Download - Clc boek (concept update voorjaar 2014)
Er is meer mogelijk in je eigen regio!
SCHOLEN
ONTWIKKELKRING EXPERIMENT EN ONDERZOEK
Draagvlakonderzoek opschaling “CLC”, sept 2013
Samen bouwen aan ‘t beste onderwijs voor de eigen regio?
Schoolbesturen in het primair onderwijs werken aan kwalita6ef hoogwaardig, betaalbaar en bereikbaar onderwijs voor álle leerlingen. Ze worden daarbij uitgedaagd door een diversiteit aan vraagstukken.
Vrijwel iedere school binnen een schoolbestuur werkt aan oplossingen bij de vraagstukken. Het ligt dan ook voor de hand om de vragen, ambi6es en doelen vanuit de afzonderlijke scholen te bundelen, de beschikbare oplossingen te wegen en samen tot de meest effec6eve oplossingen te komen. En zo onderling te profiteren van de opgedane inzichten. Daarbij zou de kracht van de regio, van relevante partners binnen en buiten het onderwijs, goed benut kunnen worden. Met zo’n aanpak kunnen alle scholen binnen een bestuur zich op efficiënte wijze blijven ontwikkelen. In deze gedachte ligt de oorsprong van het CLC.
Voor bijna alle besturen zijn dit de actuele vraagstukken: • het goed organiseren van passend onderwijs, • het realiseren van hogere leeropbrengsten, • het omgaan met krimp of kleinschaligheid, • het doelmaWg inzeXen van nieuwe
(technologische) middelen.
CLC: samen werken aan verbindende vraagstukken
Duurzaam samenwerkingsverband mét “Exploratorium” Het CLC staat voor het “community learning centre”, het gaat om de brede “gemeenschap” van par6jen die samen willen leren over de versterking van onderwijs, opleiding en onderzoek. De kwaliteit en innova6ekracht van onderwijs neemt toe als driehoek scholen (en hun besturen) met de onderwijsopleiders en onderzoekers zich verbinden met andere sectoren. Denk bij voorbeeld aan de rol van bedrijven of van de crea6eve sector. De basis van het CLC wordt gevormd door een duurzaam samenwerkingsverband tussen verschillende regionale belanghebbenden.
Uit onderzoek blijkt dat professionals het beste leren van elkaar en vanuit goed begeleide prak6jk-‐situa6es (liefst met hun leerlingen erbij!). Het “Exploratorium” is de plaats in de eigen regio waarin dat bij uitstek kan gebeuren. De opleiders (PABO) en onderzoekers werken ac6ef samen met leraren en leerlingen. Het Exploratorium maakt deel uit van het CLC.
SCHOLEN
ONTWIKKELKRING EXPERIMENT EN ONDERZOEK
Leren door het met elkaar te beleven
EXPLORATORIUM
Van de bestuursagenda naar de schoolagenda, hoe gaat dat?
In de CLC aanpak is elke vraag welkom, ongeacht visie of voorkeur van de school. Het CLC biedt besturen kansen om scholen uit te dagen hun eigen ontwikkel-‐ en innova6eagenda aan te scherpen. Dat kan vanuit knelpunten of een algemene wens het onderwijs in de regio te versterken, “het maximale eruit te halen”. Vanuit de besturen kunnen specifieke vragen of thema’s via CLC makkelijker op de agenda van de scholen komen en volgens een krach6ge aanpak worden uitgewerkt en aangeboden aan álle scholen in de regio. De ontwikkelkringen binnen het CLC zijn daarbij een prach6g en krach6g instrument.
Vanuit vragen naar duurzame ontwikkeling
Onderzoeken de leren: wat zijn “ontwikkelkringen”?
De eerste stap die we in de ontwikkelkringen maken is dat we de vraag concre6seren en aanscherpen. In groepen worden de ingebrachte ict-‐ of onderwijsvraagstukken van scholen uitgewerkt tot ontwikkel-‐ en onderzoeksvragen. In dit proces van vraagverheldering worden doel, doel-‐groepen, vakdidac6sche en onderwijskundige uitgangspunten, alsmede contextspecifieke factoren benoemd. Zo ontstaan concrete onderzoeksvragen, die inhoudelijk al6jd te maken hebben met het recht doen aan verschillen tussen leerlingen met behulp van ict. Studenten hebben een heel ac6eve en belangrijke rol in de ontwikkelkringen. Zij ontwikkelen op basis van de vragen van de scholen de ict-‐arrangementen. Via het CLC kunnen de scholen studenten werven die in hun LIO-‐stage en afstudeeronderzoek met deze vragen aan de slag willen gaan. Is een vraag voldoende concreet en onderzoek-‐baar geformuleerd, dan wordt er een projectgroep gevormd waarin de studenten aan de slag gaan, hierbij ondersteund door leraren, pabodocenten en onderzoekers. Zo mogelijk en nodig worden externe deskundigen betrokken.
De vragen van scholen/leraren vormen al6jd de basis. Bij het CLC Arnhem bestaat inmiddels ruime ervaring met de ontwikkelkringen als instrument.
Ervaren en onderzoeken “wat echt werkt”
Onder leiding van een zogenaamde ‘ontwikkelkring’ (met onderzoekers, PABO-‐studenten en experts) wordt onderzocht en ervaren wat ECHT werkt in een specifieke context. De opgedane kennis en ervaring vloeien terug naar de school, en naar alle scholen in de regio met vergelijkbare vragen.
Waarom moeten juist besturen voorstanders zijn van een CLC?
Het CLC biedt besturen voordelen op verschillende – vaak onderling samenhangende -‐ vlakken Het draait om vermindering van kosten en efficiency aan de ene kant en om uitdaging, professionalisering en ondernemerschap aan de andere kant. De perspec6even en “sterkst beleefde voordelen” kunnen verschillen per regio.
Voordelen (in samenhang) voor PO besturen
De PABO en het CLC: wat is het beeld?
Uit de casus CLC-‐Arnhem blijkt dat de rol van de PABO groot en erg nu]g is. Niet allen voor de PO scholen en besturen maar ook voor de PABO’s zelf. Een inventarisa6e van PABO-‐verbonden ac6viteiten laat een helder beeld zien. Het programma van de PABO is punten aangepast nu er een “prak6jk/innova6e/onderzoeks-‐centrum” in de directe omgeving is. Studenten kunnen hands-‐on mee draaien bij trajecten met leraren en leerlingen vanuit de PO besturen. Ook het eigen PABO aanbod (hun eigen opleidingsprogramma) is aangepast. Met meer ruimte voor innova6e en nieuwe technologie bij vorbeeld. En ook op het punt van onderzoekend leren en werken natuurlijk. Verschillende jaargroepen PABO studenten maken gebruik van het Exploratorium. Via het CLC samenwerkingsverband worden bovendien stages e.d. efficient geregeld.
De PABO als partner in het CLC
Onderwijs en onderzoek “op fiets afstand”. Werk dat?
In de casus CLC Arnhem is de samenwerking met onderzoekers vanuit de eigen regio een belangrijk fundament onder de feitelijke waarde van het CLC voor de regio. De HAN is in deze regio niet alleen via de PABO betrokken maar ook via het lectoraat en het Kenniscentrum Kwaliteit van Leren. De wederzijdse voordelen voor scholen, besturen, opleiders en onderzoekers zijn duidelijk: korte lijnen, lage drempels, consequent werken aan een onderzoekend houding en het opbouwen van kennis in de eigen regio (juist dit mechanisme blijkt een van de succesfactoren achter het Finse model, zie P.Sahlberg in “Finse lessen”, OMJS 2012)
De prakWsche verbinding onderzoek
Gemeenten kunnen via het CLC de inrich6ng en uitvoering van de Lokale Educa6eve Agenda aanscherpen. In kosten en kwaliteit. En in commitment vanuit de scholen en besturen zelf. De invulling en accenten worden vanzelfsprekend op gemeentelijk of regionaal niveau gemaakt. Het CLC versterkt die aanpak.
Waarom kiezen gemeenten voor een CLC in hun eigen regio?
Overleg is er al. Gedeelde thema’s ook. Wat is het belang van de gemeenten bij het CLC? De gemeente kan de verbindingen met het onderwijs aanhalen, heej meer inzicht in ontwikkelingen vanuit het onderwijs en in het samenspel tussen onderwijs en de brede samenleving. Daardoor kan de gemeente beter inspelen op wensen en trends en haar beleid daar zo nodig op aanpassen. De gemeenten kunnen dat volgend doen maar ook ac6ef par6ciperend binnen het CLC. Juist dan krijgt het CLC concept vleugels en is de gemeente met het onderwijs samen en systema6sch aan de slag voor het beste onderwijs in de eigen regio!
“Een nieuwe bundeling van krachten, waarbij ondernemers, instellingen, overheden, onderwijs, wetenschap, innovatoren en bewoners de handen ineen slaan om zo samen te komen tot vernieuwende oplossingen die werken..”. Dat is het vertrekpunt van de DSA. Het CLC helpt bij de invulling van de DSA voor ‘t thema onderwijs en bij het realiseren van het hogere doel van duurzaam samenwerken en innoveren.
SCHOLEN
ONTWIKKELKRING EXPERIMENT EN ONDERZOEK
De gemeente als partner in het CLC
EXPLORATORIUM
Op verzoek van Kennisnet en DSA worden in verschillende regio’s draagvlakverkenningen uitgevoerd voor het CLC concept. De regio’s zijn vooraf beoordeeld op het regionale krachtenveld. Alle gesprekken zijn volgens een vast protocol uitgevoerd en vastgelegd.
Hoe zit ‘t met het draagvlak voor CLC’s in verschillende regio’s?
Opvallend is dat in alle gepeilde regio’s de “logica” van een CLC in goed aarde valt. De ambi:es en knelpunten in het onderwijs in de regio’s zijn groot. De verwachte voordelen van het CLC komen spontaan op tafel (zie voorbeeld peiling Limburg in blauwe vlak)
Regionale draagvlak verkenning
Een analyse van de casus CLC Arnhem en eerste vingeroefeningen in andere regio’s laten zien dat een CLC inclusief Exploratorium haalbaar is op basis van bestaande budgeken. Door herschikking van bestaande kosten voor opleiding (zowel ini6eel als professionalisering “on the job”) en innova6e en onderzoek is het CLC als structurele voorziening betaalbaar. Schaalvoordelen, korte lijnen, hergebruik/delen van kennis en netwerken biedt slagkracht en kostenvoordelen. Daardoor is er “meer met minder” mogelijk. En koppelingen met andere actoren en geldstromen (bedrijfsleven, crea6eve sector, culturele instellingen en gemeente) maken het beeld nog guns6ger.
ExploitaWe van CLC: waar hebben we ‘t over?
De verkenning laat zien dat er wel sprake is van “transiWekosten” en een gewenste minimale schaalgrooXe van – naar schadng – 50 PO scholen als basis voor het CLC.
ExploitaWe “opleiding, innovaWe, onderzoek”
EXPLOITATIE VÓÓR CLC
EXPLOITATIE MÉT CLC
TRANSITIE HERALLOCATIE
Rendement
Rekenmodellen moeten per regio worden gemaakt, rekening houdend met de schaal en kengetallen van context. Algemene modellen laten het volgende beeld zien: Wanneer een CLC eenmaal “op stoom” komt (in het 4e jaar na oprichWng?) lijkt een exploitaWe van 500 k euro realisWsch en een dekking vanuit de scholen van 300 K (=/-‐ 65% van totaal) redelijk. Uitgaande van 1000 euro budget voor “professionele ontwikkeling” per je in het PO (persoongebonden plus schoolbudget)
Wat wordt er geleverd en wie betaalt de rekening?
In het CLC worden verschillende typen diensten geleverd. Op basis van analyse van de casus Arnhem en een projec6e n.a.v. verkenningen in andere regio’s ontstaat het volgende beeld: 80% van alle CLC/Exploratorium ac6viteiten komen rechtstreeks ten goede aan de PO scholen. Teams van leraren werken veelal samen met leerlingen aan projecten, doen prak6jkonderzoek of zijn betrokken bij een voor de scholen ingericht scholingsaanbod.
Waar ziXen de kosten-‐ en schaalvoordelen? ü Meer koopkracht (“value for money”) en betere balans (kwaliteit) ü Minder organisa6ekosten (efficiency) en minder verletkosten (meer prak6jk leren)
zonder CLC met CLC
Vanuit de casus CLC Arnhem en de analyse van schoolbudgeken (op basis van DUO cijfers) wordt duidelijk dat een CLC (inclusief Exploratorium) haalbaar is indien de schoolbesturen in een regio een deel van hun inspanningen voor opleiding/professionalisering via het CLC “kanaal” uitvoeren. Het “6pping point” ligt rond de 35%; indien dat percentage (of meer) wordt uitgevoerd via het CLC is er sprake van een kostenneutrale (of zelfs “guns6ge”) exploita6e. Daarbij geldt de aanname dat 65% van de kosten van een CLC gedragen zouden worden door de scholen/besturen zelf.
Een CLC opstarten, hoe doe je dat?
De verkenning laat zien dat het borgen van de samenwerking tussen onderwijs, onderzoekers en opleiders (als binnenste ring) en andere betrokkenen vraagt om een goed gefaseerde aanpak (stappenplan). Daarin speelt de CLC Scan een belangrijke rol als instrument om de cope en “hardheid” van de CLC wensen in beeld te brengen.
Stappenplan CLC: de regio scan
CLC’s, waar komt dat concept en die naam vandaan?
What’s in a name? “Community” is het kernbegrip (samen werken, samen leren, samen onderzoeken, samen delen). En het gaat dus over “Learning” (onderwijs, maar vooral “leren”). “Centre” wijst op focus en fysieke contacten.
In verschillende regio’s in ons land bestaan samenwerkingsverbanden tussen onderwijsinstellingen (besturen en scholen en bij voorbeeld gemeentelijke onderwijsdiensten of adviesbureaus of kenniscentra. De doelen, thema’s en aanpak verschillen. Waar het draait om innova6e van leren en lesgeven (en de rol van ICT daarbij) ziet Kennisnet verschillende samenwerkingsverbanden met kenmerken van het CLC-‐concept zoals dat zich nu uitkristalliseert. Mooie voorbeeld is SIZO (samenwerkingsverband in Zoetermeer met accent op ICT en veel trekkracht vanuit de gemeente) en zeker ook het CLC Arnhem. Vanuit beide ini6a6even wordt onderling samen gewerkt en goed gekeken naar de CLC’s die in de jaren negen6g in de UK ontstonden van uit het “Excellence in ci6es” programma van de regering.
Kenmerkend voor beoogde nieuwe CLC’s:
ü Ambi6e” het beste onderwijs voor je regio” ü Focus op innova6e en ondernemerschap ü Combina6e onderwijs, opleiders, onderzoekers
(de drie “O’s”) ü Trekkracht vanuit het onderwijs (besturen) ü Breed samenwerkingsverband ü Herontwerpen met ICT als een van de
speerpunten
The making of a CLC
Verkenning draagvlak CLC 2013. Meer informaWe Kees van Rossenberg email [email protected]
Bijlage: de combinaWe CLC – SWchWng Leerkracht
Als team (bovenschools) werken aan verbindend vraagstukken
SCHOLEN
ONTWIKKELKRING EXPERIMENT EN ONDERZOEK
Exploratorium: samen “mee maken” en reflecteren!
EXPLORATORIUM
CLC als “versterker” van de SWchWng Leerkracht
Duurzaam samenwerkingsverband scholen en hun besturen met PABO plus onderzoekers in de eigen regio. En duurzaam model voor “doorlopend professionaliseren” na “impuls” vanuit SWchWng Leerkracht “intervenWes”. Met vier belangrijke voordelen: 1. Verbreden van professioneel netwerk: benuXen van de kracht van regionale
“versterkers” van onderwijs (cultuursector, bedrijven, overheid) 2. Formule: samenwerkend en onderzoekend leren (met collega’s en leerlingen) vanuit
vraagstukken uit de eigen team agenda. 3. Versterken en verdieping via de driehoek onderwijs – opleiden – onderzoek 4. Verbinden: vanuit de eigen school verbinding maken met lerende collega’s in de regio