Download - Abreviaciones Del Esperanto
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO V 1.3
A veces puede resultar frustrante encontrarse en medio de una lectura y de
repente toparse con una abreviación cuyo significado desconocemos o no recordamos. Pero aún peor es tratar de buscar su significado y no encontrarlo
tan rápido como sería deseable. Para esos casos (y posiblemente para muchos otros) la siguiente colección de abreviaciones puede resultar útil.
Una abreviación es una forma más corta de escribir una palabra o una
expresión y existen varios tipos según el método usado para acortar: abreviatura, acortamiento, acrónimo, sigla y símbolo (según la Real Academia
Española).
En el listado algunas abreviaciones van acompañadas de un texto explicativo.
Son aquellas cuyo nombre no-abreviado aparece en color azul (en la columna central del listado), donde al hacer clic nos lleva a las notas explicativas
ubicadas en las páginas posteriores al listado. Haciendo clic sobre el nombre (en azul) de la explicación se vuelve nuevamente a la página donde se ubica la
abreviación.
Atención: es fácil al buscar una abreviación y no encontrarla creer que no está presente en el listado. Ello puede deberse a que algunas de ellas con formas
muy similares se encuentran agrupadas en una misma fila, en vez de en filas separadas, con el fin de que el listado no sea excesivamente extenso. Se
recomienda mirar más atentamente en las filas cuando sentimos que estamos cerca de la abreviación buscada. Otro método efectivo de búsqueda es
mediante el buscador del programa que usamos para leer archivos .pdf. Si estamos usando un navegador web generalmente presionando las teclas Ctrl+F
nos abrirá el buscador. Si usamos Adobe Reader además de Ctrl+F podemos
presionar Ctrl+Mayús+F para una búsqueda más detallada.
Este ejemplar de Abreviaciones del Esperanto funciona correctamente usando el programa Adobe Reader XI (v. 11.0.5), Internet Explorer y Crhome en un PC
con Windows XP. Se desconoce el funcionamiento con otras versiones o con otros programas de visualización de archivos .pdf.
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
1
° grado(j) grado(s)
°C celsia(j) grado(j) grado(s) Celsius
°F farenhejta(j) grado(j) grado(s) Fahrenheit
a.K. antaŭ Kristo antes de Cristo
a.K.E. (= a.K.) antaŭ Komuna Erao antes de la era común
abs absoluta, absolute absoluto/a, absolutamente
AdE Akademio de Esperanto Academia de Esperanto
adj. adjektivo adjetivo
adr. adreso dirección
adv. adverbo adverbio
AEA Aŭstralia Esperanto-Asocio Asoc. Australiana de Esp.
afr. afranko, afrankita franqueo, franqueado
akk ankaŭ konata kiel (alinome) también conocido/a como
akuz. akuzativo acusativo
anst, anst. anstataŭ en vez de
Apr. Aprilo abril
ark. arkaismo, arkaisme arcaísmo, arcaicamente
art. artikolo artículo
atm. antaŭtagmeze antes de mediodía
Aŭg. Aŭgusto agosto
AV Akademia Vortaro Diccionario de la Academia
b.t. bonvolu turni por favor girar
BEA Brita Esperanto-Asocio Asoc. Británica de Esp.
bind. bindaĵo, bindita encuadernación, encuadernado
bk. bildkarto tarjeta ilustrada
broŝ. broŝurita en rústica
bv. bonvolu/bonvole por favor
C Centra Central
C. cendo, centimo céntimo (de dólar, de franco)
ĉ. ĉirkaŭ, ĉiuj, ĉio alrededor de, todos, todo
ĉap ĉapitro capítulo
cl centilitro centilitro
cm centimetro centímetro
CO Centra Oficejo Oficina Central
Dec. Decembro diciembre
del. delegito delegado
dir. direktoro director
div. diversaj diversas
d-rino, d-ino doktorino doctora
D-rino, D-ino Doktorino Doctora
d-ro, dro doktoro doctor
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
2
D-ro, Dro Doktoro Doctor
E eosto, oriento, eosta, orienta este, oriente, del este,
oriental
E-, e- Esperanto [-o vorto] [sustantivo] de Esperanto
e., eo, e-o, esp. esperanto esperanto
E., Eo, E-o, Esp. Esperanto Esperanto
EEU Eŭropa Esperanto-Unio Unión de Esperanto Europea
e-isto, esp-isto esperantisto esperantista
E-isto, Esp-isto Esperantisto Esperantista
ekskl. ekskluzive exclusivamente
ekz, ekz. ekzemple; ekzemplero(j) por ejemplo, ejemplar(es)
ekz-e ekzemple por ejemplo
ekz-o, ekzº ekzemplo ejemplo
ekz-ro ekzemplero ejemplar
eld. eldono, eldonis, eldoninto,
eldonita, eldonejo
edición, editó, editor,
editado/a, editorial
elp. elparolu pronuncia, pronúnciese
E-movado Esperanto movado movimiento de Esperanto
evi evitinda digno de evitar
f figurasence en sentido figurado
f. formo (speciala) forma (especial)
fam. familio familia
Feb. Februaro febrero
f-ino fraŭlino señorita
F-ino Fraŭlino Señorita
FK, F.K. Fundamenta Krestomatio Crestomatía Fundamental
fm familiara, familiare familiar, familiarmente
fr. sv. franko svisa franco suizo
g gramo gramo
g. genro género
ges-anoj gesamideanoj de las mismas ideas
ges-roj gesinjoroj señoras y señores
Ges-roj Gesinjoroj Señoras y Señores
GMT Grenviĉa Meza Tempo tiempo medio de Greenwich
gr. grupo grupo
h. horo hora
HEF Hispana Esperanto-Federacio Federación Española de E
HEJS Hispana E-Junulara Societo Sociedad Juvenil Española
de Esperanto
i.a. inter aliaj, interalie entre otras cosas
il. ilustrita ilustrado/a
il. pk. ilustrita poŝtkarto tarjeta postal ilustrada
ILEI Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj
Liga Internacional de Profesores Esperantistas
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
3
inf. infinitivo infinitivo
inĝ, inĝ. inĝeniero ingeniero
inkl. inkluzive inclusive
instr. instruisto profesor
int. internacia internacional
interj. interjekcio interjección
irk, i.r.p.k. internacia respondkupono cupón de respuesta int.
IS Internacia Seminario Seminario Internacional
ISE Internacia Semajnfino
Esperantista
Fin de Semana Esperantista
Internacional
j. jaro(j) año(s)
j.a.K. jaroj antaŭ Kristo años antes de Cristo
Jan. Januaro enero
jc. jarcento siglo
jen. jeno (monunuo) yen (unidad monetaria)
Jul. Julio julio
Jun. Junio junio
k kaj y
K kelvino(j) kelvin
k. kopeko kopek (centésima parte de un rublo)
k. sekv. kaj sekvantaj y siguientes
k.a., ka kaj aliaj y otros/otras
k.c., kc kaj ceteraj y demás
K.E. (= p.K.) Komuna Erao era común
k.e.p. kiel eble plej lo más… posible
k.e.p.b. kiel eble plej baldaŭ lo más pronto posible
k.m.a., kma kaj multaj aliaj y muchos/as otros/as
k.s., KS, ks kaj simile, kaj similaj y similares
kas. kasisto cajero
KCE Kultura Centro Esperantista Centro Cultural Esperantista
KD kompakta disko, kompaktdisko CD, disco compacto
k-do kamarado camarada
KEV Konciza Etimologia Vortaro Dicc. de Etimología Concisa
kf kultivoformo forma de cultivo
kg kilogramo(j) kilogramo(s)
kHz kiloherco kilohercio
k-ino kamaradino camarada (compañera)
k-io, ko. kompanio compañía
km kilometro(j) kilómetro(s)
kn kolektiva nomo nombre colectivo
konj. konjunkcio conjunción
Kp, kp. komparu compara, compárese
kr. krono (monunuo) corona (unidad monetaria)
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
4
ksk kaj sekvantaj y siguientes
ktp, k.t.p. kaj tiel plu, “ko to po” etcétera (y así mas)
L, l litro litro
L. Latino latín (idioma)
L.B. Londona Biblio Biblia de londinense
l.c. en la loko citita en el lugar citado
L.K. Lingva Komitato Comité Lingüístico
L.R. Lingvaj Respondoj Respuestas Lingüísticas
lab. laborista laborista, obrero/a (adj.)
lat. latina latino/a
laŭv. laŭvorte literalmente
LD lumdisko (kompaktdisko) disco compacto
let. letero carta
LI, L.I. Lingvo Internacia Idioma Internacional
lin. linio línea
LKK, L.K.K. Loka Kongresa Komitato Comité Local del Congreso
LLZ Lazaro Ludoviko Zamenhof Lazaro Ludoviko Zamenhof
m metro(j) metro(s)
M meza medio/a, mediano/a
m. mortinta en fallecido/a en
mag, mag. magistro maestro
maj. majuskle con mayúscula(s)
MET Mez-Eŭropa Tempo Hora de Europa Central
(CET)
min minuto minuto
min. minuskle con minúscula(s)
ml mililitro mililitro
mld, mlrd miliardo(j) mil(es) (de) millones (109)
mll mallongigo abreviatura
mln miliono(j) millón(es)
mm milimetro milímetro
N nordo, norda norte, del norte (nórdico/a)
n naskita, nomo nacido, nombre
n.b., N.B., NB notu bone toma nota
NASK Nord-Amerika Somera Kursaro Cursos de Verano en EEUU
Ndlr, N.d.l.R. Noto de la Redakcio Nota de la Redacción
nifo ne-indentigita fluganta objekto OVNI
Nov. Novembro noviembre
NPIV Nova Plena Ilustrita Vortaro de
Esperanto
Nuevo Diccionario Completo
Ilustrado de Esperanto
nro, n-ro numero número
ntr, ntr. netransitiva intransitivo
OET Orient-Eŭropa Tempo Hora de Europa Oriental (EET)
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
5
Okt. Oktobro octubre
OV Originala Verkaro (de Z.) Obra Original (de Z.)
p proprasence propiamente
p, p., pĝ. paĝo(j) página
p.a. per adreso de mediante la dirección de
p.K. post Kristo después de Cristo
par, § paragrafo párrafo
part. participo participio
pf propra- kaj figura-sence en sentido propio y figurado
PIV Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto
Diccionario Completo Ilustrado de Esperanto
PIV1 PIV de 1970 PIV de 1970
PIV2 PIV de 2002 (NPIV) PIV de 2002 (NPIV)
PIV2005 PIV, 2a eldono, korektita 2005 PIV 2ª ed. corregida 2005
pj pejorative peyorativamente
pk. poŝtkarto (tarjeta) postal
plil. plilarĝita ampliado/a
pm. poŝtmarko sello de correos
PMEG Plena Manlibro de Esperanta
Gramatiko (PMEG)
Manual Completo de
Gramática Esperántica
pp se paroli pri a propósito de, hablando de
pr proksimume aproximadamente
pr. prononcu pronúnciese
pref. prefikso prefijo
prep. prepozicio preposición
prez, prez. prezidanto presidente
prof, prof. profesoro profesor
proks. proksimume aproximadamente
pron. pronomo pronombre
prop. propozicio proposición
PS, P.S. postskribo, posta skribo posdata
ps. pseŭdonimo pseudónimo
ptm. posttagmeze de/por la tarde
PV Plena Vortaro Diccionario Completo
r.p.k. (internacia) respondkupono cupón de respuesta (int.)
rad. radiko raíz
red. redakcio, redaktis, redaktoro redacción, redactó, redactor
resp, resp. respektive respectivamente
ReVo Reta Vortaro Diccionario en Red
rig rigardu mira, mire, mírese
rim. rimarko, rimarkigo observación, advertencia
RIM. Rimarko Nota, Observación
s sekundo segundo
S sudo, suda sur, del sur (sureño/a)
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
6
s-ano(j) samideano(j) de la misma idea/ideología
SAT Sennacieca Asocio Tutmonda Asociación Mundial
Anacional
sek., sekr. sekretario secretario
SI Sistemo Internacia de Unuoj Sistema Int. de Unidades
simb. simbolo símbolo
sin sinuso seno (matemática)
sin. sinonimo sinónimo
s-ino, S-ino sinjorino, Sinjorino señora, Señora
sk subkomprenu
sp. specio especie
s-ro, S-ro sinjoro, Sinjoro señor, Señor
ss striktasence en sentido estricto
S-ta Sankta Santo/a, Sagrado/a
str. strato calle
subs. subspecio subespecie
subst. substantivo sustantivo
suf. sufikso sufijo
t.e., te tio estas esto es
t.n., tn tiel nomata(j) así llamado(s)/a(s)
TAKE Tutamerika Kongreso de
Esperanto
Congreso de Esperanto de
las Américas
TEJO Tutmonda Esperantista Junulara Organizo
Organización Juvenil Esperantista Mundial
tm. tutmonde en todo el mundo
tr, tr. transitiva transitivo
trad. tradukis, tradukinto, tradukita tradujo, traductor,
traducido
TTT Tut-Tera Teksaĵo WWW, red global mundial
U uesto, okcidento, uesta,
okcidenta
oeste, occidente, del oeste,
occidental
UEA Universala Esperanto-Asocio Asociación Univ. de Esp.
UK, U.K. Universala Kongreso (de E) Congreso Universal (de E)
UL Unua Libro Primer Libro
UN Unuiĝintaj Nacioj Naciones Unidas (ONU)
UV, U.V. Universala Vortaro Diccionario Universal
v., vd., Vd vidu véase
var. vari(aĵ)o variación
vol. volumo volumen
vs vastasence en un sentido amplio
Z Zamenhof Zamenhof
z. de zorge de (adresulo) a cargo de (destinatario)
ZEO Zamenhof-Esperanto Objekto(j) Objeto Esperanto-Zamenhof
zl. zloto zloty (moneda polaca)
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
7
NOTAS
antaŭ Komuna Erao (a.K.E.) / Komuna Erao (K.E.): Los términos Era
Común (EC) y antes de la Era Común (AEC) son alternativas para expresar épocas de una forma neutral a las religiones. Son equivalentes a después de
Cristo y antes de Cristo.
Akademio de Esperanto (AdE): La principal tarea de la Academia de Esperanto es conservar y proteger los fundamentos del idioma Esperanto y
controlar su evolución, de forma similar a la función de la Real Academia Española. Sus decisiones no tienen carácter obligatorio para los hablantes; esta
obligatoriedad sólo la posee el denominado Fundamento de Esperanto, fijado en el primer Congreso Universal de 1905. La Academia de Esperanto se creó en
1905 siguiendo una propuesta de L. L. Zamenhof. Al principio fue llamada Comité Lingüístico (Lingva Komitato), adoptando su actual nombre en 1948.
Akademia Vortaro (AV): El Diccionario Académico consiste en el Diccionario Universal (incluido en el Fundamento de Esperanto) y todas las adiciones y
correcciones del mismo, realizadas por el Comité de la Lengua en el pasado y por la Academia de Esperanto actualmente. Se usa el nombre específico
“Diccionario Académico” para evitar confusión con esta versión del Diccionario Universal, el cual tiene carácter inmutable por ser parte del Fundamento. El
Diccionario Académico es por tanto una versión actualizada y completada del Diccionario Universal.
Esperanto [-o vorto] (E-, e-): Cuando encontramos una abreviatura como
p.ej. E-movado, E-Unio, E-Federacio, etc., la “E-” equivale al español “de Esperanto”. Los ejemplos anteriores serían por tanto: movimiento de Esperanto
(Esperanto movado), Unión de Esperanto (Esperanto Unio) y Federación de Esperanto (Esperanto Federacio). La expresión Esperanto [-o vorto] significa
que la abreviatura E- (o e-) equivale a escribir Esperanto seguida de un
sustantivo, que en esperanto es una palabra con terminación en o (-o vorto).
Eŭropa Esperanto-Unio (EEU): La Unión Europea de Esperanto es una organización que agrupa a las organizaciones nacionales de Esperanto de los
Estados miembros de la Unión Europea, incluyendo a los países candidatos que aún no forman parte de la misma. Su función principal es representar el
movimiento esperantista europeo en los contactos con las instituciones de la UE, informando sobre el Esperanto y el fortalecimiento de su posición en los
países miembros, y contribuyendo en varios objetivos de la UE, en particular los relativos a los derechos humanos, la concienciación ecológica de los
ciudadanos, la igualdad de los derechos lingüísticos y la solidaridad en general.
Esperantisto (e-isto): Un esperantista es una persona que sabe y usa el esperanto para algún fin.
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
8
Fundamenta Krestomatio (FK): Según la RAE crestomatía significa colección
de escritos selectos para la enseñanza. La Crestomatía Fundamental es una colección de escritos selectos traducidos por Zamenhof para la enseñanza del
Esperanto. Está dirigida particularmente a aquellos que teniendo ya una base de Esperanto quieren comenzar a leer obras y textos en este idioma con la
tranquilidad de que el contenido de Fundamenta Krestomatia está o bien escrito o bien corregido por Zamenhof mismo, el creador del Esperanto.
Hispana Esperanto-Federacio (HEF): La Federación Española de Esperanto
fue fundada en 1947 y es una asociación sin ánimo de lucro, apolítica y aconfesional, cuyo único objetivo es el uso y la difusión del idioma internacional
esperanto y su cultura. Como parte activa del movimiento internacional en favor de los derechos
lingüísticos y de la difusión del esperanto como herramienta neutral y eficaz de comunicación entre personas de diferentes lenguas maternas, la Asociación
suscribe los principios expresados en el Manifiesto de Praga y es miembro de
UEA, organización de ámbito mundial que mantiene relaciones consultivas con la ONU y la UNESCO.
Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI): La Liga Internacional
de Profesores Esperantistas es una asociación especializada de profesores y enseñantes de Esperanto fundada en 1949. ILEI es una organización no
gubernamental con relaciones operacionales con Unesco.
Lingvaj Respondoj (L.R.): Respuestas Lingüísticas es un recopilatorio de aclaraciones y consejos de Zamenhof publicadas en diversas revistas
esperantsitas de la época donde da su respuesta a diversas preguntas formuladas por los lectores sobre el idioma esperanto.
per adreso de (p.a.) / zorge de (z. de): Estas abreviaturas se usan para
especificar que el destinatario se encuentra en una dirección postal (o de envío)
diferente a la suya propia. Generalmente se usa “p.a.” cuando el destinatario se encuentra en una empresa y “z. de” cuando vive temporalmente en casa de
otra persona. Ejemplo 1: carta dirigida al señor A a la atención del señor B, letero adresita al sinjoro B, z. de sinjoro A. Ejemplo 2: carta dirigida a la
empresa A a la atención del señor B, letero adresita al sinjoro B, p.a. entrepreno A. En ambos ejemplos el destinatario final es el señor B.
Es parecido a la abreviatura del español A/A (a la atención de), sólo que ésta indica el destinatario final, y las abreviaturas del esperanto p.a. y z. de indican
los intermediarios a través de los cuales se llega al destinatario final.
Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV): El Diccionario Completo Ilustrado de Esperanto es un diccionario monolingüe del idioma esperanto.
Editado por primera vez en 1970 por un amplio equipo de lingüistas y especialistas del idioma bajo el liderazgo de Gaston Waringhien y publicado por
la asociación Sennacieca Asocio Tutmonda (Asociación Mundial Anacional, SAT).
Es uno de los diccionarios más reconocidos en este idioma, al nivel del
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
9
Diccionario de la Real Academia Española para el español o el Duden del
alemán. Popularmente el PIV1 es el PIV del año 1970; el PIV2 o NPIV es el PIV del año
2002.
Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko (PMEG): El Manual Completo de la Gramática del Esperanto es un libro escrito por Bertilo Wennergren que explica
de manera fácilmente comprensible la gramática del esperanto. Está dirigido a todos aquellos esperantistas que desean estudiar la gramática, formación de
palabras, escritura y pronunciación del idioma internacional. Es principalmente una herramienta práctica de aprendizaje, no una obra teórica para lingüistas.
Sennacieca Asocio Tutmonda (SAT): La Asociación Mundial Anacional es una
asociación internacional sin ánimo de lucro fundada por Eugenio Lanti en 1921 que se dedica a fomentar la cultura y el aprendizaje entre las clases
trabajadoras. Tiene su sede en París, y utiliza el esperanto como lengua de
trabajo, porque no se limita a ningún país o cultura en particular, sino a las de todos en general.
Tutmonda Esperantista Junulara Organizo (TEJO): La Organización
Mundial de Jóvenes Esperantistas fue fundada en 1938 y es la sección juvenil de la Asociación Universal de Esperanto (UEA). TEJO organiza cada año un
Congreso Internacional de Jóvenes Esperantistas (Internacia Junulara Kongreso, IJK) en diferentes países de todo el mundo que dura
aproximadamente una semana, e incluye conciertos, presentaciones, excursiones y ocio.
Tut-Tera Teksaĵo (TTT): Literalmente Tejido de Toda la Tierra (del inglés
World Wide Web).
Universala Esperanto-Asocio (UEA): La Asociación Universal de Esperanto
fue fundada en 1908. Actualmente la UEA es la organización internacional más grande para los hablantes de esperanto y tiene miembros en 119 países. UEA
trabaja no solamente para difundir el esperanto, sino también para estimular la discusión sobre el problema lingüístico mundial y llamar la atención sobre la
necesidad de igualdad entre los idiomas. Se ocupa también de las relaciones oficiales con la ONU, la Unesco, la Organización Internacional para la
Estandarización y el International Information Centre for Terminology.
Unua Libro (UL): El Unua Libro (Primer Libro) fue la primera publicación que describe el idioma internacional Esperanto (en ese entonces llamado Lingvo
Internacia, “Idioma Internacional”). Fue inicialmente publicado en ruso el 26 de julio de 1887 en Varsovia y con los años fueron publicándose ediciones en ruso,
hebreo, polaco, francés, alemán e inglés. Este manual incluía el Padre nuestro, algunos versos de la Biblia, una carta, poesía, las 16 reglas del Esperanto y 900
raíces de vocabulario. Zamenhof dijo que “un idioma internacional, como un
idioma nacional, es propiedad común.” Zamenhof firmó su trabajo con el
ABREVIACIONES DEL ESPERANTO
10
seudónimo “Doktoro Esperanto” y el nombre “Esperanto” quedó como nombre
del idioma mismo (que en esperanto significa El que tiene esperanza o Esperanzado).