ชอพช / ชอสามญ : เปลาใหญ ชอวทยาศาสตร : Croton persimilis Mull.Arg ชอเรยกในทองถน : เปาะ (ก าแพงเพชร), ควะว (กาญจนบร), เปลาหลวง (ภาคเหนอ) เซงเคคง สกาวา สกาวา สากวะ (กะเหรยง +แมฮองสอน), หาเยง (ชาน-แมฮองสอน), ควะว, เปวะ ชนดพช : เปนไมยนตนขนาดเลก ลกษณะประจ าพนธ / ลกษณะทางพฤกษศาสตร (ตน/ใบ/ดอก/ผล) ตนเปลาใหญ หรอเปลาหลวง จดเปนไมยนตนขนาดเลกเปนไมผลดใบ มความสงของตนประมาณ 8 เมตร เปลอกของล าตนเรยบ เปนสน าตาลมรอยแตกบางเลกนอย ทกงกานคอนขางใหญ ตามใบออน ยอดออน และชอดอก จะมเกลดสเทาเปนแผนเลกๆ ปกคลมอยทวไป โดยมกพบในตามปาเบญจพรรณ ปาดบแลว ปาผลดใบทมความสงไมเกน 950 เมตร ใบเปลาใหญ ใบเปนใบเดยว ออกเรยงสลบกน ลกษณะของใบเปนรปไข รปขอขนาน รปวงรแกมขอบขนานหรอเปนรปใบหอก ใบรยาว มความกวางประมาณ 5 – 10 เซนตเมตรและยางประมาณ 9 - 30 เซนตเมตร โคนใบและปลายใบแหลมหรอมน สวนขอบใบจกเปนซฟนไมสม าเสมอ ลกษณะของใบจะลลง ใบออนจะเปนสน าตาล สวนใบแกคอนขางเกล ยง หลงใบเรยบสเขยวเขม ทองใบมขนไมมาก ใบเมอแกจะเปลยนเปนสสมกอนรวงหลนลงมา สวนกานใบยาวประมาณ 1.3-6 เซนตเมตร และฐานใบมตอม 2 ตอม ดอกเปลาใหญ ออกดอกเปนชอทปลายกง ชอดอกมหลายชอ ชอดอกมความยาวประมาณ 12-22 เซนตเมตร ลกษณะต งตรง ดอกเปนแบบแยกเพศอยบนตนเดยวกนหรอแยกตน ดอกยอยมขนาดเลก กลบดอกมสเหลองแกมสเขยว ดอกจะทยอยบานจากโคนชอไปหาปลายชอ โดยดอกตวผเปนสขาวใส มกลบดอกส นจ านวน 5 กลบ ทโคนกลบดอกจะตดกน มกลบเล ยงเปนรปขอบขนานกวาง ๆ 5 กลบ หลงกลบเล ยงมเกลดสน าตาล โดยกลบดอกยาวเทากบกลบเล ยง มขนอยหนาแนน ทฐานดอกมตอมลกษณะกลม ๆ 5 ตอม มเกสรตวผ 12 อน เกล ยง สวนดอกตวเมยเปนสเหลองแกมเขยว มกลบดอก 5 กลบ กลบเลก ลกษณะเปนรปยาวแคบ ขอบกลบจะมขน ทโคนกลบดอกจะตดกน ปลายกลบดอกแหลม กลบเล ยงมลกษณะเปนรปขอบขนาน และรงไขเปนรปขอบขนาน มเกลด[1] โดยจะออกดอกในชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน[2],[3] ผลเปลาใหญ ผลออนสเขยว เมอแกผลจะแหงแตก ลกษณะของผลเปนรปทรงกลมแบน มพ 3 พ มขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 1 เซนตเมตร ผวเรยบ ดานบนแบน มเกลดเลกหางกน ในผลมเมลดลกษณะแบนร ยาวประมาณ 6 มลลเมตร[1],[9]โดยจะตดผลในชวงเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม

การใชประโยชน 1. ผลแกใชรบประทานได 2. ผลออนใชยอมผา 3. ไมเปลาใหญ สามารถน ามาใชเปนเช อเพลง สวนตนใชเล ยงครง 4. น ายางจากใบใชทาเพอใหความชมช นแกรมฝปากในชวงฤดหนาว 5. ใชเขายาอบสมนไพร ซงเปนต ารบยาอบสมนไพรสตรบ ารงผวพรรณใหมน ามนวล ชวยเพมการไหลเวยนของโลหต ชวยท าใหรางกายผอนคลาย แกอาการปวดเมอย แกผดผนคน ขบพษออกทางผวหนง โดยมใบเปลาใหญเปนสวนประกอบ และมสมนไพรอน ๆ อก คอ กระชาย ขม นชน ตะไคร ไพล ใบมะกรด ใบมะขาม ใบสมปอย ใบหนาด และวานน า แตไมควรใชต ารบยาน กบผทมความดนโลหตสง สตรต งครรภ เดกอายต ากวา 10 ป ผทไมสบาย รางกายออนเพลย อดนอน อดอาหาร เปนไขสง ปวดศรษะ คลนไส และผทเปนโรคไต[7] เอกสารอางอง 1. ฐานขอมลสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน. “เปลาใหญ“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.phargarden.com. [14 ธ.ค. 2013]. 2. ฐานขอมลพรรณไม องคการสวนพฤกษศาสตร กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. “เปลาใหญ“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.qsbg.org. [14 ธ.ค. 2013]. 3. โครงการจดท าฐานขอมลพชสมนไพรทส ารวจและวจยภายใตโครงการอนรกษพนธกรรมพช อนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ) มหาวทยาลยขอนแกน. ส านกงานโครงการอน เน อ งมาจากพระราชด า ร มหาวทยา ลยขอนแกน . “ เป ลา ใหญ “ . [ ออนไลน ] . เข าถ ง ไ ดจาก : orip.kku.ac.th/thaiherbs/. [14 ธ.ค. 2013]. 4. โครงการเผยแพรขอมลทรพยากรชวภาพและภมปญญาทองถนบนพ นทสง สถาบนวจยและพฒนาทสง (องคกรมหาชน). “Croton roxburghii N.P. Balakr.“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: eherb.hrdi.or.th. [14 ธ.ค. 2013]. 5. อทยานธรรมชาตวทยาสรรกขชาต คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล. “เปลาใหญ“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.pharmacy.mahidol.ac.th/siri. [14 ธ.ค. 2013]. 6. ฐานขอมลสมนไพร ในฐานสมนไพรแมโจ (ชวกโกมารภจจ) ในสวนพฤกษศาสตรกลวยไมรอยปสมเดจยา มหาวทยาลยแมโจ. “รายงานแสดงลกษณะของพชสมนไพร มหาวทยาลยแมโจ“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.mmp.mju.ac.th . [14 ธ.ค. 2013]. 7. มลนธสขภาพไทย. “อบสมนไพรบ ารงผวพรรณ“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.thaihof.org. [14 ธ.ค. 2013]. 8. ระบบจดการฐานความรดานความหลากหลายทางชวภาพ ส านกงานความหลากหลายทางชวภาพดานปาไม กรมปาไม. “เปลาใหญ“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: biodiversity.forest.go.th. [14 ธ.ค. 2013]. 9. ส านกงานหอพรรณไม ส านกวจยการอนรกษปาไมและพนธพช, กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. “เปลาหลวง“. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.dnp.go.th/botany/. [14 ธ.ค. 2013]

ภาพประกอบ