Download - Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?
![Page 1: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/1.jpg)
Araştırma Yöntemleri ve EtiğiBilimsel Bilginin İktisadı
“Araştırma Etiğinin Konusu Nedir?”
Doç. Dr. Altuğ YalçıntaşAnkara Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü
![Page 2: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/2.jpg)
Türkçe’de yaygın olarak kullanılan bazı deyim ve atasözleri:
• “Gerçeklerin er ya da geç ortaya çıkmak gibi bir huyu vardır.”• “Zaman her şeyin ilacıdır.”• “Sabrın sonu selamettir.”• “Adalet er ya da geç tecelli eder.”• “İyiler her zaman kazanır.”• “Müsademe-i efkârdan barika-i hakikat doğar” “hakikatin ışığı
fikirlerin çarpışmasından çıkar” (Namık Kemal, Ziya Paşa, Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Recep Tayyip Erdoğan)
![Page 3: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/3.jpg)
Hakikat arayışı(truth seeking)
![Page 4: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/4.jpg)
Bilimlerde Yöntem TartışmalarıYerleşik hale gelmiş ama sorgulanmayan argüman:“Doğru bilim (=hakikat arayışı) için doğru yöntem uygulamak gerekir”
YÖNTEM(a) Niceliksel Yöntemler – İstatistik, matematik, ekonometri vs.(b) Niteliksel Yöntemler (Epistemoloji) – realism, feminism, söylem analizi vs.
DOĞRU YÖNTEM NEDİR?DOĞRU YÖNTEM DİYE BİR ŞEY VAR MIDIR?
![Page 5: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/5.jpg)
Bilimlerde Yöntem Tartışmaları“Doğru bilim için doğru yöntem uygulamak gerekir”
HAYIR!
• Doğru bilim etik kaygıların içselleştirildiği bilim uygulamalarıdır. • Etik kaygılar, yöntem sorunlarını da kapsayan geniş bir kümedir.• Bu derste niteliksel yöntem sorunlarıyla ilgileneceğiz fakat klasik
epistemolojinin sınırlarını aşacağız.
Öyleyse: ETİK NEDİR?
![Page 6: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/6.jpg)
Etik Nedir?Bireysel davranışlarımızın doğurduğu negatif ve pozitif toplumsal dışsallıklarla ilgili felsefi çalışma alanı.
• Plato (MÖ 420’ler-MÖ 347)• Immanuel Kant (1724-1804)• Friedrich Nietzsche (1844-1900)
• Ethos: Alışkanlıklar, gelenekler
• Diğer ilişkili kavramlar: adalet, şuç, mutluluk vs.
![Page 7: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/7.jpg)
Etik Nedir?Dışsallıklar: Davranışı yapan kişi ya da topluluklar dışındakilerin davranışın sonuçlarına maruz kalması.
Negatif Dışsallıklar: çevre kirliliği, gürültü kirliliği, trafik vs.
Pozitif Dışsallıklar: eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, dil, internet, vs.
Kaynak: http://www.investopedia.com/video/play/externality/
![Page 8: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/8.jpg)
Etik Nedir?Dışsallıklar ve Maliyetler Kuramı
Negatif dışsallıkların ölçümü için (2) ve (3) kullanılır.
Toplam Maliyetler:
(1) Özel Maliyetler
(2) Toplumsal Maliyetler
(3) Epistemik Maliyetler
Özel Maliyetler
Toplumsal Maliyetler
Epistemik Maliyetler
İçs
elDı
şsa
l
![Page 9: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/9.jpg)
Etik Nedir?Bir örnek özel maliyetler fonksiyonu:
TM = f(K,L)
Bir örnek epistemik maliyetler fonksiyonu:
![Page 10: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/10.jpg)
Etik Nedir?Dışsallıklar
Eğer toplumun nüfusu > 1 → dışsallıkların yarattığı toplumsal ve epistemik maliyetler > 0
Kaynak: http://www.bu.edu/earth/research/energy-environment-and-society/
![Page 11: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/11.jpg)
Etik Nedir?Dışsallıklar
Eğer toplumun nüfusu = 1 → toplumsal ve epistemik maliyetler = 0
“Robinson Crusoe İktisadı”
![Page 12: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/12.jpg)
Etik SorunsalıLeon Walras. The Elements of Pure Economics (1874 [2010]: 39):
“…. we need not concern ourselves with the morality or immorality of any desire which a useful thing answers or serves to satisfy …”
Kabaca: Matematiksel yöntemler kullandığımız sürece değerlere ihtiyacımız yoktur.
![Page 13: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/13.jpg)
Hangi etik değerlere sahip olmalıyız?Deontoloji
• Zorunluluklar ve ödevler
• Kurallar, ilkeler, kodlar
• Yasalar
“İçkin olarak iyi” (intrinsically good)
![Page 14: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/14.jpg)
Hangi etik değerlere sahip olmalıyız?Sonuçculuk
• Amaçlara göre araç seçmek
• Karar alırken sonuçlara göre davranmak
• Önceden konulmuş kurallar yoktur
![Page 15: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/15.jpg)
Hangi etik değerlere sahip olmalıyız?Görececilik
• Etik değerler kültürlere göre değişiklik gösterir.
• Önceden belirlenmiş norm ve kurallar yoktur.
• Normlar ve kurallar her toplumda farklıdır..
![Page 16: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/16.jpg)
Hangi etik değerlere sahip olmalıyız?Erdem etiği
• Karakter, kişilik, ahlâk
• Örnek: dayanışma, umut, cesaret, merak, inanç, ileri görüşlülük (basiret),
![Page 17: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/17.jpg)
Hangi etik değerlere sahip olmalıyız?Pragmatizm
• Etik değerler evrimleşir.
• Hangi etik değerlere sahip olacağımız tarihsel süreçler sonucunda belirlenir.
• İlerleme mümkündür. Mükemmellik mümkün değildir.
Sonuççuluk
Erdem
Görececilik Deontoloji
![Page 18: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/18.jpg)
Bu derste ne yapacağız?
Etik
• Doğru nedir? Yanlış nedir? Ahlâk nedir?
Uygulamalı Etik
İş Etiği
• Hesap verilebilirlik, toplumsal sorumluluk vs.
Araştırma Etiği
• Epistemik dürüstlük, özen, objektiflik (?) vs.
![Page 19: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/19.jpg)
Uygulamalı Etik (veya Pratik Etik)Somut, spesifik vakalardaki bireysel ve toplumsal tutuma ilişkin ilkeler
• Sevdiklerime yalan söylemeli miyim? (Yalan günah mıdır?)• Adil davranış nasıl olmalıdır?• İyi vatandaş nasıl olunur?• Toplumdaki fakirlik ve evsizlik
sorununa karşı tutumum ne olmalı?• Şeffaflık, sorumluluk, hesap
verebilirlik, …
![Page 20: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/20.jpg)
Mesleki Etik (veya Meslek Etiği ya da İş Etiği)Bir meslek içindeki bireysel ve toplumsal davranışa dair kurallar
• Kamuya ve paydaşlara doğru bilgi vermek
• Kaynakların verimli şekilde kullanılmasını temin etmek
• Kurum içi yükselmelere ilişkin adil ve hakkaniyetli olmak
• Mobbing’ten uzak durmak• Sexual harassment’tan uzak
durmak
![Page 21: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/21.jpg)
Araştırma EtiğiAraştırmacı davranışlarının doğurduğu negatif ve pozitif dışsallıklarla ilgili felsefi çalışma alanı.
• İntihal yapmamak• Olmayan veriyi varmış gibi
göstermemek• Olan veriyi yokmuş gibi göstermek• Mobbing’ten uzak durmak• Sexual harassment’tan uzak durmak• Telif ve patentler
![Page 22: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/22.jpg)
İktisat, etik ve araştırma etiği ilişkisi
Araştırma Etiği
İktisatKuramsal Etik
![Page 23: Araştırma Etiğinin Konusun Nedir?](https://reader034.vdocuments.site/reader034/viewer/2022042508/588af9a71a28abf8548b5cab/html5/thumbnails/23.jpg)
İktisat, etik ve araştırma etiği ilişkisi
Araştırma Etiği
İktisatKuramsal Etik
İktisatta intihal, iktisatta veri çarpıtma, hesap verilebilirlik meseleleri, çıkar çatışmaları ….
Adalet, suç, özgürlükler, iyi, kötü …
Marjinalizm, kurumsalcılık, sosya devlet, liberalism, refah iktisadı …
Akademik dürüstlük, hesap verebilirlik, şeffaflık, gizlilik, saygı, yaratıcılık, fikir değiştirme ….