10. Bölüm
TEKNİK
KARŞILIKLAR Yrd. Doç. Dr. Ekrem KARA
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 1
SİGORTA ŞİRKETLERİNDE TEKNİK KARŞIKLAR VE
MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
AMAÇLARIMIZ
Bu bölümü tamamladıktan sonra; aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz:
Sigorta şirketlerinde teknik karşılıkların neler olduğunu,
Sigorta şirketlerinde teknik karşılıkların nasıl hesaplanacağını,
ANAHTAR KAVRAMLAR
Teknik karşılıklar
Sigorta prim
Muallak Tazminat Karşılığı
İkramiye ve indirimler
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 2
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 3
İçindekiler
BÖLÜM10 ............................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
SİGORTA ŞİRKETLERİNDE TEKNİK KARŞIKLAR VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ 1
Sigorta Teknik Karşılıkları ....................................................................................... 4
Kazanılmamış Primler Karşılığı........................................................................... 4
Devam Eden Riskler Karşılığı .............................................................................. 7
Muallak Tazminat Karşılığı .................................................................................. 8
Matematik Karşılığı ............................................................................................ 10
Dengeleme Karşılığı ........................................................................................... 12
İkramiye ve İndirimler Karşılığı ......................................................................... 13
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 4
SİGORTA TEKNİK KARŞILIKLARI
Sigorta teknik karşılıkları; Sigorta şirketlerinin sigorta sözleşmesinden kaynaklanan
yükümlüklerini gerekli olduğu durumda yerine getirebilmeleri için belirli kriterler esas
alarak sigorta primleri üzerinden ayırdıkları karşılıklardır.
Risklerin sigorta şirketince üstlenildiği ve bu risklerin gerçekleştiği durumda risklere
ilişkin teminatın sigorta şirketince yerine getirilebilmesi yani sigortalıya zararının
ödenebilmesi için bu risklerin gerçekleşme ihtimalleri dikkate alınarak ödenecek tutarlar
için sigorta şirketlerince karşılık ayrılması gereklidir. Bu riskler için altı karşılık
ayrılmaktadır. Bu karşılıklar aşağıdaki gibidir.
Kazanılmamış primler karşılığı,
Devam eden riskler karşılığı,
Muallak tazminat karşılığı,
Matematik karşılığı,
Dengeleme karşılığı,
İkramiye ve indirimler karşılığından oluşmaktadır.
Kazanılmamış Primler Karşılığı
Sigorta poliçeleri genellikle bir yıllıktır. Sigorta poliçelerin süresi yıl sonunda bitmeyebilir.
Bu durumda gelecek döneme bu poliçeler sarkar. Bir sonraki döneme sarkan poliçelerde
kazanılmamış prim karşılıkları hesaplanır.
Kazanılmamış primler karşılığı, yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk
etmiş primlerin herhangi bir komisyon veya diğer bir indirim yapılmaksızın brüt olarak,
gün esasına göre ertesi hesap dönemi veya hesap dönemlerine sarkan kısmından oluşur.
Yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim priminin de
alındığı hayat sigortalarında ise yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım ve
birikim primlerine ait masraf payları düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden hesaplanır.
Sigorta şirketleri, matematik karşılığı ayrılan sigorta sözleşmeleri hariç diğer sözleşmeler
için kazanılmamış primler karşılığı ayırmak zorundadırlar. Bu hükümden matematik
karşılığı ayrılan sözleşmelerin matematik karşılığa konu teminatlarının primleri ve
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 5
primlere ait masraf payları dışında kalan kısım için kazanılmamış primler karşılığı
ayrılması şeklinde anlaşılmalıdır.
Sigorta şirketleri, deprem teminatı primleri, bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarının
primleri ile bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarının birikim primleri dışındaki primler
için kazanılmamış primler karşılığı ayırmak zorundadırlar.
Kazanılmamış Primler Karşılığının Hesaplanması: Sigorta teminatının başladığı gün ile
bitiş günü yarım gün olarak dikkate alınır ve buna göre hesaplama yapılır. Bu itibarla,
poliçelerde başlangıç saatine ilişkin bir hüküm bulunsa dahi, poliçelerin genel uygulamada
yer aldığı gibi öğleyin saat 12.00’de başlayıp yine öğleyin saat 12.00’de sona erdiği
varsayılacak ve tüm poliçeler düzenlendiği gün ile bitiş günü için yarım gün olarak dikkate
alınacaktır. Örneğin; 01.02.2013 tarihinde başlayan ve bir yıl süreli sigorta poliçesinin
başlangıcı 01.02.2013 tarihi 12:00, bitişi 31.01.2014 tarihi saat 12:00 olarak kabul
edilecektir.
Belirli Bir Bitiş Tarihi Olmayan Emtia Nakliyat Sigortası Sözleşmelerinde Primlerin
Hesaplanması: İstatistikî verilere göre tahmini bitiş tarihlerinin tespit edilmesi ve buna
göre kazanılmamış primler karşılığı ayrılması gerekmektedir. Bu hesabın yapılamaması
durumunda, son üç ayda tahakkuk etmiş primlerin % 50'si kazanılmamış primler karşılığı
olarak ayrılır.
Dövize Endeksli Sigorta Sözleşmelerine İlişkin Kazanılmamış Primlerin
Hesaplanması: Dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin kazanılmamış primler
karşılığının hesabı sırasında, sigorta sözleşmesinde ayrıca bir kur belirtilmemişse ilgili
primin tahakkuk tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Resmî Gazete’de ilan
ettiği döviz satış kurları dikkate alınır.
Kazanılmamış Primler Karşılığının Muhasebeleştirilmesi
Kazanılmamış primler karşılığının bilançoda net tutarı ile gösterilmektedir. Sigortacılık
Tek Düzen Hesap Planında "350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI-NET"
hesabında takip edilmektedir. Bu hesabının alt hesabında Kazanılmamış Primler Karşılığı
brüt tutarı ile gösterilirken, aynı hesabın yine alt hesabında "Reasürör Payları" eksi olarak
yer alır.
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 6
Örnek 1: X sigorta şirketinde 01.02.2013 yılında, A işletmesine bir yıllık yangın sigorta
poliçesi düzenlemiş bir yıllık poliçenin brüt tutarı olarak 1.200 TL hesaplanmıştır.
X sigorta şirketi, 2013 yılına ait 11 aylık prim (1.200/12)x11=1.100 TL'dir. 2014 yılına ait
1 aylık prim ise (1.200/12)x1=100 TL'dir.
2013 yılının sonunda 2014 yılına ait prim tutarı 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER
KARŞILIĞI hesabının alacağında, 601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞINDA
DEĞİŞİM hesabının borcuna yazılır. Muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir.
601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM
- 601.01.1. Kazanılmamış Primler karşılığı
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI
100
100
2013 yılının başında 350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI hesabı, 601.01.2.
DEVREDEN KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI hesabına devredilir.
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI
601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM
- 601.01.2 .Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı
100
100
Örnek 2: XYZ sigorta şirketinin sel basması dalında 31.12.2012 tarihinde yürürlükteki
poliçelerinin toplamı 36.000 TL'dir. Kazanılmamış primler için reasür şirketine ödenen
prim payı 6.000 TL'dir. bu primlerin %40 2013 yılına ait olduğu tespit edilmiştir.
2012 yılının sonunda yapılacak olan muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM
- 601.01.1. Kazanılmamış Primler karşılığı
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI
- 350.02 Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI
-350.01 Kazanılmamış primler karşılığı brüt
601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM
- 601.02.1. Kazanılmamış Primler karşılığı reasür payı
14.400
2.400
14.400
2.400
2013 yılının başında "350.01 Kazanılmamış primler karşılığı brüt" hesabı, "601.01.2
.Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı" hesabına devredilir. ayrıca "350.02
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 7
Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı" hesabı, "601.02.02 Devreden Kazanılmamış
primler karşılığı reasürör payı" hesabına devredilir.
2013 yılının başında yapılacak muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir.
601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM
- 601.02.02 Devreden Kazanılmamış primler karşılığı
reasürör payı
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI
- -350.01 Kazanılmamış primler karşılığı brüt
350 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞILIĞI
-350.02 Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı
601 KAZANILMAMIŞ PRİMLER KARŞ.DEĞİŞİM
- 601.01.2 .Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı
2.400
14.400
2.400
14.400.
Devam Eden Riskler Karşılığı
Sigorta sözleşmesinin süresi boyunca üstlenilen risk düzeyi ile kazanılan primlerin zamana
bağlı dağılımının uyumlu olmadığı kabul edilen sigorta branşlarında, ayrıca kazanılmamış
primler karşılığının şirketin taşıdığı risk ve beklenen masraf düzeyine göre yetersiz kalması
halinde ayrılır.
Yeterlilik Testi: Şirketler devam eden riskler karşılığı ayırırken, yürürlükte bulunan ve
kazanılmamış primler karşılığı ayrılan sigorta sözleşmeleri dolayısıyla ortaya çıkabilecek
tazminatların ilgili sözleşmeler için ayrılmış kazanılmamış primler karşılığından fazla olma
ihtimaline karşı, her hesap dönemi itibarıyla, son 12 ayı kapsayacak şekilde yeterlilik testi
yapmak zorundadır
Bu test yapılırken, net kazanılmamış primler karşılığının beklenen net hasar prim oranı ile
çarpılması gerekir.
Net Gerçekleşen Hasar= [Gerçekleşmiş hasarlar (net muallak tazminatlar) + net ödenen
tazminatlar ] – [Net devreden muallak tazminatlar]
Net Kazanılmış Prim= [Kazanılmış primler(net yazılan primler)] + (Net devreden
kazanılmamış primler karşılığı)- (Net kazanılmamış primler karşılığı)
Beklenen Net Hasar Prim Oranı= Net gerçekleşen hasar/ net kazanılmış prim
Şirketler kendi tarifelerini hazırlama ve bu tarifeleri güncelleme aşamasında devam eden
riskler karşılığı tutarını dikkate almak zorundadır.
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 8
Devam Eden Risk Karşılığının Hesaplanması: devan eden risk karşılığını aşağıdaki şekilde
hesaplanabilir.
Devam Eden Riskler Karşılığının Muhasebeleştirilmesi: Sigorta şirketleri devam eden
risk karşılıklarını dönem sonunda hesapladıklarında "602.01.1.Devam Eden Risk Karşılığı"
hesabının borcuna, "351.01.Devam Eden Risk Karşılığı" hesabının alacağına yazılır.
İzleyen dönemde "351.01.Devam Eden Risk Karşılığı" hesabı, "602.01. 2 Devreden
Devam Eden Riskler Karşılığı" hesabına aktarılır.
Örnek: ABC sigorta şirketi 2012 yılı sonunda devam eden risk karşılığını 15.000 TL
olarak hesaplamıştır. 31.12.2012 tarihinde yapacağı muhasebe kaydı aşağıda gösterilmiştir.
602 DEVAM EDEN RİSKLER KARŞILIĞINDA
DEĞİŞİM
- 602.01.1.Devam Eden Risk Karşılığı
351 DEVAM EDEN RİSKLER KARŞILIĞI
-351.01.Devam Eden Risk Karşılığı
15.000
15.000
01.01.2013 tarihinde yapılacak muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir.
351 DEVAM EDEN RİSKLER KARŞILIĞI
-351.01.Devam Eden Risk Karşılığı
602.01. 2 Devreden Devam Eden Riskler Karşılığı
15.000
15.000
Muallak Tazminat Karşılığı
Muallak hasar, meydana gelmiş ve sigorta şirketi tarafından bilinen bir hasara ilişkin
olarak, ileride ödenmesi muhtemel ancak henüz tasfiyesi yapılmamış yaklaşık hasar
miktarını ifade etmektedir. Sigorta şirketleri, her hesap döneminin sonunda muallak
hasarların toplamı üzerinden, belli yöntemlere göre belirlemiş oldukları bir karşılık
ayırmaktadır. Bu muhtemel ödeme için ayrılan miktara da muallak hasar karşılığı
denilmektedir.
Şirketler, tahakkuk etmiş ve hesabın tespit edilmiş ancak daha önceki hesap dönemlerinde
veya cari hesap döneminde fiilen ödenmemiş tazminat bedelleri veya bu bedel
hesaplanamamış ise tahmini bedelleri ile gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat
bedelleri için muallak tazminat karşılığı ayırmak zorundadır.
Tahakkuk etmiş ve hesabın tespit edilmiş muallak tazminat karşılığının hesaplanmasında
aşağıdaki giderler dahil edilir;
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 9
Hesaplanmış veya tahmin edilmiş eksper giderleri,
Bilirkişi giderleri,
Danışman giderleri,
Dava ve haberleşme giderleri
Tazminat dosyalarının tekemmülü için gerekli tüm gider payları dikkate alınır.
Şirketler ilk hasar ihbarı ile birlikte, muallak tazminat tutarları hesabın kesin olarak tespit
edilmemiş ise, branşlar itibariyle ayırmış oldukları muallak tazminat tutarlarının son beş
yıllık istatistiklere dayanan aktüeryal hesaplama sonuçları üzerinden muallak tazminat
tutarlarını tahakkuk ettirerek dosya açarlar ve elde edilen bilgilere bağlı olarak her hesap
dönemi sonu itibarıyla güncelleyerek yeterli miktarda karşılık ayrılmamış dosyalar için
ilave karşılık ayırır veya fazla ayrılan karşılıklar için indirim yaparlar.
Çek veya Senet İle Ödemede: Tazminat bedelinin çek veya senet ile ödendiği
durumlarda, çek veya senet tutarı ilgili banka tarafından sigortalıya ödeninceye kadar çek
veya senet tutarı muallak tazminatlardan indirilemez.
Dövize Endeksli Sigorta Sözleşmeleri: Dövize endeksli sigorta sözleşmelerine ilişkin
tazminatlar öncelikle sözleşmede yazılı olan kurdan değerlenir. Sözleşmede ayrıca bir kur
belirtilmemişse, tazminatlar finansal tabloların düzenlendiği tarih itibariyle Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankasının Resmî Gazete’de ilan ettiği döviz satış kurlarına göre
değerlenir.
Dava Aşamasındaki Sigorta Sözleşmeleri: Kazanma ve kaybetme ihtimali
değerlendirilmeksizin, dava aşamasında olan hasarlar için muallak tazminat karşılık tutarı
olarak öncelikle dava değeri esas alınır. Sigortalı tarafından talep edilen gecikme faizi,
mahkeme masrafı ve avukatlık ücreti gibi masraf kalemleri haricindeki tazminatın sigorta
sözleşmesi teminat limitlerini aşması durumunda, şirketler aşan kısmı ve bu kısma tekabül
eden masraf ve faiz gibi bedelleri muallak tazminat tutarlarından indirilir.
Zaman Aşımına Uğramış Sigorta Sözleşmeleri: Tazminat ödemesine konu olmayan ve
tazminat alacaklıları tarafından da takip edilmeyen hasarlar, zamanaşımı süresinin
dolmasını takiben muallak tazminatlar arasından çıkarılarak gelir kaydedilmelidir.
Muallak Tazminat Karşılıklarının Muhasebeleştirilmesi:
Sigorta şirketleri dönem sonlarında hesaplamış oldukları muallak tazminat karşılıklarını
muhasebeleştirirken, İlgili gider hesaplarının borcuna yazarken, "353.01 Muallak Hasar ve
Tazminat Karşılığı" hesabının alacağına yazar.
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 10
Örnek: ABC sigorta şirketi 2012 yılı için 30.000 TL'lik yangın poliçeleri muallak karşılığı
hesaplamıştır. 31.12.2012 tarihinde aşağıdaki muhasebe kaydını yapacaktır.
MUALLAK HASARLAR KARŞILIĞINDA DEĞİŞİM
353 MUALLAK HASAR VE TAZMİNAT KARŞ.
30.000
30.000
Muallak karşılıkları ödendiğinde aşağıdaki kayıt yapılacaktır.
353 MUALLAK HASAR VE TAZMİNAT KARŞ.
102 BANKALAR
30.000
30.000
Matematik Karşılığı
Hayat ve hayat dışı branşında faaliyet gösteren şirketler bir yıldan uzun süreli hayat, sağlık
ve ferdi kaza sigorta sözleşmeleri için sigorta ettirenler ile lehdarlara olan
yükümlülüklerini karşılamak üzere aktüeryal esaslara göre yeterli düzeyde matematik
karşılık ayırır.
Bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına ek olarak bir yıldan uzun süreli ferdi kaza, sağlık,
hastalık sonucu maluliyet ve tehlikeli hastalıklar teminatının verildiği hallerde; hayat
sigortaları matematik karşılık tutarı ek teminatlara ilişkin aktüeryal esaslara göre
hesaplanan matematik karşılık tutarını da içerecek şekilde hesaplanır.
Aktüeryal Matematik Karşılıkları: Sigortacının ileride yerine getireceği
yükümlülüklerinin peşin değeri ile sigorta ettiren tarafından ileride ödenecek primlerin
bugünkü değeri arasındaki farkın bulunması şeklinde (prospektif yöntem) hesaplanır.
Aktüeryal matematik karşılığın negatif olarak hesaplandığı durumlarda bu değer sıfır
olarak kabul edilir.
Matematik karşılıkların hesaplanmasındaki genel ilkeler:
a) Ayrı hesaplama ilkesi: Matematik karşılıklar her bir sözleşmenin onaylı teknik
esaslarına göre sigorta sözleşmesi bazında hesaplanır. Matematik karşılıkların
hesaplanmasında gerektiğinde tahmin yöntemleri ve genelleştirmeler kullanılabilir. Ancak
bu şekilde bulunan karşılık miktarları sigorta sözleşmesi bazında hesaplanma halinde
bulunacak miktarlardan az olamaz.
b) İhtiyatlı hesaplama ilkesi: Matematik karşılıkların hesaplanmasında kullanılacak, ölüm
düzeyi, iskonto edilmiş ölüm düzeyi ve hastalık düzeyi tabloları ve diğer tablolar ile teknik
faiz oranı ve gider payları ihtiyatlı olarak seçilir.
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 11
c) Hesaplama yönteminin sözleşme süresince devamlılığı: Matematik karşılıkların
hesaplanmasında kullanılan yöntemler ve varsayımlar sözleşme süresince sigorta ettirenin
ve lehdarın aleyhine değiştirilemez.
ç) Hesaplanma dönemi: Birikim priminde alındığı hayat sigortalarında matematik
karşılıklar, her bir sözleşme için, primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden
ilk iş günü itibarıyla hesaplanır.
Matematik Karşılıklarının Muhasebeleştirilmesi:
Matematik karşılıklar bir yıldan uzun vadeli karşılıklar olduğu için ilk kayıtlarda 4'lü Uzun
vadeli yükümlükler sınıfında izlenmektedir. Ancak bir yıl içinde sona erecek veya
ödenmesi beklenen matematik karşılıkları uzun vadeli yükümlüklerden çıkarılarak, kısa
vadeli yükümlükler sınıfına aktarılmaktadır.
Örnek: XYZ sigorta şirketi 2012 yılı sonunda 40.000 TL'lik matematik karşılığı
hesaplamıştır. Ayrıca 2013 yılında ödenmesi beklenen matematik karşılığında 15.000 TL
olarak hesaplamıştır. 2013 yılında 15.000 TL'lik matematik karşılığı banka hesabından
ödenmiştir.
31.12.2012 tarihinde yapılacak olan muhasebe kaydı aşağıda verilmiştir.
633 HAYAT MATEMATİK KARŞ.DEĞİŞİM
- 633.01.01.Hayat Matematik Karşılığı
452 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI
40.000
40.000
452 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI
352 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI
15.000
15.000
2013 tarihinde aşağıdaki muhasebe kaydı yapılacaktır.
352 HAYAT MATEMATİK KARŞILIĞI
102 BANKALAR
15.000
15.000
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 12
Dengeleme Karşılığı
Takip eden hesap dönemlerinde meydana gelebilecek tazminat oranlarındaki
dalgalanmaları dengelemek ve katastrofik riskleri karşılamak üzere ek teminatlar da dahil
olmak üzere tüm branşlarda verilen kredi ve deprem teminatları için ayrılan karşılıktır.
Dengeleme Karşılığının Hesaplanması: Bu karşılık her bir yıla tekabül eden deprem ve
kredi net primlerinin %12’si oranında hesaplanır.
Net primin hesaplanmasında, bölüşmesiz reasürans anlaşmaları için ödenen tutarlar
devredilen prim olarak telakki edilir. Birden fazla branşı kapsayan bölüşmesiz reasürans
anlaşmalarında devredilen prim tutarının deprem ve kredi branşlarına isabet eden kısmı,
şirket tarafından başka bir hesaplama yöntemi öngörülmemişse, bu branşların toplam prim
tutarı içerisindeki ağırlıkları dikkate alınarak belirlenir.
Dengeleme Karşılığının Tavanı: Karşılık ayrılmasına son beş finansal yılda yazılan net
primlerin en yüksek tutarının %150’sine ulaşılıncaya kadar devam edilir.
Depremin meydana gelmesi veya kredi branşında ilgili finansal yılda teknik zarar
gerçekleşmesi durumunda, kredi ve deprem teminatları için ayrılan karşılıklar tazminat
ödemelerinde kullanılabilir. Hasarın meydana gelmesi durumunda, reasüröre isabet eden
miktarlar ile sözleşmede belirtilen muafiyet limitinin altında kalan miktarlar dengeleme
karşılıklarından indirilemez.
Dengeleme Karşılığının Muhasebeleştirilmesi:
Sigorta şirketleri dönem sonunda hesaplamış oldukları dengeleme karşılıklarını; "635.01
Dengeleme Karşılığında Değişimler" hesabının borcunda, "459.01 Dengeleme Karşılığı"
hesabının alacağında takip ederler.
Örnek: XYZ sigorta şirketi 2012 yılı sonunda 25.000 TL'lik dengeleme karşılıkları
hesaplamışlardır.
31.12.2012 tarihinde yapılan muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
635.01 DENGELEME KARŞILIĞI DEĞİŞİMLER
- 635.01.01.Dengeleme karşılığı
459.01 DENGELEME KARŞILIĞI
25.000
25.000
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 13
İkramiye ve İndirimler Karşılığı
İkramiye ve indirimler karşılığı, cari dönemde yaşayan poliçelere ilişkin olarak sigortalıya
müteakip dönemlerde yenilemeye bağlı olmaksızın bir ikramiye veya indirim taahhüdünde
bulunulduğu takdirde ayrılması gereken karşılıktır. Sigorta şirketlerinin ikramiye ve
indirim uygulamasına gitmesi durumunda, cari yılın teknik sonuçlarına göre sigortalılar ve
lehdarlar için ayrılan ikramiye ve indirim tutarlarından oluşur.
İkramiyeler ve indirimler cari hesap dönemi içinde lehdar veya sigortalının lehine
tahakkuk etmiş ve ödenmiş ya da ödenecek tüm tutarları kapsar. Bu ödeme sigortalının
ilerideki primlerinden indirim yapılması veya matematik karşılıklarında artırım yapılması
şeklinde gerçekleştirilir. Şirketler, taahhütte bulundukları ikramiye ve indirim tutarlarını
sözleşmede belirtmek zorundadırlar.
İkramiyeler ve İndirimler Karşılığının Muhasebeleştirilmesi:
Sigorta şirketleri dönem sonunda hesaplamış oldukları ikramiyeler ve indirimler
karşılıklarını; "612 İkramiye ve İndirimler Karşılığı Değişim" hesabının borcunda, "354.01
İkramiye ve İndirimler Karşılığı" hesabının alacağında takip ederler.
Örnek: XYZ sigorta şirketi 2012 yılı sonunda 35.000 TL'lik ikramiye ve indirimler
karşılığı hesaplamışlardır.
31.12.2012 tarihinde yapılan muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.
612 İKRAMİYE VE İNDİRİMLAR KARŞILIĞI
DEĞİŞİM
- 612.01 İkramiye ve İndirimler Karşılığı
354.01 İKRAMİYE VE İNDİRİMLER KARŞILIĞI
35.000
35.000
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 14
ÖZET
Sigorta şirketlerinin sigorta sözleşmesinden kaynaklanan yükümlüklerini gerekli olduğu
durumda yerine getirebilmeleri için belirli kriterler esas alarak sigorta primleri üzerinden
ayırdıkları karşılıklardır.
Bu riskler için altı karşılık ayrılmaktadır. Bunlar;
Kazanılmamış primler karşılığı,
Devam eden riskler karşılığı,
Muallak tazminat karşılığı,
Matematik karşılığı,
Dengeleme karşılığı,
İkramiye ve indirimler karşılığından oluşmaktadır.
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 15
ÇALIŞMA SORULARI
1. Aşağıdakilerden hangisi teknik karşılıklar arasında yer almaz?
a. Matematik karşılığı
b. Devam eden riskler karşılığı
c. Muallak tazminat karşılığı
d. Dengeleme karşılığı
e. Maliyet gider karşılığı
2. Bir sonraki döneme sarkan poliçelere hangi teknik karşılığı ayrılır?
a. Dengeleme karşılığı
b. Muallak tazminat karşılığı
c. Devam eden riskler karşılığı
d. Kazanılmamış primler karşılığı
e. Matematik karşılığı
3. A sigorta şirketinde bir sonraki döneme sarkan poliçeleri bulunmaktadır. bu poliçelere
dönem sonunda muhasebeleştirdiğinde hangi hesabın alacağına yazar?
a. Kazanılmamış primler karşılığı hesabı
b. Kazanılmamış primler karşılığı değişim hesabı
c. Kazanılmamış primler karşılığı Reasür payı
d. Devreden Kazanılmamış primler karşılığı reasürör payı
e. Devreden Kazanılmamış Primler Karşılığı
4. Sigorta şirketleri kaç ayı kapsayacak şekilde yeterlilik testi yaparlar?
a. Son 12 ay
b. Son 10 ay
c. Son 8 ay
d. Son 6 ay
e. Son 4 ay
5. (Net gerçekleşen hasar / net kazanılmış prim) hangi oranı vermektedir.
a. Net yazılan primler
b. Net gerçekleşen hasar primleri
c. Beklenen net hasar primleri
d. Net kazanılmış primler
e. Devreden kazanılmış primler
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 16
6. Meydana gelmiş ve sigorta şirketi tarafından bilinen bir hasara ilişkin olarak, ileride
ödenmesi muhtemel ancak henüz tasfiyesi yapılmamış yaklaşık hasarlar için hangi teknik
karşılıklar hesaplanır.
a. Dengeleme karşılığı
b. Devam eden riskler karşılığı
c. İkramiye ve indirimler karşılığı
d. Muallak tazminat karşılığı
e. Kazanılmamış primler karşılığı
7. Muallak tazminat karşılığının hesaplanmasında aşağıdaki giderler hangisi dahil edilmez?
a. Eksper giderleri
b. Bilir kişi giderleri
c. Danışman giderleri
d. Dava giderleri
e. Komisyon giderleri
8. X sigorta şirketi dönem sonunda bir yıldan uzun süreli hayat sigortalarına matematik
karşılığı hesapladığında bu karşılığı muhasebeleştirirken hangi hesabın alacağına kayıt
yapar?
a. Hayat matematik karşılığı değişim hesabı
b. Uzun dönemli hayat matematik karşılığı hesabı
c. Kısa dönemli hayat matematik karşılığı hesabı
d. Bankalar hesabı
e. Hayat matematik karşılığı gelir hesabı
9. Dengeleme karşılığında, karşılık ayrılmasına son beş finansal yılda yazılan net primlerin
en yüksek yüzde kaçına ulaşılıncaya kadar devam edilir?
a. 130
b. 140
c. 150
d. 160
e. 170
10. Matematik karşılığı hesaplama dönemi ne zaman başlar?
a. Primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden ilk iş günü
b. Primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden ikinci iş günü
c. Primlerin sigorta şirketine intikal ettiği günü takip eden üçüncü iş günü
d. Sigorta poliçesinde belirtilen gün
e. Dönemin son iş günü
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 17
Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı
1. e Cevabınız yanlış ise sigorta teknik karşılıklar konusunu yeniden
gözden geçiriniz.
2. d Cevabınız yanlış ise kazanılmamış primler karşılığı konusunu
yeniden gözden geçiriniz.
3. a Cevabınız yanlış ise kazanılmamış primler karşılığı konusunu
yeniden gözden geçiriniz.
4. a Cevabınız yanlış ise devam eden riskler konusunu yeniden
gözden geçiriniz
5. c Cevabınız yanlış ise devam eden riskler konusunu yeniden
gözden geçiriniz
6. d Cevabınız yanlış ise muallak tazminatlar karşılığı konusunu
yeniden gözden geçiriniz
7. e Cevabınız yanlış ise muallak tazminatlar karşılığı konusunu
yeniden gözden geçiriniz
8. b Cevabınız yanlış ise matematik karşılığı konusunu yeniden
gözden geçiriniz
9. c Cevabınız yanlış ise dengeleme karşılığı konusunu yeniden
gözden geçiriniz
10. a Cevabınız yanlış ise matematik karşılığı konusunu yeniden
gözden geçiriniz
© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin
olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 18
YARARLANILAN KAYNAKLAR
Başpınar Ahmet, Finansal Analiz Tekniklerinin Sigorta Şirketi Mali Tablolarına
Uygulanması, Maliye Dergisi, Sayı 149, 2005
ÇALDAĞ Yurdakul, Sigorta İşletmeleri ve Muhasebesinin İncelenmesi, Ankara İktisadi ve
Ticari İlimler Akademisi Yayını, Yayın No:125, Ankara, 1979
İdris Serdar, Sigorta Teknik Karşılıklar, 2012
Hazine Müsteşarlığı Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör
Duyurusu (2009/9)
KAHYA Mehmet, Sigorta ve Reasürans Şirketlerinde Finansal Analiz, Sentez Reklam ve
Danışmanlık, İstanbul, Nisan 2001.
Milli Eğitim Bakanlığı Pazarlama ve Perakende Sigorta Muhasebesi, 2011, Ankara
M.Serdar ATAY, Türkiye Sigorta İşletmeleri Finansal Tabloları Hakkında Bir Eleştiri,
Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların
Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik
Sigortacılık Hesap Planı ve İzahnamesi Hakkındaki Tebliğ
Sigorta ve Reasürans Şirketlerince Ayrılan Teknik Karşılıklar İstanbul Yeminli Mali
Müşavirler Odası 07/20-21-22-23 Raporu
Sigortacılık Kanunu