Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến...
TRANSCRIPT
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 1/86
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TR ƯỜ NG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI
TRƯƠNG THỊ THƯ HƯỜNG
ĐỊNH LƯỢNG ĐỒNG THỜI
PARACETAMOL, IBUPROFEN VÀ CAFEIN
TRONG CHẾ PHẨM BẰNG
BIẾN ĐỔI ĐẠO HÀM, WAVELET PHỔ TỶ
ĐỐI VÀ PHÂN TÍCH ĐA BIẾN
LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢ C HỌC
HÀ NỘI 2015
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 2/86
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TR ƯỜ NG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI
TRƯƠNG THỊ THƯ HƯỜNG
ĐỊNH LƯỢNG ĐỒNG THỜI
PARACETAMOL, IBUPROFEN VÀ CAFEINTRONG CHẾ PHẨM BẰNG
BIẾN ĐỔI ĐẠO HÀM, WAVELET PHỔ TỶ
ĐỐI VÀ PHÂN TÍCH ĐA BIẾN
LUẬN VĂN THẠC SĨ DƯỢC HỌC
CHUYÊN NGÀNH: KIỂM NGHIỆM THUỐC- ĐỘC CHẤT
MÃ SỐ: 60720410
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Vũ Đặng Hoàng
Nơi thực hiện đề tài: Bộ môn Hóa phân tích – Độc chất
Thời gian thực hiện: 08/2014 - 08/2015
HÀ NỘI 2015
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 3/86
LỜI CẢM ƠN
Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành nhất tới PGS. TS
Vũ Đặng Hoàng người thầy đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, động viên tôi hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Th.S Đồng Thị Hà Ly và Dược sĩ
Nguyễn Mai Hương đã giúp đỡ tận tình tôi trong suốt quá trình làm luận văn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô và anh chị kĩ thuật viên của
bộ môn Hóa phân tích và Độc chất đã tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong suốt thời
gian tôi thực hiện đề tài. Tôi xin được cảm tới toàn thể cán bộ, giảng viên trường đại học Dược Hà Nội
vì sự dìu dắt, dạy bảo tôi trong những năm tháng học tập tại trường.
Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới gia đình, bạn bè đã luôn giúp đỡ
khích lệ tôi trong suốt thời gian tôi học tâ p.
Hà Nội, ngày 11 tháng 8 năm 2015
Học viên
Trương Thị Thư Hường
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 4/86
MỤC LỤC
MỤC LỤC ..............................................................................................
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ............................................................
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ ............................................
ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ................................................................. 3
1.1. PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ HẤP THỤ TỬ NGOẠI - KHẢ KIẾN .. 3
1.1.1. Định luật Lambert-Beer ................................................................. 3
1.1.2. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi đạo hàm
phổ tỷ đối….. .......................................................................................... 4
1.1.2.1. Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không .................... 8
1.1.2.2. Phương pháp đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép ...................... 9
1.1.2.3. Phương pháp đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp ............... 10
1.1.3.Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi wavelet
phổ tỷ đối….. .......................................................................................... 121.1.3.1. Nguyên lý wavelet. .............................................................. 12
1.1.3.2. Định nghĩa wavelet. ............................................................. 15
1.1.3.3. Biến đổi wavelet liên tục. ..................................................... 16
1.1.4.Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp phân tích đa
biến….. ................................................................................................... 20
1.1.4.1. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính. ................................ 20
1.1.4.2. Hê đa phương trình hồi quy tuyến tính. ................................ 22
1.1.4.3. Bình phương tối thiểu thông thường. ................................... 23
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 5/86
1.2. TỔNG QUAN VỀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ............................ 25
1.2.1. Một số đặc điểm lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein 25
1.2.2. Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen và cafein trong hỗn
hợp ba thành phần ................................................................................... 26CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. .. 28
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGUYÊN LIỆU VÀ THIẾT BỊ. ................................ 28
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................. 28
2.1.2. Nguyên liệu và thiết bị ................................................................. 28
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU. .................................................... 29
2.2.1. Xây dựng phương pháp định lượng đồng thời PA, IB và CA bằng các phương pháp biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến 29
2.2.2. Ứng dụng các phương pháp quang phổ, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa
biến định lượng đồng thời PA, IB và CA trong các chế phẩm ................. 30
2.2.3. Xử lý kết quả thực nghiệm ........................................................... 30
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU. ............................................ 31
3.1. CHUẨN BỊ DUNG MÔI. ................................................................. 313.2. CHUẨN BỊ MẪU NGHIÊN CỨU. .................................................. 31
3.3. XÂY DỰNG CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG...................... 323.3.1. Xác định khoảng cộng tính ánh sáng ............................................ 32
3.3.2. Chọn bước sóng định lượng ......................................................... 34
3.3.2.1 Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối. ........................... 34
a. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không
. ............................................................................................................... 34 b. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia kép ............. 39
c. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp ...... 43
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 6/86
3.3.2.2. Phương pháp phân tích đa biến. .................................................. 48
a. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính ..................................... 48
b. Bình phương tối thiểu thông thường và hệ đa phương trình hồi quy tuyến
tính .......................................................................................................... 493.3.3. Khảo sát khoảng tuyến tính ......................................................... 53
3.3.4. Khảo sát độ lặp, độ đúng của phép định lượng ............................ 56
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN, KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................. 63
4.1. BÀN LUẬN ..................................................................................... 63
4.2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 7/86
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CA : Cafein
CLS : Classical Least Squares
ĐHPTĐ : Đạo hàm phổ tỷ đối
HPLC : High Performance Liquid Chromatography
IB : Ibuprofen
MeOH : Methanol
MLRC : Multi-linear regression calibration
PA : Paracetamol
PTĐ : Phổ tỷ đối
STT : Số thứ tự
TLRC : Tri-linear regression-calibration
UV – Vis : Ultraviolet – Visible
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 8/86
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
STT Bảng Tên bảng Trang
1 1.1 Một số tính chất lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein 25
2 1.2 Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen vàcafein trong hỗn hợp ba thành phần
26
3 3.1 Phương trình hồi quy tuyến tính của PA, IB và CA tại ba bướcsóng định lượng
49
4 3.2 Ma trận nồng độ X 50
5 3.3 Kết quả định lượng 21 dung dịch ma trận nồng độ X theo các
phương pháp phân tích đa biến: TLRC, CLS, MLRC.
52
6 3.4 Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ
tỷ đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp 53
7 3.5 Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi wavelet phổ
tỷ đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp. 54
8 3.6 Kết quả định lượng PA, IB, CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ tỷ đối và phân tích đa biến phổ hấp thụ
57
9 3.7 Kết quả định lượng PA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối
58
10 3.8 Kết quả định lượng IB trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối
59
11 3.9 Kết quả định lượng CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối 60
12 3.10 So sánh thống kê toán học về độ lặp và độ đúng của các phương pháp quang phổ với độ tin cậy 95%
61
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 9/86
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ
STT Hình Tên hình Trang
1 1.1 Phổ hấ p thụ và đạo hàm của d ải phổ tuân theo định luật
phân bố Gauss.
5
2 1.2 Phổ hấp thụ (a), phổ đạo hàm bậc 2 (b) và bậc 4 (c) (dải phổ nét chấm có cùng vị trí và cường độ nhưng độ rộnggấp đôi); Phổ hấp thụ của trans -stilbene trongcyclohexane (d) và phổ đạo hàm bậc 2 (e), bậc 4 (f)tương ứng.
6
3 1.3 Phổ đạo hàm đối bậc 1 của acid acetylsalicylic (ACA):(a1) 8 µg/ml; (b1) 12 µg/ml; (c1) 16 µg/ml; (d1) 20µg/ml; (e1) 24 µg/ml; và của acid ascorbic (ASCA) (a2)8 µg/ml; (b2) 12 µg/ml; (c2) 16 µg/ml; (d2) 20 µg/ml;(e2) 24 µg/ml (16 µg/ml paracetamol (PAR) là số chia)trong methanol và HCl 0,2M (1: 3) (∆λ = 8 nm)
9
4 1.4 Sự trùng lặp của phổ đạo hàm tỷ đối bậc 1 của: (a1) 16µg/ml acid acetylsalicylic nguyên chất và hỗn hợp 16µg/ml acid acetylsalicylic, 16 µg/ml acid ascorbic và 12
µg/ml paracetamol (28 µg/ml paracetamol + 28 µg/mlacid ascorbic làm số chia); (b1) 16 µg paracetamolnguyên chất và (b2) hỗn hợ p 16 µg/ml paracetamol, 16µg/ml acid acetylsalicylic và 16 µg/ml acid ascorbic (12µg/ml acid acetylsalicylic + 12 µg/ml acid ascorbic là sốchia); (c1) 12 µg/ml acid ascorbic nguyên chất và (c2)hỗn hợp 12 µg/ml acid ascorbic, 16 acid acetylsalicylicvà 12 µg/ml paracetamol (20 µg/ml acid acetyl salicylic+ 20 µg/ml paracetamol là số chia) trong methanol và
HCl 0,2M (1: 3)
10
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 10/86
5 1.5 Phổ hấp thụ của phức Zn2+ (nồng độ 0,1, 0,5, 1,0 và 1,5µg.ml-1) với 1-(2-pyridylazo)-2-naphthol (5.10-4 mol.l-1)tại pH 9,2 trong môi trường mixen (a) và phổ đạo hàm
bậc 1 của phổ tỷ đối thứ hai với ∆λ=1 nm (b)
12
6 1.6 Biến đổi Fourier 13
7 1.7 Biến đổi Fourier thời gian ngắn 14
8 1.8 Biến đổi wavelet 14
9 1.9 Mô tả các miền biến đổi của tín hiệu 15
10 1.10 Sóng sin và wavelet 15
11 1.11 Ba dạng hàm wavelet 16
12 1.12 Hàm ψ(t) của họ biến đổi symlets 17
13 1.13 Hàm ψ(t) của biến đổi Mexica Hat 17
14 1.14 Phổ đồ trước (A) và sau (B) khi được loại nhiễu bằngwavelet liên tục.
18
15 1.15 Phổ hấp thụ (A) và phổ được biến đổi wavelet (B) của
dãy dung dịch Trimethoprim (nét liền) 4 – 28 mg/L vàSulphamethoxazol (nét chấm) 2 – 26 mg/L.
19
16 3.1a Phổ hấp thụ của PA 32,5 mg/L, IB 20 mg/L,CA 2,5 mg/L, phổ cộng, phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Glotasic vớihàm lượng PA, IB, CA tương ứng
33
17 3.1b Phổ hấp thụ của PA 30 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/ L, phổ cộng, phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Bidi-Ipalvicvới hàm lượng PA, IB, CA tương ứng
34
18 3.2 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L, IB 12 – 32 mg/L, chế phẩm Bidi – Ipalvic vớisố chia CA 2 mg/L
35
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 11/86
19 3.3 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L, IB 12 – 32 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvicvới số chia CA 2 mg/L
36
20 3.4 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi -Ipalvic vớisố chia PA 32,5mg/L
37
21 3.5 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic vớisố chia PA 32,5 mg/L
38
22 3.6 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(IB 20 mg/L, PA 20 – 40 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5
mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp(IB 20 mg/L + CA 2 mg/L)
40
23 3.7 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 20 – 40 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp(IB 20 mg/L + CA 2 mg/L)
41
24 3.8 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(IB 12 – 32 mg/L, PA 30 mg/L, CA 2 mg/L), IB 20
mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp(PA 30 mg/L + CA 2 mg/L)
42
25 3.9 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(IB 12 -32 mg/L, PA 30 mg/L, CA 2mg/L), IB 20 mg/Lvà chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia là hỗn hợp (PA30 mg/L + CA 2 mg/L)
43
26 3.10 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 20 -40 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5
mg/L và chế phẩm Bidi - Ipalvic với số chia đầu là dungdịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ đốidung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L
44
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 12/86
27 3.11 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 20 -40 mg/L+ IB 20 mg/L+ CA 2 mg/L), PA 32,5mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia đầu làdung dịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ
tỷ đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L
45
28 3.12 Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp(PA 32 mg/L + IB 20 mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L), CA 2mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia đầu là dungdịch chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷđối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L
47
29 3.13 Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp
(PA 32,5 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), CA 2 mg/L
và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia đầu là dung dịch
chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ đối
dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L
48
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 13/86
1
ĐẶ T V ẤN ĐỀ
Phối hợp thuốc là một xu hướng trong điều trị hiện nay, với mục đích nâng
cao hiệu quả cũng như giảm thiểu các tác dụng không mong muốn.
Paracetamol là thuốc giảm đau, hạ sốt không cần kê đơn được sử dụng khá phổ biến, nhưng ít có tác dụng chống viêm. Để khắc phục nhược điểm này,
paracetamol thường được kết hợp với các thuốc chống viêm không steroid
(NSAIDs) như i buprofen. Cafein là một xanthin alkaloid có nhiều trong các hạt cà
phê, hạt cola, hạt cacao hay chè. Cafein có tác dụng kích thích thần kinh trung
ương làm giảm cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ. Ngoài ra, cafein còn có tác dụng gây
co mạch, làm giảm cường độ cũng như thời gian đau. Do vậy , dùng kết hợp caf ein
không những tăng tác dụng giảm đau của paracetamol lên nhiều lần mà còn giúp
cho bệnh nhân tỉnh táo hơn.
Hiện nay, trên thị trường Việt Nam đã có nhiều chế phẩm có chứa hỗn hợp ba
thành phần paracetamol, ibuprofen và cafein như Glotasic (Công ty cổ phần dược
phẩm Glomed), Bidi – Ipalvic (Công ty CPDP Bidiphar 1), Ibu – Acetalvic (Công
ty CPDP T.Ư Vidipha). Để định lượng đồng thời các hoạt chất trong các chế phẩm
này, sắc ký lỏng hiệu năng cao (HPLC) thường được sử dụng. Với mong muốn đề
xuất một phương pháp định lượng mới dựa trên sự kết hợp của quang phổ UV và
các thuật toán hiện đại trong lĩnh vực xử lý tín hiệu số, đề tài: "Định lượng đồng
thời Paracetamol, Ibuprofen và Cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm,
wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến" được tiến hành với mục tiêu:
- Xây dựng phép định lượng đồng thời các hoạt chất trong hỗn hợp ba thành
phần paracetamol, ibuprofen và cafein bằng phép biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 14/86
2
- Ứng dụng phép định lượng này để xác định hàm lượng của paracetamol,
ibuprofen và cafein trong một số chế phẩm đang lưu hành trên thị trường
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 15/86
3
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN
1.1. PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ HẤP THỤ TỬ NGOẠI – KHẢ KIẾN(UV – Vis).
1.1.1. Định luật Lambert – Beer.
Khi cho bức xạ đơn sắc đi qua một môi trường có chứa chất hấp thụ quang
thì độ hấp thụ của bức xạ tỷ lệ với nồng độ của chất hấp thụ và chiều dày của môi
trường hấp thụ (dung dịch hấp thụ). Mối quan hệ này tuân theo định luật Lambert –
Beer và được biểu diễn bằng phương trình:
A (D, E) = lgT
1 = lg
I
I 0 = K.C.l )1.1(
A: độ hấp thụ (hay còn gọi là mật độ quang D, hoặc độ tắt E)
T: độ truyền qua (hay còn gọi là độ thấu quang), đặc trưng cho độ trong suốt
(về mặt quang học) của dung dịch.
Trong đó:
T =0
I
I x 100 (%) )2.1(
I0: Cường độ ánh sáng đơn sắc tới dung dịch.
I: Cường độ ánh sáng đơn sắc sau khi đã qua dung dịch.
K: Hệ số hấp thụ, phụ thuộc vào bản chất, môi trường, bước sóng ánh sáng đơn sắc
và đặc trưng cho bản chất chất tan trong dung dịch.
l: Bề dày lớp dung dịch.
C: Nồng độ chất tan trong dung dịch.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 16/86
4
Điều kiện áp dụng định luật Lambert – Beer:
- Chùm tia sáng phải đơn sắc.
- Dung dịch phải nằm trong khoảng nồng độ thích hợp.
- Dung dịch phải trong suốt.
- Chất thử phải bền trong dung dịch và bền dưới tác dụng của tia UV – Vis.
1.1.2. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi đạo
hàm phổ tỷ đối
Cơ sở của phương pháp phổ đạo hàm:
Theo định luật Lambert – Beer ta có:
Độ hấp thụ: l C K A .. (1.3)
Có thể lấy đạo hàm bậc 1, bậc 2 hoặc bậc cao hơn của độ hấp thụ A đối với
bước sóng λ. Ta được:
l C d
dK
d
dA
(1.4)
l C d K d
d Ad
2
2
2
2
(1.5)
Vì độ dày l của lớp dung dịch luôn không đổi và tại một bước sóng nhất định
đạo hàm của K là một hằng số, nên giá trị đạo hàm của A chỉ còn phụ thuộc tuyến
tính với nồng độ C của dung dịch.
Phổ đạo hàm của hỗn hợp nhiều chất:
Phổ đạo hàm của hỗn hợp nhiều chất có tính chất cộng tính:
nhh A A A A ...21
(1.6)
d
dA
d
dA
d
dA
d
dAnhh
...21
(1.7)
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 17/86
5
2
2
2
2
2
2
1
2
2
2
... d
Ad
d
Ad
d
Ad
d
Ad nhh
(1.8)
Trong đó: 1, 2,.., n là chất 1, chất 2,…, chất n.
Hình 1.1. Phổ hấ p thụ và đạo hàm của d ải phổ tuân theo định luật phân bố Gauss
Hình 1.1 biểu diễn phổ hấp thụ và các phổ đạo hàm tương ứng của một dải phổ tuân theo định luật phân bố Gauss. Theo tính chất của đạo hàm, ta có thể nhận
thấy:
- Các cực trị ở đạo hàm bậc n sẽ có giá trị 0 tại đạo hàm bậc n + 1 còn các
điểm uốn ở đạo hàm bậc n lại trở thành cực trị ở đạo hàm bậc kế tiếp. Do đó, xuất
phát từ 1 peak ban đầu sau n lần đạo hàm sẽ cho n cực trị mới được gọi là cực trị ảo
(virtual extrema) hay các vệ tinh (satellites).
- Sự xuất hiện của các cực trị ảo này sẽ làm tăng khả năng phân tích phổ hấp
thụ ban đầu. Hình 1.2 minh họa cho sự chuyển dạng từ phổ UV – Vis sang phổ đạo
hàm cho thấy thông tin thu được trên phổ đạo hàm nhiều hơn phổ hấp thụ ban đầu
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 18/86
6
(số cực trị tăng khi số bậc đạo hàm tăng) có thể ứng dụng được trong phân tích
định tính [9].
Hình 1.2. Phổ hấ p thụ (a), phổ đạo hàm bậc 1 (b), phổ đạo hàm bậc 4 (c) (d ải phổ
của 2 chấ t có cùng vị trí và cùng độ cao nhưng có độ r ộng g ấp đôi); phổ hấ p thụ
của trans – stillben trong cyclohexan (d) và phổ đạo hàm bậc 2 (e), bậc 4 (f) tương
ứ ng [43]
Hiện nay, quang phổ đạo hàm được dùng để định lượng các chất thông qua
phép lấy đạo hàm bằng kỹ thuật điện tử (analog differentiation) và kỹ thuật số
(digital diffenrentiation) vì chúng có khả năng tạo ra các phổ đạo hàm bậc cao (n >
2). Để sử dụng thuật toán trong phép lấy đạo hàm, phổ hấp thụ phải được số hóa
với khoảng chênh lệch về bước sóng ∆. Độ lớn của ∆ được lựa chọn tùy theo độ
rộng của dải phổ được khảo sát và độ rộng khe sáng của máy quang phổ sử dụng
[17]. Trong số các thuật toán lấy đạo hàm, hàm đa biến Savitzky – Golay được sử
dụng phổ biến nhất để tạo ra tín hiệu đạo hàm của phổ hấp thụ và các đườ ng congthu được từ các nguồn tín hiệu khác nhau [18]. Nguyên tắc của thuật toán này là
miêu tả một cửa số phổ có chứa 2n + 1 bước sóng trên toàn phổ hấp thụ bằng một
hàm đa thức bậc m có dạng như sau:
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 19/86
7
0 ⋯ (1.9)
Với n và m là các thông số tùy chọn. Bậc của đa thức có thể là hai – ba hoặc
bốn – năm tùy theo hình dạng của đường cong.
Với các hệ số 0, , ..., thu được, các đạo hàm tại bước sóng 0 (bướcsóng trung tâm của cửa số phổ) được tính như sau: |=0 2 ⋯ −
(1.10)
=0 2 ⋯ 1 − 2 (1.11)
33 =0 63 ⋯ 1 2−3 63 (1.12)
Sau khi giá trị đạo hàm tại điểm 0 được xác định, cửa sổ phổ này được dịch
chuyển thêm một bước sóng về phía tay phải để tạo nên một cửa sổ mới. Qui trình
được tiếp diễn cho đến khi cửa sổ phổ chứa điểm cuối cùng của toàn dải phổ khảo
sát. Sử dụng phương pháp này có thể thu được phổ đạo hàm từ bậc một tới bậc năm
tùy theo bậc của hàm đa thức [49].
Một nhược điểm điển hình của phổ đạo hàm là tỉ số tín hiệu – nhiễu giảm đi
đáng kể với phổ đạo hàm bậc cao. Để khắc phục nhược điểm này, các máy quang
phổ luôn được bố trí thiết bị lọc nhiễu tương tự (analog filtering) hoặc kỹ thuật số
(digital filtering). Thuật toán Savitzky – Golay cũng được áp dụng để làm trơn phổ
đạo hàm khi coi điểm trung tâm của đoạn đường cong được xây dựng theo hàm đa
thức là điểm mới được làm trơn.
Giá trị của điểm yk bất kỳ trên đường cong được làm trơn thành (yk )s bằng phương pháp Savitzky – Golay có thể biểu diễn bằng phương trình sau:
∑ +=−∑ =− (1.13)
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 20/86
8
Trong đó: Ai là trọng số (weighting coefficient) hay số nguyên tích chập
(convolution integer).
Độ rộng của dải phổ được làm trơn (N) sẽ trải dài từ giá trị của bước sóng
k – n đi qua k tới k + n. Theo lý thuyết N có thể thay đổi từ 5 đến 25 (các số lẻ). Nếu N càng lớn hiệu quả của phép làm trơn sẽ càng tăng (nhiễu giảm đi nhiều) tuy
nhiên hình dạng của phổ sẽ bị biến dạng. Đáng chú ý, tỉ số tín hiệu – nhiễu được
cải thiện không chỉ phụ thuộc vào bậc của đa thức, N mà còn phụ thuộc vào số lần
làm trơn phổ.
1.1.2.1.Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không (Zero-crossing ratio spectra
derivative spectrophotometry)
Xét dung dịch có ba thành phần S1, S2, và S3 có tính chất cộng tính ánh sáng.
Khi đó: 33 (1.14)
Chia phổ hấp thụ của dung dịch cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn một
trong ba chất, giả sử là S1:
0, 330, 0, 0, 3 30,
(1.15)
Đạo hàm phổ tỷ đối, ta được: 0,
0, 0, 3
30, 0,
3 30, (1.16)
Việc lựa chọn bước sóng để định lượng là bước sóng mà phổ tỷ đối của chất
S2 với dung dịch chuẩn S1 có đạo hàm bằng 0 còn đạo hàm của phổ tỷ đối của S3
với dung dịch chuẩn S1 khác 0 (hình 1.3).
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 21/86
9
Hình 1.1. Phổ đạo hàm t ỷ đố i bậc 1 của acid acetylsalicylic (ACA): (a1 ) 8 µg/ml;
(b1 ) 12 µg/ml; (c1 ) 16 µg/ml; (d 1 ) 20 µg/ml; (e1 ) 24 µg/ml; và của acid ascorbic(ASCA) (a2 ) 8 µg/ml; (b2 ) 12 µg/ml; (c2 ) 16 µg/ml; (d 2 ) 20 µg/ml; (e2 ) 24 µg/ml (16
µg/ml paracetamol (PAR) là số chia) trong methanol và HCl 0,2M (1: 3) (∆λ = 8
nm) [35].
1.1.2.2.Đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép (Double divisor ratio spectra derivative
spectrophotometry)
Trong phương pháp này dung dịch chuẩn S1 được thay bằng dung dịch chuẩn
của hai thành phần S1 và S2 có nồng độ lần lượt là và : , +,+, ,+, (1.17)
Tại một vùng bước sóng hoặc một số bước sóng nhất định, số hạng thứ nhất
trong phương trình (1.17) không đổi, do đó khi lấy đạo hàm:
, ,+,(1.18)
Khi , phương trình (1.18) trở thành:
,
+ . (1.19)
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 22/86
10
Phương trình (1.19) cho thấy tín hiệu phổ đạo hàm tỷ đối không phụ thuộc
vào nồng độ của S1 và S2 trong mẫu thử. Các bước sóng mà tại đó tín hiệu phổ đạo
hàm cực đại hay cực tiểu thường được lựa chọn để định lượng thành phần S3 (Hình
1.4).
Hình1.2. S ự trùng l ặ p của phổ đạo hàm t ỷ đố i bậc 1 của: (a1 ) 16 µg/ml acid
acetylsalicylic nguyên chấ t và hỗ n hợ p 16 µg/ml acid acetylsalicylic, 16 µg/ml acid
ascorbic và 12 µg/ml paracetamol (28 µg/ml paracetamol + 28 µg/ml acid
ascorbic làm số chia); (b1 ) 16 µg paracetamol nguyên chấ t và (b2 ) hỗ n hợ p 16
µg/ml paracetamol, 16 µg/ml acid acetylsalicylic và 16 µg/ml acid ascorbic (12
µg/ml acid acetylsalicylic + 12 µg/ml acid ascorbic là số chia); (c1 ) 12 µg/ml acid
ascorbic nguyên chấ t và (c2 ) hỗ n hợ p 12 µg/ml acid ascorbic, 16 acid
acetylsalicylic và 12 µg/ml paracetamol (20 µg/ml acid acetyl salicylic + 20 µg/ml
paracetamol là số chia) trong methanol và HCl 0,2M (1: 3) [35].
1.1.2.3.Đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp (Successive ratio spectra derivative
spectrophotometry)
Độ hấp thụ của dung dịch ba thành phần S1, S2, S3: 33 (1.20)
Chia cả hai vế của phương trình (1.20) cho phổ hấp thụ của một dung dịch
chuẩn của S3:
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 23/86
11
0, 30, 30, (1.21)
Khi lấy đạo hàm bậc 1 theo bước sóng, phương trình (1.21) trở thành:
0, 30, 30, (1.22)
Lặp lại phép chia và lấy đạo hàm ở trên nhưng thay số chia bằng
(tương ứng với phổ đạo hàm tỷ đối bậc 1 của dung dịch chuẩn gồm
hai chất S2 và S3), kết quả cuối cùng thu được:
0, (
30,) 3 0,
(1.23)
Trong phương trình (1.23), đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp tỷ lệ với
nồng độ của S1, không phụ thuộc vào nồng độ của hai chất còn lại. Do đó, phương
pháp này có thể định lượ ng S1 trong hỗn hợp 3 thành phần (hình 1.5)
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 24/86
12
Hình 1.3. Phổ hấ p thụ của phứ c Zn2+ (nồng độ 0,1, 0,5, 1,0 và 1,5 µg.ml -1 ) vớ i 1-
(2-pyridylazo)-2-naphthol (5.10-4 mol.l -1 ) t ại pH 9,2 trong môi trườ ng mixen (a) và
phổ đạo hàm bậc 1 của phổ t ỷ đố i thứ hai với ∆λ=1 nm (b) theo phương trình
(1.23) [16].
1.1.3. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp biến đổi
wavelet phổ tỷ đối
1.1.3.1. Nguyên lý wavelet
Trong xử lý tín hiệu, phép biến đổi Fourier là một công cụ toán học quan trọng
vì nó là cầu nối cho việc biểu diễn tín hiệu giữa miền không gian và miền tần số,
việc biểu diễn tín hiệu trong miền tần số đôi khi có lợi hơn là việc biểu diễn trong
miền không gian (hình 1.6).
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 25/86
13
Hình 1.6. Biến đổi Fourier
Biến đổi Fourier của tín hiệu x(t) và biến đổi ngược của nó, X(f), được xác
định bới biểu thức sau:
(1.24)
Mặc dù có nhiều hiệu quả trong trong phân tích các tín hiệu tuần hoàn và các
phép chập tín hiệu, phép biến đổi Fourier còn có hạn chế do thông tin về thời gian
đã bị biến mất khi biến đổi sang miền tần số. Với nhiều tín hiệu có chứa các thông
số động (ví dụ: trôi, nghiêng, biến đổi đột ngột, khởi đầu và kết thúc của các sựkiện), phân tích Fourier không thích hợp để phát hiện chúng.
Để khắc phục khuyết điểm này, Gabor, D. (1946) đã áp dụng phép biến đổi
Fourier cửa sổ (WFT, Windowed Fourier Transform) hay còn được gọi là phép
biến đổi Fourier thời gian ngắn (STFT. Short Time Fourier Transform) cho từng
đoạn nhỏ của tín hiệu (cửa sổ) [38]. Ý tưởng này là sự cục bộ của biến đổi Fourier,
sử dụng hàm cửa số xấp xỉ trung tâm nơi định vị. Tín hiệu nguyên thủy được phânthành từng đoạn bằng cách nhân với một hàm cửa số, sau đó thực hiện biến đổi
Fourier (hình 1.7). Nhược điểm chính của phép biến đổi này là khi kích thước cửa
sổ được chọn thì tất cả các tần số được phân tích với cùng độ phân giải thời gian và
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 26/86
14
tần số. Do vậy, khi phân tích tín hiệu nhiều thành phần tần số hoặc thời gian, phép
biến đổi này chỉ cho độ phân giải tương đối về tần số tốt với các tín hiệu có thời
gian tồn tại ngắn. Nói một cách khác, phép biến đổi này bị khống chế bởi nguyên lý
bất định Heisengber (không thể xác định chính xác cùng một lúc cả vị trí lẫn vậntốc của một hạt) cho các thành phần tần số cao và tần số thấp trong tín hiệu [39].
Hình 1.7. Biến đổi Fourier thời gian ngắn
Khi phân tích tín hiệu nhiều thành phần tần số hoặc thời gian, phép biến đổi
FWT chỉ cho độ phân giải tương đối về tần số tốt với các tín hiệu có thời gian tồn
tại ngắn, để đáp ứng được yêu cầu độ phân giải ổn định với các tín hiệu có nhiều
thành phần thời gian và tần số, phép dời đơn giản trong phép biến đổi trên đã được
thay thế bằng phép dời và đổi thang độ. Điều này dẫn đến sự ra đời của phép biến
đổi wavelets (hình 1.8) [41].
Hình 1.8. Biến đổi wavelet
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 27/86
15
Phân tích wavelet cho phép sử dụng các khoảng thời gian dài khi cần thông tin
tần số thấp chính xác hơn, và miền ngắn hơn đối với thông tin tần số cao.Vậy phân
tích wavelet không dùng một miền thời gian – tần số, mà là miền thời gian – tỷ lệ
(hình 1.9).
Hình 1.9. Mô tả các miền biến đổi của tín hiệu
1.1.3.2. Định nghĩa wavelet
Wavelet là dạng các sóng nhỏ có thời gian duy trì tới hạn với giá trị trung bình bằng 0. So với sóng sin thì sóng sin không có khoảng thời gian giới hạn – kéo dài
từ âm vô cùng đến dươ ng vô cùng. Trong khi sóng sin là tr ơn tru và có thể dự đoán,
wavelet lại bất thường và bất đối xứng (hình 1.10).
Hình 1.10. Sóng sin và wavelet
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 28/86
16
Phân tích wavelet là phép chia tách tín hiệu thành các phiên bản dịch vị và tỷ
lệ (co dãn) của một hàm đơn hay gọi là hàm mẹ wavelet. Vì vậy, tín hiệu với thay
đổi nhanh có thể phân tích tốt với một wavelet bất ổn định hơn là với một sóng sin
tr ơ n. Các đặc tính cục bộ sẽ được miêu tả tốt hơn với các wavelet. Phép biến đổiwavelet có tính linh động cao do có thể lựa chọn các hàm wavelet khác nhau trong
họ hàm wavelet (hình dạng của hàm wavelet phù hợp với tín hiệu cần phân tích) để
kết quả phân tích tốt nhất. Hiện nay, người ta đã xây dựng được khoảng vài chục
các họ hàm wavelet khác nhau nhằm áp dụng cho nhiều mục đích phân tích đa
dạng (ví dụ: hình 1.11) [41].
Hình 1.11. Ba dạng hàm wavelet
a) Wavelet Haar b) Wavelet Daubechies c) Wavelet Morlet
1.1.3.3. Biến đổi wavelet liên tục (Continuous Wavelet Transform – CWT)
Bằng cách lấy thang tỉ lệ (scaling) và dịch chuyển một hàm thời gian ψ(t) gọi
wavelet mẹhay wavelet cơ sở, ta được một họ wavelet:
(1.25)
Trong đó a là thông số thang tỉ lệ chỉ sự co giãn của wavelet, b là thông số
dịch chuyển chỉ vị trí thời gian của wavelet.
Dạng sóng tổng quát của các wavelet trong cùng họ được bảo toàn trong mọi
co giãn và tịnh tiến. Biến đổi wavelet liên tục (CWT) của một hàm thời gian (tín
hiệu) x(t) được định nghĩa như sau:
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 29/86
17
Trong đó * chỉ liên hiệp phức, chỉ tích nội. Biến đổi wavelet Wx(a,b) diễn
tả sự tươngquan giữa tín hiệu x(t) và wavelet , ( )
a b t .
Biến đổi thuận ở trên là phân tích, ngược lại là tổng hợp để phục hồi tín hiệu
thời gian. Hình 1.12 và 1.13 biểu diễn hàm ψ(t) của các họ biến đổi wavelet liên
tục: Symlets và Mexican Hat [32].
Hình 1.12. Hàm ψ(t) của họ biến đổi symlets
Hình 1.13. Hàm ψ(t) của biến đổi Mexican Hat
Trong lĩnh vực phân tích phổ, biến đổi wavelet đã chứng minh được khả năng
ưu việt trong phép loại nhiễu nền giúp cải thiện độ chính xác của phép định lượng
bằng quang phổ hơn 30% so với mô hình loại nhiễu bằng phổ đạo hàm bậc hai hoặc
tiền xử lý phổ bằng phép hiệu chỉnh thang chia nhân và cộng đơn thuần [41]. Sử
dụng phép biến đổi wavelet liên tục đã cải thiện đáng kể tỷ số tín hiệu – nhiễu đồng
thời không làm thay đổi vị trí và bề rộng của peak ban đầu (hình 1.14)
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 30/86
18
Hình 1.14. Phổ đồ trước (A) và sau (B) khi được loại nhiễu bằng
wavelet liên tục
Việc định lượng đồng thời hai thành phần chủ yếu được tiến hành bằng kỹ
thuật tìm giao điểm không của phổ được biến đổi (ví dụ: hình 1.15).
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 31/86
19
Hình 1.15. Phổ hấp thụ (A) và phổ được biến đổi wavelet (B) của dãy dung dịchTrimethoprim (nét liền) 4 – 28 mg/L và Sulphamethoxazol (nét chấm) 2 – 26 mg/L.
Mũi tên chỉ bước sóng định lượng [24].
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 32/86
20
1.1.4. Định lượng dung dịch nhiều thành phần bằng phương pháp phân tích
đa biến (Multivariate analysis)
Phương trình hồi quy tuyến tính của 2 yếu tố là nồng độ và độ hấp thụ trong
phép đo quang chất phân tích X ở bước sóng λi có thể biểu diễn bằng công thức: AXi = bXi CX + aXi (1.26)
Với AXi: độ hấp thụ của chất phân tích X ở bước sóng λi
CX: nồng độ của chất phân tích X (µg/ml)
bXi: độ dốc của đường hồi quy
aXi: hệ số chắn của đường hồi quy
Các hệ số chắn chỉ ra sự khác biệt giữa giá trị lý thuyết và tính toán.
1.1.4.1. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính (Tri – linear regression –
calibration – TLRC)
Các giá trị độ hấp thụ của một hỗn hợp của ba chất phân tích (X, Y, Z) được
xác định tại 3 bước sóng (λi= 1, 2 và 3), có thể được biểu diễn bằng 3 phương trình
sau:
(1.27)
Trong đó:
Amix1, Amix2, Amix3 là độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X, Y, Z
tại 3 bước sóng đã chọn.
bX1,2 và 3, bY1,2 và 3 bZ1,2 và 3 là độ dốc của đường hồi quy. aXYZ1, aXYZ2, aXYZ3 là tổng hệ số chắn của đường hồi quy ở 3 bước sóng
(aXYZ1 = aX1+ aY1 + aZ1, aXYZ2 = aX2 + aY2 + aZ2 và aXYZ3 = aX3 + aY3 + aZ3)
Phương trình (1.27) có thể được xây dựng thành ma trận như sau:
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 33/86
21
∗ (1.28)
Nếu ma trận hấp thụ Amix1,2 và 3, và ma trận hệ số chắn aXYZ1,2 và 3 là các ma
trận có cùng kích thước, thì hiệu số Amix – aXYZ là ma trận thu được bằng cách trừ
đi các số hạng của aXYZ từ các số hạng tương ứng của Amix. Do vậy phương trình
(1.28) có thể viết như sau:
∗ (1.29)
Hoặc đơn giản hơn:
3× 3×3 . 3× (1.30)
Ma trận b tương ứng với các giá trị độ dốc của đường hồi quy tuyến tính
được gọi là ma trận K:
(1.31)
Trong trường hợp này, để tính toán nồng độ của chất phân tích, X, Y và Z
trong hỗn hợp, ma trận (Amix – aXYZ)3 x 1 được nhân với giá trị nghịch đảo (K -1)3 x 3
của ma trận K 3 x 3 và có thể viết như sau: 3× −3×3 ∗ 3× (1.32)
Đây là cơ sở lý thuyết toán học của phương pháp TLRC để phân tích hỗn
hợp đa thành phần. Có thể nhận thấy, nồng độ của từng chất trong hỗn hợp ba
thành phần có thể xác định được bằng luật Cramer.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 34/86
22
1.1.4.2. Hệ đa phương trình hồi quy tuyến tính (Multi – linear regression
calibration – MLRC):
Độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X,Y,Z được xác định ở n bước sóng
(λi = 1, 2,…., n), có thể được biểu diễn bằng các phương trình sau:
…
… (1.33)
Với Amix1, Amix2 …. và Amix n là độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X,Y, Z tại n bước sóng đã chọn (từ λ1 đến λn), bX1, bX2…bXn, bY1, bY2….bYn,
bZ1, bZ2….bZn là độ dốc của n đường hồi quy, aXYZ1, aXYZ2, …..aXYZn, là tổng hệ số chắn
của đường hồi quy ở n bước sóng (aXYZ1 = aX1+ aY1 + aZ1,….)
Trong những điều kiện ma trận, đa phương trình (1.33) ở trên có thể biểu
diễn như sau:
[ …… ] [ …… ……
…… ] ∗ [ …… ] (1.34)
Hay đơn giản hơn:
[
…… ]
[
……
……
…… ]
∗
(1.35)
Dạng thu gọn: × ×3 ∗ 3× (1.36)
Như đã giải thích ở trên, ma trận giá trị độ dốc được gọi là ma trận K:
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 35/86
23
×3
[
……
……
…… ]
(1.37)
Các ma trận (Amix a)n x 1 và K n x 3 được nhân với nghịch đảo (K’)3 x n của
ma trận K n x3 và có thể viết như sau: ′3× × ′3××3 ∗ 3× (1.38)
Nồng độ của các hợp chất X, Y, Z trong hỗn hợp có thể được tính bằng công
thức sau:
3×
3×
×3
3×3−
∗ −
3×
×
×
(1.39)
Trong trường hợp này, mô hình MLRC dựa trên lý thuyết của đại số tuyến
tính, còn được gọi là toán ma trận.
1.1.4.3. Bình phương tối thiểu thông thường (Classical Least Squares - CLS):
Phương pháp này dựa trên việc sử dụng các giá trị độ hấp thụ ở các bước
sóng đã chọn để phân tích quang phổ định lượng hệ thống hỗn hợp nhiều thành
phần có chứa n hợp chất [23], [50]. Gọi A1
1 (1%, 1 cm) là giá trị độ hấp thụ riêng
của ba hợp chất, X, Y và Z, độ hấp thụ của hỗn hợp này được miêu tả bằng một hệ
phương trình với n ẩn số như sau:
A1 = α1CX + β1CY + γ1CZ
A2 = α2CX + β2CY + γ2CZ
………………… (1.40)
…………………
An = αnCX + βnCY + γnCZ
Với A1, A2 …. và An là độ hấp thụ của hỗn hợp 3 chất phân tích X, Y, Z, α 1,2
…n, β1,2 …n và γ1,2 …n biểu thị giá trị A11 tính toán cho X, Y và Z tương ứng ở λ1,2 …n ,
CX,CY và CZ là nồng độ của X, Y và Z.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 36/86
24
Sử dụng ký hiệu ma trận, hệ phương trình với ba ẩn số (1.37) có thể được
viết lại như dưới đây:
[
…… ] [
…… …… …… ] ∗ hoặc:
A = E*C (1.41)
Sử dụng các phương trình tính toán tương tự như đã được trình bày trong
mục 1.1.4.2 để xác định nồng độ của X, Y và Z trong hỗn hợp của chúng.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 37/86
25
1.2. TỔNG QUAN VỀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
1.2.1. Một số đặc điểm lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein
Bảng 1.1. Một số tính chất lý hóa của paracetamol, ibuprofen và cafein
PAR.ACETAMOL IBUPROFEN CAFEIN TLTK
Công
thức
C8H9 NO2 (M = 151,16) C13H18O2(M = 206,3) C8H10 N4O2 (M = 194,19) [3]
Tênkhoahọc
N-(4-hydroxyphenyl)
acetamide; p-hydroxyacetanilid
hay 4-hydroxyacetanilid.
Α-methyl-4-(2-
methylpropyl)benzene-acetic
acid
hay p-isobutyl hydratropic acid
3,7 – Dihydro – 1,3,7 –
trimethyl- 1H-purine-2,6-
dione
hay 1,3,7-trimethylxanthine;
[3]
Tínhchất
- Bột kết tinh trắng, không mùi,vị đắng nhẹ.
- Hơi tan trong nước, tan trong
methanol, và dung dịch kiềm.
- Bột kết tinh màu trắng haytinh thể không màu.
- Không tan trong nước, tan vô
hạn trong dicloromethan.
- Tinh thể trắng, mịn hay bộtkết tinh trắng
- Hơi tan trong nước, dễ tan
trong nước sôi, chloroform
[2,3]
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.Q
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSP
W.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
g góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 38/86
1.2.2. Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen và cafein
trong hỗn hợp ba thành phần.
Bảng 1.2. Một số phương pháp định lượng paracetamol, ibuprofen vàcafein trong hỗn hợp ba thành phần.
STT Phương
pháp
Thành phần Nguyên tắc TLTK
1
HPLC
Paracetamol,
cafein,
phenolbarbital
Pha động : Methanol : đệm Kali
dihydrophosphat (45:55), pH 4,5
Cột: C18150 x 4,6 mm, 5 µm
Detector: 216 nm
Tốc độ dòng: 1,0 ml/phút
Thể tích tiêm: 20 µl
[10]
2 Paracetamol,
riboflavin,
clorpheniramin
Pha động : Methanol : đệm
Phosphat (35:65), pH 4,5
Cột: C18 250 x 4,6 mm, 5 µm
Detector: 216 nm
Tốc độ dòng: 1,0 ml/phút
Thể tích tiêm: 20 µl
[4]
3 Paracetamol,
dextromethophan,
loratadin
Pha động : Acetonitril : đệm Kali
dihydrophosphat, pH 2,8
Cột: C18 150 x 4,6 mm, 5 µm
Detector: 216 nm
Tốc độ dòng: 1,4 ml/phút
Thể tích tiêm: 20 µl
[8]
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 39/86
4 Paracetamol,
Butalbital, cafein
Pha động: 800 mg KH2PO4 trong
1100 ml H2O, thêm MeOH vừa
đủ 2000 ml Cột: C18 250 x 4 mm, 5 µm
Detector: 216 nm
Tốc độ dòng: 2 ml/phút
Thể tích tiêm: 20 µl/phút
[53]
5 Quang
phổ
Paracetamol,
cafein,
propylphenazon
PĐH bậc 4 tại 263,2 nm (PAR),
230,0 nm (CAF), và 256,6 nm
(propylphenazon) trong H2SO4
0,1N.
Khoảng nồng độ tuyến tính:
Paracetamol : 5 – 25 mg/mL,
propylphenazon: 5 – 25 mg/mL,
cafein: 1,0 - 5,0 mg/mL.
[48]
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 40/86
CHƯƠNG 2
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. ĐỐI TƯỢNG - NGUYÊN LIỆU VÀ THIẾT BỊ 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
1) Viên nén Glotasic của công ty cổ phần dược phẩm GLOMED:
- SĐK: VD – 6230 – 08.
- Số lô: 1307006
2) Viên nang Bidi – ipalvic của công ty cổ phần dược phẩm BIDIPHAR 1:
- SĐK: VD – 16501 – 12.- Số lô: 0312
3) Viên nang Ibu – acetalvic của công ty cổ phần dược phẩm trung ương
VIDIPHA:
- SĐK: VD – 13515 – 10.
- Số lô: 900175
Ba biệt dược có công thức cho 1 viên như sau:
Glotasic Bidi - ipalvic Ibu – acetalvic
Paracetamol 325 mg 300 mg 300 mg
Ibuprofen 200 mg 200 mg 200 mg
Cafein 25 mg 20 mg 20 mg
2.1.2. Nguyên liệu và thiết bị
- Nguyên liệu:
+ Chất chuẩn:
Paracetamol (PA): hàm lượng: 99,5%.
Ibuprofen (IB): hàm lượng: 100,1%
Cafein (CA): hàm lượng: 99,9%
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 41/86
+ Dung môi: Nước cất 2 lần, đệm phosphat pH 7,2
- Thiết bị:
+ Máy quang phổ hai chùm tia UNICAM UV30 (ThermoSpectronic) đượckết nối với máy tính (chạy hệ điều hành Window XP) với phần mềm chuyên
dụng Vision 32. Chế độ đo: Start Lamda: 200 nm – Stop Lamda: 325 nm;
Data Mode: Absorbance; Band width: 1,5 nm; Scan Speed: Intelliscan
nm/min; Data Interval: Very High Res
+ Phần mềm Matlab 2009
+ Phần mềm Microsoft EXCEL với Add – in XLSTAT
+ Cuvet thạch anh bề dày 1 cm
+ Máy lọc chân không: “Vacuubrand GMBH + CO KG”
+ Máy đo pH “EUTECH INSTRUMENTS pH 510”
+ Máy lọc nước: “Maxima Ultra pure water (ELga)”
+ Máy siêu âm: “Ultrasonic LC 60H”
+ Cân phân tích “Sartorius”
+ Các dụng cụ khác: bình định mức (10; 25; 100 mL), pipet chính xác (1;
2; 4; 5; 10; 20 mL), pipet tự động 1000 L, cốc có mỏ, đũa thủy tinh, ống
đong, phễu lọc, giấy lọc băng xanh.
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.2.1. Xây dựng phương pháp định lượng đồng thời PA, IB và CA bằng
các phương pháp biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa
biến.
* Các phương pháp biến đổi phổ tỷ đối
- Chọn khoảng nồng độ có sự phụ thuộc tuyến tính với các giá trị đạo hàm,
wavelet phổ tỷ đối.
- Chọn bước sóng định lượng thích hợp.
- Kiểm tra độ lặp lại và độ đúng của phương pháp.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 42/86
* Phương pháp phân tích đa biến
- Chọn giá trị trung tâm của ma trận nồng độ X
- Chọn khoảng nồng độ để xây dựng ma trận nồng độ X - Chọn bước sóng định lượng thích hợp
- Kiểm tra độ lặp lại và độ đúng của phương pháp
2.2.2. Ứng dụng các phương pháp quang phổ, wavelet phổ tỷ đối và phân
tích đa biến định lượng đồng thời PA, IB và CA trong các chế phẩm
Tiến hành định lượng đồng thời PA, IB và CA trong cùng một mẫu bằng
các phương pháp biến đổi phổ tỷ đối và phân tích đa biến phổ hấp thụ.
2.2.3. Xử lý kết quả thực nghiệm
Sự phụ thuộc tuyến tính của nồng độ với các giá trị độ hấp thụ, đạo hàm
và wavelet được thiết lập bằng phương pháp bình phương tối thiểu với hệ số
xác định của đường chuẩn (R 2) 0,990. So sánh độ lặp của các phương pháp
bằng kiểm định Bartlett và so sánh các giá trị trung bình bằng phân tích
phương sai (ANOVA) với độ tin cậy 95%.
Giá trị trung bình:
Độ lệch chuẩn: SD =
Phương sai: S2 =
Độ lệch chuẩn tương đối: RSD = 100
X
S
)1(
)(1
2
n
X X
n
i
i
1
)(1
2
n
X X
n
i
i
n
X
X
n
i
i 1
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 43/86
CHƯƠNG 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. CHUẨN BỊ DUNG MÔI Dung dịch đệm phot phat pH 7,2 được pha theo Dược điển Việt Nam IV
như sau: Hòa trộn 250 mL dung dịch kali dihydrophotphat 0,2 M với 175 mL
dung dịch natri hydroxyd 0,2 M và thêm nước vừa đủ 1000 mL.
3.2. CHUẨN BỊ MẪU NGHIÊN CỨU
* Các dung dịch chuẩn một chất và hỗn hợp:
- Dung dịch chuẩn PA:
+ Cân chính xác khoảng 0,0500 g PA chuẩn, pha với dung dịch đệm
photphat pH 7,2 vừa đủ trong bình định mức 100 mL được dung dịch gốc PA
khoảng 500 mg/L.
+ Từ dung dịch gốc này, pha thành dãy chuẩn có nồng độ lần lượt là: 20;
24; 28; 32,5; 36; 40 mg/L.
- Dung dịch chuẩn IB:
+ Cân chính xác khoảng 0,0500 g IB chuẩn, pha với dung dịch đệm
photphat pH 7,2 vừa đủ trong bình định mức 100 mL được dung dịch gốc IB
khoảng 500 mg/L.
+ Từ dung dịch gốc này, pha thành dãy chuẩn có nồng độ lần lượt là: 12;
16; 20; 24; 28; 32 mg/L.
- Dung dịch chuẩn CA:
+ Cân chính xác khoảng 0,0200 g CA chuẩn, pha với dung dịch đệm
photphat pH 7,2 vừa đủ trong bình định mức 100 mL được dung dịch gốc CA
khoảng 200 mg/L.
+ Từ dung dịch gốc này, pha thành dãy chuẩn có nồng độ lần lượt là: 1;
1,5; 2; 2,5; 3; 3,5 mg/L.
- Dung dịch chuẩn hỗn hợp PA, IB và CA: Các dung dịch chuẩn hỗn hợp
được pha từ các dung dịch gốc của các chất đã nêu.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 44/86
* Các dung dịch thử:
Với mỗi chế phẩm: Cân 20 viên thuốc bằng cân phân tích, tính khối
lượng trung bình viên, nghiền mịn. Cân chính xác một lượng bột thuốc tươngứng với khoảng 325 (hoặc 300) mg PA, 200 mg IB và 25 (hoặc 20) mg CA,
cho vào bình định mức 100 mL, thêm khoảng 50 – 60 mL dung dịch đệm
photphat pH 7,2 sau đó lắc, siêu âm trong 15 phút và thêm dung dịch đệm
photphat pH 7,2 tới vạch định mức. Lọc, loại bỏ 20 – 30 mL dịch lọc đầu. Lấy
10 mL dịch lọc, cho vào bình định mức 100 mL, thêm dung dịch đệm
photphat pH 7,2 vừa đủ, được dung dịch có nồng độ khoảng PA 32,5 (hoặc
30) mg/L, IB 20 mg/L và CA 2,5 (hoặc 2) mg/L, lắc đều.
3.3. XÂY DỰNG CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐỊNH LƯỢNG
3.3.1 Xác định khoảng cộng tính ánh sáng.
Hình 3.1a và 3.1b biểu diễn phổ hấp thụ của các dung dịch chuẩn một
chất PA 32,5 (hoặc 30) mg/L, IB 20 mg/L và CA 2,5 (hoặc 2) mg/L, và phổ
hấp thụ của hỗn hợp chuẩn ba chất có nồng độ tương ứng PA 32,5 (hoặc 30)
mg/L + IB 20mg/L + CA 2 (hoặc 2,5) mg/L cho thấy PA, IB và CA có tính
cộng tính ánh sáng trong khoảng bước sóng 215 – 290 nm.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 45/86
Hình 3.1a. Phổ hấp thụ của PA 32,5 mg /L, IB 20 mg/L,CA 2,5 mg/ L, phổcộng, phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Glotasic với hàm lượng PA, IB, CA
tương ứng.
-1
0
1
2
3
4
5
6
200 220 240 260 280
Đ ộ h ấ p t h ụ
Bước sóng nm
Phổ hỗn hợp Phổ cộng
PA 32,5 IBU 20
CA 2,5 Glotasic
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 46/86
Hình 3.1b. Phổ hấp thụ của PA 30 mg /L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/ L, phổ cộng,
phổ hỗn hợp và phổ chế phẩm Bidi – Ipalvic với hàm lượng PA, IB, CA tương
ứng
3.3.2. Chọn bước sóng định lượng
3.3.2.1. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối
Thực hiện các phép biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại
điểm không, số chia kép và số chia liên tiếp để xác định bước sóng định lượng
PA, IB và CA trong hỗn hợp ba thành phần (bảng 3.4 và bảng 3.5).
a. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ t ỷ đố i giao nhau t ại điể m không
Định lượng PA
+ Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không
- Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L:
-1
0
1
2
3
4
5
6
200 220 240 260 280
Đ ộ h ấ p t h ụ
Bước sóng nm
Phổ hỗn hợp Phổ cộng
PA 30 IBU 20
CA 2 Bidi-Ipalvic
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 47/86
Lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA và IB có nồng độ thay đổi (PA 20
– 40 mg/L và IB 12 – 32 mg/L) chia cho phổ hấp thụ của CA 2 mg/L được
PTĐ. Bằng cách chia tương tự ta thu được PTĐ của các chế phẩm Glotasic,Bidi – Ipalvic và Ibu – Acetalvic.
+ Làm trơn các phổ tỷ đối trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of
coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất (Order: 3; No of coefficients:
125), làm trơn được ĐHPTĐ (hình 3.2).
Hình 3.2. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L,
IB 12 – 32 mg/L, chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia CA 2 mg/L.
Đạo hàm bậc nhất PTĐ của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L với số
chia CA 2 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 225,2 nm (Hình 3.2). Do đó,
có thể sử dụng bước sóng 225,2 nm để định lượng PA.
-300
0
300
210 220 230 240 250 260 270 280
Đ ạ o h à m
Bước sóng nm
PA 20 – 40 mg/L
IBU 12 – 32 mg/LBidi – Ipalvic
225,2 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 48/86
+) Wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không.
Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép biến
đổi wavelet (hàm haar, hệ số a = 256) được wavelet PTĐ của dãy PA (20 – 40mg/L) và IB (12 – 32 mg/L) với số chia là dung dịch chuẩn CA 2 mg/L.
Hình 3.3. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn PA 20 – 40 mg/L,
IB 12 – 32 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia CA 2 mg/L.
Trên phổ đồ này, tại bước sóng 224,8 nm wavelet PTĐ của dãy IB có giá
trị bằng 0 (hình 3.3). Tại bước sóng này giá trị wavelet PTĐ hỗn hợp ba thành phần chỉ còn phụ thuộc vào giá trị của PA, do vậy có thể định lượng PA tại
bước sóng này.
Định lượng IB và CA
+ Đạo hàm phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không
- Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L:
-400
0
400
197 237 277
H a a r
Bước sóng nm
PA 20 – 40 mg/LIB 12 – 32 mg/LBidi – Ipalvic
224.8 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 49/86
Lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn IB và CA có nồng độ thay đổi (IB
12 – 32 mg/L và CA 1 – 3,5 mg/L) chia cho phổ hấp thụ của PA 32,5 mg/L
được PTĐ. Bằng cách chia tương tự ta thu được PTĐ của các chế phẩmGlotasic, Bidi – Ipalvic và Ibu – Acetalvic.
+ Làm trơn các PTĐ trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of
coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất (Order: 3; No of coefficients:
125), làm trơn được ĐHPTĐ (hình 3.4).
Hình 3.4. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L,
CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi -Ipalvic với số chia PA 32,5mg/L.
Đạo hàm bậc nhất PTĐ của dãy dung dịch chuẩn CA 1 – 3,5 mg/L với số
chia PA 32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 212,8 nm. Do đó, có thể sử
dụng bước sóng 212,8 nm để định lượng IB.
-6
0
6
200 240 280
Đ ạ o h à m
Bước sóng nm
IBU 12 - 32 mg/LCA 1 - 3,5 mg/LBidi - Ipalvic
270,7 nm212,8 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 50/86
Đạo hàm bậc nhất PTĐ của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L với số
chia PA 32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 270,7 nm. Do đó, có thể sử
dụng bước sóng 270,7 nm để định lượng CA.+) Wavelet phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không
Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép biến
đổi wavelet (hàm haar, hệ số a = 256) được wavelet PTĐ của dãy IB (12 – 32
mg/L) và CA (1 – 3,5 mg/L) với số chia là dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L.
Hình 3.5. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L,
CA 1 – 3,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số chia PA 32,5 mg/L.
Wavelet PTĐ của dãy dung dịch chuẩn CA 1 – 3,5 mg/L với số chia PA
32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 209,3 nm. Do đó, có thể sử dụng
bước sóng 209,3 nm để định lượng IB.
-8
0
8
197 222 247 272
h a a r
Bước sóng nm
IBU 12-32 mg/LCA 1 -3,5 mg/LBidi-Ipalvic
209,3 nm
270,5 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 51/86
Wavelet PTĐ của dãy dung dịch chuẩn IB 12 – 32 mg/L với số chia PA
32,5 mg/L có giá trị bằng 0 tại bước sóng 270,5 nm. Do đó, có thể sử dụng
bước sóng 270,5 nm để định lượng CA. b. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia kép
Định lượng PA:
+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép
Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (IB 20 mg/L + CA
2 mg/L):
+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 – 40 mg/L +
IB 20 mg/L + CA 2 mg/L), dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và chế phẩm chia
cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (IB 20 mg/L + CA 2 mg/L)
được PTĐ.
+ Làm trơn các PTĐ trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of
coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất (Order: 3; No of coefficients:
125) được ĐHPTĐ (hình 3.6).
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 52/86
Hình 3.6 . Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( IB 20
mg/L, PA 20 – 40 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi –
Ipalvic với số chia là hỗn hợp ( IB 20 mg/L + CA 2 mg/L).
Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L với phổ đạo
hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L + CA
2 mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 220 – 270 nm. Qua
khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 238,8 nm (cho tín hiệu
lớn nhất, ít sai số nhất). +) Wavelet phổ tỷ đối số chia kép
Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép biến
đổi wavelet (hàm haar, hệ số a = 256) được wavelet PTĐ của dung dịch chuẩn
PA 32,5 mg/L và của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L
+ CA 2 mg/L) với số chia IB 20 mg/L + CA 2 mg/L, xác định được vùng
chồng phổ trong khoảng 220 – 280 nm.
-200
100
400
220 230 240 250 260 270
Đ ạ o h à m
Bước sóng nm
PA 20 - 40 mg + IB 20 mg/L+ CA 2 mg/LPA 32,5 mg/LBidi - Ipalvic
238,8nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 53/86
Hình 3.7 . Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( PA 20 – 40
mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với
số chia là hỗn hợp ( IB 20 mg/L + CA 2 mg/L).
Qua khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 256,8 nm
Định lượng IB:
+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia kép
Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L+ CA
2 mg/L):+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (IB 12 – 32 mg/L +
PA 30 mg/L + CA 2 mg/L), dung dịch chuẩn IB 20 mg/L và chế phẩm chia
cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L + CA 2 mg/L)
được PTĐ.
-300
0
300
220 240 260 280
h a a r
Bước sóng nm
PA 20 - 40 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/L
PA 32,5 mg/L Bidi-Ipalvic
256.8 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 54/86
+ Làm trơn các PTĐ trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of
coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất (Order: 3; No of coefficients:
125) được ĐHPTĐ (hình 3.5).+ Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn IB 20 mg/L với phổ đạo
hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2
mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 234 – 240 nm.
Hình 3.8. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( IB 12 – 32
mg/L, PA 30 mg/L, CA 2 mg/L), IB 20 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với sốchia là hỗn hợp ( PA 30 mg/L + CA 2 mg/L).
Qua khảo sát, để định lượng IB được lựa chọn tại bước sóng 236 nm.
+) Wavelet phổ tỷ đối số chia kép
Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép biến
đổi wavelet (hàm mexh, hệ số a = 256). Chồng phổ wavelet PTĐ của dung
dịch chuẩn IB 20 mg/L và của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 30 mg/L + IB 20
-3
3
234 235 236 237 238 239 240
Đ ạ o h à m
Bước sóng nm
IBU 12 -32 mg/L + PA 30 mg/L + CA 2 mg/LIBU 20 mg/LBidi - Ipalvic
236 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 55/86
mg/L + CA 2 mg/L) với số chia PA 30 mg/L + CA 2 mg/L, xác định được
vùng chồng phổ trong khoảng 197 – 230 nm.
Hình 3.9.Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp ( IB 12 -32
mg/L, PA 30 mg/L, CA 2mg/L), IB 20 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số
chia là hỗn hợp ( PA 30 mg/L + CA 2 mg/L).
Qua khảo sát, định lượng IB được lựa chọn tại bước sóng 218,5nm
c. Phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp.
Định lượng PA:
+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp
Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L, và số chia tiếp
theo là phổ tỷ đối của dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L.
+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 – 40 mg/L +
IB 20 mg/L + CA 2 mg/L), dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và chế phẩm chia
cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L được PTĐ (dãy X)
-5
5
15
25
195 205 215 225 235 245
m e x h
Bước sóng (nm)
IBU 12 - 32 mg/L +PA 32 mg/L + CA 2 mg/LIBU 20 mg/LBidi-Ipalvic
218,5 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 56/86
Song song tiến hành với việc lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn IB 20
mg/L chia cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L (dãy Y)
+ Làm trơn các phổ tỷ đối trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No ofcoefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất (Order: 3; No of coefficients:
125) được phổ đạo hàm tỷ đối tương ứng với hai dãy phổ X và Y.
+ Tiếp tục lấy dãy X chia cho Y, làm trơn bằng chức năng smooth (Order:
3; No of coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất, làm trơn được phổ
đạo hàm tỷ đối số chia liên tiếp.
+ Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L với phổ
đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L +
CA 2 mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 270 – 300 nm.
Hình 3.10. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 -
40 mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi - Ipalvic
với số chia đầu là dung dịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ
đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L.
-100
0
100
270 290
Đ ạ o h à m
Bước sóng nm
PA 20 - 40 mg/L + IBU 20 mg/L + CA 2 mg/LPA 32,5 mg/LBidi - Ipalvic
279,8 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 57/86
Qua khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 279,8nm.
+) Wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp
Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép biếnđổi wavelet (hàm Sym 6, hệ số a = 256). Chồng phổ wavelet tỷ đối số chia
liên tiếp của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L với phổ wavelet tỷ đối số chia
liên tiếp của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2
mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 200 – 320 nm.
Hình 3.11. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 20 -
40 mg/L+ IB 20 mg/L+ CA 2 mg/L), PA 32,5 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic
với số chia đầu là dung dịch chuẩn CA 2 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ
đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho CA 2 mg/L.
Qua khảo sát, định lượng PA được lựa chọn tại bước sóng 251,1 nm.
-2500
0
2500
240 255 270
s y m 6
Bước sóng nm
PA 20-40 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/LPA 32 mg/LBidi - Ipalvic
251,1 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 58/86
Định lượng CA:
+) Đạo hàm phổ tỷ đối số chia liên tiếp
Với số chia là phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L, và số chiatiếp theo là phổ tỷ đối của dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5
mg/L.
+ Lấy phổ hấp thụ của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32 mg/L + IB
20 mg/L + CA 1 – 3,5 mg/L), dung dịch chuẩn CA 2 mg/L và chế phẩm chia
cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L được PTĐ (dãy X)
Song song tiến hành với việc lấy phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn IB 20
mg/L chia cho phổ hấp thụ của dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L (dãy Y)
+ Làm trơn các phổ tỷ đối trên bằng chức năng smooth (Order: 3; No of
coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất(Order: 3; No of coefficients:
125) được phổ đạo hàm tỷ đối tương ứng với hai dãy phổ X và Y.
+ Tiếp tục lấy dãy X chia cho Y, làm trơn bằng chức năng smooth (Order:
3; No of coefficients: 125), sau đó lấy đạo hàm bậc nhất, làm trơn được phổ
đạo hàm tỷ đối số chia liên tiếp.
+ Chồng phổ đạo hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn CA 2 mg/L với phổ đạo
hàm tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2
mg/L), xác định được vùng chồng phổ trong khoảng 280 – 288 nm.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 59/86
Hình 3.12. Đạo hàm phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32
mg/L + IB 20 mg/L, CA 1 – 3,5 mg/L), CA 2 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic
với số chia đầu là dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ
tỷ đối dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L.
Qua khảo sát, định lượng CA được lựa chọn tại bước sóng 285.6 nm.+) Wavelet phổ tỷ đối số chia liên tiếp
Bằng cách biến đổi tương tự, thay phép biến đổi đạo hàm bằng phép
biến đổi wavelet (hàm Coif, hệ số a = 256). Chồng phổ wavelet tỷ đối của
dung dịch chuẩn CA 2 mg/L với phổ wavelet tỷ đối của dung dịch chuẩn hỗn
hợp (PA 30 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/L), xác định được vùng chồng
phổ trong khoảng 250 – 290 nm.
-3
280 282 284 286 288
Đ ạ o h à m
Bước sóng nm
PA 32 mg/L + IBU 20 mg/L + CA 1 - 3,5 mg/L
CA 2 mg/LBidi - Ipalvic
285,6 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 60/86
Hình 3.13. Wavelet phổ tỷ đối của dãy dung dịch chuẩn hỗn hợp (PA 32,5
mg/L, IB 20 mg/L, CA 2 mg/L), CA 2 mg/L và chế phẩm Bidi – Ipalvic với số
chia đầu là dung dịch chuẩn PA 32,5 mg/L và số chia tiếp theo là phổ tỷ đối
dung dịch chuẩn IB 20 mg/L chia cho PA 32,5 mg/L
Qua khảo sát, định lượng CA được lựa chọn tại bước sóng 278,8 nm.
3.3.2.2. Phương pháp phân tích đa biến
a. Hệ ba phương trình hồi quy tuyến tính (TLRC)
3 bước sóng định lượng được lựa chọn lần lượt là 215 nm; 222,3 nm và
236,5 nm. Xây dựng phương trình tuyến tính, biểu diễn mối quan hệ của nồng
độ và độ hấp thụ của ba chất tại mỗi bước sóng (bảng 3.1).
-200
0
200
240 270 300
c o i f
Bước sóng nm
IBU 20 mg/L +PA 32 mg/L + CA 1- 3,5 mg/L
CA 2 mg/LBidi - Ipalvic
278,8 nm
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 61/86
Bảng 3.1. Phương trình hồi quy tuyến tính của PA, IB và CA tại ba bước
sóng định lượng
Bước sóng Phương trình hồi quy tuyến tính PA IB CA
215 nmy = 0.0308x + 0.0146
R 2 = 0.9997y = 0.0314x + 0.0696
R 2 = 0.9989y = 0.0747x + 0.0002
R 2 = 0.9982
222.3 nmy = 0.0357x + 0.0259
R 2 = 0.9996y = 0.0325x + 0.1243
R 2 = 0.9967y = 0.0381x - 0.0006
R 2 = 0.991
236.5 nmy = 0.05x + 0.1766
R 2
= 0.9984
y = 0.0049x + 0.0108
R 2
= 0.9949
y = 0.0223x - 0.0018
R 2
= 0.9921Sử dụng thuật toán Cramer để tính toán hàm lượng các chất trong hỗn
hợp (bảng 3.3). Với a1, a2, a3; b1, b2, b3 và c1, c2, c3 lần lượt là hệ số góc của
PA, IB, CA trong phương trình hồi quy tuyến tính biễu diễn sự phụ thuộc của
nồng đồ và hàm lượng tại các bước sóng 215nm; 222,3 nm và 236,5 nm và
Amix chính là giá trị độ hấp thụ của hỗn hợp ba chất tại từng bước sóng định
lượng.
b. Bình phương tối thiểu thông thường ( CLS) vàhệ đa phương trình
hồi quy tuyến tính ( MLRC)
Đo quang lần lượt 21 dung dịch trong ma trận nồng độ X có hỗn hợp
PA 28 mg/L + IB 20 mg/L + CA 2 mg/L là giá trị trung tâm của ma trận
(bảng 3.2).
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 62/86
Bảng 3.2. Ma trận nồng độ X
Nồng độ PA(mg/L)
Nồng độ IB(mg/L)
Nồng độ CA(mg/L)
Dung dịch 1 20 24 2
Dung dịch 2 20 20 2,5
Dung dịch 3 20 16 3
Dung dịch 4 20 16 2,5
Dung dịch 5 20 12 3,5
Dung dịch 6 20 28 1,5
Dung dịch 7 24 28 7
Dung dịch 8 24 24 1,5
Dung dịch 9 24 20 2
Dung dịch 10 24 12 3
Dung dịch 11 20 32 1
Dung dịch 12 28 12 2,5
Dung dịch 13 32,5 16 1,5
Dung dịch 14 32,5 12 2
Dung dịch 15 28 24 1
Dung dịch 16 28 20 1,5
Dung dịch 17 28 16 3
Dung dịch 18 32,5 20 1
Dung dịch 19 36 16 1
Dung dịch 20 36 12 1,5
Dung dịch 21 40 12 1
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 63/86
Với CLS, dải bước sóng 215 - 290 nm (∆λ = 1 nm) được lựa chọn để
định lượng
Với MLRC, 16 bước sóng (∆λ = 5 nm) được lựa chọn để định lượng:215 nm, 220 nm, 225 nm, 230 nm, 235 nm, 240 nm, 245 nm, 250 nm, 255
nm, 260 nm, 265 nm, 270 nm, 275 nm, 280 nm, 285 nm, 290 nm.
Nồng độ của từng thành phần trong hỗn hợp ba thành phần được xác định
bằng các thuật toán tương ứng trong phần mềm EXCEL với Add-in XLSTAT
( bảng 3.3).
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 64/86
Bảng 3.3. Kết quả định lượng 21 dung dịch ma trận nồng độ X theo các
phương pháp phân tích đa biến: TLRC, CLS, MLRC.
Hỗn Hợp TLRC CLS MLRCPA IB CA PA IB CA PA IB CA
PA20 IB24 CA2 119,1 101,5 83,5 99,9 99,6 100,0 99,8 100,2 100
PA20 IB240CA2.5 115,6 100,8 89,7 99,5 99,5 99,5 99,5 99,0 99,
PA20 IB16 CA3 116,3 99,9 99,8 99,2 99,8 99,9 100,1 99,6 99,
PA20 IB 16 CA2.5 109,8 99,4 77,5 100,0 99,8 100,4 99,4 100,0 100
PA20 IB 12 CA3.5 118,7 100,0 63,5 100,0 99,9 99,4 100,4 100,4 99,
PA20 IB28 CA1.5 114,5 100,8 77,8 98,5 101,3 101,7 99,8 100,9 102
PA24 IB28 CA1 126,7 100,2 89,8 100,0 100,3 100,6 100,0 99.9 99,
PA24 IB24 CA1.5 122,4 99,8 75,9 100,0 100,7 98,8 100,8 101,0 101
PA24 IB20 CA2 121,2 101,1 94,0 100,0 99,5 100,1 100,7 99,5 101
PA24 IB12 CA3 115,8 99,6 84,8 101,0 101,1 101,8 100,5 100,5 101
PA20 IB32 CA1 115,4 100,3 83,6 101,0 99,1 98,2 100,3 99,3 98,
PA28 IB12 CA2.5 118,2 99,5 77,8 100,0 100,6 99,8 100,1 100,6 101PA32.5 IB16 CA1.5 105,8 100,0 94,5 100,0 99,2 100,1 99,7 99,5 101
PA32.5 IB12 CA2 120,3 99,8 91,2 99,4 99,5 98,6 99,7 99,0 99,4
PA28 IB24 CA1 117,2 100,2 83,4 100,0 100,0 100,1 100,5 100,0 98,
PA28 IB20 CA1.5 112,4 100,1 77,6 100,0 100,2 99,5 100,2 100,3 98,
PA28 IB16 CA3 117,1 99,9 93,8 100,0 99,7 99,9 99,8 99,7 99,
PA32.5 IB20 CA1 111,5 100,1 92,8 99,4 99,7 101,6 99,5 100,1 99,
PA36 IB16 CA1 109,8 99,8 87,6 99,7 99,9 100,6 100,1 99,0 102PA36 IB12 CA1.5 105,8 99,3 73,8 99,8 100,5 99,0 99,6 101,0 99,
PA40 IB12 CA1 110,2 100,1 95,8 100,0 100,4 101,1 100,4 100,5 100
115,4 100,1 85,2 99,9 100,0 100,0 100,0 100 100
SD 5,3 0,6 9,0 0,5 0,6 1,0 0,4 0,6 1,0
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 65/86
3.3.3 Khảo sát khoảng tuyến tính
Mối quan hệ tuyến tính giữa nồng độ PA (20 – 40 mg/L), IB (12 – 32 mg/L)
và CA (1 – 3,5 mg/L) với tín hiệu đạo hàm và wavelet phổ tỷ đối trong các phương pháp quang phổ đã nêu được trình bày trong bảng 3.4 và bảng 3.5.
Bảng 3.4. Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ tỷ
đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp
ĐẠO HÀM PHỔ TỶ ĐỐI
Phương pháp Hoạtchất
Bướcsóng
Phương trình hồi quy R 2
ĐHPTĐ giao
nhau tạiđiểmkhông
Chia CAPA 225,2 y = 3,2058x + 5,8514 0,9994
IB Không định lượng được
Chia IBPA
Không định lượng được CA
Chia PAIB 212,8 y = 0,1072x + 0,2296 0,9992
CA 270.7 y = 0,3426x + 0,0074 0,9994
ĐHPTĐsố chia
kép
Chia PA + IB CA 262 y = 0,2512x – 0,0319 0,9983
Chia PA + CA IB 236 y = – 0,0535x + 0,0019 0,9979
Chia IB + CA PA 238,8 y = 5,2637x + 38,0700 0,9996
ĐHPTĐsố chialiên tiếp
Chia IB
CA
Không định lượng được
Chia PA 285,6 y = – 0,6723x + 0,1036 0,9995
Chia CAIB
243,2 y = 0,0068x – 0,0206 0,9968
Chia PA Không định lượng được
Chia CA
PA
279,8 y = 1,4573x + 2,6761 0,9983
Chia IB Không định lượng được
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 66/86
Bảng 3.5. Khoảng tuyến tính của các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ
đối định lượng ba thành phần PA, IB, CA trong hỗn hợp.
BIẾN ĐỔI WAVELET
Phương pháp Hoạtchất
Bướcsóng
Phương trình hồi quy R 2
Wavelettỷ đốigiao
nhau tại
điểmkhông
Chia CA
Sym6PA 215,8 y= – 2,7258x – 21,641 0,9986
IB Không định lượng được Haar= db1
PA 224,8 y = – 5,0086x – 6,222 0,9986IB Không định lượng được
CoifPA 216,6 y = – 2,5529x – 18,770 0,9990
IB Không định lượng được
MexhPA 251,3 y = 15,051x + 74,527 0,9997
IB Không định lượng được
Chia IB
Sym6PA 224,1 y = – 5,4423x – 30,822 0,999
CA Không định lượng được
Haar= db1
PA 233,5 y = – 7,7849x – 58,575 0,9983
CA Không định lượng được
CoifPA 226 y = – 5,6236x – 47,161 0,9982
CA Không định lượng được Mexh PA Không định lượng được
CA
Chia PA
Sym6 IB 219,5 y = 0,1235x – 0,0457 0,9998
CA 227,6 y = – 0,1774x – 0,004 0,9994
Haar= db1
IB 209,3 y = – 0,1016x + 0,7232 0,999
CA 270,5 y = – 0,4398 x +0,0073 0,9969
CoifIB 220,3 y =0,1259x – 0,0264 0,9997
CA 228,6 y = – 0,1704x – 0,0075 0,9995
Mexh IB 225,3 y = 0,2874x +0,847 0,9992
CA Không định lượng được
Wavelettỷ đốisố chia
kép
Chia PA + IB CA Không định lượng được
Chia PA + CA
Sym6
IB
235,9 y = – 0,1158x -0,5166 0,9979Haar= db1 229,8 y = 0,1606x + 0,2217 0,9984
Coif 218,5 y = 0,1617x – 1,1876 0,9994
Mexh 220,1 y = 0,2733x + 9,3074 0,9992
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 67/86
Chia IB + CA
Sym6
PA
298,5 y = 2,4206x + 8,2337 0,9969Haar= db1 256,8 y = 3,9248x + 34,492 0,9992
Coif 299,8 y = 2,5651x + 8,8463 0,9967Mexh 248,6 y = 6,6815x + 54,282 0,9992
Wavelettỷ đốisố chia
liên tiếp
Chia IB
CA
Không định lượng được
Chia PA
Sym6 Không định lượng được
Haar= db1 263,7 y = 28,98x – 64,253 0,9993
Coif 278,8 y = 38,057s +3,3929 0,9998
Mexh Không định lượng được
Chia CA
Sym6
IB
216,8 y = 0,2388x – 1,2639 0,9999Haar= db1 216,6 y = 0,619x – 0,2462 0,9999
Coif 210,4 y = 0,2345x + 3,6966 0,9994
Mexh Không định lượng được
Chia PA
Sym6 220,5 y = – 29,815x + 104,62 0,9994Haar= db1 Không định lượng được
Coif 242 y = 14,209x + 78,235 0,9999Mexh Không định lượng được
Chia CA
Sym6
PA
251,1 y = 33,527x + 299,81 0,9994Haar= db1 249,3 y = – 16,153x – 140,13 0,9996
Coif Không định lượng được
Mexh 243,2 y = 10,856x + 29,47 0,9995
Chia IB
Sym6 212 y = – 165,45x – 1490,2 0,9990Haar= db1 225,3 y = – 47,847x – 313,61 0,9998
Coif 247,9 y = 9,9188x + 81,622 0,9998
Mexh 248,6 y = – 10,751x – 154,97 0,9997
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 68/86
3.3.4. Khảo sát độ lặp, độ đúng của phép định lượng
Kết quả định lượng một số chế phẩm hiện đang lưu hành trên thị trường
bằng các phương pháp đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và phân tích đa biến đượctrình bày trong bảng 3.6, bảng 3.7, bảng 3.8 và bảng 3.9. Các phương pháp
quang phổ đều có độ lặp với RSD < 3%. Độ đúng của các phương pháp quang
phổ này được đánh giá bằng kỹ thuật thêm chuẩn (20% so với hàm lượng ghi
trên nhãn). Kết quả cho thấy, các phương pháp quang phổ có % tìm lại với ba
hoạt chất PA, IB và CA trong khoảng 98 – 102%. So sánh số liệu giữa các
phương pháp với nhau cho thấy không có sự sai khác có ý nghĩa thống kê (p >
0,05) về độ đúng (ANOVA: F tính < F bảng) và độ lặp (Bartlett: χ 2 tính < χ 2
bảng) (bảng 3.10).
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 69/86
57
Bảng 3.6.Kết quả định lượng PA, IB, CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi đạo hàm phổ tỷ đối và phân tích đa biến phổ hấp thụ
Phương pháp
Bidi - Ipalvic Ibuacetalvic Glotasic
PA IB CA PA IB CA PA IB CA
ĐHPTĐgiao nhau tạiđiểm không
100 ± 1,7 99,9 ± 2,1 100,9 ± 1,9 99,9 ± 2,1 98,5 ± 2,6 102,7 ± 2,6 100,9 ± 2,4 98,8 ± 2,7 100,5 ± 1
ĐHPTĐ sốchia kép
101,3 ± 2.5 99,7 ± 2,4 101,1 ± 1,7 101,1 ± 2,4 101,1 ± 2,4 99,7 ± 2,7 100,6 ± 2,6 100,3 ± 1,9 100,9 ± 1
ĐHPTĐ sốchia liên tiếp
100,4 ± 1,7 99,6 ± 2,1 100,2 ± 2,3 100,9 ± 2,4 101,7 ± 1,9 101,1 ± 2,5 101,9 ± 2,4 100,6 ± 2,5 99,2 + 2,
MLRC 100,9 ± 2,1 101,2 ± 2,4 102 ± 1,9 100,3 ± 1,9 100,4 ± 1,8 100,5 ± 2,3 100,6 ± 1,7 100,8 ± 1,8 100,9 ± 2
CLS100,3 ± 2,2 100,9 ± 2,6 101,4 ± 2,5 100,1 ± 2,5 100,9 ± 2,4 100,5 ± 2,5 100,9 ± 1,9 100,1 ± 2,1 100,4 ± 2
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGS
W.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
g góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 70/86
Bảng 3.7. Kết quả định lượng PA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối
Phương pháp Bướcsóng BidiIpalvic Ibuacetalvic GlotasicPA PA PA
PPwavelet phổ tỷđối giaonhau tại
điểm
không
ChiaCA
Sym 6 215,8 101,5 ± 2,1 99,5 ± 1,6 99,7 ± 2,4
haar = db1 224,8 100,2 ± 1,7 99,6 ± 1,9 99,4 ± 1,8
coif 216,6 101,4 ± 1,9 100,6 ± 1,4 99,2 ± 2,1
mexh 251,3 101,3 ± 1,5 99,6 ± 2,0 98,8 ± 2,0
ChiaIB
Sym 6 224,1 99,4 ± 2,4 99,1 ± 1,9 100,1 ± 1,9
haar = db1 233,5 100,5 ± 1,6 100,0 ± 1,5 100,1 ± 1,9
coif 226 100,4 ± 1,3 99,7 ± 2,4 100,9 ± 1,5
mexh không định lượng được
PPwavelet phổ tỷđối số
chia kép
ChiaIB +CA
Sym 6 298,5 100,3 ± 1,7 100,8 ± 2,5 100,6 ± 1,6
Haar = db1 256,8 100,0 ± 1,6 100,4 ± 2,3 101,9 ± 1,7
Coif 299,8 100 ,0± 1,9 100,9 ± 2,1 101,0 ± 1,6Mexh 248,6 100,1 ± 2,0 101,9 ± 2,6 100,6 ± 2,0
PPwavelet phổ tỷđối sốchia
liên tiếp
ChiaCA
Sym 6 251,1 100,5 ± 2,1 100,5 ± 1,9 100,2 ± 1,5
Haar = db1 249,3 100,6 ± 2,3 100,9 ± 1,9 100,6 ± 1,9
Coif không định lượng được
Mexh 243,2 100,6 ± 1,9 100,3 ± 1,8 100,0 ± 1,9
ChiaIB
Sym 6 212 101,5 ± 2,1 101,5 ± 2,5 99,2 ± 2,2
Haar = db1 225,3 100,7 ± 1,8 99,9 ± 2,1 100,8 ± 2,4
Coif 247,9 100,3 ± 1,7 100,0 ± 2,7 100,1 ± 2,0
Mexh 248,6 100,2 ± 1,9 100,2 ± 1,8 100,2 ± 1,9
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 71/86
Bảng 3.8. Kết quả định lượng IB trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối
Phương pháp Bướcsóng BidiIpalvic ibuacetalvic GlotasicIB IB IB
PPwavelet phổ tỷđối giaonhau tại
điểmkhông
ChiaPA
Sym 6 219,5 100,0 ± 1,4 101,2 ± 2,5 100,2 ± 2,1
haar = db1209,6 100,5 ± 1,5 100,4 ± 2,6 100,2 ± 2,2
coif 220,3 100,6 ± 1,5 100,6 ± 1,9 99,9 ± 2,5
mexh 225,3 100,8 ± 2,1 101,2 ± 2,0 99,8 ± 2,6
PP
wavelet phổ tỷđối số
chia kép
chiaPA+
CA
Sym 6 235,9 100,6 ± 2,1 101,3 ± 2,5 99,7 ± 2,1
Haar = db1 229,8 100,3 ± 1,9 101,2 ± 1,9 99,8 ± 1,8
Coif 218,5 100,7 ± 1,7 100,9 ± 2,4 101,7 ± 1,8Mexh 220,1 100,4 ± 1,8 99,4 ± 2,3 100,3 ± 2,2
PPwavelet
phổ tỷđối sốchia liên
tiếp
ChiaCA
Sym 6 216,8 101,2 ± 2,5 100,7 ± 2,4 100,5 ± 1,9
Haar = db1 216,6 101,5 ± 2,6 100,8 ± 1,7 100,6 ± 2,6
Coif 210,4 101,9 ± 1,9 100,7 ± 1,9 100,4 ± 2,8
mexh Không định lượng được
chiaPA
Sym 6 220,5 100,7 ± 1,8 99,9 ± 2,4 101,2 ± 2,0
Haar = db1 Không định lượng được
Coif 242 101,4 ± 2,3 99,8 ± 2,6 100,2 ± 2,3
mexh Không định lượng được
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 72/86
Bảng 3.9. Kết quả định lượng CA trong các chế phẩm bằng các phương pháp biến đổi wavelet phổ tỷ đối
Phương pháp Bướcsóng
BidiIpalvic Ibuacetalvic GlotasicCA CA CA
PPwavelet phổ tỷ
đốigiaonhautại
điểmkhông
ChiaPA
Sym 6227,6 100,8 ± 1,9 100,1 ± 2,1 99,8 ± 2,5
haar = db1217,6 100,6 ± 1,6 99,9 ± 2,3 100,8 ± 2,1
coif228,6 101,5 ± 2,5 100,9 ± 2,4 101,6 ± 2,2
mexhKhông định lượng được
PPwavelet phổ tỷđối sốchiakép
Địnhlượng CA
(chiaPA)
Sym 6 Không định lượng được
haar = db1 263,7 100,2 ± 2,4 99,4 ± 2,5 101,2 ± 2,5
coif 278,8 101,8 ± 2,6 100,9 ± 2,6 99,5 ± 2,4
mexhKhông định lượng được
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 73/86
Bảng 3.10. So sánh thống kê toán học về độ lặp và độ đúng của các phương
pháp quang phổ với độ tin cậy 95%
Kiểm định ANOVA một nhân tố Nguồn biến thiên Hoạt chất Giữa các nhóm Trong cùngnhóm
Tổng
Tổng bình phương PA I 44,557 475,70 520,26II 75,323 604,25 679,57III 83,098 488,00 571,10
IB I 40,457 386,35 426,81II 61,577 457,20 518,78III 39,510 451,45 490,96
CA I 21,150 232,95 254,10
II 46,086 301,55 347,64III 31,776 273,30 305,08
Bậc tự do PA 25 130 155IB 17 90 107CA 9 50 59
Trung bình củatổng bình phương
PA I 1,782 3,659
II 3,013 4,648III 3,324 3,754
IB I 2,380 4,293II 3,622 5,080III 2,324 5,016
CA I 2,350 4,659II 5,121 6,031III 3,531 5,466
F tính PA I 0,4871II 0,6482III 0,8855
IB I 0,5544
II 0,7130III 0,4633
CA I 0,5044II 0,8491III 0,6459
F bảng PA 1,591IB 1,737CA 2,073
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 74/86
Kiểm định BartlettBậc tự do PA 25
IB 17CA 9
χ 2 tính PA I 5,322II 6,828III 5,513
IB I 5,570II 3,171III 3,471
CA I 2,528II 0,449III 1,487
χ 2
bảng PA 37,652IB 27,587CA 16,919
I: Bidi - Ipalvic; II: Ibuacetalvic; III: Glotasic
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 75/86
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN, KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
4.1. BÀN LUẬN
Định lượng đồng thời các hoạt chất trong chế phẩm có chứa 3 thành phần luôn là một tr ở ngại với quang phổ hấp thụ UV-Vis do sự đan xen các dải phổ
riêng biệt của từng chất. Để tiến hành định lượng được đồng thời PA, IB và
CA trong hỗn hợp, các thuật toán biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối và
phân tích đa biến đã được ứng dụng trong khóa luận này.
Cho tới nay, phép biến đổi đạo hàm thường được áp dụng cho các nghiên
cứu định lượng hỗn hợp đa thành phần bằng quang phổ UV-Vis trên thế giớ i
[19, 20, 37, 44 - 46, 48, 51, 54, 55] và ở Việt Nam [1, 5 - 7, 11 - 15]. Đây là
phương pháp có xu hướng đơ n giản hóa về mặt k ỹ thuật cùng với sự phát
triển của các máy đo quang hiện đại và công nghệ tin học. Ngoài ra, phương
pháp này còn có ưu điểm nổi bật là tiết kiệm thời gian, dung môi hóa chất.
Tuy nhiên, phương pháp này nhiều khi không thể phân tách được các dải phổ
đan xen một cách hiệu qua do cường độ tín hiệu và tỷ số tín hiệu - nhiễu có xu
hướng giảm mạnh khi số bậc đạo hàm tăng. Phép biến đổi wavelet liên tục khi
ứng dụng vào định lượng đồng thời các hỗn hợp đa thành phần bằng quang
phổ đã khắc phục được nhược điểm trên của phương pháp đạo hàm [10, 25-
34, 42, 46, 52]. So với đạo hàm, phép biến đổi wavelet có khả năng làm tăng
số giao điểm không và số cực trị giúp cho việc định lượng đồng thời hỗn hợp
nhiều thành phần được tiến hành dễ dàng hơn. Đáng chú ý, không phải tiến
hành làm tr ơ n phổ sau phép biến đổi wavelet là một ưu điểm nổi bật của
phương pháp này. Ngoài ra, sự vượt tr ội về cường độ tín hiệu đo của wavelet
so với đạo hàm cũng góp phần làm tăng độ nhạy của phép định lượng, đặc
biệt với các chất có hàm lượng thấp trong hỗn hợp.
Trong nghiên cứu này, cả ba kỹ thuật định lượng với số chia đơn, số chia
kép và số chia liên tục đều được ứng dụng cho phép biến đổi đạo hàm và
wavelet (hình 3.2 – 3.13; bảng 3.4, 3.5). Với phương pháp biến đổi phổ tỷ
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 76/86
đối, việc lựa nồng độ chất chuẩn làm số chia khi thực hiện phép chia phổ và
bước sóng định lượng có ảnh hưởng nhiều đến độ chính xác của kết quả. Qua
khảo sát, số chia nồng độ được lựa chọn cho ba chất lần lượt là PA 32,5mg/L, IB 20 mg/L và CA 2 mg/L tương đương với nồng độ của chúng trong
mẫu thử. Với kỹ thuật biến đổi phổ tỷ đối giao nhau tại điểm không, việc xác
định bước sóng định lượng tùy thuộc vào khả năng tìm được các bước só ng
mà tại đó tín hiệu đạo hàm và wavelet của hai chất trong hỗn hợp ba chất
hoàn toàn triệt tiêu (hình 3.2 – 3.5). Do vậy, kỹ thuật này đã thường cho số
các bước sóng định lượng ít hơn so với kỹ thuật biến đổi phổ tỷ đối với số
chia kép và số chia liên tiế p (hình 3.6 – 3.13) Mặc dù có nhiều bước sóng có
thể sử dụng để định lượng với phép biến đổi phổ tỷ đối số chia kép và số chia
liên tiếp, các bước sóng được lựa chọn để định lượng PA, IB và CA luôn có
tín hiệu đạo hàm hoặc wavelet lớn nhất để kết quả định lượng có độ nhạy cao.
Do hàm lượng CA trong chế phẩm tương đối thấp so với PA và IB, việc xác
định bước sóng định lượng cho hoạt chất này nhìn chung khó khăn so với PA
và IB (bảng 3.4 và bảng 3.5)
Nhìn chung, phép biến đổi wavelet phổ tỷ đối so với phép biến đổi đạo
hàm phổ tỷ đối (trong trường hợp số chia kép và số chia liên tục) đều cho
vùng bước sóng có sự chồng phổ dài hơn cũng như tín hiệu phổ lớn hơn nhiều
lần. Điều này thể hiện rõ trong các phép định lượng IB, đặc biệt là trong phép
định lượng CA (hình 3.8, 3.9, hình 3.10, hình 3.11, hình 3.12, hình 3.13).
Yếu tố chính ảnh hưởng đến việc định lượng bằng wavelet phổ tỷ đối
chính là việc lựa chọn hàm và các thông số của hàm này. Wavelet phổ tỷ đối
gồm 9 hàm: sym, bior, coif, haar, db, dmey, mexh, meyr, morl. Qua khảo sát
sơ bộ 5 hàm sym, haar, db, coif và mexh đã được lựa chọn để định lượng
đồng thời hỗn hợp PA, IB và CA. Trong các hàm này, giá trị cũng như phổ đồ
của hàm Haar và hàm db1 giống nhau, hàm sym6 phổ đồ có hình dáng tương
tự hàm coif với ưu điểm nổi bật là số các giao điểm không và số các cực trị là
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 77/86
nhiều nhất. Trong khi đó, hàm mexh lại có cường độ tín hiệu wavelet lớn
nhất.
Trong nghiên cứu này, PA, IB và CA cũng được định lượng đồng thờitrong hỗn hợp ba thành phần bằng phân tích đa biến. Để kiểm tra tính phù hợp
của các mô hình toán học, ma trận gồm 21 dung dịch chuẩn chứa đồng thời ba
thành phần đã được sử dụng (bảng 3.2). Với TLRC , bộ ba bước sóng được
lựa chọn đóng một vai trò quan trọng cho việc áp dụng phương pháp này để
định lượng hỗn hợp đa thành phần. Ba bước sóng được lựa chọn lần lượt là
236,5 nm, 222,3 nm tương ứng với các bước sóng cực đại của PA và IB;
bước sóng cực đại của CA (273,1 nm) không được lựa chọn do tại bước sóng
đó mối quan hệ giữa độ hấp thụ và nồng độ của IB có R 2 < 0.9. Thay vào đó,
bước sóng 215 nm được lựa chọn do tại bước sóng này độ hấp thụ của CA
gần với giá trị cực đại, đồng thời mối quan hệ giữa nồng độ với độ hấp thụ
của cả ba chất đều tuyến tính. Với CLS, độ chính xác của phương pháp này sẽ
tăng lên khi thuật toán này áp dụng cho dải phổ được mở rộng. Ngược lại, với
MLRC số các bước sóng được lựa chọn phải ít hơn so với số dung dịch chuẩn
trong ma trận nồng độ. Qua khảo sát, ∆λ = 1 nm và 5 nm lần lượt được lựa
chọn cho CLS và MLRC trong toàn dải phổ có tính cộng tính ánh sáng 214 –
290 nm với hỗn hợp ba thành phần PA, IB và CA. Kết quả định lượng PA, IB
và CA trong các dung dịch chuẩn của ma trận nồng độ bằng các phương pháp
phân tích đa biến cho thấy phương pháp TLCR cho sai số lớn, không phù hợp
cho việc định lượng ba thành phần trong hỗn hợp.
Phân tích thống kê toán học cho thấy các phương pháp quang phổ được
xây dựng có độ chính xác tương đương nhau (độ lặp với RSD < 3%; độ đúng
với % tìm lại trong khoảng 98 – 102%) cho cả ba hoạt chất PA, IB và CA
(bảng 3.6, bảng 3.7, bảng 3.8 và bảng 3.9). Do vậy, các phương pháp này có
thể được áp dụng để định lượng PA, IB và CA trong chế phẩm mà không bị
ảnh hưởng đáng kể bởi sự có mặt của nền mẫu.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 78/86
4.2. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
* Dựa vào kết quả nghiên cứu của đề tài, chúng tôi đã rút ra một số nhận
xét như sau: - Xây dựng được phép định lượng đồng thời PA, IB và CA trong hỗn hợp
một cách trực tiếp không qua quá trình chiết tách bằng các phép biến đổi đạo
hàm và wavelet phổ tỷ đối, và phân tích đa biến với độ chính xác (độ lặp lại
và độ đúng) cao.
- Các phương pháp quang phổ đã nêu có yêu cầu kỹ thuật đơn giản, tiết
kiệm thời gian và chỉ sử dụng các dung môi là nước nên có khả năng ứng
dụng vào công tác kiểm nghiệm thuốc, đặc biệt khi số lượng mẫu thử lớn;
giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào HPLC.
- Không có sự sai khác đáng kể giữa hàm lượng thực tế của các mẫu thuốc
được kiểm nghiệm so với hàm lượng ghi trên nhãn.
* Trên cơ sở những kết quả đạt được, chúng tôi có một số kiến nghị như
sau:
- Tiếp tục nghiên cứu ứng dụng phép biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đối
và phân tích đa biến vào kiểm nghiệm các dạng bào chế đa thành phần có khả
năng hấp thụ UV – VIS.
- Ứng dụng chọn lọc các phương pháp quang phổ đã nêu vào để định
lượng đồng thời PA, IB và CA trong các chế phẩm Glotasic, Bidi – Ipalvic và
Ibu – acetalvic tại các cơ sở kiểm nghiệm có trang bị máy đo quang hiện đại.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 79/86
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Đinh Thị Hải Bình, Lê Thị Ngọc Diệp, Nguyễn Thanh Hải và Trịnh Văn Lầu
(2010), “Định lượng đồng thời Loratadin và Pseudoephedrin bằng phương pháp quang phổ đạo hàm bậc nhất”, Tạp chí Kiểm nghiệm thuốc số 2, 13 – 17.
2. Bộ môn Hóa dược (2006), Hóa dược tập 1, Trường Đại học Dược Hà Nội, 81 –
82, 85 – 86.
3. Bộ Y tế, Dược điển Việt Nam, xuất bản lần thứ 4 (2009), trang 140 – 142, 207 –
210, PL-133 – PL-135.
4. Lê Thị Chinh (2009), Định lượng đồng thời Paracetamol, riboflavin vàclorpheniramin maleat trong chế phẩm bằng kĩ thuật sắc ký lỏng hiệu năng
cao (HPLC), Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học, khóa 2004 – 2009.
5. Nguyễn Thành Đạt (2002), Nghiên cứu định lượng Paracetamol và Ibuprofen
trong thuốc đa thành phần, Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học khóa 1997 –
2002.
6. Lê Thị Thanh Hiền (2005), Định lượng đồng thời Paracetamol và acid
mefenamic trong viên nén pamesic bằng đo quang phổ MCA và thử hoà tan
của Paracetamol trong chế phẩm bằng đo quang phổ UV – VIS, Khóa luận tốt
nghiệp dược sỹ đại học khóa 2000 – 2005.
7. Trần Tứ Hiếu, Bùi Thị Hảo, Trịnh Văn Quỳ và Đặng Trần Phương Hồng (2003),
“Định lượng đồng thời Papaverin và Theophylin trong thuốc Sedokal bằng
phương pháp quang phổ đạo hàm”, Tạp chí Kiểm nghiệm thuốc số 2, 19 – 23.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 80/86
8. Đỗ Thị Thu Hường (2011), Xây dựng phương pháp định lượng đồng thời
paracetamol, dextromethorphan hydrobromid, loratadin trong chế phẩm bằng
HPLC, Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học, khóa 2006 – 2011.
9. Nguyễn Phương Nhung, Vũ Đặng Hoàng (2/2013) “Tổng quan ứng dụng quang phổ đạo hàm trong định lượng thuốc đa thành phần, Phần I: Đại cương phổ
đạo hàm“, Tạp chí dược hoc số 442, 2 – 6
10. Trần Thị Thu Thảo (2009), Định lượng đồng thời Paracetamol, cafein,
phenobarbital trong chế phẩm bằng phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cao,
Khóa luận tốt nghiệp dược sỹ đại học, khóa 2004 – 2009.
11. Thái Duy Thìn (2003), “Định lượng đồng thời Paracetamol và Ibuprofen trongviên nén hỗn hợp bằng phương pháp phân tích toàn phổ”, Tạp chí dược học số
10, 26 – 29 .
12. Thái Nguyễn Hùng Thu (2007), "Định lượng trực tiếp dung dịch nhiều thành
phần bằng quang phổ đạo hàm tỷ đối", Tạp chí Dược học số 8, 35 – 38.
13. Nguyễn Thị Mộng Thùy và Nguyễn Đức Tuấn (2003), “Định lượng Nimesulid
trong viên nén bằng phương pháp quang phổ đạo hàm bậc 2”, Tạp chí Dược
học số 4,16 – 18.
14. Lê Minh Trí và Nguyễn Mã Huy Thanh (2003), “Định lượng đồng thời
Loratadin và Pseudoephedrin sulfat trong chế phẩm viên nén bằng phương
pháp quang phổ tử ngoại đạo hàm”, Tạp chí Dược học số 2, 28 – 30.
15. Nguyễn Tường Vy và Đỗ Ngọc Thanh (2003), “Định lượng đồng thời
Sulfamethoxazol và Trimethoprim trong viên nén Trasepton bằng phương
pháp quang phổ đạo hàm tỷ đối”, Tạp chí dược học số 12, 28 – 29.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 81/86
Tiếng Anh
16. A. Afkhami and M. Bahram (2005), “Successive ratio-derivative spectra as a
new spectrophotometric method for the analysis of ternary mixtures”,
Spectrochimica Acta Part A 61, pp. 869 – 877.
17. A. Owen, in: A. Townsend (Ed.) (1995), Derivative Spectroscopy in
Encyclopedia of Analytical Science, Academic Press, San Diego, CA, pp. 5315
– 5321.
18. A. Savitzky and M.J.E. Golay (1964), “Smoothing and differentiation of data
by simplified least squares procedures”, Analytical Chemistry 36, pp. 1627 –
1639.19. A. Y. El-Sayed and N. A. El-Salem (2005), “Recent Developments of
Derivative Spectrophotometry and Their Analytical Applications”, Analytical
Sciences 21, 595 – 614.
20. Abbas A, Davood N, Tayyebeh M, Maryam A-T, Mitra H. (2009)
“Simultaneous spectrophotometric determination of binary mixtures of
surfactants using continuous wavelet transformation”, Journal of Hazardous Materials 166, 770 – 775.
21. C. B. Ojeda and F. S. Rojas (2004), “Recent developments in derivative
ultraviolet/visible absorption spectrophotometry”, Analytica Chimica Acta
518, pp. 1 – 24.
22. C. B. Ojeda, F. S. Rojas and J.M. C. Pavon (1995), “Recent developments
in derivative ultraviolet/visible absorption spectrophotometery”, Talanta 42,
pp. 1195 – 1214.
23. D.M. Haaland, E.V. Thomas, Anal. Chem. 60 (1988), 1193-1202.
24. Dinc E; Baleanu D (2008), “Ratio Spectra-Continuous Wavelet Transform and
Ratio Spectra-Derivative Spectrophotometry for the Quantitative Analysis of
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 82/86
Effervescent Tablets of Vitamin C and Aspirin”, Revista De Chime, 59, 499 –
504
25. Dinc, E., Baleanu, D., Ustundag, O (2003), “An approach to quantitative
twocomponent analysis of a mixture containing hydrochlorothiazide andspironolactone in tablets by one-dimensional continuous Daubechies and
biorthogonal wavelet analysis of UV-spectra”, Spectroscopy Letters 36, 341 –
355.
26. Dinc, E., Baleanu, D., Aboul-Enein, H (2004), “Wavelet analysis for the
multicomponent determination in a binary mixture of caffeine and
propyphenazone in tablets”, Il Farmaco 59, 335 – 342.
27. Dinc, E., Baleanu, D (2004), “Application of the wavelet method for the
simultaneous quantitative determination of benazepril and
hydrochlorothiazide in their mixtures”, Journal of AOAC International 87,
834 – 841.
28. Dinc, E., Baleanu, D (2005), “Bivariate and multivariate spectral resolution of
a mixture of benazepril hydrochloride and hydrochlorothiazide in tablets by
using linear regression lines”, Revista De Chimie, 56, 937 – 942
29. Dinc, E., Ozdemir, A., Baleanu, D., Tas, K (2006), “Wavelet transform with
chemometric techniques for quantitative multiresolution analysis of a ternary
mixture consisting of paracetamol, ascorbic acid and acetylsalicylic acid in
effervescent tablets”, Revista De Chimie, 57, 505 – 510.
30. Dinc, E., Baleanu, D (2007), “Continuous wavelet transform applied to the
overlapping absorption signals and their ratio signals for the quantitativeresolution of mixture of oxfendazole and oxyclozanide in bolus”, Journal of
Food and Drug Analysis 15, 109 – 117.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 83/86
31. Dinc E; Baleanu D (2009), “Continuous Wavelet Transform Applied to the
Quantitative Analysis of a Binary Mixture”, Revista De Chimie 60, 216 –
221.
32. Dinc E; Baleanu D (2010), “Fractional wavelet transform for the quantitativespectral resolution of the composite signals of the active compounds in a two-
component mixture”, Computers and Mathematics with Applications 59,
1701 – 1708.
33. Dinç E, Büker E, Baleanu D (2011), “Fractional and continuous wavelet
transforms for the simultaneous spectral analysis of a binary mixture system”,
Commun Nonlinear Sci Numer Simulat 16, 4602 – 4609.
34. Dinç E., Kadıoğlu Y., Demirkaya F. and Baleanu D (2011), “Continuous
Wavelet Transforms for Simultaneous Spectral Determination of
Trimethoprim and Sulphamethoxazole in tablets”, Journal of Iranian
Chemical Society 8, 90 – 99.
35. E. Dinc (1999), “The spectrophotometric multicomponent analysis of a ternary
mixture of acid ascorbic, acetylsalicylic acid and paracetamol by the double
divisor-ratio spectra derivative and ratio spectra-zero crossing methods”,
Talanta 48, pp. 1145 – 1157.
36. F. S. Rojas, B. Ojeda and J. M. C. Pavon (1988), “Derivative ultraviolet-
visible region absorption spectrophotometry and its analytical
applications”, Talanta 35 (10), pp. 753 – 761.
37. F. S. Rojas and C. B. Ojeda (2009), “Recent development in derivative
ultraviolet/visible absorption spectrophotometry: 2004 –2008 A review”, Analytica Chimica Acta 635, 22 – 44.
38. Gabor, D (1946), Theory of communication: Journal of the Institute of
Electrical Engineers 93, 429 – 441.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 84/86
39. Gerald, K (1994), A Friendly Guide to Wavelets. Birkhäuser, 44 – 58
40. J. Karpinska (2004), “Derivative spectrophotometry— Recent applications and
directions of developments”, Talanta 64, pp. 801 – 822.
41. Jaideva C., Goswami Andrew K., Chan John Wiley & Sons (2011),Fundamentals of Wavelet: Theory, Algorithms, and Applications.
42. Khadijeh M, Mahmoud R S, Atieh J (2010), “Continuous wavelet and
derivative transform applied to the overlapping spectra for the quantitative
spectrophotometric multi-resolution of triamterene and hydrochlorothiazide in
triamterene-H tablets”, Talanta 81, 1821 – 1825.
43. L. Antonov and D. Nedeltcheva (2000), “Resolution of overlapping UV-VISabsorption bands and quantitative analysis”, Chemical Society Reviews 29, pp.
217 – 227.
44. M.R. Khoshayand, H. Abdollahi, M. Shariatpanahi, A. Saadatfard, A.
Mohammad (2008), “Simultaneous spectrophometric determination of
paracetamol, ibuprofen and caffin in pharmaceuticals by chemometric
methods”, Sience direct , Spectrochimica Acta Part A 70, 491 – 499.
45. Mahmoud Reza Sohrabi, Naghmeh Kamali and Mazyar Khakpour (2011),
“Simultaneous spectrophotometric determination of metformin hydrochloride
and glibenclamide in bimary mixtures using combined discrete and
continuous wavelet transforms”, The Japan Society for Analytical Chemistry,
Vol.27, 1037-1041.
46. Mahmoud R S, Parviz A, Elmira A E (2010), “Simultaneous
spectrophotometric determination of cyproterone acetate and ethinyl estradiol
in tablets using continuous wavelet and derivative transform Spectrochimica
Acta Part A: Molecular and Biomolecular”, Spectroscopy 77, 107 – 111.
47. N. Erk (1999), “Application of derivative-differential UV spectrophotometry
and ratio derivative spectrophotometric determination of mephenoxalone and
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 85/86
acetaminophen in combined tablet preparation”, Journal of Pharmaceutical
and Biomedical Analysis 21, pp. 429 – 437.
48. Ozgur M.U, Alpdogan G., Asci B (2002), “A rapid spectrophotometric method
to resolve ternary mixtures of Propylhenaxone, Caffeine, and Acetaminophenin tablets”, Monatshefte fur Chemie, Chemical Monthly, Vol. 133, 219 – 223.
49. P. Worsfold, A. Townshend and C. Poole (2005), Encyclopedia of Analytical
Science Second Edition, Academic Press, pp. 336 – 337.
50. R. Kramer, Chemometric techniques in quantitative analysis, Marcel Dekker
Inc, New York, (1998), pp. 51-130.
51. Rodenas V., Garcia M.S, Pedreno C.S, Albero M.I (2000), “Simultaneous
determination of propacetamol and paracetamol by derivative
spectrophotometry”, Talanta, Vol. 52, 517 – 523.
52. Sohrabi M R; Kamali N; Khakpour M (2011), “Simultaneous
spectrophotometric tetermination of metformin hyrochloride and
gibenclamide in binary mixtures using combined discrete and continuous
wavelet transforms”, Analytical Sciences 27, 1037 – 1041.
53. The United States Pharmacopeia 30 (2007), Vol. II, pp. 1266 – 1270, 1272,
1285 - 1288, 1575, 2325 – 2329.
54. Youssef R. M. and Maher H. M (2008), “A new hybrid double divisor ratio
spectra method for the analysis of ternary mixtures”, Spectrochimica Acta
Part A, Vol.70, 1152 – 1166.
55.Yousry M. Issa, Sayed I.M. Zayed, Ibrahim H.I. Habib (2011), “Simultaneous
determination of ibuprofen and paracetamol using derivatives of the ratiospectra method”, Arabian Journal of Chemistry 4, 259 – 263.
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUY
WWW.BOIDUONGHOAHOCQUYNHON.BLOGSPO
WW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM
ng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú
8/20/2019 Định lượng đồng thời paracetamol, ibuprofen và cafein trong chế phẩm bằng biến đổi đạo hàm, wavelet phổ tỷ đ…
http://slidepdf.com/reader/full/dinh-luong-dong-thoi-paracetamol-ibuprofen-va-cafein-trong-che 86/86
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QUYWW.DAYKEMQUYNHON.UCOZ.COM