przy Wałbrzyskiej
Wyższej Szkole Zarządzania i Przedsiębiorczości
obchodzi dziesięciolecie swojej działalności.
Został powołany na mocy uchwały Senatu tejże
uczelni
w roku 2003. Zgodnie ze statutem działalność
edukacyjna skierowana do seniorów z Wałbrzycha
i okolic ma formę otwartą, a zajęcia odbywające
się od października do czerwca każdego roku
akademickiego cieszą się dużym
zainteresowaniem.
Liczba słuchaczy systematycznie wzrasta.
Obecnie wynosi 1 30 osób. Słuchaczem
wałbrzyskiego UTW może zostać osoba
nieaktywna zawodowo, która ukończyła 55 rok
życia – bez względu na poziom wykształcenia.
Koordynatorem Uniwersytetu Trzeciego Wieku
jest pani Agata Buczak. Natomiast
Przewodniczącą Samorządu Słuchaczy
Uniwersytetu I I I Wieku jest Społeczny Dyrektor
UTW – pani Janina Hojden - Lipkowska.
Autor: striatic
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/34427466731@N01 /229534338
96
seniorów, czyl i jest ściśle związana z uczelnią
wyższą (ma charakter naukowy). Istnieją też:
model angielski – nastawiony na charakter
rekreacyjny (zwykle związany
ze stowarzyszeniem), czy model kanadyjski
– łączący działania stowarzyszenia
i uczelni wyższej.
Pani Agata Buczak uważa, że powołanie UTW
przy WWSZiP to dobra decyzja władz uczelni.
Szczególnie zainteresowane są działalnością
placówki osoby starsze, które nie mogły
się kształcić w młodości, a zawsze pragnęły
studiować.
Moja kilkuletnia współpraca to potwierdza.
Podczas wykładów, które prowadzę, spotykam
się z dużym zainteresowaniem słuchaczy,
którzy zwykle proszą o dołączenie wykazu
bibl iografi i do prezentowanego tematu,
aby ugruntować i poszerzyć zdobytą wiedzę.
Każdy mój wykład ma swój ciąg dalszy w postaci
rozmów na dany temat. Czasami spotykamy
się wszyscy razem w wałbrzyskiej fi l i i Dolnośląskiej
Bibl ioteki PedagogicznejZ i tak oto słuchacze
zostają naszymi czytelnikami. Często przyznają,
że podczas swej pracy zawodowej
już wcześniej wypożyczali u nas książki
– są to przeważnie byli nauczyciele, bibl iotekarze,
choć nie zawsze tak jest. Niektórzy odkrywają
naszą Bibl iotekę dopiero teraz. Wszyscy słuchacze
Uniwersytetu Trzeciego Wieku
są otwarci na wyzwania przyszłości.
Chcą się nadal uczyć, aby rozumieć otaczający
świat, a poznawanie i odkrywanie czegoś nowego
staje się dla nich radością.
Kontakt z autorem:
Jednym z celów placówki jest upowszechnianie
inicjatyw edukacyjnych oraz aktywizacja
intelektualna, psychiczna, społeczna i fizyczna
osób starszych. Ponadto zwraca się uwagę na
poszerzanie wiedzy i umiejętności seniorów,
ułatwianie kontaktów z instytucjami działającymi
na terenie naszego miasta (np. ośrodkami
rehabil itacyjnymi). Koordynator UTW angażuje
swoich słuchaczy w aktywność na rzecz
otaczającego ich środowiska. Ważnym zadaniem
jest także podtrzymywanie więzi społecznych
i komunikacji międzyludzkiej wśród seniorów.
W ramach programu realizowane są: wykłady
monograficzne, warsztaty komputerowe, warsztaty
tematyczne, nauka i doskonalenie języków obcych
(angielski i niemiecki) oraz warsztaty ruchowe
i zajęcia na basenie. Od 2011 r. działa tutaj chór
UTW prowadzony przez panią Katarzynę Serwetę.
Warto wspomnieć, że pierwszy taki uniwersytet
powstał we Francji przy Uniwersytecie
w Tuluzie w 1 973 r. Na grunt polski ideę
Uniwersytetu Trzeciego Wieku przeniosła pani
prof. Halina Szwarc – lekarka, która powołała
pierwszą placówkę w Warszawie w 1 975 r.
Natomiast już rok później pierwszy
taki uniwersytet powstał na Dolnym Śląsku (we
Wrocławiu) i do dnia dzisiejszego jest wiodący w
regionie.
Należy zaznaczyć – za panią Koordynator
wałbrzyskiego UTW przy WWSZiP – że placówka
przyjęła tak zwany model francuski kształcenia
Autor: Luis de Bethencourt
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/206351 60@N05/20721 34438
97
H istoria źródeł kształcenia na odległość sięgaZ
1 700 roku, kiedy to w prasie amerykańskiej
pojawiło się ogłoszenie dotyczące pierwszego
kursu korespondencyjnego. W Polsce ta forma
kształcenia ma ponad 200-letnią tradycję. W 1 776
roku Akademia Krakowska (obecny Uniwersytet
Jagiel loński) uruchomił kursy zawodowe
dla rzemieślników.
Książka Zbigniewa Ziel ińskiego pt. „E-learning
w edukacjiZ” jest jedną z wielu publikacji
traktujących o kształceniu zdalnym. Współcześnie
zagadnienie e-learningu jest coraz powszechniej
penetrowane. Wśród autorów zajmujących
się tym problemem wymienić można: Józefa
Bednarka („Multimedia w kształceniu”, „Media
w nauczaniu”, „Kształcenie na odległość :
Urszula Tobolska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej we Wrocławiu
DOSTĘP DO WIEDZY DAJĄCY MOŻLIWOŚĆ
PRZENOSZENIA JEJ NA ODLEGŁOŚĆ
rekomendacja lektury Zbigniewa Zielińskiego
pt. „E-learning w edukacji : jak stworzyć multimedialną
i w pełni interaktywną treść dydaktyczną”
E-learning jest formą kształcenia uzupełniającą tradycyjny proces uczenia się i nauczania. Umożliwia też
ukończenie kursów, czy większych form zdobywania kwalifikacji, jak wyższe studia i to bez potrzeby
obecności studenta na uczelni. Przekaz treści dydaktycznych odbywa się poprzez użycie nowoczesnych
technologii informatycznych. Indywidualne tempo pracy osoby uczącej się, mobilny czas pracy, większe
urozmaicenie nauki poprzez zastosowanie animacji, to podstawowe zalety edukacji zdalnej. W
nomenklaturze e-learningowej funkcjonują też skróty będące synonimami e-learningu. Są to: CBT
(Computer-Based Training), IBT (Internet-Based Training) lub WBT (Web-Based Training).
podstawy dydaktyki”), Mirosława J. Kubiaka
(„Internet dla nauczyciel i”, „Wirtualna edukacja”)
czy Stanisława Szabłowskiego („E-learning
dla nauczyciel i”).
Zbigniew Ziel iński – autor rekomendowanej
publikacji – ma na swoim koncie kilka innych
pozycji książkowych, m. in. : „Implementacja cech
Web 2.0 w systemach e-learning” oraz „Platforma
e-learning na przykładzie systemu Moodle”.
Jest wykładowcą w Wyższej Szkole Handlowej
w Kielcach. Jego zainteresowania oscylują wokół
tematyki kształcenia niebezpośredniego. Zarządza
Portalem Innowacyjnym Transferu Wiedzy
w Nauce – PITWIN (www.pitwin.edu.pl).
Jako pasjonat e-learningu, traktuje prowadzony
przez siebie portal naukowy jako płaszczyznę
98
wymiany wiedzy, danych i informacji
dla studentów uczelni wyższych, pracowników
nauki czy nauczyciel i . Umieszcza
tam również informacje
o przygotowywanych interaktywnych
kursach.
Zasadniczym problemem
podejmowanym przez autora
w omawianej publikacji ,
jest zdalna edukacja.
Zagadnienie to zostało
przekazane w formie zarysu
teoretycznego, jak i aspektu
praktycznego. Książka składa się
z sześciu rozdziałów. W rozdziale
pierwszym, wprowadzającym,
przedstawiono rozważania teoretyczne
związane z modelami kształcenia
z wykorzystaniem e-learningu. Współczesny
model e-learningu, zdaniem autora,
znamionują działania wspierające proces
szkolenia, do których należą m. in. : kursy
szkoleniowe z wykorzystaniem nośników (CD)
bądź przez sieć komputerową, wykłady na żywo
prowadzone z wykorzystaniem sieci
komputerowych lub szkolenia wykorzystujące
komunikatory, czat itp. Internet umożliwia proste
dostarczanie materiałów, które mogą być
rozsyłane pocztą elektroniczną. Ważne informacje
mogą być umieszczane na stronie WWW,
a dyskusja między uczestnikami szkolenia może
odbywać się poprzez forum dyskusyjne.
Edukacja na odległość jest ściśle związana
z dwoma czynnikami, tj . miejscem i czasem.
Czynniki te mogą przyjmować różne sytuacje, jak:
ten sam czas i to samo miejsce (model
tradycyjnego nauczania); ten sam czas i różne
miejsca (przykład audio- lub wideokonferencji);
różny czas, to samo miejsce (nauczanie odbywa
się w szkole lub na uczelni, ale nie jest wymagana
równoczesna obecność nauczyciela i ucznia).
I ostatni model, tzw. asynchroniczny, w którym
uczący się i nauczyciel nie muszą znajdować
się w tym samym miejscu i czasie. Ten model
charakteryzuje brak kontaktu bezpośredniego
pomiędzy nauczycielem a uczącym się. Pojawia
się w nim element samokształcenia. Dlatego
istotne w takiej formie kształcenia
jest opracowanie materiałów dydaktycznych, jak:
testy, quizy, zadania.
W rozdziale drugim autor przedstawia
technologie Web 2.0 wspierające systemy
e-learningowe. Wymienia i opisuje wiodące
rozwiązania, jakimi są m. in. :
Fl ickr (http: //www.fl ickr.com); Blogger
(http: //www.blogger.com); Digg (http: //digg.com);
Sl ideshare (http: //www.sl ideshare.net); apl ikacje
sieciowe Google. Zdaniem autora współpraca
oraz interakcja pomiędzy użytkownikami
posługującymi się narzędziami Web 2.0 zmienia
dość istotnie podejście do zdalnego kształcenia.
Pojawił się nowy termin – learning 2.0, który
oznacza współuczestnictwo, współpracę
z wykorzystaniem aplikacji oraz tworzenie treści
edukacyjnych przez osobę uczącą
99
się i wykorzystującą narzędzia Web 2.0.
Wymienione zjawiska w dziedzinie działań
edukacyjnych zostały w publikacji dość
szczegółowo omówione. Ciekawie opisany został
zwłaszcza proces tworzenia treści.
W tym zakresie na uwagę zasługuje Prezi , będąc
innowacyjnym systemem do tworzenia prezentacji
i niewymagający instalacj i na dysku twardym.
Najprostszym zaś rozwiązaniem promującym
zdobywanie wiedzy przez Internet
i wykorzystującym technologie jest Podcast
(z jego pochodnymi webcast i screencast),
czyl i formy dźwiękowej lub fi lmowej publikacji
internetowej.
W dalszej części (rozdziale trzecim)
tego syntetycznego materiału autor przechodzi
do treści szkoleniowych, przybliżających
projektowanie kursu e-learningowego. Podaje
jego definicję, jako „podporządkowany
określonemu celowi szkoleniowemu elektroniczny
zasób treści przeznaczony do samodzielnego
wykorzystania i wyposażony w elementy
nawigacyjne”. W tej części rozdziału czytelnik
może odnaleźć przegląd najpopularniejszych
darmowych rozwiązań wspomagających
przygotowywanie treści dydaktycznych
i multimedialnych na potrzeby kursu
e-learningowego. Wśród interaktywnych
materiałów dydaktycznych opisano działanie
i możliwości Hot Potatoes, składającego
się z sześciu aplikacji pozwalających na tworzenie
interaktywnych ćwiczeń generowanych w postaci
stron WWW. Przybliżone moduły umożliwiają
np. tworzenie krzyżówek online, przygotowanie
testów z pytaniami, zadań testowych z luką
czy składanie zdań z rozsypanych wyrazów.
Kolejnym omówionym programem
jest EclipseCrossword będący darmowym
programem do tworzenia krzyżówek
z możliwością ich zapisania w pliku,
wydrukowania lub zapisania jako strony
internetowej.
Platformy e-learningowe stają się obecnie
standardem umożliwiającym administrowanie
procesem szkoleniowym, zarządzanie treścią
szkoleniową oraz wspomaganie interaktywnej
komunikacji pomiędzy uczniem a osobą
prowadzącą zajęcia.
Krótkie opisy wybranych platform
e-learningowych - darmowych rozwiązań -
uwieńczono opisem najczęściej wykorzystywanej
platformy, tj . systemu Moodle. Temu zagadnieniu
poświęcono cały rozdział czwarty - instalacj i
Moodle oraz pracy w systemie, jak: projektowanie
kursu itp. Cenną wskazówką wydaje się być
opracowanie scenariusza i zawartości kursu.
Wzmiankowane informacje pisane są prostym
i dość przejrzystym językiem, duża ilość rysunków
sprawia, że czytelnik ma możliwość śledzenia
kolejnych podpowiedzi z przygotowania kursu.
Z kolei do zarządzania serwisem Moodle autor
w kolejnym, piątym rozdziale, wprowadza
niezbędne informacje i wskazuje na narzędzia
doskonalące pracę w systemie.
Jest to jednocześnie ostatnia część opisywanego
zagadnienia.
Przedstawione w rekomendowanej publikacji
narzędzia, apl ikacje i systemy e-learningowe
Autor: John Larsson
Źródło: http: //www.fl ickr.com/photos/3830541 5@N00/5675888304
1 00
można wykorzystać w procesie nauczania
na każdym poziomie nauczania. I właśnie
te względy sprawiają, że niewątpl iwą zaletą
omawianej lektury pozostaje możliwość
zastosowania narzędzi teleinformatycznych
do tworzenia multimedialnych treści
wspomagających proces uczenia. Informacje,
które udało się przekazać autorowi na pewno
przydadzą się wszystkim tym, którzy zajmują
się administrowaniem i przygotowywaniem kursów
e-learningowych.
Istnieje wiele poziomów języka: potoczny,
podniosły, urzędowy itd. Omawiana publikacja,
mimo, iż jest pisana językiem informatycznym,
posiada walory przystępności, co sprawia,
że książkę czyta się łatwo. Treści podane
są w sposób zwięzły, interesujący i przystępny.
Zawiera materiał teoretyczny, lecz ten element
jest bardzo potrzebny do przybliżenia
zagadnienia. Pozwala to na pełne objęcie tematu.
Jej dodatkowe atuty to wyjaśnienie w przystępny
sposób przez autora wszystkich niezbędnych
terminów.
Ukazana praktyczna strona zagadnienia może
zainteresować każdego potencjalnego czytelnika,
nie tylko osoby zawodowo związane z obsługą
platform e-learningowych.
Uporządkowanie materiału, doprecyzowanie
zagadnień związanych z e-learningiem,
przedstawienie aspektu wykorzystania
dostępnych narzędzi informatycznych
– to najważniejsze walory tej pracy. Składową
publikacji jest dołączona bibl iografia, skorowidz,
słownik terminów, zasoby e-learningowe
w Internecie.
Wymienione powyżej cechy publikacji czynią
ją szczególnie cenną dla szerszego grona
czytelników zainteresowanych tematem.
Omawiana książka w pełni zasługuje na uznanie
i zachętę do jej przestudiowania.
Kontakt z autorem:
1 01
Wiesława Jędrzejewska
Nauczyciel bibl iotekarz
Dolnośląskiej Bibl ioteki Pedagogicznej
we Wrocławiu
ROZMOWĘ Z WIESŁAWĄ JĘDRZEJEWSKĄO "RAPORCIE Z BUDOWY DOLNOŚLĄSKIEGO SYSTEMU
INFORMACJI EDUKCYJNEJ"
przeprowadziła dyrektor Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznejwe Wrocławiu Lucyna Kurowska-Trudzik
Lucyna Kurowska-Trudzik:
W styczniu bieżącego roku opracowany został
trzeci już „Raport z budowy Dolnośląskiego
Systemu Informacji Edukacyjnej”. Pierwszy z nich
obejmował prace wykonane w 2007 roku
i poświęcony był głównie działaniom podjętym
w DBP we Wrocławiu. Informacja o pracach
wykonanych w bibl iotekach sieci ograniczona była
tylko do budowy elektronicznych katalogów.
Wiesława Jędrzejewska:
Od 2008 roku, w którym powstał pierwszy raport
minęło pięć lat. Opracowaliśmy w tym czasie
kolejne dwa raporty: za lata 2008-2009 i ostatni za
lata 201 0-201 2. Każdy z nich jest trochę inny.
Różnią się przede wszystkim okresem, jaki
obejmują, ale i zakresem poruszanych problemów.
Ostatni raport zawiera też więcej danych
o działalności bibl iotek sieci.
Lucyna Kurowska-Trudzik:
Tak, rzeczywiście ostatni raport obejmuje okres
trzech lat pracy bibl iotek pedagogicznych
z naszego województwa nad budową DSIE,
ponieważ chciel iśmy ująć w nim informacje
o udziale placówek w projekcie Dolnośląska
e-Szkoła. Niestety realizacja zadań projektu
bardzo się wydłużyła i nie zdążyliśmy pokazać
w tym raporcie ostatecznych rezultatów
wynikających z naszego udziału w projekcie.
Zamyka on jednak pewien okres pracy bibl iotek
i daje podstawę do określenia nowych działań. Ich
wyniki zawarte będą w kolejnym raporcie, który
obejmie lata 201 3-201 4.
Wiesława Jędrzejewska:
Prace przy budowie podstaw systemu informacji ,
czyl i prezentacji elektronicznych katalogów
bibl iotecznych bibl iotek pedagogicznych
wojewódzkiej sieci, zbl iżają się do końca. Rok
201 4 rozpoczniemy prawdopodobnie
z uruchomionymi wszystkimi wypożyczalniami,
z zakończonymi (w większości bibl iotek) pracami
przy elektronicznych katalogach. Może warto
pomyśleć o zmianie formuły raportu,
o poszerzeniu go o postulowane już przez
bibl ioteki informacje o wykorzystaniu DSIE.
Lucyna Kurowska-Trudzik:
Zastanawiam się, czy bibl ioteki w jakiś sposób
wykorzystują dane zawarte w raporcie.
Czy wzajemne porównanie się z innymi
placówkami mobil izuje do podejmowania bardziej
energicznych działań w zakresie uczestnictwa
w rozbudowie DSIE.
Wiesława Jędrzejewska:
Z danych generowanych z systemu Aleph
w ramach monitoringu wynika, a zwłaszcza
widoczne to jest w ostatnim raporcie, że bibl ioteki
zintensyfikowały prace przygotowawcze do
uruchomienia elektronicznych wypożyczalni. Dwie
placówki, które w końcu 201 2 roku nie miały
jeszcze bazy czytelników, utworzyły ją w ciągu
niespełna dwóch miesięcy, ki lka innych
wprowadziło już większość swoich użytkowników.
Lucyna Kurowska-Trudzik:
W raporcie z lata 201 0-201 2 zawarte są dane
o zbiorach zgromadzonych w bibl iotekach ze
szczególnym uwzględnieniem informacji o nowych
nabytkach. Bibl ioteki powiatu kłodzkiego nie miały
w ciągu tych trzech lat zakupów, w wielu
placówkach liczba książek nie przekraczała 200
egzemplarzy.
Wiesława Jędrzejewska:
Ale łączna liczba zakupionych książek we
wszystkich placówkach wyniosła prawie 1 9
tysięcy. Dochodzi do tego ponad 1 0 tys. książek
przekazanych w darach. W sumie jest to l iczba,
która mogłaby być podstawą do utworzenia nowej
średniej wielkości bibl ioteki.
Te wszystkie pozycje wprowadzone są do
katalogu centralnego, a więc dostępna jest
informacja o nich wszystkim zapisanym do
systemu, a jest ich obecnie w województwie
dolnośląskim ponad 35 tys. Osoby te mogłyby
korzystać z tych zbiorów zapisując się do
którejkolwiek z bibl iotek sieci lub przynajmniej do
tych, które mają najwięcej nowości. Po zapisaniu
miałyby możliwość zdalnego zamawiania.
Problemem byłby odbiór zamówionej książki.
Możemy wykorzystać tu instytucje kurierskie wzg.
pocztę.
Lucyna Kurowska-Trudzik:
Usługa wypożyczeń międzybibl iotecznych
wpisana od lat w statuty bibl iotek, mogłaby być
częściej przez nie wykorzystywana. A to zależy
od nauczyciel i bibl iotekarzy, którzy powinni
bardziej zaangażować się w popularyzację tej
usługi.
Wiesława Jędrzejewska:
ZTym bardziej, że przekazywanie zbiorów
bibl iotecznych przez firmy pośredniczące, choć
wiążą się z niemałymi kosztami, nie obciążają
czytelnika a bibl iotekę. Trzeba rozważyć
możliwość podpisania umowy z firmą kurierską,
co po negocjacjach powinno obniżyć koszty
wypożyczeń międzybibl iotecznych.
Lucyna Kurowska-Trudzik:
W dobie komunikacji elektronicznej
i powszechnego dostępu do sieci trudno pogodzić
się z tym, iż nie możemy przekazywać cyfrowych
kopii zbiorów bibl iotek bezpośrednio do
użytkownika.
Wiesława Jędrzejewska:
Niestety, takie proste, zdawałoby się rozwiązanie
uniemożliwiają zapisy Ustawy o prawie autorskim
i prawach pokrewnych. Art. 28 ustawy daje
bibl iotekom licencje na sporządzanie kopii
utworów, naturalnie tylko w szczególnych
przypadkach. Ponadto jeżeli już taką kopię
posiadamy, możemy zgodnie z punktem 3 Art.3
udostępniać ją jedynie za pośrednictwem
końcówek systemu informatycznego znajdujących
się na terenie jednostki organizacyjnej. Tak więc
w ten sposób możemy zaspokoić potrzeby
użytkowników tylko sześciu bibl iotek naszej sieci,
DBP we Wrocławiu i jej Fi l i i .
Lucyna Kurowska-Trudzik:
Kończąc te reminiscencje wokół „RaportuZ.” chcę
zapowiedzieć zmiany w jego formule. Na pewno
więcej uwagi poświęcimy wykorzystaniu przez
użytkowników bibl iotek poszczególnych
elementów DSIE. Kolejnego raportu możemy się
spodziewać za dwa lata, wydaje się bowiem, że
taki okres jest optymalny do analizy pracy
bibl iotek.
Rozmowę przeprowadziła
Lucyna Kurowska-Trudzik