Download - ASAT og ALAT
ASAT og ALAT
Auður Sigbergsdóttir
Almennt
• Lifrin hefur lengi getu til að sinna störfum sínum þrátt fyrir skaða
• Hækkun á lifrarensímum getur þannig verið eina merki um lifrarsjúkdóm áður en klínísk merki koma fram
• Hvert og eitt lifrarpróf er ósértækt en mynstur afbrigðilegra prófa gefur meiri nákvæmni
Lifrarpróf
• Lifrarpróf:– Hepatocellular skemmdir:
• ASAT, ALAT, LD
– Cholestasis• GGT, ALP, bilirubin
– Noninvasíf aðferð til að leita að lifrarsjúkdómum
– Til að mæla áhrif meðferða við lifrarsjúkdómum
– Til að fylgjast með gangi sjúkdóma
ASAT og ALAT
• ASAT = Aspartat aminotransferasi• ALAT = Alanine aminotransferasi
• Innanfrumu ensím
• Sensitivustu prófin á frumuskaða í lifur– Rof á frumum– Breyting á frumuhimnu
• Magn hækkunar eru ekki í samræmi við hversu mikill lifrarfrumuskaði reynist á biopsiu
• Magn hækkunar hefur ekki prognotiskt gildi
Efnafræði
ASAT
• Mest í lifur en finnst einnig í
• Hjartavöðva, þverrákóttum vöðvum, nýrum, heila, bris, lungu, hbk og rbk
• Finnst bæði í umfrymi og hvatberum
• Ónæmisfræðilega mismunandi isoenzym
• Mögulegt að greina í sundur
• Hækkar við skemmdir á áðurnefndum líffærum
• Er hreinsað hraðar úr sermi en ALAT og lækkar því fyrr.
• Viðmiðunarmörk eru – Karlar <45 U/L– Konur <35 U/L
ALAT• Finnst í
– Hæstum styrk í lifur– Í minna magni í rákóttum vöðvum
• Er sértækara fyrir lifur en ASAT
• Er aðeins í umfrymi frumna
• Viðmiðunarmörk– Karlar <70 U/L– Konur <45 U/L
Hækkanir í lifrarsjúkdómum
• Almennt benda mælingar á aminotrasferösum ekki til sérstakra lifrarsjúkdóma en miklar hækkanir geta þó bent m.a. til – Akút viral hepatitis– Blóðþurrð í lifur – iskemiskur hepatitis– Lyfja/eiturefna lifrarskaðar
• Minni hækkun – Skorpulifur– Meinvörp í lifur
Lifrarsjúkdómar án hækkunar á aminotransferösum
• ALAT og ASAT geta verið eðlileg í ákveðnum lifrarsjúkdómum– Hemochromatosis– Lifrarskaða vegna methotrexat eða
amiodarone– Krónískur hepatitis C
Hækkun án sjúkdóma í lifur
• Fölsk hækkun
• 2.5% einstaklinga hafa há aminotransferasa gildi.
• ALAT fylgir BMI, fólk með hátt BMI getur haft hækkun
• Hækkun á ASAT og ALAT í primary vöðvasjúkdómum
• Thyroid sjúkdómar
• Celiac sjúkdómur
ASAT/ALAT hlutfallið
• ASAT/ALAT– Um 0,8 í eðlilegum einstaklingum– Getur breyst á einkennandi hátt
• Hefur mesta þýðingu í alkohól hepatitis– ASAT meira hækkað en ALAT og hlutfallið er meira en 2:1– Getur verið >1 í cirrhosis
Lækkun á aminotransferösum
• ASAT getur mælst falskt lágt í nýrnabilun
• Í Crohn’s
• ALAT lækkað við mikla koffein neyslu
• Geta mælst lág vegna undirliggjandi B6 vítamín skorts
Takk fyrir