Laguntza gela
1
10-11
Gizarteak
aldatu
egiten dira.
Laguntza gela
2
Historia ezagutzeko, historialariek iturri historikoak erabiltzen dituzte:
Gogoratzea merezi duten iraganeko gertaeren multzoa da.
HISTORIA
Historia aztertzen duten pertsonak dira.
historialariak
AHOZKOAK
• ahozko kontaketak
IDATZIZKOAK • eskutitzak, dokumentuak, liburuak...
MATERIALAK • ontziak, bitxiak, txanponak, hilobiak, hondakinak...
Laguntza gela
3
Historia hobeto aztertzeko arotan banatzen da.
Aroen hasiera edo amaiera gertaera oso garrantzitsuek markatzen dute.
Historiako aroak
Historiaurrea
•Lehenengo gizakiak agertu zirenetik idazkera asmatu zen arte doa. (K.a.3000.urtea)
Antzinaroa
•Idazkera asmatu zenetik Erromatar Inperioa erori zen arte doa.(476.urtea)
Erdi Aroa
•Erromatar Inperioa erori zenetik Amerika aurkitu zen arte doa. (1492.urtea)
Aro Modernoa
•Amerika aurkitu zenetik Frantziako Iraultzara arte doa. (1789.urtea)
Aro Garaikidea
•Frantziako Iraultzatik gaur egunera arte doa.
Laguntza gela
4
Lehenengo gizakiak animaliak harrapatzen
zituzten jateko.
Sua egiten ikasi zuten harriak elkar joz.
Kobetan bizi ziren. Kobetako hormetan marrazten zuten.
Geroago, landareak hazten hasi ziren eta animaliak
etxekotzen.
Etxeak egiten hasi ziren, bata bestetik hurbil. horrela
sortu ziren HERRIAK.
Megalito izeneko monumentuak egiten
zituzten.
Sinboloak margotzen hasi ziren. Hori izan zen
IDAZKERAren hasiera.
HISTORIAURREA
Laguntza gela
5
HIRIAK sortu ziren. Lehenengo legeak sortu ziren.
lehenengo lanbideak garatu ziren.
Gurpila asmatu zen.
ANTZINAROA
ERROMAKO ZIBILIZAZIOA
Italian sortu zen. Herri asko menderatu
zituzten.
Bere hizkuntza latina zen.
Tenpluak, zubiak, akueduktoak,
errepideak... egin zituzten.
Laguntza gela
6
ERDI AROA
Erregeek ERREINU TXIKIAK gobernatzen
zituzten.
HIRIAK garatu ziren. Langileak GREMIOtan elkartzen ziren:
errementariak, zurginak, igeltseroak, jostunak...
Plazak eta MERKATUAK
egin ziren.
Ia Erdi Aro osoan zehar liburuak eskuz
kopiatzen ziren.
1490ean, Gutenbergek INPRENTA ASMATU zuen. Horrela, liburuak eskuz kopiatzeari utzi eta jende gehiagoren eskura egon ziren.
1492an, Kristobal Kolonek AMERIKA
AURKITU zuen.
Laguntza gela
7
ARO MODERNOA
Erreinu txikian bat egin ziren, eta NAZIO handiak
sortu ziren.
Urruneko lurrak konkistatu egiten
zituzten.
Ameriketatik urrea, zilarra, patatak, kakaoa eta
tomateak ekarri zituzten.
MERKATUAK garatu ziren.
BANKARIAK sortu ziren. Nazioen arteko gerrak asko ziren.
Biztanleriaren zati bat miserian bizi zen.
Frantzian protesta handia sortu zen, FRANTZIAKO IRAULTZA izenekoa.
IPARRORRATZA MAPAK MIKROSKOPIOA
eta TELESKOPIOA
ERLOJUA
Laguntza gela
8
ARO GARAIKIDEA
Herri gehienak gobernatzeko modua
DEMOKRAZIA bihurtu zen.
Lurrin makina asmatu zen.
FABRIKAK sortu ziren. Fabrikak hirietan egin zirenez, BIZTANLERIA
ASKO IGO zen.
Petroleoa eta elektrizitatea erabiltzen hasi ziren.
Kutsadura ugaritu zen
MEDIKUNTZAN GARRAIOETAN KOMUNIKABIDEETAN
Laguntza gela
9
ARIKETAK
1- Ertantzun:
Zer da HISTORIA?
Nor da HISTORIALARIA?
Nola ezagutzen dute historia historialariek?
erabiltzen dituzte.
Adibidez: Adibidez:
Adibidez: Adibidez:
Laguntza gela
10
2- Nola banatzen dira HISTORIAKO AROAK?
3- Bete:
NOIZ HASI ZEN NOIZ BUKATU ZEN
Laguntza gela
11
4- Irudiei erreparatu eta azaldu aro bakoitzeko ezaugarri garrantzitsuenak:
HISTORIAURREA
1 2 3 4 5 6 7 8
Laguntza gela
12
ANTZINAROA
1 2 3 4
Laguntza gela
13
ERDI AROA
1 2 3 4 5 6 7
Laguntza gela
14
ARO MODERNOA
1 2 3 4 5 6 7 8
Laguntza gela
15
ARO GARAIKIDEA
1 2 3 4 5 6
Laguntza gela
16
5- Koadroak bete:
LEHENENGO ZIBILIZAZIO HANDIAK
3
2 1
ERROMAKO ZIBILIZAZIOA
1
2
3
Laguntza gela
17
6- leku batean gezi baten punta aurkitzen bada, zein historia arokoa izango da? Azaldu zergaitik.
7- Zein da argazkiko animalia? Zein arotan bizi izan zen?
8- Historiaurreko gizon-emakume bat bazina eta koba ilun batean margotu beharko bazenu,
nola argituko zenuke?
zerekin margotuko zenuke?
9- Zein zen erromatarren hizkuntza? Inskripzio honen hitzen bat ezagutzen duzu?
Laguntza gela
18
10- Bildu informazioa, eta azaldu zer den akuedukto bat.
11- Erromako Inperioan merkataritza asko garatu zen; txanponetan kobratzen zuten eta kantitateak zenbatu
eta idatzi egin behar zituzten.
Erromatar zenbakiak erabiliz idatzi:
zenbat urte dituzun
zein urtetan jaio zinen
zein urtetan bizi garen
12- Erdi Aroan, nortzuk gobernatzen zuten?
Laguntza gela
19
13- Zergaitik esaten zaio Erdi Aroari “gazteluen garaia”?
14- Zure ustez, Erdi Aroan zergaitik kopiatzen ziren eskuz liburuak?
Noiz utzi zioten eskuz kopiatzeari? Zergaitik?
15- Badakizu nor den argazkiko pertsonaia?
Zein izan zen bere aurkikuntza historikoa?
Laguntza gela
20
16- Ameriketatik zer produktu ekarri zuten?
17- Zure ustez, zergaitik hartu zuten garrantzi handia bankuek Aro Modernoan?
18- Idatzi Aro Modernoko garapen teknologiko batzuk.
Zure ustez, zertarako izan ziren inportanteak?
garapen teknologikoak •1
•2
•3
•4
Laguntza gela
21
19- Aro Modernoan , biztanleria gose zen bitartean, erregeek eta nobleek aberastasun handiak zituzten.
Zer gertatu zen horren ondorioz?
20- DIKTADURA eta DEMOKRAZIA gobernatzeko bi modu dira.
Azaldu bien arteko ezberdintasuna.
Laguntza gela
22
21- Fabrikak hirietan egiten hasi zirenetik, zer gertatu da?
22- Aipatu elektrizitatea erabiltzen dute lau aparatu
23- Gaur egun zer komunikabide erabiltzen ditugu? Aipatu batzuk.
Laguntza gela
23
24- Erreparatu argazkiei:
- Nortzuk dira?
- Zergaitik janzten dira horrela?
- Zure ustez, zein arotakoa da argazkia?