Download - Çözeltilerde Denge
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
1/117
ORTARETM 11. SINIF
KMYA 3. NTE:ZELTLERDE DENGE
1
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
2/117
NTENN KONU BALIKLARI
1. Suyun Otoiyonizasyonu
2. Asitlerin ve Bazlarn Ayrma Dengeleri
3. Ntralleme Reaksiyonlar 4. znmekelme Dengeleri
5. Kompleks OlumaAyrma Dengeleri
6. Titrasyon
2
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
3/117
1. SUYUNOTOYONZASYONU
3
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
4/117
SUYUN YONLAMA DENKLEM
VE ON MLYONDA BRORANINDA YONLAMASININFAYDALARI
H2O(s) H+1(suda) + OH1(suda)
10 000 000 H2O moleklnden 1 tanesi
iyonlarna ayrr. Hi ayrmasayd veya daha fazla oranda
ayrsayd ne olurdu?
4
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
5/117
Saf su, ok hassas aletlerle
anlalabilecek derecede iletkendir. Elektrik kaann olduu, ii su ile dolu biramar makinesinde elimizi suyun iinesokarsak, bize zarar vermez, ancak
elektrik kaan anlayabiliriz. H2Omolekl iyonlarna hi ayrmasayd,elektrik kaan hissedemediimizdentedbir alamayacaktk; su, sigorta greviniyapamadndan bir anda daha bykzararlar, derecesine gre ortaya kacakt,yaam son bulacakt.
5
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
6/117
Elektrikli aletin iine su kaarsa kontak
yapar. Bu bir sigortadr ve uyardr; tedbirliolmamz, elektrikli aletin tamiriniyapmamz iin bir ikazdr. nk; tedbirsiz
ve ihtiyatsz olarak aletin tamiriyleuralrsa, elektrik arparak ldrr. H2Omolekl iyonlarna hi ayrmasayd,tedbirli olmamz iin ikaz meselesi ortadankalkacakt.
6
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
7/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
8/117
SUYUN YONLAMASI (SAF
SUDA [H+1] VE [OH] HESABI) H2O(s) + H2O(s) H3O+(suda) + OH(suda) K
su= [H
3O+
(suda)] [OH
(suda)]
Ksu = 1,008 x 1014 (25 Cta)
Denge bants yazlr.
[H+1
] = [OH
] olduuna gre; [H+1] = 107 M olur.
[OH] = 107 M olur.
8
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
9/117
SAF SUDA pH VE pOH
HESABI p, power kelimesinin ksaltlm olup
herhangi bir saynn eksi logaritmasdr.
pH = log [H+1] formlnden; [H+1] = 107 M olduuna gre; pH = 7 olur.
pOH = log [OH
] formlnden; [OH] = 107 M olduuna gre de; pOH = 7 olur.
9
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
10/117
2. ASTLERN VE BAZLARIN
AYRIMA DENGELER
10
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
11/117
Ksu, Ka, Kb
Ka, asitlik denge sabitidir.
Kb, bazlk denge sabitidir.
Ksu, suyun denge sabitidir.
11
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
12/117
ZAYIF ASTLERN VE ZAYIF
BAZLARIN YONLAMASI Konjuge asit baz iftlerinin Klarnn
arpm Ksu
yu verir.
HA(s) + H2O(s) H3O+(suda) + A(suda) A(suda) + H2O(s) HA(s) + OH(suda)
Bu iki denklem taraf tarafa toplanrsaaadaki denklemi verir:
2H2O(s) H3O+(suda) + OH(suda)
12
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
13/117
Bu denklemin denge bantsn yazalm:
Ksu = [H3O+] [OH] Ksu = 1014 olduuna gre u iki forml
yazabiliriz:
[H3O+
] [OH
] = 1014
[H3O+] = 1014 / [OH] [OH] = 1014 / [H3O+]
Konjuge asit baz iftlerinin Klarnnarpm Ksuyu verir. Ksu = Ka Kb
13
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
14/117
Ksu = 1014 olduuna gre u iki formlyazabiliriz:
Ka = 1014 / Kb Kb = 1014 / Ka
14
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
15/117
pKsu, pKa, pKb pKa, asitlik sabitinin eksi logaritmasdr.
pKa = log [Ka]
pKb, bazlk sabitinin eksi logaritmasdr. pKb = log [Kb]
pKsu, suyun denge sabitinin eksi
logaritmasdr. pKsu = log [Ksu]
Ksu = 1014
15
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
16/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
17/117
[H+1] < 1 07 M SE SORU
FARKLI ZLR RNEK: [H+1] = 109 M olan zeltinin
pHn bulunuz.
YANLI ZM: Dorudan doruyaformlden zlrse yanl sonu kar.pH = log [H+1] formlnden;
[H+1] = 109 M olduuna gre; pH = 9 olur. denilemez.
17
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
18/117
DORU ZM: Soruda [H+1] < 1 07 M
ise zm ortak iyon etkisi dnlerekzlebilir; bu zm uzun bir yoldur.Sudan gelen [H+1] = 1 07 Mdr. Seyreltik
asit zeltisinden gelen [H+1
] = 1 09
Mdr;bu ok kk bir say olduundan ihmaledilir, hesaplamaya katlmaz. Neticeolarak asit zeltisi, saf su gibi alglanp
zm yaplr. Saf suda; [H+1] = 107 Molduuna gre; pH = 7 bulunur.
18
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
19/117
MATEMATK BLGS LE
KMYA FORMLNNUZLAMASI VEYA BR KMYAPARADOKSU
108 M HCl zeltisinin pH 8 deildir. 109 M HCl zeltisinin pH da 9 deildir.
Asit zeltisinde sudan gelen H+ deriimizaten 107 Mdr. Bir de ne kadar seyreltikolursa olsun asitten gelen H+ vardr.
19
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
20/117
hmal edilmeden yaplan ince hesap
sonucunda pH, 7den kk ama 7ye okyakn bir rakam kar.
Grld gibi hem matematiksel hem de
kimyasal zm belli noktalarda yetersizkalyor; baka eylerin de dnlmesigerekiyor.
20
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
21/117
ZML pH RPOBLEMLER
RNEK: [H+1] = 101 M olan zeltininpOHn bulunuz.
ZM [H+] [OH] = 1014
[H +] = 101 M [101] [OH] = 1014
[OH] = 1014 / [101] [OH] = 1013 M
21
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
22/117
pOH = log [OH]
[OH] = 1013 M olduuna gre; pOH = 13 olur. RNEK: [H+1] = 1010 M olan zeltinin
pOHn bulunuz. ZM: Bu soru bir nceki soru gibizlemez. Saf su gibi kabul edilerekzme gidilmelidir. pOH = 7 olur.
RNEK: [H+1] = 1011 M olan zeltininpHn bulunuz.
ZM: pOH = 7
22
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
23/117
RNEK: pOH 5 olan zeltide H+1 molar
deriimi katr? ZM pOH = 5
pH = 9 [H+1] = 109 M RNEK: [OH] = 1010 M olan bir
zeltinin pOHn bulunuz. ZM pOH = 7
23
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
24/117
RNEK: 0,1 M NaOH zeltisinde pH
katr? ZM
[NaOH] = [OH] = 0,1 M = 1x 101 M
pOH = 1 pH = 13
24
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
25/117
RNEK: 0,05 M H2SO4 zeltisinin pHn
bulunuz. ZM
[H2SO4] = 0,05 M
[H+1] = 0,1 M = 1x 101 M pH = 1
25
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
26/117
SULU ZELTLERDE AST BAZTANIMLARI
ARHENUS AST BAZ TANIMI: Sudazndklerinde H+ katyonu verenmaddeler asit, OH anyonu verenmaddeler baz olarak tanmlanr.
LOWRY BRONSTED AST BAZ TANIMI:H+ iyonu (proton) verebilen maddelere
asit, H+ iyonu alabilen maddelere de bazdenir.
26
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
27/117
LEWS AST BAZ TANIMI: Bir elektronifti alabilen maddeler asit, bir elektron iftiverebilen maddeler baz olarak tanmlanr.
27
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
28/117
KUVVETL AST VE KUVVETLBAZLARIN YONLAMASI
Kuvvetli asitler ve kuvvetli bazlar suda tamolarak iyonlarna ayrr. Bu nedenle sudaznme denklemleri tek ynl okla ifadeedilir. rnein;
HCl(g) H+(suda) + Cl(suda)NaOH
(k)
Na+(suda)
+ OH(suda)
28
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
29/117
ZAYIF AST VE ZAYIF BAZLARINYONLAMASI
Zayf asit ve bazlara u rnekler verilebilir:HF, HCN, CH3COOH, H2S, H2CO3,H
3PO
4, NH
3, AgOH, Fe(OH)
3, Mg(OH)
2,
Cu(OH)2 Zayf asit ve zayf bazlarn suda az bir
ksm iyonlarna ayrlrken byk bir ksm
molekl hlinde kalr. yonlama denklemleri ift ynldr.
29
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
30/117
rnein, HCNnin suda iyonlamadenklemi;HCN(suda) H+(suda) + CN(suda) eklindedir.
30
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
31/117
ZAYIF AST VE ZAYIFBAZLARDA DENGE BAINTISI
Ka asitlik sabitidir.
Ka (asitlik sabiti) deeri ne kadar bykse
asit o kadar kuvvetli, ne kadar kkseasit o kadar zayftr.
rnlerin molar deriimlerinin, girenlerinmolar deriimlerine oran Ka asitlik sabitineeitse sistem dengededir. kat saylar solarak yazlr. Kat ve svlar alnmaz.
31
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
32/117
HDROLZ
Kuvvetli asitlerle zayf bazlarnreaksiyonlarndan oluan asidik tuzlarnkatyonu ve kuvvetli bazlarla zayf asitlerinreaksiyonundan oluan bazik tuzlarnanyonu suda hidroliz olur.
Ntr tuzlar, suda hidroliz olmazlar.
Bazik tuzlara KCN, NaF, CH3COONarnek verilebilir.
32
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
33/117
Asidik tuzlara NH4Cl, FeCl3, AlCI3 rnek
verilebilir. Ntr tuzlara KCl, NaNO3, Na2SO4 rnek
verilebilir.
33
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
34/117
TAMPON ZELTLER
Birincisi (Asidik tampon): Zayf bir asit ilebu asidin kuvvetli bir bazla olan asidinanyonunu ieren tuzu ayn kaptaznrse oluan zelti asidiktampondur.
kincisi (Bazik tampon): Zayf bir baz ve bubazn kuvvetli bir asitle olan bazn
katyonunu ieren tuzu ayn kaptaznrse oluan zelti bazik zelliktedir.Bu nedenle de bazik tampon zelti denir.
34
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
35/117
3. NTRALLEME
REAKSYONLARI
35
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
36/117
NTRALLEME
Asit ve baz zeltilerinin kartrlmas ilentrleme ya tam ya da ksmen olur.
Karm sonucunda arta kalan maddeyoksa % 100 ntrleme olmutur.
Karm sonucunda arta kalan maddevarsa ksmen ntrleme olmutur.
36
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
37/117
AST VE BAZ ZELTLERNN
KARITIRILMASI SONUCUNDATAM NTRLEME VE pH
Kuvvetli asit ile kuvvetli bazn kartrlmas
sonucunda % 100 ntrleme olduysapH=7dir.
Kuvvetli asit ile zayf bazn kartrlmas
sonucunda % 100 ntrleme olduysa pH,7nin altndadr.
37
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
38/117
Kuvvetli baz ile zayf asit % 100ntrletiyse pH, 7nin stndedir.
Zayf baz ile zayf asit % 100 ntrletiysepH, 7nin stnde de olabilir, altnda daolabilir.
38
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
39/117
AST VE BAZ ZELTLERNN
KARITIRILMASI LE HDROLZLKS
Asit veya bazdan birisi zayf, birisi
kuvvetliyse ve ayn zamanda % 100ntrleme gerekletiyse (arta kalanmadde yoksa) ortamda yalnz hidroliz olanbir tuz var demektir. nce bu tuzun
molaritesi bulunur, sonra hidroliz denklemiyazlr, pH hidroliz denge bantsndanhesaplanr.
39
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
40/117
AST VE BAZ ZELTLERNN
KARITIRILMASI LE TAMPONZELT LKS
Asit veya bazdan birisi zayf, birisikuvvetliyse ve ayn zamanda % 100ntrleme gereklemediyse (arta kalanmadde varsa) ortamda asidik tampon
zelti veya bazik tampon zelti olutudemektir. Tampon zelti formlnden pHhesaplanr.
40
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
41/117
HAYATIMIZDAK DOAL
ZAYIF NORGANK AST
H2CO3 (Karbonik asit ): Doal madensodalarnda en ok oranda bulunanmaddedir.
41
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
42/117
HAYATIMIZDAK YAPAY ZAYIF
NORGANK ASTLER H3PO4 (Fosforik asit): Kolalarda bulunur.
H2CO3 (Karbonik asit): Merubatlarda
bulunur.
42
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
43/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
44/117
HAYATIMIZDAK ZAYIF BAZLAR
Ca(OH)2(k): Snm kiretir. Yalnz kiredenince de snm kire anlalr.
Ca(OH)2(suda): Kire suyu, kalsiyum
hidroksitin doymam veya doymuzeltisidir. CO2 gaznn ayracdr. Ca(OH)2(sspansiyon): Badana yapmnda
kullanlan kire bulamacdr. Mg(OH)2(k) ve Al(OH)3(k): Antiasit mide
pastilleridir.
44
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
45/117
NH3 (Amonyak): Gbre yapmnda
kullanlr. Amonyak, ou temizlikmalzemesinin bileimine girer. % 25likolan deriik amonyak 510 misliseyreltildikten sonra dorudan temizlik
maddesi olarak koltuk, deme, haltemizliinde ve kuma lekelerininkarlmasnda kullanlr. Gm eyalarda amonyakla temizlenir. Amonyak,yksek scaklk ve basnta retilir.N2 + 3H2 2NH3 + 22 kcal
45
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
46/117
MDE EKMESNDE KULLANILAN
MDE PASTLLERNN GREVNNREAKSYON DENKLEMYLE
GSTERLMES
Mg(OH)2 + 2HCl MgCl2 + 2H2O
Al(OH)3 + 3HClAlCl3 + 3H2O
46
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
47/117
MDE EKMESNDE KULLANILAN
KARBONATIN GREVNNREAKSYON DENKLEMYLE
GSTERLMES
NaHCO3 + HCl NaCl + H2O + CO2
47
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
48/117
AST YAMURU
SO2 + O2 SO3
SO3+ H
2O H
2SO
4
Filtresi olmayan fabrika bacalarndankan SO2 gaz; havadaki O2 ile birleir,
SO3 gaz oluur. SO3 gaz; yamuryadnda H2O ile birleir. Asit yamuruadyla bilinen H2SO4 meydana gelir.
48
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
49/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
50/117
Azot oksitlerin suyla birlemesine ait
reaksiyon da ift ynl olup ilerireaksiyonun hz ok yavatr.
N2O5 + H2O 2HNO3
50
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
51/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
52/117
BAZI MADDELERN pHDEERLER
Madde pH
Mide z suyu 2,0
Limon 2,3
Sirke 2,8Greyfurt 3,1
Portakal 3,5
Kiraz 3,6
Domates 4,2Muz 4,6
Ekmek 5,5
Madde pH
Patates 5,8
St 6,5
Saf su 7,0drar 7,0
Tkrk 7,1
Kan 7,4
Hcre ii sv 7,4Kaynak suyu 7,4
Magnesi kalsine 10,5
52
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
53/117
VCUT SIVILARINDA pHINNEM
Vcut svlarnn belli pH deerlerindeolmas gerekir. Aksi hlde eitlihastalklar meydana gelir.
Kann pH 7ye derse veya 7,8e karsainsan lr.
drarn pH, alnan besin maddelerine gredeiir.
Tkrn pH az mukozasnnfonksiyonlarn en iyi yapabileceiseviyededir.
53
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
54/117
Mide z suyu pHnn 2nin altna dmesi
lser rahatszlndandr; pHn artmas isehazmszlk demektir.
Shhatli durumlarda pH belli aralklardatutulmaktadr.
Hcre iinde her an asidik ya da bazikzellikte maddeler meydana gelmesineramen meydana gelen asitler, bazlarla;bazlar ise asitlerle birleerek tuzlaroluturur. Bylece hcre ii pH deerisabit tutulur.
54
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
55/117
Hcre zarnn seici geirgenlik zelliivardr.
Hcrede, hayatn devam iin nemlitedbirler mevcuttur.
pHn sabit tutulmas iin; zardan belli
maddelerin hcre iine girmesi, bazen depH bozan maddelerin hcre dnaatlmas gerekmektedir.
Baz hcrelerde her an 2000 kimyasalreaksiyonun olduu gz nne alnrsapHn sabit tutuluundaki hassasiyetdaha iyi anlalm olur.
55
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
56/117
pHn deimemesi iin hcrenin
ihtiyac olan maddeler hcreyezamannda ve ihtiya miktarndagirmekte, zararl maddeler de hcreden
atlmaktadr; bylece pH korunmaktadr. Vcudun ihtiyac olan molekller,
gerektiinde hcre iinde desentezlenebilir. Bu sentez esnasndapHn da korunduu grlmektedir.
56
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
57/117
Her bir molekl iin hcre zarnda zelbir ifre vardr. Bylece hcreye girmek
zere gelen her eit molekln faydalszararlsndan ayrlmaktadr. Gereksinimduyulduka da yeni ifrelemelerolmaktadr. Gereksinim; yeni ortayakan, yapay olduundan dolay dasala zararl baz molekllere karduyulmaktadr. Bu ifreleme, elbette her
zaman olmaz. nsan, kendi isteiylezarara raz olmu olabilir. Hastalklardave lmde sebeplerin perde olduu daunutulmamaldr.
57
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
58/117
Sal bozacak lde pH deiimineneden olan yabanc molekllere karhcre zar kar koyar; kar koyamazsa,hcre ya hastalanr ya da lr. len
hcreler, vcudun dna bilinen yollarlakarlr.
58
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
59/117
GASTROENTESTNAL SSTEMVE pH
Mide ve barsak asitliinin derecesininayarlanmasnda ok hassas dengelergzetilir. Bu dengeler bozulursa deiik
rahatszlklar ortaya kar. zellikle insann ruhsal durumunun, mide
hareketleri ve mide salgsna etkisibyktr.
Gdalardan yalnz proteinlerin sindirimininbir ksm midede olur ve kuvvetli asidikortamda yrtlr.
59
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
60/117
Midede pepsin enzimi ve hidroklorik asit
etkisiyle proteinler peptonlara paralanr. nce barsakta; yalar, karbonhidratlar,bir de midede peptona paralananproteinler yap tana ayrr.
nce barsaktaki sindirimde ortamn; ntreyakn asidik veya ntre yakn bazik olmasgerekir.
Her bir besin maddesinin sindirimi iingereken pH deerleri farkldr.
60
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
61/117
nce barsakta farkl pH deerlerinin
ayarlanmasnda; ince barsak duvar,pankreas ve safra salgs grevlidir. Midenin knda 47,2 arasnda deien
pH deeri, ince barsan balangcnda
5,6 ile 7 arasnda, ince barsanortalarnda 6,8 ile 7,6 aralnda, incebarsan sonlarnda ise 7,2 ile 8,3arasnda olur.
Mide, salg yaptnda koruyucu mukusunaltndaki pH, 7dir. Mukusun stndeki pH,2dir.
61
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
62/117
Kr barsakta 5,87,6 olarak belirlenenpH derecesi, kaln barsakta 6,57,8dir.
Dknn (gaita) pH 6 ile 7,3 arasndadeiir.
Mide ve barsakta pH deerlerinin belli
aralklarda olmas, hem sindirimin veemilmenin devam hem de barsakbakterilerinin grevlerini yapabilmeleri iingereklidir.
Mideden yemek borusuna geri kaankarmn pH dk olduundan reflhastalna sebep olur.
62
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
63/117
Refl; yemek borusundaki ar, yanma ve
iltihaptr.
63
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
64/117
YAAM VE TAMPONZELTLER
Baz kimyasal deneylerde ortam pHnnuzun sre sabit kalmas istenir. Budeneylerde tampon zeltiler kullanlr.
Hcre ancak ntre yakn ortamdafonksiyonlarn yrtr. Hcre ii ve hcred svnn ntr ortam kaybetmesi hcrealmasn imknsz hle getirir. Bunedenle vcut svlarnn ntr ortamdatutulmas iin denetim mekanizmalarkurulmutur.
64
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
65/117
Bunlardan en nemlisi proteinlerdir.
Proteinler, tampon grevi yaparak pHdeiikliklerine mani olmakla grevlidir. Denetim mekanizmalarndan ikincisi ise
mineral maddelerdir.
yonlarn bazlar asit, bazlar da bazoluturma zelliine sahiptir. Asitoluturanlar kkrt, fosfor ve klorriyonlar; baz oluturanlar ise sodyum,potasyum, kalsiyum, magnezyum ve demiriyonlardr. Bu iyonlar yiyeceklerle alrz.
65
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
66/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
67/117
pH, KUVVETLLK VE OKLUKLKS
pHn kuvvetlilikle ilikisi yoktur. Kuvvetliasit ayet seyreltik ise pH yksek olur.HCl kuvvetli asit, CH3COOH ise zayf
asittir. 10
6
M HCl zeltisinin pH 6dr.0,05 M CH3COOH zeltisinin pH ise3tr.
Kuvvetlilik ok H+olmasna gre deildir.
Kendinde mevcut olann tamamn vermesiile ilgilidir. pH ise H+ okluuyla ilgilidir.
67
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
68/117
ASDN KUVVETYLE
REAKSYONA GRMEKABLYET FARKLIDIR
aydanlktaki kire, limon suyu ile zlr. Limon suyu, zayf asit olan sitrik asittir.
Kireci kuvvetli asitlerle bile zemeyiz.
68
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
69/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
70/117
ASTLK VE BAZLIK VARDIR,AST VE BAZ YOKTUR
Asitlik ve bazlk kimyasal bir zelliktir.
pH 7den kk diye her maddeye asit,pH 7den byk diye de her maddeye bazdenmez. rnein; Sabun bazdr., NH4Clasittir. gibi sylemler yanltr. nk ikiside tuzdur.
Bununla beraber asitbaz denince HCl,NH3 vb. sadece baz maddeler de anlalr.
70
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
71/117
ASTLER VE BAZLAR
KONUSUNDA KARILAILANDER SYLEM HATALARI
Bir maddenin baz olmas iin yapsnda
(OH) bulunmas gerekmez. rnein;NH3(g),(OH)
iermedii hlde bazdr.
Asit olmas iin de suya H+ vermesi
gerekmez. rnein; CH3COOH(s), suolmadan da ortama H+ verir.
71
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
72/117
SOSYAL ALANDA KULLANILAN
KMYA KELME VE DEYMLER
Baz hadiseler; sap ile samann birbirinden
nasl ayrldn bir turnusol kd gibigsteren nemli olaylardr.
72
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
73/117
4. ZNMEKELME
DENGELER
73
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
74/117
ZNRLK DENGES
Suda az znen tuzlarn sudakiznmeleri bir denge olaydr. rnein birmiktar suya yava yava AgCl tuzu ilave
edilirse nce ilave edilen tuz sudaznr, zelti doygunlua ulatktansonra ise tuz kmeye balar. zelti
doygunlua ulatktan sonra kapta yineiyonlama vardr.
74
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
75/117
Ancak ne kadar tuz iyonlayorsa, o kadar
tuz kmektedir. Yani birim zamandatuzun iyonlama ve kme miktar birbirineeit olacaktr. Bu eitliin olduu durumzeltide znmekelme dengesininkurulmasn ifade eder. Denge durumundazeltinin konsantrasyonu deimez.
Olayn denge denklemi;
AgCl(k) Ag+(suda) + Cl(suda) eklindedir.
75
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
76/117
Olayn denge bants denklemi ise;
K = [Ag+] [Cl] eklindedir. AgCl kat olduu iin denge bantsna
alnmaz.
Buradaki denge sabitine (K) znrlkarpm denir. Kdeki harfi znmeyianlatmak iin kullanlr.
76
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
77/117
ZNRLK
Belirli scaklkta 1 litre zeltideznebilen maddenin (znenmaksimum maddenin) mol saysdr. Dier
bir ifade ile doygun zeltinin molarderiimidir. znme hz zamanla azalrken, kme
hz artmaktadr. znme ve kelme
hzlarnn eit olduu anda dengekurulmutur.
77
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
78/117
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
79/117
znrlk arpm verilen bir tuzun molar
znrl bulunabilir. Suda az znentuzlarda molar znrle ksacaznrlk denir; baka bir ifadeyle suda
az znen tuzlarda, znrlk denilincemolar znrlk anlalr, doygunzeltinin molar deriimidir.
znrl verilen tuzun znrlkarpm hesaplanabilir.
79
ZNRLE ORTAK YON
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
80/117
ZNRLE ORTAK YONETKS
Suda az znen tuzlar, kendisiyle ortakiyon ieren zeltilerde saf sudakine gredaha az znrler.
zeltideki ortak iyonun deriimi ne kadarfazla ise znrlk o kadar kk olur.
Ortak iyon znrl azaltr.znrln azalmas dengedenkaynaklanr. Tepkime sola kayar;znrlk azalr.
80
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
81/117
rnek olarak doymu AgCl zeltisine kat
NaCl ilave edilirse, Cl iyonlar deriimiartar, denge AgClnin kmesi ynndekayar, bir miktar AgCl ker.
Bu durumda AgClnin znrl safsuya gre azalm olur.
81
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
82/117
Fe(OH)3N MOLARZNRLNN
BULUNMASI (K = 2x1039)
Bu sorunun zmnde Fe(OH)3in Ksi
suyun Ksinden daha kk olduundandolay zmde su ihmal edilemez durumagelir.
[Fe+3
] < [OH
] ise [OH
] = [H3O+
] = 107
Molur. Sanki suda Fe(OH)3 yok gibivarsaylr.
82
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
83/117
K = [Fe+3] [107]3
K = 2x1039 olarak verilmiti. 2x1039 = [Fe+3] [107]3
[Fe+3] = 2x1039 / 1021
[Fe+3] = 2x1018 Varsaym dorudur. nk; [Fe+3] < [ O H]
kmtr. 2x1018 M, 107 Mdan dktr.
83
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
84/117
Fe(OH)3N MOLAR
ZNRLNN KNCYOLDAN BULUNMASI
Bu soru ortak iyon etkisinden dezlebilir.
Dorudan doruya formlden zlrse
yanl sonu kar.
84
DOYMULUK DOYMAMILIK
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
85/117
DOYMULUK, DOYMAMILIK,KELME
ki zelti kartrldnda zeltilerdekiiyonlarn birlemesinden oluan tuzlarlailgili durum sz konusudur.
Bir zeltideki, iyonlarn konsantrasyonlararpm znrlk arpmndan kk isezelti doymamtr. Doygunlua
ulancaya kadar daha tuz zebilir.
85
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
86/117
yonlarn konsantrasyonlar arpm
znrlk arpmna eit ise zeltidoymutur. Artk ayn tuzdan dahazemez.
yonlarn konsantrasyonlar arpmznrlk arpmndan bykse zeltidoygunluk snrn amtr, dengeyegelinceye kadar kelme gzlenir.
86
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
87/117
znrlk arpm (K) ve iyonlarn
konsantrasyonlar arpm (Ki) olmakzere aadaki ekilde ifade edebiliriz.
K > Ki Doymamtr, kme olmaz. K = Ki Doymutur, kme olmaz.
K < Ki Doymutur, kme olur.
87
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
88/117
ZELTLERN
KARITIRILMASINDAN SONRAKYON MOLARTELERNN
HESAPLANMASI
a) Tepkime yoksa
b) Tepkime varsa
88
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
89/117
a) zeltilerin kartrlmasndan sonra
ayet tepkime olmadysa,zeltilerinkartrlmasndan sonraki iyonmolaritesi hesaplanmas: Bir bileik; 1Agrubu katyonu, NO3 iyonu, NH4+ iyonu, H+
iyonu veya CH3COO
iyonu ieriyorsabyle maddeler iyi znr. Bu iyonlarihtiva eden zeltiler deriik bile olsalarkartrldklarnda ayet ntrleme
olmuyorsa, tepkime yok demektir.Karmdan sonraki molar deriimlerM1V1=M2V2 formlnden hesaplanr.
89
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
90/117
ki zelti kartrldnda znrl
dk olan bir bileiin (suda az znenbir bileik, baka bir ifadeyle Ksi olan birbileik) iyonlar bir araya geldiindemaddenin znrlk snr almazsakme olmaz. Bu durum; ok seyreltikzeltilerin kartrlmasyla mmkndr.ki seenek olabilir. Birincisi: K > Ki ise
zelti doymamtr. Karmdan sonraki 4iyonun molar deriimleri de, yineM1V1=M2V2 formlnden hesaplanr.
90
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
91/117
kincisi: zeltiler kartrldnda K = Ki
ise doymu zelti elde edilmitir. Doygunzelti, Ksi olan (suda az znen)bileiin doygun zeltisidir. Bu bileiin
iki iyonunun molar deriimi, karekk K vb.formllerden; dier iki iyonun molarderiimi ise M1V1=M2V2 formlndenhesaplanr.
91
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
92/117
b) zeltilerin kartrlmasndan sonra
ayet tepkime oluyorsa, bu tepkimegenelde aadaki iki tepkimedenbirisidir.
1 Ntrleme tepkimesi (asit + baz)
2 kme tepkimesi: ki zeltikartrldnda ayet Ksi olan bir bileikoluuyorsa ve K < Ki ise znrldk olan bir maddenin iyonlar bir arayageldiinden ve maddenin znrlk snraldndan kme olur.
92
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
93/117
Burada da iki seenek olabilir.
Birincisi: Reaksiyonda arta kalan maddeolmamtr. Arta kalan olup olmad,denklemi reaksiyon denklemine gre
moller bulunarak anlalr. ken bileiiniki iyonunun molar deriimi, karekk K vb.formllerden; dier iki iyonun molar
deriimi ise M1V1=M2V2 formlndenhesaplanr.
93
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
94/117
kincisi: Reaksiyonda arta kalan madde
olmutur. ken bileiin iki iyonundanbirisinin molar deriimi M=n/V formlndenihmal ilemi yaplarak bulunur. Dieri ortak
iyon formlnden yine ihmal ilemi deyaplarak bulunur. Dier iki iyonun molarderiimi ise M1V1=M2V2 formlndenhesaplanr.
94
ZELTLER ARASINDAK YER
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
95/117
ZELTLER ARASINDAK YER
DETRMEREAKSYONLARINDANHANGLER GEREKLER?
KCl + NaNO3 Reaksiyongereklemez.
Gerekleen reaksiyonlarda ya rnlerde
suda znmeyen madde olumutur, bumaddeye kelek diyoruz. Veya gaz kolmutur. Ya da rnlerde su meydanagelmitir.
95
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
96/117
SEML KTRME
zelti ierisinde bulunan farklderiimdeki birden fazla iyon, znrlaz olan tuz oluturarak baka bir iyonla
ktrlebilir. Bu iyonlardan hangisidoygunlua daha nce ulayorsa, o iyonnce kecektir. Doygunlua ulaan dieriyonlarda srasyla kelir.
Bu olayda bir zelti ierisinde bulunanistenmeyen bir iyon ktrlerekzeltiden uzaklatrlr.
96
ZNME VE YONLAMA
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
97/117
ZNME VE YONLAMALKS
znme yzdesini zenginlik, iyonlamayvermek kabul edersek; zeltileri drtgruba ayrrz:
1. OK ZNEN VE % 100YONLAAN ZELTLER (ZENGN,
TAMAMINI VEREN)NaCl(k) + su Na+1(suda) + Cl
1(suda)
97
2 AZ ZNEN VE % 100 YONLAAN
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
98/117
2. AZ ZNEN VE % 100 YONLAANZELTLER (FAKR, TAMAMINI
VEREN): Bu grup, znrlk dengesikonusundaki bileikler olup iyonlamadenklemleri yanl olarak ift ynl okla
gsterilir. Bunun nedeni znrlkhesaplamalarnn denge mantylayaplmasndandr. Aslnda sudaznmezler, bunlar kimyada az znen
diye geer. znmeleri milyonda veyatrilyonda birka mertebelerindedir.
Ca(OH)2(k) + su Ca+2(suda) + 2(OH)1
(suda)98
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
99/117
3. HER ORANDA ZNEN VE AZ
YONLAAN ZELTLER (ZENGN,AZINI VEREN)
CH3COOH(s) CH3COO1
(suda)+ H+1
(suda)
4. AZ ZNEN VE AZ YONLAANZELTLER (FAKR, AZINI VEREN)
NH3(g) + H2O(s) NH4+1(suda) + OH1
(suda)
99
YAAMIMIZDAK BAZI ZNRLK
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
100/117
DENGE BLEKLER
NEREDE BULUNDUU FORMLD CaF2
KEMK Ca3(PO4)2
MDE PASTL Al(OH)3
AMELYATALETLERNN NE
DALDIRILDII MADDE
BaSO4
SNM KRE Ca(OH)2
100
YAAMIMIZDAK BAZI ZNRLK
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
101/117
YAAMIMIZDAK BAZI ZNRLKDENGE BLEKLERNN
YONLAMALARICaF2(k)Ca+2(suda) + 2F
1(suda)
Ca3(PO4)2(k) 3Ca+2(suda) + 2(PO4)3(suda)
Al(OH)3(k) Al+3(suda) + 3(OH)1
(suda)
BaSO4(k)Ba+2(suda) + SO42
(suda)
101
B SO (BARYUM SLFAT) A li
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
102/117
BaSO4 (BARYUM SLFAT): Ameliyatesnasnda kullanlan sarg bezi, pamuk,
makas vb. steril ameliyat malzemeleribaryum slfat zeltisine batrlmtr.Ameliyatta vcudun iinde unutulanameliyat malzemelerini, rntgen ekimindeBaSO4 gsterir. Ayrca BaSO4 ve hint yakarm; XM solsyonu adndaki ilatr.Rntgen filmi ekiminden az nce hastayaiirilir. irilen svnn mideden barsaaka dakikada getii BaSO4 ile anlalr;gei sresine gre hastala tehis konur.
102
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
103/117
CaF2(k) diin yapsn oluturur.
Ca3(PO4)2(k) kemiin yapsna girer. Al(OH)3 antiasit mide pastilidir.
103
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
104/117
5. KOMPLEKS OLUMAAYRIMA DENGELER
104
KOMPLEKS YON OLUUMU
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
105/117
KOMPLEKS YON OLUUMU
SABT (n) Kompleks olumaayrma dengesinde K
sabiti, kompleks iyon oluumu sabiti (n)
ismiyle anlr. Kdan baka beta (beta)harfiyle de gsterilir.
Cu+2 + Cl [CuCl]+1 K1 = 1
[CuCl]+1 + Cl CuCl2 K2 = 2 CuCl2 + Cl [CuCl3]1 K3 = 3
105
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
106/117
[CuCl3]1 + Cl [CuCl4]2 K4 = 4
K1, K2, K3, K4 (1 , 2 , 3 , 4) aamaldenge sabiti adn alr. 4 denklem taraf tarafa toplandnda elde
edilen tepkime aadadr.
Toplam tepkime: Cu+2 + 4Cl [CuCl4]2 Bu toplam tepkimenin kompleks iyon
oluumu sabiti (n), ilk 4 tepkimenin
aamal denge sabitlerinin arpmnaeittir. Kn =K1 x K2 x K3 x K4 (n =1 x 2 x 3 x 4)
106
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
107/117
6. TTRASYON
107
TTRMETR
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
108/117
TTRMETR
Titrasyon, titrimetri demektir. Titrimetri;volumetrik (hacim lmne dayanan)nicel (kantitatif) analiz metodudur.
Titrimetrik yntemlerde kullanlan balcaaralar bret, mesnet, mesnet kskac,mesnet nvesi, erlenmayer, balon joje,dereceli silindir, zelti iesi ve pipettir.
Titrant bretteki zeltidir. Titre edilecekmadde erlenmayere konulur.
108
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
109/117
Titrant, ayarl zeltidir.
Edeerlik noktas (ekivalens nokta) ilednm noktas kartrlmamaldr. Edeerlik noktas (ekivalens nokta) ile
dnm noktas arasndaki fark titrasyon
hatasndan kaynaklanr. Titrasyon hatas yoksa edeerlik noktas
(ekivalens nokta) ile dnm noktas
ayndr. Titrimetride, titrasyon hatasn nlemekiin kr zelti kullanlr.
109
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
110/117
Dnm noktas titrasyonun bittii noktadr.
Dnm noktasna titrasyon biti noktas dadenir.
Edeerlik noktas (ekivalens nokta) isereaksiyon denklemine gre titrasyonungerekten bitmesinin gerektii noktadr.
ndikatr, titrasyonun biti noktasnda renkdeitiren fenolftalein, metil oranj, niasta
vb. organik maddelerden hazrlanmzeltilerdir.
110
Potasyum permanganatla yaplan redoks
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
111/117
Potasyum permanganatla yaplan redokstitrasyonlarnda dnm noktasndaki renk
deiiklii, indikatrsz gzlemlenir. Bretteki ayarl zelti erlenmayerdeki
karma damla damla ilave edilir ve
srekli alkalanr. lave edilen titrantn sonbir damlasyla dnm noktasnda ortamnrengi deiir. Bu anda bretin musluukapatlr, sarfiyat okunur. Hesaplamalaryaplr.
111
AYARLI ZELT
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
112/117
AYARLI ZELT
HAZIRLANMASI Ayarl zelti, kesin molaritesi bilinenzeltidir; bir de yaklak molariteli zeltivardr.
Ayarl zelti yle hazrlanr: ncegenelde 0,1 Mlk zelti hazrlanr.Hazrlanan 0,1 Mlk bu zeltiye yaklak
molariteli zelti denilir. Primer standartmadde kullanlarak yaplan bir titrasyonlafaktr bulunur.
112
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
113/117
Faktr, kesin molaritenin bulunmas iin
yaklak molaritenin arplmas gereken1e yakn bir saydr.
Primer standart madde, %100 yalnz
kendisini ieren saf bir maddedir ve hava,rutubet, gne vb. d artlardanetkilenmez.
Bylece ayarl zelti hazrlanm olur.
113
TTRMETRK YNTEMLER
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
114/117
TTRMETRK YNTEMLER
1. Asitbaz titrasyonlar (Ntralimetri) 2. Redoks titrasyonlar a. Potasyum permanganatla yaplan
titrasyon (Permanganometri) b. yodr ile yaplan titrasyon (yodimetri) c. Seryum iyonuyla yaplan titrasyon
(Serimetri) 3. Cu+2 iyonunun EDTA (etilen di amintetra asetik asit) ile fotometrik titrasyonu
114
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
115/117
4. ktrme titrasyonlar (Arjantimetri)
5. Kompleksletirme titrasyonlar(Kompleksometri)
115
NTRALMETR
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
116/117
NTRALMETR
Asitbaz titrasyonlarna ntralimetri denir.Ntralimetri asidimetri ve alkalimetri olmakzere iki eittir. Asidimetri, bretteki ayarlasit zeltisiyle yaplan titrasyondur.
Alkalimetri, bretteki ayarl baz zeltisiyleyaplan titrasyondur. Ntralimetrik yntemde titrant madde
kuvvetli asit veya kuvvetli baz olmaldr.Erlenmayerdeki analizi yaplacak maddeise zayf asit veya zayf baz olabilir.
116
-
8/6/2019 zeltilerde Denge
117/117
Uygun indikatrn seimi nemlidir. Ayarl
0,1 M HCl zeltisiyle yaplan asidimetriktitrasyonda indikatr olarak metil oranjzeltisi kullanlr. Ayarl 0,1 M NaOHzeltisiyle yaplan alkalimetrik titrasyonda
ise indikatr olarak fenolftalein zeltisikullanlr.