dla studentÓw v roku kierunku analityka … · dla studentÓw v roku kierunku analityka medyczna...
TRANSCRIPT
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY
Z ODZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW V ROKU
KIERUNKU ANALITYKA MEDYCZNA
Rok akademicki 2018/2019
2
WSTĘP
Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy V roku studiów na
Wydziale Farmaceutycznym z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego.
Zgodnie z programem ministerialnym, studentów V roku obowiązują następujące
przedmioty: diagnostyka laboratoryjna, etyka zawodowa, organizacja medycznych
laboratoriów diagnostycznych, praktyczna nauka zawodu, prawo medyczne, statystyka
medyczna, systemy jakości i akredytacja laboratoriów. Realizowane są także zajęcia
fakultatywne: diagnostyka hematologiczna, diagnostyka toksykologiczna.
Oddany do użytku studentów V roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo
przedstawia organizację jednostek, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych
przedmiotów, cele i formy nauczania, regulaminy oraz piśmiennictwo w zakresie
podręczników i czasopism naukowych.
Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom V roku w poznaniu ich obowiązków
i warunków studiowania.
Przewodniczącą Rady Pedagogicznej V roku studiów jest Dr Ewa Skarżyńska z Katedry
Biochemii i Chemii Klinicznej.
Dziekan Wydziału Farmaceutycznego
z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Prof. dr hab. Piotr Wroczyński
3
Spis treści WSTĘP .................................................................................................................................................... 2
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO ............................................ 4
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ................................................................................................ 6
ETYKA ZAWODOWA ....................................................................................................................... 10
PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU ................................................................................................ 12
PRAWO MEDYCZNE ......................................................................................................................... 15
STATYSTYKA MEDYCZNA ............................................................................................................. 18
SYSTEMY JAKOŚCI I AKREDYTACJA LABORATORIÓW ..................................................... 21
DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA – zajęcia fakultatywne ....................................................... 24
DIAGNOSTYKA TOKSYKOLOGICZNA – zajęcia fakultatywne ..................................................... 26
4
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR
prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
Prorektor ds. Dydaktyczno-Wychowawczych
prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA
Prorektor ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą
prof. dr hab. JADWIGA TURŁO
Prorektor ds. Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem
dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR
Prorektor ds. Kadr
prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA
Prorektor ds. Umiędzynarodowienia, Promocji i Rozwoju
prof. dr hab. KRZYSZTOF FILIPIAK
DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI
Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych
dr hab. JOANNA KOLMAS
Prodziekan ds. nauki
dr hab. MARCIN SOBCZAK
Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej
prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA
Prodziekan do spraw Umiędzynarodowienia i Rozwoju
dr hab. PIOTR LULIŃSKI
5
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa
KIEROWNIK ZASTĘPCA KIEROWNIKA
mgr Katarzyna Stańczyk
pokój 07
tel.: (0-22) 57 20 788
fax: (0-22) 57 20 773
mgr Aneta Markucińska
pokój 06
tel.: (0-22) 57 20 713
fax: (0-22) 57 20 773
TOK STUDIÓW KIERUNKU ANALITYKA MEDYCZNA
pokój 010
sprawy toku studiów I-IV roku,
praktyki po III i IV roku
pokój 010
mgr Wioleta Szeszko
tel.: (0-22) 57 20 779
sprawy toku studiów V roku,
pokój 010
mgr Małgorzata Pyzel
tel.: (0-22) 57 20 787
plany studiów analityka medyczna,
pokój 05
mgr Beata Spychalska
tel.: (0-22) 57 20
Godziny przyjęć w Dziekanacie:
poniedziałek, czwartek -godz. 1000
-1400
wtorek, środa -godz. 1000
-1300
Piątek -nieczynne
FINANSE, DELEGACJE
mgr Anna Artymiuk
pokój 05
tel.: (0-22) 57 20 739
6
DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej WNoZ WUM, 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1 a
Tel.: (22) 599-24-05
Kierownik: dr hab. n. med. Olga Ciepiela
Godziny przyjęć uzgadniane na bieżąco w sekretariacie.
Wszystkie informacje przeznaczone dla studentów zamieszczane są na tablicy ogłoszeń na
bieżąco.
Osoba odpowiedzialna: dr Hanna Zborowska
Roczny wymiar zajęć:
Wykłady 30 godz. 10 x 3 godz
ćwiczenia 60 godz. 15 x 4 godz
Wykłady odbywają się na terenie Wydziału Farmaceutycznego; ul. Banacha 1
Szczegółowy rozkład sal zostanie podany przed rozpoczęciem zajęć
Ćwiczenia odbywają się na terenie Zakładu ul. Banacha 1a (Laboratorium Szpitala SP CSK;
blok C; niski parter).
Cel nauczania przedmiotu:
Zdobycie umiejętności określania celu badań laboratoryjnych i ich interpretacja
w poszczególnych jednostkach chorobowych, a także samodzielne wykonywanie wybranych
badań zdecentralizowanych.
Program:
Tematy wykładów:
Cel wykonywania badań laboratoryjnych z uwzględnieniem różnych dyscyplin medycyny
laboratoryjnej. Rola badań w: rozpoznaniu, monitorowaniu leczenia, ocenie stopnia
wyleczenia, profilaktyce, stratyfikacji ryzyka. Badania przesiewowe. Pojęcie medycyny
laboratoryjnej opartej na faktach.
7
Sposoby wyrażania i interpretacji wyników badań laboratoryjnych. Różne pojęcia „normy”.
Pojęcie profili i algorytmów. Akceptacja i autoryzacja. Błędy i interferencje.
Wpływ zmienności biologicznej na interpretację wyników badań laboratoryjnych. Odrębności
diagnostyki laboratoryjnej w zależności od wieku i płci.
Cel i metody oceny jakości analitycznej. Kontrola wewnątrzlaboratoryjna. Badania biegłości.
Rola badań laboratoryjnych w stanach nagłych. Badania w trybie pilnym. Badania
zdecentralizowane.
Rola badań laboratoryjnych w chorobach autoimmunizacyjnych.
Badania laboratoryjne w ocenie gospodarki wodno-elektrolitowej.
Działanie metaboliczne hormonów. Uwarunkowania genetyczne i środowiskowe otyłości.
Praktyczne aspekty terapii monitorowanej. Rola badań laboratoryjnych w zatruciach.
Badania laboratoryjne w porfirii.
Rola badań laboratoryjnych w diagnostyce i monitorowaniu cukrzycy i ocenie jej powikłań.
Tematy ćwiczeń:
Ćwiczenia obejmują: wprowadzenie prowadzącego i/lub prezentacja studencka, interpretację
wyników badań, samodzielne wykonywanie wybranych testów
Hiperbilirubinemia aspekty kliniczne i analityczne. Wpływ wysokich stężeń bilirubiny na
jakość wyników innych parametrów laboratoryjnych. Diagnostyka laboratoryjna chorób
wątroby z uwzględnieniem etiologii.
Rola laboratorium w diagnostyce bólu w klatce piersiowej i bólów brzucha:
markery sercowe (troponina, CKMB, nowe markery, BNP, CRP)
czynniki ryzyka choroby wieńcowej
typowy obraz laboratoryjny ostrego brzucha (leukocytoza, CRP, objawy odwodnienia,
amylaza). Badania różnicujące z bólem w klatce piersiowej.
8
3. Choroby nowotworowe:
markery nowotworowe i ich wartość diagnostyczna
obraz niedokrwistości towarzyszącej chorobom nowotworowym
ocena zespołu wyniszczenia nowotworowego
obraz niewydolności wielonarządowej.
4. Rola badań laboratoryjnych w chorobach nerek z uwzględnieniem ostrej i przewlekłej
niewydolności o różnej etiologii. Metody określania przesączania kłębuszkowego.
5. Problemy diagnostyczne w endokrynologii z uwzględnieniem chorób przysadki, tarczycy
i nadnerczy
6.Znaczenie diagnostyczne oznaczeń hormonów płciowych. Badania laboratoryjne w ciąży.
Immunochemiczne badania laboratoryjne w zakażeniach w ciąży (toksoplazmoza, różyczka,
CMV)
7. Rola oznaczeń białek w różnym materiale biologicznym. Hipo i hiperproteinemia,
proteinuria.
Ocena laboratoryjna metabolizmu kostnego z uwzględnieniem roli wapnia i fosforu.
8. Techniki elektroforetyczne (w tym elektroforeza kapilarna, immunofiksacja) i ich
zastosowanie w laboratorium, ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki gammapatii.
9. Badania układu krzepnięcia i fibrynolizy w diagnostyce zaburzeń i monitorowaniu leczenia
przeciwzakrzepowego.
10.Walidacja metody. Praktyczna ocena precyzji i liniowości. Walidacja wyniku.
11. Badania zdecentralizowane na wybranych przykładach. Materiał do oznaczeń glukozy .
12. Interpretacja wyników badania równowagi kwasowo-zasadowej. Wpływ czynników
przedlaboratoryjnych i laboratoryjnych. Praktyczna nauka pobierania krwi na badanie
gazometrii.
13. Metody immunochemiczne w diagnostyce zakażeń WZW i HIV. Interpretacja wyników
zakażeń wirusologicznych.
14. Rola badań laboratoryjnych w ocenie zaburzeń wchłaniania. Niedokrwistości
niedoborowe.
9
15. Interpretacja wyników zbiorczych.
Formy kontroli i ocena wyników nauczania
ocena przygotowanych przez studentów prezentacji tematycznych,
ocena aktywności na ćwiczeniach
podsumowujący egzamin testowy i ustny o warunkach którego studenci są powiadomieni na
początku zajęć
Sesja egzaminacyjna: semestr zimowy 5 roku studiów.
Literatura obowiązkowa
Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Aldona Dembińska Kieć, Jerzy
Naskalski wyd. 3
Próbki: od pacjenta do laboratorium. W. G. Guder, S. Narayanan, H. Wisser, B. Zawta
Literatura zalecana:
Diagnostyka laboratoryjna. B. Neumeister, I. Besenthal, H. Liebich
Interpretacja badań laboratoryjnych J. Wallach
Diagnostyka laboratoryjna t. 1,2 N.A Brunzel
Medycyna laboratoryjna oparta na dowodach naukowych. C.P Price, R.H. Christenson
Czasopisma medyczne ze szczególnym uwzględnieniem; Badanie i diagnoza, Diagnostyka
Laboratoryjna, Diagnosta laboratoryjny
10
ETYKA ZAWODOWA
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel/fax 022 5720 978
www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl
e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Mgr Małgorzata Szenajch
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: po uzgodnieniu z wykładowcą
Roczny wymiar wykładów: 15 godzin
Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny
Laboratoryjnej
Liczba punktów ECTS: 1
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Zapoznanie studentów z problemami etycznymi w bioetyce i etyce zawodu analityka
medycznego.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów:
Co to jest etyka, omówienie różnych systemów etycznych religijnych i świeckich.
Etyka w zawodach medycznych, współczesne problemy bioetyki.
Eksperymenty medyczne na ludziach i zwierzętach. Dobra Praktyka Kliniczna, rola Komisji
Bioetycznych.
Etyczne problemy transplantologii, zasada zgody domniemanej i deklaracja zgody
na pobranie organów.
Inżynieria genetyczna: szanse i zagrożenia.
Zapłodnienie in vitro problemy moralne i społeczne, ratyfikowanie Europejskiej Ustawy
Bioetycznej.
Aborcja, ustawy aborcyjne w Polsce i w innych krajach.
Eutanazja, a problemy moralne i prawne.
Zaprzestanie uporczywej terapii- problem współczesnej medycyny.
Kodeksy etyczne różnych zawodów i kodeksy pracowników służby zdrowia.
Kodeks etyki diagnosty laboratoryjnego z 2006 r. Omówienie szczegółowe.
METODY ORGANIZACJI PRACY
11
Wykłady obowiązkowe.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Podstawą zaliczenia jest 100% obecności na wykładach i aktywny udział w dyskusjach.
Ocena : zaliczenie pisemne
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
Etyka lekarska, Tadeusz Brzeziński, PZWL 2002
LITERATURA ZALECANA
Etyka i deontologia lekarska, Tadeusz Kielanowski, PZWL 1985
Raanan Gillon „Etyka lekarska problemy filozoficzne” PZWL 1997
Artykuły w pismach medycznych na temat najnowszych odkryć w medycynie i problemach
moralnych
z tym związanych.
12
PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
ul Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (022) 5720-735
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: Dr n. farm. Sławomir Białek
Miejsce i wymiar zajęć:
Przedmiot jest nauczany w wymiarze 90 godzin ćwiczeń i 45 godzin seminariów. Punkty
ECTS: 30
Ćwiczenia realizowane są we współpracy z wytypowanymi czterema medycznymi
laboratoriami diagnostycznymi szpitali warszawskich. Natomiast seminaria są prowadzone
w Katedrze Biochemii i Chemii Klinicznej.
Cel nauczania i zakres przedmiotu
Zagadnienia realizowane w ramach przedmiotu dotyczą zasad pracy w medycznym
laboratorium diagnostycznym, zgodnie z obowiązującymi standardami kształcenia. Celem
nauczania jest zapoznanie studentów ze strukturą medycznego laboratorium diagnostycznego
i jego całodobowym funkcjonowaniem z wyszczególnieniem pracy w trybie pilnym
i planowym oraz nabycie umiejętności bezpiecznej pracy z biologicznym materiałem
klinicznym (różne formy materiału – zasady ich przyjmowania na badania wykonywane
w laboratorium oraz przygotowanie do transportu w przypadku ich wykonywania poza
laboratorium).
Zakres przedmiotu obejmuje:
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad przyjmowania zleceń na badania laboratoryjne
w Sektorze Rejestracji i Dystrybucji materiału do badań (formularze skierowań, istotne dane
osobowe na nich zawarte, ochrona danych osobowych).
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad postępowania z przyjętym materiałem (oznakowania
kodowe i identyfikacja próbek różnych materiałów klinicznych).
Nabycie umiejętności oceny przydatności materiału biologicznego do wykonania zlecanych
badań (właściwe pobranie materiału, właściwy antykoagulant do odpowiednich badań,
właściwa objętość próbki oraz ocena makroskopowa przyjętego materiału do badań
na obecność skrzepów, hemolizy, lipemii itd.).
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad prawidłowego przygotowania materiału do badań
w laboratorium (oznakowanie materiału, wirowanie, ewentualne rozcieńczanie wstępne
właściwe dla oznaczenia, mrożenie i rozmrażanie próbek w szczególnych przypadkach).
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w medycznym
laboratorium diagnostycznym.
13
Nabycie umiejętności poprawnej eksploatacji aparatury laboratoryjnej (czynności
konserwacyjne, postępowanie w przypadkach awarii).
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad postępowania dla zapewnienia jakości analitycznej
badań laboratoryjnych (kalibracje i okres jej ważności, stosowane odczynniki i terminy
ich trwałości, systemy kontroli jakości wewnątrz- i zewnątrzlaboratoryjnej).
Uzyskanie praktycznej umiejętności wykonywania podstawowych oznaczeń laboratoryjnych
z zakresu:
Hematologii
Układu hemostazy
Chemii klinicznej
Monitorowania stężeń leków
Immunologii ogólnej
Immunochemii, alergologii i technik elektroforetycznych
Serodiagnostyki wirusologicznej
Analityki ogólnej
Poznanie pojęcia wyniku: jakościowego, półilościowego i ilościowego, a także opisowej
formy wyniku oraz właściwego komentarza do testu oznaczenia.
Poznanie zasad postępowania w przypadku uzyskania wartości krytycznych wyniku badania
laboratoryjnego.
Poznanie procesu walidacji i autoryzacji wyniku badania laboratoryjnego.
Nabranie nawyku stałego kontaktu oraz nawiązywania współpracy pomiędzy Laboratorium
a zleceniodawcami badań laboratoryjnych (lekarze z Klinik, Oddziałów Szpitala).
Szczegółowy program zajęć
Przyjmowanie, rejestracja i dystrybucja materiału
Zasady wydawania wyników (recepcja)
Badania z zakresu hematologii (morfologia krwi obwodowej)
Badania z zakresu analityki ogólnej (badanie ogólne moczu i kału)
Badania z zakresu chemii klinicznej i terapii monitorowanej
Oznaczenia immunochemiczne i techniki elektroforetyczne
Zasady postępowania w przypadku wykonywania badań pilnych
Metody organizacji pracy i formy kontroli
Ćwiczenia będą się odbywać ją się raz w tygodniu przez cały semestr zimowy. Każda grupa
studencka musi odbyć zajęcia w każdym z czterech wytypowanych laboratoriów
medycznych. Warunkiem zaliczenia przedmiotu w semestrze zimowym jest obecność
na wszystkich zajęciach i zaliczenie trzech kolokwiów po cyklu zajęć w każdym
laboratorium.
14
Literatura
Wożniak M. (red.): Chemia kliniczna. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii
klinicznej. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H. (red.): Biochemia kliniczna. PERSEUSZ,
Sopot 1997, wyd.2.
Tomaszewski J.J.: Diagnostyka laboratoryjna. PZWL, Warszawa.
Wallach J. (red.): Interpretacja badań laboratoryjnych. Medipage, Warszawa.
Diagnostyka Laboratoryjna – czasopismo wydawane przez PTDL.
Badanie i Diagnoza – czasopismo wydawane przez Fundację Rozwoju Diagnostyki
Laboratoryjnej.
15
PRAWO MEDYCZNE
KATEDRA I ZAKŁAD FARMACJI STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel/fax 022 5720 978
www.farmacjamolekularna.wum.edu.pl
e-mail: [email protected]
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Maciej Małecki
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Radca Prawny - mgr Krzysztof Jop
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: zostaną ustalone i podane do wiadomości
studentów na pierwszym wykładzie
Roczny wymiar wykładów i seminariów: 25 godzin
wykłady – 20 godz.
seminaria – 5 godz.
Miejsce wykładów i seminariów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem
Medycyny Laboratoryjnej
Liczba punktów ECTS: 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z podstawami prawa medycznego
(ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących: praw pacjenta, statusu prawnego
diagnosty laboratoryjnego oraz kwestii odpowiedzialności prawnej związanej
z wykonywaniem zawodu diagnosty laboratoryjnego). Realizacja programu zajęć ma
za zadnie zaszczepienie u studentów trwałych podstaw świadomości prawnej w związku
z wykonywaniem zawodu diagnosty laboratoryjnego (z szczególnym uwydatnieniem
konsekwencji wynikających z naruszenia norm prawnych przy wykonywaniu zwodu
opisywanych na przykładzie konkretnych kazusów zaczerpniętych z praktyki sądowej).
Pozwoli to na wykorzystanie nabytej wiedzy w celu należytego wykonywania zawodu
diagnosty laboratoryjnego zgodnego z najlepszą wiedzą i obwiązującym prawem oraz
z poszanowaniem prawa pacjenta.
PROGRAM NAUCZANIA
16
Tematy wykładów obejmują następujące zagadnienia:
Ogólne zagadnienia dotyczące prawoznawstwa, definicje podstawowych pojęć, rozwinięcie
pojęcia terminu „prawo medyczne”.
Zawody medyczne, wymagania co do kwalifikacji zawodowych i sposoby uzyskiwania
uprawnień do wykonywania zawodu ze szczególnym uwzględnieniem wymagań dotyczących
zawodu diagnosty laboratoryjnego w świetle uregulowań ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
o diagnostyce laboratoryjnej (tj.: Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529 ze zm.).
Samorządy zawodowe funkcjonujące w systemie opieki zdrowotnej ich zadania, zasady ich
działania ze szczególnym uwzględnieniem samorządu zawodowego diagnostów
laboratoryjnych w świetle powołanej powyżej ustawy.
Organizacyjne formy wykonywania zawodów medycznych, prowadzenia działalności
leczniczej i udzielania świadczeń zdrowotnych, w świetle nowych uregulowań ustawy z dnia
15 kwietnia 2011 roku o dzielności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654).
Obowiązki spoczywające na podmiotach wykonujących dzielność leczniczą w związku z
udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz uprawnienia pacjenta z tym związane w świetle
regulacji ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta
(Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 ze zm.).
Uwarunkowania formalne dotyczące prowadzenia eksperymentu medycznego w rozumieniu
ustawy z dnia z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j.: Dz. U.
z 2008 r. Nr 136, poz. 857 ze zm.) oraz badań klinicznych w rozumieniu ustawy z dnia 6
września 2001 roku – Prawo farmaceutyczne (tj.: Dz. U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.).
Reglamentacja administracyjna w zakresie wytwarzania, wprowadzania do obrotu,
użytkowania niektórych produktów o szczególnym znaczeniu dla ochrony zdrowia
z uwzględnieniem wyrobów medycznych w rozumieniu ustawy z dnia 20 maja 2010 r.
o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679 ze zm.) i produktów leczniczych
w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 roku – Prawo farmaceutyczne (tj.: Dz. U.
z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.).
Wybrane zagadnienia dotyczące szczególnych regulacji prawa medycznego dotyczących:
zapobiegania
i zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, ochrony zdrowia psychicznego, pobierania,
przechowywania
i przeszczepiania komórek, tkanek i narządów oraz planowania rodziny, ochrony płodu
ludzkiego i warunków dopuszczalności przerywania ciąży.
Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności karnej z tytułu czynów zabronionych
popełnionych w związku z wykonywaniem lub zaniechaniem działalności leczniczej ze
szczególnym uwzględnieniem czynności diagnostyki laboratoryjnej prowadzonych przez
diagnostę laboratoryjnego.
Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności zawodowej członków samorządu
zawodowego ze szczególnym uwzględnieniem samorządu diagnostów laboratoryjnych
w świetle uregulowań ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (tj.: Dz. U.
z 2004 r. Nr 144, poz. 1529 ze zm.).
Wybrane zagadnienia dotyczące odpowiedzialności cywilnej personelu medycznego oraz
podmiotu prowadzącego działalność leczniczą za szkody wyrządzone pacjentowi związku
z jej wykonywaniem lub zaniechaniem ze szczególnym uwzględnieniem czynności
diagnostyki laboratoryjnej prowadzonych przez diagnostę laboratoryjnego.
17
METODY ORGANIZACJI PRACY
Przewidzianą formą prowadzenia zajęć są wykłady. Studenci podczas pierwszego wykładu
zostaną zapoznawani z aktualnie obowiązującą (obligatoryjną i dodatkową - zalecaną) listą
aktów prawnych oraz literaturą z zakresu prawa medycznego stanowiących pomoc w nabyciu
wiedzy, o której mowa w programie nauczania.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Zaliczenie pisemne w czasie ostatnich zajęć. Szczegółowe warunki oraz termin zaliczenia
przedmiotu podawane są podczas pierwszych zajęć.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
Anna Huk-Augustynowicz, Anna Widarska: „Podstawy prawa dla diagnostów
laboratoryjnych”, Ośrodek Informacji Naukowej OINPHARMA Sp. z o.o., Warszawa 2009.
Zestaw aktów prawnych oraz literatury dodatkowej podany zostanie na pierwszych zajęciach.
LITERATURA ZALECANA
Kwartalniki - Prawo i Medycyna
18
STATYSTYKA MEDYCZNA
KATEDRA FARMACJI FIZYCZNEJ I BIOANALIZY
ZAKŁAD CHEMII FIZYCZNEJ
PRACOWNIA MATEMATYCZNA
02-097 WARSZAWA, ul. Banacha 1, pokój 28, tel. 022-5720-963
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Piotr Wroczyński
Kierownik Zakładu: p.o. dr Dariusz Maciej Pisklak
Kierownik Pracowni: dr Justyna Kurkowiak
Konsultacje i godziny przyjęć w sprawach studenckich podane na tablicy ogłoszeń
Pracowni (przy sekretariacie Zakładu Chemii Fizycznej).
Odpowiedzialna za dydaktykę: dr Justyna Kurkowiak
Roczny wymiar zajęć dla studentów: Ćwiczenia 30 godz. Całość zajęć odbywa się
w semestrze IX.
Miejsce ćwiczeń: sale wykładowe i seminaryjne Wydziału Farmaceutycznego, ul. Banacha 1.
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Metody statystyczne służą do oceny wiarygodności danych uzyskanych w wyniku
obserwacji i pomiarów w trakcie pracy laboratoryjnej i badawczej. Studenci
przygotowujący się do wykonania prac magisterskich mają okazję przypomnieć sobie
podstawowe metody statystyczne omawiane w kursie „Statystyka” na I-szym roku
studiów, a także rozszerzyć wiedzę w tym zakresie o pojęcia i metody zaawansowane
(ANOVA, Metody nieparametryczne). Stosowane testy statystyczne, mające na celu
wykazanie statystycznej istotności, oparte są głównie na pojęciu krytycznego poziomu
istotności. Część zagadnień rozwiązywana jest przy pomocy pakietu komputerowego
STATISTICA.
PROGRAM NAUCZANIA
Podstawy probabilistyczne statystyki. Podstawowe pojęcia. Zmienne losowe.
Dystrybuanta. Własności. Obliczanie prawdopodobieństw. Parametry zmiennej losowej.
Podstawowe rozkłady zmiennej losowej: dwumianowy, Poissona, normalny. Specjalne
rozkłady. Zmienna losowa X . Rozkład 2 . Zmienna losowa 2S . Rozkłady t –
Studenta, F – Fishera.
Pojęcia wstępne statystyki. Podstawowe statystyki i ich rozkłady. Estymacja
punktowa. Przedziały ufności. Przykłady.
Testowanie hipotez statystycznych. Test statystyczny. Błędy I-go i II-go rodzaju.
Testy istotności. Krytyczny poziom istotności. Testowanie hipotez o wartości
19
przeciętnej, dwóch wartościach przeciętnych, wariancji i dwóch wariancjach. Test
zgodności Shapiro-Wilka.
Jednoczynnikowa analiza wariancji. Modele eksperymentalne. Rozkład całkowitej
zmienności danych. Statystyka testowa, obszar krytyczny, wartość krytyczna.
Jednorodność wariancji – metody Bartletta i Levene’a. Porównania wielokrotne –
metoda Bonferroniego. Przedziały ufności a testowanie hipotez. Testy Tukeya
i Scheffego.
Regresja liniowa. Estymatory współczynników i wariancji. Współczynnik
determinacji. Poprawność modelu liniowego. Predykcja i przedział predykcji. Korelacja
i współczynnik korelacji Pearsona.
Metody nieparametryczne. Mediana, mediana z próby. Test znaków. Test Wilkoxona.
Test Kruskala-Wallisa. Współczynnik korelacji Spearmanna.
Pakiet komputerowy STATISTICA – stosowanie do badania istotności statystycznej
i sporządzania raportów (ćwiczenia w pracowni komputerowej).
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Warunki zaliczenia przedmiotu
Punktacja
Kolokwium 1 (z części materiału) 0 30 pkt
Kolokwium 2 (z części materiału) 0 40 pkt
Pracownia komputerowa 0 24 pkt
Przygotowanie do zajęć 0 6 pkt
Razem: 0 100 pkt
Skala ocen zaliczenia
Ocena Liczba punktów
Przedmiot nie zaliczony 0 49
3 50 59
3½ 60 69
4 70 79
4½ 80 89
5 90 100
20
LITERATURA ZALECANA
1. J. Chmaj: (a) Statystyka: Ćwiczenia, (b) Testy statystyczne, (c) Tablice statystyczne.
INTERNET.
3. W.W. Daniel: Biostatistics. Basic Concepts and Methodology for the Health Sciences.
9th Edition, John Wiley and Sons, 2010.
21
SYSTEMY JAKOŚCI I AKREDYTACJA LABORATORIÓW
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax (22) 5720-735
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Dr n. farm. Sławomir Białek
MIEJSCE I WYMIAR ZAJĘĆ
Zajęcia obejmują 30 godzin,
w tym:
15 godzin wykłady
10 godzin seminaria
5 godzin ćwiczenia.
Zajęcia są realizowane dla studentów V roku jednolitych studiów magisterskich na oddziale
Medycyna Laboratoryjna Wydziału Farmaceutycznego WUM w semestrze zimowym, Zajęcia
odbywają się w salach seminaryjnych Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny
laboratoryjnej WUM.
Punkty ECTS - 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Nabycie umiejętności określania zasad certyfikacji medycznych laboratoriów
diagnostycznych
Nabycie umiejętności określania zasad akredytacji medycznych laboratoriów
diagnostycznych
Nabycie umiejętności rozumienia problemów funkcjonowania systemu jakości
w medycznych laboratoriach diagnostycznych
Nabycie umiejętności posługiwania się wiedzą z zakresu standardów dotyczących
medycznych laboratoriów diagnostycznych
22
PROGRAM NAUCZANIA:
Na zajęciach omawiane są problemy dotyczące Standardów Jakości Dla Medycznych
Laboratoriów Dagnostycznych w świetle norm ISO: 9001, 17025, 15189 i prawa tj.
Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim
powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne oraz Rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie standardów jakości dla medycznych laboratoriów
diagnostycznych. Studenci poznają zalecenia dotyczące budowy systemu jakości
w medycznym laboratorium diagnostycznym w Polsce, zasady certyfikacji i akredytacji
laboratoriów, zasady dobrej praktyki laboratoryjnej, standardy międzynarodowe Standardy
dotyczące medycznych laboratoriów diagnostycznych.
Tematyka wykładów:
Wprowadzenie do systemu zarządzania jakością.
Zasady zarządzania jakością - podejście procesowe, rola klienta w systemie
zarządzania jakością.
Omówienie pojęć: Dobra Praktyka Laboratoryjna oraz Akredytacja. Porównanie
i omówienie norm ISO: 9001, 17025, 15189.
Omówienie aktów prawnych dotyczących standardów jakości w laboratoriach
medycznych.
Wytyczne dotyczące audytowania systemów zarządzania jakością. Metody stosowane
w procesie doskonalenia jakości
Kontrola Jakości Badań Laboratoryjnych - warunkiem zabezpieczenia jakości usług
laboratorium. Walidacja Metod Badawczych jako element systemu zapewnienia
jakości w medycznym laboratorium diagnostycznym.
Tematyka seminariów:
Przedstawienie wymaganej w systemie jakości dokumentacji, zasad jej tworzenia
i nadzoru: - polityki jakości; - księgi jakości; - procedury; - instrukcje; - księgi
aparaturowe LOG; - zapisy.
Omówienie zasad wdrqażan ia i nadzoru nad działaniami korygującymi
izapobiegawczymi na podstawie: - audytów; - reklamacji klientów; - wypełniania
ankiet.
Przedstawienie studentom Systemu Zarządzania Jakością wg normy PN-EN
ISO9001:2001 na przykładzie medycznego laboratorium diagnostycznego, w którym
ten system jest wdrożony i utrzymywany.
23
Tematyka ćwiczeń
Tworzenie dokumentacji zarządzania systemem jakości w medycznym laboratorium
diagnostycznym.
METODY ORGANIZACJI PRACY I FORMY KONTROLI:
Zajęcia (wykłady, seminaria i ćwiczenia) odbywają się w semestrze letnim. Wykłady
prowadzone są dla całego roku, zaś seminaria w 2 grupach (ok. 20 osób) oraz 1 ćwiczenie –
w czterech grupach po około 10 studentów. Wykaz tematów wykładów jest podawany do
wiadomości studentów na pierwszym wykładzie w semestrze letnim.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu są pozytywne oceny ze wszystkich zajęć oraz zaliczenie
testu w letniej sesji egzaminacyjnej.
LITERATURA
1. Sławomir Wawak: Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka. Onepress 2005.
2. Jens Dahlgaard, Kai Kristensen Gopal K. Kanji: Podstawy zarządzania jakością. PWN
2004.
3. Maciej Urbaniak: Zarządzanie jakością: teoria i praktyka. Znak 2004.
4. Jerzy Kowalczyk: Konsultant w dziedzinie zarządzania jakością. CeDeWu 2006.
5. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 marca 2004 r. w sprawie wymagań, jakim
powinno odpowiadać medyczne laboratorium diagnostyczne.
6. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie standardów jakości
dla medycznych laboratoriów diagnostycznych.
24
DIAGNOSTYKA HEMATOLOGICZNA – zajęcia fakultatywne
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego
ul. Żwirki i Wigury 63A, 02-091 Warszawa
Tel./Fax: 22 3179505
Kierownik Zakładu: Profesor dr hab. Urszula Demkow
Godziny przyjęć w sprawach studenckich:
Poniedziałek i czwartek w godzinach: 12.00-14.00
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę:
dr hab. Anna Stelmaszczyk-Emmel
Roczny wymiar godzin przedmiotu: 60 godzin
Wykłady: 60 godzin
Punkty ECTS - 2
Wykłady prowadzone są w Zakładzie Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej
Wieku Rozwojowego, ul. Żwirki i Wigury 63A, 2H, sala ćwiczeń 003, na terenie zakładu
Celem nauczania jest rozszerzenie i pogłębienie wiedzy dotyczącej diagnostyki
hematologicznej.
Tematy wykładów
Podstawy cytometrii przepływowej, zastosowanie cytometrii w hematologii. HLA –
nomenklatura, metody oznaczania: serologiczne i molekularne, diagnostyka. Odrębności
hematologiczne u dzieci. Klasyfikacja WHO nowotworów układu krwiotwórczego
i limfoidalnego. Wstęp do diagnostyki szczegółowej w poszczególnych grupach chorób.
Nowotwory mieloproliferacyjne – szczegółowe badania diagnostyczne. Zespoły
mielodysplastyczne - szczegółowe badania diagnostyczne. Chłoniak Hodgkina i chłoniaki
nieziarnicze - szczegółowe badania diagnostyczne. Ostre białaczki limfo- i mieloblastyczne -
szczegółowe badania diagnostyczne. Rzadkie choroby hematologiczne – szczegółowe badania
diagnostyczne. Badania dawcy i biorcy przed i po transplantacji szpiku i komórek
krwiotwórczych. Membranopatie, hemoglobinopatie, talasemie i enzymopatie – podział,
patogeneza, diagnostyka, różnicowanie. Podstawowa i specjalistyczna diagnostyka schorzeń
układu krzepnięcia. Cytogenetyka w diagnostyce chorób rozrostowych układu
krwiotwórczego Badania molekularne w rozpoznawaniu chorób hematologicznych.
Metody organizacji pracy.
W roku akademickim 2018/2019 zajęcia odbywają się w semestrze zimowym, w poniedziałki
w godzinach 11.00 – 14.15
Fakultety muszą być zaliczone w formie sprawdzianu teoretycznego.
Przedmiot kończy się zaliczeniem testowym.
25
Literatura
Wielka Interna, Hematologia, A. Dmoszyńska, 2011 Medical Tribune Polska
Atlas hematologiczny z elementami diagnostyki laboratoryjnej i hemostazy, M. Kozłowska-
Skrzypczak, A.Czyż, E. Wojtasińska, PZWL, 2016
Podstawy hematologii. W. Nowak, A. Skotnicki, Medycyna Praktyczna, 2011
Badania laboratoryjne w hematologii, B. Mariańska, J.Fabijańska-Mitek, J.Windyga, PZWL,
2009
Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych,
Krzakowski M., część II - 2009 r., Viamedica
http://onkologia.zalecenia.med.pl/
Cytologiczny atlas hematologiczny, K. Lewandowski, A. Hellman
Przypadki w hematologii laboratoryjnej, G. Rozenberg, Elsevier, 2013
Atlas krwi obwodowej – podstawowe narzędzie diagnostyczne, I. Pereira, MedPharm Polska,
2015
26
DIAGNOSTYKA TOKSYKOLOGICZNA – zajęcia fakultatywne
Katedra Toksykologii Stosowanej,
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. 225720760
Kierownik Katedry: Dr hab. n.med. Ireneusz P. Grudziński
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Dr n. farm. Anna Małkowska
Roczny wymiar zajęć ze studentami:
20 godzin wykładów, 25 godzin ćwiczeń, 15 godzin seminariów
Punkty ETCS:3
Miejsce wykładów – sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego ul. Banacha 1
Miejsce ćwiczeń i seminariów – Katedra Toksykologii Stosowanej, ul. Banacha 1
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem nauczania jest zapoznanie się studentów z postępowaniem w klasycznej
analizie toksykologicznej. Podczas ćwiczeń studenci będą mieli okazję zapoznania się
z wykrywaniem oraz ilościowym oznaczaniem leków i narkotyków w różnym materiale
biologicznym za pomocą metod instrumentalnych (HPLC, GC/MS). Wykłady i seminaria
obejmują również przegląd nowych metod diagnostycznych w toksykologii oraz zagadnienia
związane z toksykologią kliniczną i toksykopatologią narządową.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów
Nowe metody diagnostyki toksykologicznej: cz.I. Wprowadzenie do toksykogenomiki.
Nowe metody diagnostyki toksykologicznej: cz. II. Wprowadzenie do toksykoproteomiki.
Nowe metody diagnostyki toksykologicznej: cz. III. Wprowadzenie do
toksykometabonomiki.
Toksykologia genetyczna, kancerogeneza, teratogeneza.
Podstawy neurotoksykologii.
Działanie toksyczne ksenobiotyków na serce i układ krażenia.
Hepatotoksyczne i nefrotoksyczne działanie ksenobiotyków.
Toksyczne reakcje na układ oddechowy.
27
Immunotoksyczność.
Toksykologia układu rozrodczego.
Toksykologia układu wewnątrzwydzielniczego.
Podstawy dermatotoksykologii.
Tematy ćwiczeń
Systematyczna analiza nielotnych trucizn organicznych – leków i środków uzależniających
w zatruciach ostrych i potwierdzenie ich obecności metodą GC/MS.
Oznaczanie paracetamolu w surowicy, metodą HPLC.
Tematy seminariów
Tok postępowania w analizie toksykologicznej.
Toksykologia genetyczna, kancerogeneza, teratogeneza.
Działanie toksyczne na układ nerwowy.
Toksyczne działanie ksenobiotyków na serce i układ krażenia.
Hepatotoksyczne działanie ksenobiotyków.
Nefrotoksyczne działanie ksenobiotyków
Toksyczne reakcje ksenobiotyków na układ oddechowy.
Immunotoksykologia i diagnostyka immunotoksykologiczna.
Toksyczne działanie ksenobiotyków na układ rozrodczy.
Toksyczne działanie ksenobiotyków na układ wewnątrzwydzielniczy.
Reakcje skóry i błon śluzowych na toksyczne działanie ksenobiotyków.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Zajęcia (wykłady, ćwiczenia i seminaria) odbywają się w semestrze zimowym.
FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA
Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń są podane
na tablicy ogłoszeń przy pracowni toksykologii.
28
Warunkiem zaliczenia pracowni jest wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych
w programie, udział w wykładach i seminariach oraz przygotowanie prezentacji.
Przedmiot kończy się pisemnym zaliczeniem.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
Toksykologia współczesna pod redakcją prof. Seńczuka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2005
Podstawy toksykologii, Casaret & Doull, Wydanie polskie pod redakcją Barbary Zielińskiej-
Psui i Andrzeja Sapoty, Wydawnictwo MedPharm Polska 2014