มงคลสตรคำฉนท เปนวรรณคด คำ�สอน ผลง�นพระร�ชนพนธของพระบ�ทสมเดจพระมงกฎเกล�เจ�อยหวททรงนำ�หลกธรรมทเปนพระค�ถ�บ�ลจ�กพระไตรปฏกตงแลวแปลถอดคว�มเปนคำ�ประพนธทไพเร�ะ มคว�มงดง�มทงด�นเสยงและคว�มหม�ย ส�ม�รถจดจำ�ไดง�ย มงคลสตรคำ�ฉนทนจะเกดแตตวเร�เองไดกตองเปนผลม�จ�กก�รประพฤตปฏบตดของตนเองเท�นน ห�ไดม�จ�กปจจยอนเลย
ผแตง พระบ�ทสมเดจพระมงกฏเกล�เจ�อยหว ลกษณะคำประพนธ ก�พยฉบง 16 และอนทรวเชยรฉนท 11 แทรกค�ถ�บ�ลจดมงหมยในกรแตง เพอใหตระหนกว�สรมงคลจะเกดแกผใดกเพยงผลม�จ�กก�รปฏบตของตนทงสนไมมผใดหรอสงใดจะทำ�ใหเกดสรมงคลแกเร�ได นอกจ�กตวเร�เองควมเปนม เมอ พ.ศ. 2466 พระบ�ทสมเดจพระมงกฏเกล�เจ�อยหว ทรงนำ�มงคลสตรม�ทรงพระร�ชนพนธเปนบทรอยกรองประเภทคำ�ฉนท โดยใชคำ�ประพนธ 2 ชนด คอ ก�พยฉบง 16 และอนทรวเชยรฉนท 11 ทรงนำ�ค�ถ�ภ�ษ�บ�ลจ�กพระไตรปฏกตงแลวแปลถอดคว�มเปนรอยกรองภ�ษ�ไทย ไดถกตองตรงต�มบงคบในฉนทลกษณ โดยไมเสยเนอคว�มจ�กพระค�ถ�บ�ล ก�รจดว�งลำ�ดบของมงคลแตละขอกเปนไปต�มทปร�กฏอยในพระ
ค�ถ�เดม ซงแสดงใหเหนถงพระอจฉรยภ�พท�งด�นภ�ษ�ไดอย�งดยง
"อเสวน� จ พ�ล�นำ ปณฑต�นญจ เสวน� ปช� จ ปชนย�นำ เอตมมงคลมตตมำ หนงคอบคบพ�ล เพร�ะจะพ�ประพฤตผด หนงคบกะบณฑต เพร�ะจะพ�ประสบผล หนงกร�บและบช� อภบชนยชน ขอนแหละมงคล อดเรกอดมด
เรองยอ สมเดจพระสมม�สมพทธเจ�ตรสถงมงคลอนสงสด 38 ประก�ร ไวในมงคลสตร ซงเปนพระสตรสำ�คญบทหนงในพระพทธศ�สน� มงคลสตรปร�กฏในพระสตตนตปฏก ขททกนก�ย หมวดขททกป�ฐะ พระอ�นนทเถระไดกล�วถงทม�ของมงคลสตรว� ท�นไดฟงม�เฉพ�ะพระพกตรของพระพทธเจ� ณ เชตวนวห�ร กรงส�วตถ มงคลสตรนเกดขนดวยอำ�น�จคำ�ถ�ม คอ พระพทธเจ�ทรงเล�ใหพระอ�นนทฟงว� มเทวด�เข�ม�ทลถ�มพระองคเรองมงคล
เพร�ะเกดคว�มโกล�หลวนว�ยขนทงในหมเทวด�และมนษย ทมลทธเรองมงคลแตกต�งกนเปนเวล�น�นถง 12 ป ท�วสกกเทวร�ชจงทรงมอบหม�ยใหตนม�ทลถ�ม พระพทธองคจงตรสตอบเรองมงคล 38 ประก�ร ตอจ�กร�ตรนนพระพทธองคไดทรงแสดงเรองมงคลนแกพระอ�นนทอกครงหนง
ใจควมสำคญของมงคลสตรค�ถ�บทท 1 ไมควรคบคนชวเพร�ะจะพ�ใหเร�ประพฤตชวไปดวย ควรคบคนดมคว�มรเพร�ะจะนำ�เร�ไปสคว�มสำ�เรจ และควรบช�คนดค�ถ�บทท 2 ควรปฏบตตนและอยในททเหม�ะทควรแหงตน ทำ�บญไวแตป�งกอนค�ถ�บทท 3 รจกฟง รจกพด มวนย ใฝศกษ�ห�คว�มรค�ถ�บทท 4 ดแลบด�ม�รด� บตร ภรรย�เปนอย�งด ทำ�ง�นดวยคว�มตงใจค�ถ�บทท 5 รจกใหท�น ชวยเหลอญ�ตพนอง ทำ�แตคว�มด มสมม�อ�ชพค�ถ�บทท 6 ไมประพฤตชว ไมละเลยในก�รประพฤต เวนก�รดมนำ�เม�ค�ถ�บทท 7 ใหคว�มเค�รพผควรเค�รพ มคว�มออนนอมถอมตน มคว�มพอใจในสงทตนม มคว�มกตญญรคณ และรจกฟงธรรมในโอก�สอนควรค�ถ�บทท 8 มคว�มอดทน ว�นอนสอนง�ย ห�โอก�สพบผดำ�รงคณธรรมเพอสนทน�ธรรมค�ถ�บทท 9 พย�ย�มกำ�จดกเลส ประพฤตพรหมจรรย เข�ใจในคว�มเปนจรงของชวตเพอจตสงบถงซงนพพ�น
ค�ถ�บทท 10 มจตอนสงบ รจกปลอยว�งไมหวนไหวกบสงทม�กระทบค�ถ�บทท 11 เทวด�และมนษยปฏบตสงทเปนมงคลเหล�นแลวจะไมพ�ยแพใหแกข�ศกทงปวง มแตคว�มสขคว�มเจรญทกเมอ
1"คว�มอยประเทศซง.................เหม�ะและควรจะสข"ขอคว�มนแสดงค�นยมตรงกบขอใด
มนษยทกคนยอมปร�รถน�ทอยอ�ศยอนปลอดภยมนษยควรรจกเลอกถนทอยอ�ศยหรอททจะประกอบกจก�รง�นใหเหม�ะสมแกอตภ�พหรอสภ�วะแหงตนทอยอ�ศยเปนปจจยสำ�คญในก�รดำ�รงชวตเพอคว�มเจรญก�วหน�มนษยควรขวนขว�ยแสวงห�ทอยอ�ศยเปนของตนเองโดยชอบธรรม
2"มงคลสตรคำ�ฉนท" แตงดวยคำ�ประพนธประเภทใด
ก�พยฉบงและอนทรวเชยร
X_X
^_^
^_^
ฉนทก�พยย�นและวสนตดลกฉนทก�พยฉบงและวสนตดลกฉนทก�พยย�นและอนทรวเชยรฉนท
3"แตคนร�ยหล�ยลนยอมปลนปลอก.......เสยงมนหลอกหลอนเลนเหมอนเซนผอย�พ�นพบคบค�เปนร�ค...................เหมอนพ�ลหล�ยหน�ระอ�อ�ยคำ�ประพนธข�งตนตรงกบมงคลสตรขอใด
หนงกร�บและบช�..........อภบชนยชนหนงคบกะบณฑต...........เพร�ะจะพ�ประสบผลหนงคอบคบพ�ล..........เพร�ะจะพ�ประพฤตผดขอนแหละมงคล..........อดเรกอดมด
4พระสงฆจะสวดมงคลสตรคำ�ฉนทในง�นใด
ง�นศพง�นใดกได
X_X
X_X
^_^
X_X
X_X
ง�นมงคลสวดในพธสำ�คญ
5"คว�มเบยดเบยนเปนสขในโลก" คำ�กล�วนตรงกบมงคลสตรขอใด
ตงตนไวชอบสงเคร�ะหญ�ตเวนจ�กบ�ปสงบเสงยมเจยมตว
6มงคลสตรขอทว� "จตเกษม" มคว�มหม�ยว�อย�งไร
มคว�มสขปลอดโปรงจ�กกเลสใจเปนสขจตใจปลอดจ�กคว�มทกข
7ยงป�ปะปวง ทษะเสอมวน�ศมลคำ�ว� ป�ปะ มคว�มหม�ยว�อย�งไร
ก�รปะทะคว�มโกรธก�รพบเจอบ�ปก�รปะทะ
8"พระอ�นนท" ไดรบก�รยกยองว�ทรงวทย�คณในเรองใด
^_^
X_X
X_X
^_^
^_^
X_X
X_X
^_^
มอทธป�ฎห�รยเปนผรอบรพระวนยมคว�มจำ�เปนเลศเปนพหสตร
9ก�รปฎบตต�มมงคลสตรจะทำ�ใหผปฏบตเปนอย�งไร
พบแตคว�มสขคว�มเจรญรงเรองไมพ�ยแพแกคว�มโกรธเปนผทมแตคนคบห�มคว�มสขใจสขก�ย
10
"สบสองฉนำ�เหล�นรอกสเทว�รวมกนและตรห�สรมงคล�ใด"คำ�ว� "สบสอง" มคว�มหม�ยว�อย�งไร
12 ป12 พรรษ�12 คน12 เทพ
http://www.trueplookpanya.com/true/knowledge_detail.php?mul_content_id=11900&mul_source_id=021446
X_X
X_X
X_X
^_^
^_^
หวใจช�ยหนม
ชอและประวตผแตง พระบ�ทสมเดจพระร�ม�ธบดศรสนทรมห�วชร�วธฯ พระมงกฎเกล�เจ�อยหว เปนพระมห�กษตรยรชก�ลท 6 แหงพระบรมร�ชจกรวงศ เสดจพระร�ชสมภพเมอ วนเส�ร เดอนย ขน 2 คำ� ปมะโรง ตรงกบวนท 1 มกร�คม พ.ศ. 2423 เปนพระร�ชโอรสพระองคท 29 ในพระบ�ทสมเดจพระจลจอมเกล�เจ�อยหว และเปนสมเดจเจ�ฟ�องคท 2 ในจำ�นวน 9 พระองคทประสตแตสมเดจพระศรพชรนทร�บรมร�ชนน�ถ พระบรมร�ชชนน พระพนปหลวง พระร�ชสมภพเมอวนท 1 มกร�คม พ.ศ. 2423 ณ พระทนงในพระบรมมห�ร�ชวงชนใน มพระเชษฐภคนและพระอนช�รวมพระม�รด� คอ1. สมเดจพระเจ�บรมวงศเธอ เจ�ฟ�พ�หรดมณมย กรมพระเทพน�รรตน (พ.ศ. 2421-2430)2. พระบ�ทสมเดจพระมงกฎเกล�เจ�อยหว (พ.ศ. 2423-2468)3. สมเดจพระเจ�บรมวงศเธอ เจ�ฟ�ตรเพชรตมธำ�รง (พ.ศ. 2424-2430)4. จอมพล สมเดจพระเจ�บรมวงศเธอ เจ�ฟ�จกรพงษภวน�ถ กรมหลวงพษณโลกประช�น�ถ (พ.ศ. 2425-2463)5. สมเดจพระเจ�บรมวงศเธอ เจ�ฟ�ศรร�ชกกธภณฑ (พ.ศ. 2428-2430)6. พลเรอเอก สมเดจพระเจ�บรมวงศเธอ เจ�ฟ�อษฎ�งคเดช�วธ กรมหลวงนครร�ชสม� (พ.ศ. 2432-2467)7. สมเดจพระเจ�บรมวงศเธอ เจ�ฟ�จฑ�ธชธร�ดลก กรมขนเพชรบรณอนทร�ชย (พ.ศ. 2435-2466) และ8. พระบ�ทสมเดจพระปกเกล�เจ�อยหว (พ.ศ. 2436-2484)
เสวยร�ชสมบตเมอวนเส�รท 23 ตล�คม ปจอ พทธศกร�ช 2453 และเสดจสวรรคตเมอวนท 26 พฤศจก�ยน พ.ศ. 2468 รวมพระชนมพรรษ� 46 พรรษ� เสดจดำ�รงร�ชสมบตรวม 16 ป ทรงไดรบก�รถว�ยพระร�ชสมญญ�เมอเสดจสวรรคตแลวว� "สมเดจพระมห�ธรร�ชเจ�" พระองคเปนพระมห�กษตรยในพระร�ชวงศจกรพระองคแรกทไมมวดประจำ�รชก�ลในเรอง หวใจช�ยหนม น“ ” พระองคไดใชพระน�มแฝงว� ร�มจตต ไดลงพมพครงแรกใน“ ”หนงสอพมพดสตสมตร�ยเดอนเมอ พ.ศ. 246
ชอและลกษณะนสยของตวละครน�ยประพนธ เปนผนยมวฒนธรรมตะวนตกอย�งผดๆ ซงบ�งสงไมถกตองต�มธรรมเนยมของไทย อนเปรยบเหมอนก�รดถกบ�นเกดเมองนอน เชน คำ�กล�วทว� อกอย�งหนงในเมองไทยยงม“คนครอยม�ก ทชอบเกบลกส�วไมใหเหนผช�ย ซงทจรงแลวเปน”ธรรมเนยมทดของไทย ทกลสตรทดง�มมกจะเกบตวอยแตในบ�น เพอฝกก�รบ�นก�รเรอน อกประก�รกมจตใจทออนไหวครงเมอเหนจดหม�ยทสงใหแกแมอไรนน ถกฉกเปนเศษเลกเศษนอยรวงออกม� ฉนเทออกแลวจงจำ�ไดว�เปนจดหม�ยทฉนมไปถงแมอไร“นนเอง ขอใหนกเถดว�ฉนสะดงป�นใด ตงแตครงนนเองทำ�ให”ประพนธเปลยนทศนคตใหมๆ ทมตอสตรไทย ทงยงเปนหวงเปนใยเสยดวยซำ� ซงถอว�เปนสงทด ดงทกล�วว� ถ�เมอไรผหญงไทย“ทดๆ พรอมใจกนตงกตก�ไมยอมเปนเมยคนทเลยงผหญงไวอย�งเลยงไกเปนฝงๆเท�นนแหละ ผช�ยทมกม�กจกตองเปลยนคว�มคด และคว�มประพฤต”แมอไร จ�กคำ�กล�วของน�ยประพนธทว� ขอบอกโดยยอว�“
หลอนเปนผหญงทง�มทสดทฉนเคยไดพบในกรงสย�ม หลอนคล�ยผหญงฝรงม�กกว�ผหญงไทย เหนไดว�บคลกดเปนคน”มนใจในตวเอง กล�คดกล�พดแบบคนตะวนตก แตห�กก�ลเวล�เปลยนแปลงไปทำ�ใหเหนว�คนเร�ส�ม�รถเปลยนพฤตกรรมกนไดตลอดเวล�ตร�บใดทยงไมหมดลมห�ยใจ กรย�ดหย�บกระด�ง ดแคลน เหนผดเปนชอบ ดงทว� เหนว�ถ�โกรธผวไดตอหน�คน“เปนเกยรตยศด พดจ�ตองขฟอๆ ร�วกบแมวทดเสมอ และแสดง”ใหเหนถงกรย�ม�รย�ททไมใชแบบแผนทสภ�พเรยบรอยของคนไทย แมอไรเดนกระทบตนปงๆ ขนไปถงหองรบแขก นงลงทำ�“หน�มทไมพดไมจ�อะไรเปนครใหญๆ อกสงหนงคอ ก�รทไมรจก”รกษ�นวลสงวนตว ยอมทอดก�ยใหช�ยถงสองคน คอ น�ยประพนธ ทำ�ใหทองกอนแตง และพระย�ตระเวนนคร ทมน�งบำ�เรออยแลวถง ๗ คน ทำ�ใหผดหวงในคว�มรกซำ�แลวซำ�เล�พระย�ตระเวนนคร เปนคนเจ�ชประเภท เสอผหญง ดงทน�ยประพนธกล�วไวว� ถ�เหนผหญงสวยๆ และมคนตอมจะตอง“พย�ย�มใหไดหญงคนนนจนได แตไดแลวมกจะเบอ ทงยงม”ปญญ�ทเฉลยวฉล�ด จ�กก�รท ยงไมยอมตกลงเปนผวเมยโดยร�ชก�รกบแมอไร ทำ�ใหไมตองคอยพ�แมอไรไปออกง�นสงคมม�กนก จงมโอก�สทจะพบปะกบหญงใหมๆ ไดตลอดเวล�หลวงพเศษผลพ�นช เปนพอค�ทมงม แตมคว�มจรงใจ ดงคำ�ทว� จรงอยหลวงพเศษนนรปร�งไมใชเทวด�ถอดรป แตหวงใจว�“
คงจะเข�ลกษณะขนช�ง คอ ถงรปชวใจชวงเหมอนดวงเดอน จง”นบว�เปนบญของแมอไรทไดพบคนทด
ขอคดคตธรรมทไดจ�กเรอง
1. พฤตกรรมของน�ยประพนธเปนพฤตกรรมทเลยนแบบพฤตกรรมของปถชนทมทงขอดและขอเสย ทงคว�มถกตองและผดพล�ด เปรยบเสมอนกบมนษยทส�ม�รถผดพล�ดไดตลอดเวล� แตอย�ลมนำ�คว�มผดพล�ดนนม�ใชในก�รแกไขตนเอง และปรบทศนคตทผดอยใหดขน จนส�ม�รถอยรวมกบผอนในสงคมไดอย�งมคว�มสขตอไป2. อย�หลงวฒนธรรมตะวนตกจนลมจตสำ�นกแหงคว�มเปนไทย ควรเกบสงทดม�ปฏบต แลวเกบสงทไมดไวเปนอท�หรณ ขณะเดยวกนกอย�ดถกบ�นเกดเมองนอนว�หวโบร�ณ เก�ครำ�คร เพร�ะวฒนธรรมทดง�มของไทยนแลจงส�ม�รถจรรโลงประเทศใหอยไดม�สบทกวนน3. ก�รแตงง�นของหนมส�วทม�จ�กก�รชอบพอกนแคเพยงเปลอกนอก ข�ดก�รรจกและเข�ใจกนอย�งแทจรงยอมไมยงยนและอบป�งลงอย�งง�ยด�ย เชนกรณของประพนธ และแมอไรทรกเรวใจเรว ทำ�ใหคว�มรกนนจบลงในเวล�อนสน4. ก�รใชเสรภ�พในท�งทผดโดยปลอยเนอปลอยตวจนกระทงพล�ดพลงชงสกกอนห�มจะตองประสบชะต�กรรมอนเลวร�ย ดงแมอไรทปลอยตวไดเสยกบประพนธทำ�ใหไมเปนทพอใจของผใหญของทงสองฝ�ย นำ�ไปสก�รหย�ร�งกนวนข�งหน�5. คนเร�ควรดำ�เนนชวตในท�งยตธรรม ดงเชนประพนธ เข�ไมชอบก�รใชเสนส�ย แตไมส�ม�รถห�ง�นไดดวยตนเอง จงตองยอมรบง�นทผใหญฝ�กฝงให แตกไดใชคว�มส�ม�รถของตนเองทำ�ใหมคว�มก�วหน�ในร�ชก�ร ไดรบพระร�ชท�นบรรด�ศกดเปนหลวงบรบ�ลบรมศกดในทสด
ประโยชนและคณค�ทไดรบจ�กเรองคณค�ด�นวรรณศลปมก�รเรมตนเรองไดอย�งหลงใหลและน�ตดต�ม อกทงก�รดำ�เนนเรองกชวนใหตดต�มไปจนจบเรอง สำ�นวนภ�ษ�ในก�รเขยนจดหม�ยและก�รเลอกใชคำ�ทบศพทภ�ษ�องกฤษ รวมทงคำ�แสลงม�กม�ยสอดคลองกบลกษณะของประพนธผยงอยในวยหนมและเพงกลบม�จ�กต�งประเทศใหมๆ นอกจ�กนนดดเนอคว�มของจดหม�ยกเปนมมมองหรอทศนะทตรงไปตรงม�เหมอนจดหม�ยสวนตวทวๆ ไป กลวธทกล�วม�ทงหมดนทำ�ใหหวใจช�ยหนมมคว�มสมจรงเปนอย�งยง และส�ม�รถสอแนวคดทตองก�รนำ�เสนอไดแจมแจงชดเจนคณค�ด�นเนอห�มก�รสร�งตวละครไดอย�งสมจรง แสดงใหเหนถงพฤตกรรมของปถชนทมทงสงทถกตองและผดพล�ด และมทงคว�มสมควรและไมสมควร โดยมลกษณะทสมจรง สมเหตสมผล โดยประพนธถอเปนคนทมแนวคดสมยใหมซงบ�งครงตรงกนข�มกบคว�มเปนไทยทเหม�ะสม แตยงส�ม�รถกลบตวกลบใจม�เปลยนแปลงพฤตกรรมได จงมคว�มสมบรณทงตวละคร และเนอห�ของตวละครดวยคณค�ด�นสงคมบทกวยอมสะทอนสภ�พสงคมของกวต�มมมมองของกว ซงส�ม�รถเข�ถงสงคมไทยในสมยรชก�ลท ๖ ซงแตกต�งกบสงคมยคปจจบนอย�งม�ก ทงในด�นของก�รปกครองทกล�วไวในเรองว� ท�นว�ข�ยของไดดอย�งไรๆ กจะเปนอะไรไมได นอกจ�ก“ขนน�งกรมท�ซ�ย ทงกว�จะไดเปนหลวงกอกหล�ย แลวอ�จจะ
เปนหลวงตงแตอ�ย ๓๐ เมออ�ย ๔๕ จงไดเปนพระ แลวกยงเปนพระจนทกวนน และไมแลเหนท�งทจะเปนพระย�ดวย แสดงให”เหนว�บ�นเมองในอดตกบปจจบนมก�รเปลยนแปลงไปม�ก ทงสภ�พจตใจคนในสมยต�งๆ กแตกต�งกนไปดวย ท�งทดห�กเร�ส�ม�รถกระทำ�คว�มดได ไมว�จะอยในยคสมยใดกต�ม กควรหมนทำ�คว�มดไว เพร�ะแมตวไดว�ยลง แตคว�มดมไดว�ยต�มไปดวยอย�งแนนอน
เนอเรองยอน�ยประพนธเขยนจดหม�ยถงน�ยประเสรฐซงเปนเพอนรกของเข� น�ยประพนธเปนนกเรยนนอกจ�กประเทศองกฤษ เมอกลบม�ถงเมองไทย พอของเข�หวงจะใหแตงง�นกบแมกมเนย แตประพนธไมชอบใจก�รแตงตวของหลอนทประดบประด�ม�กเกนไปและดเกนง�ม จนทำ�ใหเข�ปลกตวออกไปจ�กก�รคลมถงชนจนไดพบกบแมอไร ซงเปนหญงส�วหวนอกด�นวฒนธรรมตะวนตกเชนเดยวกบประพนธ ทงสองถกคอกน มกพ�กนเทยวเตรสมำ�เสมอ จนในทสดเกดไดเสยกนจนแมอไรตงครรภ จงจำ�เปนตองแตงง�นกนบนคว�มไมพอใจของผใหญทงสองฝ�ย แตเมอแตงง�นไปน�นๆ นสยของแมอไรไดเปลยนไป ชอบขมส�มตอหน�คนอน หย�บกระด�ง ไรซงม�รย�ท จนหนกเข�เธอเรมเหนห�งประพนธไปคบกบพระย�ตระเวนนคร เสอผหญงทประสงคไดผหญงคนไหนยอมไดทกครงไป รวมถงแมอไรทตองหย�กบประพนธดวยหวงว�พระย�ตระเวนนครจะใหเกยรตเธอร�วภรรย�คนสำ�คญ แตกลบต�ลปตรท�งรกของแมอไรพงลงเมอพระย�ตระเวนนครมหญงคนใหม เธอจงกลบม�ขอคนดกบประพนธ แตถกปฏเสธ จน
เหตก�รณต�งๆ ผ�นชวตของน�ยประพนธไป ทำ�ใหเข�เรมคดไดว�บ�งทก�รดำ�เนนชวตแบบช�วตะวนตกนนมส�ม�รถใชไดกบวถแหงคว�มเปนไทย ในทสดเข�ไดพบกบน�งส�วศรสม�น หญงส�วผทเข�คดว�จะเยยวย� และบำ�รงชวตของเข�ใหฟ นคนม�ได สวนแมอไรกไดพบรกกบหลวงพเศษผลพ�นช พอค�ผมงม แมหน�ต�ของเข�จะมไดหลอเหล� แตมเงนม�กพอทจะซอคว�มสขใหกบแมอไรไดเชนกน เรองร�วต�งๆ ไดจบลงดวยจดหม�ยฉบบสดท�ยแตเพยงเท�น...
จดหม�ยถง น�ยประเสรฐ สวฒน
ฉบบท 1
ประพนธเขยนจดหม�ยถงน�ยประเสรฐขณะทกำ�ลงนงเรอกลบบ�น เขยนอ�ลยอ�วรณตอก�รจ�กลอนดอน จะไมไดทำ�ในสงทอย�กทำ�อกแลวชอบทำ� เคยทำ� เมอม�อยเมองไทย และนอกจ�กนนน�ยประพนธยงไดฝ�กคว�มรกถงหญงคนรกอกดวย
ฉบบท 4
ประพนธเมอถงเมองไทยตองไปพบปะผคนม�กม�ย เพอห�ง�นทำ� พอของประพนธตองก�รใหประพนธเข�รบร�ชก�รในพระร�ชสำ�นก แตตำ�แหนงว�งห�ย�ก ประพนธจงคดประกอบอ�ชพท�งก�รค� แตพอของประพนธขดของ เพร�ะอ�ชพค�ข�ยนนเปนใหญเปนโตย�ก พอประพนธกลบถงบ�นได 7 วน พอของประพนธกบอกว� ห�เมยไวใหคนหนงแลว ประพนธไมยอมแตงง�นแบบคลมถงชน
จงเกดก�รทะเละขนระหว�งพอลก แมของประพนธจงบอกใหรอดตวกอน จงคอยสขอ ประพนธคดว�กรงเทพห�ทเทยวย�ก และเข�กยงไมพบผหญงทถกใจ จนกระทงประพนธไดไปดภ�พยนตร จงไดพบผหญงทเข�ต�คนหนง
ฉบบท 5
ประพนธไดเข�รบร�ชก�ร พอของประพนธไดพ�ประพนธไปดตวกมเนย ประพนธคดว� หน�ต�แมกมเนย เหมอน ซน ฮ หยน และแตงเครองเพชรม�กเกนไป สวนผหญงทเข�ต�ประพนธนน ชอ อไร พรรณโสภณ และทถกใจประพนธม�กคอ แมอไร ไดหดเตนรำ�แลว
ฉบบท 6
ประไพนองส�วของประพนธ ไดเชญแมอไรใหไปดก�รแตงไฟท�งลำ�นำ� ประพนธกบแมอไรจงไดทำ�คว�มรจกสนทสนมกน ในง�นฤดหน�ว ประพนธไดมโอก�สพ�แมอไรเทยวทกคน ประพนธไดเล�ใหประเสรฐฟงถงคว�มง�มของแมอไร และไดกล�วถงแมกมเนย ทไมยอมพดดวย เมอเหนประพนธไปกบแมอไร
ฉบบท 9
ประพนธไดแตงง�นกบแมอไรแลว หลงจ�กประพนธไดกลบจ�กหวหน ประพนธกบอกพอว� มคว�มรกกบแมอไร แตพอของประพนธไมอย�กไดแมอไรม�เปนลกสะใภ จงขอใหรอดอก 1 ป แตประพนธบอกว�ถ�อยรออ�จไดหล�นกอน พอของประพนธจง
ขดของไมได จงจดก�รสขอให เมอทงคแตงง�นกนแลว จงไดไปฮนนมนกนทหวหน
สรปใจคว�มสำ�คญของจดหม�ย หวใจช�ยหนม
1. ฉบบท 1
น�ยประพนธ ประยรสร ไดสงจดหม�ยถงน�ยประเสรฐ สวฒน ซงเปนเพอนรกกนเปนฉบบแรก เนอคว�มในจดหม�ยกลงถงก�รเดนท�งกลบม�ยงประเทศไทยจ�กลอนดอนของน�ยประพนธ นอกจ�กนนยงบรรย�ยถงคว�มเสยใจทไปกลบประเทศไทยและก�รดถกบ�นเกดเมองนอนของตนเอง และไดเล�ถงเหตก�รณทเกดขนระหว�งก�รเดนท�งกลบภ�ยใจเรอโดยส�ร คอ ไดพบปะกบผหญงคนหนงทตนเองสนใจ แตตองผดหวงเนองจ�กหลอนมหว�นใจม�รอรบทท�เรออยแลวคำทบศพท
เรสตอรงค ศวไลซ อนศวไลซ
คำแสลง
โก
2. ฉบบท 4
จดหม�ยในฉบบท 4 นกล�วถง ก�รกลบม�ถงประเทศไทย และ
ก�รเข�รบร�ชก�รซงใชเสนแตไมสำ�เรจผล นอกจ�กนคณพอของน�ยประพนธไดห�ภรรย�ไวใหน�ยประพนธแลว หลอนชอ กมเนยเปนลกส�วของน�ยอ�กรเพงซงพอของน�ยประพนธรบรองว�เปนคนดสมควรแกน�ยประพนธดวยประก�รทงปวง แตดวยน�ยประพนธเปนนกเรยนนอก จงไมยอมรบเรองก�รคลมถงชน จงไดขอดตวแมกมเนยกอน นอกจ�กนนในจดหม�ยไดเล�ถง ก�รพบปะกบผหญงคนหนงทตนถกใจทโรงพฒน�กรดวย
คำทบศพท
แบชะเลอร ฟร แฟแชน โฮเตล
สำนวนทได
เดนเข�ท�ยครว หมอบร�บค�บแกว คลมถงชน ลงรอยเปนถ�ประนม
3. ฉบบท 5
จดหม�ยฉบบท 5 กล�วถง ก�รไดเข�รบร�ชก�รของน�ยประพนธ น�ยประพนธไดเข�รบร�ชก�รในกนทพ�นชยและสถตพย�กรณ และน�ยประพนธไดพอกบแกมเนย หน�ต�ของหลอนเหมอนน�ยซนฮหยน แตกยงไมเปนทถกใจของน�ยประพนธ นอกจ�กนนน�ยประพนธไดเล�ถงผหญงทเจอในโรงพฒน�กร หลอนชอ น�งส�วอไร พรรณโสภณ เปนลกส�วของพระพนฐพฒน�กร
คำศพท
น�งซนฮหยน
4. ฉบบท 6
จดหม�ยฉบบท 6 กล�วถง ก�รไดนบพบแมอไร ก�รไปเทยวในระหว�งง�นฤดหน�วทกวน ทกคน และไดบรรย�ยถงรปร�งลกษณะองแมอไร ว�เปนคนสวยน�รก และกล�วว� แมอไรง�มทสดในกรงสย�ม แมอไรมลกษณะเหมอนฝรงม�กกว�คนไทย มก�รศกษ�ด โดยสงทน�ยประพนธชอบม�กทสดคอ ก�รเตนรำ� ซงแมอไรกอเตนรำ�เปนอกดวย
คำทบศพท
ปอปล�ร สปเปอร เอดเคชน โช
สำนวนทได
ทำ�ตวเปนหอยจบแจง คอนเสยส�มสวง
5. ฉบบท 9
จดหม�ยฉบบท 9 กล�วถง ก�รแตงง�นก�รแมอไรโดยรบรด เนองจ�กส�เหตก�รนดพบเจอกนบอยครง จนทำ�ใหแมอไรตงครรภขนม� ก�รสขอนนคณพอไดไปขอใหท�นเจ�คณมห�เลกไปสขอ หลงจ�กแตงง�นทงคไดไปฮนนมนทหวหนดวยกน.
คำทบศพท
ฮนนมน
สำนวนทได
โรงเรยนฝกหดเจ�ช ชงสกกอนห�ม
ฉบบท 11
ประพนธกลบกรงเทพได 3 อ�ทตย ม�อยทบ�นใหม บ�นใหมทเข�คดว�ไมมคว�มสขเลย ประพนธไดเล�ใหพอประเสรฐฟงถงตอนทอยเพชรบรว� ไดทะเล�ะกบแมอไร แลวเลยกลบกรงเทพ มเรองขดใจ มป�กเสยงกนตลอดข�กลบ เมอม�ถงทบ�นใหม กตองมเรองใหทะเล�ะกน แมอไรไมอย�กจดบ�นขนของ เพร�ะถอตนว�เปนลกผด และนอกจ�กนนกมเหตใหขดใจกนเรอยๆ ไมว�ประพนธจะทำ�อะไร แมอไรกมองว�ผดเสมอ
คำศพท
หวเมอง หน�มท บ�ว
ฉบบท 12
แมอไรไดแทงลก และสนรกประพนธแลว แตประพนธกยงทนอย
กบแมอไร ยอมฝนรบชะต�กรรม แมอไรชอบไปเทยวและชอบไปคนเดยว พอประพนธถ�มว�ไปไหน แมอไรกโกรธฉนเฉยว น�นเข�ห�งร�นต�งๆกสงใบทวงเงนม�ทประพนธ ประพนธจงเตอนแมอไร แตแมอไรกลบสวนกลบม�ว� ประพนธไมสบประวตของเธอใหดกอน และเธอกจะไมปรบเปลยนตวเอง ประพนธจงตองไปขอเงนพอเพอใชหน ตอม�พอของประพนธจงลงแจงคว�มในหนงสอพมพ เรองจะไมชดใชหนใหแมอไร เมอแมอไรเหนแจงคว�ม จงลงยอนกลบบ�ง แลวแมอไรกกลบไปอยบ�นพอของเธอ คณหลวงเทพปญห�ม�ห�ประพนธ คยเรองต�งๆกน รวมถงเรองแมอไร ทเทยวอยกบพระย�ตระเวนนคร ดวยคว�มเปนหวงแมอไร จงสงจดหม�ยไปกล�วเตอน แตถกฉกเปนชนๆกลบม� ตอม� หลวงเทพ กม�ห�ประพนธเพอบอกว� แมอไรไปค�งบ�นพระย�ตระเวนนครแลว และหลวงเทพกรบธระเรองขอหย� ตอนนประพนธจงกลบม�โสดอกครง
สำนวนทได
เมฆทกกอนมซบในเปนเงน อทศตวเปนพรหมจรรย
คำศพท
ฉว
ฉบบท 13
ประพนธมคว�มสขทไดกลบม�เปนโสดอกครง สวนแมอไรกไปอย
กบพระย�ตระเวน พระย�ตระเวนมน�งบำ�เรออยถง 7 น�ง และทงหมดกแผลงฤทธเวล�พระย�ไมอย พระย�ตระเวณจงห�บ�นใหแมอไรอยอกหนงหลง ประพนธไดย�ยตำ�แหนงก�รทำ�ง�น ม�เปนผชวยเจ�กรมโรงเรยนในพระบรมร�ชปถมภ ท�งเสอป� ประพนธ เข�ประจำ�กรมม�หลวงคำทบศพท
อนเตอเรสต ออกฟอรด เลกเชอร
คำศพท
น�งสวญช� ผรง หลวง
ฉบบท 15
ประพนธคดว�ง�นเฉลมฉลองพระชนมพรรษ�คงจะสนกม�ก พระย�ตระเวนกสนกเหมอนกน เพร�ะไปไหนม�ไหนเปนช�ยโสด เนองจ�กพระย�ตระเวนกบแมอไรยงไมไดเปนผวเมยกนต�มกฏหม�ย ตอนนพระย�ตระเวนตดผหญงทชอสรอย แตแมอไรกยงไดแตนงเฉยไมส�ม�รถทำ�อะไรได
สำนวนทได
ขนมปงครงกอนดกว�ไมมเลย
คำศพท
ฉน แตรตรวจ หวนอก
ฉบบท 17
ประพนธไปอยทค�ยตอนนไดเลอนยศเปนน�ยหมใหญขน พอกลบบ�น แมอไรกม�ห�ประพนธทบ�น หลอนม�งอประพนธใหชบเลยงหลอนอกครง เพร�ะหลอนไมมทไป บ�นทหลอนเคยอย พระย�ตระเวนกยกใหแมสรอย จะไปห�พอ กเคยพด อวดดกบพอไว แตประพนธเหนว�ใหหลอนกลบไปงอพอจะดกว� หลอนจงไปงอพอแลวกไปอยกบพอ
สำนวนทได
ขดอ
คำศพท
เรยม
ฉบบท 18
แมอไรไดแตงง�นกบหลวงพเศษ ผลพ�นช พอค�มงม ประพนธจงคล�ยหวง สวนประพนธกไดรกชอบพอกบ น�งส�วศรสม�น
ลกส�วพระย�พสฐเสวก
สำนวนทได
เทวด�ถอดรป
คำศพท
เพอนบ�ว
ทกขของชวนในบทกว ทกขของช�วน�ในบทกว เปนบทคว�มพระร�ชนพนธในสมเดจพระเทพรตนร�ชสด� ฯ สย�มบรมร�ชกม�ร ทแสดงใหเหนถงก�รเอ�พระทยใสคว�มเข�พระทยในปญห�ต�ง ๆ ตลอดจนพระเมตต�ของพระองคททรงมตอช�วน� เนองดวยช�วน�แตละทองทลวนมสภ�พชวตและคว�มทกขย�กทไมแตกต�งกนเลย แมว�ก�ลเวล�จะผนผ�นไปอย�งไรกต�ม
ผแตงสมเดจพระเทพรตนร�ชสด� ฯ สย�มบรมร�ชกม�ร
ลกษณะคำประพนธรอยแกว ประเภทบทคว�มจดมงหมยในกรแตง
เพอแสดงพระร�ชดำ�รเกยวกบบทกวของไทยและบทกวจนซงกล�วถงชวตและคว�มทกขของช�วน�
ควมเปนม
ทกขของช�วน�ในบทกว มทม�จ�กหนงสอรวมบทพระร�ชนพนธในสมเดจพระเทพรตนร�ชสด� ฯ สย�มบรมร�ชกม�ร เรอง มณ
พลอยรอยแสงซงทรงพระกรณ�โปรดเกล� ฯ ใหจดพมพขนเมอ พ.ศ. 2533 ใน
วโรก�สทพระองคทรงเจรญพระชนม�ยครบ 3 รอบ โดยนสตคณะอกษรศ�สตร
จฬ�ลงกรณมห�วทย�ลย รนท 41พระร�ชนพนธนนแสดงใหเหนแนวพระร�ชดำ�รเกยวกบบทกวของ
ไทยและจนทกล�วถงชวตและคว�มทกขของช�วน�ทมสภ�พชวตไมไดแตกต�งกนนก
"เปบข�วทกคร�วคำ� จงสจำ�เปนอ�จณ เหงอกทสกน จงกอเกดม�เปนคน ข�วนนะมรส ใหชนชมทกชนชน เบองหลงสทกขทน และขมขนจนเขยวค�ว จ�กแรงม�เปนรวง ระยะท�งนนเหยยดย�ว จ�กกรวงเปนเมดพร�ว สวนทกขย�กลำ�เคญเขญ เหงอหยดสกกหย�ด ทกหยดหย�ดลวนย�กเยน ปดโปนกเสนเอน จงแปรรวงม�เปบกน
นำ�เหงอทเรอแดง และนำ�แรงอนหลงรน ส�ยเลอดกทงสน ทสชดกำ�ช�บฟน"
เรองยอ เนอคว�มในตอนแรกของบทคว�มเรอง ทกขของช�วน�ในบทกว สมเดจพระเทพรตนร�ชสด� ฯ สย�มบรมร�ชกม�ร ไดทรงยกบทกวของจตร ภมศกด ซงไดกล�วถงชวตและคว�มทกขย�กของช�วน� ตอม�ทรงแปลบทกวจนของหลเชนเปนภ�ษ�ไทยทำ�ใหมองเหนภ�พของช�วน�จน เมอเปรยบเทยบกบช�วน�ไทยว� มไดมคว�มแตกต�งกน แมในฤดก�ลเพ�ะปลก ภมอ�ก�ศจะเอออำ�นวยใหพชพนธธญญ�ห�รบรบรณด แตผลผลตไมไดตกเปนของผผลต คอ ช�วน�เท�ทควร สวนทสำ�คญทสดคอ ทรงชใหเหนว�แมจตร ภมศกดและหลเชนจะมกลวธก�รนำ�เสนอคว�มทกขย�กของช�วน� และทำ�ใหเหนว�ช�วน�ในทกแหงและทกยคทกสมยลวนประสบแตคว�มทกขย�กไมแตกต�งกนเลย
เนอเรอง ทกขของชวนในบทกว เมอครงเปนนสต ข�พเจ�ไดเคยอ�นผลง�นของจตร ภมศกด อยบ�ง แตกไมไดศกษ�อย�งละเอยด หรอวเคร�ะหอะไร เพยงแตไดยนคำ�เล�ลอว�เข�เปนคนทคนคว�วช�ก�รไดกว�งขว�งและลกซงถถวน ในสมยทเร�เรยนหนงสอกน ไดมผนำ�บทกวของจตรม�ใสทำ�นองรองกน ฟงตดหม�จนถงวนน
เปบข�วทกคร�วคำ� จงสจำ�เปนอ�จณ เหงอกทสกน จงกอเกดม�เปนคน ข�วนนะมรส ใหชนชมทกชนชน เบองหลงสทกขทน และขมขนจนเขยวค�ว จ�กแรงม�เปนรวง ระยะท�งนนเหยยดย�ว จ�กกรวงเปนเมดพร�ว สวนทกขย�กลำ�เคญเขญ เหงอหยดสกกหย�ด ทกหยดหย�ดลวนย�กเยน ปดโปนกเสนเอน จงแปรรวงม�เปบกน นำ�เหงอทเรอแดง และนำ�แรงอนหลงรน ส�ยเลอดกทงสน ทสชดกำ�ช�บฟน
ดสรรพน�มทใชว� "ก" ในบทกวน แสดงว�ผทพดคอช�วน� ชวนใหคดว�เรองจรง ๆ นน ช�วน�จะมโอก�สไหมทจะ "ลำ�เลก" กบใคร ๆ ว� ถ�ไมมคนทคอยเหนอยย�กตร�กตรำ�อย�งพวกเข� คนอน ๆ จะเอ�อะไรกน อย�ว�แตก�รลำ�เลกทวงบญคณเลย คว�มชวยเหลอทสงคมมตอคนกลมนในด�ยของ
ปจจยในก�รผลต ก�รพยงหรอประกนร�ค� และก�รรกษ�คว�มยตธรรมทงปวงกยงแทบจะเปนไปไมได ทำ�ใหในหล�ย ๆ ประเทศทมก�รพฒน�เศรษฐกจ ช�วน�ต�งกละทงอ�ชพเกษตรกรรมไปอยในภ�คอตส�หกรรมหรอภ�คบรก�ร ซงทำ�ใหตนมร�ยไดสงกว�หรอไดเงนเรวกว� แนนอนกว� มสวสดก�รดกว�และไมตองเสยงม�กเท�ก�รเปนช�วน� บ�งคนทยงคงอยในภ�คเกษตรกรรมกมกจะนยมเปลยนพชทปลกจ�กธญพชซงมกจะไดร�ค�ตำ� เพร�ะรฐบ�ลกมคว�มจำ�เปนทจะตองควบคมร�ค�ม�เปนพชเศรษฐกจประเภทอนทร�ค�สงกว� แตกยงมช�วน�อกเปนจำ�นวนม�กทไมมท�งทจะขยบขย�ยตวใหอยในสถ�นะทดขนได อ�จแยลงดวยซำ� แลวกไมมสทธทจะอธรณฎก�กบใคร ถงจะมคนแบบจตรทพย�ย�มใชจนตน�ก�รสะทอนคว�มในใจออกม�สะกดใจคนอนบ�ง แตปญห�กยงไมหมดไป
หล�ยปม�แลวข�พเจ�อ�นพบบทกวจนบทหนง ผแตงชอหลเชน ช�วเมองอซ มชวตอยในระหว�งป ค.ศ. 772 ถง 846 สมยร�ชวงศถง ท�นหลเชนไดบรรย�ยคว�มในใจไวเปนบทกวภ�ษ�จน ข�พเจ�จะพย�ย�มแปลดวยภ�ษ�ทขรขระไมเปนวรรณศลปเหมอนบทกวของ จตร ภมศกด
หว�นข�วในฤดใบไมผล ข�วเมลดหนง จะกล�ยเปนหมนเมลดในฤดใบไมรวง รอบข�งไมมน�ทไหนทงว�ง
แตช�วน�กยงอดต�ย ตอนอ�ทตยเทยงวน ช�วน�ยงพรวนดน เหงอหยดบนดนภ�ยใตตนข�ว ใครจะรบ�งว�ในจ�นใบนน ข�วแตละเมดคอคว�มย�กแคนแสนส�หส
กวผนรบร�ชก�รมตำ�แหนงเปนข�ร�ชก�รสวนทองถนอยในชนบท ฉะนนเปนไปไดทเข�จะไดเหนคว�มเปนอยของร�ษฎรช�วไรช�วน�ในยคนน และเกดคว�มสะเทอนใจจงไดบรรย�ยคว�มรสกออกเปนบทกวทเข�ใหชอว� "ประเพณดงเดม" บทกวของหลเชนเรยบ ๆ ง�ย ๆ แตกแสดงคว�มขดแยงชดเจน แมว�ในฤดก�ลนนภมอ�ก�ศจะอำ�นวยใหพชพนธธญญ�ห�รบรบรณด แตผลผลตไมไดตกเปนประโยชนของผผลตเท�ทควร เทคนคในก�รเขยนของหลเชนกบจตรต�งกน คอ หลเชนบรรย�ยภ�พทเหนเหมอนจตรกรว�ดภ�พใหคนชม สวนจตรใชวธเสมอนกบนำ�ช�วน�ม�บรรย�ยเรองของตนใหผอ�นฟงดวยตนเอง เวล�นสภ�พบ�นเมองกเปลยนไป ตงแตสมยหลเชนเมอพนปกว� สมยจตร ภมศกดเมอ 30 กว�ปทแลว สมยทข�พเจ�ไดเหนเองกไมมอะไรแตกต�งกนนก ฉะนนกอนททกคนจะหนไปกนอ�ห�รเมดเหมอนนกบนอวก�ศ เรองคว�มทกขของ
ช�วน�กยงคงจะเปนแรงสร�งคว�มสะเทอนใจใหแกกวยคคอมพวเตอรสบตอไป
คำศพท กำซบ ซมเข�ไป เขยวคว สเขยวของข�ว ซงน�จะหอมสดชนกลบมกลนเหมนค�ว เพร�ะข�วนเกดจ�กหย�ดเหงอ ซงแสดงถงคว�มทกขย�กและคว�มชมชนของช�วน� จตร ภมศกด นกเขยนชอดงของไทยในชวง พ.ศ. 2473 - 2509 ทมผลง�นสำ�คญในด�นประวตศ�สตร โบร�ณคด ภ�ษ� และวรรณคด จำนำพชผลเกษตร ก�รนำ�ผลผลตท�งก�รเกษตร เชน ข�วไปฝ�กกบหนวยง�นทรบฝ�กไวกอนเพอเอ�เงนในอน�คตม�ใชกอน ฎก คำ�รองทกข ก�รรองทกข ธญพช ม�จ�กภ�ษ�บ�ลว� ธญญพช เชน ข�ว ข�วส�ล ข�วโพด ทใหเมลดเปนอ�ห�รหลก นสต ผทศกษ�อยในมห�วทย�ลย ประกนรค ก�รทรฐ เอกชน หรอองคกรต�ง ๆ รบประกนทจะรบซอผลผลตต�มร�ค�ทกำ�หนดไวในอน�คต ไมว�ร�ค�ในอน�คตจะเปลยนแปลงไปกต�ม เปบ หรอ เปบข�ว หม�ยถง วธก�รใชปล�ยนวขยมข�วใสป�กตนเอง พชเศรษฐกจ พชทส�ม�รถข�ยไดร�ค�ด พชเศรษฐกจทสำ�คญของไทย เชน ข�ว ย�งพ�ร� ออย ป�ลมนำ�มน
ภคบรกร อ�ชพทใหบรก�รผอน เชน พนกง�นในร�นอ�ห�ร ช�งเสรมสวย ลำเลก กล�วทวงบญคณ กล�วคำ�ตดพอตอว� โดยยกเอ�คว�มดทตนทำ�ไวใหแกอกฝ�ยหนง เพอใหสำ�นกบญคณทตนมอยกบผนน วรรณศลป ศลปะในก�รประพนธหนงสอ สวสดกร ก�รใหสงทเอออำ�นวยใหผทำ�ง�นมชวตและสภ�พคว�มเปนอยทดและมคว�มสะดวกสบ�ย เชน มสถ�นพย�บ�ล มทพกอ�ศย จดรถรบสง ส สรรพน�มบรษท 2 เปนคำ�โบร�ณ อจณ ประจำ� อทธรณ รองเรยน รองทกข
วเคระหคณควรรณคด คณคดนเนอห กลวธกรแตง ทกขของช�วน�ในบทกว นบเปนตวอย�งอนดของบทคว�มทส�ม�รถยดถอเปนแบบอย�งได ดวยแสดงใหเหนแนวคว�มคดชดเจน ลำ�ดบเรองร�วเข�ใจง�ย และมสวนประกอบของง�นเขยนประเภทบทคว�มอย�งครบถวน คอ สวนนำ� กล�วถงบทกวของจตร ภมศกด ททรงไดยนไดฟงม�ในอดตม�ประกอบในก�รเขยนบทคว�ม เนอเรอง วจ�รณเกยวกบกลวธก�รนำ�เสนอบทกวของจตร ภมศกด และองหลเชน โดยทรงยกเหตผลต�ง ๆ และทรงแสดงทศนะประกอบ เชน "...ชวนใหคดว�เรองจรง ๆ นน ช�วน�จะมโอก�สไหมทจะ
"ลำ�เลก" กบใคร ๆ ว�ถ�ไมมคนทคอยเหนอยย�กตร�กตรำ�อย�งพวกเข� คนอน ๆ จะเอ�อะไรกน..." สวนสรป สรปคว�มเพยงสน ๆ แตลกซง ดวยก�รตอกยำ�เรองคว�มทกขย�กของช�วน� ไมว�ยคสมยใดกเกดปญห�เชนน ดงคว�มทว� "ฉะนนกอนททกคนจะหนไปกนอ�ห�รเมดเหมอนนกบนอวก�ศ เรองคว�มทกขของช�วน�กคงยงจะเปนแรงสร�งคว�มสะเทอนใจใหแกกวยคคอมพวเตอรสบตอไป..." สำ�หรบกลวธก�รอธบ�ยนนใหคว�มรเชงวรรณคดเปรยบเทยบแกผอ�น โดยทรงใชก�รเปรยบเทยบก�รนำ�เสนอของบทกวไทยและบทกวจน ว� "เทคนคในก�รเขยนของหลเชนกบของจตรต�งกน คอ หลเชนบรรย�ยภ�พทเหนเหมอนจตรกรว�ดภ�พใหคนชม สวนจตรใชวธเสมอนกบนำ�ช�วน�ม�บรรย�ยเรองของตนใหผอ�นฟงดวยตนเอง"
หว�นข�วในฤดใบไมผล ข�วเมลดหนง จะกล�ยเปนหมนเมลดในฤดใบไมรวง รอบข�งไมมน�ทไหนทงว�ง แตช�วน�กยงอดต�ย ตอนอ�ทตยเทยงวน ช�วน�ยงพรวนดน
เหงอหยดบนดนภ�ยใตตนข�ว ใครจะรบ�งว�ในจ�นใบนน ข�วแตละเมดคอคว�มย�กแคนแสนส�หส
เปบข�วทกคร�วคำ� จงสจำ�เปนอ�จณ เหงอกทสกน จงกอเกดม�เปนคน ข�วนนะมรส ใหชนชมทกชนชน เบองหลงสทกขทน และขมขนจนเขยวค�ว จ�กแรงม�เปนรวง ระยะท�งนนเหยยดย�ว จ�กกรวงเปนเมดพร�ว สวนทกขย�กลำ�เคญเขญ เหงอหยดสกกหย�ด ทกหยดหย�ดลวนย�กเยน ปดโปนกเสนเอน จงแปรรวงม�เปบกน นำ�เหงอทเรอแดง และนำ�แรงอนหลงรน
ส�ยเลอดกทงสน ทสชดกำ�ช�บฟน
บทกวของหลเชนเปนบทกวทเรยบง�ย แตแสดงคว�มขดแยงอย�งชดเจน คอ แมว�ในฤดก�ลเพ�ะปลก ภมอ�ก�ศจะเอออำ�นวยใหพชพนธธญญ�ห�รบรบรณด แตผลผลตไมไดตกเปนของผผลต คอ ช�วน�หรอเกษตรกรเท�ทควร หลเชนบรรย�ยภ�พทเหนเหมอนจตรกรว�ดภ�พใหคนชม สวนจตร ภมศกด ใชกลวธก�รบรรย�ยเสมอนว�ช�วน�เปนผบรรย�ยเรองร�วใหผอ�นฟงดวยตนเอง อย�งไรกต�มแนวคดของกวทงสองคนคล�ยคลงกน คอ ตองก�รสอใหผอ�นไดเหนว�สภ�พชวตช�วน�ในทกแหงและทกสมยตองประสบกบคว�มทกขย�กไมแตกต�งกน สมเดจพระเทพรตนร�ชสด� ฯ สย�มบรมร�ชกม�ร ไดทรงเรมตนดวยก�รยกบทกวของจตร ภมศกด ซงแตงดวยก�พยย�น 11 จำ�นวน 5 บท มเนอห�เกยวกบคว�มย�กลำ�บ�กของช�วน�ทปลกข�วซงเปนอ�ห�รสำ�คญของคนทกชนชน พระองคทรงเหนดวยกบบทกวนและยงทรงกล�วอกว�เนอห�บทกวของจตร ภมศกด สอดคลองกบบทวของหลเชน กวช�วจนทแตงไวตงแตสมยร�ชวงศถง แสดงใหเหนว�สภ�พชวตองช�วน�ไมว�ทแหงใดในโลกจะเปนไทยหรอจน จะเปนสมยใดกต�ม ลวนแลวแตมคว�มย�กแคนลำ�เคญเชนเดยวกน ดงนนแนวคดสำ�คญของบทคว�มพระร�ชนพนธเรอง ทกขของช�วน�ในบทกว จงอยทคว�มทกขย�กของช�วน� และสภ�พชวตของช�วน�ทถกเอ�รดเอ�เปรยบอยเสมอดงคว�มทว� "...แมว�ในฤดก�ลนนภมอ�ก�ศจะอำ�นวยใหใหพชพนธธญญ�ห�รบรบรณด แตผลผลตไมไดตกเปนประโยชนของผผลต
เท�ทควร..." แมว�ในบทคว�มนจะไมไดมก�รเสนอแนะแนวท�งในก�รแกไขปญห� แตแนวคดของเรองทแจมแจงและชดเจนดงทกล�วม�จะมผลใหสงคมหรอหนวยง�นทเกยวของไดประจกษและตระหนกถงคว�มสำ�คญของช�วน� และเลงเหนปญห�ต�ง ๆ อนอ�จจะนำ�ไปสก�รแสวงห�หนท�งแกไขในท�ยทสด
พระรชนพนธ เรอง ทกขของชวนในบทกว แสดงใหเหนถงควมเขพระทยและเอพระทยใสในปญหกรดำรงชวตของชวนไทย ทงยงสะทอนใหเหนถงพระเมตต อนเป ยมลนของพระองคททรงมตอชวนผมอชพปลกขวเปนหลก เรมชวตและกรทำงนตงแตเชจรดคำ ทำงนแบบหลงสฟ หนสดน ตลอดทงป ดงนนในฐนะผบรโภค จงควรสำนกในคณคและควมหมยของชวนทปลก "ขว" อนเปนอหรหลกเพอกรมชวตอยรอดของคนไทย
1.ขอใดไมใชน�มป�กก�ของผเขยนเรองทกขของช�วน�ในบทกว
A. X แวนแกว
B. X หนนอย
C. X บนด�ล
D. ? กอนกรวด
2.ขอใดเปนบทพระร�ชนพนธในสมเดจพระเทพรตนร�ชสด�ฯสย�มบรมร�ชกม�ร
A. :-) แกวจอมแกน
B. ? เทยวเมองพระรวง
C. ? นร�ศลอนดอน
D. ? นมสก�รอ�จ�รยคณ
3."เปบข�วทกคร�วคำ� จงสจำ�เปนอ�จณเหงอกทสกน จงกอเกดม�เปนคน"คำ�ว�"ก"หม�ยถงไคร
A. X ผแตง
B. :-) ช�วน�
C. ? จตร ภมศกด
D. ? หลเซน
4."นำ�เหงอทเรอแดง และนำ�แรงอนหลงรนส�บเลอดกทงสน ทสซดกำ�ซ�บฟน"คำ�ว�"ส"หม�ยถงไคร
A. X ผแตง
B. X จตร ภมศกด
C. X ช�วน�
D. ? ทกคนทรบประท�นข�ว
5.คำ�ว�"ลำ�เลก"หม�ยคว�มว�อย�งไร
A. :-) ทวงบญคณ
B. ? ยต
C. ? รวงข�ว
D. ? เรอ
6.เรองทกของช�วน�ในบทกวมองคประกอบทงหมดกสวน อะไรบ�ง
A. X ๒ สวน ไดแก สวนเนอห� และสวนสรป
B. :-) ๓ สวน ไดแก สวนนำ� สวนเนอห� และสวนสรป
C. ? ๔ สวน ไดแก สวนนำ� สวนกล�ง สวนเนอห� และสวนสรป
D. ? ๕ สวน ไดแก สวนเรมตน สวนนำ� สวนกล�ง สวนเนอห� และสวนสรป
7.บทพระร�ชนพนธเรองทกขของช�วน�ในบทกวมแนวคดสำ�คญคอขอใด
A. X ภ�พของช�วน�
B. X ก�รแกปญห�ร�ค�ข�ว
C. :-) ชวตและคว�มทกขย�กของช�วน�
D. ? วธชวยเหลอช�วน�ใหพนทกข
8."เวล�นสภ�พบ�นเมองกเปลยนไป ตงแตสมยหลเซนเมอพนปกว� สมยจตร ภมศกด เมอ ๓๐ กว�ปทแลว สมยทข�พเจ�เหนเองกไมมอะไรแตกต�งกนนก"ขอข�งตนหม�ยถงอะไร
A. X มผแตงกวเกยวกบคว�มทกขของช�วน�เพมขน
B. :-) ช�วน�ยงคงมชวตคว�มเปนอยทกขย�กดงเดม
C. ? รฐบ�ลใหคว�มชวยเหลอช�วน�
D. ? มผรบประท�นข�วนอยลง
9.คว�มเหมอนของบมกว "เปบข�ว" และ "ประเพณดวเดม" คอขอใด
A. :-) สะทอนวถชวตและคว�มทกขของช�วน�
B. ? สะทอนภ�พคว�มง�มของรวงข�วและทงน�
C. ? สะทอนภ�พช�วน�ทถกเอ�รดเอ�เปรยบจ�กพอค�คนกล�ง
D. ? สะทอนภ�พร�ยไดของช�วน�
10. "ใครจะรบ�งว�ในจ�นใบนน ข�วแตละเมดคอคว�มย�กแคนแสนส�หส"ขอคว�มใดตรงกบขอคว�มข�งตนม�กทสด
A. X ข�วนนะมรส ใหชนชมทกชนชนเบองหลงสทกขทน และขมขนจนเขยวค�ว
B. X จ�กแรงม�เปนรวง ระยะท�งนนเหยยดย�วจ�กรวงเปนเมดพล�ว ลวนทกขย�กลำ�เคญเขญ
C. X เหงอหยดสกกหย�ด ทกหยดหย�ดลวนย�กเยนปดโปนกเสนเอน จงแปรรวงม�เปบกน
D. ? ถกทกขอ