download hier het prospectus

54
www.ardennes-lux.lu GRATUIT GRATIS

Upload: truongdang

Post on 11-Jan-2017

236 views

Category:

Documents


3 download

TRANSCRIPT

www.ardennes-lux.lu

GRATUIT • G

RATIS

AR

DEN

NES

IN

FO F

R-N

L

Office Régional du Tourisme des Ardennes Luxembourgeoises8 Avenue Nicolas Kreins L-9536 Wiltz - Adresse postale : B.P. 76 L-9501 Wiltz

Tél. (+352) 26 95 05 66 - www.ardennes-lux.lu

Editeur : ORT Ardennes Luxembourgeoises - Laurie BuchetConception et layout : Graphisterie GénéralePhoto couverture : © Christophe Hueber

www.ardennes-lux.luwww.vitarium.lu www.ls-sports.lu

i

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

EauWater

Bureaux d’informationsVerkeersbureaus

GareStation

Ettelbruck

Bourscheid

WiltzWinseler

GoesdorfBavigne

ClervauxWincrange

Munshausen

Hosingen

Neunhausen

Boulaide

Hoscheid

Consthum

Bettendorf

KiischpeltEschweiler

Heiderscheid

Tandel

Bastendorf

Weiswampach

Troisvierges

Asselborn Heinerscheid

Perlé

i

i

i

i

i

i

i

i

Diekirch

Haut-Martelange

Esch-sur-Sûre

Erpeldange

Putscheid

Stolzembourg

Vianden

Fouhren

Les Ardennesau Grand-Duché de Luxembourg

ORT_DOS CARRE_FR_PROD.indd 1 24/01/12 15:08

CA

RT

E T

OP

OG

RA

PH

IQU

E •

TO

PO

GR

AF

ISC

HE

KA

AR

T

i

i

i

> B

urea

ux d

’info

rmat

ions

> V.

V.V.

Kan

tore

n >

Les

com

mun

es •

Gem

eens

chap

pen

> H

ôpit

aux

· Zi

eken

huiz

en

i

i

i

i

i

i

2

5

12

21

14

15

Bett

endo

rfBo

ulai

deBo

ursc

heid

Cler

vaux

Parc

Hos

inge

n

1 2 3 4 5

Die

kirc

hEr

peld

ange

Esch

-sur

-Sûr

eEs

chw

eile

rEt

telb

ruck

6 7 8 9 10

Goes

dorf

Kiis

chpe

ltLa

c de

la H

aute

-Sûr

ePu

tsch

eid

Tand

el

11 12 13 14 15

Troi

svie

rges

Vian

den

Wei

swam

pach

Wilt

zW

incr

ange

Win

sele

r

18 19 20 2116 17

3

89

11

16

17

1

19

20

7

10

13

6

4

18

A1 2 3 4 5 6 7 8 9

BC

DE

FG

H

• GUIDED TOURS FR-NL & DE-EN

• ALL YOU CAN BIKE BROCHURE & MAP FR-NL & DE-EN

• NATURALLY YOURS FR-NL & DE-EN

• WHAT’S ON FR-NL & DE-EN

Office Régional du Tourisme des Ardennes Luxembourgeoises

ORT_DOS CARRE_FR_PROD.indd 2 24/01/12 15:08

Les

Ard

enn

es p

rati

qu

es •

Ard

enn

en p

rak

tisc

he

ad

ress

enL

es A

rden

nes

cu

ltu

rell

es •

De

Ard

enn

en c

ult

ure

le r

ijk

dom

Bienvenue dansles Ardennes Luxembourgeoises

Welkom in de Luxemburgse Ardennen

Cher hôte,

D’où que vous soyez, les Ardennes Luxembourgeoises vous accueillent comme nulle part ailleurs et vous offrent le meilleur de leur terroir. Véritable océan de verdure, temple de la nature, cette région vous rendra encore plus pur. Venez passer un séjour… au vert et antistress. Balades en forêt, à vélo, en canoë ou kayak, en calèche ou simplement en famille, ce ne sont pas les offres qui manquent. Laissez-vous enchanter et profitez de l’air pur de cette terre encore si intacte et si tranquille. Si vous aimez l’histoire, venez découvrir les histoires et les légendes de cette contrée tellement convoitée…

Les Ardennes Luxembourgeoises ont beaucoup à vous offrir, il ne vous reste qu’à les (re)découvrir.

Bon séjour !

Geachte Gast,

Uit welke windrichting u ook komt, wij heten u van harte welkom in de Luxemburgse Ardennen. Dit gebied wordt omschreven als een tempel van de natuur ofwel een oceaan van groen. Hier beleeft U de natuur nog in zijn meest pure vorm.

Ga op ontdekkingsreis in Luxemburg. Maak prachtige wandeltochten door het bos. Maak fietstochten over de vele aangelegde mountainbikepaden. Een kano- of kajakvaart, koetstocht of rijden op een quad. Al deze activiteiten behoren tot de mogelijkheden in de Luxemburgse Ardennen. In deze prachtige streek met zijn ongerepte natuur zijn frisse en zuivere lucht komt U weer helemaal tot rust.

Als U ook van geschiedenis houdt kunt U uw hart ophalen aan de verhalen en legendes van deze zo boeiende streek.

www.ardennes-lux.lu

FR

NL

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

03

Les Ardennes…

• Carte topographique p.02

Les Ardennes… naturelles • Les Parcs Naturels p.08 • Produits du terroir dans les Ardennes Luxembourgeoises p.14

Les Ardennes… actives

Terre

Les Ardennes… à pied • Sentiers transfrontaliers et européens p.21 • Sentiers nationaux p.22 • Sentiers régionaux / locaux p.23 • Circuits permanents IVV-FLMP p.23 • Circuits auto-pédestres p.24 • Sentiers thématiques p.25 • Rail et randonnée p.36 • Nordic Walking p.37 • Promenades sans bagage p.38

Les Ardennes… à 2 roues • Pistes cyclables p.40 • Circuits thématiques p.40 • Mountainbike p.42

Les Ardennes… for fun • Sites d’aventures p.44 • Golf • Tir à l’arc • Tennis Squash • Bowling • Mini golf p.46

Les Ardennes… pour les petits • Aire de jeux p.48 • Aire de jeux indoor p.49

Les Ardennes… à cheval p.50

De Ardennen…

• Topografische kaart p.02

De Ardennen… natuurlijk

• Natuurparken p.08 • Streek producten van de Luxemburgse Ardennen p.14

De Ardennen… en heel veel activiteiten

Aarde

De Ardennen... te voet • Grensoverschrijdende en Europese wandelroutes p.21 • Nationale wandelroutes p.22 • Regionale, plaatselijke wandelroutes p.23 • Permanente IVV-FLMP wandelroutes p.23 • Wandelroutes p.24 • Thematische wandelroutes p.25 • Sporen en wandelen p.36 • Nordic Walking p.37 • Wandelen zonder bagage p.38

De Ardennen... op 2 wielen • Fietspaden p.40 • Fietspaden met een thema p.40 • Mountainbike p.42

De Ardennen… for fun • Avontuurlijke plaatsen p.44 • Golf • Boogschieten • Tennis • Squash Bowling • Mini golf p.46

De Ardennen... ook voor de kleintjes • Speelplaatsen p.48 • Indoor speelruimte p.49

De Ardennen… te paard p.50

Table des Matières • Samenvatting

Eau • Lacs (Haute-Sûre et Weiswampach) p.52 • Sports nautiques p.53 Canoë - Kayak • Pêche Planche à voile • Plongée • Wellness p.55 • Piscines p.56

Air • Parachutisme • Parapente

Montgolfière p.57

Les Ardennes… culturelles

• Villes et villages de charme p.59• Châteaux p.66• Musées et sites d’exception p.70• Patrimoine militaire p.80• Patrimoine religieux p.84• Patrimoine industriel p.86• Centres culturels p.90• Expositions et galeries p.92

Les Ardennes… thématiquesCartes thématiques p.94

Les Ardennes… pratiques

Syndicats d’initiative • Internet Points Cinémas • Transports publics • Vëlo-Bus Géoportail touristique Luxembourg CardUrgences p.98

Water • Meren (Bovensure en Weiswampach) p.52 • Watersporten p.53 Kano en Kajak • Vissen • Surfen Duiken • Wellness p.55 • Zwembaden p.56

Lucht • Parachutespringen • Paragliding

Ballonvaarten p.57

De Ardennen… culturele rijkdom

• Charmante steden en dorpen p.59• Kastelen p.66• Musea en bijzondere plaatsen p.70• Militair erfgoed p.80• Religieus erfgoed p.84• Industrieel erfgoed p.86• Culturele centra p.90• Tentoonstellingen - galerijen p.92

De Ardennen… thematischThematische kaarten p.94

De Ardennen… praktische adressen

Verkeersbureaus • Internet PointsBioscopen • Openbaar vervoer • Vëlo-Bus Toeristisch Géoportaal Luxembourg Card Noodgevallen p.98

50504

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

De Ardennen … natuurlijkKenmerkend voor de streek is het heuvelachtige landschap en de uitgestrekte loofbossen. De voornaamste heuvelkammen worden afgewisseld door pittoreske valleien. Bijzonder opmerkelijk zijn de valleien van riviertjes als de Blees, de Clerve, de Our, de Sûre en de Wiltz.De rotsen bestaan grotendeels uit leisteen. In de streek van Martelange werd in enkele steengroeven leisteen gewonnen. De Louhecken (Luxemburgse term waarmee de bossen voor het winnen van gemalen schors, nodig voor de leerlooierij, wordt bedoeld) was 300 jaar lang de typische manier van bebossen van de hellingen van de “Éisleck”. Vanaf de eerste decennia van de 18e eeuw werden deze bossen geplant of gezaaid voor de productie van run (dit is gemalen boomschors) nodig voor de talrijke leerlooierijen aan de oevers van de rivieren in het noorden van het land, in het bijzonder de Clerve en de Wiltz.

Natuurtips

Vakantie en vrije tijd in harmonie met de natuur. Rijden met een gematigde snelheid, herbruikbaretassen gebruiken, ons afval sorteren, de fiets nemen of te voet gaan… Dit brengt bovendien twee,zelfs drie, voordelen met zich mee. U helpt ons bij het intact houden van onze streek, het is goedvoor de planeet en u doet aan sport.

De natuur, we hebben er allemaal baat bij.

Lultzhausen © W

erne

r El

isab

eth

Les Ardennes … naturellesLa région est caractérisée par un paysage de collines et de grandes forêts de feuillus.Ses principales chaînes de collines sont taillées par des vallées pittoresques, dont les plusremarquables sont celles de la Blees, de la Clerve, de l'Our, de la Sûre et de la Wiltz.Les roches sont constituées principalement de schistes, qui ont été exploités dans quelquesardoisières dans la région de Martelange. Les Louhecken (expression luxembourgeoise signifiant les forêts de tan), étaient pendant plus de 300 ans les boisements typiques des versants de l'« Éisleck ». Elles furent plantées ou semées à partir du premier quart du 18e siècle afin d'approvisionner les nombreuses tanneries installées au bord des rivières du nord dupays, surtout sur les cours de la Clerve et de la Wiltz.

Conseils nature

Pour des vacances et loisirs en harmonie avec la nature : roulez à vitesse modérée, utilisez des sachets réutilisables, ramassez vos déchets, circulez à pied ou à vélo... De plus, tout ceci fait office de double voire triple emploi. Vous nous aidez à maintenir notre région intacte, c'est bon pour la planète et pour votre santé.

La nature, on a tous à y gagner !

Heinerscheid© D

e Bo

ndt T

om

6 70706

Parc Naturel DE L'OUR

Parc Naturel DE LA hAUTE-SûREKalborn

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

© Origine Administration du Cadastre et de la Topographie Luxembourg (ACT)Extrait sans échelle de la carte topographique 1:100.000. Autorisation de publication du 2.12.2009.

www.naturpark-sure.lu • www.naturpark-our.lu

Parcs Naturels

Natuurparken

Le trésor des Ardennes Luxembourgeoises est sa nature si pure, sa culture si riche et ses produits du terroir si délicieux. Dans un souci de préservation et de développement raisonné de la région, deux parcs naturels ont été créés : le Parc Naturel de la Haute-Sûre et le Parc Naturel de l’Our. Ils participent activement à la conservation des patrimoines naturels et culturels ainsi qu’au soutien d’initiatives régionales des plus variées. Les deux parcs ont aidé à la création de labels de qualité tel que le label « Vum Séi » (« Du lac »).

De rijkdommen van de Luxemburgse Ardennen bestaan uit een ongerepte natuur, een rijk cultureel erfgoed en streekproducten van uitstekende kwaliteit.Om deze rijkdommen te bewaren en tevens de economische ontwikkeling van de streek te stimuleren zijn er twee natuurparken gecreëerd. De natuurparken van de Bovensure en Our. De inwoners van deze natuurgebieden dragen actief bij tot het beschermen van de natuur en het bewaren van het cultureel erfgoed. Bovendien ondersteunen ze allerlei streekinitiatieven zoals het kwaliteitslabel “Vum Séi” (“van het meer”). Onder deze naam worden allerlei producten uit deze streek verkocht.

© T

om D

e Bo

ndt

09808

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Le Parc Naturel de l'Our

Le Parc Naturel de l’Our est situé dans le nord-est de l’Oesling, dans les Ardennes Luxembour-geoises. Sur une surface de 306 km², 7 communes se sont associées pour concilier la protection de la nature et le développement économique de la région. La région frontalière le long de la rivière Our est une destination idéale pour les amateurs de randonnée, de nature et de culture. Sur un territoire limité, le Parc Naturel offre une diversité impressionnante de paysages.

het Natuurpark Our

Het natuurpark Our ligt in het Noordwesten van de Oesling (het noorden van Luxemburg) in de Luxemburgse Ardennen en heeft een oppervlakte van 306 km². Hier hebben 7 gemeenten zich verenigd met als doel de bescherming van de natuur en de economische ontwikkeling van de streek te promoten en te coördineren. In dit relatief kleine gebied vindt u een grote verscheidenheid aan landschappen. Deze grensstreek langs de rivier de Our is een ideale bestemming voor wandel- natuur- en cultuurliefhebbers.

Maison du Parc Naturel de l’Our12, Parc L-9836 HosingenTel. : +352 90 81 88 635 • www.naturpark-our.lu

WEbGis : cARTE DE RANDONNéE iNTERAcTivE - PARc NATuREL DE L’OuRDécouvrez le Parc Naturel de l’Our avec la nouvelle carte touristique interactive WEbGis. Elle contient toutes les informations sur les sentiers pédestres, routes VTT et Nordic Walking de la région. Les points de vue, les aires de pique-nique, etc. sont bien évidemment indiqués. Les utilisateurs de GPS peuvent télécharger les circuits en différents formats.

Les randonneurs « traditionnels » y trouvent également leur compte : chaque circuit peut être té-léchargé et imprimé gratuitement en format PDF. Ce PDF offre non seulement une carte détaillée, mais aussi des informations utiles sur le circuit (p.ex. description, profil en long, longueur, durée).De plus, les nombreuses images donnent un premier aperçu des circuits et Google Earth vous invite à un survol virtuel !

WEbGis : EEN iNTERAcTiEvE WANDELKAART - NATuuRPARK OuROntdek het Natuurpark van de Our met de nieuwe interactieve toeristische kaart WEBGIS.Deze bevat alle informatie over wandel-, fiets- en Nordic Walking routes in de regio. Uitkijkpunten, picknickplaatsen, enz. zijn duidelijk aangegeven. GPS-gebruikers kunnen de circuits in verschillende formaten downloaden.

Ook de traditionele wandelaar komt aan zijn trekken. De verschillende wandelroutes in PDF formaat zijn gratis te downloaden. In deze PDF ’s vindt u een gedetailleerde kaart en nuttige informatie zoals : hoogte, lengte en geschatte wandeltijd. Via Google Earth krijgt u al een beeld van de routes.

http://webgis.naturpark-our.lu • www.naturpark-our.luParc Naturel de l'Our

© O

RTAL

10 11

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Le Parc Naturel de la haute-Sûre

Le Parc Naturel de la Haute-sûre est caractérisé par son lac de 380 hectares, à la fois réserve d’eau potable et cadre de développement de tourisme et de loisirs durables, en alliant sports nautiques et découverte des paysages. Le Parc Naturel de la Haute-Sûre se veut également un lieu d’innovation en matière de qualité de vie des habitants, de protection des ressources et de développement agricole respectueux de l’environnement.

het Natuurpark van de Bovensure

Het Natuurpark van de Bovensure wordt gekenmerkt door een 380 ha groot meer. Dit meer is een drinkwaterreservoir en word tevens als watersport gebied voor duurzame sporten gebruikt. De combinatie van sport en dit unieke natuurgebied maken van de regio Bovensure een echt belevenispark. Het Natuurpark van de Bovensure is ook innovatief op het gebied van milieubeschermende landbouwontwikkeling en bescherming van grondstoffen.

Maison du Parc Naturel de la Haute-sûre15, route de Lultzhausen L-9650 Esch-sur-SûreTel. : +352 89 93 31 1 • www.naturpark-sure.lu

WEbGis – PARc NATuREL DE LA HAuTE-sûREDans le cadre du « contrat de rivière Haute-Sûre », le Parc Naturel de la Haute-Sûre (L) et le Parc Naturel de la Haute-Sûre Forêt d’Anlier (B) ont créé un projet transfrontalier; un WEbGis touristique. Le WEbGis touristique permet aux visiteurs de la région du lac de la Haute-Sûre de visualiser les différentes attractions que la région transfrontalière belgo - luxembourgeoise offre. Que ce soit à partir d’une photo aérienne ou d’une carte topographique, vous pouvez rassembler les informations sur les sentiers pédestres, la gastronomie, les attractions culturelles et naturelles, selon vos besoins et les imprimer en grand format. Tous les sentiers pédestres, pistes vTT, circuits équestres ou sentiers Nordic Walking sont disponibles avec profil d’altitude et peuvent être téléchargés en données GPs.

WEBGIS - NAtuurpArk BOvENSurEEen grensoverschrijdend project tussen het Natuurpark van de Bovensure en het Parc Naturel de la Haute-Sûre - Forêt d’Anlier maakte het mogelijk om een webgis te ontwikkelen. Deze WEBGIS maakt het aan de bezoeker mogelijk om in één blik het totale aanbod van deze regio te overzien. Op basis van een luchtfoto of topografische kaart stelt u zelf de informatie samen die voor u het meest interessant is. Deze informatie, zoals wandelroutes, gastronomie, culturele en natuur bezienswaardigheden kunt uw downloaden en zelf uitprinten. Bij alle wandel, fiets of ruiterroutes vindt u ook het hoogteprofiel en de GpS gegevens.

www.crhs-sig.eu

Parc Naturel de la Haute-sûre

© O

RTAL

12 13

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

FOOD MAP

Les Maîtres de l'orgeLes bières

Les sources et la natureLes eaux minérales et thermales

Une fine épicerieCondiments, huiles, herbes, tisanes, miel, confiserie, pâtisseries

Boeufs et cochonsLa boucherie et la charcuterie

" L'or blanc "Les produits laitiers

In Vino qualitasLes vins et les crémants

Trésors des campagnesLes produits de la terre : fruits, légumes,céréales

Les eaux spirituellesLes eaux de vie et les liqueurs

www.foodmap.lu

© O

NT

Produits du terroir dans lesArdennes LuxembourgeoisesStreek producten van deLuxemburgse Ardennen

La gastronomie des Ardennes Luxembourgeoises offre une palette riche et variée de délices :jambons, miel, moutarde, jus, eaux-de-vie, bières et de nombreux produits à base d’épeautre, de sarrasin et de pavot. Les bières « Diekirch », « Simon », « Ourdaller » et « Heischter Béier » vous surprendront par leur qualité et leur originalité. Différents labels ont été créés afin de garan-tir la qualité et l’origine des produits. Un de ces labels est le label « Vum Séi » (« Du lac »). Des produits cosmétiques naturels ont également été conçus.

www.visitluxembourg.lu • www.foodmap.lu

Het gastronomisch aanbod van de Luxemburgse Ardennen is uitgebreid en zeer gevarieerd.De bekendste lekkernij is natuurlijk de Ardenner ham, maar ook de honing, mosterd, vruchtensappen, eau de vie, bieren en een groot aantal producten op basis van Spelt, boekweit en koolzaad uit deze streek zijn niet te versmaden. Het Luxemburgse bier ; Diekirch, Simon, Ourdaller en Heischter Béier zijn heerlijke streekproducten en tevens goede dorstlessers.Laat u verrassen, de restaurants in de regio gebruiken regelmatig de producten uit de streek.

Ook werden er cosmetische producten ontwikkelt zoals hand crèmes, zeep en shampoo.Onder het kwaliteitslabel “Vum Séi“ (“van het meer”) vind u deze prachtige streekproducten in de diverse supermarkten .

www.visitluxembourg.lu • www.foodmap.lu

14 15

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

BIOG

La coopérative des agriculteurs biologiques Luxembourg, BIOG a été créée en 1988, avec comme buts la transformation et la commercialisation de leurs produits. Actuellement, plus de la moitié des 33 membres cultive ses terres dans les Ardennes, ceci d’après la méthode biologique. Ils commercialisent leurs produits, suivant leur situation, sous les marques « bio vun der Our », respectivement « bio vum séi ». La marque « biOG » labélise des aliments bio des producteurs BIOG, mais également de ceux originaires de producteurs bio étrangers, si ces produits ne sont pas disponibles au Luxembourg. Ainsi, même en achetant ces produits importés, le client soutient les membres de la coopérative luxembourgeoise. La gamme BIOG est disponible dans beaucoup de supermarchés du pays.

De coöperatie van biologische boeren in Luxemburg, BIOG, werd opgericht in 1988, met als doelde verwerking en de afzet van hun producten. Momenteel cultiveren meer dan de helft van de 33leden hun grond in de Ardennen, volgens de biologische methode. Zij vermarkten hun productenvolgens hun ligging, onder het merk “Bio vun der Our”, respectievelijk “Bio vum Séi”.Het merk “BIOG” kenmerkt het biologische voedsel van de BIOG producenten, maar ook die van buitenlandse biologische producenten, indien deze producten niet beschikbaar zijn in Luxemburg. Dus zelfs met het kopen van geïmporteerde producten, ondersteunt de consument de leden van de coöperatie Luxemburg. De waaier aan producten BIOG is verkrijgbaar in veel supermarkten in het land.

www.biog.lu

Ourdaller „Natur pur vun der Our“

De la graine à votre assiette… le trajet n’est pas toujours aussi long et si compliqué que l’on pourrait croire. Depuis 1994, une association d’agriculteurs de la région de l’Our s’est regroupée afin de vous présenter leur travail et le fruit de leur dur labeur. Leurs maîtres mots : Qualité & traçabilité. Leur matière première de prédilection : la graine de pavot, le chanvre, le colza, le lin et le sarrasin. Leur gamme de produits se compose d’huiles, de farines, de pâtes, de moutarde ainsi que de produits dérivés. Réunis sous le slogan « Nature pure de l’Our » ces produits sont excellents pour la santé et sont mêmes recommandés chez les personnes souffrant d’allergies telles que le gluten. Nombreux de ces produits peuvent être achetés dans les grandes surfaces au Luxembourg et sont également utilisés par de nombreux restaurateurs régionaux.

Graanproducten; wat komt er allemaal bij kijken voordat er een broodje op uw bord ligt.Sinds 1994 bestaat de vereniging van boeren uit het Ourdal dit is een samenwerkingsverband van boeren en producenten voor het promoten van hun streekproducten. De sleutelwoorden zijn kwaliteit en Herkenbaarheid. De nadruk ligt op de teelt van maanzaad, hennep, kool-zaad, linnen en boekweit. Het productengamma bestaat uit olie, meel, pasta, mosterd en allerlei afgeleiden.U vind deze artikelen onder de slogan : “Natur pur vun der Our”. Deze producten zijn zeer goed voor de gezondheid en worden aanbevolen voor mensen die lijden aan gluten- intolerantie of allergieën. Een groot aantal van deze voedingsmiddelen vindt u in de supermarkten in Luxemburg. Ook in de regionale gastronomie worden de producten regelmatig gebruikt.

Ourdaller - Natur pur vun der Our2, am Eck L-9757 Kalborn Tel. : +352 99 85 12 • www.beo.lu • [email protected]

Vum Séi

Depuis plusieurs années, les agriculteurs et producteurs du Parc Naturel sont encouragés à produire d’une manière la plus innovatrice et naturelle que possible. C’est dans cet objectif de préservation de la nature, que le label « vum séi » (du Lac) à été créé. Cette marque représente la haute qualité de la matière première des produits du Parc Naturel. Les productions doivent être durables tout en protégeant les ressources naturelles, surtout l’eau potable. La traçabilité, le caractère régional et sans OGM sont les maîtres mots qui caractérisent ces produits. Les produits sont « Téi vum séi » (tisanes du parc), « spelz vum séi » (produits à base d’épeautre : pâtes, farines…), « véi vum séi » (viande, surtout du bœuf) et « bléi vum séi » (large gamme de produits cosmétiques et de savons). Beaucoup de ces produits sont utilisés par des restaurateurs et hôteliers de la région et sont également en vente dans les supermarchés et boutiques régionales.

De boeren en producenten uit de regio van de Bovensure streven sinds jaar en dag een productie na die niet of nauwelijks milieu belastend is. In dit kader van natuurbeschermende productie is er een label opgericht “vum Séi“ (van het meer). Dit merk beoogt de hoogste kwaliteit van de streekproducten uit het Natuurpark. Duurzame productie, niet belastend voor het milieu en specifiek niet belastend voor het drinkwater. Herkenbaarheid, regionaal karakter en geproduceerd zonder OGM (gen manipulatie) zijn de steekwoorden bij deze producten. De producten “téi vum Séi” (kruidenthee soorten), “Spelz vum Séi“ (producten op basis van boekweit), “véi vum Séi“ (vlees, vooral rundvlees) en “Bléi vum Séi“ (groot aantal cosmetische producten en zeepjes). Onder het kwaliteitslabel “vum Séi“ vind u deze prachtige streekproducten in de diverse supermarkten. In de regionale restaurants wordt ook vaak gebruik gemaakt van deze gevarieerde streekproducten.

Parc Naturel de la Haute-sûre15, route de Lultzhausen L-9650 Esch-sur-SûreTel. : +352 89 93 31 1• www.naturpark-sure.lu

biOG Ourdaller vum séi

16 17

Luxembourg ville

Weiswampach

Perlé

Luxembour

Troisvierges

Clervaux

Binsfeld

Wiltz

Esch-sur-Sûre Bourscheid

Munshausen

Lultzhausen

Hosingen

Kautenbach

Diekirch

Ettelbruck

Vianden

Stolzembourg

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Sites naturels • Plaatsen in de volle natuur

iNsENbORN (c7)bATEAu sOLAiRE • sOLARbOOTUn circuit de 2 heures incite à observer la faune et la flore locale et fournit une introduction à l’histoire du lac. Le bateau fait escale au « Burfelt » pour une visite du centre de découverte de la forêt. Réservation souhaitée.

Maak kennis tijdens een twee uur durend traject met de flora en fauna van het meer. Ook komt U wat meer te weten over de locale geschiedenis. De boot legt aan in “Burfelt”, voor een bezoek aan het bos ontdekkingscentrum. reservering gewenst.

Maison du Parc 15, route de Lultzhausen L-9650 Esch-sur-SûreTel. : +352 89 93 31-1 • Fax : +352 89 95 20 • www.naturpark-sure.lu • [email protected]

KALbORN (F3)MOuLiN DE KALbORN La restauration des populations de moules perlières en Ardennes.Le but du projet est de contribuer à la restauration du milieu de vie naturel de la moule perlière et de garantir la survie de l‘espèce par l‘élevage. Visites guidées sur demande uniquement.

Bij dit project in Kalborn werkt men aan het herstel van het natuurlijke leefmilieu van de parelmossel in de Ardennen. Door de kweek van deze parelmossel probeert men het voortbestaan van deze unieke mossel te verzekeren. Rondleidingen alleen op aanvraag .

Tel. : +352 26 90 81 27 • www.margaritifera.eu

WiLTZ (D6)JARDiN DE WiLTZ • TuiN vAN WiLTZLe Jardin de Wiltz, situé à côté du centre « Prabbeli », constitue une oeuvre d’art vivante de2,5 ha. Ce « jardin d’art » a été aménagé et est entretenu par des personnes en état de handicap, des chômeurs de longue durée, des participants d’ateliers temporaires, des artisans et des artistes. Le jardin est ouvert toute l’année au public.

De tuin van Wiltz, gelegen naast het “Prabbeli” centrum, is een levend kunstwerk van 2,5 ha. Deze “kunsttuin” werd aangelegd, en onderhouden, door mindervalide personen, langdurige werklozen, deelnemers aan tijdelijke cursussen, ambachtslieden en artiesten. De tuin is het hele jaar door open voor het publiek.

8, rue de la montagne, Wiltz • Tel. : +352 95 92 05-1 • www.cooperations.lu • [email protected]

WiNsELER (c6)JARDiN DE PLANTEs • KRuiDENTuiNPlus de 450 plantes différentes, classées par thème d'utilisation, sur une surface de 2000 m².Ouvert tous les jours du 01.05 au 30.09. Visites guidées sur demande.

Op een oppervlakte van 2000 m², vindt u meer dan 450 verschillende planten, thematischgerangschikt volgens hun soort. Elke dag geopend van 01.05 tot 30.09. Rondleiding op aanvraag.

Jardin de plantes Winseler35, Duerfstrooss L-9696 Winseler • Info : Tel/Fax : +352 95 97 44 • [email protected]

MAMM'OuT Merkholtz

100% Nature • 100% Natuur

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

AutorouteSnelweg

Allerborn – Mine de plomb ....................................... p.25

Burfelt – Maison de la forêt ....................................... p.25

Diekirch – Parc découverte de la nature ................ p.48

Esch-sur-Sûre

Maison du Parc Naturel de la Haute-Sûre ............. p.12

Ettelbruck – Aire de récréation

« Grondwee » ............................................................... p.48

Goesdorf – Mine d’antimoine .................................. p.26

Haut-Martelange – Ecomusée des Ardoisières ... p.87

Hosingen – Maison du Parc Naturel de l’Our ...... p.11

Insenborn – Solarboot / Bateau solaire................... p.18

Kalborn – Station de la moule perlière ................... p.18

Lac de la Haute-Sûre ............................................... p.52

Munshausen – Robbesscheier ................................ p.76

Stolzembourg – Mine de cuivre .............................. p.88

Weiswampach – Lacs de Weiswampach .............. p.52

Wiltz – Jardin de Wiltz ............................................... p.18

Winseler – Conservatoire de plantes médicinales p.18

1

1

8

8

2

2

9

9

11

3

3

10

10

4

4

11

5

5

12

12

13

6

6

14

15

16

7

7

15

16

14

13

www.ardennes-lux.lu/nature18 19

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Les Ardennes … activesAmateurs de sensations fortes ou de promenades en famille, la région des Ardennes Luxembourgeoises est un coin de paradis pour petits et grands.

De nombreux tracés de circuits pédestres et VTT sont consultables de manière interactive sur http://tourisme.geoportail.lu

De Ardennen… en heel veel activiteitenDe Luxemburgse Ardennen hebben heel wat te bieden. Activiteiten voor groot en klein. Houd u van avontuur of wilt u rustig wandelen in deze paradijselijke streek is er voor elk wat wils.

Een groot aantal wandel- en mountainbike routes zijn op een interactieve manier te bekijken via http://tourisme.geoportail.lu

© J

oelle

Mat

hias

Promeneurs du dimanche ou randonneurs à la recherche de nouveaux défis, tout le monde ytrouve son bonheur. Du chemin de grande randonnée au sentier didactique, ce n’est pas le choix qui manque. Alors… bonnes découvertes !

Bent U een zondagswandelaar of een geoefende wandelaar op zoek naar een nieuwe uitdaging ? In de Ardennen is het aanbod groot, aan U de keuze, een leerpad langs kleine paadjes of een grote tocht zoals de GR 5 ? Aan U om het prachtige aanbod van de Ardennen te ontdekken. Veel plezier !

TERRE / AARDE

Les Ardennes... à pied De Ardennen... te voet

Les sentiers transfrontaliers et européensGrensoverschrijdende en Europese wandelroutes

Deux sentiers européens de grande randonnée traversent le pays : le E2 qui descend des Pays-Bas jusqu’à la Méditerranée et le E3 qui relie l’Atlantique à la Forêt de Bohême. Les 2 sentiers suivent le tracé de nos sentiers nationaux.

Er lopen twee Europese wandelroutes door deze streek :de E2 die loopt van Nederland naar de Middellandse zee en de E3 die de Atlantische Oceaanverbindt met de Zwarte Zee. De beide wandelroutes maken gebruik van de nationale wandelpaden.

Les autres sentiers transfrontaliers sont :Andere grensoverschrijdende wandelpaden zijn :

> Le sentier « Ardennes-Eifel » / Wandelpad « Ardennes-Eifel »

> Le sentier « Rhin-Meuse » / Wandelpad « Rhin-Meuse »

> Les sentiers GR 5 et Gr 570 qui suivent le tracé de nos sentiers nationaux.> Ook de Gr 5 en Gr 570 maken gebruik van de nationale wandelpaden.

20 21

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Sentiers nationaux Nationale wandelroutes

Le Grand-Duché dispose d’un réseau de sentiers pédestres couvrant l’ensemble du territoire, reliant les centres touristiques les plus importants.Il s'agit des 25 sentiers nationaux qui sont balisés au moyen d'un symbole jaune sur fond bleu et comptent entre 13 et 84 km. Ils se prêtent idéalement pour effectuer une randonnée par étapes sur plusieurs jours et peuvent être combinés entre eux.Dans la région des Ardennes Luxembourgeoises on compte 13 sentiers de ce type.

Niet minder dan 25 nationale wandelpaden variërend in lengte van 13 tot 84 km gemarkeerd met blauwe borden met een geel symbool vind u in het Groothertogdom. Deze wandelpaden verbinden de belangrijkste toeristische plaatsen met elkaar. Ze lenen zicht uitstekend voor het maken van lange wandeltochten verdeeld over meerdere dagen. De routes kunnen ook onderling worden gecombi-neerd. De regio Luxemburgse Ardennen telt 13 wandelroutes van dit type.

1. sentier clervaux - Our • clervaux - Our Pad clervaux - urspelt - Fischbach - Roder - Marnach - clervaux > 15 km2. sentier de la Wiltz • Wiltz Pad Goebelsmühle - Wiltz > 17 km3. sentier de l’Eislék • Wandelroute van de Eislék Kautenbach - Goebelsmühle > 23 km4. sentier victor Hugo • victor Hugo Pad Ettelbruck - brandenbourg - vianden > 24 km5. sentier du Préizerdaul • Préizerdaul Pad Arsdorf - bettborn - Ettelbruck > 27 km6. sentier Maurice cosyn • Maurice cosyn Pad Gilsdorf - beaufort - Echternach > 30 km7. sentier du Lac de la Haute -sûre • bovensure stuwmeerpad Esch-sur-sûre - Arsdorf - Lultzhausen - Esch-sur-sûre > 42 Km8. sentier charles Mathieu • charles Mathieu Pad Esch-sur-sûre – Wiltz – vianden > 42 km9. sentier Panorama • Panorama Pad Troisvierges – Wiltz > 42 km10. sentier de l’Attert • Wandelroute van de Attert Martelange - Rédange - useldange - Mersch > 52 km11. sentier de l’Our • Wandelroute van de Our Weiswampach - Ouren - vianden - Diekirch > 58 km12. sentier du Nord • Noord Pad Weiswampach - Diekirch > 65 km13. sentier de la Haute-sûre • bovensure Pad Martelange - Esch-sur-sûre - Ettelbruck > 68 km

Les dépliants des sentiers nationaux sont disponibles gratuitement dans les bureaux touristiques ousur demande par téléphone au +352 42 82 82 20 ou +352 26 95 05 66

Deze nationale wandelkaarten zijn gratis verkrijgbaar bij de VVV kantoren of telefonisch te bestellen op nummer +352 42 82 82 20 of +352 26 95 05 66

Sentiers régionaux, locauxRegionale, plaatselijke wandelroutes

Région / Regio : Arsdorf - Bilsdorf -Bigonville - BoulaideRégion / Regio : Bavigne - HarlangeRégion / Regio : Clervaux-MunshausenRégion / Regio : Ettelbruck-Diekirch-Erpeldange-Bastendorf-BrandenbourgRégion / Regio : Esch-sur-SûreRégion / Regio : GoesdorfRégion / Regio : HeiderscheidRégion / Regio : Hosingen-KiischpeltRégion / Regio : Kautenbach Région / Regio : Liefrange-Kaundorf-Insenborn-LultzhausenRégion / Regio : Lieler-HeinerscheidRégion / Regio : PerléRégion / Regio : Reisdorf-Bettendorf Région / Regio : Troisvierges-WeiswampachRégion / Regio : Vianden-Stolzembourg-Hoscheid-FouhrenRégion / Regio : WiltzRégion / Regio : WincrangeRégion / Regio : Winseler-Doncols

ces promenades ont été aménagées par les syndicats d’initiative de la région.Des cartes de promenades locales et régionales topographiques et touristiques à l’échelle1:20.000 et 1:50.000 sont disponibles dans les bureaux de tous les syndicats d’initiative et dans certaines administrations communales.

Deze wandelingen worden geregeld door het verkeersbureau van de streek.Er zijn topografische en toeristische kaarten van plaatselijke en regionale wandelingen verkrijgbaar bij in alle verkeersbureaus en bij bepaalde gemeentelijke overheden. (Schaal van 1:20.000 en 1:50.000)

Circuits permanents IVV-FLMPPermanente IVV-FLMP wandelroutes

Il y en a à Rombach-Martelange, dans le Parc Naturel de la Haute Sûre, à Vianden et à Clervaux.Presque tous les week-ends a lieu une Marche Populaire IVV quelque part au pays, sur desdistances de 5 à 20 km.

Bijna elk weekend vinden er in Luxemburg de populaire IVV-FLMP wandelroutes plaats. In Rombach-Martelange, in het Natuurpark van de Bovensure, in Vianden en Clervaux vindt u de startpunten van de wandelingen met lengtes tussen de 5 en 20 kilometer.

www.flmp-ivv.lu • Tel. : +352 691 30 26 87 (8:30 - 17:00)

22 23

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Circuits auto-pédestresWandelroutes

Le guide « 201 circuits auto-pédestres » contient 201 sentiers et randonnées au Grand-Duché dont un très grand nombre dans les Ardennes Luxembourgeoises. Ils sont en boucle et avec des points de départ aisément accessibles en voiture. Le profil des itinéraires vous permet de connaître la longueur d'un circuit et de repérer les difficultés du premier coup d'œil. Des symboles sur les cartes indiquent également l'emplacement des aires de repos, des gares, des piscines et des principales attractions touristiques pour vous permettre de préparer vos excursions dans les meilleures conditions. Les promenades sont décrites dans des textes courts et illustrés par une photo. Suivez le balisage et découvrez les plus beaux paysages de la région.Le guide est vendu dans toutes les bonnes librairies du pays et est également disponible sur

www.visitluxembourg.lu

In de gids “201 Circuits auto-pédestres” worden 201 wandelroutes en trektochten in het Groothertogdom beschreven. Een groot gedeelte van deze routes liggen in de Luxemburgse Ardennen. Het zijn rondwandelingen waarvan de vertrekpunten gemakkelijk met de auto te bereiken zijn. De trajecten worden in beknopte teksten beschreven en met foto’s geïllustreerd, waardoor het mogelijk is een inschatting te maken van de moeilijkheidsgraad. De rustplaatsen, stations, zwembaden en de voornaamste toeristisch attracties zijn op de kaarten aangeduid met passende symbolen. Volg de bewegwijzering en geniet van de mooiste vergezichten en panorama’s. In elke goede boekwinkel vindt men deze gids maar men kan deze ook bestellen bij

www.visitluxembourg.lu

Parc Naturel de l'Our

© O

RTAL

Sentiers thématiquesThematische wandelroutes

ALLERbORN (c4) MiNE DE PLOMb • LOODMiJN > 9 KMOn y a extrait du minerai de 1821 à 1901. Le nombre des ouvriers occupés en surface et au fond était si important qu’un village a du être construit près de cette mine.Départ : sur la route entre Longvilly et Allerborn.Renseignements : Syndicat d’Initiative de Wincrange • Tél. : +352 26 10 37 77

In de Loodmijn van Allerborn werd tussen 1821 en 1901 mineralen gewonnen. Het grote aantal arbeiders wat er werkte noodzaakte de bouw van een complete dorp direct naast de mijn. vertrekpunt van de wandeling: het station tussen Longvilly en Allerborn. Inlichtingen : VVV Kantoor Wincrange • Tel. : +352 26 10 37 77

ARsDORF (b8)NATuRLEHRPFAD • NATuuR WANDELROuTE > 6 KMArsdorf-Lueresmillen-Bilsdorf

bETTENDORF - cOLMAR-bERG H8 sENTiER ADRiEN RiEs • ADRiEN RiEs PAD > 44 KMDépart / vertrek : Bettendorf – Colmar Berg • http://sentier.nordstad.org

« buRFELT » (c7) > 2,5 KMDécouverte de la forêt « Burfelt » à Insenborn. La promenade de 2,5 km avec tableaux instructifs mène au centre de découverte de la forêt « Burfelt ». En été, c’est un endroit idyllique pour se baigner.

De wandeling ontdek het bos “Burfelt” in Insenborn is 2,5 km lang, de panelen langs de route geven U uitleg over de flora en fauna van het Burfelterbos. In de zomer is dit een idyllische plek om te zwemmen.

Départ / vertrek : Parking Burfelt • www.emwelt.lu

DiEKiRcH (G8)LE cALvAiRE DEs ENRôLés DE FORcEDE LiJDENsWEG vAN DE DWANG REKRuTEN > 1 KMCalvaire « Ons Jongen » à la mémoire des jeunes Luxembourgeois enrôlés de force dans l'Armée Allemande au cours de la 2ème Guerre Mondiale. Promenade de la Sûre, direction Ingeldorf • http://tourisme.diekirch.lu

Lijdensweg "Ons Jongen" opgedragen ter nagedachtenis aan de Luxemburgse dwangrekruten in het Duitse leger tijdens de 2de Wereldoorlog.Promenade de la Sûre, directie Ingeldorf • http://tourisme.diekirch.lu

24 25

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

EscH-suR-sûRE (D7)LEs MYsTèREs D’EscH-suR-sûRE • DE GEHEiMEN vAN EscH-suR-suRELaissez-vous emporter dans le monde fantastique d'Esch-sur-Sûre. Grâce à des audio-guides,vous découvrirez les contes, les mythes et les légendes qui ont été transmis de génération engénération. C’est dans les ruines du château datant de 927 que l’aventure est à son apogée. Prix de location : adultes : 4 €, enfants : 2,50 €

Maak gebruik van het moderne audioguide systeem en ontdek de sprookjesachtige wereld van legendes en sagen die van generatie op generatie overgeleverd zijn. Laat U meeslepen door de adembenemende avonturen met de apotheose in de ruïnes van het kasteel daterend uit 927. tarief : volwassenen 4€, kinderen : 2,50 €

Maison du Parc 15, Route de Lultzhausen L-9650 Esch-sur-SûreTel. : +352 89 93 31-1 • www.naturpark-sure.lu

ETTELbRucK (F8)sQuARE PATTON > 0,5 KMDépart / vertrek : pont de la Sûre Ettelbruck • http://ettelbruck-info.lu

ETTELbRucK (F8)sENTiER uRbAiN TOuRisTiQuE ETZEL > 2,2 KMLe sentier urbain touristique s’étend sur une distance de 2,2 km à travers la zone piétonne et à travers la vieille ville. Il est d’ailleurs approprié aux fauteuils roulants.Vous trouvez toutes les explications sur l’histoire, l’architecture, la botanique, les curiosités de la ville en trois langues sur 15 panneaux différents. Des photos montrent la ville d’Ettelbruck d’autrefois.

De toeristische stadswandeling, tevens geschikt voor rolstoelen, strekt zich uit over een afstand van 2,2 km en loopt door de voetgangerszone en de oude stad. Verspreid over dit pad vindt U panelen met foto’s waarop in drie talen uitleg over de geschiedenis, architectuur, plantkunde en bijzonderheden van de stad te vinden is.

Départ / vertrek : Tourist Office Ettelbruck • http://ettelbruck-info.lu

GOEsDORF (D7) MiNE D’ANTiMOiNE • ANTiMOONMiJN > 2,5 KMSur ce sentier géologique de découverte et d’orientation, vous recevrez une série d’informations sur le paysage et sur différents aspects de la géologie et de l’exploitation de l’antimoine à Goesdorf.

Deze Geologische wandelroute in Goesdorf, ontdekking en oriëntatie verteld over de ontginning van de mijn, waar vroeger het scheikundig element antimoon, ook antimonium gewonnen werd en geeft uitleg over het gevarieerde landschap en de geologie in deze streek.

Départ / vertrek : Centre Culturel de Goesdorf Administration communale / Gemeentehuis Goesdorf • Tél. : +352 83 92 70 • www.goesdorf.lu

HEiNERscHEiD (F3)sENTiER THEMATiQuE suR LEs DROiTs DE L’ENFANT THEMA WANDELROuTEs “DE REcHTEN vAN HET KiND” > 6,7 / 12 KMLes sentiers luxembourgeois des droits de l’enfant vous permettront notamment de découvrirla splendide nature de notre région des Ardennes Luxembourgeoises. Les villages pittoresques de la commune de Heinerscheid sont des témoins éloquents de notre histoire, mais aussi de notre engagement en faveur d’un avenir heureux.

Parcours : Départ et arrivée : Mairie, Maison 21 : 2, Kierchestrooss - Maison 37 : 83, Haaptstrooss Parcours 1 : Distance: 6,7 km / Durée: + / - 2 h Difficulté : facile. Accessible aux poussettes et chaises roulantes. Parcours 2 : Distance : 12 km / Durée: 3 à 4 h / Difficulté : moyenne avec quelques passages difficiles. Il est recommandé de porter de bonnes chaussures.

Administration communale HeinerscheidTél. : +352 99 85 08 1 • www.heinerscheid.lu • [email protected]

Deze thema wandeling is opgedragen aan, “De rechten van het kind”, en biedt u de mogelijkheid om de prachtige natuur van de Luxemburgse Ardennen te ontdekken. “vrijheid,gerechtigheid, solidariteit en vrede zijn de basis van onze hedendaagse samenleving”. Deze basisregels zijn vast gelegd in de Luxemburgse grondwet alsmede in de mensenrechtenverklaring.De pittoreske dorpen van de gemeente Heinerscheid zijn de getuigen van een bewogen geschiedenis. Maar vertellen ook hun inzet voor een betere toekomst.

trajecten : Vertrek en aankomst: Stadhuis, huis 21 : 2, Kierchestrooss - Huis 37 : 83, Haaptstrooss traject 1 : Afstand : 6,7 km / Duur : + / - 2 u Moeilijkheidsgraad : gemakkelijk Toegankelijk voor wandelwagens en rolstoelen. traject 2 : Afstand : 12 km / Duur : 3 tot 4 u Moeilijkheidsgraad : gemiddeld met enkele lastige stukken. Goede wandelschoen zijn aan te bevelen op dit traject !

Gemeentehuis HeinerscheidTel. : +352 99 85 08 1 • www.heinerscheid.lu • [email protected]

HOFFELT (c3)sENTiER Du cANAL • KANAAL WANDELROuTE > 14 KMQuoi de plus fou et de plus entreprenant que de vouloir construire un canal qui relierait la Meuse à la Moselle ? Guillaume d’Orange voyait dans ce projet au 19ème siècle une ingénieuse solution pour acheminer les ressources minières des Ardennes. Un sentier avec des panneaux retrace le travail incroyable de la construction inachevée de ce canal.

Wat is er gekker of stoutmoediger dan het plan om een kanaal te bouwen dat de Maas met de Moezel zou verbinden ? Willem van Oranje zag in de 19de eeuw in dit project een geniale oplossing voor het vervoeren van de producten uit de Ardenner mijnen. De panelen langs deze wandelroute beschrijven het ongelofelijke werk aan de nooit voltooide constructie van dit kanaal.

Départ / vertrek : Hoffelt, Barteshaus & Buret (B) • www.wincrange.lu

26 27

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

HOFFELT (c3)sENTiER « LA TRAvERséE DEs PAYs ET DEs âGEs » WANDELROuTE “DE DOORKRuisiNG vAN LANDEN EN DE TiJDEN” > 48 KMDans le cadre du projet de coopération « Grandeur et intimité des paysages », entre le ParcNaturel des Deux Ourthes et la Fondation « Hëllef fir d'Natur », un circuit pédestre de 48 km a été balisé. « La traversée des pays et des âges » reprend l'ancien réseau de communication en traversant les communes de Troisvierges, Wincrange, Gouvy et Houffalize.

In het kader van een samenwerkingsproject tussen het “Natuurpark Deux Ourthes” en “Hëllef fir d'Natur” werd een wandelpad uitgezet van 48 km. Deze route word “La traversée des pays et des âges” genoemd, het doorkruisen van de landen door de eeuwen heen. Het trajekt loopt via het netwerk van de oude verbindingswegen tussen de gemeenten Troisvierges, Wincrange, Gouvy en Houffalize.

Départ / vertrek : Buret centre (B) ou Troine, église (L) ou Hoffelt, Barteshaus (L), Troisvierges, gare (L), Steinbach (B). info : Natur&ëmwelt • 5, route de Luxembourg L-1899 Kockelscheuer. Tel. : +352 29 04 04-311 • www.naturemwelt.lu

HOscHEiD (E6) sENTiER sONORE • KLANK WANDELROuTE > 6,5 KMLe sentier de randonnée sonore, d'une longueur totale de 6,5 km, comporte 15 stations qui invitent le promeneur à s'arrêter pour faire de la musique, pour écouter la nature ou l'admirer tout simplement.Départ : Parking de la commune de Hoscheid.

Deze bijzondere wandeling van 6,5 km is een belevenis. Er zijn 15 verschillende klankschalen die uitnodigen om even te stoppen, te luisteren of om zelf muziek te maken. vertrek : de parkeerplaats bij het gemeentehuis van Hoscheid.Tel. : +352 90 81 88 635 • www.klanglandschaften.lu

sentier sonore

© P

arc

Nau

rel d

e l'O

UR

KAuTENbAcH (E6)DEiERPAD > 4 KMCe sentier, basé sur les cinq sens permettra aux plus petits de découvrir les animaux de la forêt d’une manière originale. Départ et arrivée : Place du village à Kautenbach.

Deze wandeling van 4 km is zeer geschikt voor kinderen, op speelse wijze, gebruikmakend van de vijf zintuigen, maken zij kennis met de dieren in het bos.vertrek en aankomst : dorpsplein in Kautenbach.

KAuTENbAcH (E6)sENTiER NATuRE • NATuuR WANDELROuTE > 6 KMDépart / vertrek : Kautenbach-Village

KAuTENbAcH (E6) (L) - LA ROcHE-EN-ARDENNE (b) : “EscAPARDENNE- EisLEK TRAiL”Le projet « A la découverte du patrimoine de l’Ardenne belgo-luxembourgeoise » vise à valoriser, de part et d’autre de la frontière dans un cadre de développement durable, le patrimoine bâti, culturel, paysager et naturel de la région concernée. Un sentier de grande randonnée de 100 km relie Kautenbach (L) à La Roche-en-Ardenne (B), en faisant étape à Munshausen, Clervaux, Troisvierges, Tavigny (B), Houffalize (B), et Nadrin (B). Ce sentier de qualité (plus de 50 % de sentiers naturels) vous fera découvrir les highlights incontournables de l'Ardenne centrale belgo-luxembourgeoise.

“Ontdek het erfgoed van de Ardennen in België en Luxemburg” dit is een project waar de nadruk wordt gelegd op grensoverschrijdende duurzame ontwikkelingen, het onderhouden van de natuurlijke landschappen en gebouwen. Een wandelroute van 100 kilometer verbindt Kautenbach met La Roche-en-Ardenne (B), met etappes in Munshausen, Clervaux, Troisvierges, Tavigny (B), Houffalize (B) en Nadrin (B). Dit kwaliteitspad (meer dan 50% zijn natuurpaden), laat u kennismaken met de hoogtepunten van de centrale Ardennen in België en Luxemburg.

info : Natur & ëmwelt 5, route de Luxembourg L-1899 KockelscheuerTel. : +352 29 04 04-311 • www.escapardenne.eu • www.naturemwelt.lu

KiiscHPELT (D5)WEbWALKiNGLe « webwalking » est une alternative aux sentiers thématiques classiques. A chaque thème (12 au total) correspond une information sur Internet, sur papier et un point de départ.

Webwalking is een alternatief voor de klassieke wandeling. Op het internet vind u informatie en links over de 12 routes, elk met hun eigen thema. Er is een spelelement gecreëerd, ga bewapend met pen en papier op stap om de routes te “beleven en te ervaren“.

Tel. : +352 92 14 28 • www.webwalking.lu

LELLiNGEN (E5)viA bOTANicA > 7,5 KMLa Via Botanica traverse l'une des vallées les plus belles et les mieux conservées du Luxembourg.C’est au printemps que le sentier se dévoile sous sa plus belle parure, à la floraison des jonquilles.

De via Botanica doorkruist één van de mooiste en best behouden valleien van Luxemburg.In de lente wordt u overweldigd door de bloei van de wilde narcissen.

Départ / vertrek : Lellingen • Tel. : +352 92 14 28 • www.webwalking.lu28 29

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

LuLTZHAusEN & biLsDORF (c7 / b8)sENTiERs DE LA scuLPTuREDE WANDELROuTEs vAN DE bEELDHOuWKuNsTLes pierres à Bilsdorf et à Lultzhausen constituent une expérience sensuelle sublimée par le décor du Lac de la Haute-Sûre. La création artistique ainsi que le choix des sites a fait de chaque œuvre un lieu où l’on s’attarde, où l’on perçoit des sensations.

Ondersteund door het unieke decor van het meer van de Bovensure bieden de rotsformaties in Bilsdorf en Lultzhausen en de artistieke kunstobjecten een lust voor het oog. Geniet van deze bijzondere creaties smaakvol gecombineerd met de natuurlijke omgeving.

Départ / vertrek : Parking Lultzhausen & Bilsdorf •Tel. : +352 89 93 31 1 • www.naturpark-sure.lu

PARc NATuREL DE LA HAuTE-sûRE / NAtuurpArk vAN DE BOvENSurE « suR LEs TRAcEs DE L'EAu ET DE LA NATuRE » “OP HET sPOOR vAN WATER EN NATuuR” > 4,5 / 8 KMRéseau de 4 circuits thématiques (4,5 ou 8 km). Les explications sont reprises dans une brochuredisponible au départ des circuits à Eschdorf et Esch-sur-Sûre à la Maison du Parc Naturel.

Volg het spoor van het water door 4,5 en 8 km rondwandelingen in de natuur.4 thema wandelingen in het park van de Bovensure. Bij de startpunten Eschdorf en Esch-sur-Sûre vind u de brochures met gedetailleerde uitleg over de routes.

www.naturpark-sure.lu

PARc NATuREL DE L'OuR / NATuuRPARK OuR sENTiERs NAT 'OuR • NAT 'OuR WANDELROuTEsDans la vallée de l'Our, située à la frontière entre l'Allemagne et le Luxembourg, quatre itinéraires Nat'Our ont été balisés. Des panneaux d'information et des îlots thématiques créatifs font ressortir, sous divers aspects, l'importance de l'Our pour l'homme et son cadre naturel.Quatre itinéraires, quatre thèmes; 1 : Plantes, Animaux et Rochers, 2 : Moulins et forêts de tan, 3 : Sentiers sans frontières, 4 : Châteaux forts, Galeries et Lacs.

In het Duits-Luxemburgse Ourtal zijn vier Nat'Our “beleef de natuur” routes uitgezet.Via informatie borden wordt u opmerkzaam gemaakt op de veelzijdige betekenis van het Ourtal voor mens en natuur. vier routes, vier thema’s; 1 : Planten, Dieren en rotsen, 2 : Molens en runwoud, 3 : Wegen zonder grenzen, 4 : Burchten, mijnen en meren.

Parc Naturel de l'Our 12, Parc L-9836 HosingenTel. : +352 90 81 88-1 • [email protected] • www.projekt-natour.org

PARc NATuREL DE LA HAuTE-sûRE & PARc NATuREL DE L'OuRNATuuRPARK vAN DE bOvENsuRE & NATuuRPARK OuR innovant, informatif, interactifLe nouveau guide digital pour les parcs naturels de l’Our et de la Haute-Sûre. Découvrez les nouvelles randonnées guidées par GPS des parcs naturels de l‘Our et de la Haute-Sûre. Baladez-vous avec le guide digital sur les premiers tours au départ de Bavigne, Clervaux, Esch-sur-Sûre, Hosingen et Munshausen. Le guide GPS vous montrera le chemin et vous expliquera, à l’aide d’images et d’animations, de nombreuses particularités techniques, culturelles et historiques. Mais attention! A certains moments, ce sera à vous de deviner les bonnes réponses lors d’un petit jeu ! Prix de location : adultes : 4 €, enfants : 2,50 €

Innovatief, informatief, interactiefDe nieuwe digitale gids voor de natuurparken van de Our en Bovensure.Gebruik de digitale gids voor de twee natuurparken.U vertrekt in Bavigne, Clervaux, Esch-sur-Sûre, Hosingen en Munshausen en het GPS systeem wijst u de weg. Via dit systeem krijgt u informatie over culturele en historische wetenswaardigheden. Een spelelement in de vorm van een quiz maakt het extra spannend.tarief : volwassenen 4 €, kinderen : 2,50 €.

www.naturpark-sure.lu • Tel. : +352 89 93 31 -1 www.naturpark-our.lu • Tel. : +352 90 81 88 -1

PONT MisèRE (b8)sENTiER DE DécOuvERTE « NATuR PuR ? »WANDELROuTE TER ONTDEKKiNG vAN “NATuR PuR ?” 1,7 / 7 KML’utilisation des ressources naturelles dans la région de la Haute-sûreLe sentier de découverte « natur pur ? » se compose de deux circuits, dont le plus grand couvreune distance de 7 km (± 4 h) entre « Pont Misère » et le « Moulin de Bigonville », tandis que leplus petit, près de la « Ferme Misère », fait 1,7 km (± 1 h). Le point de départ principalest le parking près du « Pont Misère ». Les informations sur les différentes stations et lesparticularités que vous pourrez découvrir sur votre chemin se trouvent dans une brochured'accompagnement qui peut être obtenue gratuitement à divers endroits dans la région.

Het gebruik van natuurlijke bronnen in de streek van de Bovensure De natuur ontdekken in het natuurpark “Natur pur” er zijn twee wandelroutes.Tussen Pont Misère en Moulin de Bigonville vind u de route van 7 km (+ / - 4 uur)De korte route ligt bij de boerderij Misère en is 1,7 km lang. Bij de VVV vindt u een brochure met de bijzonderheden over deze wandeling.

Départ / vertrek : Parking « Pont Misère » • Tel. : +352 89 93 31 -1 • www.naturpark-sure.lu

30 31

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

REisDORF (H8)PROMENADE Du sOuvENiRWANDELiNG: TER HERiNNERiNG AAN DE 2E WERELDOORLOG > 17 KMLa « Promenade du souvenir » retrace, aussi bien sur le territoire luxembourgeois qu'allemand les différentes étapes de la confrontation entre troupes américaines et allemandes durant la Bataille des Ardennes.

Deze 17 km lange wandeling beschrijft de slag om de Ardennen, de confrontatie tussen de Amerikaanse en Duitse troepen tijdens de tweede wereldoorlog.

Départ / vertrek : Reisdorf (Tourist Office), Bettendorf (château), Hoesdorf (U.S. mémorial) & Wallendorf (pont de l’Our). www.reisdorf.lu

RiNDscHLEiDEN (c8)RANDscHLEiDER PADLe Randschleider Pad est un chemin qui invite à la tranquillité et au recueillement.Il est symbolisé par une roue à douze rayons, tel le circuit, qui compte 12 stations.

Het Randschleiderpad is een 12 etappes tellende wandeling, gesymboliseerd door een wiel met 12 spaken. Het pad brengt u tot rust en bezinning.

www.wahl.lu

scHLiNDERMANDERscHEiD (E6) sENTiER Du buNKER • buNKER WANDELROuTE > 15 KMwww.bourscheid.lu

scHuMANNs EcK (c6)www.touristinfowiltz.lu

sTOLZEMbOuRG (G6)sENTiER GéOLOGiQuE ET NATuREL « MiR GiNN OP D’GROuF »NATuuRLiJKE EN GEOLOGiscHE WANDELROuTE “MiR GiN OP D’GROuF” > 2,5 KMLe sentier thématique permet de découvrir la nature et la géologie locale, ainsi que la mine de cuivre à Stolzembourg.

Ontdek de kopermijn van Stolzembourg , leer meer over de geologie en natuur van dit gebied.

Départ / vertrek : Musée “Koffergrouf” • 5A, rue principale StolzembourgTel. : +352 84 93 25 27 • [email protected] • www.stolzembourg.lu

TROisviERGEs (G6)sENTiER NATuRE « cORNELYs MiLLEN » NATuuRLiJKE WANDELROuTE “cORNELYs MiLLEN” > 8,5 KMEn partant de la gare de Troisvierges, ce sentier de 8,5 km vous guidera à travers une réserve naturelle présentant des zones humides avec de nombreuses espèces animales et végétales menacées, parmi lesquelles la cigogne noire.

Deze wandeling vertrekt bij het station van Troisvierges, is 8,5 km lang en loopt door een natuurreservaat. In dit waterrijke gebied komen vele bedreigde dier- en plantensoorten voor waaronder de zwarte ooievaar.

Départ / vertrek : Gare / Station Troisvierges Parc Naturel de l'Our • 12, Parc L9836 Hosingen • Tel. : +352 90 81 88-1 • www.naturpark-our.luNatur & Emwelt Antenne Nord • 2, Kierchestrooss L-9753 Heinerscheid Tel. : +352 26 90 81 27-1 • www.naturemwelt.lu TROisviERGEs (G6) sENTiER DEs PAssEuRs • DE sMOKKELAARs WANDELROuTE > 9 / 12 KMLe circuit « Sentier des Passeurs » illustre la situation frontalière de la région : les opérations des passeurs vers la Belgique dans les alentours de Troisvierges. Le sentier retrace, dans les grandes lignes, le parcours réel emprunté par les passeurs avec leurs protégés.

In grote lijnen volgt deze grenswandeling het spoor van de smokkelaars.Tijdens de tweede wereldoorlog en nog lang daarna werden deze paden gebruikt voor het smokkelen van mensen en goederen.

Départ et arrivée / vertrek en aankomst : Gare / Station Troisvierges.Tel. : +352 90 81 88 635 • www.naturpark-our.lu

viANDEN (G6)sENTiER « iNTRA MuROs-EXTRA MuROs »WANDELROuTE “iNTRA MuROs-EXTRA MuROs” > 1,4 KMEn suivant le sentier « intra muros extra muros » le visiteur découvre de manière ludique l’histoire de la ville, ses fortifications datant du Moyen-âge, ses monuments historiques et la vie de ses habitants d’aujourd’hui et d’antan. brochure disponible au bureau du syndicat d’initiative : 1.5 €

Volg de wandelroute “intra muros extra muros” en ontdek op een leuke manier de geschiedenis van de stad, haar middeleeuwse vestingwerken, haar historische monumenten en het leven van de inwoners van nu en weleer. Brochure beschikbaar bij de vvv kantoor : 1.5 €

Tourist info vianden • Tel. : +352 83 42 57 -1 • www.vianden-info.lu

sentier des passeurs©

Par

c N

aure

l de

l'OU

R

32 33

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

WEisWAMPAcH (F2)sENTiER NATuRE « cONZEFENN » • WANDELROuTE “cONZEFENN” > 8 KMLe sentier vous guide à travers la réserve naturelle Conzefenn.L’Arnica, une plante médicinale très précieuse, vous accompagnera tout au long du parcours.Départs : Maison communale de Weiswampach, camping de Weiswampach, l’église deWilwerdange et le centre commercial Massen à Wemperhardt.Office de tourisme Weiswampach • Tél. : +352 97 91 99Natur & Emwelt Antenne Nord • 2, Kierchestrooss L-9753 HeinerscheidTél. : +352 26 90 81 27 -1 • www.naturemwelt.lu

Op deze 8 km lange wandelroute in het natuurreservaat Conzefenn, vind u overal de medicinale plant Arnica. Arnica bloeit in juni en juli met oranje-gele, geurende bloemen en werd vroeger gebruikt in wondzalf.vertrekpunten : Gemeentehuis van Weiswampach, de camping van Weiswampach, de kerk vanWilwerdange en het winkelcentrum Massen in Wemperhardt.Inlichtingen : vvv kantoor van Weiswampach • Tel. : +352 97 91 99Natur & Emwelt Antenne Nord • 2, Kierchestrooss L-9753 HeinerscheidTel. : +352 26 90 81 27-1 • www.naturemwelt.lu

WiLTZ (D6)sENTiER cuLTuREL DE LA viLLE DE WiLTZcuLTuRELE WANDELROuTE vAN WiLTZAfin de vous permettre de mieux connaître notre ville, deux itinéraires (sentiers culturels 1 et 2) ont été élaborés. Plus de 30 panneaux vous renseignent sur les plus importantes curiosités de notre localité, déjà mentionnées dans les archives du 9ème siècle.

Maak kennis met de stad Wiltz die al voorkwam in de archieven uit de 9 e eeuw. Er zijn twee routes uitgezet ; cultureel pad 1 en 2. Meer dan 30 informatie borden geven u uitleg over de belangrijkste bezienswaardigheden van deze stad.

Tourist info Wiltz • Tel. : +352 95 74 44 • www.touristinfowiltz.lu

WiLTZ (D6) sENTiER cuLTuREL « RODANGE-REENERT »cuLTuRELE WANDELiNG “RODANGE-REENERT”Dans le Parc Simon à Wiltz, quatre stations rendent hommage au poète luxembourgeois Michel Rodange.

Op vier plaatsen in het Simon Park in Wiltz wordt de Luxemburgse dichter Michel Rodange herdacht.

Tourist info Wiltz • Tel. : +352 95 74 44 • www.touristinfowiltz.lu

Fascination Nature«NaturWanderPark» delux

Le parc naturel germano-luxembourgeois vous accueillera bientôt avec une offre de haut niveau dans le domaine de la randonnée - le « NaturWanderPark delux ». 23 circuits auto-pédestres sont prévus avec un total d’environ 390 km de sentiers pédestres. Les 9 circuits transfrontaliers « Extratouren » dont les tours de A à E qui traversent les Ardennes Luxembourgeoises ont été certifiés et seront accessibles à partir de l’été 2012. Les 14 « Eifeltouren » seront prêts à partir de 2013.

Les sentiers très diversifiés vous mènent à travers des paysages culturels et naturels des Parcs Naturels de l’Our, de la Südeifel et de la Nordeifel. une découverte exceptionnelle de la nature qui enchantera petits et grands, débutants et expérimentés. Allons-y !

Fascinerende natuur„NaturWanderPark“ delux

In de Zuid-Eifel start men in 2012 een wandelproject- het NatuurWandelpark delux.23 rondwandelingen zijn gepland met een totaal van ongeveer 390 kilometer. 9 reeds gecertificeerde rondwandelingen “Extratouren” genoemd (A tot E) lopen door de Luxemburgse Ardennen. In 2013 komen er nog 14 Eifeltochten bij.

Deze gevarieerde wandelingen nemen u mee door de unieke culturele en natuurlijke landschappenvan de natuurparken van de Our, Zuid-Eifel en Noord-Eifel. Geschikt voor jong en oud, beginners en gevorderden. Laten we op pad gaan.

www.naturwanderpark.lu

© P

arc

Nau

rel d

e l'O

UR

34 35

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Rail et randonnéeSporen en wandelen

Profitez d’un réseau ferroviaire parmi les plus denses d’Europe pour explorer le Grand-Duché.Suivez les 40 sentiers pédestres numérotés et balisés « CFL » de gare en gare ! Après chaque étape, vous pouvez rejoindre votre point de départ en train.Les étapes qui suivent la « ligne du Nord » (liaison ferroviaire entre Ettelbruck et la cité belge de Gouvy) sont particulièrement remarquables. Les sentiers CFL n° 31, 32, 33, 35, 37 et 40 assurent la liaison de l’ensemble des gares de cette ligne entre elles. Guide disponible dans toutes les bonnes librairies, dans les gares d’Ettelbruck et Wiltz ainsi que sur www.cfl.lu

Maak gebruik van de trein om het Groothertogdom te ontdekken. Luxemburg heeft het meest efficiënte spoorwegennet van Europa. In de gids “CFL” vindt U een 40 tal wandelroutes die u steeds vanaf de verschillende stations kunt volgen. Na elke etappe keert u met de trein terug naar het vertrekpunt. Opvallend zijn de routes die aan de “ligne du Nord" (spoorverbinding tussen Ettelbruck en het Belgische Gouvy) liggen. De wandelpaden no 31, 32, 33, 35, 37 en 40 verbinden deze stations met elkaar. U vindt deze sporen en wandelgids in elke goede boekhandel en in het station van Ettelbruck en Wiltz of op www.cfl.lu

© O

NT

bramillen / Michelau

Nordic Walking

Sport de loisir/santé très populaire dans les pays scandinaves, le NORDic WALKiNG se pratique en été comme en hiver, quelle que soit la nature du chemin emprunté. Le NORDic WALKiNG est un sport accessible à tous, alliant aventure pédestre et optimisation de la condition physique.

Retrouvez 5 parcs Nordic Walking au Grand-Duché de Luxembourg dont 3 dans les Ardennes Luxembourgeoises. Tracés en circuit fermé, ils offrent également 3 niveaux de difficultés afin de permettre à chacun de progresser à son niveau.Signalisation Bleue : Facile • Rouge : Moyen • Noire : Difficile

Zowel ’s zomers als ‘s winters is deze in de Scandinavische landen zo populaire sport te beoefenen. Bij NOrDIC WALkING wordt het wandelen gekoppeld aan het verbeteren van de lichamelijke conditie van de beoefenaar. Een vijftal parken zijn aangelegd voor deze tak van sport. Drie van deze parken liggen in de Luxemburgse Ardennen. De trajecten kennen drie moeilijkheidsgraden, zodat een ieder op zijn eigen niveau deze sport kan beoefenen.Blauw : makkelijk • Rood : middel zwaar • Zwart : moeilijk

LEs PARcs NORDic WALKiNG DANs LEs ARDENNEs LuXEMbOuRGEOisEsNORDic WALKiNG PARKEN iN DE LuXEMbuRGsE ARDENNEN

N° 1 : « uEWERsAuER » 3,9 km • 7 km • 12,4 kmN° 2 : « KLiERFDALL » 4,2 km • 8,7 km •11,6 kmN° 3 : « OuRDALL » 5,8 / 6,5 km • 8,8 / 9,9 km • 21,1 km

LEs PARcs NORDic WALKiNG... AiLLEuRs Au LuXEMbOuRGNORDic WALKiNG PARKEN... ELDERs iN LuXEMbuRG

N° 4 : « MëLLERDALL » 6,7 km • 10,2 Km • 11 kmN° 5 : « MisELERLAND »4,1 km • 5,7 Km • 9,7 / 14 km

www.nordicwalkingparc.luhttp://webgis.naturpark-our.lu

36 37

burg Reuland

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

vianden

Hoscheid

Enscherange

Kautenbach

bourscheidEsch-sur-sûre

Lultzhausen

Eschdorf

Arsdorf

clervaux

Asselborn

Heinerscheid

Weiswampach

Wiltz

Derenbach

Lieler

© Origine Administration du Cadastre et de la Topographie Luxembourg (ACT)Extrait sans échelle de la carte topographique 1:100.000. Autorisation de publication du 2.12.2009.

Eisenbach

Promenades sans bagageWandelen zonder bagage

Pour les randonneurs qui préfèrent des étapes pédestres d’une journée, sans se priver d’un certain confort, différentes associations ont sélectionné des circuits et organisent le transfert de vos bagages d’un bout à l’autre de votre randonnée.Renseignements et conditions :

Wandel van hotel tot hotel of van jeugdherberg tot jeugdherberg, voor uw bagage wordt gezorgd. De onderstaande clubs vervoeren uw bagage van begin tot eindpunt. Bezoek de websites van deze verenigingen en vind leuke wandelarrangementen.Inlichtingen en voorwaarden :

• « Au Coeur des Ardennes » www.hotels-ardennes.lu • [email protected]

• « Entente des Hôtels-Restaurants Ardennes Haute-Sûre Luxembourgeoises » www.ardennes-hotels.lu • [email protected]

• Centrale des Auberges de Jeunesse Luxembourgeoises www.youthhostels.lu

Gîtes d’étape • Trekkershutten

Partir à pied ou à bicyclette dans les Ardennes Luxembourgeoises, sans équipement de camping.

Er op uit te voet of met de fiets in de Luxemburgse Ardennen zonder (te) veel kampeerspullen !

• “Wanderhütten Luxemburg” www.trekkershutten.lu

38 39

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Location vélos • Fietsen verhuur

camping bleesbrück 1, Bleesbrück L-9359 BLEESBRüCK • Tél. : +352 80 31 34 Hôtel St Fiacre 4, Groussgaass L-9140 BOURSCHEID • Tél. : +352 99 00 23 camping du Moulin, L-9164 BOURSCHEID - Moulin • Tél. : +352 99 03 31Tourist center 11, Grand rue L-9710 CLERVAUx • Tél. : +352 92 00 72 Rentabike 27, rue Jean l’Aveugle L-9208 DIEKIRCH • Tél. : +352 26 80 33 76 • www.rentabike.lu camping Kohnenhof 1, Kounenhaff L-9838 EISENBACH • Tél. : +352 92 94 64 camping val d’Or, 2, um Gaertchen L-9747 ENSCHERANGE • Tél. : +352 92 06 91 Hôtel de la Sûre 1, rue du Pont L-9650 ESCH-SUR-SÛRE • Tél. : +352 83 91 10camping “im Aal” ESCH-SUR-SÛRE • Tél. : +352 83 95 14Ls sports sarl 10, impasse Abbé Müller ETTELBRUCK • Tél. : +352 81 84 95 camping Fuussekaul 4, FUUSSEKAUL • L-9156 HEIDERSCHEID • Tél : +352 26 88 88camping bissen 11, Millewee L-9659 HEIDERSCHEIDERGRUND • www.camping-bissen.lucornelyshaff Maison 37 HEINERSCHEID • Tél. : +352 26 90 75-1 ou +352 92 17 45-1camping Woltzdal Maison 12, MAULUSMUEHLE • Tél. : +352 99 89 38Tourist center “Robbesscheier” MUNSHAUSEN • Tél. : +352 92 17 45-1 syndicat d’initiative Reisdorf 6, rue de la Sûre L-9390 REISDORF • Tél. : +352 83 67 78syndicat d’initiative Wiltz Château WILTZ • Tél. : +352 95 74 44

Possibilité de louer un vélo électrique • Het is mogelijk een elektrische fiets te huren.

Les Ardennes... à 2 rouesDe Ardennen... op 2 wielen

Pistes cyclables • Fietspaden

Le Grand-Duché dispose actuellement d’un réseau de 560 km de pistes cyclables. Certaines pistes cyclables empruntent des tracés d’anciennes lignes de chemin de fer et permettent ainsi aux cyclistes de se promener partout dans le pays tout en évitant la circulation.

Op dit moment heeft het Groothertogdom een netwerk van 560 km aan fietspaden.Een aantal fietspaden is aangelegd langs oude niet meer in gebruik zijnde spoorlijnen. Dit biedt aan fietsers en wandelaars de mogelijkheid niet gehinderd door verkeer, het land te doorkruisen.

> Pc3 Piste cyclable des trois rivières > 89 km Bettel – Reisdorf - Schengen> Pc15 Piste cyclable de l’Alzette > 11 km Ettelbruck – Colmar-Berg - Walferdange> Pc16 Piste cyclable de la Moyenne sûre > 25 km Kautenbach – Ettelbruck – Ingeldorf - Diekirch – Reisdorf> Pc 17 Piste cyclable de l’Ouest > 19 km Noerdange – Rambrouch – Bavigne – Winseler> Pc 18 Piste cyclable des Ardoisières > 12 km Rambrouch – Rombach / Martelange> Pc 19 Piste cyclable du Lac de la Haute-sûre > 3 km Bavigne – Lac de la Haute Sûre> Pc 20 Piste cyclable de la Wiltz > 18 km Kautenbach – Wiltz – Schleif – frontière belge (vers Bastogne)> Pc 21 Piste cyclable du Nord > 10 km Kautenbach – Wilwerwiltz – Troisvierges – frontière belge (vers St. Vith)> Pc 22 Piste cyclable des Ardennes > 13 km Wilwerwiltz – Hosingen – Putscheid – Vianden

Circuits thématiquesFietspaden met een thema

PANORAMA > 25 KMDépart : gare de Troisvierges / Chemin : asphaltéinfo : Parc Naturel de l'Our • 12, Parc L-9836 Hosingen • Tél. : +352 90 81 88 - 635www.naturpark-our.lu • www.lvi.lu

vertrek : station van Troisvierges / Weg : asfaltInfo : parc Naturel de l'Our • 12, Parc L-9836 Hosingen • Tel. : +352 90 81 88 - 635www.naturpark-our.lu • www.lvi.lu

JARDiNs à suivRE • TuiNEN OM TE vOLGEN > 30 KMDépart / vertrek : gare / Station Troisvierges - Arrivée / Aankomst : gare / Station Clervauxinfo : Parc Naturel de l'Our • 12, Parc L-9836 Hosingen • Tél. : +352 90 81 88 - 635www.naturpark-our.lu • www.lvi.lu

TOuRisT cENTER « RObbEsscHEiER » > 20 / 23 KMTél. : +352 92 17 45-1 • www.touristcenter.lu

« WëNTGER GëNZENTOuR » > 61 KMArrivée / Départ - vertrek / Aankomst : Gare / Station Schimpachinfo : Tourist Office Wincrange • Tel. : +352 26 10 37 77 • [email protected]

Les Chemins de Fer Luxembourgeois proposent des combinaisons vélo-train et transportent vos bicyclettes gratuitement.société Nationale des chemins de Fer • B.P. 1803, L-1018 LuxembourgTél. : +352 24 65-24 65 • [email protected] • www.cfl.lu

Réseau cyclable du LuxembourgLëtzebuerger vëlos-initiativ www.lvi.lu

De Luxemburgse spoorwegen bieden speciale fiets en trein arrangementen aan, waarbij uw fiets gratis word vervoerd. Société Nationale des Chemins de Fer • B.P. 1803, L-1018 LuxembourgTel. : +352 24 65-24 65 • [email protected] • www.cfl.lu

Fietsnetwerk van LuxemburgLëtzebuerger vëlos-Initiativ www.lvi.lu

40 41

Les ArdennesLuxembourgeoises

i

RAiLWAY

MTb TRAcK

TRAiN sTATiON

sTATiON NEAR A TRAcK

MAiN ROAD

WATER

sTART

TOuRisT OFFicE

© Extraits cartographiques :Origine Administration du Cadastre et de la Topographie Luxembourg (ACT)Autorisation de publication du 9.12.2010.

09 HOscHEiD > 25 KM 10 GOEsDORF > 36 KM 11 viANDEN > 22 KM12 bAviGNE-bOuLAiDE > 35 KM13 ERPELDANGE > 21 KM14 bETTENDORF-REisDORF > 21,5 KM15 iNGELDORF-ETTELbRucK > 20 KM16 PRéiZERDAuL > 33 KM

© O

RTAL

Brochure et carte « All you can bike » disponible sur demande.Brochure en kaart “All you can bike” op aanvraag beschikbaar

Office Régional du Tourisme des Ardennes LuxembourgeoisesTel. : +352 26 95 05 66 • [email protected] • www.ardennes-lux.lu

http://webgis.naturpark-our.lu • http://www.crhs-sig.eu

Vous souhaitez découvrir la région en compagnie d’un guide passionné et expérimenté ? Contactez-nous et passez des moments inoubliables sur les meilleures pistes VTT des Ardennes Luxembourgeoises.

Ontdek de streek onder begeleiding van een gepassioneerde en ervaren gids. Geniet van de prachtige mountainbikepaden de onvergetelijke Luxemburgse Ardennen. Voor informatie neemt u contact op metOffice Régional du Tourisme des Ardennes Luxembourgeoises.

Office Régional du Tourisme des Ardennes Luxembourgeoises • Tel. : +352 26 95 05 66 • [email protected]

Mountainbike

Le terrain très diversifié des Ardennes Luxembourgeoises met au défi les amateurs de VTT. D’une longueur totale de 350 km, les 16 circuits soigneusement balisés traversent des forêts denses et des vallées profondes et ceci souvent à proximité de châteaux imposants. Certains circuits sont adaptés aux exigences des plus sportifs, d’autres se prêtent à merveille à la balade en famille.

Het afwisselende landschap van de Luxemburgse Ardennen is zeer geschikt voor de mountainbike liefhebbers. 16 zorgvuldig geselecteerde fietsroutes met een totaal van 350km laten u kennis maken met prachtige valleien, dichte bossen en imposante kastelen. Er zijn trajecten voor de getrainde mountainbikers, maar ook voor fietstochtjes met de kinderen.

01 WEisWAMPAcH-TROisviERGEs > 25 KM02 LiELER > 12 KM 03 cLERvAuX > 25 KM 04 HOsiNGEN-LELLiNGEN > 24,5 KM05 HOsiNGEN > 12,5 KM06 WiNsELER > 19 KM07 WiLTZ 1 > 25 KM08 WiLTZ 2 > 11 KM

4342

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Luxembourg ville

Weiswampach

Perlé

Luxembour

Troisvierges

Clervaux

Binsfeld

Wiltz

Esch-sur-Sûre Bourscheid

Munshausen

Lultzhausen

Hosingen

Kautenbach

Diekirch

Ettelbruck

Vianden

Stolzembourg

à l’aventure • Avontuur …

Fouhren – Vol en montgolfière .......... p.57

Fuussekaul – Klammschoul .............. p.44

Lipperscheid - Parapente ................... p.57

Lultzhausen – Kayak .......................... p.53

Merkholtz – Mamm‘out ...................... p.44

Munshausen – Tourist Center

« Robbesscheier » ................................. p.76

Stolzembourg – Mine de cuivre ........ p.88

Vianden – Indian Forest...................... p.45

Wiltz – Parachute................................. p.57

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

AutorouteSnelweg

1

1 2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

9

9

Les Ardennes... for funDe Ardennen… for fun

Sites d’aventures • Avontuurlijke plaatsen

Trois sites d’aventures dans des lieux insolites comme d'anciennes carrières perdues au milieu d’étendues boisées vous offrent la possibilité de traversées de Via Ferrata, ponts suspendus et jeux d’habileté. Attention ! Frissons et émotions garantis !

Drie bijzondere plaatsen, een oude steengroeve verscholen in de bossen bij Merkholtz,Indian forest in Vianden en de klammschoul in Heiderscheid beleef hier spannende avonturen in een prachtige natuurlijke omgeving.

1. MAMM'OuT (D6)Adrénaline et dépaysement seront au rendez-vous avec le rappel, l'escalade, le pont indiana, l’échelle géante, la via ferrata, le tir à l’arc, la tyrolienne, le VTT...

Zoek je een nieuwe uitdaging of de ultieme kick; Abseilen, bergbeklimmen, de indianenbrug, het klimmen op touwladders, de via ferrata, boogschieten, de tokkelbaan en mountainbiken. Beleef het mee in het Buitensportcentrum Mamm`out.

buitensportcentrum Mamm'out beim steebroch • 1, L-9570 MerkholtzTel. : +32 495 26 10 62 • www.mammout.be

2. KLAMMscHOuL (D8)Amusement, confiance en soi, coordination physique, esprit d’équipe et aptitude àcommuniquer sont les effets éducatifs les plus importants dans l’AcroparcHeiderscheid. Des entraîneurs qualifiés vous accompagnent dans de toutes les activités.classement dans des groupes d’âge 3 > 5; 6 > 13; < 14 ans.20 € par participant pour 3 heures d’expériences et d’amusement.Réduction pour les groupes : à partir de 24 participants.

Réservation au préalable : Tél. : +352 80 48 85 - 1 • [email protected]

Het klimpark in Heiderscheid : plezier, zelfvertrouwen, lichamelijke conditie, team geest en communicatie staan centraal in dit park. Professionele trainers begeleiden de deelnemers bij de verschillende activiteiten.Indeling in leeftijdsklassen : 3 > 5 ; 6 >13; < 14 jaar.20 € per deelnemer voor 3 uur avontuurplezier.Groepskorting vanaf 24 deelnemers.

Reserveren gewenst : Tel. : +352 80 48 85 - 1 • www.klammschoul.lu • [email protected]

3. iNDiAN-FOREsT (G6)L'Indian-Forest est un parc d’aventures avec 60 ateliers. Tout au long de l’escalade, les visiteurs sont sécurisés à l’aide d’une corde. La durée totale est d’environ 120 minutes. Parcours de 8 tyroliennes à partir de la station supérieure du télésiège.Promenade à cheval, Electro Quads / 5-12 ans (max. 60 kg). Monkey trees sur 6 arbres.NOuvEAu : Parcours de tyroliennes comptant la plus longue tyrolienne du Luxembourg :375 m de long ! (à partir de 10 ans). Départ : au parc d’aventures.Ouvert tous les jours du 1er avril au 31 octobre de 10h00 à 18h00.info : s.i. vianden • 1A, rue du Vieux Marché L-9419 Vianden Tél. : +352 83 42 57-1 • Fax : +352 84 90 81Réservations et informations au parc d’aventures : www.vianden-info.lu Demandes à court terme, Tél. : +352 691 901 223

Indian Forest is een avonturenpark met verschillende mogelijkheden : Gezekerd en metklimuitrusting kan men een spannend parcours van 60 hindernissen afleggen. Het totale trajectduurt ongeveer 120 minuten. Ook kan men “Abseilen“ over een lengte van 1 km. De start is bijhet bovenstation van de stoeltjeslift. Paardrijden en Electro Quads voor kinderen (max 60 kilo).Ook is het mogelijk om te “Apekooien” tussen de bomen.NIEuW : Tokkelbaanparcours met de langste abseilbaan van Luxemburg : 375 m! (vanaf 10 jaar).Start: Indian Forest Park. Dagelijks geopend vanaf 1 april tot en met 31 oktober van 10.00 tot 18.00 uurInfo : vvv vianden • 1A, rue du Vieux Marché L-9419 Vianden Tel. : +352 83 42 57 - 1 • Fax : +352 84 90 81Reserveringen en informatie in het avonturenpark : www.vianden-info.lu Aanvragen op korte termijn, Tel. : +352 691 901 223

44 45

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Golf

cLERvAuX GOLF cLubLe golf de Clervaux, situé à Eselborn, à 3 km de Clervaux, propose un parcours de 18 trous, PAR 71 d’une longueur de 6.051 mètres. Le golf de Clervaux dispose d’un practice spacieux, d’un parcours d’entraînement comportant 3 trous d’initiation PAR 10 et d’un putting green.Possibilité de louer des chariots, clubs et voiturettes électriques dans notre Pro-Shop.

De Golfbaan van Clervaux is gelegen in Eselborn op 3 km van Clervaux, hier vindt U een baan met 18 holes en een lengte van 6051 meter. Er is een uitgestrekt oefenterrein en een traject met 3 holes om te oefenen voor beginners, PAR 10 en een putting green.U kunt in de Pro shop golfclubs, tassen en elektrische karretjes huren.

Tel. : +352 92 93 95 • Fax : +352 92 94 51 • [email protected] • www.golfclervaux.lu

Tir à l’arc • Boogschieten

LE siTE DE REuLER • iN REuLERSur le site de Reuler, le visiteur a la possibilité de faire du tir à l’arc sur cibles traditionnelles ousur cibles 3D. Location d’arcs et de flèches à la réception. Camping Reilerweier, Reuler / Clervaux.Tél. : +352 92 01 60 • www.flta.lu • www.reilerweier.lu

Boogschieten in Reuler, hier kunt U het boogschieten beoefenen op de traditionele manier of op driedimentionaal. Verhuur van materiaal aan de receptie van de camping Reilerweier. Tel. : +352 92 01 60 • www.flta.lu • www.reilerweier.lu

Tennis

bETTENDORF : Camping « Um Wirt » • Tél. : +352 80 83 86

bOuRscHEiD / PLAGE : Hôtel Belair • Tél. : +352 26 30 35 1

DiEKiRcH : Syndicat d’Initiative de Diekirch / V.V.V kantoor van DiekirchTél. : +352 80 30 23

ERPELDANGE : Hall de tennis / Tennishal • Tél. : +352 81 76 15

HOsiNGEN : 10, op der Hei • Tél. : +352 26 91 08 08 ou +352 621 23 05 50

MARTELANGE : Centre Im Wohr Rue de Radelange 43A 6630 Martelange (BE) Tél. : +32 (0) 63 60 08 60

TROisviERGEs : Hall de Tennis / Tennishal • Tél. : +352 621 27 81 98

WiLTZ : Camping Kaul • Tél. : +352 95 70 56 ou +352 95 75 09

SquashTROisviERGEs :Hall de squash / Squashhal • Tél. : +352 621 27 81 98

Bowling

FuussEKAuL : 4, Fuussekaul L-9156 HeiderscheidTél. : +352 26 88 93 28 • www.bowlingcenter.lu • [email protected]

Mini golfcLERvAuX : Tourist Center • 11, Grand-rue, Clervaux • Tél. : +352 92 00 72

FuussEKAuL : Camping Fuussekaul • Tél. : +352 26 88 88 • [email protected]

MARTELANGE : Centre Im Wohr Rue de Radelange • 43A, B-6630 Martelange (BE) Tél. : +32 (0) 63 60 08 60

viANDEN : Rue Victor Hugo • Tél. : +352 32 98 88

46 47

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Les Ardennes… pour les petitsDe Ardennen... ook voor de kleintjes

DiEKiRcH (G8) PARc-DécOuvERTE DE LA NATuRE • NATuuR-ONTDEKKiNGs-PARKLe « parc-découverte de la nature » s’étend sur une superficie de 11,2 hectares et se situe au lieu dit « in bedigen ». Les incontournables ânes diekirchois et les impressionnants bovins d’Écosse sont certainement le point de mire du « parc-découverte de la nature » de Diekirch.

Het Natuur-ontdekkingspark spreidt zich uit over een oppervlakte van 11.2 hectare. De ezeltjes van Diekirch en de indrukwekkende Schotse runderen zijn met recht de hoofdattractie van het Natuur-ontdekkingspark te Diekirch.

“in bedigen” • Tel. : +352 80 30 23 • http://tourisme.diekirch.lu

viANDEN (G6) > TRAiN bENNi • TREiN bENNi Du 1 Mai au 30 septembre: circuit journalier autour de la ville à partir de 11h00. Circuit spécialpour groupes max. 50 personnes pendant les mois d'avril à octobre sur demande. Durée : 30 min. Lieu de départ et vente des billets: pont de Vianden. Fermé le lundi.

Van 1 mei tot 30 september elke dag rondritten door de stad (vanaf 11.00 uur).Voor groepen van max. 50 personen bestaat de mogelijkheid (op aanvraag ) tijdens de maanden april tot oktober een speciaal traject af te leggen. Duur : 30 min. Vertrekplaats en verkoop van de biljetten: brug van Vianden. Gesloten op maandag.

B.P. 4, L-9401 ViandenTel. : +352 621 267 141 • [email protected]

Aires de jeux • Speelplaatsen

ETTELbRucK (F8)Aire de récréation pour la famille au lieu-dit « Grondwee » : avec petit étang, plan d'eau aménagé en pataugeoire, jeux d'eau, aire de pique-nique.Recreatiegebied voor het gezin in het gehucht “Grondwee” : met kleine vijver, recreatieplasingericht als pierenbadje voor de kleintjes, mogelijkheden om met water te spelen, picknickzone.

www.ettelbruck-info.lu

MuNsHAusEN (E4)Au Tourist Center « Robbesscheier » les enfants peuvent vivre et apprendre tellement de choses excitantes. Grimper, se défouler et se cacher, c’est ce qui attend les petits sur notre grande aire de jeux. Une tour avec toboggan géant, des piliers d’escalade, des hamacs etc. vous y attendent.

Bij het Tourist Center “robbesscheier” kunnen kinderen veel spannende dingen beleven en leren. Klimmen, ravotten zich verstoppen. In de speeltuin is een toren met een reuzenglijbaan, klimpilaren, hangmatten en ga zo maar door. Kom ook spelen in de Robbesscheier.

Tourist center “Robbesscheier” • www.touristcenter.lu www.ardennes-lux.lu/kids

Luxembourg ville

Weiswampach

Perlé

Luxembour

Troisvierges

Clervaux

Binsfeld

Wiltz

Esch-sur-Sûre Bourscheid

Munshausen

Lultzhausen

Hosingen

Kautenbach

Diekirch

Ettelbruck

Vianden

Stolzembourg

Bissen – Vitarium .............................................................. p.71

Clervaux – Musée des jouets ............................................ p.72

Diekirch – « Parc-découverte de la nature » ............... p.48

Esch-sur-Sûre – Circuit Mystères d’Esch-sur-Sûre ..... p.26

Ettelbruck – Aire de récréation « Grondwee » ............ p.48

Fuussekaul – Klammschoul ............................................ p.44

Haut-Martelange – Ecomusée des Ardoisières ........... p.87

Heinerscheid – Sentier des droits de l’enfant .............. p.27

Hoscheid – Sentier sonore ............................................... p.28

Insenborn – Solarboot / Bateau solaire ......................... p.18

Family tips

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

AutorouteSnelweg

Kautenbach – Deierpad ................................................... p.29

Lac de la Haute-Sûre ...................................................... p.52

Lacs de Weiswampach ........................................ p.52

Munshausen – Tourist Center

« A Robbesscheier » .............................................. p.76

Stolzembourg – Mine de cuivre ...................................... p.88

Vianden – Indian Forest.................................................... p.45

Télésiège ........................................................... p.78

Wahl – Musée vivant Thillenvogtei ................................ p.78

Wiltz – Jardin de Wiltz ...................................................... p.18

1

2

11

2

3

11

12

3

4

12

13

4

5

1

13

14

5

6

14

15

6

7

15

16

17

7

8

16

8

9

17

18

18

9

10

10

Aire de jeux indoor Indoor speelruimte

FuussEKAuL (D8)Venez grimper, glisser, batifoler autant que vous voulez ! Une aire de jeux superbement aménagée au centre indoor de l’autre côté du camping. Cette aire de jeu est réservée aux enfants jusqu’à 12 ans et l’accès est gratuit.

In het indoorcentrum aan de overzijde van de camping Fuussekaul kunnen kinderen zich naar hartenlust uitleven. Klimmen, klauteren, glijden, spelen. Kinderen tot 12 jaar zijn van harte welkom. De toegang is gratis.

camping Fuussekaul • Tel. : +352 26 88 88 • [email protected]

48 49

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

© T

oodl

erm

illen

Les Ardennes... à chevalDe Ardennen... te paard

La fédération luxembourgeoise des sports équestres est à votre service pour l'organisation de votre séjour à cheval. Calendrier des tournois et du Tour du Luxembourg à cheval sur www.flse.lu

De Luxemburgse vereniging voor paardensport helpt u graag op weg bij het organiseren van een verblijf voor u en uw paard. De kalender met toernooien en het programma van de Tour du Luxembourg te paard vindt U op www.flse.lu

ciRcuiT EQuEsTRE DANs LE PARc NATuREL DE LA HAuTE-sûRERuiTERPADEN iN HET NATuuRPARK vAN DE bOvENsuREDécouvrez la magnifique région vallonnée du Lac de la Haute-Sûre en parcourant 120 km balisés.Une carte touristique et un set de 4 cartes détaillées pour randonnées équestres sont disponibles.

Ontdek te paard de prachtige heuvelachtige streek van het meer van de Bovensure, een 120 km lang bewegwijzerd traject. 4 gedetailleerde kaarten voor ruiters zijn beschikbaar.

Maison du Parc Naturel de la Haute-sûre • 15, route de Lultzhausen, Esch-sur-SûreTel. : +352 89 93 31 1 • www.naturpark-sure.lu • [email protected]

biGONviLLE (b8)centre Equestre de MartelinvilleLe Centre Equestre de Martelinville propose aux passionnés de randonnées une large palette de balades équestres. Stages, cours d'équitation avec des poneys bébé, balades à cheval.

De manege van Martelinville biedt aan paardensportliefhebbers een breed assortiment cursussen. Tevens rijden met pony’s en ritten in de natuur.

Ferme de Martelinville • L-8814 BigonvilleTel. : +32(0)63 42 41 11 • www.cemartelinville.com • [email protected]

MuNsHAusEN (E4)Tourist centerVisitez le merveilleux Parc Naturel de l’Our en calèche. Nous proposons diverses routes, à commencer par le transport de la gare de Drauffelt au musée en plein air « A Robbesscheier » à Munshausen jusqu’à l’excursion d’un jour entier en calèche. Des efforts continuels ont été faits pour faciliter le transport de chaises roulantes ou de poussettes pour enfants. Jusqu’à trois chaises roulantes rentrent en même temps dans la calèche. Pour tous ceux qui ont toujours rêvé d’être « cowboy », la chevauchée sur le dos de nos ânes vous attend.

Beleef het prachtige Natuurpark van de Our eens in een koets. Meerdere routes zijn er mogelijk bijvoorbeeld vanaf het station van Drauffelt naar het openluchtmuseum “A Robbesscheier” in Munshausen of een excursie van een hele dag per koets. Ook voor rolstoelgebruikers zijn er mogelijkheden om met een koets te rijden. Er passen drie rolstoelen in een koets, waardoor ook rolstoelgebruikers dit unieke avontuur mee kunnen maken. Voor de echte cowboys wachten onze ezeltjes voor een uitdagende rit.

Tourist center asbl • 1, Frummeschgaass L-9766 MunshausenTel. : +352 92 17 45 - 1 • Fax: +352 92 93 47 • www.touristcenter.lu • [email protected]

TADLER (D7)camping ToodlermillenVenez-vous balader durant quelques heures au dos d’un cheval Islandais. Durant la balade guidée, vous découvrirez la beauté et la pureté des paysages de la vallée de la Sûre dans le Parc Naturel de la Haute-Sûre.

Op prachtige IJslandse paarden geniet U tijdens begeleide buitenritten van de schoonheid van het Sauertal in het Natuurpark van de Bovensure.

camping Toodlermillen • 1, Toodlermillen L-9181 Tadler Tel. : +352 83 91 89 • Fax : +352 83 91 89 89 • www.toodlermillen.lu

viANDEN (G6)indian ForestPromenade à dos de cheval de trait ardennais avec moniteur dans les bois de Vianden avec des vues impressionnantes sur le barrage de l’Our. (à partir de 15 ans). Durée : +/- 60 minutes ou 5 tours à dos de cheval dans un circuit fermé (à partir de 5 ans).

Paardrijden op een Ardenner paard door de lokale bosrijke omgeving met een indrukwekkend uitzicht op het stuwmeer van de Our (vanaf 15 jaar). Duur : +/- 60 minuten. Ook is het mogelijk voor kinderen vanaf 5 jaar te rijden op een afgesloten circuit.

indian Forest • www.vianden-info.lu • Tél. : +352 691 90 12 23

50 51

Diekirch

Vianden

Wiltz

Esch-sur-Sûre

Clervaux

Rédange

Mersch

Ettelbruck

Luxembourg

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

Les cours d’eau des Ardennes Luxembourgeoises sont théoriquement navigables du 01.10 au 31.03.De wateren van de Luxemburgse Ardennen zijn bevaarbaar tussen 01.10 en 31.03.

La navigation est interdite sur tous les autres cours d’eau. classe 1 : Navigation facile / classe 2 : Légères difficultés Er geldt een vaarverbod op alle andere wateren. klasse 1 : gemakkelijk bevaarbaar/ klasse 2 : middelzwaar

EAU / WATERLa magie des Ardennes Luxembourgeoises, c’est aussi le reflet du soleil ou des nuages dans les eaux, tantôt agitées tantôt calmes, des lacs et des rivières.De nombreux points d’eau et des rivières en abondance feront la joie de tous les amateurs de baignades et de fraîcheur.

De Magie van de Luxemburgse Ardennen is de weerspiegeling van de zon of de wolken in de dan weer woelige dan weer kalme wateren van de meertjes en rivieren. Het groot aantal meren en rivieren geeft de liefhebbers van een frisse duik een scala aan mogelijkheden.

LE LAc DE LA HAuTE-sûRE • HET MEER vAN DE bOvENsuRECe serpent d’eau géant se trouve à 1 km à l’ouest d’Esch-sur-Sûre, au centre du Parc Naturel de la Haute-Sûre. D’une superficie de 380 ha, il assure l’approvisionnement en eau potable et en électricité d’une partie du Luxembourg.C’est également un superbe domaine de loisirs. En dehors de la zone protégée à 2 km du barrage principal, vous pouvez pratiquer toute une gamme de sports nautiques comme la natation, le canotage, la planche à voile et la voile. Les bateaux à moteurs y sont interdits. Profitez du bateau solaire pour vos excursions.

Deze reusachtige slang van water bevindt zich op 1 km ten westen van Esch-sur-Sûre, in het midden van het Natuurpark van de Bovensure. Met een oppervlakte van 380 ha verzekert hij de bevoorrading van drinkwater en elektriciteit voor een deel van Luxemburg.Het is eveneens een uitstekend terrein voor vrijetijdsbesteding. Buiten het beschermd gebied op 2 km van de belangrijkste stuwdam, kunt u een heel gamma watersporten beoefenen zoals zwemmen, roeien, surfen en zeilen. Motorboten zijn er verboden. Maak gebruik van de solarboot voor uw uitstapjes.

info : www.naturpark-sure.lu

LEs LAcs DE WEisWAMPAcH • DE MEREN vAN WEisWAMPAcHLe centre de loisirs et de vacances à Weiswampach couvre une superficie de 65 ha. Vous y trouverez un camping ainsi que 2 lacs artificiels de 6 ha, chacun permettant la pratique de nombreux sports nautiques ainsi que la pêche. Location de pédalos et de gilets de sauvetage y est possible.

Op een oppervlakte van 65 ha vindt U het vakantie centrum en recreatieoord Weiswampach. Er is een camping en er zijn twee vijvers van 6 ha. De vijvers zijn geschikt voor diverse watersporten zoals hengelsport. U kunt er waterfietsen en zwemvesten huren.

info : www.weiswampach.lu • Tel. : +352 97 91 99

Sports nautiques • Watersporten

cANOë ET KAYAK • KANO EN KAJAKLes méandres sinueux des rivières du nord vous emmènent avec fougue à travers les lieux les plus reculés.Le canotage est règlementé pour chaque cours d’eau suivant les périodes de l’année par le R. grand-ducal du 14/06/1994.

Het onstuimige water van de noordelijke rivieren voert u via bochtige routes naar de meest afgelegen plaatsen. Het kano varen is echter aan regels gebonden volgens het Groothertogelijk Reglement van 14/06/1994 en geldt voor alle wateren.

cLERvE (Wilwerwiltz-Kautenbach) Classe 2 / Klasse 2WiLTZ (Merkholtz-Goebelsmühle) Classe 2 / Klasse 2OuR (Vianden-Reisdorf) Classe 1 / Klasse 1sûRE (Martelange-Ettelbruck) Classe 2 / Klasse 2 (Ettelbruck-Wasserbillig) Classe 1 / Klasse 1

L’auberge de jeunesse de Lultzhausen organise sur demande des tours en kayak ou canoë.

Op aanvraag organiseert de jeugdherberg van Lultzhausen Kano- of Kajak tochten. Auberge de jeunesse, rue du Village L-9666 Lultzhausen Tel. : +352 26 88 92 01www.youthhostels.lu

www.kanuraft.eu

52 53

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

© O

RTAL

Pêche • Vissen

Les Ardennes Luxembourgeoises sont un véritable paradis pour les pêcheurs, car ses lacs etses cours d’eau regorgent de truites, de brochets, de sandres, d’anguilles, de carpes et denombreuses autres sortes de poissons. Vous devez vous procurer un permis de pêche, soit pourles eaux intérieures soit pour les eaux frontalières. Merci de prendre contact avec les autorités locales compétentes afin de prendre connaissance de la règlementation en vigueur : commissariat de district de Diekirch, ainsi que les administrations communales de Bavigne, Boulaide, Bourscheid, Clervaux, Esch-sur-Sûre, Ettelbruck et Rambrouch. Les renseignements sont disponibles également dans certains Syndicats d’Initiative (Diekirch, Wiltz, Vianden) et hôtels de la région.La pêche peut être pratiquée dans les étangs sans autre formalité que le paiement d’une indemnité.

De meren en rivieren in de Luxemburgse Ardennen zijn een paradijs voor dehengelsportliefhebbers. Forel, snoek, snoekbaars, paling, karper en vele andere vissoorten bevinden zich in de Luxemburgse wateren. Een vis vergunning is verplicht, zowel voor de binnenlandse als voor de grens- wateren. Voor informatie wendt U zich tot het toeristenbureau, het commissariaat van het district Diekirch of aan de balies van de gemeentehuizen van Bavigne, Boulaide, Bourscheid, Clervaux, Esch sur Sûre, Ettelbruck of Rambrouch. U kunt ook navraag doen bij de hotels in de streek.Er zijn verschillende vijvers waar men tegen betaling wel zonder vergunning mag vissen.

Planche à voile • Surfen

Pour les amateurs de planches à voile, les plans d’eau du Luxembourg offrent des conditions idéales : ce sont les lacs de Weiswampach et le lac de la Haute-Sûre à la hauteur d’Insenborn, Lultzhausen et Liefrange.

De wateren rondom Weiswampach, het meer van de Bovensure bij Insenborn, Lultzhausen en Liefrange, bieden aan surfliefhebbers de ideale omstandigheden voor een sportieve prestatie.

Plongée • Duiken

Le lac de la Haute-Sûre à Lultzhausen permet aux amateurs de plongée possédant un brevetde découvrir la faune subaquatique toute l’année. Des maisons enfouies au milieu du lacpimenteront votre escapade dans ses eaux mystérieuses.Station de remplissage pour bouteilles de plongée à l’Auberge de jeunesse de Lultzhausen.

Met een duikbrevet kunnen de duikliefhebbers in het meer van de Bovensure de onderwater flora en fauna ontdekken. De duiktocht wordt nog spannender door de midden in het mysterieuze meer liggende verzonken huizen. Voor het vullen van uw duikflessen kunt u terecht bij de jeugdherberg van Lultzhausen.

Auberge de Jeunesse • rue du village L-9666 Lultzhausen.Tel. : +352 26 88 92 01 • www.youthhostels.lu • www.splash.lu

Wellness

Dans la région, plusieurs hôtels et centres de bien être sont accessibles au public tout au long de l’année : sauna, bain turc, piscine, centres de remise en forme et de soins… l’offre est grande et de qualité.

Plus d’informations sur les différents hôtels et centres wellness sur www.ardennes-lux.lu

Het aanbod Wellness is groot in Luxemburg. Veel hotels en Wellness centra zijn het hele jaar geopend. U vindt er gezicht en lichaamsverzorging alsmede sauna, solarium, stoombaden en zwembaden. Het aanbod is groot en de kwaliteit uitstekend !

Informatie vindt u op www.ardennes-lux.lu

54 55

Les

Ard

enn

es n

atu

rell

es •

De

Ard

enn

en n

atu

url

ijk

© C

umul

ux p

arag

lidin

g

Piscines • Zwembaden

Piscines couvertes • Overdekte zwembaden

cLERvAuX Klatzewee L-9714 Clervaux • Tél. : +352 92 03 73 • www.clervaux.lu

cOLMAR-bERG"Den Nordpool" Centre scolaire et sportif Grand-Duc Henri Rue de l'Ecole L-7730 Colmar-Berg • Tél. : +352 83 55 43 - 341 • www.colmar-berg.lu

DiEKiRcHrue Joseph Merten • Tél. : +352 80 87 80 530 • www.diekirch.lu

MERscHCentre aquatique de Mersch Krounebierg • 14, rue de la Piscine • Tél. : +352 32 88 23-1www.krounebierg.lu

REDANGE28, rue de la Piscine L-8508 Rédange-sur-AttertTél. : +352 23 620 032-1 • www.reidener-schwemm.lu • [email protected]

TROisviERGEs20, rue de Binsfeld L-9912 Troivierges • Tél. : +352 99 76 12-44 • www.troisvierges.lu

WiLTZLycée du Nord Rue Général Patton L- 9551 Wiltz • Tél. : +352 95 93 20 330Fermé durant les vacances scolaires • Gesloten tijdens schoolvakantieswww.wiltz.lu

WiNcRANGECentre scolaire et sportif • Tél. : +352 99 46 96 - 600 • www.wincrange.lu

Piscines en plein air • Openluchtzwembaden

TROisviERGEs20 rue de Binsfeld, Troisvierges • Tél. : +352 99 71 04

viANDENRue du Sanatorium, Vianden • Tél. : +352 83 45 32Ouverte de fin mai à début septembre • Open van eind mei tot begin september.

WiLTZ« Kaul » Rue Jos Simon • Tél. : +352 621 54 16 65Ouvert de mi juin à mi septembre • eopend van half juni tot half september

AIR / LUChTPARAcHuTisME • PARAcHuTEsPRiNGENCercle Para Luxembourg • Aérodrome de Wiltz-Noertrange • B.P. 735, L-2017 LuxembourgTel. : +352 661 51 15 40 • www.cerclepara.lu • [email protected]

PARAPENTE • PARAGLiDiNGPiste de saut / Sprongbaan « Gringlay » LipperscheidCumulux-Paragliding Club • 7, Buurschtermillen L-9164 Bourscheid-Moulin • www.cumulux.lu

vOLs EN MONTGOLFièRE • bALLONvAARTEN Balooning 50 NordVols en montgolfière pour public à deux ou en groupe ; baptême de l'air.Ballonvaren voor groepen of per twee personen, lucht doop.5, Dikricherstrooss L-9455 FouhrenTel. : +352 26 87 42 42 • www.ballooning-50-nord.lu • [email protected]

Plus d’informations / Inlichtingen :

Fédération Aéronautique LuxembourgeoiseB.P. 2541 L-1025 Luxembourg Tél. et Fax : +352 49 38 52 • [email protected]

56 57

Les Ardennes… culturellesLa région des Ardennes Luxembourgeoises n'est pas seulement remarquable par sa nature, elle l’est aussi par sa culture. Programme culturel riche et éclectique, forteresses moyenâgeuses et musées en tout genre, les passionnés d’art et d’histoire ne seront pas déçus.

De Ardennen… culturele rijkdomNiet alleen de natuur is bijzonder in de Luxemburgse Ardennen, ook het culturele aanbod is opmerkelijk. Het culturele erfgoed met de middeleeuwse burchten en de talrijke musea zijn bijzonder rijk en gevarieerd. voor de geschiedenisfans is Luxemburg een waar paradijs.

© A

mis

du

chât

eau

de B

ours

chei

d

© b

rand

enbo

urg

© L

ou B

ERN

STEI

N u

ntitl

ed, 1

949

C Ir

win

Ber

nste

i

VILLES ET VILLAGES DE ChARME ChARMANTE STEDEN EN DORPEN

CLERVAUxAu cœur des Ardennes, le village de Clervaux est surmonté d'un château du 12e siècle, d'une église romane et d'un grand monastère des Bénédictins de Saint-Maurice et de Saint-Maur. Le château se dresse, splendide, sur un éperon rocheux entouré en fer à cheval par les habitations du bourg. Le caractère pittoresque et la situation naturelle de la ville dans la vallée de la rivière Clerve en ont fait un lieu d’attraction très fréquenté.

Le vieux château superbement restauré après sa destruction pendant la 2e Guerre Mondiale est aujourd’hui un vénérable témoin d'un passé prestigieux abritant des expositions intéressantes.

Hoog boven het stadje Clervaux, in het hartje van de Ardennen torenen een kasteel uit de 12e eeuw, een romaanse kerk en het grote Benedictijnerklooster van Saint-Maurice en Saint-Maur uit. Het prachtige kasteel, hoog op de rots gebouwd, verheft zich boven de woningen van het stadje. In hoefijzervorm liggen de woningen aan de voet van het kasteel.

Het prachtige uitzicht en de natuurlijke ligging van dit pittoreske stadje in de vallei van de rivier de Clerve maken het een van oudsher drukbezochte plaats. Het prachtige kasteel, vernield tijdens de tweede wereldoorlog, werd volledig gerestaureerd. In het kasteel worden regelmatig tentoonstellingen georganiseerd.

www.clervaux.lu

© D

enis

Jea

n

© C

lerv

aux-

cité

de

l'im

age/

N.A

utio

www.ardennes-lux.lu/culture

58 59

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

58 59

© P

ierr

e H

aas

© S

.I. D

ieki

rch

© O

RTAL

© S

.I. E

sch-

Sur-

Sûre

© S

.I. E

sch-

Sur-

Sûre

© O

RTAL

DIEkIRChDiekirch, chef-lieu de district et de canton, est une petite ville pittoresque (6300 habitants), située au bord de la Sûre et entourée des plateaux « Haardt », « Goldknapp », « Seitert » et « Herrenberg ». Diekirch vous présente, dans un espace très concentré, une palette variée d’activités, de distractions et de plaisirs. La découverte de la ville se fait… à pied ! Elle va des joies qu’offre une belle nature, aux charmes de la convivialité en passant par toute la gamme des loisirs : musées, monuments historiques, découverte de la magie des milieux naturels, divertissement en plein air dans la zone piétonne, flâneries à travers l’ancien quartier, petite restauration et gastronomie, shopping, activités sportives… bref, la détente à longueur de journée !

Diekirch, noordelijke provincie hoofdstad van Luxemburg is een pittoresk stadje (6300 bewoners) gelegen aan de oever van de rivier “Sûre” en omringt door de hoogvlakten "Haard","Goldknapp", "Seitert" en "Herrenberg". Diekirch biedt op een klein aantal kilometers een waaier van diverse activiteiten, ontspanning en plezier. Het stadje ontdekt u het beste... te voet ! Slenter eens langs de gezellige winkeltjes, pak een terrasje en geniet van een hapje en een drankje. Musea bevinden zich op loop afstand van de stadskern. Regelmatig zijn er openlucht festiviteiten in de voetgangerszone.

www.diekirch.lu

ESCh-SUR-SûREEnchâssé dans une vallée de la Sûre des Ardennes Luxembourgeoises, le village d’Esch-sur-Sûre est contenu dans un méandre de la rivière au pied des ruines du plus vieux château du Grand-Duché de Luxembourg. Les ruines du château féodal, libres d’accès, offrent une superbe vue sur le village et ses étroites ruelles qui n’ont guère changé depuis le Moyen-âge. Ceci donne envie de suivre « Les Mystères d'Esch-sur-sûre ». L’environnement boisé incite aussi à explorer les alentours du lac de la Haute-Sûre en amont du barrage situé à un kilomètre du village.

Omsloten door de vallei van de Sûre vindt U het dorp Esch-sur-Sûre. Het ligt aan een meander van de rivier en aan de voet van de ruïne van wat eens het grootste kasteel van het Groothertogdom Luxemburg was. Vanaf de ruïnes, voor iedereen vrij toegankelijk, heeft men een prachtig uitzicht op het dorp met zijn smalle straatjes. Het beeld van het dorp is nauwelijks gewijzigd sinds de middeleeuwen. Volg met het audiosysteem de route “de mysteries van Esch-sur-Sûre” en leer meer over de geschiedenis en de mysterieuze legenden van het dorp. Een kilometer van het dorp vindt u de stuwdam. Verken stroomopwaarts van de stuwdam de prachtige bosrijke omgeving van het meer van de Bovensure.

www.esch-sur-sure.lu60 61

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

© S

.I. E

ttel

bruc

k

© S

.I. E

ttel

bruc

k

© S

.I. E

ttel

bruc

k

© J

oëlle

Mat

hias

| Se

ntie

r So

nore

© S

.I. H

osch

eid

© S

.I. H

osch

eid

ETTELBRUCk210 m - 8.074 habitants. C’est par Ettelbruck, encore appelé « la Porte des Ardennes », que passent les grandes voies de communication routières et ferroviaires qui relient le nord et le sud du pays.

La plus grande ville des Ardennes luxembourgeoises est une ville ouverte et multiculturelle : 45% de ses habitants proviennent de 56 nationalités différentes. Monument en l'honneur du général américain George Patton Jr. et Musée Patton. Les festivités majeures sont la Foire Agricole Nationale, le « Nei Ettelbréck » et la « candle Night ».

Grâce à la multitude et le haut de gamme de ses magasins modernes, ce 3e centre commercial du pays avec sa zone piétonne attrayante vous offre de nombreux restaurants avec cuisine internationale, cafés, bars et gelateria avec terrasse, des hôtels de qualité et un camping de 1e classe. Le centre des Arts Pluriels Ed Juncker (cAPe) propose une programmation pluridisciplinaire artistique et culturelle de très haute qualité. La nouvelle « Deichhall » accueille jusqu’à 3.000 spectateurs.

Hoogte 210 m - 8074 inwoners.Op grond van de centrale ligging wordt Ettelbruck ook wel de Poort van de Ardennen genoemd. De belangrijkste spoor- en wegverbindingen tussen het Noorden en het Zuiden van het land komen hier tezamen.

De grootste stad van de Luxemburgse Ardennen is een open en multiculturele stad : 45 % vande inwoners zijn afkomstig van 56 verschillende nationaliteiten. Hier vindt U ook het monument ter ere van de Amerikaanse generaal George Patton jr en het naar hem vernoemde Patton museum. De belangrijkste festiviteiten in de stad zijn de nationale Landbouwbeurs , het volksfeest “Nei Etttelbréck” en de “Candle Night”.

De gezellige binnenstad met zijn voetgangerszone, de veelzijdigheid en de kwaliteit van het winkelaanbod, restaurants, cafés, terrassen en hotels maken Ettelbruck een goede 3e als winkelstad in het Groothertogdom. Het Centre des Arts pluriels Ed Juncker (CApE) biedt een hoogstaand multidisciplinair artistiek en cultureel programma. De nieuwe “Deichhall” kan wel 3.000 toeschouwers ontvangen.

www.ettelbruck.lu

hOSChEIDHoscheid, Hoscheid-Dickt et Unterschlinder attirent l’attention par leur charme, leur beauté, leur ornement de fleurs et de plantes. Un somptueux décor fleuri des habitations, des places publiques et des bordures des rues ont fait attribuer à la localité de Hoscheid 2010 pour la quatrième fois le premier lauréat au concours régional « schein Dierfer a stied ». La végétation ardennaise dans un cadre rocailleux ainsi que les cinq circuits auto-pédestres bien marqués et reconnus par le Ministère du Tourisme invitent aux balades dans un vaste décor naturel par exemple :(La Molberlay, le sentier de randonnée sonore…) Une chapelle de 1852 et la promenade Paterbësch&Deck Lay à Hoscheid-Dickt. Quelques sentiers et un circuit Mountain Bike de 26,50km passe de Hoscheid dans la romantique Vallée de la Unterschlinder et Oberschlinder (chapelle de1874) accompagnée d’un petit ruisseau.

Hoscheid, Hoscheid-Dickt en Unterschlinder. Alweer vier jaar achtereen heeft Hoscheid de regionale wedstrijd “Schein Dierfer a Stied” gewonnen. De weelderige bloemenpracht aan de woningen, de openbare gebouwen, pleinen en straten zijn verantwoordelijk voor deze onderscheiding. De weelderige plantengroei in de rotsachtige Ardennen nodigt uit tot het ontdekken van dit prachtige gebied. Het ministerie van Toerisme heeft er vijftal wandelroutes uitgezet. Bijvoorbeeld : Klank wandelroute, een wandeling van 6,5 km waar een aantal kunstwerken u in staat stellen muziek te maken en naar de natuur te luisteren of de Paterbësch&Deck Lay à Hoscheid-Dickt wandeling. Enkele wandelroutes en een mountainbikeroute van 26,5 km lopen van Hoscheid naar de romantische vallei van de Unterschlinder en Oberschlinder (een kapel van 1874) langs een klein riviertje.

www.hoscheid.lu • [email protected]

62 63

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

© S

.I. V

iand

en

© S

.I. V

iand

en

© S

.I. W

iltz

© S

.I. W

iltz

© S

.I. W

iltz

VIANDENVianden, son château, sa ville médiévale, sa maison de Victor Hugo, son musée de la ville, son télésiège, sa piscine plein air, son cloître et ses églises gothiques, son barrage de l’Our, son parc d’aventure, ses infrastructures, ses promenades balisées, ses promenades à cheval, son infrastructure hôtelière… s’il est bien une destination touristique phare au Grand-Duché, c’est de cette cité qu’il s’agit. Chaque année, ce sont des milliers de visiteurs qui déambulent dans cette jolie petite ville du Moyen-âge, attirés par les ruelles étroites, les remparts avec leurs beffrois, le festival international de musique, les fêtes historiques du mois d’août et avant les fêtes de Noël.

Des visiteurs choyés, puisque, outre les grands classiques que sont le château médiéval, patrimoine national, symbole des belles résidences féodales des époques romanes et gothiques, considéré comme un des plus importants monuments historiques en Europe, et la maison de Victor Hugo, dans laquelle le romancier fit en 1871 son séjour en tant que réfugié politique, le visiteur découvre l’histoire de la ville, un environnement touristique appréciable, avec une superbe piscine plein air, un parc d’escalade avec tyrolienne, le seul télésiège du Grand-Duché d’où on peut profiter d’une vue imprenable sur toute la région et à proximité le barrage de l’Our.

Vianden met zijn kasteel, de oude middeleeuwse stad, het huis van Victor Hugo, het stadsmuseum, de stoeltjeslift, het openluchtzwembad, het klooster en de gotische kerken, de stuwdam op de Our, het avonturenpark, de toeristische infrastructuur, de bewegwijzerde wandelpaden, ruiterpaden, het aanbod aan hotels... Dit alles maakt van Vianden de toeristische trekpleister bij uitstek van het Groothertogdom. Elk jaar wordt dit lieflijke middeleeuws stadje door duizenden toeristen bezocht. Aangetrokken door de smalle straatjes, de oude vestingen met hun wachttorens, het internationaal muziekfestival en de geschiedkundige evenementen in de maand augustus. Ook in de kerstperiode is het er een gezellige drukte.

Geniet van één van de grote klassiekers : het middeleeuwse kasteel van vianden behorende tot het nationaal erfgoed. Het staat symbool voor de feodale residenties in de Romeinse en Gotische tijden. Het kasteel wordt gezien als één van de belangrijkste historische gebouwen in Europa. Ook vindt u er de woning van de beroemde schrijver en dichter Victor Hugo die in 1871 als banneling in Vianden verbleef en die in veel van zijn werk de natuur, en zijn observaties van het dagelijkse leven in Vianden en omgeving beschreef. Maar er is meer : Een prachtig openlucht zwembad, abseilbanen en een stoeltjeslift vanwaar men een fantastisch uitzicht heeft over de omgeving en op de stuwdam van de Our.

www.vianden-info.lu

WILTZCapitale des Ardennes. Ce titre fut conféré à la ville de Wiltz par le prince Henri des Pays-Bas en 1866. Située au cœur des Ardennes Luxembourgeoises, c’est le côté rayonnant de Wiltz qui vous marquera avec sa fête du genêt le lundi de Pentecôte. En été, le monumental perron Renaissance du château, dont l’origine remonte au 10e siècle, sert de scène au célèbre Festival. La ville peut également se targuer de posséder une tradition plusieurs fois centenaire dans l’art de brasser la bière : en témoignent la brasserie de Wiltz et le Musée National d'Art brassicole. Wiltz est aussi un lieu de rencontre international des scouts. À voir le « One Penny Monument » érigé en l’honneur de Baden-Powell. Plusieurs voies cyclables et de VTT ainsi qu’un dense réseau de chemins et randonnées pédestres enchantent promeneurs et cyclistes.

Wiltz is de hoofdstad van de Ardennen. Prins Hendrik verleende in 1866 deze titel aan dit in het hart van de Ardennen liggende stadje. Op pinkstermaandag staat het stadje geheel in het teken van het Bremfeest “La Fête du genêt”. In de zomermaanden vindt er het muziekfestival plaats. Het monumentale renaissancebordes van het kasteel, waarvan de oorsprong teruggaat tot de 10de eeuw, wordt als podium voor dit beroemde festival gebruikt. Wiltz kan ook trots zijn op de eeuwenoude bierbrouwtraditie, waarvan de brouwerij van Wiltz en het Musée National d’art Brassicole nog steeds getuigen. Voor de scouts is Wiltz een bekende internationale verzamelplaats. Men vindt er het “One Penny Monument” dat ter ere van Baden-Powell werd opgericht. Wandelaars en fietsers kunnen genieten van een ruim aanbod aan wandelpaden en fiets- of mountainbike routes.

www.wiltz.lu

64 65

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

ChâTEAUx • kASTELEN

cHâTEAu DE bOuRscHEiD • KAsTEEL vAN bOuRscHEiD Construit probablement au xe siècle, le château a connu aux xIVe et xVe siècles d’importants agrandissements et l’érection d’une muraille de fortifications flanquée de six tours.Le château sera entièrement fermé jusqu’à la mi-mai 2012 pour cause de travaux.Heures d'ouverture : Veuillez consulter le site internet ou contacter le château. Audio-guides disponibles en 5 langues : LU, DE, FR, NL et EN.Visites guidées sur demande.

Dit kasteel, waarschijnlijk gebouwd in de Xde eeuw, werd vergroot tijdens de XIVe en XVe eeuw en tevens uitgebreid met een versterkingsmuur met 6 torens.Het kasteel is gesloten tot half mei 2012 voor renovatie.Openingsuren : Bezoek de internet site of neem contact op met het kasteel.Het audiosysteem is beschikbaar in 5 talen : LU, DE, FR, NL en EN.Rondleidingen op aanvraag.

Schlasswee L-9140 Bourscheid • Tél. : +352 99 05 70 • [email protected]

cHâTEAu DE cLERvAuX • KAsTEEL vAN cLERvAuXLe magnifique château du Moyen-âge propose 2 expositions : l’exposition des maquettes de22 châteaux forts du Luxembourg et le musée de la Bataille des Ardennes.

In dit prachtige kasteel bevindt zich een tentoonstelling van de maquettes van 22 burchten uit Luxemburg en het minimuseum over de Slag om de Ardennen.

s.i. clervaux • 11, Grand-rue • Tél. : +352 92 00 72 • www.clervaux.com

cHâTEAu D’EscH-suR-sûRE • KAsTEEL vAN EscH-suR-sûRELe château d’Esch-sur-Sûre, dont les fondations remontent à l’an 927, connut une vie active jusqu’à la révolution française. Aujourd’hui, les ruines illuminées du château surplombent majestueusement le village et sont ouvertes toute l’année au public.

Het kasteel van Esch-sur-Sûre, waarvan de funderingen teruggaan tot het jaar 927, is tot aan de Franse Revolutie in gebruik geweest. Tegenwoordige steken de verlichte ruïnes van het kasteel feeëriek uit boven het dorp. De ruïne is het hele jaar door geopend.

Administration communale d'Esch-sur-sûre • 7, rue du Moulin L-9650 Esch-sur-SûreTél. : +352 83 91 12-1 • www.esch-sur-sure.lu

© C

hâte

au d

e Bo

ursc

heid

© S

.I. W

iltz

©Ch

âtea

u de

Via

nden

© S

.I. W

iltz

© O

RTAL

66 67

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

cHâTEAu DE WiLTZ • KAsTEEL vAN WiLTZLe château des anciens comtes de Wiltz se présente actuellement dans un style Renaissance,datant de sa reconstruction en 1631. En juin et juillet, le perron sert de scène au festival dethéâtre et de musique en plein air. Il héberge également le bureau d’informations de Wiltz, leMusée National d’Art Brassicole et de la tannerie, ainsi que le Musée de la Bataille des Ardennesde 1944 / 1945.

Het kasteel wat in 1631 in Renaissance stijl herbouwd werd, behoorde vroeger aan de graven van Wiltz. In juni en juli zijn het bordes en de trappen van het kasteel het decor voor het beroemde theaterfestival en de openluchtconcerten.U vindt er ook het informatiecentrum van Wiltz, het nationaal museum van de bierbrouw-kunst, leerlooierijmuseum en het museum over de Slag om de Ardennen van 1944 / 1945.

Château L-9516 WiltzTel. : +352 95 74 44 • www.touristinfowiltz.lu • [email protected]

Autres châteaux remarquables…Le Château grand-ducal - Résidence de la famille grand-ducale à Colmar-Berg, Les châteaux de Falkenstein, Stolzembourg, Roth, Brandenbourg, Birtrange, Erpeldange, Bettendorf, Schüttbourg et d’Urspelt.Ces sites ne sont pas ouverts au public mais peuvent être admirés de l’extérieur.

Andere opmerkelijke kastelen…Het Groothertogelijk kasteel – Residentie van de Groothertogelijke familie te Colmar-Berg,De kastelen van Falkenstein, Stolzembourg, Roth, Brandenbourg, Birtrange, Erpeldange, Bettendorf, Schüttbourg en Urspelt. Deze kastelen zijn niet toegankelijk voor het publiek echter men kan ze van buitenaf bewonderen.

www.visitluxembourg.lu • www.associationchateaux.lu

cHâTEAu D’usELDANGE • KAsTEEL vAN usELDANGELes ruines imposantes du château moyenâgeux, avec ses deux tours reliées par un pont contemporain en acier ; la vue spectaculaire du haut du donjon de 28 mètres ; la crypte spacieuse témoignant de l’archéologie du site, mais aussi les jardins entourant le château sont quelques-unes des stations d’un circuit qui devrait ravir curieux et flâneurs.Réservation : les visites guidées sont obligatoirement à réserver 1 mois à l’avance. Maximum 15 par groupe.

De imposante ruïnes van het middeleeuwse kasteel met zijn twee torens die op een eigentijdse manier met elkaar zijn verbonden. Op een hoogte van 28 meter bevindt zich de oudste kern van deze middeleeuwse burcht vanwaar u een spectaculair uitzicht heeft. Daarnaast getuigt het weidse grafgewelf van de archeologische belangrijkheid van deze plaats. Maar ook de omringende tuinen zullen de wandelaars versteld doen staan.Rondleidingen reserveren minimaal één maand van tevoren.Maximaal 15 bezoekers per groep.

Heures d'ouverture / Openingstijden : 16 / 03 - 14 / 10 : 08:30 - 19:00 15 / 10 - 15 / 03 : 10:00 - 17:00

info: Tel. : +352 23 63 00 51 26 • www.useldeng.lu • [email protected]

cHâTEAu DE viANDEN • KAsTEEL vAN viANDENConstruit pendant la période du 11e au 14e siècle sur les assises d’un castel romain et d’un refuge carolingien, le château-palais de Vianden est une des plus grandes et plus belles résidences féodales des époques romanes et gothiques de notre Europe.Domaine de l’Etat depuis 1977, le château fut restauré dans le respect des formes historiques et compte aujourd’hui parmi les monuments de rang européen.Ouvert toute l’année sauf : 01.01 / 02.11 / 25.12Janvier + Février + Novembre + Décembre: 10h00 - 16h00Mars + Octobre: 10h00 - 17h00Avril + Mai + Juin +Juillet +Août + Septembre: 10h00 - 18h00 Visites guidées uniquement sur demande écrite.

Het kasteel van Vianden werd van de 11e tot de 14e eeuw gebouwd op de fundamenten van een Romeins kasteel en een Karolingisch refugium. In het Latijn betekent refugium een vluchthuis voor de bewoners van onder meer abdijen wanneer zij zich niet meer veilig voelden in hun abdij of klooster. Het paleis-kasteel is een van de grootste en mooiste feodale residenties uit de Romaanse en Gotische geschiedenis van Europa. Na de overname door de staat Luxemburg in 1977, werd het kasteel in zijn oude glorie hersteld en wordt tegenwoordig tot de belangrijkste monumenten van europa gerekend.Het hele jaar door geopend : behalve op : 01.01 / 02.11 / 25.12In januari, februari, november en december van 10.00 tot 16.00 uurIn maart en oktober van 10.00 tot 17.00 uurIn april, mei, juni, juli, augustus en september van 10.00 tot 18.00 uurRondleidingen alleen op schriftelijke aanvraag.

B.P. 26, L-9422 Vianden • Tél. : +352 84 92 91 • Fax : +352 84 92 84 • [email protected]

© S

.I. V

iand

en

château de vianden

68 69

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

© L

UxL

AIT

MUSéES ET SITES D’ExCEPTIONMUSEA EN BIjZONDERE PLAATSEN

ASSELBORN (Domaine du Moulin) (D3)LE MuséE Du MOuLiN à EAu • HET MusEuM vAN DE WATERMOLENCe musée vous propose une intéressante exposition sur le fonctionnement et les équipementsd’un ancien moulin à eau millénaire.

In dit museumpje vindt u een interessante tentoonstelling over de werking van de oude watermolen.

Maison 158, L-9940 AsselbornTél. : +352 99 86 16 • Fax : + 352 99 86 17 • www.hotelvieuxmoulin.lu • [email protected]

ASSELBORN (Relais postal) (D3)MuséE DEs écRiTOiREs ET sALLE DE cLAssE D’AuTREFOisMusEuM vAN DE scHRiJFMATERiALEN EN vOORMALiG KLAsLOKAALCe musée se consacre principalement aux instruments d’écriture et à leur évolution au fil dutemps. Disposés par styles, matériaux ou thèmes, les objets sont accompagnés d’une multituded’illustrations retraçant les différentes époques de l’histoire.

Dit museum is gewijd aan het schrijfgerei en volgt de ontwikkeling ervan in de loop der tijden. De voorwerpen zijn gerangschikt naar stijl, thema en materiaal en de ruime documentatie laat de diverse periodes in de geschiedenis zien.

MuséE Du RELAis POsTALL’ancien relais postal du xVIe siècle retrouve sa vocation d’origine : une auberge où l’on pouvaitse restaurer, se reposer et changer les chevaux. Le Musée retrace l’histoire de la merveilleuseépopée des courriers royaux et impériaux transportés d'Anvers à Rome, par la famille Thurn et Taxis.

Deze oude pleisterplaats van de Posterijen uit de 16e eeuw heeft haar oorspronkelijke bestemming weergevonden : een herberg waar men een maal kon gebruiken en de paarden omwisselen. Het museum vertelt het verhaal van de koeriers die de Koninklijke en Keizerlijke post naar Antwerpen en Rome brachten, door de Familie Thurn en Taxis.

Maison 164, L-9940 AsselbornTél. : +352 27 80 96-1 • Fax : +352 26 90 81 18 • www.relaispostal.lu • [email protected]

vitarium

BINSFELD (E2)LE MuséE « A scHiEWEscH » • “A scHiEWEscH” MusEuMLe musée installé dans une maison typiquement ardennaise contient une ancienne collection d’outils de ménage et de matériel agricole. Les 21 salles sont affectueusement arrangées conformément à l’aménagement intérieur du 18e et 19e siècles.Ouverture : de Pâques au 1e novembre tous les jours de 14h00 à 18h00. Dernier ticket : 17h00

Het museum is gelegen in een typisch Ardenner huis en herbergt een verzameling van oude huishoudspullen en agrarische materialen. De 21 kamers geven een beeld van het interieur uit de 18de-19de eeuw.Geopend vanaf Pasen tot 1 november van 14.00 tot 18.00 uur. Laatste bezoekmogelijkheid : 17.00 uur.

visite guidée sur demande / Rondleidingen op aanvraag.8, Ëlwenterstrooss L-9946 Binsfeld • Tél. : +352 97 98 20 ou +352 621 135 956Fax : +352 97 98 19 • www.museebinsfeld.lu • [email protected]

BISSEN / ROOSTviTARiuMPartez à la découverte du lait et des produits laitiers en vous laissant guider au fil de nos 45 stations interactives. De façon ludique, nous allons illuminer les sujets comme : l'agriculture, le bien-être, la santé, le sport et les aliments en général. Découvrez notre galerie de visite animée qui permettra de vous familiariser avec les différentes étapes de production.Ouvert tous les jours de 09h00 à 18h00.Visites guidées toutes les heures à partir de 9h00. Dernière visite à 18h.

In de bezoekershal vind u een parcours van 45 interactieve beeldschermen. Hier krijgt u een overzicht van de verschillende stadia in de productie van zuivel. Op een speelse en verfrissende manier maakt u kennis met zuivel in relatie tot de natuur, lichaam, sport en gezondheid.Elke dag geopend van 9.00 tot 18.00 uur.Rondleidingen elk uur vanaf 9 uur. Laatste bezoekmogelijkheid om 18 uur.

vitarium / Luxlait Association AgricoleL-7759 Roost / BissenTél : +352 250 280 222 • www.vitarium.lu • [email protected]

70 71

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

© C

NVH

CLERVAUx (E4)THE FAMiLY OF MANL’exposition est constituée de 503 photographies prises par 273 photographes professionnels etamateurs, célèbres et inconnus, issus de 68 pays. Elle a été décrite comme « le plus grand projetphotographique jamais entrepris ».L’exposition « The Family of Man » est devenue une légende dans l’histoire de la photographie.Elle a été inscrite au Registre de la Mémoire du Monde de l’UNESCO en 2003. La collection est momentanément inaccessible pour cause de rénovation des salles d'exposition et la restauration des œuvres. Elle sera de nouveau ouverte au public au cours de l'année 2013.

De tentoonstelling “The Family of Man” is een legende in de geschiedenis van de fotografie. Ze werd in 2003 opgenomen in het register van het werelderfgoed van UNESCO. De tentoonstelling bestaande uit 503 foto’s genomen door 273 professionele en amateur fotografen, bekende en onbekende, afkomstig uit 68 landen. Ze werd beschreven als het “grootste fotografisch project” dat ooit ondernomen werd. De tentoonstelling is tijdelijk niet beschikbaar door renovatiewerkzaamheden. verwachte heropening 2013.

château de clervaux • B.P. 31, L-9701 Clervaux • Tél. : +352 92 96 57 • Fax : +352 92 96 58www.thefamilyofman.lu • [email protected]

EXPOsiTiON DEs MAQuETTEs DEs cHâTEAuX LuXEMbOuRGEOisMAQuETTEs vAN LuXEMbuRGsE KAsTELENLe musée présente une exceptionnelle collection de maquettes des châteaux forts luxembourgeois.Ouverture : Du 01/03 au 30/04 et du 01/10 au 31/12Les samedis, dimanches et jours fériés de 11h00 à 18h00.Du 01/05 au 30/09. Du mardi au dimanche de 11h00 à 18h00. Fermé les lundis, sauf jours fériés.L’exposition est momentanément inaccessible pour cause de rénovation. Réouverture prévue en mai 2012.

In dit museum vindt u een uitzonderlijke verzameling schaalmodellen van Luxemburgse kastelen. Openingsuren : Van 01/03 tot 30/04 en van 01/10 tot 31/12zaterdag, zondag en feestdagen van 11.00 tot 18.00 uur.Van 01/05 tot 30/09 van dinsdag tot zondag van 11.00 tot 18.00 uur.Gesloten op maandag, behalve op feestdagen.De tentoonstelling is tijdelijk niet beschikbaar door renovatiewerkzaamheden.verwachte heropening mei 2012.

château de clervaux • L-9712 Clervaux • Tél. : +352 26 90 34 96 • Fax : +352 26 90 35 96

MuséE DE LA bATAiLLE DEs ARDENNEsMusEuM OvER DE sLAG OM DE ARDENNENVoir page 68 / Zie pagina 68

LE MuséE DEs JOuETs • HET sPEELGOED MusEuMCette exposition privée est un paradis pour petits et grands. Vous y découvrirezune exposition de trains, voitures, soldats de plomb, de poupées et autres jouets d’antan.

Deze privé collectie van antiek speelgoed is een paradijs voor kleine en grote kinderen. U ontdekt er treinen, auto’s, loden soldaatjes, poppen en ander speelgoed uit vervlogen tijden.

9, Grand Rue L-9710 Clervaux • Tél. : + 352 92 02 28

DIEkIRCh (G8)cONsERvATOiRE NATiONAL DE véHicuLEs HisTORiQuEsNATiONAAL cONsERvATORiuM vOOR HisTORiEKE vOERTuiGENSeul lieu historique au Grand-Duché de Luxembourg qui retrace le développement de l’automobile de ses débuts jusqu’aux années 60. Ouvert tous les jours de 10h00 à 18h00. Fermé le lundi.Visites guidées sur rendez-vous

Het enige historische museum in het Groothertogdom Luxemburg die de ontwikkeling van de auto laat zien vanaf het begin tot de 60er jaren. Geopend van 10.00 tot 18.00 uur. Gesloten op maandag. Rondleiding op aanvraag.

Ancienne fabrique de voitures Jean Wagner / Voormalige koetsenfabriek Jean Wagner20-22, rue de Stavelot L-9280 DiekirchTél. : +352 26 80 04 68 • www.cnvh.lu

MuséE D'HisTOiRE DE LA bRAssERiE DE DiEKiRcHHisTORiscH MusEuM vAN DE bROuWERiJ DiEKiRcHOuvert tous les jours de 10h00 à 18h00. Fermé le lundi.Dagelijks geopend van 10.00 tot 18.00 uur. Gesloten op maandag.

Visites guidées sur rendez-vous / Rondleiding op aanvraag Ancienne fabrique de voitures Jean Wagner • 20-22, rue de Stavelot L-9280 DiekirchTél. : +352 26 80 04 68 • www.diekirch.cc • [email protected]

conservatoire Nationalde véhicules historiques

72 73

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

MuséE D’HisTOiRE[s] DiEKiRcH - MH[s]DAu cœur de la ville de Diekirch, le MH[s]D vous livre les secrets d’un passé souvent méconnu et leurs reflets dans notre vie quotidienne. Découvrez de manière ludique aussi bien les objets historiques que les démarches de l’archéologue, les investigations de l’historien, les observations du géologue, le phénomène urbain ou encore les mystères des croyances. Heures d’ouverture : 10h00 - 18h00 (tous les jours sauf le lundi)Fermeture : 24 / 12 ; 25 / 12 ; 1 / 1 ; dimanche de carnaval, Al Dikrich (mi juillet)

In het hart van het stadje Diekirch vind u “MHsD“ ; het Historisch Museum van Diekirch Ontdek op een grappige manier de geheimen van het dagelijkse leven in de tijden van weleer, met de invloed op het leven van vandaag. U vindt er historische objecten, archeologische opgravingen, geschiedkundige onderzoeken en de observaties van de geologen over de stedelijke bijzonderheden alsook de mysteries van de waarzeggers.Openingstijden : 10.00 -18.00 uur alle dagen, maandag gesloten.Gesloten : 24 / 12 ; 25 / 12 ; 1 / 1 en op zondag van Carnaval, en op Al Dikrich.

13, rue du Curé L-9217 Diekirch • Tel. : +352 80 87 90 - 1 • www.mhsd.lu • [email protected]

MuséE NATiONAL D’HisTOiRE MiLiTAiRE NATiONAAL MusEuM vAN DE MiLiTAiRE GEscHiEDENisVoir page 81 / Zie pagina 81

ENSChERANGE (D5)RAcKésMiLLENVoir page 86 / Zie pagina 86

ESCh-SUR-SûRE (D7)MuséE DE LA DRAPERiE • MusEuM vAN DE LAKENFAbRiEKCette ancienne draperie a été restaurée et fonctionne aujourd’hui comme musée vivant pourprésenter aux visiteurs le métier de la fabrication artisanale de draps. Vous y trouverez également une exposition permanente offrant un aperçu du paysage et des curiosités de la région. Ouvert toute l’année, tous les jours de 10h00 à 12h00 / 14h00 à 18h00. Hors saison : (du 1e novembre - 1e avril) 17h00. Samedi, dimanche, jours fériés 14h00 à 18h00. Fermé le mercredi.

In de oude gerestaureerde lakenfabriek bevindt zich nu een museum waarin het oude lakenambacht wordt gedemonstreerd. Ook is er een permanente tentoonstelling die een kort overzicht geeft van het landschap en de bezienswaardigheden van de streek.Heel het jaar door geopend van 10.00 tot 12.00 uur / 14.00 tot 18.00 uur. Naseizoen (1 november - 1 april) tot 17.00 uur Zaterdag, zondag, feestdagen 14.00 tot 18.00 uur Gesloten op woensdag.

Visite guidée sur demande / Rondleiding op aanvraag15, route de Lultzhausen • Tél. : +352 89 93 31 -1 • www.naturpark-sure.lu [email protected]

sYNDicAT DEs EAuX Du bARRAGE D'EscH-suR-sûRE (sEbEs)Voir page 87 / Zie pagina 87

ETTELBRUCk (F8)MuséE MEMORiAL GENERAL PATTON • MEMORiAL GENERAL PATTON MusEuMVoir page 81 / Zie pagina 81

sQuARE PATTONVoir page 81 / Zie pagina 81

hAUT-MARTELANGE (A9)L'ARDOisièRE : écOMuséE iNDusTRiELHET NATiONALE LEisTEENMusEuMVoir page 87 / Zie pagina 87

hEIDERSChEID (D7)MicRObRAssERiEShow de brassage dans le magasin « Buttik vum Séi » à Heiderscheid

Demonstratie bierbrouwen in de "Buttik vum Séi" te Heiderscheid

Réservations / Reservatie : Tél : 26 88 98 65Den Heischter s.a.r.l • 4, am Clemensbongert • L- 9158 Heiderscheid • [email protected]

KäERZEFAbRiK Production et décoration artisanale de bougies aux ateliers à Heiderscheid.Visites guidées à partir de 15 personnes et sur rendez-vous. Ouvert du lundi au vendredi de 9h00 à 12h00 et de 13h00 à 18h00Samedi de 9h00 à 12h00 et de 13h00 à 17h00

In Heiderscheid vindt u een ambachtelijke kaarsenmakerij.Voor groepen van minimaal 15 personen is het mogelijk een demonstratie kaarsen maken en versieren te volgen in de werkplaats in Heiderscheid.Alleen op afspraak. Open van maandag tot vrijdag van 9.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 18.00 uur. Op zaterdag van. 9.00 tot 12.00 uur en van 13.00 tot 17.00 uur.

6, am Clemensbongert L- 9158 Heiderscheid • Tél : +352 89 91 97 • www.kaerzefabrik.com [email protected]

hEINERSChEID (F3)cORNELYsHAFFC’est ici que se déroule chaque dernier samedi du mois, de printemps jusqu’en automne, lemarché de la Vallée de l’Our, réputé pour son offre vaste en délices régionaux.Le « Cornelyshaff » abrite également la brasserie de la Vallée de l’Our, où les amis de la bièrepeuvent déguster 5 breuvages exceptionnels. Une petite boutique propose toutes sortes de délicesde la région.

Iedere laatste zaterdag van de maand wordt (van het voorjaar tot de herfst) de Ourdaller markt gehouden. Op deze markt vindt u een keur aan delicatessen uit de streek.De Ourdaller brouwerij brouwt hier 5 biersoorten waaronder een bijzonder bier uit boekweit. Binnen vind u een ruim gesorteerde winkel met allerhande regionale lekkernijen.

83, Haaptstrooss L-9753 Heinerscheid • Tel. : +352 92 17 45 - 1 • Fax : +352 92 93 47 www.touristcenter.lu • www.cornelyshaff.info • [email protected] 75

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

MUNShAUSEN (E4)TOuRisT cENTER « RObbEsscHEiER »Que ce soit au printemps, en été, en automne ou en hiver, il y a mille bonnes raisons de visiter le musée vivant « Robbesscheier ». Le tour en calèche, l’atelier de pâtisserie, le jardin, la maison des abeilles, le battage du foin, la scierie, la céramique, les bougies et la cire, l’extraction du miel, la possibilité de monter des ânes, l’alimentation des animaux de la ferme feront palpiter le coeur des petits et des grands. La durée de chaque atelier varie de 30 à 60 minutes.Ouvert toute l’année, 7 jours sur 7.

Zomer, winter, herfst of lente er zijn meer dan genoeg redenen om het Museum Robbesscheier te bezoeken. De rondrit in open koets, de bakkerij van de banketbakker, de tuin, de imker, het dorsen van hooi, de zagerij, de pottenbakkerskunst, de kaarsen en de was, de winning van honing, de ritjes op de ezels, het voeden van de dieren van de boerderij maken een bezoek aan Robbesscheier tot een geweldige belevenis. De duur van elke workshop varieert tussen 30 en 60 minuten.Het hele jaar geopend, 7 dagen per week.

1, Frummeschgaass L-9766 Munshausen • Tél. : +352 92 17 45 1 • Fax : +352 92 93 47www.touristcenter.lu • [email protected]

PERLE (A9)385TH bOMb GROuP MusEuMVoir page 82 / Zie pagina 82

VIANDEN (G6)MuséE DE LA cARicATuRE • KARiKATuuR MusEuMInédit et insolite, le musée a obtenu une mention du Prix DExIA / ONT de l'innovation en tourisme. Le musée présente l’histoire de la caricature internationale et nationale, ainsi que les grands maîtres de la caricature contemporaine.

“Volkomen nieuw en ongebruikelijk” kreeg dit museum mee als predicaat bij de wedstrijd toeristische innovatie uitgeschreven door DEXIA / ONT.Het museum laat de geschiedenis van de nationale en internationale karikatuur zien. U maakt kennis met de grote meesters van de hedendaagse karikatuur.

48, Grand-rue L-9410 Vianden • Tél. : +352 621 283 790 • [email protected]

MuséE D’HisTOiRE DE LA viLLE Ouvert de Pâques à Octobre de 11h00 à 17h00. Fermé le lundi en basse saison.Geopend vanaf Pasen tot oktober vanaf 11.00 uur tot 17.00 uur.Gesloten op maandag en in het voor- en najaar.

96-98, Grand-rue L-9410 Vianden • Tél. : +352 83 45 91

sOciéTé éLEcTRiQuE DE L’OuR (s.E.O.)Voir page 88 / Zie pagina 88

MuséE LiTTéRAiRE vicTOR HuGO • LiTERAiR MusEuM vicTOR HuGOEntre 1862 et 1865 Victor Hugo s'est senti à l'aise comme touriste au Grand-Duché de Luxembourg. Depuis, son souvenir est resté vivant au Luxembourg et spécialement à Vianden, dans la maison qu’il a habitée. Audio-guide en langue française, allemande, néerlandaise et anglaise.Ouverture : Tous les jours de 11h00 à 17h00. Fermé le lundi.En cas d’éventuels changements d’horaire d’ouverture et pour une demande de visite guidée : contactez le musée.

Tussen 1862 en 1865 voelde Victor Hugo zich in het Groothertogdom Luxemburg op zijn gemak als toerist. In het jaar 1871 werd hij als politiekvluchteling opgenomen in Luxemburg. Victor Hugo verbleef vele jaren in het Groothertogdom.Sindsdien worden de herinneringen aan hem, in het bijzonder in het huis in Vianden waarin hij woonde, levend gehouden. Audiogids in het Frans, Duits, Nederlands en Engels.Alle dagen open tussen 11.00 tot 17.00 uur. Gesloten op maandag.Neem contact op met het museum voor eventuele wijzigingen in de openingstijden en voor rondleidingen:

37, rue de la Gare L-9420 Vianden • Tél. : +352 26 87 40 88 • Fax : +352 26 87 40 99www.victor-hugo.lu • [email protected]

Musée victor Hugo

76 77

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

Wiltz i Musée National d'Art brassicole et de la Tannerie

TéLésièGE DE viANDEN • sTOELTJEsLiFT vAN viANDENL'unique télésiège du Grand-Duché permet aux touristes de passer de 230 m d'altitude à 440 met de jouir d'un panorama superbe sur la vallée romantique de l'Our.Ouvert d’avril à octobre de 10h00 à 17h00 (18h00)

Neem de stoeltjeslift naar een hoogte van 440 meter en geniet van het prachtige panorama over de romantische vallei van de Our.Open van april tot oktober van 10.00 uur tot 17.00 uur (18.00 uur)

39, rue du Sanatorium, Vianden • Tél. : +352 83 43 23

WAhL (C9)MuséE RuRAL THiLLENvOGTEi • LEvEND LANDELiJK MusEuM THiLLENvOGTEiLe musée en plein air, installé dans un corps de ferme, est consacré spécialement à l'artisanat et à l'habitat de jadis. Suivant les saisons, on peut assister à différents travaux agricoles et artisanaux. Ouvert toute l’année sur rendez-vous.

Het openluchtmuseum, gevestigd in de overblijfselen van een historische boerderij, is voornamelijkgewijd aan de ambachten en woonomstandigheden van weleer. Naargelang de seizoenen kunt uverschillende agrarische en ambachtelijke activiteiten bijwonen. Heel het jaar geopend.toegang alleen op afspraak.

1, Faubourg L-8838 Wahl • Tél. : +352 83 81 80 • Fax : +352 83 81 80

WILTZ (D6)MuséE NATiONAL D’ART bRAssicOLE ET DE LA TANNERiENATiONAAL MusEuM vAN DE biERbROuWKuNsT EN LEERLOOiERiJMusEuMLe Musée a été installé dans les anciennes écuries du château en 1999. Il est le premier du genre au Luxembourg. Les objets exposés donnent non seulement un aperçu des 6000 ans d’histoire de la fabrication de la bière, mais ils documentent en plus la passionnante évolution de l’art brassicole au Luxembourg. Ouvert : Lundi - vendredi : 09h00 - 12h00 / 14h00 - 17h00. Samedi : 10h00 - 12h00. Juillet - août : tous les jours 10h00 - 18h00.

Het Bierbrouwerij Museum, het eerste in zijn genre in Luxemburg, is sinds 1999 gevestigd in de oude stallen van het kasteel. De uitgestalde voorwerpen geven een kijk op 6000 jaar.Geschiedenis van het brouwen van bier, en documenteren ook de boeiende ontwikkeling van de bierbrouwkunst in Luxemburg. Open : Maandag - Vrijdag : 09.00 - 12.00 / 14.00 - 17.00 uur. Zaterdag : 10.00 - 12.00 uur. Juli - augustus : alle dagen : 10.00 - 18.00 uur.

Visite guidée sur demande / Rondleiding op aanvraag • Château L-9516 WiltzTél. : +352 95 74 44 • www.touristinfowiltz.lu • [email protected]

MuséE DE LA MusiQuE • MuZiEK MusEuMOuvert sur demande pour groupes / Open voor groepen, op aanvraag.

villa Fabe • Avenue Nicolas Kreins L-9536 WiltzTél. : +352 95 74 44 • www.touristinfowiltz.lu • [email protected]

MuséE DE LA bATAiLLE DEs ARDENNEs MusEuM OvER DE sLAG OM DE ARDENNENVoir page 82/ Zie pagina 82

vianden i Télésiège

78 79

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

© M

NH

M

© C

amill

e Le

ich

© S

.I. W

iltz

Diekirch Musée National d'Histoire Militaire

Musée 385th bG Perlé

Wiltz Musée de la bataille des Ardennes

DIEkIRCh (G8)MuséE NATiONAL D’HisTOiRE MiLiTAiRENATiONAAL MusEuM OvER DE MiLiTAiRE GEscHiEDENisEn visitant ce musée, vous allez entreprendre un voyage dans le passé ; un voyage en hiver44-45 lorsque le Nord du Grand-Duché de Luxembourg était couvert de neige et que l’armée allemande lançait sur un vaste front sa dernière offensive désespérée contre les alliés de l’Ouest.Ouvert : .Tous les jours de 10h00 à 18h00. sauf dimanche de carnaval, 25.12 et 01.01

Maak een reis terug in de tijd; een reis naar de winter van “44-45” toen het noorden van het Groothertogdom Luxemburg bedekt was met sneeuw en het Duitse leger een laatste wanhopige aanval deed op de geallieerden. Open : Dagelijks geopend van 10.00 tot 18.00 uur behalve de zondag van Carnaval, 25.12 en 01.01.

10, Bamertal L-9209 DiekirchTél. : +352 80 89 08 • Fax : +352 80 89 08 99 • www.mnhm.lu • [email protected]

ETTELBRUCk (F8)MuséE MéMORiAL GéNéRAL PATTONMEMORiAL MusEuM GENERAL PATTONÉquipements militaire des forces U.S. et allemandes. Exposition historique des événements de la Seconde Guerre Mondiale. Documentation sur la vie du Général Patton.Ouvert : Du 1e juin au 15 septembre tous les jours de 10h00 à 17h00.Du 16.09 au 31.05 le dimanche de 14h00 à 17h00 et sur demande.

Militaire uitrusting van het Amerikaanse en Duitse leger. Historische tentoonstelling van de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. Documentatie over het leven van Generaal Patton..Geopend : Alle dagen van 1 juni tot 15 september van 10.00 tot 17.00 uur.Van 16.09 tot 31.05 op zondag van 14.00 tot 17.00 u en op aanvraag.

5, rue Dr. Klein L-9054 Ettelbruck • Tél. : +352 81 03 22 • www.patton.lu

sQuARE PATTONMonuments, plaques commémoratives, statue du Général Patton et tank Sherman de la brigade que le général commandait.

Monumenten, gedenkstenen, het standbeeld van Generaal Patton en de Sherman-tank van de brigade die onder het bevel stond van de generaal.

Départ / vertrek : Pont de la Sûre • www.ettelbruck-info.lu

MAULUSMUhLE (E3)Perdue au beau milieu des bois, une carcasse d’avion de la guerre jonche le sol. Un monumenthonorant le courage des aviateurs de la Seconde Guerre Mondiale y a été installé.

Verscholen in het hart van het bos, ligt het wrak van een oorlogsvliegtuig. Op deze plaats werd een monument opgericht ter nagedachtenis aan de piloten en hun heldendaden in de tweede wereldoorlog.

PATRIMOINE MILITAIREMILITAIR ERFGOED

CLERVAUx (E4)MuséE DE LA bATAiLLE DEs ARDENNEsMusEuM OvER DE sLAG OM DE ARDENNENLa collection de ce musée comprend des documents, uniformes et armes ayant servi au cours de cette bataille de 44-45.Du 1e mars au 30 avril et du 1e octobre au 31 décembre : les samedis, dimanches et jours fériés de 11h00 à 18h00. Du 1e mai au 30 septembre : du mardi au dimanche de 11h00 à 18h00.Fermé les lundis, sauf jours fériés.

De collectie van dit museum bevat documenten, uniformen en wapens die tijdens het Ardenner offensief van 44-45 gebruikt zijn.Geopend op zaterdag, zondag en feestdagen tussen 1 maart en 30 april en van 1 oktober tot 31 december van 11.00 tot 18.00 uur. Vanaf 1 mei tot 30 september: van dinsdag tot zondag van 11.00 tot 18.00 uur. Gesloten op maandag, behalve op feestdagen.

Château / Kasteel L-9712 Clervaux • Tél. : +352 26 91 06 95 / +352 92 00 72

80 81

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

PERLé (A9)385TH bOMb GROuP MusEuMUne collection exceptionnelle couvrant la 2GM, spécialisée en US Army Air Force et avions B-17.Les pièces d’équipement et uniformes, dons des vétérans, permettent un aperçu détaillé de la vie d’un aviateur pendant la 2GM. Simulateur de vol « F17 Fighting Falcon ». Chaque visite est individuelle, toute pièce raconte son histoire personnelle durant une visite guidée gratuite. Visite sur rendez-vous seulement. Durée de la visite 1 heure.

Een bijzondere collectie uit de 2de WO gespecialiseerd in US Army Air Force en B-17 vliegtuigen. Uniformen en uitrustingen, gedoneerd door veteranen, geven een beeld over het leven van piloten gedurende de 2de WO. Elk stuk uit deze verzameling verteld zijn eigen verhaal. Maak een gratis vlucht in een F16 vluchtsimulator. Bezoek alleen op aanvraag.

385th bomb Group Museum • Rue de l’Église L-8826 Perlé Tel. : +352 23 64 94 65 (Roger FELLER) ou +352 23 64 00 33 (Camille LEICK)www.385bg.com • [email protected][email protected]

REISDORF (h8)PROMENADE Du sOuvENiR • WANDELiNG TER HERiNNERiNG AAN REisDORF > 17 KMDéparts / vertrekpunten : Reisdorf (Tourist Office), Hoesdorf (U.S. mémorial), Wallendorf (pont de l’Our). www.reisdorf.lu

SChLINDERMANDERSChEID (E6)sENTiER Du buNKER • WANDELROuTE vAN DE buNKER > 15 KM

SChUMANNS ECk (C6)www.touristinfowiltz.lu

WEISWAMPACh (F2)« Lancaster Memorial » érigé pour commémorer les équipages de 2 avions du type Lancaster tombés pendant la 2e Guerre Mondiale (endroit unique au Grand-Duché du Luxembourg en commémoration aux soldats néo-zélandais).

Het “Lancaster Memorial”, opgericht ter herdenking aan de bemanning van twee Lancaster vliegtuigen, neergestort tijdens de Tweede Wereldoorlog.De enige plaats in het Groothertogdom waar soldaten uit Nieuw-Zeeland worden herdacht.

www.weiswampach.lu

WILTZ (D6)MuséE DE LA bATAiLLE DEs ARDENNEsMusEuM OvER DE sLAG OM DE ARDENNENLe musée de l’offensive des Ardennes installé dans le château de Wiltz, relate de manièresaisissante les événements tels qu’ils se déroulèrent pendant la 2e Guerre Mondiale.Ouvert : Lundi - vendredi : 09h00 - 12h00 / 14h00 - 17h00. Samedi : 10h00 - 12h00. Juillet - août : tous les jours 09h00 - 12h00 / 13h00 - 17h00.

Het museum over de aanval op de Ardennen, het Ardenner Offensief is gelegen in het kasteel van Wiltz en vertelt op een boeiende manier de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog.Geopend : maandag - vrijdag : 09.00 - 12.00 / 14.00 - 17.00 Uur. Zaterdag : 10.00 - 12.00 Uur.Juli - augustus: alle dagen : 09.00 - 12.00 uur/ 13.00 - 17.00 Uur.

Château / Kasteel L-9516 Wiltz • Tél. : +352 95 74 44 • www.touristinfowiltz.lu • [email protected]

Luxembourg ville

Weiswampach

Stolzembourg

Perlé

Luxembour

S

Troisvierges

Clervaux

Binsfeld

Wiltz

Esch-sur-Sûre Bourscheid

Munshausen

Lultzhausen

Hosingen

Kautenbach

Diekirch

Ettelbruck

Vianden

histoire militaireMilitaire Geschiedenis

Clervaux – Musée de la bataille des Ardennes.............................................................................p.80Diekirch – Musée national d’histoire militaire..............................................................................p.81Ettelbruck – Memorial Patton Museum........................................................................................p.81 Square Patton.............................................................................................................p.81Perlé – 385th Bomb Group.............................................................................................................p.82Reisdorf – Promenade du souvenir................................................................................................p.82Schlindermanderscheid - Sentier du Bunker.............................................................................p.82Troisvierges – Sentier des Passeurs..............................................................................................p.33Weiswampach – Lancaster Memorial..........................................................................................p.82Wiltz – Musée de la bataille des Ardennes...................................................................................p.82

Route de liaison principaleHoofdweg

AutorouteSnelweg

Chemin de ferSpoorweg

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

9

9

82 83

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

PATRIMOINE RELIGIEUxRELIGIEUS ERFGOEDBASBELLAIN (D2)Situé au cœur des Ardennes luxembourgeoises, le cimetière du village de Basbellain et son église néogothique sont classés sur la liste des monuments nationaux. Les croix en schiste datant du xVIIIe et xIxe siècles sont caractéristiques de cette région.

In het hart van de Luxemburgse Ardennen liggen de neogotische kerk en de historische begraafplaats van Basbellain. Beide staan op de nationale lijst van Luxemburgs cultureel erfgoed. De leistenen grafkruisen uit de 18e en 19e eeuw zijn typerend voor deze streek.

BAVIGNE (B7)Monument classé, l’église saint Martin est remarquable par son maître autel baroque de 1741. Alors que sa tour fut construite au Moyen-âge, l’église date de 1741.

De St. Martin kerk met zijn kenmerkende barokaltaar uit 1741 behoort tot het Luxemburgs religieus erfgoed. De toren dateert uit de Middeleeuwen en het schip stamt uit 1741.

CLERVAUx (E4)Abbaye de clervaux bâtie en 1909/1910 en style néo-roman. Eglise ouverte tous les jours de 9h00 à 18h00. Messe tous les jours à 10h30, vêpres en semaine à 18h00, samedi et dimanche à 17h00. chapelle de Notre Dame de Lorette construite en 1762 en style rococo. Ouvert en juillet et août les jeudis de 14h00 à 17h00. L’église de la paroisse construite de 1910 à 1911 dans le style roman-rhénan est remarquable par sa coupole, au-dessus de l’autel, entièrement recouverte par une mosaïque.

De Abdij van Clervaux werd in 1909/1910 gebouwd in de neo Romaanse stijl.De kerk is alle dagen geopend van 09.00 tot 18.00 uur. De dagelijkse mis is om 10.30 uur, vespers om 18.00 uur op weekdagen, zaterdag en zondag om 17:00 uur. De Loretto kapel werd in 1762 in Rococo stijl gebouwd. Geopend op donderdag in juli en augustus van 14.00 tot 17.00 uur. De parochiekerk werd tussen 1910 en 1911 gebouwd in de Romaanse-Rijnlandse stijl en is bijzonder door haar opmerkelijke koepel boven het altaar, die volledig ingelegd is met mozaïek.

DIEkIRCh (G8)LA « viEiLLE éGLisE sT-LAuRENT » • “OuDE siNT LAuRENTius KERK”Eglise médiévale sur fondations romaines / Middeleeuwse kerk op romeinse funderingen

hAChIVILLE (D3) EGLisE DE HAcHiviLLE • KERK vAN HAcHiviLLEL'église recèle un témoignage de la sculpture gothique en bois.In de kerk is Gotisch houtsnijwerk te bewonderen.

hOLLER (E2)L'église de Holler datant du xIe siècle et classée monument historique.De kerk van Holler dateert uit de 11de eeuw en is een historisch monument.

kAUNDORF (C7)chapelle-ermitage et source Saint-Pirmin / Heremietkapel de bron van Saint-Pirminwww.visitluxembourg.lu

MUNShAUSEN (E4)EGLisE MuNsHAusEN • KERK vAN MuNsHAusENL'église actuelle a une architecture préromane ou romane.De architectuur van de bestaande kerk is pré-romaans of romaans.

RINDSChLEIDEN (C8)L’église fut construite au xe siècle et consacrée à Saint Willibrord au xVIe siècle. Particulièrement remarquables sont ses belles fresques, datant du milieu des xVe et xVIe siècles, qui couvrent une surface de 170 m².

De kerk werd in de 5e eeuw gebouwd en in de 16e eeuw gewijd aan de Heilige Willibrord.Bijzonder zijn de fresco's uit de 15e en 16e eeuw, op meer dan 170 vierkante meter.

VIANDEN (G6)L'éGLisE DEs TRiNiTAiREs • DE KERK vAN DE TRiNiTARiERsest une église-halle à deux nefs avec de belles voûtes gothiques. Elle fut bâtie en 1248.Deze kerk gebouwd in 1248 heeft een middenschip met twee beuken en mooie Gotische gewelven.

L'éGLisE sT-NicOLAs • DE sT-NicOLAs KERKConstruite vers la fin du xIIIe siècle.De Nicolaas kerk vindt men in de benedenstad en werd gebouwd eind 13e eeuw.

WILTZ (D6)L’éGLisE DécANALE • DE DEKENALE KERKDe style gothique tardif (1510) / laat gotische bouwstijl (1510).

sANcTuAiRE NOTRE-DAME DE FATiMA WiLTZ HET sANcTuARiuM vAN ONZE-LiEvE-vROuW vAN FATiMA TE WiLTZLe vœu de guerre Wiltzeois et lieu de pèlerinage de la communauté portugaise.De geloftes van oorlog van de inwoners van Wiltz en bedevaartplaats van de Portugese bevolking. www.touristinfowiltz.lu

WILWERWILTZ (D5)L’église de Pintsch possède un mobilier baroque remarquable ce qui lui vaut d’être classée monument historique.

De kerk van Pintsch is voorzien van een belangrijk barok interieur, dat is opgenomen in de lijstvan het nationaal cultureel erfgoed.

84 85

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

PATRIMOINE INDUSTRIELINDUSTRIEEL ERFGOED

ENSChERANGE (D5)cuLTuRE iNDusTRiELLE : LE «RAcKésMiLLEN»iNDusTRiE-KuLTuuR : DE “RAcKEsMiLLEN”Inlassablement depuis l’année 1824, un petit cours d’eau fait tourner les rouages du moulin « Racké » à Enscherange, où, jusqu’en 1954, fut produit de la farine de boulangerie. Le moulin récemment rénové porte le nom de Willy Racké, ancien propriétaire-meunier, qui assurait l’entretien du moulin même après sa mise hors service officielle. Grâce à ses efforts passionnés, les visiteurs peuvent aujourd’hui découvrir les témoins authentiques d’un artisanat rural en voie de disparition.

“Rackésmillen”, un musée peu ordinaire ! Un moulin plein de vie ! Nulle part ailleurs vous découvrirez aujourd’hui l’artisanat d’hier de manière plus vivante. Pour preuve, le blé y est à nouveau moulu de manière professionnelle et même le sarrasin du parc naturel de l’Our y est travaillé dans une meule à part. En plus, le visiteur y trouvera une exposition didactique sur le chêne rouvre et son utilisation dans l’industrie du cuir et de la tannerie ainsi qu’un atelier de cordonnier, tous des témoins de l’histoire industrielle de la région, passée et révolue depuis longtemps déjà.

Heures d’ouverture : Visites uniquement sur rendez-vous !

Een kleine waterloop drijft onveranderd sinds 1824 het knarsende maalwerk van de molenaar aan. Tot 1954 werd hier meel gemalen voor het brood. De onlangs gerenoveerde graan molen draagt de naam van de voormalige eigenaar ; Will Racke, die de molen ook na de officiële stillegging steeds in bedrijf hield. Als bezoeker profiteert u vandaag de dag daar nog van. U krijgt een beeld van een bijna uitgestorven ambacht.

“Rackesmillen” is geen gewoon museum. Vandaag de dag wordt weer professioneel graan gemalen. Ook wordt er boekweit uit het Natuurpark Our gemalen in een deel van de molen. Er wacht de bezoekers een tentoonstelling over looistof, de productie van leer en het maken van schoenen. Dit alles getuigt van de lang vergane industriegeschiedenis van de regio. Openingstijden : Bezoek op aanvraag.

Tél. : +352 92 17 45 1 • www.touristcenter.lu • [email protected]

ESCh-SUR-SûRE (D7)sEbEs (sYNDicAT DEs EAuX Du bARRAGE D'EscH-suR-sûRE)Le SEBES fournit 40% de l’approvisionnement en eau potable du pays et atteint environ 80% de la population. Visites guidées sur demande écrite au préalable.La visite du sEbEs comporte trois étapes : 1. une présentation multimédia 2. un parcours explicatif 3. visite des installations de la station de traitement de l’eauDurée : +/- 1h30. Entrée gratuite. Le nombre de visiteurs par groupe doit se situer entre 10 et 35 personnes.

SEBES staat garant voor 40% van de drinkwater bevoorrading van het land en bereikt hiermee 80% van de bevolking. Rondleidingen na schriftelijke aanvraag.Een bezoek aan SEBES vindt plaats in 3 etappen: 1. Een multimedia voorstelling 2. Een rondleiding met uitleg 3. Bezoek aan de installaties voor de drinkwaterbehandeling Duur : ongeveer 1u30. Gratis toegang.Minimaal aantal bezoekers per groep is 10 tot maximaal 35 personen. sEbEs • L-9650 Esch-sur-Sûre • Tél. : +352 83 95 91 - 1 • www.sebes.lu

hAUT-MARTELANGE (A9)L'ARDOisièRE : écOMuséE iNDusTRiELHET NATiONALE LEisTEENMusEuMLe site en soi représente un ensemble ardoisier harmonieux et complet unique en Europe : vestigeprestigieux de l'industrie ardoisière grand-ducale bicentenaire. Une visite guidée du site vousfamiliarisera avec le travail de la pierre, son extraction et son traitement ainsi que des conditionsde travail des ouvriers.

D’avril à septembre, des visites sont organisées pour groupes (>10) : à tout moment avec réservation préalable.Pour les visiteurs individuels : • les mercredis et dimanches des mois de juillet et août à 15h00.• tous les premiers dimanches du mois de mai à octobre à 15h00.A ces dates, le train industriel circule également sur le site de 14h30 à 18h00, toutes les 30 minutes.

Uniek voor Europa geeft het nationale Leisteenmuseum een harmonieus en volledig beeld over de leisteen. Prestigieus overblijfsel van de tweehonderdjarige Luxemburgse leisteenindustrie. Via een rondleiding raakt u bekend met alles rondom de Leisteen. Ontstaan, verwerking, arbeidsomstandigheden…

Van april tot november, op afspraak zijn groepen dagelijks welkom.voor individuele bezoekers : • iedere woensdag en zondag in de maand juli en augustus om 15.00 uur.• iedere eerste zondag van de maand tussen mei en oktober om 15.00 uur.Op deze dagen rijdt ook de industrietrein ieder half uur tussen 14.30-18.00 uur.Minimaal één week van tevoren reserveren.

Maison 3 L-8823 Haut-MartelangeRéservation (délai d'une semaine) • Tél. : +352 23 64 01 41 • www.ardoise.lu • [email protected]

86 87

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

© S

.E.O

.

STOLZEMBOURG (G6)MiNE DE cuivRE • MusEuM vAN DE KOPERMiJNENLa mine de cuivre vous réserve bien des surprises. Les rideaux d’eau, les veines de cuivreapparentes et l’histoire tumultueuse de la mine sont simplement incroyables. Les bottes et lesvêtements étanches nécessaires à la visite sont fournis.C’est dans le musée que le visiteur découvre la géologie de l'Oesling ainsi que les paysages de la vallée de l'Our. L'histoire de la mine, de nombreux minéraux et un reportage présenté par des anciens miniers complètent l'exposition. Pas adapté aux enfants de moins de 6 ans.Ouvert de Pâques à fin octobre les dimanches et jours fériés ainsi que tous les jours de mi-juillet jusque fin août. Visites guidée sans réservation à 14h00. Rendez-vous au musée de la mine de cuivre.

Een bezoek aan de kopermijn is zeer verrassend. Het watergordijn, de koperen aders en de bewogen geschiedenis van de mijn zijn adembenemend. Passende kleding voor een mijn bezoek is voor handen. In het museum ontdekt de bezoeker de geologie van de Oesling, alsook de landschappen van de Our vallei. De geschiedenis van de mijn, vele mineralen en een rondleiding door een oud mijnwerker geven de tentoonstelling een bijzonder karakter. Niet geschikt voor kinderen onder 6 jaar.Open van Pasen tot eind oktober, op zon- en feestdagen en elke dag vanaf half juli tot eind augustus.Rondleidingen zonder reservering om 14u00. Afspraak bij het museum van de kopermijn.

5a, rue Principale L-9463 StolzembourgTél. : +352 84 91 46 • www.stolzembourg.lu • [email protected]

visites guidées pour groupes sur demande / rondleiding voor groepen op aanvraag:Tél. : +352 84 93 25 • [email protected]

VIANDEN (G6)sOciéTé éLEcTRiQuE DE L’OuR (s.E.O.)La centrale de pompage de Vianden est, avec une puissance de 1100 mégawatts, actuellementl'une des plus grandes d'Europe. Sur les hauteurs de Vianden, le Mont St Nicolas domine d’uneligne stricte le paysage ondulé des Ardennes. La centrale souterraine est ouverte tous les joursde 10h00 à 16h00. De Pâques jusqu’au mois de septembre, la Société Électrique de l’Our vousaccueille de 10h00 à 20h00. La SEO construit une onzième machine à Vianden, en prélude la galerie des visiteurs a été entièrement rénovée à savoir avec les thèmes climat et énergie.L’entrée est gratuite.

De waterkracht centrale is met een vermogen van 1100 megawatt de grootste van Europa.De SEO bouwt op dit moment aan een elfde turbine waardoor het voorlopig ook de grootste waterkrachtcentrale blijft in Europa. De Mont Saint Nicolas met zijn waterreservoir troont hoog boven Vianden uit. De ondergrondse centrale is iedere dag geopend en te bezoeken tussen 10.00 en 16.00 uur. Tussen Pasen en september iedere dag van 10.00 tot 20.00 uur.De bezoekersgang is vrij toegankelijk en onlangs gerenoveerd, u vindt hier alles over klimaat en energie.

Visite guidée sur demande (Min. 10 pers.) / Groepsrondleidingen op aanvraag, min 10 personen.s.E.O., centrale de vianden • B.P. 2, L-9401 ViandenTél. : +352 84 90 31 - 1 • Fax : +352 84 90 31-200 • www.seo.lu

stolzembourg i Mine de cuivre

vianden i s.E.O 8988

© C

ube

521

CENTRES CULTURELSCULTURELE CENTRA

ETTELBRUCk (F8)cAPE – cENTRE DEs ARTs PLuRiELs ED. JuNcKERLe centre culturel CAPe d’Ettelbruck offre chaque saison un programme varié et de haut niveau pour petits et grands. Concerts de musique classique, musique de chambre, jazz, théâtre, expositions, ballets, opéras et opérettes, cabarets allemands et luxembourgeois ainsi qu’un large programme pour les enfants.

Het culturele centrum CAPe in Ettelbruck biedt elk seizoen een gevarieerd programma voor groot en klein. Concerten van klassieke muziek, kamermuziek, jazz, theater, tentoonstellingen, balletten, opera's en operettes, Duits en Luxemburgs cabarets, evenals een uitgebreid programma voor kinderen.

centre des Arts Pluriels Ed. Juncker (cAPe)1, place Marie-Adélaïde L-9063 Ettelbruck • Tél. : +352-26 81 21-1 • Fax : +352 26 81 21-301www.cape.lu • [email protected]

MARNACh (E4)cENTRE cuLTuREL cubE 521 • cuLTuREEL cENTRuM cubE 521Le Cube 521 ! À Marnach ! À l’altitude de 521 mètres ! À la hauteur de l’événement culturel ! À lahauteur de notre époque ! Un forum pour les acteurs culturels du Luxembourg et de ses voisins.Un lieu de rencontre polyvalent, une salle de spectacles de très haut niveau.

De Cube 521 ! In Marnach ! Op een hoogte van 521 meter ! Op het niveau van een cultureelevenement ! Op het niveau van ons tijdperk ! Een forum voor de culturele leidende figuren van Luxemburg en haar buurlanden. Een veelzijdige ontmoetingsplaats, een toneelzaal van zeer hoog niveau.

1-3, Driicht L-9764 MarnachTél. : +352 521 521 • Fax : +352 521 52-9 • www.cube521.lu • [email protected]

UNTEREISENBACh (G5)KuLTOuR-DëPPENC’est dans ce chaleureux centre de rencontres que sont organisés toute l’année des ateliers et des expositions. Ouvert à tous, il sert également de plateforme de discussions et de conférences. Un point internet ainsi qu’une bibliothèque sont en permanence à disposition. Les activités proposées dans ce centre sont multiples : faire du pain ou préparer une pizza, jouer à la pétanque ou au billard, rouler en Go-Car…

Dit gezellige ontmoetingscentrum is geopend voor iedereen en er vinden het gehele jaar door workshops en exposities plaats. Het biedt tevens een platform voor discussies en conferenties. U vind er een internet point en er is een bibliotheek. Er worden tal van activiteiten georganiseerd zoals : brood of pizza bakken, biljart en jeu de boule/ pétanque spelen. Ook kunt u een ritje maken in een Go-Car...

KultOuR-Dëppen5, um Haeregaart L-9838 Untereisenbach • Tel. : +352 26 91 01 04www.kultour.lu • [email protected]

VIANDEN (G6)ANciEN ciNéMAL’ Ancien Cinéma est avant tout un endroit de culture. Expositions de tableaux et installations d’avant- garde, films classiques et productions indépendantes, nous avons fait le pari de mêler galerie d’art, cinéma traditionnel et club musical. Des programmes spéciaux pour enfants et l’original «coin des petits» font également partie de notre offre.

L’ Ancien Cinéma is bovenal een cultuur “hotspot” die een gevarieerd aanbod heeft van avant gardistische kunstwerken, klassieke films en onafhankelijke producties, ofwel een mix van kunst galerie, bioscoop en muziekclub. Bijzondere aandacht verdient onze kinderhoek, met een programma toegespitst op kinderen en hun beleefwereld.

23, Grand rue, Vianden • Tél: +352 26 87 45 32 • www.anciencinema.lu • [email protected]

WILTZ (D6)cENTRE sOciO-cuLTuREL « PRAbbELi »Ce centre socioculturel propose un agenda varié de concerts, de films, de pièces de théâtre et d’ateliers d’art. Vous pouvez également passer un agréable moment dans son superbe jardin.

Dit sociaal-cultureel centrum biedt een gevarieerde agenda van concerten, films, theaterstukken en kunstwerkplaatsen. Geniet ook van de prachtige tuin.

8, rue de la Montagne, Wiltz • Tél. : +352 95 92 05-1 • [email protected]

90 91

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

Luxembourg ville

Weiswampach

Stolzembourg

Perlé

Luxembour

S

Troisvierges

Clervaux

Binsfeld

Wiltz

Esch-sur-Sûre Bourscheid

Munshausen

Lultzhausen

Hosingen

Kautenbach

Diekirch

Ettelbruck

Vianden

Art an den Ardennen

Asselborn – Galerie du Moulin .........................................................................................................................................p.92

Brandenbourg – Galerie d’art „An der Millen“ ..............................................................................................................p.92

Clervaux – Crypte de l’Abbaye .........................................................................................................................................p.92

Diekirch – Maison de la culture........................................................................................................................................p.92

Hoffelt – Ardos Expo ...........................................................................................................................................................p.92

Vianden – Atelier Pogo - Ancien cinéma........................................................................................................................p.92

Wiltz - Prabbeli - Pisart ......................................................................................................................................................p.92

1

1

2

2

3

3

4

4

5

6

7

5

6

7

ExPOSITIONS-GALERIESTENTOONSTELLINGEN-GALERIjEN

ASSELBORN (D3)GALERiE Du MOuLiNExpositions d’objets d’art de divers artistes de la Grande Région.Tentoonstellingen van kunstvoorwerpen van verschillende kunstenaars uit het Grote Regio.Maison 158, L-9940 Asselborn • Tél. : +352 99 86 16 • [email protected]

BRANDENBOURG (F7)GALERiE D’ART « AN DER MiLLEN » • KuNsTGALERiJ “AN DER MiLLEN”Expositions d’objets d’art de divers artistes de la Grande Région.Ouverture : 14h00 à 19h00 pendant 2 à 3 week-ends par mois. Entrée gratuite.

Tentoonstellingen van kunstvoorwerpen van verschillende kunstenaars uit het Grote Regio.Openingsuren: 2 tot 3 weekenden per maand van 14.00 tot 19.00 uur Gratis toegang.

1A, Haaptstrooss L-9360 Brandenbourg • Tél. : +352 99 05 09 • Fax : +352 90 91 05

CLERVAUx (E4)cRYPTE DE L’AbbAYE • cRYPTE vAN DE AbDiJVous pourrez visiter une intéressante exposition sur la vie des 20 moines demeurant encore à l’abbaye. Ouvert tous les jours. Entrée libre.

Breng een bezoek aan de interessante tentoonstelling over het leven en werken van de 20 monniken die nog in de abdij wonen. Alle dagen open. Gratis toegang.

DIEkIRCh (G8)MAisON DE LA cuLTuRE13, rue du Curé L-9217 Diekirch • Tél. : +352 80 87 80 - 602

hOFFELT (C3)KONscHTATELiER ET EXPO ARDOsDessin, peinture, céramique et assemblageOuvert tous les jours sur RV, séminaires • Dagelijks geopend na afspraak.Maison 62, L-9960 Hoffelt • Tel +352 994167 • www.britt-bernard.lu • [email protected]

VIANDEN G6POGO KONscHTATELiER 66, Grand-Rue L-9410 Vianden • Tél. : +352 26 87 45 60ANciEN ciNéMA 23, Grand-Rue • Tél. : +352 26 87 45 32 • www.anciencinema.lu

WILTZ (D6)GALERiE ET cENTRE cuLTuREL « PRAbbELi »8, rue de la Montagne, Wiltz • Tél. : +352 95 92 05-1 • [email protected]

ATELiER-GALERiE PisART26, rue du Pont L-9554 Wiltz • Tél.: +352 621 290 403 • [email protected]

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

AutorouteSnelweg

92 93

Les

Ard

enn

es c

ult

ure

lles

• D

e A

rden

nen

cu

ltu

rele

rij

kd

om

© R

aym

ond

Clem

ent |

Par

c N

atur

el d

e l’O

ur

vallée de la schlinder

WiltzPommerloch

schmiede

clervauxMarnach

Hosingen

ingeldorf

vianden

Weiswampach

Troisvierges

Ettelbruck

Heiderscheid

Luxembourg

Diekirch

ZONiNG

sHOPPiNG cENTER

sHOPPiNG DENsiTY

chemin de ferSpoorwegRoute de liaison principaleHoofdweg

Les

Ard

enn

es p

rati

qu

es •

Ard

enn

en p

rak

tisc

he

ad

ress

en

Les Ardennes … thématiquesDe Ardennen… thematisch

Les Ardennes Luxembourgeoises, appréciées pour leurs trésors naturels, vous surprendront aussi par le charme de leurs petits bourgs. En flânant dans les rues commerçantes piétonnes de petites villes telles que Diekirch ou Ettelbruck, vous découvrirez le charme d’une société multiculturelle.

Vous préférez les grandes surfaces ? Envie de faire du shopping le dimanche ou à l’abri quand il pleut ? La région compte 3 Shopping Centers ouverts 7 jours sur 7 .

De Luxemburgse Ardennen worden zeer gewaardeerd om hun natuurlijke schatten.Maar er is meer, ook kleinere steden zoals Diekirch of Ettelbruck verrassen door hun charme.Wandel door de winkelstraten van deze vriendelijke stadjes, ontdekt de multiculturele samenleving.

Houd u meer van shoppingcenters ? In de regio zijn er drie winkelcentra waar u overdekt kunt winkelen, zelfs op zondag, deze centra zijn 7 dagen per week geopend.

Les Ardennes … fashionDe Ardennen … fashion

94 959595

Les

Ard

enn

es p

rati

qu

es •

Ard

enn

en p

rak

tisc

he

ad

ress

en

Luxembourg ville

Weiswampach

Perlé

Luxembour

Troisvierges

Clervaux

Binsfeld

Wiltz

Esch-sur-Sûre Bourscheid

Munshausen

Lultzhausen

Hosingen

Kautenbach

Diekirch

Ettelbruck

Vianden

Stolzembourg

Qu’est ce qu’on fait quand il pleut ?Wat doen wij als het regent ?

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

AutorouteSnelweg

Asselborn – Domaine du moulin d'Asselborn ......p.70

Binsfeld – Musée rural .................................................p.71

Bissen – Vitarium .............................................. p.71

Bourscheid – Château ................................................p.66

Clervaux – Château (2 musées) ...............................p.66

Diekirch – Conservatoire national

des véhicules historiques ......................p.73

Cinéma Scala ............................................p.100

Musée National d’histoire Militaire ......p.81

Esch-sur-Sûre – Musée de la draperie ..................p.74

Ettelbruck – Memorial General Patton ...................p.81

Fuussekaul – Air de jeux Indoor ...............................p.49

Bowling ..................................................p.47

Munshausen – Tourist Center

« A Robbesscheier » .......................................................p.76

Stolzembourg – Mine de cuivre ...............................p.88

Troisvierges – Cinéma Orion ....................................p.100

Vianden – Château .......................................................p.68

Musée Victor Hugo ..................................p.77

SEO ..............................................................p.88

Wiltz – Musée national d’art brassicole ...................p.78

Cinéma Prabbeli .............................................p.100

1

1

2

2

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

9

9

10

10

11

11

12

12

13

13

14

14

Luxembourg ville

Weiswampach

Perlé

Luxembour

Troisvierges

Clervaux

Binsfeld

Wiltz

Esch-sur-Sûre Bourscheid

Munshausen

Lultzhausen

Hosingen

Kautenbach

Diekirch

Ettelbruck

Vianden

Stolzembourg

Les Ardennes romantiquesRomantische Ardennen

Esch-sur-Sûre – Circuit Mystères d’Esch-sur-Sûre ..............................................................p.26

Fouhren – Vol en montgolfière .................................................................................................p.57

Lac de la Haute-Sûre .......................................................................................p.52

Lacs de Weiswampach ....................................................................................p.52

Lultzhausen – Kayak .................................................................................................................p.53

Munshausen Balade en calèche au Tourist Center « A Robbesscheier » .........................p.50

Vianden - Télésiège .....................................................................................................................p.78

Wiltz – Jardin de Wiltz ...............................................................................................................p.18

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

AutorouteSnelweg

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

6

6

7

7

8

8

3

96 9796 97

© R

aym

ond

Clem

ent

Les

Ard

enn

es p

rati

qu

es •

Ard

enn

en p

rak

tisc

he

ad

ress

en

Les Ardennes … pratiquesDe Ardennen… praktische adressen

Information

TOuRisT OFFicEs : cLERvAuX 11, Grand-rue L-9710 Clervaux Tel : +352 92 00 72 • www.tourisme-clervaux.lu • [email protected]

DiEKiRcH 3, place de la Libération L-9255 Diekirch Tel : +352 80 30 23 • http://tourisme.diekirch.lu • [email protected]

ETTELbRucK 5, rue Abbé Muller L-9065 Ettelbruck Tel : +352 81 20 68 • www.ettelbruck-info.lu • [email protected]

MuNsHAusEN 1, Frummeschgaass L-9766 Munshausen Tel: +352 92 17 45 -1 • www.touristcenter.lu • [email protected]

viANDEN 1A, rue du vieux Marché L-9401 Vianden Tel : +352 83 42 57 • www.vianden-info.lu • [email protected]

WEisWAMPAcH Om Lehmpudel L-9991 Weiswampach Tel: +352 97 91 99 • www.weiswampach.lu • [email protected]

WiLTZ Château de Wiltz L-9516 Wiltz Tel : +352 95 74 44 • www.touristinfowiltz.lu • [email protected]

MAisONs DEs PARcs : MAisON Du PARc NATuREL DE LA HAuTE-sûRE 15, route de Lultzhausen L-9650 Esch-sur-Sûre Tel : +352 89 93 31 1 • www.naturpark-sure.lu

MAisON Du PARc NATuREL DE L’OuR 12, Parc L-9836 Hosingen Tel : +352 90 81 88 -635 • www.naturpark-our.lu

GuiDED TOuRs : GuiDEs TOuRisTiQuEs DEs ARDENNEs LuXEMbOuRGEOisEs 1 A, Rue du Vieux Marché L-9419 Vianden Tel : +352 84 93 25 -27 • [email protected]

www.ardennes-lux.lu98 99

Les

Ard

enn

es p

rati

qu

es •

Ard

enn

en p

rak

tisc

he

ad

ress

en

Internet Points

iNTERNETsTuFF cAMPiNG DE cLERvAuX33, Klatzewee L-9714 Clervaux • Tél. : +352 92 00 42 • www.clervaux.lu

iNTERNETsTuFF DiEKiRcH MAisON NEiERs32, rue de Stavelot L-9280 Diekirch • Tél. : +352 80 99 71 • [email protected] iNTERNETsTuFF DE HOsiNGEN 10, op der Hei L-9809 HosingenTél. : +352 92 19 11 • [email protected] • www.hosingen.lu iNTERNETsTuFF DE LA cOMMuNE DE KiiscHPELTcamping Nic brandenbourgenAn der Weilerbach L-9663 Kautenbach • Tél. : +352 95 03 03 • [email protected] iNTERNETsTuFF DE LA cOMMuNE DE MuNsHAusENTourist center / Robbesscheier1, Frummeschgaass L-9766 MunshausenTél. : +352 92 17 45 1 • [email protected] • www.touristcenter.lu iNTERNETsTuFF DE LA cOMMuNE DE NEuNHAusENinternetstuff insenborn • Maison 1 L-9660 Insenborn • Tél. : +352 621 174977

iNTERNET POiNT DE LA cOMMuNE DE viANDENTourist Office vianden • 1a, rue du Vieux Marché L-9419 ViandenTél. : +352 83 42 57-1 • [email protected]

iNTERNET POiNT DE LA cOMMuNE DE WEisWAMPAcHTourist info • Om Lehmpudel L-9991 WeiswampachTél. : +352 97 91 99 ou +352 97 80 75 – 30 • [email protected] • www.weiswampach.lu iNTERNETsTuFF DE LA cOMMuNE DE WiLTZ - WiNsELER26, Grand-Rue L-9530 WiltzTél. : +352 26 95 04 89 • [email protected] • www.wiltz.lu

Cinémas • Bioscopen

DiEKiRcHcinéma scala 31, rue Jean l´Aveugle Diekirch • Tél. : +352 80 31 29

TROisviERGEscinéma Orion 24, rue de la Gare • Tél. : +352 97 81 32 • www.orion.lu

WiLTZcinéma « Prabbeli » 8, rue de la Montagne • Tél. : +352 95 92 05 - 1 • www.cooperations.lu

Transports publicsOpenbaar vervoer

Grâce à un réseau ferroviaire et routier très développé, il vous sera aisé de voyager à travers la région et le pays. En moyenne, chaque village des Ardennes Luxembourgeoises est desservi au moins une fois toutes les heures par un bus ou un train.

Door het uitstekende wegen- en spoorwegennet reist u moeiteloos door heel Luxemburg.Gemiddeld wordt elk dorp in de Luxemburgse Ardennen minstens eenmaal per uur door bus of trein aangedaan.

Pour connaître les horaires et arrêts au Grand-Duché : Inlichtingen over dienstregelingen en opstapplaatsen in het Groothertogdom Luxemburg op :

www.mobiliteit.lu • Tel : +352 2465 2465www.cfl.lu

Vëlo - Bus

RGTR Ligne 502 Ettelbruck – BeaufortRGTR Ligne 535 Ettelbruck – Insenborn

Découvrez les plus belles régions du Luxembourg… à vélo ! Rejoignez rapidement les pistes cyclables et les sentiers de la région du Lac de la Haute-Sûre avec la ligne d’autobus 535 ou bien ceux de la région du Mullerthal avec la ligne 502. Le Vëlo-Bus vous facilite l’accès aux régions riches en nature avec des autobus conçus pour transporter votre vélo en toute sécurité et tranquillité

Ontdek de mooiste gebieden van Luxemburg… op de fiets !!! Neem daarvoor “De Fietsbus”, speciaal ingericht zodat u met u fiets en bagage snel, veilig en gemakkelijk de verschillende regio’s kunt bereiken. Neem bus lijn 535 om de fietspaden van de regio van de Bovensure te ontdekken en voor de prachtige fietspaden in het Mullerthal neemt u bus nummer 502.

info et horaires / Info en Bustijden : Tel. : 2465 2465 • www.mobiliteit.lu

Géoportail touristique national het nationaal toeristisch Géoportaal

Il présente les tracés des circuits pédestres, des randonnées VTT et les pistes cyclables. Ce site permet l'affichage du profil en long, des valeurs concernant les ascensions et descentes du trajet choisi et offre la possibilité de télécharger le tracé au format GPx pour une utilisation sur un appareil GPS portable.

Via dit portaal vindt u wandel, fiets en mountainbike routes met tevens de beschrijving van de diverse trajecten, afstanden, hoogtes en afdalingen. Ook is het mogelijk om de routes te downloaden in een GPX formaat, om te gebruiken op een mobile GPS systeem.

http://tourisme.geoportail.lu 100 101

Luxembourg CardAccès GRATuiT à plus de 50 sites touristiques, 1 livret d’accompagnement GRATuiT, transport public GRATuiT. De plus, grâce à la Luxembourg Card, vous avez des réductions de 10 à 30% sur les prix d’entrée de différents sites touristiques. Vous pouvez commander la Luxembourg Card sur : www.luxembourgcard.lu ou aux points de ventes suivants : Bureaux d'Informations touristiques, hôtels, campings, locations, gares, auberges de jeunesse, majorité des sites participants.

GrAtIS toegang tot meer dan 50 toeristische bezienswaardigheden. Het begeleidende boekje is ook GrAtIS. Bovendien krijgt u, dankzij de Luxembourg Card, kortingen van 10 tot 30% op de toegangsprijzen van de diverse toeristische attracties en gratis openbaar vervoer. U kunt de Luxembourg Card bestellen op www.luxembourgcard.lu of in de volgende verkooppunten kopen: toeristische informatiebureaus, hotels, campings, verhuurbedrijven, stations, jeugdherbergen en het merendeel van de deelnemende attracties..

Urgences • NoodgevallenAPPEL D’uRGENcE : 112 / POLicE : 113

cENTRE HOsPiTALiER Du NORD :ZiEKENHuis iN HET NOORDEN :

• siTE D’ETTELbRucK : HôPiTAL sT-LOuis 120 AvENuE sALENTiNY L-9080 ETTELbRucK

• siTE DE WiLTZ : 10 RuE G.D. cHARLOTTE L-9515 WiLTZ

102

www.ardennes-lux.lu

GRATUIT • G

RATIS

AR

DEN

NES

IN

FO F

R-N

L

Office Régional du Tourisme des Ardennes Luxembourgeoises8 Avenue Nicolas Kreins L-9536 Wiltz - Adresse postale : B.P. 76 L-9501 Wiltz

Tél. (+352) 26 95 05 66 - www.ardennes-lux.lu

Editeur : ORT Ardennes Luxembourgeoises - Laurie BuchetConception et layout : Graphisterie GénéralePhoto couverture : © Christophe Hueber

www.ardennes-lux.luwww.vitarium.lu www.ls-sports.lu

i

Chemin de ferSpoorweg

Route de liaison principaleHoofdweg

EauWater

Bureaux d’informationsVerkeersbureaus

GareStation

Ettelbruck

Bourscheid

WiltzWinseler

GoesdorfBavigne

ClervauxWincrange

Munshausen

Hosingen

Neunhausen

Boulaide

Hoscheid

Consthum

Bettendorf

KiischpeltEschweiler

Heiderscheid

Tandel

Bastendorf

Weiswampach

Troisvierges

Asselborn Heinerscheid

Perlé

i

i

i

i

i

i

i

i

Diekirch

Haut-Martelange

Esch-sur-Sûre

Erpeldange

Putscheid

Stolzembourg

Vianden

Fouhren

Les Ardennesau Grand-Duché de Luxembourg

ORT_DOS CARRE_FR_PROD.indd 1 24/01/12 15:08