หลกการใชสารปองกนก าจดศตรพช
โดย นายพฤทธชาต ปญวฒโท
กลมงานวจยการใชสารปองกนก าจดศตรพช กลมกฏและสตววทยา ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช
ประสทธภาพ ประหยด ปลอดภย
การปองกนก าจดศตรพชวธผสมผสาน (Integrated Pest Management)
- การบรหารจดการศตรพช ใหมผลกระทบตอระบบ เกษตรนเวศนนอยทสด - การบรหารจดการศตรพชหลายๆ วธมากกวาจะเปน การใชสารปองกนก าจดศตรพชอยางเดยว - การบรหารจดการศตรพช ใหอยในระดบหรอต ากวาระดบ เศรษฐกจ ไมใชท าลายลางจนหมด
ท าไมถงตองมการใชสารปองกนก าจดศตรพช
ใหผลผลตเพมขน
มการระบาดอยางรนแรงของศตรพช
สามารถลดปรมาณการระบาดของศตรพชไดอยางรวดเรว
เปนวธการทงาย เกษตรกรสามารถปฏบตการไดเอง
ใหประสทธภาพในการปองกนก าจดไดทนตอการระบาด
คาใชจายในการปฏบตการถก และประหยด
ผลดของการใชสารปองกนก าจดศตรพช
1. มประสทธภาพ ใชงาย สะดวก ประหยดเวลา ราคาถก 2. ผลตเพมขน
ฝาย เพมขน 100 % ขาวโพด เพมขน 25 % มนฝรง เพมขน 35 % หอม เพมขน 150 %
ยาสบ เพมขน 125 % พชหว เพมขน 180 % พชตระกลถว เพมขน 160 % ผลผลตทางน านม เพมขน 15 %
ผลเสยของการใชสารปองกนก าจดศตรพช
- เกดการสะสมของพษตกคางในสตวและพช (biomagnification) - การใชอยางฟมเฟอย ไมสขมรอบคอบ และไมมประสทธภาพ - เกดการสะสมของพษตกคางในสตวเลยงและสตวปกผานหวงโซ อาหารมายงมนษย - เกดสารกอมะเรง (carcinogens) - เกดการเปลยนแปลงในยน (mutagens) - เกดรปรางผดปกต (teratogenesis) - เกดการสรางความตานทานของศตรพช - ตานทานขามกลม (cross resistance) - ตานทานหลายกลม (multiple resistance) - เกดการระบาดของศตรพชใหมๆ ขนมา
สารปองกนก าจดศตรพช (Pesticide)
สารเคมหรอสวนผสมของสารเคมทใชเพอปองกนก าจด ท าลาย หรอขบไล ดงดดและควบคมศตรพชซงไดแก แมลง โรคพช แบคทเรย เชอรา ไวรส วชพช ตลอดจนสตวศตรพช เชน หน นก ไสเดอนฝอยและอนๆ
การจ าแนกชนดของสารปองกนก าจดศตรพช (Classification of Pesticides)
- ชนดของศตรพชทก าจด (Type of pests controlled) - ลกษณะเขาท าลายศตรพช (Mode of entry) - ลกษณะการเกดปฏกรยาท าใหศตรพชตาย (Mode of action) -ลกษณะโครงสรางของสาร (Structure and chemical nature) - ลกษณะความรนแรงของการเปนพษ (Toxicity ratings)
ประเภทของสารปองกนก าจดศตรพช
- สารก าจดแมลง (Insecticides) - สารปองกนก าจดโรคพช (Fungicides) - สารก าจดวชพช (Herbicides) - สารก าจดไร (Acaricides) - สารก าจดหน (Rodenticides) - สารปองกนก าจดไสเดอนฝอย (Nematicides) - สารก าจดหอยและทาก (Mollusticides) - สารปองกนก าจดสาหราย (Algicides) - สารไลนก (Avicides)
แบงตามประเภทของศตรพช
Mode of entry (ทางเขาท าลาย)
สมผส (Contact poisons) - ถกตวตายโดยตรง (Direct contact poisons) - ถกตวตายโดยพษตกคาง (Residual contact poisons) : pyrethroid, chlorpyrifos, diazinon, methiocarb กนตาย (Stomach poisons) : Bt, NPV, เชอรา
Mode of entry (ทางเขาท าลาย)
ดดซม (Systemic) - ทางราก : กลม neonicotinoids - ทางใบ : dimethoate, pirimicarb, oxamyl Translaminar : abamectin, pyriproxyfen chlorpyrifos, spinosad, acephate สารรม (Fumigant) - methyl bromide, aluminium phosphine sulfuryl fluoride
Mode of action (MoA)
ลกษณะการเขาท าลายของสารปองกนก าจดศตรพช ตอเซลลทมชวตแตละชนดภายในศตรพช
หลกใหญของ MoA ของสารฆาแมลง
• Neuroactive insecticides - ชองวางระหวางเซลลประสาท (Synaptic) - สายประสาท (Axonal)
• Non-neuroactive insecticides - สารยบยงการสรางไคตน (Chitin synthesis) - สารยบยงการลอกคราบ (Ecdysone agonists/moulting disruptors) - สารยบยงการพฒนาเปนตวออน (Juvenile hormones) - สารท าลายเซลลกระเพาะอาหาร (Mid-gut receptors) - สารยบยงกระบวนการสรางพลงงาน (Oxidative phosphorylation) - สารยบยงการสงถายประจ (Mitochondrial electron transport Inhibitor) - สารยบยงการสรางไขมน (Inhibitors of Lipid synthesis) - สารยบยงการยดหดกลามเนอ (Inhibitors of muscle contraction) - สารไมจ าเพาะเจาะจง (Non-specific MoA) - สารไมทราบปฎกรยา (Unknown MoA)
• Neuroactive insecticides Synaptic action - สารยบยงการสรางเอนไซมคอลนเอสเทอรเรส (Acetylcholinesterase inhibitors) * Carbamate และ Organophosphate - สารยบยงสารกาบา (GABA-gate chloride channel antagonists) * Cyclodiene organochlorines และ Phenylpyrazole - สารเสรมฤทธ/ขดขวางสารนโคตนคอะซตลคอลน (Nicotinic Acetylcholine receptor agonist/antagonist * Neonicotinoid และ Nicotine - agonist * Nereistoxin - antagonist * Spinosyns - allosteric - สารกระตนปฏกรยาการแลกเปลยนคลอไรด (Chloride channel activators) * Avermectins และ Milbemycins - สารเสรมฤทธสารออกโตพามายเนอรจก (Octopaminergic agonist) * Amitraz
• Neuroactive insecticides (Cont.) Axonal action - สารขดขวางสมดลยของโซเดยม (Sodium channel modulators) * DDT * Methoxychlor * Pyrethroids * Pyrethrin - สารยบยงการถายประจโซเดยม (Voltage-dependent sodium channel blockers) * Indoxacarb * Metaflumizone
Non-neuroactive insecticides Chitin synthesis - Inhibitors of biosynthesis, type 0, Lepidoptera * Benzoylureas - Inhibitors of biosynthesis, type 1, Homoptera * Buprofezin Ecdysone agonist/moulting disruptors - Ecdysone agonist * Diacylhydrazines (tebufenozide, methoxyfenozide) - Moulting disruptor (diptera) * Cyromazine
Juvenile hormones - Juvenile hormone mimics * Juvenile hormone analogue (hydroprene, kinoprene, methoprene) * Fenoxycarb * Pyriproxyfen
Non-neuroactive insecticides (Cont.)
Mid-gut receptors - Microbial disruptors of insect midgut * B.t. israelensis * B.t. sphaericus * B.t. aizawai * B.t. kurstaki * B.t. tenebrionis - Other microbial agents (not bacteria)
Non-neuroactive insecticides (Cont.) Oxidative phosphorylation - สารยบยงการสราง ATP (Inhibitors of ATP synthase) * Diafenthiuron * Organotin miticide (Azocyclotin, Cyhexatin, Fenbutatin oxide) * Propagite * Tetradifon - สารขดขวางการถายประจโปรตรอน (Disruption of proton gradient) * Chlorfenapyr * DNOC
Non-neuroactive insecticides (Cont.) Mitochondrial Electron Transport Inhibitors (METI) - METI Complex II & III * Hydramethylnon * Acequinocyl * Fluacrypyrim - METI Complex I * Pyridaben, Tolfenpyrad * Rotenone - METI Complex IV * Aluminium phosphide * Cyanide * Phosphide
Non-neuroactive insecticides (Cont.)
Inhibitors of Lipid synthesis - Inhibitors of Lipid synthesis * Tetronic acid delivertives (Spirodiclofen, Spiromesifen) Inhibitors of Muscle contraction - Ryanodine receptor modulators * Diamides (Flubendiamide, Chlorantraniliprole )
Non-neuroactive insecticides (Cont.) Non-specific MoA - สารรม (Fumigant) * Alkyl halides (Methyl bromide) * Borax * Chloropicrin * Sulfuryl fluoride * Tartar emetic - สารยบยงการกนอาหาร (Selective feeding blocker) * Pymetrozine * Flonicamid - สารยบยงการเจรญเตบโตของไร (Mite growth inhibitors) * Clofentezine/Hexythiazox * Etoxazole
Non-neuroactive insecticides (Cont.)
Unknown MoA * Azadirachtin * Benzoximate * Bifenazate * Chinomethionat * Cryolite * Dicofol * Pyridalyl
Group 1 Acetylcholine esterase inhibitors
Group 1A
Group 1B
Group 2 GABA-gated chloride channel antagonists
Fipronil Ethiprole
Group 3 Sodium channel modulators
Group 4 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists/agonists
Group 5 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists (allosteric)
Group 6 Chloride channel/activators
Group 8 Compounds of unknown or non specific mode of action (Fumigants)
Group 7 Juvenile hormone mimics
Methyl bromide
Methoprene Pyriproxyfen
Abamectin Emamectin benzoate
Group 9 Compounds of unknown or non specific mode of action (selective feeding blockers)
Flonicamid
Group 10 Compounds of unknown or non specific mode of action (mite growth inhibitors)
Group 11 Microbial disruptors of insect midgut membranes
Hexythiazox
Bt and Bacillus sphaericus
Group 12 Inhibitors of oxidative phosphorylation, Disruption of ATP
Group 13 Uncouples of oxidative phosphorylation via Disruption of proton gradient
Group 14 Nicotinic acetylcholine receptor channel blockers
Propagite
Chlorfenapyr
Cartap hydrochloride
Group 15 Inhibitors of chitin biosynthesis type 0, Lepidoptera
Group 16 Inhibitors of chitin biosynthesis type 1, Homoptera
Group 17 Moulting disruptor, Diptera
Novaluron Diflubenzuron
Buprofezin
Cyromazine
Group 18 Ecdysone agonists/moulting disruptors
Group 19 Octopamineric agonists
Group 20 Mitochondrial complex III electron transport inhibitors
Amitraz
Hydramethylnon
Methoxyfenozide
Group 21 Mitochondrial complex I electron transport inhibitors
Group 22 Voltage-dependent sodium channel blockers
Group 23 Inhibitors of lipid synthesis
Tebufenpyrad
Indoxacarb
Spiromesifen
Tolfenpyrad
Group 25 – 27 vacant
Group 24 Mitochondrial complex IV electron transport inhibitors
Aluminium phosphide
Group 28 Ryanodine receptor modulators
Flubendiamide
Un Compounds with unknown mode of action
Dicofol Azadirachtin
IRAC Mode of Action Classification v 7.2 Main Group and
Primary Site of Action
Chemical Sub-group or examplifying Active
Ingredient
Active Ingredient
1 Acetylcholinesterase inhibitors
1A Carbamate Triazemate
Bendiocarb (เบนดโอคารบ), Benfuracarb (เบนฟราคารบ), Carbaryl (คารบารล), Carbofuran (คารโบฟราน), Carbosulfan (คารโบซลแฟน), Fenobucarb (ฟโนบคารบ), Isoprocarb (ไอโซโพรคารบ), Methiocarb (เมทโอคารบ), Methomyl (เมโทมล),Thiodicarb (ไทโอดคารบ)
Triazemate
1B Organophosphate
Acephate (อะซเฟต), Chlorpyrifos (คลอไพรฟอส),
Diazinon (ไดอะซนอล), Dimethoate (ไดเมโทเอต), Ethion
(อไทออน), Fenitrothion (เฟนโทรไทออน), Malathion
(มาลาไทออน), Omethoate (โอเมโทเอต), Phosalone
(โฟซาโลน), Pirimiphos-ethyl (พรมฟอส เอทล),
Profenofos (โพรฟโนฟอส), Prothiofos (โพรไทโอฟอส), Quinalphos (ควนาฟอส), Triazophos (ไตรอะโซฟอส), Trichlorfon (ไตรคลฟอน)
2 GABA-gated chloride Channel antagonists
2A Cyclodiene Organochlorines
Chlordane, Endosulfan, gamma-HCH (Lindane)
2B Phenylpyrazoles (Fiproles)
Ethiprole (อทโพรล), Fipronil (ฟโปรนล)
3 Sodium channel modulators
3A
Pyrethroids Pyrethrins
Bifenthrin (ไบเฟนทรล), Cyfluthrin (ไซฟลทรน), beta-Cyfluthrin
(เบตาไซฟลทรน), Cyhalothrin (ไซฮาโลทรน), lambda-
Cyhalothrin (แลมปดา ไซฮาโลทรน), gamma-Cyhalothrin
(แกมมาไซฮาโลทรน), Cypermethrin (ไซเพอรเมทรน), alpha-
Cypermethrin (แอลฟาไซเพอรเมทรน), Deltamethrin (เดลตาเมทรน), Etofenprox (อโทเฟนพรอกซ), Fenpropathrin (เฟนโพรพาทรน), Fenvalerate (เฟนวาลเรท), tau-Fluvalinate (เทา ฟลวา
ลเนต), Permethrin (เพอรเมทรน), Tralomethrin (ทราโลเมทรน)
3B
DDT
Methoxychlor
DDT
Methoxychlor
4 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists/antagonists
4A Neonicotinoids
Acetamiprid (อะเซททามพรด), Clothianidin (คลอไทอะนดน), Dinotefuran (ไดโนทฟแรน), Imidacloprid (อมดาโคลพรด), Thiamethoxam
(ไทอะมโทแซม)
4B Nicotine
Nicotine
5 Nicotinic Acetylcholine receptor agonists (allosteric)
Spinosyns
Spinosad (สปนโนแซด)
6 Chloride channel/activators
Avermectins, Milbemycins
Abamectin (อะบาเมกตน),
Emamectin benzoate (อมาเมกตน เบนโซเอท)
7 Juvenile hormone mimics
7A Juvenile hormone analogues
Hydropene, Kinoprene, Methoprene
7B Fenoxycarb
Fenoxycarb
7C Pyriproxyfen
Pyriproxyfen
8 Compounds of unknown or non- specific mode of action (fumigants)
8A Alkyl halides
Methyl bromide and other alkylhalides
8B Chloropicin
Chloropicin
8C Sulfuryl fluoride
Sulfuryl fluoride
8D Borax
Borax
8E Tartar emetic
Tartar emetic
9 Compounds of unknown or non- specific mode of action (selective feeding blockers)
9B Pymetrozine
Pymetrozine
9C Flonicamid
Flonicamid
10 Compounds of unknown or non- specific mode of action (mite growth inhibitors)
10A Clofentezine Hexythiazox
Clofentezine
Hexythiazox (เฮกซไทอะซอกซ)
10B Etoxazole
Etoxazole
11 Microbial disruptors of insect midgut membranes (includes trangenic crops expressing Bacillus thuringiensis toxins)
B.t. subsp. israelensis Bacillus thuringiensis subsp. israelensis
B. sphaericus Bacillus sphaericus
B.t. subsp. aizawai Bacillus thuringiensis subsp. aizawai
B.t. subsp. kurstaki Bacillus thuringiensis subsp. kurstaki
B.t. subsp. tenebrionis Bacillus thuringiensis subsp. tenebrionis
12 Inhibitors of oxidative phosphorylation, disruptors of ATP formation (inhibitors of ATP synthase)
12A Diafenthiuron
Diafenthiuron
12B Organotin miticides
Azocyclotin, Cyhexatin, Fenbutatin oxide
12C Propagite
Propagite (โพรพาไกท)
12D Tetradifon
Tetradifon
13 Uncouplers of oidative phosphorylation via disruption of proton gradient
Chlorfenapyr DNOC
Chlorfenapyr (คลอรฟนาเพอร)
DNOC
14 Nicotinic acetylcholine receptor channel blockers
Nereistoxin analogues
Bensultap (เบนซลแทป),
Cartap hydrochloride (คารแทป ไฮโดรคลอไรด)
15 Inhibitors of chitin biosynthesis type 0, Lepidopteran
Benzoylureas
Chlofluazuron (คลอรฟลอาซรอน),
Diflubenzuron (ไดฟลเบนซรอน),
Flucycloxuron (ฟลไซโคลซรอน),
Hexaflumuron (เฮกซาฟลมรอน),
Lufenuron (ลเฟนนรอน), Novaluron
(โนวาลรอน), Teflubenzuron (เทฟล เบนซรอน), Triflumuron (ไตร
ฟลมรอน)
16 Inhibitors of chitin biosynthesis type 1, Homopteran
Buprofezin
Buprofezin (บโพรเฟซน)
17 Moulting disruptor, Dipteran
Cyromazine
Cyromazine
18 Ecdysone agonists/moulting disruptors
Diacylhydrazines
Methoxyfenozide (เมททอกซฟโนไซด), Tebufenozide (ทบฟโนไซด)
19 0ctopaminergic agonists
Amitraz
Amitraz (อามทราซ)
20 Mitochondrial complex III electron transport inhibitors (Coupling site II)
20A Hydramethylnon
Hydramethylnon
20B Acequinocyl
Acequinocyl
20C Fluacrypyrim
Fluacrypyrim
21 Mitochondrial complex I electron transport inhibitors
21 A
METI acaricides
Fenpyroximate, (เฟนไพรอกซเมต)
Pyridaben, (ไพรดาเบน)
Tebufenpyrad (ทบเฟนไพเรด),
Tolfenpyrad (โทลเฟนไพเรด)
21 B
Rotenone Rotenone
22 Voltage-dependent sodium channel blockers
22A Indoxacarb
Indoxacarb (อนดอกซาคารบ)
22B Metaflumizone
Metaflumizone
23 Inhibitors of lipid synthesis
Tetronic acid derivatives
Spiromesifen (สไปโรมซเฟน)
24 Mitochondrial complex IV electron transport inhibitors
24A Phosphine
Phosphine
24B Cyanide
Cyanide
25 vacant
26 vacant
27 vacant
28 Ryanodine receptor modulators
Diamides
Flubendiamide, Chlorantraniliprole
Un Compounds with unknown mode of action
Azadirachtin Azadirachtin
Benzoximate Benzoximate
Bifenazate Bifenazate
Chinomethionat Chinomethionat
Cryolite Cryolite
Dicofol Dicofol (ไดโคลโฟน)
Pyridalyl Pyridalyl (ไพรดารล)
ปจจยในการใชสารปองกนก าจดศตรพชใหมประสทธภาพ
5. เลอกวธการพน
6. ค านงถงสภาพ แวดลอมขณะพน
8. ผพนทมคณภาพ
7. รจกผลตภณฑ
4. เลอกใชหวฉดและ เครองพนสาร
3. รจกเปาหมาย
1. รจกศตรพช
2. รจงหวะเวลาท เหมาะสม
ปจจยท 1 ศตรพช
ไรแดงแอฟรกน
เพลยไฟ
1. ตองทราบชนดของศตรพช ชววทยา นเวศวทยา
ปจจยท 1 ศตรพช
2. ตองทราบสถานการณการตานทานตอสารฆาแมลงของศตรพชในพนท
Insecticides Strains LD50 (µg g-1) Slope (±SE) RRa
Dinotefuran Susceptible 0.083 (0.056-0.111) 1.628±0.235 Chainat 0.092 (0.065-0.121) 1.759±0.243 1.1
Singhaburi 0.318 (0.227-0.412) 1.832±0.244 3.8 Suphanburi 0.728 (0.371-1.080) 1.305±0.227 8.7 Ethiprole Susceptible 0.009 (0.004-0.013) 1.363±0.236
Chainat 0.034 (0.022-0.046) 1.597±0.294 3.8 Singhaburi 0.044 (0.032-0.058) 1.829±0.309 4.9 Suphanburi 2.777 (1.981-3.738) 1.535±0.234 308.5 Imidacloprid Susceptible 0.178 (0.124-0.235) 1.724±0.241
Chainat 0.978 (0.774-1.222) 2.338±0.303 5.5 Singhaburi 1.307 (0.982-1.614) 2.664±0.394 7.3 Suphanburi 7.197 (5.478-8.758) 2.587±0.349 40.4 a RR (resistance ratio) = LD50 of the strain tested/LD50 of Susceptible strain.
ปจจยท 1 ศตรพช
ทมา พฤทธชาตและคณะ, 2554
ปจจยท 2 จงหวะเวลา
1. ใหตรงกบการระบาดของศตรพช 2. ส ารวจหาความหนาแนน ศตรพชและศตรธรรมชาต เชน ใชกบดกแสงไฟ สารลอ เพอทราบเวลาเกดของผเสอและ เวลาการวางไข หรอพบวาศตรธรรมชาตนอยกวาศตรพช ใหพนสาร 3. พนสารเมอพชถกท าลายเกนระดบเศรษฐกจ 4. พนสารในระยะทศตรพชออนแอ 5. พนสารในระยะทพชออนแอตอศตรพช
ปจจยท 2 จงหวะเวลา
คา LC50 ของสารเฟนวาลเอททหยดลงบนหนอนเจาะสมอฝายวยตางๆ
วยของหนอน ความยาวเฉลย (มม.)
น าหนกเฉลย (มก.)
LC 50
(ppm) 2
3
4
5
3.8
8.4
15.4
24.9
1.4
21.0
55.6
375.8
95
189
>1000
-
ทมา กนกพร, 2535
ปจจยท 2 จงหวะเวลา
ปจจยท 3 เปาหมาย
ปจจยท 3 เปาหมาย 1. สณฐานวทยาของทรงพม
ปจจยท 3 เปาหมาย 1. สณฐานวทยาของทรงพม (ตอ)
ปจจยท 3 เปาหมาย 2. ขนาดของเปาหมาย
ปจจยท 3 เปาหมาย 3. พนผวของเปาหมาย
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพนสาร
1. หวฉดชนดแรงดนของเหลว
1.1 แบบรปกรวย (cone type)
1.2 แบบรปพด (fan type)
1.3 แบบแรงปะทะ (impact type)
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
1.1 หวฉดแบบรปกรวย (cone type)
ละอองขนาดเลก - สารฆาแมลง,ไร,สาร ปองกนก าจดโรคพช
แรงดนทเหมาะสม - > 40 ปอนด/ตร. นว
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
1.2 หวฉดแบบรปพด (fan type)
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
ละอองเลกปานกลางขนกบรฉด/แรงดน ใชพนสารฆาแมลง โรคพช และวชพช ขนอยกบชนดและแรงดนท
ใช ก าจดแมลงและโรคพชใชแรงดนมากกวา 40 ปอนด/ตร. นว หรอ
> 3 บาร ก าจดวชพชหลงงอกใชระหวาง 15-30 ปอนด/ตร.นว หรอ 1-2
บาร หวฉดชนดนน าไปประกอบท าคานและหวฉดหลายหว (Boom &
Nozzles) ไดดทสด
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
1.3 หวฉดแบบแรงปะทะ (Impact type) (Deflector, Floodjet, Anvil)
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
เหมาะกบการพนก าจดวชพช
ใชแรงดนประมาณ 10-25 ปอนด/ตร.นว ส าหรบสารก าจดวชพชกอนงอก และ 20-30 ปอนด/ตร.นว ส าหรบสารก าจดวชพชหลงงอกชนดดดซม
ไมเหมาะทจะตดตงแบบคาน และหวฉดหลายหว
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
2. หวฉดแบบใชแรงลม
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
3. หวฉดชนดใชแรงเหวยง
ขนาดของละอองสารทเหมาะสมส าหรบเปาหมายแตละชนด
เปาหมาย ขนาดของละอองสาร (um) แมลงทบน 10-50 แมลงทอยบนใบพช 30-50 ใบพช 50-150 พนดน 250-500
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
ทมา : Matthews, 2000
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
แสดงจ านวนของละอองสารทสามารถคมศตรพชได สารปองกนก าจดศตรพช จ านวนละอองสาร (ละออง/ตร.ซม.) สารก าจดวชพช กอนเมลดงอก 20-30 หลงเมลดงอก 30-40 สารฆาแมลง (แมลงทวๆ ไป) 20-30 สารฆาแมลง (เพลยหอย เพลยแปง) 50-70 สารปองกนก าจดโรคพช 50-70
ปจจยท 4 หวฉดและเครองพน
ทมา : Matthews, 2000
“ Run off ”
ปจจยท 5 วธการพน
วธการพนสาร ปรมาตรของสารผสม (ลตร/ไร) พชไรและขาว ไมยนตนและไมพม น ามาก (High Volume HV) >96 >160 น าปานกลาง(Medium Volume MV) 32-96 80-160 น านอย (Low Volume LV) 8-32 32-80 น านอยมาก(Very Low Volume VLV) 0.8-8 8-32 ไมมการผสมน า(Ultra Low Volume ULV) <0.8 <8
ทมา : Matthews, 2000
ปจจยท 5 วธการพน
การพนสารแบบน ามาก (High volume, HV)
อตราการพน > 96 ลตร/ไร เครองพนสาร - ชนดใชแรงคน เชน เครองพนสารแบบสบโยกสะพายหลง - ชนดใชเครองยนต เชน เครองพนสารแบบแรงดนน าสง ขอเสย ละอองโต run-off ไมควรพนโชก ควบคมขนาดละอองสารไมได (20-500 ไมครอน) การกระจายไมสม าเสมอ
ปจจยท 5 วธการพน
การพนสารแบบน านอย (Low volume, LV)
อตราการพน พชผก 15-20 ลตร/ไร พชไร 8-32 ลตร/ไร ไมผล 32-80 ลตร/ไร เครองพนสารแบบใชแรงลมและ Airblast * ใหละอองสารขนาดเลกแทรกซอนด * ขนาดละอองใกลเคยง 80-150 ไมครอน * ลดปรมาณน า เพมจ านวนละออง
ลดปรมาณน า ไมลดสาร
ปจจยท 5 วธการพน
การพนสารแบบไมผสมน า (Ultra low volume, ULV)
อตราการพน พชไร 0.8-8 ลตร/ไร ไมผล 8-32 ลตร/ไร เครองพนสาร - ชนดจานหมน ประหยดเวลา แตตองศกษาการพน อยางละเอยด ตองมลมเลกนอย – กระจาย สารทใชสตรส าเรจ
ปจจยท 5 วธการพน
ปจจยท 5 วธการพน
วธการพนสารทความกวางแนวพนสาร 0.5 เมตร (พนครงโตะไปกลบ แบบเกษตรกร)
วธการพนสารทความกวางแนวพนสาร 1 เมตร (พนครงละ 1 โตะปลก)
ปจจยท 6 สภาพแวดลอม
ปจจยท 6 สภาพแวดลอม
การอยรอดของละอองสาร
ขนาดของละอองสาร (ไมโครเมตร)
ระยะเวลา (วนาท) อณหภมเปยกและแหงแตกตางกน (C0)
1 2 3 4 5 6 8
10 1.25 0.63 0.42 0.31 0.25 0.21 0.16 20 5.00 2.50 1.66 1.00 1.00 0.83 0.63 50 31.25 15.63 10.42 7.81 6.25 5.20 3.9 100 125.00 62.50 41.66 31.25 25.00 20.83 15.63 200 500.00 250.00 166.60 125.00 100.00 83.33 62.50 400 2,000.00 1,000.00 666.66 500.00 400.00 333.33 250.00
ปจจยท 6 สภาพแวดลอม
ปจจยท 6 สภาพแวดลอม
ทมา Wells and Fishel, 2011
ปจจยท 6 สภาพแวดลอม
ทมา Deer and Beard, 2001
1. พนชวงเชา หรอเยนกอนพลบค า
2. ไมพนขณะฝนตก หรอมแนวโนมฝนตก
3. ไมพนเมออณหภมสงมาก, ความชนสมพทธต า (<50%)
4. ไมพนเมอลมพดแรงตลอดเวลา (ความเรวลมไมเกน 5m/s)
5. ปรบสภาพน าใหเหมาะสม
ปจจยท 6 สภาพแวดลอม
ปจจยท 7 ผลตภณฑ
1. เลอกใชผลตภณฑทมคณภาพ
ปจจยท 7 ผลตภณฑ
2. อตราถกตองตามค าแนะน า สง/ต า (1) Dinotefuran (250 ml product ha-1 or 25 g ai ha-1 (2) Imidacloprid (75 g product ha-1 or 56.25 g ai ha-1 (3) Ethiprole (500 ml product ha-1 or 50 g ai ha-1 (4) Buprofezin (250 ml product ha-1 or 100 g ai ha-1
ปองกนก าจดเพลยกระโดดสน าตาล
ปจจยท 7 ผลตภณฑ
3. ชนดถกตอง ก าจดโรค/แมลง/วชพช
ปจจยท 7 ผลตภณฑ
4. คณสมบตทางกายภาพของสาร
ปจจยท 7 ผลตภณฑ
การผสมสาร ควรจะผสมตามล าดบดงน Wettable Powder (WP) ควรมาละลายน ากอนจะเทลงในถงผสมสาร Suspension Concentrates (SC) หรอ Flowable Suspension (FS) Water Dispersable Granule (WDG) Suspo – Emulsion (SE) Soluble Powders (SP) Emulsifiable Concentrates (EC) และ Emulsion Oil in Water (EW) Soluble Concentrates (SL) Wetting Agents และ Oil
สตรของสารปองกนก าจดศตรพช อนตรายขณะผสม/ขนสง ความเปนพษตอพช ผลตอเครองพนสาร ผลตกคางทมองเหน ผสมกบสตรอนๆ
Soluble powder (SP) อนตรายจากผงขณะหายใจ
ปลอดภย ไมเกดการสกกรอน
อาจจะมบาง ปานกลาง
Wettable powder (WP) อนตรายจากผงขณะหายใจ
ปลอดภย เกดการสกกรอน เหน ดมาก
Dry flowable/Water dispersible
Granules (DF/WDG)
ปลอดภย ปลอดภย เกดการสกกรอน เหน ด
Emulsifiable concentrate (EC) อนตรายจากการหกหรอกระเดน
อาจจะปลอดภย อาจมผลตอสวนผสมของยาง
ไมเหน ปานกลาง
Flowable (F/FL) อนตรายจากการหกหรอกระเดน
อาจจะปลอดภย อาจมผลตอสวนผสมของยางและสวนใหญสกกรอน
เหน ปานกลาง
Solutions (S/ES) อนตรายจากการหกหรอกระเดน
ปลอดภย ไมเกดการสกกรอน
ไม ปานกลาง
Dusts (D) อนตรายจากฝน ปลอดภย - เหน - Granules (G) ปลอดภย ปลอดภย - ไม -
Microencapsulated (CS) อนตรายจากการหกหรอกระเดน
ปลอดภย - - ปานกลาง
การเปรยบเทยบคณลกษณะของสารปองกนก าจดศตรพช
5. กลไกการเขาท าลายของสาร, การตานทานขามกลม และกลไกการตานทาน เปาหมายทเขาท าลายแมลงแบงเปน 3 ระบบ -ระบบประสาทและกลามเนอ (Nerve and Muscle Action) -ระบบทางพลงงาน (Energy metabolism) -ระบบการเจรญเตบโต (Growth regulation) เมอแบงออกเปนกลมของการเขาท าลายเปาหมายทเฉพาะเจาะจง สามารถแบงออกไดเปน 28 กลม
ปจจยท 7 ผลตภณฑ
การตานทานขามกลมสาร ปจจยท 7 ผลตภณฑ
ทมา Wen et al. 2009.
ปจจยท 8 ผพน
- Training - Safe use - License
ปจจยท 8 ผพน
ผลกระทบจากการใชสารปองกนก าจดศตรพช
อนตรายตอสงแวดลอม
อนตรายตอผใชสารปองกนก าจด
ศตรพช
อนตรายตอผบรโภคสนคา
สารปองกนก าจดศตรพช เขาสรางกายไดอยางไร
โดยทางปาก โดยทางผวหนง โดยทางจมก
สารเขาสรางกายทางผวหนง ล าดบการซมผ านทางผ วหน ง
เปรยบเทยบกบแขน (เทา) • ตา • อวยวะสบพนธ • ห • หนาผาก • ศรษะ • หนาทอง • ฝาเทา • องมอ
อตราการซมผานเปรยบเทยบกบแขน
ตา 12 เทา
ห 5.4เทา
หนาทอง 2.1 เทา
อวยวะสบพนธ 11.8 เทา
ฝาเทา 1.6 เทา
ศรษะ 3.7 เทา
องมอ 1.3 เทา
แขน 1 เทา
หนาผาก 4.2 เทา
สารเขาสรางกายทางระบบหายใจ
กอใหเกดความระคายเคองตอจมก ล าคอ ทางเดนหายใจสวนตน
และสะสมในปอด
มผลท าลายสมอง และอวยวะตางๆ ในรางกาย
การสมผสพษ
กอนการพนสาร หรอขณะเตรยมสาร ระหวางการพนสาร
หลงการพนสาร
การสมผสบนสวนตางๆ ของรางกายผพนสาร ในพชชนดตางๆ
พชตนเตย - สวนขา
ไมผล - สวนศรษะ
พชตนสง - สวนหนาอก
กอนพนสาร ตองทราบชนดศตรพชและความเสยหายทเกดขน ใชสารปองกนก าจดศตรพชเมอจ าเปนจรงๆ ปรกษากบผเชยวชาญเกยวกบการปองกนก าจดทเหมาะสม ใชเฉพาะสารทแนะน าเทานน หากมสารหลายชนดใหเลอก ใหเลอกชนด ทมพษตอสตวเลยงลกดวยนมนอยทสด และเลอกชนดทมพษตกคางสน อานฉลากใหเขาใจโดยเฉพาะค าเตอนใดๆ และตรวจสอบการปฐม พยาบาล เตรยมชดปองกนสารพษใหเหมาะสมกบการพน
กอนพนสาร ตอ... ผพนสารทท าการพนสาร Organophosphate และ Carbamate เปนจ านวน
มากและหลายครงควรตรวจวดเลอดโดยวดระดบ cholinesterase ระหวางปลกหลายครง
ตรวจเชคเครองพนสารวาสามารถใชไดอยางมประสทธภาพไมรวซมหรอบกพรอง
เตรยมเสอผาสะอาด น า ผาเชดตว และสบใหพรอม ตรวจสารฆาแมลงวาอยในสภาพทปกต เกบอยางมดชด หลกเลยงการสดดม
กลนหรอผงขณะอยในทเกบ บอกกลาวเพอนบานโดยเฉพาะผทเลยงผง น าสารไปในปรมาณทพอเพยงกบการพนสารแตละวน อยาเทหรอรนใสขวด
บรรจทกชนดทไมไดระบหรอเขยนไว หรอใสทบรรจอาหารหรอเครองดมหรอใสอาหารและเครองดมในขวดเปลาทเคยบรรจสารปองกนก าจดศตรพช
อานฉลากและท าความเขาใจ ในค าแนะน าทกครงกอนการใช
สงเกตเครองหมายเตอนพษภย ภาพสาธต และแถบสบนฉลาก
ระดบความเปนพษ
ของแขง ของเหลว ของแขง ของเหลว
la รายแรงมาก <5 <20 <10 <40
lb รายแรง 5-50 20-200 10-100 40-400
ll ปานกลาง 50-500 200-2,000 100-1,000 400-4,000
lll นอย >500 >2,000 >1,000 >4,000
ทางปาก ทางผวหนง
LD50 ของหนทดลอง
ชน ระดบความเปนพษ
คา LD50 ของสารปองกนก าจดศตรพช Chemical Oral LD50 value (mg/kg)
Ethyl alcohol 13700
Common salt 3300
Aspirin 1750
Phenobarbital 660
Stychnine 20
Amphetamine 5
Chlorothalonil 10000
Bromacil 5200
Benomyl 5000
Glyphosate 4300
Permethrin 4000
Fenvalerate 450
Chemical Oral LD50 value (mg/kg)
2,4 D 400-500
Carbaryl 400
Dimethoate 200-300
Deltamethrin 150
Pirimicarb 150
Paraquat 100-200
Methomyl 27
Monocrotophos 13-23
Azinphos-ethyl 9
Fensulfothrin 5-10
Parathion 3-6
Mevinphos 3-5
คา LD50 ของสารปองกนก าจดศตรพช
LD50 VS ปรมาณของเนอสารบรสทธ
Oral LD50 (mg/kg) Lethal amount
< 5 Few drops
50 One teaspoonful
500 35 g or 2 tabletspoons
5000 350 g
15000 1 kg
การก าหนดแถบส
แถบสแดง • พษรายแรง ถงรายแรงมาก
แถบสเหลอง • พษปานกลาง
แถบสน าเงน • พษนอย
เครองหมายสญลกษณ
1. สารชนดใด
2. ชอการคา
3. ชอสามญ
7. สตรยา
6. ทะเบยนวตถอนตราย
4. สารออกฤทธ
9. เปอรเซนตยา
10. แถบส
8. ปรมาณ
5. ตราสมาคม
11. วธการใช
15. การแกพษ
12. การเกบรกษา
13. ค าเตอน
14. การเกดพษ
17. บรษททผลต
16. วนทผลต
รองเทา
ถงมอ
เอยม
อปกรณลดเสยง
ชดกนสารเคม
หนากาก
กระบงหนา
• เตรยมชดปองกนสารพษ ใหเหมาะสม • สวมใสอยางถกตอง
อยาใชเครองมอทรวซม หรออยในสภาพช ารด
ใชวสดปองกนเพมเตม เปนการชวคราว
ในกรณเครองมอรวซม
ขณะผสมสาร (หยดและอานฉลาก)
ตองสวมใสชดปองกนสารพษทเหมาะสม
เลอกพนททหางจากคน และแหลงน า และควรมพนทกนน าได
ผสมสารแตพอเพยงทจะใชเทานน และอยาผสมสารมากกวาหนงชนดนอกจากทานมขอมล
ใหอยเหนอลมตลอดเวลา
ถาหากทานเปดถงพลาสตกใหใชวธตดอยาฉก
ตองมวสดส าหรบลางท าความสะอาดเสมอ
ขณะพนสาร (ปฏบตตามค าแนะน า) อยาใหคนทไมไดรบการฝกอบรมทางดานสารปองกนก าจดศตรพช
เขามาในบรเวณทพนสาร
อยาท างานคนเดยวเมอใชสารทมพษสง
อยาทงสารเคม และเครองมอไวโดยไมมใครควบคม
เลอกชวงเวลาการพนสารทเหมาะสม และควรหลกเลยงเมอลมพดแรงมาก
เรมพนจากดานใตลม และตองอยเหนอลมตลอดเวลา
ขณะพนสาร (ปฏบตตามค าแนะน า) ตอ... อยาพนในขณะชวงออกดอก อาจจะพนในชวงตอนเยนและอยาพน
เขาไปในทเลยงสตว
อยาเปาหวฉดดวยปาก ควรใชแปรงสฟน
ใหผพนสารไดมเวลาพกบางในชวงขณะทมการพนสาร
เมอตรวจเลอดและพบวามระดบของ cholinesterase ต ากวา ระดบปกตตองหยดท างานทเกยวของกบการพนสารปองกนก าจดศตรพชทนท
อยากอบหรอกวน สารเคมดวยมอเปลา
ใชเครองตวงวดทเหมาะสม และใชไมกวน
กระบงหนา หรอครอบตานรภย
เอยมหรอชดปองกนสารเคม
ถงมอปองกนสารเคม
หนากากปองกนสารเคม
ขนตอนการผสมสารก าจดศตรพชทเปนของเหลว
เขยาขวดสารก าจดศตรพชโดยการคว าขวดไปมา อยาเขยาแรงมากเกนไป
เตมน าสะอาดลงถงพนประมาณครงหนง
ตวงสารก าจดศตรพชโดยใชถวยตวง
เทสารก าจดศตรพชทตวงลงในถงพนอยางระมดระวง
ปดฝาขวดสารปองกนก าจดศตรพช
ใชน าท าความสะอาดถวยตวงสามครง โดยเทน าทท าความสะอาดลงในถงพน
ขนตอนการผสมสารก าจดศตรพชทเปนของเหลว
หากใชสารก าจดศตรพชหมดขวด ใหใชน าท าความสะอาดขวดสารเคมสามครง
โดยเทน าทท าความสะอาดลงในถง
เตมน าสะอาดลงในถงพน อยาเตมจนลน
กวนน าในถงพนดวยไมกวนทสะอาด
ปดฝาถงพนใหแนน
เกบขวดสารก าจดศตรพชและอปกรณตางๆไวในทปลอดภย
หางจากเดกและสตวเลยง
ส าหรบสารก าจดศตรพชทเปนผง
เตมน าสะอาดลงในถงพนประมาณครงหนง
ชงสารก าจดศตรพชตามจ านวนทตองการ
เทสารก าจดศตรพชทตวงลงในถงน าทเตมน าสะอาดไวแลว
เลกนอย
กวนสารก าจดศตรพชทผสมในถงน าใหทวจนมลกษณะคลายครม
ส าหรบสารก าจดศตรพชทเปนผง
เทลงในถงน า
ใชน าท าความสะอาดถงน าทผสมสารก าจดศตรพชสามครง
และเทน าทท าความสะอาดลงในถง
เตมน าสะอาดลงในถงพน อยาเตมจนลน
ปดฝาถงพนใหแนน
เกบภาชนะบรรจสารก าจดศตรพช และอปกรณตางๆ ไวในท
ปลอดภยหางจากเดกและสตวเลยง
เกณฑการเลอกหนากาก 1. สงเกตเครองหมายมาตรฐาน รบรองคณภาพ
เ
2. เลอกเทคโนโลยการกรองให
เหมาะกบสารพษทสมผส
3. สวมใสหนากากอยางถกตองและ
แนบสนทกบใบหนา
เทคโนโลยการกรอง สารพษทสมผส
เสนใย
ถานกมมนต
เสนใยใชดกจบฝน ละออง
ถานกมมนตใชจบไอระเหยสารเคม
อปกรณปกปองระบบหายใจ...เหลาน
ไมมมาตรฐานรบรองประสทธภาพการปองกน
กรองฝนทมขนาดเลกกวา 10 ไมครอน ไมได
สวมใสแลว...ไมแนบสนทกบใบหนา
เลอกท างานเฉพาะในชวงทมอากาศไมรอนนก และควรหลกเลยงเมอมลมพดแรงมาก
เรมพนจากดานใตลม และตองอยเหนอลมตลอดเวลา
อยาเปาหวฉดดวยปาก ควรใชแปรงสฟน
หลงการพนสาร เกบสารทไมไดใชและตองใสกญแจ
ลางท าความสะอาดเครองพนสารและเกบไวในโรงเกบ
ลางท าความสะอาดชดปองกนสารพษตลอดจนอปกรณตางๆ
อาบน าและสวมใสเสอผาทสะอาด
ถงหรอขวดบรรจสารทใชหมดแลวตองทบหรอบบใหแตก แลว ฝง และควรเลอกทฝงใหเหมาะสม โดยหางจากแหลงน า และเลอกดนทฝงชนดดนเหนยว ขดหลมลกประมาณ 1.50 เมตร และรองกนหลมดวยปนขาว และกลบทบดวยปนขาวอกครง
หลงการพนสาร ตอ...
กลองกระดาษทไมแปดเปอนสารเคมสามารถเผาไดยกเวนกลองพลาสตก
จดบนทกการปฏบตงานแตละครง
อยาอนญาตใหผอนเขาไปในบรเวณทพนสารอยางนอย 24 ชวโมงหรอตามค าแนะน า
ลางมอและหนาตากอน ดม กนหรอสบบหร
ท าความสะอาดรางกายและเสอผาดวยสบและน า
การเกบรกษาสารปองกนก าจดศตรพช สารทกชนดตองเกบรกษาใหหางจากเดก สตวเลยง และบคคลทไมเกยวของ และตองใสกญแจทกครง
โรงเกบตองสรางในพนททน าทวมไมควรจะเกดขน หรอควรสรางหางจากแหลงน าธรรมชาต หรออาจจะสรางใหมความมนคงและมลกษณะตางๆ ดงน – ปายและสญลกษณแสดงสารปองกนก าจดศตรพช เพอใหบคคลอนทราบและควรมปายหามสบบหร
– โรงเกบสารเคมตองอยหางจากอาหาร คน และสตว เมลดพนธ และชดปองกนสารพษ
การเกบรกษาสารปองกน ก าจดศตรพช ตอ...
– โรงเกบสารเคมตองมการระบายอากาศทด ไมรอนหรอเยน มากเกนไป ควรมพดลมระบายอากาศเพอลดอณหภม และกลน พนควรเปนซเมนต
– ควรเกบรกษาในทเยน แหง และไมถกแสงแดด
– ควรมสบ และน าอยใกลกบโรงเกบ
– ควรมทดบไฟ และชดปฐมพยาบาลตลอดจนเบอรโทรศพทฉกเฉน
Danger