De inhoud van dit thema:
1-1
1.2 Wat is cognitieve ontwikkeling
1.3 Patronen in de menselijke geest
1.4 Cognitieve ontwikkelingsfasen
1.5 Verschillende soorten kennis
1.6 Taalontwikkeling heeft invloed
1.7 Omgeving heeft invloed
1.8 Zone van naaste ontwikkeling
1.9 Tips voor de praktijk
Cognitieve ontwikkelingsfasen volgens Piaget:
1-2
• sensomotorische periode
• preoperationele periode
• concreetoperationele periode
• formeeloperationele periode
De inhoud van dit thema:
2-1
2.2 Cognitieve ontwikkeling
2.3 Sociaal-emotionele ontwikkeling
2.4 Seksuele ontwikkeling
2.5 Sensomotorische ontwikkeling
2.6 Creatief-expressieve ontwikkeling
2.7 Taalontwikkeling
Cognitieve ontwikkeling van 0 tot 2 jaar:
2-2
• grijpen is begrijpen
• taal versnelt de ontwikkeling
• de ontwikkeling is te beïnvloeden
Sociaal-emotionele ontwikkeling
van 0-2 jaar:
2-3
• gericht op menselijke gezichten
• gericht op de verzorger
• gericht op menselijke geur
• gericht op menselijk geluid
• een eigen persoonlijkheid
Taalontwikkeling van 0-2 jaar:
2-4
• klankontwikkeling
• woordenschatontwikkeling
• grammaticale ontwikkeling
• communicatieve ontwikkeling
• schriftelijke taalontwikkeling
De inhoud van dit thema:
3-1
3.2 Cognitieve ontwikkeling
3.3 Sociaal-emotionele ontwikkeling
3.4 Seksuele ontwikkeling
3.5 Sensomotorische ontwikkeling
3.6 Creatief-expressieve ontwikkeling
3.7 Taalontwikkeling
Cognitieve ontwikkeling bij peuters:
3-2
• pre-operationele fase
• de rol van taal: benoemen is begrijpen
• de rol van de zintuigen
• fantasie en werkelijkheid verstrengeld: magisch
denken
Sociaal-emotionele ontwikkeling van 2-4 jaar:
3-3
• imiteert sociaal gedrag
• richt zijn expressie op soortgenoten
• ontdekt dat hij een eigen persoon is
• nog geen geweten als innerlijke sturing
• het spel van de peuter
Taalontwikkeling van 2-4 jaar:
3-4
• klankontwikkeling
• woordenschatontwikkeling
• grammaticale ontwikkeling
• communicatieve ontwikkeling
• metalinguïstische ontwikkeling
• schriftelijke taalontwikkeling
De inhoud van dit thema:
4-1
4.2 Cognitieve ontwikkeling
4.3 Sociaal-emotionele ontwikkeling
4.4 Seksuele ontwikkeling
4.5 Sensomotorische ontwikkeling
4.6 Creatief-expressieve ontwikkeling
4.7 Taalontwikkeling
4.8 Tips voor de praktijk
Cognitieve ontwikkeling bij kleuters:
4-2
• pre-operationele fase: prelogisch denken
• egocentrisch
• eerste aanzet gewetensontwikkeling
• de rol van fantasie
• van imitatie naar identificatie
• schoolrijpheid
Sociaal-emotionele ontwikkeling van 4-6 jaar:
4-3
• kan samenwerken
• kan zich richten op behoeften van anderen
• kan een compromisvoorstel aanvaarden
Taalontwikkeling:
4-4
• klankontwikkeling
• woordenschatontwikkeling
• grammaticale ontwikkeling
• communicatieve ontwikkeling
• metalinguïstische ontwikkeling
• schriftelijke taalontwikkeling
Nieuwe inzichten over schriftelijke taal:
4-5
• van basisvaardigheden naar goed zijn in klanken,
naar nadenken over taal
• van prestatiegebied naar iets wat plezier geeft
• gesproken taal los van geschreven taal, nu
hangen ze samen
• van niet mogen schrijven als kleuter, nu
‘schriftelijk’ bezig zijn
De inhoud van dit thema:
5-1
5.2 Cognitieve ontwikkeling
5.3 Sociaal-emotionele ontwikkeling
5.4 Seksuele ontwikkeling
5.5 Sensomotorische ontwikkeling
5.6 Creatief-expressieve ontwikkeling
5.7 Taalontwikkeling
5.8 Tips voor de praktijk
Cognitieve ontwikkeling van 6 tot 9 jaar:
5-2
• concreet-operationele fase: logisch denken als
de dingen aanschouwelijk zijn
• interesse in feiten
• vragen naar oorzaken: waarom?
Sociaal-emotionele ontwikkeling van 6-9 jaar:
5-3
• groepsvorming en vriendschappen
• houdt van prestaties
• heeft een groeiend empathisch vermogen
• agressie, belonen en straffen
Sensomotorische ontwikkeling van 6 tot 9
jaar:
5-4
• snelle groei
• lichaam meer in proportie
• betere coördinatie, sierlijkheid
• grove motoriek: sterker
• fijne motoriek: schrijven
Creatief-expressieve ontwikkeling van 6 tot 9
jaar:
5-5
• visueel realisme: tekenen wat je ziet
• het moet lijken
• tekeningen vertellen veel over het kind
Taalontwikkeling:
5-6
• klankontwikkeling
• woordenschatontwikkeling
• grammaticale ontwikkeling
• communicatieve ontwikkeling
• metalinguïstische ontwikkeling
• schriftelijke taalontwikkeling
De inhoud van dit thema:
6-1
6.2 Cognitieve ontwikkeling
6.3 Sociaal-emotionele ontwikkeling
6.4 Seksuele ontwikkeling
6.5 Sensomotorische ontwikkeling
6.6 Creatief-expressieve ontwikkeling
6.7 Taalontwikkeling
6.8 Tips voor de praktijk
Kennisontwikkeling van 9 tot 12 jaar:
6-2
• voltooiing van de concreet-operationele fase
• sterker prestatiegericht
• analyseren en reflecteren
Sociaal-emotionele ontwikkeling
van 9-12 jaar:
6-3
• sociale verbanden nemen een grotere plaats in
• sterk in samenwerking
• normen en waarden
• sportieve competitie
• idolen
• uitsluiten en pesten
Seksuele ontwikkeling van 9 tot 12 jaar:
6-4
• op zoek naar lichamelijk contact
• verschillende ontwikkeling jongens en meisjes
• ontluikende seksualiteit
Sensomotorische ontwikkeling
van 9 tot 12 jaar:
6-5
• grove motoriek: kracht en soepelheid
• fijne motoriek: schrijven en tekenen
• verschillen in ontwikkeling jongens en meisjes
Creatief-expressieve ontwikkeling
van 9 tot 12 jaar:
6-6
• groeiende tekenvaardigheid
• het moet lijken
• ontstaan artisticiteit
Taalontwikkeling van 9 tot 12 jaar:
6-7
• klankontwikkeling
• woordenschatontwikkeling
• grammaticale ontwikkeling
• communicatieve ontwikkeling
• metalinguïstische ontwikkeling
• schriftelijke taalontwikkeling
In dit thema komen aan de orde:
7-1
7.2 Cognitieve ontwikkeling
7.3 Sociaal-emotionele ontwikkeling
7.4 Seksuele ontwikkeling
7.5 Lichamelijke ontwikkeling
7.6 Creatief-expressieve ontwikkeling
7.7 Taalontwikkeling
7.8 Tips voor de praktijk
Cognitieve ontwikkeling pubers:
7-2
• denken in formeel-operationele fase
• van basisschool naar voortgezet onderwijs
• eigen denkwereld centraal
Sociaal-emotionele ontwikkeling
van 12 tot 16 jaar:
7-3
• streven naar zelfstandigheid en eigen
verantwoordelijkheid
• behoefte erbij te horen, peergroup
• zoeken naar een eigen identiteit
• normovertredend gedrag
Normovertredend gedrag:
7-4
• vandalisme en crimineel gedrag
• misbruik van alcohol en drugs
• digitaal pesten
Lichamelijke ontwikkeling pubers:
7-5
• lichaamsbouw en lichaamssamenstelling
• lichaamsbeleving
Taalontwikkeling pubers:
7-6
• klankontwikkeling
• woordenschatontwikkeling
• grammaticale ontwikkeling
• communicatieve ontwikkeling
• metalinguïstische ontwikkeling
• schriftelijke taalontwikkeling
De inhoud van dit thema:
8-1
8.2 Cognitieve ontwikkeling
8.3 Sociaal-emotionele ontwikkeling
8.4 Seksuele ontwikkeling
8.5 Lichamelijke ontwikkeling
8.6 tips voor de praktijk
Cognitieve ontwikkeling bij adolescenten:
8-2
• geheugen
• abstract en kritische denken
• interesse in politiek en religie
• keuzes maken
Sociaal-emotionele aspecten adolescentie:
8-3
• losmaking van thuissituatie
• intiemere contacten
• radicalisering
• combinatie studie en werk
• experimenteren en identificeren
De inhoud van dit thema:
9-1
9.2 Wat is volwassenheid?
9.3 De jonge volwassenheid (21 - 40 jaar)
9.4 De middelbare leeftijd (40 - 55 jaar)
9.5 De vroege ouderdom (55 - 65 jaar)
9.6 De ouderdom (65 jaar en ouder)
Volwassenheid:
9-2
• zelfstandig zijn
• verantwoordelijkheid kunnen dragen
• handelen overeenkomstig (eigen) normen en
waarden
• cultureel en maatschappelijk betrokken zijn
• duurzame relaties kunnen aangaan en
onderhouden
• inhoud aan eigen leven kunnen geven
Cognitieve ontwikkeling jongvolwassene:
9-3
• vervolmaking formeel-operationele fase
• intellectuele topprestaties
• interesse in nieuwe kennis en vaardigheden
Aspecten sociaal-emotionele ontwikkeling
jongvolwassenen:
9-4
• aangaan vaste relatie
• ouderschap
• huiselijk geweld
• scheiding
• vaste werkkring
Lichamelijke ontwikkeling jongvolwassene:
9-5
• krachtig en energiek
• begin van lichamelijk verval
• gewichtstoename
De middelbare leeftijd:
9-6
• sociaal-emotionele ontwikkeling
• lichamelijke ontwikkeling
Sociaal-emotionele ontwikkeling middelbare
leeftijd:
9-7
• eerste levensevaluatie
• midlifecrisis
• periode van relatieve rust
Lichamelijke ontwikkeling middelbare leeftijd:
9-8
• lichamelijke achteruitgang
• eerste gezondheidsproblemen
• vrouw: overgang en menopauze
• man: penopauze
De vroege ouderdom:
9-9
• sociaal-emotionele ontwikkling
• lichamelijke ontwikkeling
Sociaal-emotionele ontwikkeling vroege
ouderdom:
9-10
• lege-nestsyndroom
• tweede levensevaluatie
• pensionering
• toename probleemdrinkers
• komst kleinkinderen
De ouderdom:
9-11
• cognitieve ontwikkeling
• sociaal-emotionele ontwikkeling
• lichamelijke ontwikkeling
Cognitieve ontwikkeling ouderdom:
9-12
• cognitieve achteruitgang
• snelheid denken neemt af
• leren nieuwe inzichten en vaardigheden moeilijker
• achteruitgang van de waarneming
• geheugen gaat achteruit
Sociaal-emotionele ontwikkeling ouderdom:
9-13
• sociale netwerk wordt kleiner
• actief blijven belangrijk
• nieuwe rollen
• zelfstandig wonen
• psychische problemen
Lichamelijke ontwikkeling ouderdom:
9-14
• verdere lichamelijke aftakeling
• gehoor en gezichtsvermogen nemen af
• moeite met uitvoeren complexe handelingen
Taalontwikkeling:
11-1
11.2 Klankontwikkeling
11.3 Woordenschatontwikkeling
11.4 Grammaticale ontwikkeling
11.4 Ontwikkeling communicatieve vaardigheden
11.5 Ontwikkeling metalinguïstisch bewustzijn
11.6 Ontwikkeling van schriftelijk taalgebruik
De inhoud van dit thema:
12-1
12.2 Socialisatie
12.3 Gezin
12.4 De invloed van school
12.5 De invloed van buurt, clubs, maatschappij
12.6 Milieuspecifieke socialisatie
12.7 Geslachtsspecifieke socialisatie
12.8 De invloed van computers en massamedia
12.9 Samengaan van invloedssferen
12.10 Tips voor de praktijk
Gebieden waarop gezinnen kunnen
verschillen:
12-2
• de opvatting over discipline
• de plaats van de vader in het gezin
• de mate waarin het kind als eigen individu
wordt gezien
Socialisatie onder invloed van
milieukenmerken:
12-3
lagere opleiding/inkomens:
• aanpassing
• sterke nadruk op man-vrouw patroon
• studie minder belangrijk
hogere opleiding/inkomens:
• individuele ontplooiing
• minder nadruk op man-vrouw patroon
• studie belangrijker
Invloed van televisie en computer op de
socialisatie:
12-4
• effect van veel tv kijken
• effect van selectief tv kijken
• effect van computer op sociale vaardigheden,
gevaren van internet
De inhoud van dit thema:
13-1
13.2 Besef dat je de leerling deelt
13.3 Cyclus van afscheid nemen en opnieuw beginnen
13.4 Hechting en de inrichting van het klaslokaal
13.5 Gezonde hechting versus ongezonde hechting
13.6 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
14-1
14.2 Wat is vertrouwen
14.3 Gelijkwaardig in vertrouwen
14.4 Ongelijkwaardig in afhankelijkheid
14.5 Het belang van een vertrouwensrelatie
14.6 Tips voor de praktijk
Kenmerken van vertrouwen beantwoorden:
14-2
• transparantie
• betrouwbaarheid
• belangstelling
Belang van een vertrouwensrelatie:
14-3
• behoort bij de basisbehoeften van ieder mens
• leert je zien wat goed voor je is en wat niet
• leert je verantwoordelijk te zijn voor het eigen leven
De inhoud van dit thema:
15-1
15.2 Manieren van leren
15.3 Intensiteit van leren
15.4 Leerstijlen van Kolb
15.5 Tips voor de praktijk
Manieren van leren:
15-2
• door de woorden te horen
• door de woorden te lezen
• door de dingen te zien
• horen, zien en lezen combineren
Vier leerstijlen volgens Kolb:
15-3
• de doener, doen en voelen
• de observeerder, kijken en voelen
• de theoreticus, kijken en denken
• de pragmaticus, doen en denken
De inhoud van dit thema:
16-1
16.2 Aandachtspunten spreken
16.3 Aandachtspunten luisteren
16.3 Tips voor de praktijk
Kenmerken van doelbewust spreken:
16-2
lichaamshouding
• gezicht: richting en uitdrukking
• taalgebruik en inhoud afstemmen
• alert zijn op reacties of signalen van misverstand
• ruimte bieden voor reacties
enkele gespreksdoelen:
• informatie verstrekken
• mening geven
Actief luisteren:
16-3
• een actieve lichaamshouding
• de juiste gezichtsuitdrukking
• echte belangstelling
• de woorden horen, selecteren en interpreteren
• samenvatten
• valkuilen
De inhoud van dit thema:
17-1
17.2 Grondhouding
17.3 Motiverende methodieken
17.4 Tips voor de praktijk
Jouw grondhouding bij motiveren:
17-2
• gebruik je eigen motivatie als model
• toon belangstelling
• stimuleer de leerling in dat wat hij goed kan
• zorg voor wederkerigheid
Aspecten die een rol spelen bij motiveren,
zijn:
17-3
• zelfstandigheid stimuleren
• positief leerklimaat
• afstand nemen van het probleem
• een notatievorm gebruiken uit een eerdere
leerfase
• hulpsommen gebruiken
Methodieken die een positief leerklimaat
bevorderen:
17-4
• wijzen op wat er wel gelukt is
• scoren wat er goed is
• neutraal zijn bij een fout antwoord, positief zijn
bij een goed antwoord
De inhoud van dit thema:
18-1
18.2 Open en gesloten vragen
18.3 Reproductieve en productieve vragen
18.4 Convergente en divergente vragen
18.5 Evaluatieve vragen
18.6 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
19-1
19.2 Wat is een goed groepsklimaat
19.3 Activiteiten en sfeer
19.4 Ingrijpen in de groep
19.5 Tips voor de praktijk
Activiteiten die gezelligheid bevorderen:
19-2
• liedjes
• spelletjes
• verhaaltjes
• positief gedrag stimuleren tussen de leerlingen
Verschillende soorten interventies:
19-3
• preventieve en curatieve interventies
• expliciet zijn
• waar nodig een confrontatie
Interventietechnieken:
19-4
• preventieve, directief of non-directief
• curatieve, directief of non-directief
De inhoud van dit thema:
20-1
20.2 Wat is orde?
20.3 Ordeverstoringen verhelpen
20.4 Orde op schoolniveau
20.5 Orde en onderwijsstijl
20.6 Ernstige ordeverstoringen
20.7 Tips voor de praktijk
Orde en verstoring van de orde:
20-2
• orde hangt samen met de leeractiviteit
• orde hangt samen met het lesdoel
Orde krijgen door:
20-3
• non-verbale ingrepen
• verbale ingrepen
Hulp op schoolniveau:
20-4
• informeel overleg met overige teamleden
• formeel overleg in de leerlingbespreking
Orde en onderwijsstijl:
20-5
• de leerstofgerichte onderwijsstijl
• de pedagogisch gerichte onderwijsstijl
De inhoud van dit thema:
21-1
21.2 Wat is persoonlijke verzorging?
21.3 Terughoudendheid in de ondersteuning
21.4 Zelfzorg
21.5 Lichamelijk contact
21.6 Hulpmiddelen
21.7 Het zorgplan
Kenmerken terughoudende persoonlijke
verzorging:
21-2
• vertel wat je gaat doen
• sluit aan bij wat de leerling zelf kan
• wat de leerling niet zelf kan, doe je samen
• laat de leerling meedenken en meebeslissen
Zelfzorg stimuleren:
21-3
• nut aangeven
• algemeen geldende normen laten zien
• wijzen op consequenties van afwijkend gedrag
• instructies geven
• goede voorbeeld geven
Lichamelijk contact:
21-4
• geaccepteerde aanraking
• rituele aanraking
• ongewenste aanraking
Rekening houden met voorkeur:
21-5
• begrip
• betrek de leerling bij de handeling
• bespreek de grenzen
• houd je aan de voorschriften
Hulpmiddelen bij persoonlijke verzorging:
21-6
• bij eten en drinken
• bij toiletgang
• bij zich verplaatsen
• prothesen
Zorgplan:
21-7
• op basis van observaties en informatie van de
leerling zelf
• drie niveaus van zorg
De inhoud van dit thema:
22-1
22.2 Observeren, wat is het?
22.3 Redenen om te observeren
Observeren:
22-2
• waarnemen
• interpreteren
• objectiviteit
• methodisch via observatieplan
Factoren die invloed hebben op je
interpretatie:
22-3
• de situatie
• je eigen gekleurde bril
Referentiekader:
22-4
• waarden en normen
• humeur
• oordelen
• aandacht
• (on)bekendheid
• hoe je in je vel steekt
Observatieplan:
23-1
23.2 Bepaal de beginsituatie23.3 Verzamel achtergrondgegevens23.4 Bepaal het doel en de doelgroep23.5 Kies observatiehulpmiddelen23.6 Bepaal de observatiemethode23.7 Bepaal te observeren gedrag23.8 Bepaal de observatiesituaties23.9 Bepaal de observatiedata en tijdstippen23.10 Kies een manier van rapporteren23.11 Alles in samenhang23.12 Een uitgewerkt praktijkvoorbeeld
Observatiemethoden:
23-2
• kwalitatief: wat?
• kwantitatief: hoe vaak?
• wanneer kwalitatief, wanneer kwantitatief?
• de tijdsteekproef
Rapporteren:
23-3
• mondeling
• schriftelijk
• voorgedrukt formulier
• vrije rapportage
De inhoud van dit thema:
24-1
24.2 Groepsorde
24.3 Dynamische groepsprocessen
24.4 Observatieplan bij groepsprocessen
24.5 Schriftelijk groepsinterview
24.6 Tips voor de praktijk
Groepsinterview:
24-2
• het is nogal privé
• wat stel je voor vragen?
• wat voor soort informatie biedt een
groepsinterview?
De inhoud van dit thema:
25-1
25.2 Observatiedoel terughalen
25.3 Te observeren gedrag terughalen
25.4 Bij observatiedoel ‘aansluiten bij leerling’
25.5 Bij observatiedoel ‘juiste aanpak zoeken’
25.6 Bij observatiedoel ‘overdracht’
25.7 Groepsinterviews
25.8 Uitgewerkte casus
25.9 Soorten observatiesystemen
25.10 Tips voor de praktijk
Observatiesystemen:
25-2
• Licorlijst
• Osvo
• Kijk!
De inhoud van dit thema:
26-1
26.2 Schoolplan
26.3 Leerlijnen
26.4 Groepsplan
26.5 Individueel handelingsplan
26.6 PHP in het speciaal onderwijs
26.7 Samenhang tussen plannen
26.8 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
27-1
27.2 Wat is een leerlingvolgsysteem?
27.3 De toetsen van een leerlingvolgsysteem
27.4 Observatiesysteem voor het jonge
schoolkind
27.5 Tips voor de praktijk
Het LVS heeft:
27-2
• genormeerde toetsen
• toetsen per niveau
• toetsen op tempo
• analyserende tests
• als doel: opheffen van stagnatie
• een toetskalender
De inhoud van dit thema:
28-1
28.2 Een handelingsplan opstellen
28.3 Individueel of samen?
28.4 Handelingsplan regulier en speciaal
onderwijs
28.5 Werken met handelingsplannen
28.6 Schoolplan en individueel handelingsplan
28.7 Tips voor de praktijk
Het opstellen van een handelingsplan:
28-2
• het probleem
• resultaat van het onderzoek
• overleg en besluitvorming
• uitleg aan de betrokkenen
• de maatregelen op het gebied van lezen
• de maatregelen op het gebied van spelling
• de maatregelen op sociaal-emotioneel gebied
• het formulier invullen
• materiaal vanuit educatieve uitgevers
Groepsremediëring of individuele remediëring
hangt af van:
28-3
• je doel
• de aard van het probleem
• organisatorische redenen
Handelingsplannen voor:
28-4
• leerlingen met een SO-indicatie
• leerlingen in het reguliere onderwijs
De inhoud van dit thema:
29-1
29.2 Aanpak problematisch gedrag
29.3 Taakspel: een methode om problematisch
gedrag om te buigen
29.4 Tips voor de praktijk
Aanpak van problematisch gedrag:
29-2
• accepteer het gedrag als een feit
• bouw een vertrouwensrelatie op
• negeer negatief gedrag
• beloon positief gedrag
• geef inspraak en medeverantwoordelijkheid
• geef korte overzichtelijke opdrachten
• pas opdrachten aan spanningsboog aan
• reduceer vrije situaties
• stimuleer het spel
Taakspel:
29-3
• positieve regels
• de hele groep doet mee
• het is geen aparte activiteit
• de regels worden aangepast aan de
probleemleerling
• hoe werkt het?
De inhoud van dit thema:
30-1
30.2 Teruggetrokken gedrag
30.3 Angstig gedrag
30.4 Faalangstig gedrag
30.5 Regressief gedrag
30.6 Onverschillig gedrag
30.7 Oneerlijk gedrag
30.8 Tips voor de praktijk
Voor je teruggetrokken gedrag problematisch
noemt, onderzoek je of het:
30-2
• structureel optreedt
• algemeen is of situatiegebonden
• een bedreiging vormt voor de ontwikkeling
Angst:
30-3
• hangt samen met leeftijd
• is vaak gericht op bepaalde dingen of situaties
• heeft soms wel en soms niet een duidelijke oorzaak
Faalangst:
30-4
• attributie
• wie ontwikkelen er faalangst?
• is het aangeboren of aangepraat?
• welke uitingsvormen heeft faalangst?
• hoe kun je met faalangstige leerlingen omgaan
Onverschillig gedrag:
30-5
• onverschilligheid is meestal een houding
• kan reëel of irreëel zijn
• kan verzet zijn
Oneerlijk gedrag:
30-6
• fantasie als werkelijkheid
• onbetrouwbaar gedrag met als doel een ander
schaden
• hoe kun je omgaan met leerlingen die oneerlijk
gedrag vertonen
De inhoud van dit thema:
31-1
31.2 Wanneer spreken we van verwaarlozing of
mishandeling?
31.3 Waarom is kindermishandeling of verwaarlozing zo
schadelijk?
31.4 Hoe signaleer je mogelijke mishandeling of
verwaarlozing
31.5 Hoe ga je met de ouders om
31.6 Tips voor de praktijk
Gevolgen kindermishandeling of
verwaarlozing:
31-2
• psychologische schade
• neurobiologische schade
Signaleren kindermishandeling of
verwaarlozing:
31-3
• signalen oppikken
• je eigen gevoelens erkennen
• de signalen melden
Aspecten in het contact met de ouders:
31-4
• wees terughoudend
• oordeel niet
• toon betrokkenheid op positieve punten
• verwijs door naar de leraar
• laat een alternatief gedragspatroon zien
De inhoud van dit thema:
32-1
32.2 Bedreiging voor de ontwikkeling
32.3 Protocollaire stappen
32.4 Lespakketten
32.5 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
33-1
33.2 Wat is pesten
33.3 Oorzaken, vormen en symptomen van pesten
33.4 Betrokkenen bij pesten
33.5 Het ontbreken van een schoolbrede aanpak
33.6 Tips voor de praktijk
Pesten:
33-2
• oorzaken van pesten
• vormen van pesten
• symptomen van pesten
Vormen van pesten:
33-3
• treiteren
• negeren
• uitsluiten
• mishandelen
• digitaal pesten
Partijen bij pesten:
33-4
• de pester
• het slachtoffer
• de meelopers
• de volwassenen
• de leraren
• de ouders
Aanpak pesten:
33-5
• aandachtspunten
• aanpak vanuit neutraliteit
• stapsgewijs werken
• de no-blame methode
Stapsgewijs werken bij pesten:
33-6
• voer dagelijks een gesprekje
• zoek kwaliteit
• toon respect
• vraag naar de feiten
• betrek de groep erbij
• stel een confronterende slotvraag
De inhoud van dit thema:
34-1
34.2 Algemene kenmerken pestprotocol
34.3 Benadering van de pester
34.4 Benadering van het slachtoffer
34.5 Benadering van de meelopers
34.6 Benadering van de ouders
34.7 Benadering van de leraren
34.8 Regels tegen pesten
34.9 Jouw bijdrage
34.10 Tips voor de praktijk
Brieven naar:
34-2
• de ouders van de pester
• de ouders van de gepeste
• de ouders van de meelopers
Regels tegen pesten:
34-3
• voor de ouders en de school
• voor de leerlingen onderling
De inhoud van dit thema:
35-1
35.2 Mediation
35.3 Time Out Voorziening
Aspecten bij mediation:
35-2
• kiezen van een mediator
• eisen aan de persoonlijkheid
• training als ondersteuning
• aanmelding voor mediation
• aanpak
Time Out Voorzieningen:
35-3
• vooral leerlingen uit het VMBO
• doel is terugkeer
• benadering
• effect van een Time Out
• werken met leerlingen die terugkomen uit een
TOV
VMBO levert de meeste verwijzingen op naar
de TOV:
35-4
• integratie zorgleerlingen
• samenhang met de zorgstructuur
• strenge criteria: sommigen vallen buiten de
boot
De inhoud van dit thema:
36-1
36.2 Achterstand in spraakontwikkeling
36.3 Stotteren
36.4 Broddelen
36.5 Afasie
36.6 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
37-1
37.2 Verschillende verschijningsvormen
37.3 Verwarring met een ontwikkelingsachterstand
37.4 Verstoring sociaal gedrag
37.5 Tijdige signalering
37.6 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
38-1
38.2 Achterblijvende cognitieve ontwikkeling
38.3 Achterblijvende taalontwikkeling
38.4 Hyperlexie
38.5 Dyslexie
38.6 Tips voor de praktijk
Dyslexie:
38-2
• wat is dyslexie en wat is het niet
• hoe komt de diagnose tot stand
• uitgangspunten bij de aanpak
• alternatieve theorieën
Buitenschoolse aanpak van leesproblemen:
38-3
• als het helpt is het goed
• onterechte geldstromen
• commercie neemt taken over van het onderwijs
• er ontstaat een overdaad aan diagnoses
De inhoud van dit thema:
39-1
39.2 Schrijven als leergebied
39.3 Samenhang met gehele motoriek
39.4 Zwakke lettervormen
39.5 Samenhang met communicatie
39.6 Samenhang met schrijfmateriaal
39.7 Samenhang met andere leerproblemen of
leergebieden
39.8 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
40-1
40.2 Problemen met getalinzicht
40.3 Procedureproblemen
40.4 Het geheugen
40.5 Rekenproblemen in groep 3 en hoger
40.6 Dyscalculie
40.7 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
41-1
41.2 Developmental Coordination Disorder
41.3 Nonverbal Learning Disorder
41.4 Tips voor de praktijk
De inhoud van dit thema:
42-1
42.2 Wat is coaching?
42.3 Groepscoaching en individuele coaching
42.4 Coachingsvaardigheden en -technieken
42.5 Omgaan met verschillen
42.6 Valkuilen bij coachen
42.7 Tips voor de praktijk
Coaching is begeleiding die:
42-2
• zich richt op het eigen proces van de coachee
• een gelijkwaardige relatie inhoudt
• aandacht heeft voor de taak en voor de
persoonlijke ontwikkeling
Coaching:
42-3
• in groepen
• individueel
Groepscoaching:
42-4
• gezamenlijk doel
• ideeën uitwisselen
• praktische problemen
• gevoelens delen
Coachen:
42-5
• vaardigheden
• technieken
Vaardigheden in coachingsgesprekken:
42-6
• exploreren
• confronteren
• inspireren
Technieken om vaardigheden aan te leren:
42-7
• demonstreren
• instrueren
• een combinatie van beide
Geleide instructie:
42-8
• procesverloop laten vertellen
• lacunes signaleren
- direct vragen stellen
- bij de uitvoering vragen stellen
- bij de uitvoering de ander zelf de lacune laten
ontdekken
Omgaan met verschillen:
42-9
• andere motivatie
• andere cultuur
• respect en waardering
Motiverend werken:
42-10
• hoe wordt een leerling ongemotiveerd?
• omgaan met een ongemotiveerde leerling
Belemmeringen voor gelijkwaardige
communicatie:
42-11
• niveauverschillen
• denkluiheid
• groepsdruk
• polarisatie
• dramadriehoek