DONATI DÜZENLEME
* Taşıyıcı yapı tasarımının son ve çok önemli aşamasıdır.
* Türkiye’de aşırı deprem hasarının üç temel nedeninden biridir;- Kötü sistem seçimi- Kötü donatı düzenleme- Kötü uygulama
* Sağlam bir davranış bilgisi, doğru donatı düzenlemenin önkoşuludur.
DONATI KULLANIM AMAÇLARI
* Çekme gerilmelerinin taşınması- Boyuna donatı (eğilme, eksenel çekme)- Etriye (kesme, burulma)
* Basınç gerilmelerinin taşınması- Boyuna donatı (kolon, kiriş basınç bölgesi)
* Süneklik sağlanması- Sargı donatısı (spiral, etriye)- Basınç donatısı (kiriş)
* Çatlamanın denetlenmesi
* Büzülme ve sünmenin denetlenmesi
ÇATLAMA
Betonda çekme kırılması
* Gerilmeler donatıya aktarılır; göçme olmaz.
* Asal çekme gerilmesine dik doğrultuda olur.
* Donatı çatlamayı önlemez, denetler.
DONATININ KENETLENMESİ
* Gerilme taşıyabilmesi için donatının kenetlenmesi önkoşuldur (Ucunu sıkıca tutmadığınız ipi çekemezsiniz).
* Kenetlenme boyu - Sıyrılma olmaksızın donatının akmasını sağlamaya yetecek en küçük gömülme boyu
EĞİLMEDE KENETLENME
M1 T1
M2 T2
M1 < M2
T1 < T2
Δ T = T2 – T1
ΔT ’nin τb ile karşılanması gerektiğinden, kiriş davranışı için tam kenetlenme önkoşuldur.
BİNDİRMELİ EK
* Türkiye’de yaygın olarak kullanılır
* Bindirme boyu “kenetlenme boyu” cinsinden verilir (TS 500)
* Minimum büküm çapı – TS 500 de verilir
* Nervürlü donatı 900 den fazla bükülmemeli
* Düz yüzeyli donatı 1800 bükülebilir
* Nervürlü donatıya kanca yapılmamalı; zaten gerekmez; L yapılabilir
* Kolon donatısına kanca yapılmaz
DONATININ BÜKÜLMESİ
KİRİŞ DONATISI (TS 500)
* Kuramsal kesme noktasından ölçülen- Pliye, x0 ≥ d/3 ve 8Ф- Kesme, x0 ≥ d ve 20Ф(nerv); 40Ф(düz)
* Mesnete uzanan alt donatı ≥ As/3
KİRİŞ DONATISI (TS 500)
* Minimum çekme donatısı
* Maksimum çekme donatısı
* Gövde donatısı- h > 600 mm ise, As = 0.001 bwd- Ф ≥ 10 mm ve sh ≤ 300 mm
02.0
85.0max b
yd
ctd
w
s
f
f
db
A8.0min
KİRİŞ DONATISI (TS 500)
* Minimum kesme donatısı
* Etriye aralığı
* Sıklaştırma bölgesi ( = 2h)
w
ywd
ctdsw bf
f
s
A3.0
43
2
dsVV
ds crd ise
mm150
8
4
ds
KİRİŞ DONATISI (TS 500)
* Beton örtüsü (net)- İç elemanlar, cc ≥ 20 mm- Dış elemanlar: cc ≥ 25 mm
* Çubuk aralığı (net)ca ≥ Ф
≥ 20 mm≥ 4/3 agrega
KİRİŞ DONATISI (DepYön)
TS 500 koşullarına ek olarak,* Mesnette minimum alt donatı
* Bindirme eki boyuncaözel deprem etriyesi
bölgesi) deprem derece 4.&(3.
bölgesi) deprem derece 2.&(1.
üst
üstalt
3.0
5.0
mm 100
4
ds
KİRİŞ DONATISI (DepYön)
TS 500 koşullarına ek olarak,
* Manşonlu/kaynaklı ekler- Birer atlayarak ve şaşırtmalı
olarak yapılır
- Birbirine komşu iki ekin merkezleriarasındaki boyuna uzaklık 600 mm’den daha az olmayacak.
* Enine donatı TS 500 gibi
KOLON DONATISI (TS 500)
* Minimum boyuna donatı
* Maksimum donatı oranı
- Bindirme bölgesinde
)(146);(144
005.03.1
01.0
daireseldikdörtgen
A
A
gereklit
c
stt
04.0t
06.0t
KOLON DONATISI (TS 500)
* Etriye çapı
* Etriye aralığı
* Tutulmuş çubuk aralığı
mm 8
3
max,e
mm 200
12 min,s
mm 300ss
KOLON DONATISI (TS 500)
* Beton örtüsü (net)- İçteki elemanlar, cc ≥ 20
mm- Dıştaki elemanlar, cc ≥ 25 mm
* Bindirme bölgesinde sargı- En az 6Ф8 etriye- Etriye aralığı
mm 200
4
hs
KOLON DONATISI (DepYön)
* Sarılma bölgesi
* Sarılma bölgesinde,
* Orta bölgede,
mmveveb n 500max 6
mm
mm
1003
50
min veb
sc
mm 2002min0 vebs
KOLON DONATISI (DepYön)
* Etriye kolu-çiroz arası
* Bindirme eki boyunca sarılma bölgesi donatısı
* Spiral oranı
* Spiral adımı
etriyea 25
ywk
ck
ywk
ck
ck
cs
f
f
f
f
A
A
12.0
145.0
mm 80
5
Ds
BİRLEŞİM DONATISI (DepYön)
* Kuşatılmış birleşimlerde- Alt kolon sarılma bölgesindeki enine donatının en az %40’ı
* Kuşatılmamış birleşimlerde- Alt kolon sarılma bölgesindekienine donatının en az %60’ı
mm 1505.2 , vess altcj
mm 10067.1 , vess altcj
PERDE DONATISI (TS 500)
* Minimum düşey/yatay donatı
- İki yüzdeki toplamdonatı alanı
- Donatı aralığı
* İki yüz arasındaki minimum bağlantı- 4 çiroz / m2
mm 3005.1
0015.0
0015.0
vets
AA gs
t
PERDE DONATISI (DepYön)
* Kritik perde yüksekliği
* Perde uç bölgesi- Kritik bölgede- Kritik bölge dışında
* Minimum gövde donatısı- Uç bölge dışında- İki yüzün toplamı
wcrw
wcr
H
HH
2
6
wwu veb 2.02
wwu veb 1.0
mm 250
0025.0
0025.0
s
AA gövdes
t
PERDE DONATISI (DepYön)
* İki yüz arası minimum bağlantı
- Kritik bölgede, 10 çiroz / m2
- Kritik bölge dışında, 4 çiroz / m2
* Uç bölgesi düşey donatısı
- Kritik bölgede,
- Kritik bölge dışında,
144002.0 wwst bA
144001.0 wwst bA
PERDE DONATISI (DepYön)
Uç bölgesi enine donatısı, (Ф ≥ 8 mm)
* Etriye kolu arası mesafe, a ≤ 25 Фetr
* Kritik bölgede,
- Kolon sarılma bölgesi etriyesininen az 2/3’ü
- 50 mm ≤ s ≤ bw/2 ve 100 mm
* Kritik bölge dışında, s ≤ bw ve 200 mm
DÖŞEME DONATISI (TS 500)
Bir doğrultuda çalışan plaklar (uz/kıs>2.0)- Minimum taşıyıcı donatı,
- Mesnete uzanan alt donatı,Tek açıklık
Sürekli
mm
(S420)
(S220)
2005.1
002.0
003.0
vets
3
2
/A
/A
s
s
DÖŞEME DONATISI (TS 500)
Bir doğrultuda çalışan plaklar
* Minimum dağıtma donatısı, ≥ As/5
* Dağıtma donatısı aralığı, s ≤ 300 mm
* Kısa kiriş üstü negatif donatı, ≥ 0.6As
Ф8/200 mm (S220); Ф8/300 mm (S420)
DÖŞEME DONATISI (TS 500)
İki doğrultuda çalışan plaklar (uz/kıs≥2.0)* Minimum taşıyıcı donatı
- Her bir doğrultu için- İki doğr toplamı
* Donatı aralığı(Kısa doğrultu)(Uzun doğrultu)
0015.0
mm
mm
ts
250
200
5.1
S500) (S420,
(S220)
0035.0
004.0
TEMEL DONATISI (TS 500)
Duvar Altı Temelleri
* Minimum boyuna donatı, 4Ф10
* Minimum enine donatı, Ф8/300 mm etr
TEKİL TEMELLER
Tekil Temeller
* Her bir doğrultuda minimum donatı
ρ ≥ 0.002 s ≤ 250 mm
* Eşit aralıklı ızgara
BURULMA DONATISI (TS 500)
* Hem burulma etriyesi, hem burulma boyuna donatısı olmadan olmaz.
* Minimum etriye (kesme+burulma):
* Minimum boyuna donatı (burulma):
w
wd
d
ywd
ctd bbV
T
f
f
s
A3.1115.00
eyd
eds
Af
uTA
2
BURULMA DONATISI (TS 500)
* Uygunluk Burulması, Td = Tcr
- Boyuna ve enine minimum donatı* Denge Burulması
- Kesme ve burulma etriyeleri toplamı
- Eğilme donatısına eklenecek burulma boyuna donatısı
min
000
s
A
s
A
s
A
s
A tov
yd
ywd
et
sf
fu
s
AA 0
SONSÖZ
* İyi bir donatı düzenlemesi yoksa, kusursuz bir hesap boşa gitmiş sayılır.
* Sağlam bir davranış bilgisi olmadan iyi bir donatı düzenlemesi yapılamaz.
* Dayandığı davranış özellikleri bilinmeden uygulanan Yön kuralları yarar sağlamaz.
* Yönetmelikte belirtilmemişse, sağlıklı uygulama davranış bilgisi gerektirir.
KAYNAKLAR
* “TS 500 - 2000”
* “Deprem Yönetmeliği - 2007”
* Ersoy, Özcebe, Tankut, “Betonarme”
* Celep ve Kumbasar, “Betonarme Yapılar”