Doktoralı hekim olmak?

Prof. Dr. Hakan S. OrerKoç Üniversitesi Tıp Fakültesi

Türk Toraks Derneği 16. Yıllık Kongresi, 05.04.2013

Üniversiteler ne için vardır?

Üniversiteler:• Bilgi üretir

= araştırma• Bilgi depolar

= kütüphaneler, veritabanları• Bilgi yayar

= eğitim

Kurt Vonnegut, Jr.(1922-2007)

“New knowledge is the most valuable commodity on

earth. The more truth we have to work with, the

richer we become.”Breakfast of Champions (1973)

Araştırma nedir?

Yeni bilgi yaratmak demektir (creating new knowledge)

Yükseköğretim Sistemi

Doktora

Hemşirelik, Fizyoterapi ve Rehabilitasyon,

Beslenme ve Diyetetik, Spor Bilimleri, 4 yıllık

fakülte.

Diş Hekimliği, Eczacılık, Veteriner Hekimlik

Tıp

Tezli/Tezsiz YL

Tezli/Tezsiz YL

Doktora

Doktora

Uzmanlık(3-6 yıl)

Tezli/Tezsiz YL MD, PhD

ALES

ALES

2

Hazırlık

3

456789

1011

1

Mecburi Hizmet

ÖSS/ÖYS

ALES

TUSMecburi hizmet

6+4(+2)+4(+2)• Doktoralı uzman yetiştirmek:

Lise+14-20 yıllık bir yatırım

Doktora eğitimi?

• “Sübvansiyon” mu, yoksa “yatırım” mı?

Doktora nedir?

• Doktoranın özü, araştırma yoluyla eğitimdir (araştırma için eğitim değil!)-Training by research for research Eurodoc 2005

Eğitim

araştırm

a

Doktora eğitimi bir üniversite için üniversal (evrensel) bilim yapma

göstergesidir

Önemli ve büyük üniversiteler doktora eğitimleri ve doktora öğrencisi sayıları ile değerlendirilirler

İyi üniversite=Araştırma Üniversitesi=Lisansüstü EğitimSıra Üniversite Ülke Lisans Lisansüstü Lisansüstü/Lisans1/2/1 Harvard University ABD 6700 14500 216,422/9/6 California Institute of Technology ABD 967 1208 124,923/5/4 Massachusetts Institute of Technology ABD 4299 6267 145,78

4/13/3 Stanford University ABD 6887 8779 127,475/10/7 Princeton University ABD 5044 2450 48,57

6/1/5 University of Cambridge İngiltere 11815 5879 49,766/6/10 University of Oxford İngiltere 11723 9327 79,568/28/2 University of California Berkeley ABD 25540 10289 40,299/7/26 Imperial College London İngiltere 8608 2912 33,83

10/3/11 Yale University ABD 5242 6318 120,5311/35/13 University of California Los Angeles ABD 26162 13331 50,96

12/8/9 University of Chicago ABD 5066 10304 203,4013/17/18 Johns Hopkins University ABD 4998 1784 35,6914/16/12 Cornell University ABD 13931 6702 48,1115/19/23 Swiss Fed. Institute of Technology Zurich İsviçre 16342 7756 47,4615/15/22 University of Michigan ABD 41120 17822 43,3417/29/27 University of Toronto Kanada 33371 11638 34,8718/11/8 Columbia University ABD 7934 17483 220,36

19/12/15 University of Pennsylvania ABD 10393 10809 104,0020/34/58 Carnegie Mellon University ABD 5800 3200 55,17

Kaynak: The Times Higher Education Top 200 University List (2010), US News & World Report World’s Best Universities (2011), Shanghai University Ranking (2010)

Özgün bir araştırma projesi (tez)’nin sonlandırılması ile:

• Bilinmeyenle karşılaşma• Bilginin süzülüp çıkarılması, sentez edilmesi• Yaratıcı çözümlere varmak• Karmaşık problemleri çözmek• Farklı perspektiften bakışları bir araya getirerek yeni stratejiler

geliştirmek• İletişim ve « networking »• Kalite, zaman ve kaynak yönetimi• Kriz ve risk yönetimi gibi « jenerik » yetenekler

kazandırılmalıdır.

Doktoralı araştırıcı sayısı, bilimsel araştırma ve refah arasında bir

ilişki vardır.

Türkiye’nin hedefi 2007’de 28000 civarında olan doktoralı araştırıcı sayısını 2023’e kadar 40000’lere çıkarmaktır.(Bu sayıya 2010 itibariyle ulaşılmış olduğu açıklandı)

Bilgi Refah

• Citation intensity: Toplam atıf sayısı/GSMH• Wealth intensity: Satın alma paritesi olarak kişi başına düşen GSMH• 1995 Türkiye toplam: 2686 (17517) Iran: 489 (6719) China: 13751 (87934)

Kaynak: Reichert Consultants

44 (1986)

18 (2009)

Türkiye

• Nispeten genç nüfus, yüksek öğretim talebi yüksek (medyan yaş: 28)

• Üniversiteleşme oranı ~%39 (açık öğretim dahil), %25 (2005)

• Bilimsel yayın üretimi: Dünya 18’incisi (2009)

Türkiye’de nüfus başına düşen doktor sayısı düşüktür. Bu açığın

kapatılması gereklidir.

Türkiye’de nüfus başına düşen doktoralı sayısı düşüktür. Bu açığın

kapatılması gereklidir.

Hem üstün tedavi yetenekleri olan, hem de henüz insanlığın çare bulamadığı hastalıkları tedavi etmek için çareler bulan, bu arada da hastasını memnun eden hekimler yetiştirmek

… hekimler yetiştirmek.

The Magnificent Migrants, DulcePinzón| Foreign Policy, 2010 http://www.foreignpolicy.com/articles/2010/05/28/the_magnificent_migrants?page=0,0

Türk Yüksek Eğitim Alanı

• ~4,3 Milyon Öğrenci• ~1,1 Milyon AÖ ve 2. öğretim-dışı

Lisans öğrencisi• ~168 Bin Yüksek Lisans• ~51 Bin Doktora• >118 Bin Öğretim Elemanı– 16 783 Profesör– 9 257 Doçent– 24 759 Y. Doçent

Kaynak: ÖSYM (2012)

Doktoralı mezunlar yüksek öğretimden mezun olanların %10’undan azdır.

Bitirebilme oranı düşüktür.

2009-2010 Öğrenci Sayısı Mezun Sayısı Yeni/Mezun Oranı

Yüksek Öğretim (Toplam) 3 493 819 498 325 59%

Yüksek Lisans 140 043 33 697 49%

Doktora 44 768 4253 39%

Tıpta Uzmanlık 21 964 3721 64%

• Başarı oranı: Doktora en düşükTıpta

Uzmanlık en yüksek

Yeni kayıt-Mezun dengesi

2009-10 2010-11 2011-120.0

20.0

40.0

60.0

80.0

100.0

120.0

MEZUN/YENİ (DOKTORA)

MEZUN/YENİ (UZ-MANLIK)

MEZUN/YENİ (YL)

Kaynak: ÖSYM

Mezun Sayısı Artmasına Rağmen, Mezunlar İçinde, Doktoralı Oranı Artmamaktadır

99-2000

2000-01

2001-02

2002-03

2003-04

2004-05

2005-06

2006-07

2007-08

2008-09

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9YL Mezun OranıDR Mezun Oranı

Kaynak: ÖSYM

Topl

am m

ezun

için

deki

ora

nı (%

)

Ders yılı

Temel Tıp Bilimlerinde Uzmanlık Derecesi Alanlar (1980-2008)

80-84 81-85 82-86 83-87 84-88 85-89 86-90 87-91 88-92 89-93 90-94 91-95 92-96 93-97 94-98 95-99 96-00 97-01 98-02 99-03 00-04 01-05 02-06 03-07 04-080

50

100

150

200

250

300

350

400

FARMAKOLOJİ

ANATOMİ

FİZYOLOJİ

HİSTOLOJİ

BİYOKİMYA

MİKROBİYOLOJİ

Eğitimin artı değeri nedir?

• Kariyer yolları?• Tezin değeri var mı?• Araştırıcı istihdam ediliyor

mu?• Üniversitenin görevi

nedir?• İlla doktora programı

açmak gerekli mi?

Doktora Nerede yapılır?Doktora öğrencileri ile aktif araştırma yapanlar arasında yakın bir ilişki ve

etkileşim olmalıdır.

İngiliz “best practice” yönetmeliğine göre (HEFCE 2003/01):• Doktora yapılan ortamda en az 5 aktif öğretim üyesi-post doktoral

araştırıcı ve 10 doktora öğrencisi birarada etkileşecek şekilde çalışmalıdır

• Anabilim dalında tezlerin %70’i 4 yılda bitirilmiş olmalıdır• Anabilim dalının araştırma performansı en az 3a/5 olmalıdır

Doktora “Ekosistemi”

• İnterdisipliner,• Mükemmelliyetçi araştırmaların yapıldığı,• Cazip kurumsal ortamı olan,• Endüstriyle yakın ilişki içinde,• Bilim camiasına entegre,• Aktarılabilir becerilerin kazandırıldığı,• Kalite güvencesi sisteminin kurulduğu,

Ne lazım?

• Kritik kütle• Çalışma koşulları• Rekabetçi araştırma grupları• Yaratıcı fikirlerin “uçuştuğu” bir ortam

Çok pahalı!AB: 1 milyon Doktora öğrencisi için 800 milyon Avro lazım...

Mezunların artı değeri…

Kariyer: Uzmanlık? Doktora?

YÜKSEKÖĞRETİM DÜZEYLERİ

YÜKSEKÖĞRETİMYETERLİKLER ÇERÇEVESİ

YÜKSEKÖĞRETİMMESLEK/SANAT EĞİTİMİ YETERLİKLER

ÇERÇEVESİ

DoktoraQF-EHEA: 3. DüzeyEQF-LLL : 8. Düzey

DOKTORA TIPTA UZMANLIKSANATTA YETERLİK

Yüksek LisansQF-EHEA: 2. DüzeyEQF-LLL : 7. Düzey

YÜKSEK LİSANS(Tezli Programlar)

YÜKSEK LİSANS(Tezsiz Programlar)

LisansQF-EHEA: 1.DüzeyEQF-LLL : 6. Düzey

LİSANS(Fakülte Programları) LİSANS

(Fakülte, YO, Konservatuvar)

Ön LisansQF-EHEA: Kısa DüzeyEQF-LLL : 5. Düzey

ÖN LİSANS(Fakülte Prog. içerisinde) ÖN LİSANS

(MYO)

TYUYÇ TASARIMI

• ÖNERİ 1: Yükseköğretim ile Meslek ve Sanat Eğitimi Yeterlikleri için iki veya üç ayrı TYUYÇ tanımlanabilir.

“Specialty training”

“Doctoral education”

Temel Tıp Bilimlerinde Uzmanlık Derecesi Alanlar (1980-2008)

80-84 81-85 82-86 83-87 84-88 85-89 86-90 87-91 88-92 89-93 90-94 91-95 92-96 93-97 94-98 95-99 96-00 97-01 98-02 99-03 00-04 01-05 02-06 03-07 04-080

50

100

150

200

250

300

350

400

FARMAKOLOJİ

ANATOMİ

FİZYOLOJİ

HİSTOLOJİ

BİYOKİMYA

MİKROBİYOLOJİ

Hibrid Programlar

• Tıp Bilim Doktoru Bütünleşik Programı– MD-PhD– Hacettepe Tıp Fakültesinde uygulanıyor

• Uzmanlık+Doktora Kombine Program– ORPHEUS destekliyor– Avrupa’da (İskandinavya)

12

12

?

• Akademik ortamda kalmak için doktora yapmak zorunlu olmalıdır...– Birçok ülkede bu zorunluluk vardır

• Doçentlik ve profesörlük bu bakışla düzenlenmelidir...– Üniversite dışında bu unvanların anlamı yoktur

• Özlük hakları ile ilgili sorunlar çözülmelidir...– Mevzuatımızda “araştırıcılık” diye bir şey yoktur!

Genç araştırıcıya öğütler

“Araştırma kariyeri” yapma planı?

• İlk iş: iyi “mentor” bulmak!• İyi bir şehirde çalışmak…• İyi bir kurumda çalışmak…• Kısa ve uzun vadeli hedefler koymak…• Kendi gelişimini izlemek (portfolio)…

Portfolio

• Kariyer kişinin kendi sorumluluğundadır=mazeret aramayalım

• Çıktılara dikkat!– Yayın– Ödül– İlişki (network)

Fırsatları kaçırmamak

• Sıcak alanlara yakın dur. Ama, her konuya atlama

• Başladığın işi bitir ve rekabet et• Pro-aktif ol• Network kur• Problemleri azalt

Bağımsız araştırıcı olmak

• 5 yıldan uzun post-doc olma!• Kadrolara başvur• Meslek kuruluşlarına (dernek ve odalar) gir• Yazarlık becerilerini geliştir• Proje başvurusu yazma-başvurma becerilerini

geliştir

Genç araştırıcıya öğütler

• Etik ilkelere inan (gerçekten inan!)• Laboratuvardan çıkma!• Her konuya atlama, işi hemen büyütme!• Networking, networking, networking...• Proje destek başvurularını erken yap!• Zaman yönetimini öğren!• Yeni ve riskli deneylerle “garanti” deneyler

arasındaki dengeyi iyi kur!• Fazla gezme! (yılda bir ciddi toplantı yeter)