1
ดร. ฉนทนา เจรญศกด ผพพากษาหวหนาศาลประจา
กองผชวยผพพากษาศาลฎกา
เอกสารประกอบการบรรยายความรชนเนตบณฑต
ภาคหนง สมยท 73 (ภาคคา)
2
กฎหมายแรงงาน (หลกสตรเนตบณฑต)
พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541
พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518
พ.ร.บ. เงนทดแทน พ.ศ. 2537
พ.ร.บ. จดตงศาลแรงงานและวธพจารณา
คดแรงงาน พ.ศ. 2522
2
กฎหมายแรงงานสมพนธพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518
(28 มนาคม 2518 - ปจจบน)
(กจการเอกชน)
พระราชบญญตแรงงานรฐวสาหกจสมพนธ พ.ศ. 2543
(8 เมษายน 2543 - ปจจบน)
(รฐวสาหกจ)
3
ถ5
พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518
มผลใชบงคบตงแต
วนท 28 มนาคม 2518
ลกษณะกฎหมายแรงงานสมพนธ เปนกฎหมายท
กาหนดแนวทางปฏบตตอกนระหวางบคคลสองฝายคอ ฝายนายจาง และฝายลกจาง เพอใหบคคลทงสองฝายไดมความเขาใจอนดตอกน สามารถทาขอตกลงในเรองสทธ หนาท และผลประโยชนในการทางานรวมกนได
กาหนดวธการระงบขอขดแยงหรอขอพพาทแรงงาน ทเกดขนใหยตลงโดยรวดเรว และดวยความพอใจของทงสองฝายมากทสด
ทงน เพอใหเกดความสงบสขในอตสาหกรรม อนจะนามาซงความรง เ รองทาง เศรษฐกจและความมนคงของประเทศชาตเปนสาคญ
4
หมวด เนอหา มาตรา
ชอ, วนบงคบใช, ใชบงคบ, นยามศพท,
ตงสานกงานทเกยวของ
1 - 9
1 ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง 10 – 20
2 วธระงบขอพพาท 21 – 33
3 การปดงานและการนดหยดงาน 34 – 36
4 คณะกรรมการแรงงานสมพนธ 37 - 44
หมวด เนอหา มาตรา
5 คณะกรรมการลกจาง 45 – 53
6 สมาคมนายจาง 54 -85
7 สหภาพแรงงาน 86 – 111
8 สหพนธนายจางและสหพนธแรงงาน 112 – 120
9 การกระทาอนไมเปนธรรม 121 - 127
5
หมวด เนอหา มาตรา
10 บทกาหนดโทษ 128 - 159
บทเฉพาะกาล 160 - 163
ลกษณะสาคญ
เปนกฎหมายสงคม
มโทษทางอาญา
เปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย
(คาพพากษาฎกาท 1217 / 2535)
6
11
คาพพากษาศาลฎกาท 1217/2535 การนดหยดงานทกระทาโดยสหภาพแรงงานซงแจงขอเรยกรอง
ตอนายจาง ถอวาเปนการกระทาแทนลกจางทกคนทเปนสมาชกของ
สหภาพแรงงานดงกลาว และเมอไดมการแจงนดหยดงานโดยชอบแลว
สมาชกของสหภาพแรงงานนนทกคนกมสทธทจะนดหยดงานได ซงสทธ
ดงกลาวเกดขนตาม พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518 อน
เปนบทบญญตเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน แมลกจางบาง
คนจะไดทาหนงสอวามความประสงคจะเขาทางานตามปกตกหาทาให
สทธทจะหยดงานทมอยตามกฎหมายระงบไปไม การทลกจางดงกลาวไม
มาทางานในระหวางทยงอยในชวงระยะเวลานดหยดงานโดยชอบจะถอวา
เปนการละทงหนาทโดยไมมเหตผลอนสมควรมได
12
คาพพากษาศาลฎกาท 18660-18677 / 2557”เงนใดจะเปนคาจาง ตองเปนไปตาม พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541
มาตรา 5”
การทนายจางกบสหภาพแรงงานทาขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
กาหนดใหจาย “คาครองชพ” เปนรายเดอนทานองเดยวกบเงนเดอน โดยไม
ปรากฏวาเกยวของกบภาวะคาครองชพโดยเฉพาะหรอจายเพอชวยเหลออนใด
คาครองชพดงกลาวจงเปนคาจางทตองนาไปรวมคานวณคาลวงเวลา
ขอตกลงฯ ในสวนทไมใหนาคาครองชพไปคานวณคาลวงเวลา เปนการ
ฝาฝน พ.ร.บ. คมครองแรงงาน ฯ มาตรา 61ซงเปนกฎหมายเกยวกบความสงบ
เรยบรอย เปนโมฆะ ไมมผลใชบงคบ
7
13
คาพพากษาศาลฎกาท 8938 – 8992 / 2552
”คาครองชพ” ทนายจางจายใหเปนสวนหนงของคาตอบแทน
ในการทางาน จงเปน “คาจาง”
การทนายจางกบสหภาพแรงงานทาขอตกลงเกยวกบสภาพ
การจางมเงอนไขไมใหนาคาครองชพไปคานวณคาชดเชย และ
เงนอน ๆ ทคานวณจากคาจาง เปนการฝาฝน พ.ร.บ. คมครอง
แรงงาน ฯ ซงเปนกฎหมายเกยวกบความสงบเรยบรอย เปน
โมฆะ ไมมผลใชบงคบ
ระบบแรงงานสมพนธในกฎหมาย
ขนตอน / วธการในการระงบขอพพาทแรงงาน
การเรยกรอง (ม. 13 – 15)
การเจรจาตอรอง (ม. 16 – 17)
การไกลเกลย (ม. 21 – 22)
การชขาด (ม. 26 – 29)
การปดงานและการนดหยดงาน
(ม. 34 - 36)
C O L L E C T I V E B A R G A I N I N G
การคมครองระหวางใชสทธ
คมครองระหวางกระบวนการ (ม. 31)
การกระทาอนไมเปนธรรม (ม. 121 – 127)
การจดตงองคการลกจาง / นายจาง
หมวด 6 (สมาคมนายจาง)
หมวด 7 (สหภาพแรงงาน)
หมวด 9 (สหพนธ)
8
ระบบแรงงานสมพนธในกฎหมาย
J O I N T C O N S U L T A T I O N
คณะกรรมการลกจาง
- ทมาของคณะกรรมการลกจาง (มาตรา 45 – 46)
- บทคมครองกรรมการลกจาง (มาตรา 52)
นยามศพทสาคญ)
มาตรา 5 คาวา
“นายจาง” (ตวจรง, ตวแทน, รบมอบ)
“ลกจาง” (ตกลงทางานเพอรบคาจาง)
“สภาพการจาง” (...เกยวกบการจางหรอการทางาน)
“ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง” (เกยวกบสภาพการจาง)
“ขอพพาทแรงงาน” (...เกยวกบสภาพการจาง)
“การปดงาน” (...เนองจากขอพพาทแรงงาน)
“การนดหยดงาน” (...เนองจากขอพพาทแรงงาน)
9
17
คาพพากษาศาลฎกาท 5586 / 2539
แมจะเปน “ลกจางทดลองงาน” กมฐานะเปนลกจาง
ทไดรบความคมครองตามพระราชบญญตแรงงานสมพนธ
พ.ศ. 2518 มสทธทจะยนคารองตอคณะกรรมการแรงงาน
สมพนธกลาวหาวานายจางกระทาการอนไมเปนธรรมตาม
มาตรา 123 คณะกรรมการแรงงานสมพนธกมอานาจทจะ
วนจฉยคารองดงกลาวได
(ขอสอบความรชนเนตบณฑต สมยท 54 ปการศกษา 2544)
เงอนไขการจาง
เงอนไขการทางาน
กาหนดวนและเวลาทางาน
คาจาง
สวสดการ
การเลกจาง
ประโยชนอนของนายจางหรอลกจางอนเกยวกบการจางหรอการทางาน
ลกจางนายจาง
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
สภาพการจาง
10
416 / 2524 คาครองชพ = คาจาง / ผลประโยชน
เกยวของกบการจาง
4139 / 2530 การจดทพก / จายคาเชาบานใหลกจาง
6515 / 2543 การจดใหมพยาบาลประจาเรอเพอ
ความปลอดภยของลกจาง
สภาพการจาง=
สภาพการจาง=
3680 / 2532 การหกคาจางสงเปนคาบารง
สหภาพแรงงาน
4503 / 2545 นายจางอนญาตใหสหภาพ
แรงงานมททาการในบรษท
11
“ขอตกลง”เกยวกบ “สภาพการจาง”
ขอตกลง
เกยวกบสภาพการจาง
สมาคมนายจาง สหภาพแรงงาน
(ฝาย)
นายจาง
(ฝาย)
ลกจาง
สญญาจางแรงงาน
(ป.พ.พ. มาตรา 575)
ขอบงคบเกยวกบการทางาน
(พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 108)
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
(พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518)
12
ทมาของ “ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง”
เกดจากการ
ตกลงกน
(โดยชดแจง – ปรยาย)
เกดโดย
ผลของกฎหมาย
มาตรา
5
มาตรา10 วรรคสาม
องคประกอบ “ขอตกลงฯ (มาตรา 5)
ขอ
ตกลงระหวาง
2 ฝาย
เกยวกบ
สภาพ
การจาง
13
25
คาพพากษาศาลฎกาท 3635 / 2525
ประกาศนโยบายเลอนขนพนกงานโดยทาเปน
หนงสอถงผจดการฝายพนกงาน ยงไมเปนขอตกลง
เกยวกบสภาพการจาง
ตอมาสหภาพแรงงานยนขอเรยกรอง และ
นายจางตกลงรบเอาประกาศดงกลาวใหมผลใชบงคบ
ประกาศนนจงเปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
26
คาพพากษาศาลฎกาท
9403 - 9495 / 2538
การตกลงอนจะกอใหเกดขอตกลง
เกยวกบสภาพการจางนน หาได
จาตองเฉพาะการตกลงโดยชดแจงไม
อาจมการตกลงโดยปรยาย กได
14
27
28
คาพพากษาศาลฎกาท 2210 / 2523
นายจางประกอบกจการผลตและจาหนายสรา
ตกลงใหลกจาง มสทธซอสราในราคาตากวาราคาท
จาหนายทวไป ถอเปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
คาพพากษาศาลฎกาท 3676 / 2524
นายจางใหลกจางไดรบสวนลดคาไฟฟา ถอเปน
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
15
29
คาพพากษาศาลฎกาท 651 / 2531
นายจางตกลงรบภาระออกภาษเงนไดบคคล
ธรรมดาแทนลกจาง ถอเปนขอตกลงเกยวกบสภาพ
การจาง
คาพพากษาศาลฎกาท 3676 / 2524
นายจางตกลงจายเงนสงเคราะหใหลกจางเมอออกจากงาน
เพราะเกษยณอาย เปนสวสดการ หรอประโยชนอนเกยวกบการ
จางหรอการทางาน ถอเปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
30
คาพพากษาศาลฎกาท 1306 / 2557
ขอตกลงระหวางนายจางกบสหภาพแรงงานระบวา
“นายจางจะใชแรงงานจากบรษทผรบเหมาชวยไมเกน 25 % ของ
ลกจางทงหมด ถาจาเปนเพมไดไมเกน 30 %” ถอเปนเงอนไข
การจางหรอประโยชนอนของลกจาง เพราะหากนายจางรบลกจาง
เหมาชวงไปเรอย ๆ จะทาใหสดสวนของลกจางตามสญญาจาง
โดยตรงลดลง อาจสงผลกระทบโดยตรงตอคาจางและสวสดการ
ของลกจาง
จง “เปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง”
16
31
คาพพากษาศาลฎกาท 8114 - 8868 / 2546
นายจางจายเงนโบนสใหแกลกจางตลอดมาจน
เปนปกตวสย โดยไมไดคานงถงผลประกอบการหรอ
กาไรสทธ แตถอตามอายงานและผลงานของลกจาง
ถอเปนขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง ผกพนนายจาง
ตองถอปฏบต
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง=
3680 / 2532 การหกคาจางสงเปนคาบารง
สหภาพแรงงาน
4503 / 2545 นายจางอนญาตใหสหภาพ
แรงงานมททาการในบรษท
17
สถานประกอบกจการทมลกจาง 20
คนขนไป จดใหม
ใหทาเปนหนงสอ
ขอบงคบเกยวกบการทางาน
= ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
34
คาพพากษาศาลฎกาท 8396 - 8399 / 2550
ขอบงคบเกยวกบการทางานตาม
กฎหมายคมครองแรงงาน เปนขอตกลงเกยวกบ
สภาพการจางตาม พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ.
2518 มาตรา 10 วรรคสาม ดวย
18
35
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
การแกไขเพมเตม
เปนคณแกลกจาง ไมเปนคณแกลกจาง
ทาไดทนท
มผลบงคบ
ทาไมได
ไมมผลบงคบ
ตองแจงขอเรยกรองตอลกจางและดาเนนการ
ตามกฎหมายจนมขอตกลงเกยวกบสภาพการจางฉบบใหม
การแกไขเพมเตม
ขอตกลงฯ
19
37
คาพพากษาศาลฎกาท 2498 / 2529
เปลยนแปลง “กาหนด
เกษยณอาย” โดยไมไดแจงขอเรยกรอง
และไมเปนคณแกลกจาง
= ไมมผลบงคบ
38
คาพพากษาศาลฎกาท 9017 / 2550
ขอบงคบฯ ระบวา “หากจาเปนนายจาง
สามารถกาหนดเวลาทางานนอกเหนอจากเวลา
ทางานปกตได” เดมมเวลาทางาน 7 – 16 น.
นายจางประกาศเวลาใหมเปน 2 ชวง คอ 7 –
16 น. และ16 – 1 น. ทาใหลกจางรบภาระ
เกนไป
= เปลยนแปลงไมเปนคณ ไมมผลใชบงคบ
20
39
ไมเปนคณ ไมมผลใชบงคบ
คาพพากษาศาลฎกาท 2019 - 2022 / 2523
นายจางเปลยนแปลงเวลาทางานและเพม
ชวโมงการทางาน จาก 7 ชม. เปน 8 ชม.
โดยลกจางไมยนยอม และไมแจงขอ
เรยกรอง
40
ไมใชเปลยนแปลงสภาพการจาง
3066 - 3189 / 2548 นายจางประกาศ
กาหนดเวลาทางานปกตไวไมเกนสปดาหละ 48
ชวโมง แตในทางปฏบตใหลกจางบางกลมทางานไม
เกนสปดาหละ 40 ชวโมง
นายจางมสทธประกาศยกเลกทางปฏบตโดยให
ลกจางทกกลมทางานไมเกนสปดาหละ 48 ชวโมงได
21
ท ขอพจารณา ทาไดทนท ตองทาตามขนตอนกอน
1 ไมเปน การเปลยนแปลง
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
2 เปน “การเปลยนแปลง”
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
ทเปนคณ (มผลทนท)
3 เปน “การเปลยนแปลง”
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
ทไมเปนคณ (ลกจางยอม)
ท ขอพจารณา ทาไดทนท ตองทาตามขนตอนกอน
4 เปน “การเปลยนแปลง”
ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
ทไมเปนคณ (ลกจางไมยนยอม)
22
43
1. แจงขอเรยกรอง (ม.13 – 15)
2. เจรจา (ม.16 -17)
3. ไกลเกลย (ม.21 – 22)
4. มาตรการแรงงานสมพนธ (ม.23 – 30, 34)
(ชขาด / ปดงาน / นดหยดงาน)
นายจาง ทประสงคจะเปลยนเวลาทางาน, วนหยด,
สวสดการ, ระเบยบขอบงคบ … หรอ
ลกจาง ทประสงคจะไดรบคาจาง, สวสดการ, มความ
มนคงในการทางาน… เพมขน
ตองแจงขอเรยกรองตออกฝายหนงเปนหนงสอ
การแกไขเพมเตม
ขอตกลง
23
45
ขอเรยกรอง
ขอเรยกรอง ตองเปนหนงสอ
โดยมรายชอผเขารวมในการ
เจรจาไมเกน 7 คน
24
กรณนายจางแจงขอเรยกรอง
ทาเปนหนงสอ
ระบชอผเขารวมในการเจรจาไมเกน 7 คน
1739 /2525 ปดประกาศ + สงสาเนา
ใหหวหนาแผนกทราบเพอ
ชแจงแกลกจาง
กรณลกจางแจงขอเรยกรอง
(ม. 13)
ลกจางมไดเปนสมาชกสหภาพแรงงาน
ทาเปนหนงสอ
มรายชอ + ลายมอชออยางนอย 15 %
ของลกจางซงเกยวของกบขอเรยกรอง
(1)
25
กรณลกจางแจงขอเรยกรอง
(ม. 15)
ลกจางเปนสมาชกสหภาพแรงงาน
ทาเปนหนงสอ
แจงขอเรยกรองโดยสหภาพแรงงาน
ไมตองมรายชอ + ลายมอชอลกจาง
(2)
* ตองมลกจางในสถานประกอบกจการนนเปนสมาชกเกนกวา 20 % *
สมาคมนายจาง
(1) โดย องคการนายจาง
สหภาพแรงงาน
(2) โดย องคการลกจาง
26
การรบขอเรยกรอง
ฝายท รบขอเรยกรอง ตองแจงชอ
ตนเอง หรอผแทนเปนหนงสอ ใหฝายท
แจงขอเรยกรองรบทราบ โดยมชกชา
(ม. 16)
52
27
(ม. 16)
ตองเรมเจรจาภายใน 3 วน
นบแตวนทไดรบขอเรยกรอง
เจรจากนตอไปกครงกได
เจรจากนนานเทาใดกได
54
ผลของการเจรจา
ตกลงกนได 1. ทาขอตกลงฯ ตามแบบ
(มาตรา 18)
2. ใชไดนานเทาใด
(มาตรา 12)
3. ผกพนใคร? (มาตรา 19)
4. หามทาสญญา
ขดแยงฯ (มาตรา 20)
ตกลงกนไมได
เกดเปน
“ขอพพาทแรงงาน”
ดาเนนการตอไป
หรอ
28
(ม. 18)
ทาเปนหนงสอ
ลงลายมอชอ ฝายนายจาง และฝายลกจาง
ประกาศโดยเปดเผย ณ ททางานอยางนอย 30 วน
เรมประกาศภายใน 3 วน นบแตตกลงกน
นาไปจดทะเบยนภายใน 15 วน นบแตตกลงกน
หนาทนายจาง
คาพพากษาศาลฎกาท 5191 / 2539
บนทกขอตกลงฯ
มนายจางลงลายมอชอฝายเดยว
= ขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง
29
นายจาง - ลกจาง ตกลงกน
มผลตามระยะเวลานน(แตไมเกน 3 ป)
(1)
นายจาง - ลกจาง ไมไดตกลงกน
มผล 1 ป นบแตวนทไดตกลงกน
(2)
หากสนสดเวลาตาม (1) และ (2)
มผลตอไปอกคราวละ 1 ป
(3)
(ม. 12)
(1) กรณ ลกจางแจงขอเรยกรองเอง
= ผกพนลกจางทลงลายมอชอในขอเรยกรอง
/ ผเขารวมประชม
(2) หากมลกจางเขารวมแจงขอเรยกรองเกน 2 ใน 3
(3) หากสหภาพมสมาชกเกน 2 ใน 3 ของลกจางทงหมด
= ผกพนลกจางทกคนในสถานประกอบกจการ
(ม. 19)
30
คาพพากษาศาลฎกาท 4648 – 4685 / 2531
ลกจาง มได เปนสมาชกสหภาพแรงงาน
มได ลงลายมอชอในขอเรยกรอง
มได เขารวมประชมเลอกตง
ไมปรากฏวาสหภาพแรงงานมสมาชกเกน 2 ใน 3
ขอตกลงไมผกพนลกจางดงกลาว
แฟมตอไป
คาพพากษาศาลฎกาท 5455 – 5565 / 2544
ขอตกลงฯ ทเกดใหมจะผกพนเฉพาะลกจาง
ซงทางานกบนายจางในขณะทาขอตกลงฯ เทานน
ลกจางลาออกกอนทนายจางกบสหภาพ
แรงงานจะทาขอตกลง ฯ
ขอตกลง ฯ ดงกลาวจงไมผกพนโจทก
แฟมตอไป
31
61
การทาสญญาขดแยงขอตกลง
เมอ “ขอตกลงฯ” มผลใชบงคบ
หาม! นายจางทาสญญาจางกบ
ลกจาง
ขด / แยง กบขอตกลง
เวนแต! เปนคณแกลกจางยงกวา
(ม. 20)
62
คาพพากษาศาลฎกาท 4208 / 2530
ระเบยบทนายจางประกาศใช มไดเกด
จากการแจงขอเรยกรอง
= ไมอยในบงคบ
มาตรา 19 และ มาตรา 20
ฎกาท 5506/2538 วนจฉยทานองเดยวกน
32
63
คาพพากษาศาลฎกาท 9071 / 2547
ระเบยบการจายเงนบาเหนจทนายจางจด
ใหลกจางทกคน มใชสวสดการทเกดจากการแจงขอ
เรยกรอง เมอลกจางยนยอมใหเงนบาเหนจเปนเงน
สะสม และใหถอวาเงนสะสมเปนคาชดเชย
ขอตกลงดงกลาวไมขดมาตรา 20 มผลใชบงคบ
64
คาพพากษาศาลฎกาท 4301 - 4302 / 2548
นายจางแกไขขอบงคบฯ โดยกาหนด
ระยะเวลาทดลองงานจาก 115 วน เปน 1 ป เปนการ
แกไขเปลยนแปลงขอตกลงฯ ทเกดจากการยนขอ
เรยกรองทขดแยงกบขอตกลงฯ ทมผลใชบงคบ การท
นายจางทาสญญาขดกบขอตกลงฯ ทมผลใชอย ซงไม
เปนคณแกลกจาง ตกเปนโมฆะ ตาม ป.พ.พ.
มาตรา 150
33
65
คาพพากษาศาลฎกาท 1707 / 2527
ลกจางทเขามาทางานหลงขอตกลงฯ
มผลใชบงคบ
= ไดรบความคมครอง ตามมาตรา
20 ดวย
ขอพพาทแรงงาน
เมอแจงขอเรยกรองแลว...
ไมเจรจาภายใน 3 วน นบแต
วนรบขอเรยกรอง
เจรจาครงแรกใน 3 วน แตตอมาตกลงกน
ไมได
ถอวาม “ขอพพาทแรงงาน” เกดขน(ม. 21)
34
67
การแจงขอพพาทแรงงาน
ฝายแจงขอเรยกรองม
หนาทแจงเปนหนงสอให
“พนกงานประนอมขอพพาท
แรงงาน” ทราบภายใน 24
ชวโมงนบแตเวลาทเกดขอ
พพาทแรงงาน
(ม. 21)
35
69
คาพพากษาศาลฎกาท 6535 - 6775 / 2543
สหภาพแรงงาน ท. ทาหนงสอแจงพนกงานประนอม
ขอพพาทแรงงานทราบตามมาตรา 21 ในวนอาทตย ซง
เปนวนหยดราชการ โดยนาไปยนตอ ส. ซงทาหนาทเปน
เวรประจาการของพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน
ถอไดวา สหภาพแรงงาน ท. ไดแจงขอพพาท
แรงงานเปนหนงสอตอพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน
(ชอบดวยมาตรา 21) แลว
การไกลเกลยขอพพาทแรงงาน โดยพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน
ระยะเวลาไกลเกลย = 5 วน
ผลการไกลเกลย
ทาขอตกลงเปนหนงสอ
ลงลายชอผแทนสองฝาย
นายจางประกาศ + จดทะเบยนตกลงกนได
ขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมไดตกลงไมได
(ม.22)
36
71
ผลของการไกลเกลย
ตกลงกนได 1. ทาขอตกลงฯ ตามแบบ
(มาตรา 18)
2. ใชไดนานเทาใด
(มาตรา 12)
3. ผกพนใคร? (มาตรา 19)
4. หามทาสญญา
ขดแยงฯ (มาตรา 20)
ตกลงกนไมได
เกดเปน
“ขอพพาทแรงงาน
ทตกลงกนไมได”
ดาเนนการตอไป
หรอ
72ชขาด (บงคบ / สมครใจ) – นายจางปดงาน - ลกจางนดหยดงาน
37
วธการ การใชมาตรการแรงงานสมพนธ มาตรา
1 กจการสาคญ / สถานการณพเศษ
: เขาสการชขาดโดยบงคบ (ค.ร.ส.)
23 - 25
2 กจการทวไป
: ตงผชขาดโดยสมครใจ
: นายจาง “ปดงาน”
: ลกจาง “นดหยดงาน”
26 – 29
34
34
คาวนจฉยของ ครส. และคาชขาดของผชขาด มผลใชบงคบ 1 ป (ตามม. 30)
การระงบขอพพาทแรงงานในกจการสาคญขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได
คณะกรรมการแรงงานสมพนธ
อทธรณตอ รมต.กระทรวงแรงงาน
ภายใน 7 วนคกรณไมพอใจ
พจารณา – วนจฉยภายใน 30 วน
รมต. วนจฉยภายใน 10 วน
เวนแต วนจฉยโดยฝาฝนกฎหมายไมมอานาจ ปราศจากหลกฐาน / เหตผล ขด / แยงหลกฐาน ไมชอบดวยกฎหมายในการฟงขอเทจจรงหรอไมสจรต
เปนทสด
(ม. 23)
38
การชขาดขอพพาทแรงงานโดยสมครใจ
เมอมขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได
ในกจการทวไป นายจางและลกจางตกลง
กนตงผ ชขาด (คนเดยวหรอหลายคนกได)
เพอชขาดขอพพาทแรงงานนนได
(ม. 26)
หนาทของผชขาด
กอนพจารณา
แจงเปนหนงสอใหนายจาง /
ลกจางทราบ
กาหนดวน – เวลา สงคา
ชแจง
กาหนดวน – เวลา –
สถานท ทพจารณา
ภายหลงพจารณา ทาคาชขาดเปนหนงสอ
โดยมขอความตามมาตรา 29
สงใหทราบภายใน 3 วน
นาคาชขาดไปจดทะเบยนภายใน 15 วน
(ม.27 - 29)
39
ระยะเวลาใชบงคบ
คาวนจฉยของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ
คาวนจฉยอทธรณของรฐมนตร
คาชขาดของคณะกรรมการแรงงานสมพนธ
คาชขาดขอพพาทแรงงาน
= มผลใชบงคบ 1 ป นบแตวนจฉย / ชขาด
(ม. 30)
การปดงาน / การนดหยดงาน
กรณทหามปดงาน / นดหยดงาน
ไมเคยมขอตกลง / คาชขาด + ยงไมมการแจงขอเรยกรอง
อยในระหวางดาเนนการเจรจา ไกลเกลย ชขาด
อยในระหวางการบงคบใชขอตกลง คาวนจฉย คาชขาด
ยงไมไดแจงใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน และอกฝายทราบลวงหนา 24 ชวโมง
(ม. 34)
40
การปดงาน / การนดหยดงาน
กรณทปดงาน / นดหยดงานได
เมอม “ขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได”
เมอมขอตกลงฯ และอกฝายไมปฏบตตาม หรอ
เมอมคาชขาดฯ และอกฝายไมปฏบตตาม และ
แจงใหพนกงานประนอมขอพพาทแรงงาน และอกฝายทราบลวงหนา 24 ชวโมงแลว
80
คาพพากษาศาลฎกาท 1589 - 1605 / 2543
โจทกทง 62 เปนลกจาง ใชสทธนดหยดงานในวนท
6 ตลาคม 2540 เวลา 8 น. แจงเปนหนงสอให
นายจางทราบเมอวน 5 ตลาคม 2540 เวลา 15 น.
เปนการแจงลวงหนากอนนดหยดงานไมถง 24
ชวโมง เปนการนดหยดงานโดยไมชอบ
41
81
คาพพากษาศาลฎกาท 16966 - 17658 / 2556
นายจางแจงตอสหภาพแรงงานและพนกงานประนอมขอพพาท
แรงงานแลววา ไมประสงคจะเจรจาไกลเกลยตอไป มผลเทากบเกด
“ขอพพาทแรงงานทตกลงกนไมได” นายจางยอมใชสทธปดงานไดตาม
ม. 34
การทจาเลยทาหนงสอแจงการปดงานใหพนกงานประนอม
ขอพพาทแรงงาน และสหภาพแรงงานทราบ แตผแทนสหภาพแรงงาน
ปฏเสธไมรบหนงสอนน ผแทนจาเลยจงอานขอความใหฟง เทากบ
จาเลยใชสทธปดงานเปนหนงสอ ชอบดวยมาตรา 34 วรรคสอง แลว
82
คาพพากษาศาลฎกาท 1217 / 2535
การนดหยดงานทกระทาโดยสหภาพแรงงานซงแจง
ขอเรยกรองตอนายจาง ถอวากระทาแทนลกจางทกคนท
เปนสมาชกของสหภาพแรงงานดงกลาว
เมอสหภาพแรงงานแจงนดหยดงานโดยชอบ
ลกจางซงเปนสมาชกสหภาพแรงงานมสทธนดหยดงานได
เปนการนดหยดงานโดยชอบ จะถอวาลกจางละทงหนาท
โดยไมมเหตอนสมควรไมได
42
83
คาพพากษาศาลฎกาท 1389 / 2531
การปดงานตามมาตรา 5 มไดบงคบวาจะตองหยดหรอ
ปดกจการทงหมด และจะใหลกจางอนทางานตอไปไมได
บรษทจาเลย กบสหภาพแรงงานทโจทกเปนสมาชก แจง
ขอเรยกรองเพอขอแกไขเปลยนแปลงสภาพการจาง แมพนกงาน
ประนอมขอพพาทแรงงานไดไกลเกลย กไมสามารถตกลงกนได
จาเลยจงเสนอขอตกลวไปยงลกจางโดยตรง ลกจาง 623 คน
เหนดวยจงทาสญญาตามขอเสนอ สวนลกจาง 90 คน ไมเหน
ดวย ดงน จาเลยยอมมสทธปดงานบางสวนและไมตองจาย
คาเสยหายระหวางปดงานแกโจทกดวย
84
คาพพากษาศาลฎกาท 7362 / 2559
นายจางเลอกปดงาน 5 คน เฉพาะลกจางทเปนกรรมการ
สหภาพแรงงาน โดยอางวาไมทราบวาลกจางคนใหเปนสมาชก
สหภาพแรงงาน ทงทสามารถทราบได
เปนการจงใจเลอกปฏบต ปดงานโดยมเจตนากลนแกลงให
ลกจางทง 5 คน ไดรบความเสยหาย ไมสามารถทนทางานอย
ตอไปได เพราะเหตทสหภาพแรงงาน บ. ไดยนขอเรยกรอง และ
เปนการขดขวางการดาเนนการของสหภาพแรงงาน เปนการ
กระทาอนไมเปนธรรมตามมาตรา 121 (1) และ (4)
43
การจายคาจาง
ปดงาน
โดยชอบ
= ไมตองจายคาจาง
โดยไมชอบ
= ตองจายคาจาง
(ในรปคาเสยหาย)
นดหยดงาน
โดยชอบ
โดยไมชอบ
= ไมตองจายคาจาง
การสนสดของการปดงาน / การนดหยดงาน
การปดงาน / การนดหยดงาน
- คกรณตกลงในขอพพาทแรงงานได
- ฝายแจงขอเรยกรองถอนขอเรยกรอง
ยตเมอ
44
การระงบการปดงานหรอการนดหยดงานการระงบการปดงานหรอการนดหยดงาน การปดงาน / การนดหยดงานททาให
เกดความเสยหายแกเศรษฐกจ
เกดความเดอดรอนแกประชาชน
เปนภยตอความมนคง / ขดตอความสงบเรยบรอย
รฐมนตรมอานาจ “สง”
เลกปดงาน + รบลกจางเขาทางาน และจายคาจางให
ลกจางทนดหยดงานกลบเขาทางานตามปกต
ใหบคคลอนเขาทางานแทนลกจาง
ใหคณะกรรมการแรงงานสมพนธชขาด
(ม. 35)
88
45
มาตราสาคญ (เจรจาตอรอง)
(บทคมครองลกจางระหวางใชสทธตามกฎหมาย)
มาตรา 31 (คมครองเมอแจงขอเรยกรอง
ระหวางเจรจา ระหวางไกลเกลย ระหวางชขาด)
มาตรา 123 (การกระทาอนไมเปนธรรม : คมครอง
เมอขอตกลงฯ หรอคาชขาดมผลใชบงคบ)
มาตรา 121 (การกระทาอนไมเปนธรรม : คมครอง
การดาเนนกจกรรมของสหภาพแรงงาน และอน ๆ )
90ไมใชการกระทาอนไมเปนธรรม : ฟองศาลไดทนท
46
บทคมครองลกจาง
- ลกจาง - ผแทนลกจาง - กรรมการ - อนกรรมการ - สมาชก - กรรมการ - อนกรรมการ
1. บคคลทไดรบความคมครอง
ซงเกยวของกบ
ขอเรยกรอง
สหพนธแรงงาน
สหภาพแรงงาน
(ม. 31)
92
คาพพากษาศาลฎกาท 15347 / 2558
ลกจางมไดรวมลงลายมอชอในขอเรยกรองมาตงแตตน
ระหวางการไกลเกลย ลกจางมาลงลายมอชอในขอเรยกรอง
เพมเตม เปนการลงลายมอชอในระหวางกระบวนการใชสทธ
ตามกฎหมาย (กระบวนการยงไมเสรจสน) แมนายจางจะ
ปฏเสธไมยอมรบ แตกถอวาลกจางนนเปนผลงลายมอชอในขอ
เรยกรองนนดวยแลว
จงเปนลกจาง “ซงเกยวของกบขอเรยกรอง”
47
บทคมครองลกจาง
เลกจาง
โยกยายหนาทการงาน
2. วธการคมครอง
หาม !
3. ระยะเวลาในการคมครอง
แจงขอเรยกรอง ไกลเกลย ชขาดเจรจา
(ถาม)
(ม. 31)
94
289 / 2525 สหภาพแรงงานมสมาชกไมถง
1 ใน 5 ขอเรยกรองจงไมสมบรณ
นายจางปลดลกจางออก
= ไมเปนการฝาฝนมาตรา 31
2392 / 2526 การเลอนตาแหนง มใช
การโยกยายหนาท
ตามมาตรา 31
48
แจงขอเรยกรองเจรจา 4 ครง
(ตกลงไมได)
ไกลเกลย(ตกลงกนไมได)
คาพพากษาศาลฎกาท 5209 / 2537
และไมดาเนนการตอไป
= ขอเรยกรองยตโดยปรยาย
นายจางยายลกจางไมเปนการฝาฝนมาตรา 31
8137 / 2543 โยกยายลกจาง
= ใชอานาจบรหารทเหมาะสม
มใชการกลนแกลง
เพอปองกนเหตราย
ตามวาระโดยสจรต
ยายลกจางถง 1,000 คน
(ไมเกยวของกบขอเรยกรองโดยตรง)
เหตจาเปน / สมควร = มใชการฝาฝน มาตรา 31
49
บทคมครองลกจาง
ทจรตตอหนาท / กระทาผดอาญา โดยเจตนาแก
นายจาง
จงใจทาใหนายจางไดรบความเสยหาย
ฝาฝนขอบงคบ ระเบยบ คาสง ทไดตกเตอนเปน
หนงสอแลว เวนแตกรณทรายแรง
ละทงหนาท 3 วนทางานตดตอกน โดยไมมเหตอนควร
4. ไมคมครองหากกระทาการดงตอไปน
(ม. 31)
98กระทาอนไมเปนธรรม : ฟองศาลทนทไมได ตองรองกลาวหาตอ ครส. กอน
50
การกระทาอนไมเปนธรรมUNFAIR LABOR PRACTICES
มาตรา121
มาตรา122
มาตรา123
1) เลกจาง / กระทาการใดๆ อนเปนผลใหไมสามารถทางานอยตอไปไดเพราะเหตทนดชมนม ทาคารอง ยนขอเรยกรอง เจรจา ฟองรอง หรอเปนพยาน หรอเพราะกาลงจะกระทาการดงกลาว
2) เลกจาง / กระทาการใดๆ เพราะเปนสมาชกสหภาพแรงงาน
3) ขดขวางการเปนสมาชก หรอใหออกจากการเปนสมาชก...
4) ขดขวางการดาเนนการ / การใชสทธ
5) แทรกแซงการดาเนนการโดยไมมอานาจโดยชอบ
หาม! นายจาง...
(ม. 121)
51
1695 / 2544 เลกจางประธานสหภาพซงเกยวของกบ
ขอเรยกรอง เพราะเขาใจวามนเมาสรา
ขณะทางาน มใชการกระทาอนไมเปนธรรม
993 / 2546 สงใหลกจางบางสวนทางานจาก 2 กะ เปน 3 กะ
เปนการเลอกปฏบตเพอบบคนไมใหลกจาง
ทนทางานตอไปได
เปนการกระทาอนไมเปนธรรม ตามมาตรา 121(1)
(1) บงคบ ขเขญ โดยทางตรงหรอ
ทางออมใหลกจางตองเปนหรอ
ตองออกจากสมาชกสหภาพ
แรงงาน
(2) กระทาการอนเปนผลใหนายจาง
ฝาฝนมาตรา 121(ม. 122)
52
บคคลทไดรบความคมครอง
กรรมการ / อนกรรมการ
สมาชก
สหภาพ / สหพนธแรงงาน
ผแทนลกจางลกจาง
ซงเกยวของกบขอเรยกรอง(ม. 123)
มผลบงคบใช
ขอตกลงเกยวกบ
สภาพการจางคาชขาด
53
ทจรตตอหนาท / กระทาผดอาญาโดยเจตนาแก
นายจาง
จงใจทาใหนายจางไดรบความเสยหาย
ฝาฝนขอบงคบ ระเบยบ คาสง ...
ละทงหนาทเปนเวลา 3 วนทางานตดตอกนโดย
ไมมเหตผลอนสมควร
กระทาการใดๆเปนการยยง / สนบสนน / ชกชวน
ใหฝาฝนขอตกลงฯหรอคาชขาด
1245 / 2522 ในระหวางขอตกลงฯมผลใชบงคบ นายจางยบ
เลกแผนกสงของและเลกจางโดยไมหาตาแหนง
ให ทงลกจางมไดทาผดตามมาตรา 123(1)–(5)
เปนการกระทาอนไมเปนธรรม
1612 – 1636 / 2523 นายจางเลกจางเพราะขาดทน โดยได
พยายามใหเขาทางานใหม และไดจาย
คาชดเชยแลว มใชการกระทาอนไม
เปนธรรม
54
2844 / 2546 การเลกจางลกจาง
ชวคราวเพราะเหตทไมมคณสมบตตาม
หลกเกณฑทจะบรรจเปนลกจางประจาได
โดย ไมมเจตนากลนแกลง เปนการเลกจาง
ทมเหตผล มใชการกระทาอนไมเปนธรรม
ตามมาตรา 123
ผ เสยหาย
คณะกรรมการแรงงานสมพนธวนจฉยชขาดและออกคาสงใน 90 วน
- ใหรบกลบเขาทางาน
- ใหจายคาเสยหายยกคารอง
รองกลาวหาใน 60 วน
(มาตรา 41 (4))
(ม. 124 , 125)
55
การกระทาอนไมเปนธรรม หากผถกกลาวหาปฏบตตามคาสง ค.ร.ส.
การดาเนนคดอาญากระทาไดตอเมอ
ผเสยหายยนคารองตอ ค.ร.ส. และ
ผกลาวหาไมปฏบตตามคาสงของ ค.ร.ส.
คดอาญาระงบ
(ม. 126 , 127)
110
56
คณะกรรมการลกจาง
แตงตง
(โดยสหภาพแรงงาน)
เลอกตง
(โดยลกจาง)
ลกจางเกน 1 / 5
แตงตงไดมากกวา
กรรมการอน 1 คน
ลกจางเกน 1 / 2
แตงตงไดทงคณะ
** สถานประกอบกจการทมลกจาง 50 คนขนไป **
(ม. 45)
สถานประกอบกจการ
จานวนลกจาง จานวนคณะกรรมการ
50 – 100 คน
101 – 200 คน
201 – 400 คน
401 – 800 คน
801 – 1500 คน
1501 – 2500 คน
2501 คนขนไป
5 คน
7 คน
9 คน
11 คน
13 คน
15 คน
17 – 21 คน
57
นายจาง...
1) เลกจาง
2) ลดคาจาง
3) ลงโทษ
4) ขดขวางการปฏบตหนาท
5) กระทาการใดอนอาจเปนผลใหไมสามารถ
ทางานตอไปได
** เวนแต ! ไดรบอนญาตจากศาลแรงงาน **(ม. 52)
สหภาพแรงงาน จดประชมแตงตงโจทกและ ย. เปน กรรมการลกจาง โดย
ขณะทจดใหมการประชมนน ธ. ในฐานะประธานสหภาพแรงงานดงกลาว ทราบดอย
แลววาโจทกและ ย. มเหตทะเลาะววาทกนในททางานและในเวลาทางาน โจทกถกพก
งานระหวางสอบสวน แตสหภาพแรงงานยงแตงตงโจทกและ ย. เปนกรรมการลกจาง
ทงทยอมคาดหมายไดวาโจทกกบ ย. จะถกจาเลยเลกจาง การประชมจดใหมขนเมอ
วนท 17 พฤศจกายน 2547 เวลาประมาณเทยงคน ทหนาบานพกของ ธ. ไมจดใหเปน
กจจะลกษณะ พฤตการณทงหลายสอใหเหนถงความไมสจรตในการแสวงหา
ประโยชนโดยอาศยบทบญญตแหงกฎหมายอยางผดทานองคลองธรรม ขดตอ
วตถประสงคของกฎหมาย
2162/2551
58
บทบญญตแหงกฎหมาย เปนบทบญญตทมวตถประสงคคมครองกรรมการ
ลกจางในบางกรณอาจเปนการขดตอผลประโยชนของนายจาง นายจางจงไมอาจพอใจ
และกลนแกลงกรรมการลกจางได จงจาตองไดรบอนญาตจากศาลแรงงานเพอใหศาล
แรงงานตรวจสอบเสยกอนวานายจางมเหตผลสมควรทจะกระทาการดงกลาวนนหรอไม
เมอพฤตการณทงหลายสอใหเหนถงความไมสจรตในการแสวงหาประโยชนโดยอาศย
บทบญญตแหงกฎหมายอยางผดทานองคลองธรรมและขดตอวตถประสงคของกฎหมาย
โจทกจงไมอาจอาศยเหตแหงการเปนกรรมการลกจางมาขอความคมครองจากศาล
แรงงานกลางเพอใหศาลแรงงานกลางเพกถอนคาสงเลกจางกบใหจาเลยรบโจทกกลบเขา
ทางานและชดใชคาเสยหายแกโจทกได
2162/2551
การใชสทธโดยไมสจรตเปนการวนจฉยไปถง อานาจฟอง ของ
โจทกอน เปนขอกฎหมายเกยวดวยความสงบเรยบรอยของประชาชน
แมจาเลยจะไมไดใหการตอสไว ศาลแรงงานกลางกมอานาจยกขน
วนจฉยและพพากษาคดไดตาม ป.ว.พ. มาตรา 142 (5) ประกอบ
พ.ร.บ.จดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.2522
มาตรา 31
2162/2551
59
1459 / 2524 ยนคารองขอเลกจางกรรมการลกจาง
อางวา ... ไมพอใจการทดลองงาน +
คณสมบตไมเหมาะสม ทางไตสวน
นาสบวาขาดทนตองการลดคนงาน
= ไมมเหตทจะอนญาตใหเลกจางได
2675 / 2524 เมอศาลแรงงานอนญาตใหนายจางเลกจาง
หรอกระทาการใดๆตอกรรมการลกจางแลว
จะไมเปนการกระทาอนไมเปนธรรมอก
39 / 2531 เมอศาลอนญาตใหนายจางเลกจางแลว
นายจางยอมเลกจางไดทนท
(ไมตองรอผลคดชนอทธรณ)
3016 / 2533 นายจางเลกจางกรรมการลกจางโดยไม
ขออนญาต ถอวามความผดตามมาตรา
52 นบแตวนทเลกจาง
(เปนความผดสาเรจ + มใชความผดอนยอมความได)
60
8013 / 2538 นายจางขอลงโทษกรรมการลกจางดวยการตกเตอน
เปนหนงสอ ศาลอนญาตใหตกเตอนดวยวาจาได
เมอศาลอนญาตแลว นายจางจงดาเนนการลงโทษ
นนตอไปได
4511 – 4512 / 2541 นายจางขอเลกจางกรรมการลกจางเพราะม
วนลายอนหลงในป 2538 – 2540 เกน 45 วน
โดยไมปรากฏวาการลาในรอบปดงกลาวไม
ชอบดวยขอบงคบ จงไมมเหตสมควรเพยง
พอทจะอนญาตใหเลกจางได
1389 / 2544 กรรมการลกจางและรองประธานสหภาพ
ชกชวนคนงานเลนการพนน ฝาฝนขอบงคบกรณรายแรง
ศาลแรงงานอนญาตใหเลกจาง
2845 - 2847 / 2546 ลงโทษทางวนยแกลกจางท
มไดเปนกรรมการลกจาง ไมตองขออนญาตศาลแรงงาน
61
1695 / 2544 เลกจางประธานสหภาพซงเกยวของกบ
ขอเรยกรอง เพราะเขาใจวามนเมาสรา
ขณะทางาน มใชการกระทาอนไมเปนธรรม
993 / 2546 สงใหลกจางบางสวนทางานจาก 2 กะ เปน 3 กะ
เปนการเลอกปฏบตเพอบบคนไมใหลกจาง
ทนทางานตอไปได
เปนการกระทาอนไมเปนธรรม ตามมาตรา 121(1)