din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde eğitici drama

7/25/2019 Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Eitici Drama

1/224

Din Kltr ve AhlkBilgisi Derslerinde

Eitici Drama

(lkretim)

Dr. Mustafa smail Badatl

.

. . . .

. . .

.

.


2/224

stanbul - 2012

ISBN 978-605-87254-0-9


3/224

NDEKLER

KISALTMALAR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5NSZ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6GR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1. ARATIRMANIN KONUSU VE PROBLEM . . . . . . . . . . . . . . 112. KAPSAM VE SINIRLILIKLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203. ARATIRMANIN METODOLOJS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204. LGL ARATIRMALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

1. BLMDRAMA VE ETC DRAMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

1.1.

Eitici Drama le Alakal Kavramlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351.1.1.Psikodrama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371.1.2.Yaratc Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381.1.3.Eitici Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381.1.4.Drama Oyunu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381.1.5.Eitimde Tiyatro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391.1.6.Yaratclk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401.1.7.letiim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451.1.8.Doalama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

1.2. Eitici Dramann Tanm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

1.3.

Eitici Dramann nemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541.4. Eitici Dramada renme Trleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 631.5. Eitici Dramann lkeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641.6. Eitici Dramann Amalar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651.7. Eitici Dramann Salayabilecei Faydalar . . . . . . . . . . . . . 691.8. Eitici Dramann Olumsuz Ynleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691.9. Eitici Drama Uygulamas Yapacak retmenin

zellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 701.10. Eitici Dramann Uygulanabilecei Yalar . . . . . . . . . . . . . 771.11. Eitici Drama Uygulamalarnda Grup Says . . . . . . . . . . . 78

2.

BLMDRAMA VE DN ETM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

2.1. Din Eitimi ve retimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832.2. Din retim Yntemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

2.2.1.Anlatm (Takrir) Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 882.2.2.Soru Cevap Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 932.2.3.Tartma (Mnakaa) Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 982.2.4.rnek Olay ncelemesi Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . 1022.2.5.Gsterip Yaptrma Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

2.2.6.

Problem (Sorun) zme Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . 1092.2.7.

Gezi Gzlem Yntemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1122.3. Eitim Geleneimizde Dramatik Unsurlar . . . . . . . . . . . . . . 115

2.3.1.Amin Alaylar (Bedi Besmele Cemiyeti) . . . . . . . . . . 1222.3.2.Hatim Merasimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1252.3.3.Mektep Seyirleri (Gezileri) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1262.3.4.Hafzlk Merasimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1282.3.5.Ketebe Merasimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1312.3.6.Karagz ve Dier Oyunlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134


4/224

2.4. lkretim Din Kltr ve Ahlak BilgisiDerslerinde Eitici Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1362.4.1.lkretim rencilerinin Psikolojik

zellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1372.4.2.Eitici Drama Faaliyetinin Uygulama

Basamaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1412.4.2.1. Hedef Davranlarn Belirlenmesi . . . . . . . . 1422.4.2.2. Drama Etkinliinin Ve Trnn

Belirlenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1422.4.2.3. Isnma (Grubun Hazr Hale

Getirilmesi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1432.4.2.4. Katlmclarn (Rol Oynayacaklarn)

Seimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1442.4.2.5. Sahnenin Hazrlanmas . . . . . . . . . . . . . . . . . 1452.4.2.6. Seyircilerin Hazr Hale Getirilmeleri . . . . . . 1462.4.2.7. Canlandrlmas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1472.4.2.8. Tartlmas ve Deerlendirilmesi . . . . . . . . . 1492.4.2.9. Tekrar Sahneleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1502.4.2.10.Tekrar Tartlma ve Deerlendirilme . . . . . 1502.4.2.11.Tecrbelerin Paylalmas ve

Genellemeler Yaplmas . . . . . . . . . . . . . . . . . 1512.4.3.Uygulama Basamaklarnn Daha yi

Anlalabilmesi in Bir Eitici Drama rnei . . . . . . 1512.4.4.Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Derslerinde

Kullanlabilecek Eitici Drama Teknikleri . . . . . . . . . 1522.4.4.1. Rol Oynama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1522.4.4.2. Paralel alma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1532.4.4.3. Zihinde Canlandrma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1542.4.4.4. Mzikle Drama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1542.4.4.5. Pandomim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1542.4.4.6. yk/Olay Canlandrma . . . . . . . . . . . . . . . 1552.4.4.7. Resim Yapma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156

2.4.4.8.

Kukla Oyunlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1562.4.5.lkretimde Eitici Dramann

Deerlendirilmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1573. BLMUYGULAMALAR: DN KLTR VE AHLAK BLGSDERSLER RNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

3.1. Uygulama 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1633.2. Uygulama 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1833.3. Uygulama 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

DEERLENDRME VE SONU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201KAYNAKA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213


5/224

KISALTMALAR

A..S.B.E. Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Ensti-ts

a.g.e. Ad geen eser

a.g.m. Ad geen makalebkz. Baknzc. Ciltev. evirenHz. Hazretimad. Maddes. SayfaS. Say


6/224

NSZ

letiim teknolojilerindeki gelimelere paralel olarak

insanlar artk dnya zerinde cereyan eden pek ok olaydan

pek ok gelimeden ok ksa sre ierisinde haberdar olabili-

yorlar. Bu teknoloji sadece haberleme deil ayn zamanda bir

kltr de ieriyor. ok uzak bir lkede km mzik grubulkemizdeki genler tarafndan dinlenip sevilebiliyor. Global-

leme denilen ve dnyann klmesi eklinde belki ifade

edilebilecek bu gerek, kltrler arasnda kprler kurulma-

sna ve etkileimin artmasna sebep oluyor. Konu ocuklar

olunca bu daha da nemli hale geliyor. Yeni teknolojilere

merakl ocuklar ilkokul andan itibaren bilgisayar oyunlar

internet gibi sanal ortamlara merak salarak pek ok bilgi ilekar karya gelebiliyorlar. Neyin doru neyin yanl oldu-

unu bilmeden iyi bir rehberlik ile bu bilgi bombardmanna

maruz kalmyor ise ocuklar pek ok farkl yne doru kaya-

biliyorlar. nternet ve bilgisayarn yaygn kullanm okuma

alkanlnn da azalmasna sebep oluyor. Saatlerce ansiklo-


7/224

pedi kartrarak bulabilecei bilgiyi ocuklar internetten ok

ksa srede indirebiliyorlar. Bu alkanlk ocuklar sabrsz ve

srekli yenilik bekler hale getiriyor. Eitim sz konusu oldu-unda da artk karlarna geip ders anlatan bir retmen

ocuklara sradan gelebiliyor. Onlara hitap edebilecek farkl

yntemler ve uygulamalara ihtiya git gide daha fazla duyu-

luyor. renci etkinliini n plana karc ezberci olmadan

sevdirerek ve elendirerek rencileri yetitirmek onlarn

eitim sistemi ile daha bark bymelerine sebep olacaktr.

Byle bir ihtiyac gryor ve bunun giderek daha da artaca-n varsayyoruz. zellikle din gibi hayatn tmn kapsayan

ve yaanabilir olduunun fark edilmesi gerektiini dnd-

mz bir konu ile kar karya kaldmzda bu ihtiyacn

daha aikar olduunu grmekteyiz. Elinizdeki bu alma

byle bir ihtiyatan hareketle gelecein genlerine ve yetikin-

lerine en isabetli ve gereki slam kavramn nasl tantabiliriz

sorusuna verilebilecek bir cevap olarak hazrlanmtr. lk-retim Okullarnda Din Kltr ve Ahlk Bilgisi Derslerinde

Eitici Dramann Kullanm tezimizin baln oluturmak-

tadr. Eitici drama renci etkinliine dayanmas, elendire-

rek, duygulandrarak ksaca yaayarak retmesi sebebi ile

ocuklarmzn gelecee daha donanml olarak hazrlanabil-

mesi ve Din Kltr ve Ahlk Bilgisi Dersleri ile alakal iyi

hatralara sahip olabilmeleri asndan olduka kullanldr.almamz incelendiinde zellikle uygulama blmnde

rencilerden ders ncesi ve sonras alnan yazl metinlere

bakldnda yaayarak renmenin oluturduu duygulan-

ma ve etkilenme gzlenecektir. Bir tez almas olarak kstl

zaman dilimi ierisinde yaplmtr fakat uzun sreli olarak

gerekletirilecek eitici drama uygulamalar ocuklarn hem

dersi ve retmeni sevmelerini hem de dini pratik boyutu ilekavrayp doru ve yanl sonular ile birlikte gzlemleyip

deerlendirmelerine imkn verecektir. Bu erevede bakld-

nda yaptmz almann din eitimi iin olduka nemli

olduu kanaatindeyiz.


8/224

almalarm esnasnda desteklerini esirgemeyen Sa-

yn Prof. Dr. Bayraktar BAYRAKLI hocama, tez danmanm

Sayn Prof. Dr. Mustafa USTA hocama, tez yazm tekniihususunda almam inceleyip yol gsteren Sayn Prof. Dr.

Zeki ASLANTRK hocama ve beni yetitiren tm hocalarmateekkr bir bor biliyorum.

M. smail BADATLI


9/224

GR


10/224


11/224

Dr. M. smail BADATLI

11

1.

ARATIRMANIN KONUSU VE PROBLEM

Eitim sz konusu olduunda farkl alardan bakla-

rak eitli tanmlar yaplabilir. Eitim veya retim olgusu

genel bir bak as ile ele alndnda eiten kii, eitilen kii

ve bunlarn arasnda cereyan eden eitim etkileimi eklinde

unsur gzmze arpar. Aradaki etkileimin verimlilii

eiten kiinin eitilene ynelik rehberlik abasnn baarszerinde etkilidir. Rehberlik olumlu ya da olumsuz ne ynde

olursa olsun baarya ulamak, eiten iin asl amatr. Baar,

eitilen kii zerinde istenilen davranlarn ortaya k ile

elde edilmi olacaktr. Eiticinin baar yzdesini arttrabil-

mek amac ile pek ok dnr eitli yntemler ortaya koy-

mulardr. Bunlar eitim ve retim yntemlerini oluturmak-

tadr. Yntemin baarya gtrmesi; konuya uygunluu,eiticinin bu teknii kavram olmas ve uygulayabilmesi gibi

deikenlere baldr. evrenin etkisi de eitim sreci zerin-

de inkr edilemez bir belirleyicilie sahiptir.

Eitimde uygulanan bu yntemler zaman ierisinde

gelimi toplumun ihtiyacna gre farkl deiimler gstermi-


12/224

Din Kltr ve Ahlk Bilgisi Derslerinde Eitici Drama

12

lerdir. Eskiden retim yntemi denildiinde tm derslerde

kullanlan yntemlerden bahsediliyordu. Ancak gnmzde,

her ders farkl bir boyut kazanm hatta baz dallarda ayrm-lar olmu her dal kendi alann oluturmu ve retim yn-

temleri de farkllamtr. Genel retim yntemleri artk

ihtiyaca cevap veremez olmu ve bunun sonucu olarak zel

retim yntemleri ortaya kmtr. zel retim yntemleri

her ders iin hatta her konu iin farkl yntem ve teknikler

gelitirmitir. Her alann kendine has bir zel retim yntemi

olduu gibi, din retiminin de zel retim yntemlerivardr.1

Beyza Bilgin, din retim yntemleri konusunda fikir

birlii bulunmadna ve yeni yntemlerin gelitirilmesine

ihtiya bulunduuna iaret ederek yle demektedir, Bugn

din eitiminde bir fikir birlii mevcut deildir. Yeni yntem-

lerin ve aklayc yaynlarn artmasna ramen, geleneksel

retimi savunanlar ve bu yolda faaliyette bulunanlar vardr.

Geleneksel retimin yetersiz, yeni yntemlerin gerekli oldu-

unu, problemin yeni yntemleri eski retmenlere kabul

ettirebilmekte olduunu savunanlar vardr. Ayrca yeni yn-

temleri benimseyip uygulam, fakat bekledii sonucu ala-

mam olanlar da vardr. Bunlar yeni durumda derslerin,

rencilerin hayat ile gerekten ilgili olup olmadndan

phededirler. Kendileri bir deiiklie hazrdrlar, fakatyerine neyi koyacaklarn bilememektedirler.2 Burada ifade

edilen tereddtlerin ortadan kalkabilmesi iin, zellikle yeni

yntemleri uygulayp sonuta baarszlkla karlam -

retmenlerin ilm almalarla ortaya koyulmu yeni yntemle-

re ihtiyalar bulunmaktadr.

Din eitimi ve retiminde yntem aray devam et-mektedir. Elinizdeki alma bu arayn bir meyvesidir.

Gelien iletiim teknolojileri ile evrenin etkisini zerinde her

1 Mehmet Zeki Aydn, Din retiminde Yntemler, Nobel Yayn Datm, Ankara2004, s. 2, 3.

2 Beyza Bilgin, Eitim Bilimi ve Din Eitimi, Ankara niversitesi lahiyat FakltesiYaynlar, Ankara 1998, s. 3.


13/224


13

zaman olduundan daha fazla hisseden ocuklarmz, sosyal-

leme srecinde kendini daha kuvvetli esen rzgrn etkisine

brakmaktadr. Bilgisayar ve internet kullanmnn yaygnla-mas, radyo, televizyon. gazete gibi yayn organlarnn yayn

politikalar ocuklarmz pek ok bilgiye snr olmakszn

ulama imkan vermektedir. Belli bir szgeten gemeden

rehberlik yaplmadan babo bir ekilde bu ortamlara maruz

kalan ocuklar beraberinde belli bir kltr de almaktadrlar.

Renkli ve elenceli bir ekilde verilen bu kltr ocuklar

zerinde olduka etkili olmaktadr. Mustafa Usta bir toplu-mun eitim dzeyi ile o toplumun kltrel yaps arasnda

anlaml bir ilikinin mevcudiyetine iaretle bir ferdin veya

sosyal grubun sahip olduu kltr ortamnn gelimiliin

ls olduunu, baarl bir eitimin onunla alakal kltrel

ortamn yaratlmasna bal olduunu dile getirmektedir.3Din

eitimi asndan bakldnda daha zevkli, elenceli ve re-

tici bir ekilde eitimin verilmesi gn getike daha byknem kazanmaktadr. Hayat ierisinde eitli sebeplerle aktif

faydasn grmekte zorlandklar din olgusu uygulamal

olarak ocuklarn ve genlerin dimalarnda canlandrlmak

zorundadr. Din Kltr ve Ahlk Bilgisi dersleri de renci-

lere ulama ve kalcln salama hususunda gcn arttr-

mal zevkli, heyecanla beklenilen bir ders olma konumuna

gelmelidir. Eitici drama zevkli, elenceli ve yaayarak -renme zellii ile pratik ierisinde yanl ve doru davranla-

rn sonularnn gzlenmesine hatta tecrbe edilmesine imkn

veren yaps ile bunu salayabilecek bir yntemdir. Nitekim

eitimde drama kullanmnn nclerinden Winfred Ward

kitabnn nsznde dramann din eitiminde de kullanlabi-

lecek bir metod olduunu u szlerle ifade ediyor, Oyun

park ve kamp yneticileri, din eitimi retmenleri, sosyalalmaclar, ve izci liderleri eer denerlerse ocuklarn yarat-

c dramaya byk ilgi gsterdiklerini kefedeceklerdir.4

3 Mustafa Usta, Trkiyede Yksek Din Eitiminin Kurumlama ve Ekolleme Sorunla-r, Marmara niversitesi lahiyat Fakltesi Yaynlar, stanbul 2001, s. 11.

4 Winfred Ward, Playmaking with Children From Kindergarten to High School,Appleton Century Crofts Inc. , New York 1947, s. VII.


14/224


14

Dolaysyla ocuklarn ilgisini ekme ve derse katlmn sa-

lama hususunda nemli avantajlara sahip olan drama ynte-

mi din eitimi iin de uzak kalnamayacak bir yntem olarakkarmzda durmaktadr.

Drama, ocuklarn geliim sreleri boyunca olduka

sk olarak sergiledikleri bir faaliyettir. ocuklarn oynadklar

her oyun aslnda bir drama faaliyetidir. Evcilik, saklamba

gibi oyunlar buna rnek olabilir. ocuklarn zevk alarak

oynadklar bu oyunlara yetikin eli deerek ocuka olular

bozulmadan eitici ynleri daha da gelitirilebilir. ocuklarn

skc addettii veya kavramakta zorlandklar pek ok konu

byle bir yol izlenerek onlara zevkli bir ekilde, belki de his-

settirilmeden kazandrlabilir. zellikle sosyal ilikilerin

salkl hale getirilmesinde ve ahlk kurallarnn kavranma-

snda drama nemli bir rol stlenecektir.

lkemizde ilk ve orta dereceli okullarda okutulan DinKltr ve Ahlk Bilgisi dersi, 1982 Anayasasnn 24. madde-

si gereince zorunlu dersler arasnda yerini almtr. Madde-

nin ilgili ksm u ekildedir; ... din ve ahlk eitim ve re-

timi Devletin gzetim ve denetimi altnda yaplr. Din Kltr

ve Ahlk retimi ilk ve ortaretim kurumlarnda okutulan

zorunlu dersler arasnda yer alr. Bunun dndaki din eitimi

ve retimi ancak kiilerin kendi isteine, kklerin dekanuni temsilcisinin talebine baldr..., 1739 sayl Milli

Eitim Temel Kanununun 12. maddesinde yer alan Trk

milli eitiminde laiklik esastr. Din kltr ve ahlk retimi,

ilkretim okullar ile lise ve dengi okullarda okutulan zorun-

lu dersler arasnda yer alr, eklindeki ibare de ilkretim,

lise ve dengi okullarda Din Kltr ve Ahlk Bilgisi dersini

zorunlu klmaktadr.Milli Eitim Bakanl Din retimi Genel Mdrl

ilkretim seviyesinde din retiminin hedefleri ve genel

amalarn u ekilde belirlemitir;

Din retiminin hedefleri;


15/224


15

1. nsanlk tarihi boyunca birey ve toplum zerinde etkili

olan dinin, doru anlalmasna ve yorumlanmasna kat-

kda bulunulmas,

2. Evrensel boyutta insanlar, toplumlar ve milletler aras

ilikilerde, dinin nemli bir etken olduu, bu ilikilerin

olumlu ynde geliebilmesi iin bireylerin bilimsel yn-

temle verilecek din retimine ihtiya duyduklar,

3. slm Dininin; kltrmz, dilimiz, sanatmz, rf ve

detlerimiz zerindeki etkisi gerei dikkate alnarak s-lm dininin ve bundan kaynaklanan ahlk anlay ile rf

ve detlerin tantlmasna ve retilmesine arlk veril-

mesi,

4. rencilerin inan ve kltr dnyalarna genilik ka-

zandrmak ve baka dinden olanlara kar daha hogr-

l ve anlayl davranlarda bulunmalarn salamak

amacyla dier dinler hakknda genel bilgilerin verilmesi,

5. Salkl bir din ve ahlk retimiyle rencilerin, Mill

Eitimin Temel Amalar arasnda ifadesini bulan mill,

ahlk, insan ve kltrel deerleri benimsemeleri, beden,

zihin, ahlk, ruh, duygu bakmndan dengeli ve salkl

gelimeleri, bylece kltrel yabanclamann nlenmesi

gibi hususlar hedef alnmtr.

Din retimi programnn genel amalar;

Bu program rencilerin, din ve ahlk hakknda doru, bili-

sel, duyusal ve becerisel renmeler yoluyla;

Bireysel adan

1.

Temel din ve ahlk sorularna cevap verebilmelerini,2. nanma ve yaama zgrlklerinin bilincine varabilme-

lerini,

3. Din inan ve ibadetlerini bakalarnn istismarna ka-

plmakszn gerekletirebilmelerini,


16/224


16

4. Dinin sevgi boyutunu fark ederek onun insan iin vazge-

ilmez bir ge olduunu kavrayabilmelerini,

5. Din kavramlar doru anlayabilmelerini,

6. Doru din bilgiler ile batl inan ve hurafeleri ayrt

edebilmelerini,

7. slm dinini ve dier dinleri ana kaynaklarna dayal

olarak tanmalar gerektiini kavrayabilmelerini,

8.

Dinin emirleriyle rf ve detlere dayal olan davranlarayrt edebilmelerini,

9. slmn iman, ibadet ve ahlk esaslarn tanyabilmeleri-

ni,

10. slm dininin akl ve bilimle atmadn, din ve bilimin

birbirinin alternatifi olmadklarn kavrayabilmelerini,

11. Akln, din sorumluluun temel art olduunu; dinin

akln kullanlmasn istediini ve bilimsel bilgiyi tevik

ettiini kavrayabilmelerini,

12. Kendi dini ile mutlu ve bark olabilmelerini,

Toplumsal adan

13.

Toplumla yaanan din ve ahlk davranlar tanyabil-melerini,

14. Toplumdaki farkl din anlay ve yaaylarn dinin z

ile ilgili olmayp sosyal bir olgu olduunu tanyabilmele-

rini,

15. Bakalarnn inan ve yaaylarna hogr ile yaklaa-

bilmelerini,16. Toplum iersindeki salksz din oluumlar ayrt ede-

bilmelerini,

17. Fizik ve toplumsal evreyi koruma bilincine ulaabilme-

lerini,


17/224


17

Ahlk adan

18.

Ahlk deerleri bilen ve bunlara sayg duyan erdemlikiiler olabilmelerini,

19. renilen ahlk deerleri iselletirebilmelerini,

20. nan ve ibadetlerin davranlar gzelletirmedeki

olumlu etkisini fark edebilmelerini,

Kltrel adan

21. Dinin kltr oluturan unsurlardan biri olduunu

kavrayabilmelerini,

22. Dinin, dier kltr unsurlar zerindeki etkilerini fark

edebilmelerini,

23. Doru din bilgiler yardmyla nesiller aras anlay

farkllklarna salkl bir ekilde yaklaabilmelerini,

Evrensel adan

24. Evrensel deerlere kendi din bilgi ve bilinleriyle katl-

malarn,

25. Dier dinleri temel zellikleriyle tanyarak, ballarna

hogryle yaklaabilmelerini,

26.

ada, evrensel insan deerlerin slmn z ile rt-tn fark etmelerini amalamaktadr.5

Bu dersin hedefleri ve genel amalar incelendiinde

din ve ahlk bilgilerin yan sra birok tutum, alkanlk ve

deerlerle ilgili davranlarn kazandrlmasna ynelik ama-

lar bulunduu grlmektedir. Fakat bu davranlarn renci-

lere kazandrlmas kolay deildir. nk bu amalarn ouduyusal alandadr ve ocuklara kazandrlmas iin bilisel

alandan daha farkl yntemler gerektirmektedir.

5 http://dogm.meb.gov.tr/retim_program.htm (01.02.2007).


18/224


18

Din Kltr ve Ahlk Bilgisi derslerinde ara gerecin

fazla kullanlmamas, arln retmende olmas, aratrma

ve incelemelere fazla yer verilmemesi ve gerek dersin ileniisrasnda gerekse de deerlendirme hususunda bilisel alana

arlk verilmesi duyusal boyutun ksr kalmasna sebebiyet

vermektedir. Bu amalara ulatracak gerekli materyal ve

metodun snrl oluu retmenleri de bir manada bu mecraya

itmektedir. Memnuniyet vericidir ki bu boluun doldurul-

mas noktasnda gayretler devam etmekte, gn getike din

retiminde kullanlabilecek materyal saylar artmaktadr.Aratrmamz bu gayretlerden biridir ve din eitiminin daha

kalc ve zevkli olarak verilebilmesini amalamaktadr.

Eitici drama duygusal, psiko-motor ve hatta yer yer

zihinsel alanlara hitap edebilecek bir metod olarak bu boluu

doldurabilecek eitim ve retim tekniklerinden biridir.

zellikle ahlk kurallarn benimsetilmesi ve sosyal ilikilerin

salam temellere oturtulmas eitici drama ile salanabilecek

balca gayeler arasnda yer almaktadr. Uygulanmakta olan

klasik yntemlere gre eitici drama dikkat ekici olmas,

yaantya dayand ve ocuklarn eitici drama ierisinde yer

alrken yaanty hissetmelerini salad iin dinin pratik

olarak yaanabilir ve hayat dinamii ierisinde yer alabilir bir

unsur olduunu kavratabilme noktasnda klasik yntemlere

gre daha stn bir eitim retim yntemidir. Peter Slade,Brian Way, Dorothy Heathcode, Gavin Bolton gibi eitici

drama kavramnn oluumunda etkisi bulunan isimler, eitici

dramann ocuun her konudaki eitiminde kullanlabilecek

bir yntem olduuna iaret etmektedirler. Pratik yn olduk-

a kuvvetli olan ve zihin yan sra duygular da harekete

geirebilen bu yntemin din eitiminde kullanm gelien ve

deien dnya dinamiklerine uyum salama ve onlarla reka-bet edebilme hususunda olduka nemlidir.

Drama, birok eitim etkinliinde bir ara, bir teknik

olarak kullanld gibi, yalnzca kendi bana zel bir konu

olarak da uygulanmakta ve retilmektedir. Eitim teknii

olarak deil de kendisi iin yaplan drama etkinlikleri, bilin-


19/224


19

dii gibi tiyatro denilen bir gsteri, anlatm ya da sanat trne

ilikin olarak ele alnmaktadr.6Eitici drama tiyatrodan farkl

bir eydir. Tiyatro alanndaki drama etkinliklerinin konumuz-la alakas yoktur, bu durum almamz ierisinde aklana-

caktr.

Hayatta olduka nemli yeri olan din olgusu, yaaya-

rak renmeyi temel alan eitici drama faaliyetleri ile hayatn

iinde, sadece teoride boulmadan, pratik yn ile de renci-

lere tantlabilir. almamz, din eitiminin zevkli ve kalc

biimde verilmesinde etkili bir yntem olacan savunduu-

muz eitici drama faaliyetlerinin teorik temelleri yan sra

pratik uygulamalarn da ihtiva edecektir.

Eitim olgusu, nceden belirlenmi kurallar vastas

ile kiiye kendi iradesi dahilinde davran kazandrma, dav-

ran gelitirme ve davran deitirme sreci ve olgusu.7

olarak tanmlandnda, eitici dramann Trk Eitim Siste-minde kullanlma durumu nedir? Sorusuna dkmantasyon

metodu erevesinde cevaplar aranmtr. Ancak bu tespitler

mevcut kurallar ortaya koymaktadr. Bizim aratrmamzda,

kurallara uygun (metod ve teknie uygun) eitici drama

olgusunu Din Kltr ve Ahlk Bilgisi eitimine uyarlamak

ve bu metod ve teknik sayesinde din davran kazandrma

din davran deitirme ve din davran gelitirmek mm-kn mdr? sorusu aratrmada temel problem olarak kar-

mza kmtr. Ayrca Max Weberin Eitimin temel amac,

kiiye daha sonra gelmeyi arzu ettii pozisyona nceden

hazrlama ilemidir.8 tanm erevesinde, din eitimi ala-

nnda, dindarn daha sonra gelmeyi arzu ettii dnya ve

ahiret mutluluuna (doru dine), kiiyi yaayarak gtrebil-

mekte midir? Sorusu ayn zamanda dindarn eitici dramametodu ile dindarlama sreci arasndaki ilikiyi ortaya koy-

6 Alev nder, Yaayarak renme in Eitici Drama, Epsilon Yaynlar, stanbul

2000, s. 29.7 Mustafa Usta, a.g.e., s. 11.8 Abdurrahman Dodurgal, Eitim Sosyolojisi, Marmara niversitesi lahiyat

Fakltesi Vakf Yaynlar, stanbul 2000, s. 17.


20/224


20

duu varsayldnda yaptmz bu aratrma ile, din eiti-

minde eitici drama metodunun din eitiminde kullanlabile-

cei ve yaayarak renmenin insan davranlarnda kalc birrol olduu tespit edilmitir.

2. KAPSAM VE SINIRLILIKLAR

Aratrmamz slam Dini ile alakal bilgi ve deerlerin

ilkretim seviyesinde Din Kltr ve Ahlk Bilgisi Dersle-

rinde retimi ile snrl olacaktr. Drama pek ok farkl disip-

lin tarafndan kullanlmakta olan bir etkinliktir, sanatsalamal, tedavi amal, elence amal olarak pek ok farkl

alanda dramadan faydalanmaktadr. alma ierisinde

dramann ilkretim Din Kltr ve Ahlk Bilgisi dersleri

alannda kullanm zerinde durulacaktr.

4. ARATIRMANIN METODOLOJS

Aratrmann modelini oluturmada teorik ksmdadkmantasyon metod ve tekniklerinden faydalanlmtr.

Faydalanlan eserler dipnot olarak sayfa sonlarnda gsteril-

mi, son olarak da kaynaka blmnde eserlerin ayrntl

bilgileri yer almtr. Teorik bilgilerin yan sra almada

ilkretim Din Kltr ve Ahlk Bilgisi dersi mfredatnda

kullanlabilecek eitici drama rnekleri yer almtr. Sz ko-

nusu rnekler ek olarak alma sonunda verilmitir.Bu rneklerden iki tanesi eitici drama yntemi ile il-

kretim seviyesinde iki farkl okulda toplam snfa uygu-

lanmtr. Uygulama almas, deneyleme modellerinden, tek

bir rneklem grubunun belli bir deikene ilikin lm

ortalamas ile ayn deikene ait anakitle veya ayn rneklem

grubu iin tahmin edilen veya nceden kestirilen/bilinen

ortalamas arasnda belli bir gven dzeyinde anlaml birfarkn olup olmadn belirlemek eklinde yaplan Tek

rneklem (Grup) T Testi (One-Sample T Test) uygulanarak

yaplmtr. ki snfta paylama bir snfta da iyilik konu-

lar ilgili eitici drama rnekleri ile ilenmitir. zellikle

snfta klasik yntemlerle daha nce ilenmi konular seil-


21/224


21

mitir. Ders balangcnda rencilere Paylamann kendimiz

ve evremiz asndan nemi nedir?, ve yilik yapmann

kendimiz ve evremiz asndan nemi nedir? eklindesorular yneltilmi ve bu konudaki dncelerini bir kda

yazmalar istenmitir. Daha sonra eitici drama yntemi ile

ders ilenmi ve ders sonunda tekrar ayn sorular kda

yazmak sureti ile cevaplamalar istenmitir. Ders ncesi ve

sonras alnan cevaplar karlatrlm ve eitici drama yn-

teminin renci zerinde oluturduu tesir, etkinliin hedef-

ledii kazanmlar gz nnde bulundurularak tespit edilmi-tir. rencilerin derse katlm ve ilgisi tarafmzdan gzlen-

mi ayn zamanda derse birlikte girdiimiz snf retmeninin

deerlendirmelerine de bavurulmutur. Her snftan bize

fikir verebilecek rnekler seilerek alma ierisinde verilmi-

tir.

almann evrenini, stanbulda bulunan iki okuldan

seilmi snf oluturmutur. Uygulama almas ulam

kolayl ve farkl sosyal yaplar bnyesinde barndrmas

gibi avantajlar bulunduundan stanbulda yaplmtr. Farkl

sosyal yaplar temsil eden iki okul sosyal yaplar farkl iki

blgeden seilmitir. Bu okullardan biri stanbulun youn

g alan, ehir kltrne tam olarak gei salayamam

memleketleri ile irtibatlar kuvvetli bulunan bir blgesi olan

Esenyurttan seilmitir. Dier okul da, genellikle sitelerdenoluan bir ile olan Beylikdznde ve bir site ierisinde

bulunmaktadr. Esenyurtta, rnek lkretim Okulunda,

Beylikdznde ise hlas lkretim Okulunda uygulama

almas yaplmtr. zel okullarda bulunan renciler farkl

uygulamalara alkn olduklarndan zellikle her iki okulun

da devlet okulu olmasna zen gsterilmitir. almada yazl

olarak geri bildirimler alnacandan okul ynetici ve ret-menleri ile yaplan istiare sonucu meramlarn daha iyi ifade

edebilecekleri dncesi ile 7. ve 8. snflarda alma yapl-

mtr. alma anket almas olmadndan kii saysndan

ziyade yntemin kullanlabilirlii ve ilerliinin tespit edilme-

si nemli olarak grlmtr. snfta yaplan uygulama


22/224


22

almas yntemin kullanlabilirlii ve ilerliine ilikin fikir

vermitir.

5. LGL ARATIRMALAR

Bu blmde gerek yurt iinde gerekse yurt dnda,

ocuklarla yaplan eitici nitelikteki drama almalar tarihsel

olarak incelenmitir. Bu blm ayn zamanda eitimde drama

kullanmn tarihesi hakknda da bilgi vermektedir.

Dramann kkeninin baz kabilelerde bulunan rtn

ispat etme trenlerine ve ibadet ekillerine dayand sylen-

mektedir.9 ocuklarla yaplan tiyatro etkinlikleri ortaaa

Hristiyanl yaymay ve retmeyi amalam olan kilise

oyunlarna dayanmaktadr. Dini ierikli oyunlar bu dnemde

okullarda eitim amal olarak ocuk oyuncular tarafndan

oynanmtr10. XX. yzyln balarnda eitimde dramay ilk

kullanan isim, bir ky retmeni olan Harriet Finlay-

Johnsondr.11

Peter Slade, 1920lerden itibaren ocuk gruplar ile

drama almalar yapmaya balamtr. Peter Slade, eitimde

dramann kullanmna ilikin yaklamn 1954 ylnda Child

Drama (ocuk Dramas) adn verdii kitabnda dile getirmi-

tir. An Introduction to Child Drama (ocuk Dramasna Giri)

isimli kitab ise 1976da yaynlanmtr. Peter Slade, ocukdramasn tiyatroya alternatif olarak grmtr. Ancak tiyatro

ile benzerliini de gz ard etmemitir. Ona gre drama,

ocuklarn doal olarak sergiledikleri bir oyundur. ocuklarn

oynad pek ok oyun, aslnda birer drama faaliyetidir. Ve

ocuk geliiminde drama oyununun nemli katklar olabilir.

ocuk, farkl rollere girerek, farkl durumlarla yz yze gele-

9 Oscar Gross Brockett, Tiyatro Tarihi, yayna hazrlayan: nn Bayramolu,Dost Kitabevi Yaynlar, Ankara, 2000, s. 15-16; zdemir Nutku, Dnya Tiyatro-su Tarihi, Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Yaynlar, An-kara 1971, s. 13-14.

10 Tekin zertem, Trkiyede ocuk Tiyatrosu, Kltr Bakanl, Anadolu niversi-tesi Basmevi, Eskiehir, 1992, s. 22-23.

11 Ahmet ebi, retim Amal Yaratc Drama Yoluyla mgesel Dil BecerisininGelitirilmesi, Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, baslmam dok-tora tezi, Ankara 1996, s. 38.


23/224


23

rek, kendi geliimi iin nemli olabilecek beceriler elde edebi-

lir. Dier yandan, drama sayesinde ocuk, iyiyi ve kty

birbirinden ayrt etme, toplumun ve toplumsal kurallarnfarkna varma ve almann keyfini karma ynnde geliir.

Drama ve oyun i ie geer. Drama oyunu sayesinde ocuun

tm kiilii hem beden hem de zihn yaps geliebilir. Yeter

ki yetikinler ocua kendini ifade etme serbestlii tansnlar.

Yine 1920li yllarda Sovyetler Birliinde Aleksandr

Briantsev, sanat, ruhbilimci ve eitimci ibirlii ile ocuklar-

la drama almalar yapmtr. Bu almalar doalama ve

drama terapi kaynakl olarak gerekletirmitir. Oyuncular ve

ocuklar arasnda srekli bir balant kurulmasna zen gs-

termitir.12

Peter Sladein takipilerinden Brian Way, II. Dnya

sava srasnda eitli glkler yaayan ocuklara, drama

yoluyla yardmc olmaya almtr. Brian Way, 1967 ylndakaleme ald Development Through Drama (Drama Yolu ile

Geliim) adl kitabnda, ocuklara kendine gven duygusu-

nun nasl kazandrlaca ve ocuklarn kendi kaynaklarn

kefetme ve kullanmalarna nasl yardm edilebilecei konu-

sunda rnekler vermitir. Brian Waye gre dnyada dramaya

katlamayacak ocuk yoktur. Beden, zihn yaps gz nne

alnmak koulu ile, her ocuk iin, bedensel ve zihinsel engelliocuklar da dahil olmak zere drama etkinlii dzenlenebilir.

Drama ocukta kiiliin gelimesini salar. Kiilik ise yaaya-

rak deneyerek kazanlr. Way, tiyatro ve dramay birbirinden

kesinlikle ayrr. Drama tiyatro ile zde deildir. Waye gre

en nemli fark udur; Tiyatro bir seyirci kitlesine yneliktir.

Seyirciler iin oynanr. Dramada ise katlanlarn kendi yaan-

tlar nemlidir. Drama seyirciler iin oynanmaz. NitekimBrian Way kitabnn ilk blmnde dramann fonksiyonlarn-

dan bahsederken kitab hakknda yle bir ifade kullanr, bu

12 Tekin zertem, a.g.e. , s. 30.


24/224


24

kitap dramann deil insanlarn geliimini amalamaktadr.13

Waye gre ocua kesin roller vermek ve ocuu belli davra-

n snrlarna hapsetmek zararldr. Drama ocuu gelitir-

mek iindir, dramay gelitirmek iin deil. Yani ama, ocu-

un drama sayesinde gelimesidir. Yoksa dramann mkem-

mel bir ekilde oynanmas deil.

ABDde ise Winfred Ward, 1923te niversitede yara-

tc drama eitimine balamtr. Yaynlanan kitaplar: Stories

to Dramatise (Drama iin ykler) (1952), ve Playmaking with

Children (ocuklarla Oynama) (1947)dr. Ward da tiyatro ve

dramay birbirinden ayrr. ocuk tiyatrosu, ocuk seyircilere

gzellik ve zevk, mutluluk ve nee aktarr; yaratc drama ise

katlan ocuklara, kendi geliimleri ve grupta birbirleriyle i

birlii yapabilmeleri konusunda nemli yaantlar salar.

Tiyatroda oyuncular iin ok nemli olan yetenek, dramada

gerekli deildir. nk dramada ama bakalarn elendir-

mek, etkilemek deildir.

Viola Spolin, 1963 ylnda yazd Improvisation for

Theatre (Tiyatro in Doalama) isimli kitabnda, ocuun

iinden geldii gibi rol oynamasnn, kendini ifade etme

ynnden nemini vurgulamtr. Spolin, yetikinler gibi

ocuklarn da rol oynayabileceklerine dikkati ekmitir. Ona

gre ocuk ya da yetikin, rol oynama yolu ile her alandabedensel, zihinsel ve sezgisel olarak tecrbeler kazanabilir.

ocuk doalama srasnda, yani o anda iinden geldii gibi

oynarken, kim olduunu, nerede olduunu, ne istediini, ne

yaptn, hissettii duygular kendisi belirler ve kendi istedii

biimde ifade eder. Spolin, duygular ve duygularn bedensel

olarak ifade edilmesi arasndaki ilikiye nem vermi ve

insanlara; duygunu gster, duygunu grlr hale getir.nerisinde bulunmutur. Bylece ona gre drama, yaantlar

yolu ile kendini, duygularn ifade etmek iin bir aratr.

13 Brian Way, Development Through Drama, Humanities Press, Atlantic HighlandsN. J. , America 1973, s. 2.


25/224


25

Dorothy Heathcote ise 1970lerde eitimde drama ko-

nusunda almalar yapmtr. Betty Jane Wagner 1976 ylnda

Heathcoteun yaklamn tantan Drama as a LearningMedium (retim Ortam Olarak Drama) adnda bir kitap

yazmtr. Heathcoteun yaklamna gre, ocuklar gerek

yaamda yaadklarn anlamak iin dramadan yararlanabilir-

ler. Drama, okul programnn her alannda kullanlabilir.

Heathcoteun tekniinde, retmenin drama etkinliinde bir

rol stlenmesi gerekir. Etkinliin ortasnda retmen, gerekli

grrse etkinlii durdurabilir, aklama yapar ve rencileritartmaya ynlendirir. Heathcotea gre eitimde drama hem

bilisel, hem de duygusal renmeyi amalamaldr.

Daha sonralar Gavin Bolton, 1979 ylnda yazm ol-

duu, Toward a Theory of Drama in Education (Eitimde Drama

Kuramna Giri) adl kitabnda, drama konusunda daha bili-

sel ve analitik ynlere arlk veren bir yaklam savunmu-

tur. ocuklara sorular sorarak konuyu ama, ayrntlara girme

ve tartmaya nem vermitir. Boltona gre ocuun kendini

ve yaad evreyi anlamas nemlidir. nk iinde yaan-

lan evreye uyum hayat deer tar ve eitimde drama etkin-

likleri temel olarak uyumu amalamaldr.

Nellie McCastlin, yaratc dramay Creative Drama in

the Classroom and Beyond (Snf inde ve Dnda Yaratc Dra-ma) (1968) isimli kitabnda bir sanat, bir sosyalletirme faali-

yeti ve bir retim metodu olarak deerlendirmitir. Aktif

katlmc olabilmesi iin, ocuun bedensel, bilisel, duyusal,

ve sosyal yeteneklerinin yaratc drama oyunlar ile gelitirile-

bileceini vurgulamtr.

Trk eitim tarihi ierisinde eitici dramann ne kadar

eskiye dayand henz tam olarak aydnlanm bir konudeildir. zerinde allmaya muhta bir alandr. Yahya

Akyz, eitici amala drama kullanmn Osmanlnn son

dnemlerine dayandrr, 1914 ylnda Maarif Nezareti tarafn-

dan anaokulu retmenleri iin yaynlanm bir belgede


26/224


26

eitici dramann ilk izlerinin grldn ifade eder.14 Bu

belgede Ana mektebi ve snf dorudan doruya bir tlim ve

tedris mektebi deildir; terbiye mektebi, hayat ve hareketmektebidir, ocuk bahesidir. eklinde bir ibare bulunmak-

tadr. zellikle Lisan, Jimnastik, Eya ve Bahe, Hayat ve

Hareket derslerinin uygulannda, ocuklarn zgrlne,

kendilerini serbeste ifadelerine, kendi hayal dnyalarn

kurmalarna ve yaratclna dayanan bir yaklam bu belge-

de dile getirilmitir. Drama ad kullanlmam fakat drama

tekniklerine yer verilmitir. Bu belgenin yeni harflerimizeevrilmi hali almamzn ilerleyen ksmlarnda verilecektir.

1915 ylnda Maarif-i Umumiye Nezareti tarafndan

okullarda tiyatro almalarna yer verilmi ve bu konuda bir

ynetmelik hazrlanmtr. Mekteb Temsillerinin Usul-i Tedrisi

isimli bu ynetmelikte tarih ve ahlka uygun olaylarn, dn-

ya edebiyat ile ulusal edebiyatn, ocuklara tiyatro yolu ile

kolaylkla retilebilecei ifade edilmi, ocuklardaki yans-

lama igds ve yaratclk zerinde durularak, gnlk

oyunlarndan rnekler verilmitir. Tiyatronun zaten ocuun

yapsnda var olduu belirtilmitir. ocuun dil geliimi ve

sosyal mnasebetleri daha rahat kavramas hususunda tiyat-

ronun faydal olaca burada vurgulanmtr.15

Tiyatroyu, bizde okullara ve okul gelenekleri arasnasokanlardan birisi, Prof. Dr. smayl Hakk Baltacoludur.

Bununla beraber Baltacolu, ilk defa tiyatroya okulda yer

verenin Karamrselde hususi bir okulun retmeni Muam-

mer Targa olduunu sylemektedir.16

1925lerde ise smayl Hakk Baltacolunun eitimde

tiyatroyu savunduu grlmektedir. Yaparak yaayarak

renme onun savunduu konunun temelidir. Ama, ocu-

14 Yahya Akyz, Anaokullarnn Osmanl'da lk Programlar ve Ders Uygulama-

lar le "Yaratc Drama"nn lk zleri, Bilim ve Akln Aydnlnda Eitim Dergisi,Mays 2004, S. 51. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi51/akyuz.htm (30. 08.2008).

15 Tekin zertem, a.g.e. , s. 36-38.16 Selahattin oruh, Okullarda Dramatizasyon, Yeni basmevi, Bursa 1943, s. 4.


27/224


27

un kiilik geliimi ve sosyallemesini salamaktr. O eitim-

de sanat yoluyla sanatn dilini kullanmaktan bahseder. Ona

gre ocuk tiyatro yolu ile hayata altrlmaldr. Ezber vedier sahne unsurlarna nem vermeyen Baltacoluna gre

btn ocuklar okul temsillerinin iinde yer almal ve her

yerde oyunlarn sergileyebilmelidirler.17

Ayn yllarda Muhsin Erturul ocuk tiyatrolarnn

almasn savunur. I. Dnya sava yllarnda Kazm Karabe-

kir okul oyunlar yazar.18

1943de Selahattin oruhun Okullarda

Dramatizasyon isimli eseri yaynlanmtr. Ona gre hep

birlikte yapmak, oynamak, yaratmak, dramatize etmek nem-

lidir. oruh, dramatik gsteriler olarak adlandrd gsterile-

ri bal ve serbest gsteriler olarak ikiye ayrr. Bal gsteri-

lerde nceden dramatik hale sokulan konular dramatize

edilirken, serbest gsterilerde hayattan alnan konular drama-tize edilir.

1965te Emin zdemirin Uygulamal Dramatizasyon

isimli eseri yaynlanr ve tm retmenlere cretsiz datlr.

Bu kitapta tarih, corafya, yurttalk bilgisi, sosyal bilgiler

derslerinde dramann kullanmna deinilir ve rnekler veri-

lir.

MEBnn 1951 yl ortaokul programlarnda temsil yo-

lu ile canlandrma (dramatizasyon) cmlelerine ve bu konu-

da nerilen almalara rastlanr. 1966 ylnda, lkretim

Genel Mdrlnn 6 nolu yayn olarak baslan Nimet

Erkuntun, Okul ncesi Eitimi isimli kitabnda ocuk

Tiyatrosu (dramatizasyon) bal altnda 50 sayfalk bir

blm yer alr. 1968 ylnda yine MEBnn lkokul Progra-

17 Serdar Ongurlar, smayl Hakk Baltacolunun Tiyatro Grleri, Devlet

Tiyatrolar Eitim Dizisi no: A-12, Dramaturgi Birimi, Ankara 1985, s. 59-61.18 Kazm Karabekirin Hala Bu Mektep (1923) isimli mahalle mekteplerinde

verilen eitimi mizahi bir dille eletiren ocuk oyunu, ve arkl bret (1921)isimli, iinde 9 ocuk oyunu ve 7 ark ieren eserleri bulunmaktadr.


28/224


28

mnda Dramatizasyon olarak isimlendirilen almalardan

bahsedilir.

1980li yllardan sonra eitimde yaratc drama bir

yntem, bal bana bir disiplin ve estetik-sanatsal bir alan

olarak anlmaya ve bu anlamda kayda deer almalar ya-

plmaya balanmtr. 1970lerde Tamer Levent gen amatr

tiyatrocularla doalama almalarn balatr. 1982de ise

Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesinde renciler-

le drama almalar balam ve 1984-85te Sanat Kurumu ve

Deneme Sahnesi Topluluu ad altnda 20-25 kiilik bir

grupla 2-3 yl sreyle almalar yapmtr.

1985te 1. Uluslararas Eitimde Dramatizasyon Semi-

neri gerekletirilmitir. Bu seminerde eitimde yaratc

dramann bilinen dramatizasyon kavramndan farkl ve a-

da anlamna ynelik tantc almalar yaplmtr. 1987de 2.

Uluslararas Drama Semineri gerekletirilmi ve seminerdedramann hayat nemi vurgulanmtr. Bu seminerlerin

ncs, 1989da gerekletirilmi ve ocuklarla Oyun -

ocuklara Oyun balnda drama-oyun ilikisinin incelen-

mesini salamtr. Bu seminerde ayrca mzik-devinim ve

drama gibi farkl boyutlar gndeme gelmitir.19

1989dan itibaren Ankara niversitesi Eitim Bilimleri

Fakltesi Gzel Sanatlar Eitimi Ana Bilim Dal Yksek Li-sans programlarna eitici drama derslerinin konulmas ve bu

alanda tezlerin yazlmaya balamas yaratc drama zerine

akademik kaynaklarn artmasn salamtr. Ayn dnemde

Gazi niversitesi ocuk Geliimi Blmnde, Hacettepe

niversitesinde, ve Ankara niversitesi Dil Tarih Corafya

Fakltesi Tiyatro Blmnde de drama ile ilgili dersler oku-

tulmaktayd.20

1990da ise ada Drama Dernei, drama almala-

rnn eitimde ve tiyatroda yaygnlatrlmas iin aratrmalar

19 http://www.yaraticidrama.org/content/category/8/17/54/ (18. 08. 2007)20 Zll Bozdoan, Okulda Rehberlik Etkinlikleri ve Yaratc Drama, Nobel Yayn

Datm, Ankara 2003, s. 33-36.


29/224


29

yapmak, tiyatro ve eitim ilikisini incelemek amac ile kuru-

lur.21

1991 ylnda, 4. Uluslararas Drama Semineri gerek-

letirilmi ve bu seminerde drama liderinin sahip olmas

gereken nitelikler tartlmtr. Bu seminerlerin 5. si 1993te

gerekletirilmi ve deneyimli drama liderlerinin potansiyel-

lerine yeni alma boyutlar katmak hedeflenmitir. Bu semi-

nerde zel eitimle alakal atlye almas da gerekletiril-

mitir. 6. s ise 1995 ylnda gerekletirilmitir. Bu seminer,

drama maske ve yaratclk konular erevesinde gerekleti-

rilmitir. Maske yapm, mze pedagojisi, mze dramas gibi

konulara da temas edilmi, drama ile tanmaya ynelik bir

atlye almasna da yer verilmitir. 1997de gerekletirilen

7. seminerde oyun karma ve retim niteleri konularnda

seminerler verilmi. Drama maske ve yaratclk konusunda

atlye almas gerekletirilmitir. 2001 ylnda gerekletiri-

len 8. seminerde ise, ada Drama Derneinin nclnde

Trkiyede gerekletirilen yaratc drama almalarnn yerli

ve yabanc uzmanlarca deerlendirilmesine arlk verilmi,

anlat tiyatrosu, drama dersinin yaplandrlmasnda yntem-

ler, drama yntembiliminden oyun oluturma, kltrel tarih-

sel kiisel balamda zaman konularnda seminerler verilmi,

ayrca Dans-Devinim; Drama, zaman konularnda atlye

almalar gerekletirilmitir. 2003 ylnda gerekletirilen 9.

uluslararas eitimde drama seminerinde zel eitimde

dramann kullanm zerinde durulmu ve yabanclatrma

konulu bir atlye almas dzenlenmitir. 10. seminer 2005

ylnda gerekletirilmitir. Bu organizasyonda, ritim, devi-

nim, drama, oyun ve doalamalardan sahneye ve dans hare-

ket tiyatrosu balklar altnda tebliler sunulmutur. Bunlara

ek olarak doalamann yaplandrlmasna ilikin atlye

almas yaplmtr. 2007 Mart aynda ylnda dzenlenen 11.

seminerde, ana balk dn, bugn yarn olarak belirlenmitir.

Anlat tiyatrosu ile yaratc drama arasndaki iliki zerinde

21 http://www.istanbuldrama.org.tr/Tr/content2.asp?m1=1&m2=2 (24. 08. 2008)


30/224


30

durulmu, doalama konusunda konferans ve drama atlye-

si dzenlenmi, alkol bamll konusunda interaktif drama

atlye almas yaplm, konferans verilmitir.22

Eyll 1998de Milli Eitim Bakanl Talim Terbiye

Kurulunca yaynlanan Eyll 1998 tarihli tebliler dergisinde,

ilkretim okullar semeli drama dersi 1-2-3 retim prog-

ram yaynlanm ve 1997-1998 retim ylndan itibaren ders

programlarnda semeli ders olarak yer almtr. ngilizce

retmenlii programlarnda semeli ders olarak okutulan

yaratc dramann yannda, YK tarafndan planlanan Eitim

Fakltelerinin Yeniden Yaplandrlmas Projesi kapsamnda

Okul ncesinde Drama ve lkretimde Drama dersleri de

eitim fakltelerinin lisans programlarnda zorunlu ders

olarak yerini almtr.

1999da Ankarada Oluum Tiyatrosu ve Drama Atl-

yesi tarafndan Trkiye 1. Drama Liderleri Bulumas semi-neri gerekletirilmi ve her yl belirlenen bir balk altnda

gerekletirilmeye devam ederek bir sreklilik kazanmtr.

Bu seminerlerin ilkinde, ana balk dramaya merhaba ola-

rak belirlenmitir. 2000 ylnda dzenlenen kinci seminerde

ise ana konu dramaya ok ynl bak eklindedir. nc

seminer 2001 ylnda gerekletirilmi ve konu olarak drama

ve mze pedagojisini ilemitir. Drdnc seminer 2002ylnda lkretimde drama ve tiyatro bal ile tertip

edilmitir. 2003 ylnda dzenlenen beinci seminerin konusu

ise, okul ncesinde drama ve tiyatro eklindedir. Altnc

seminer drama liderlii konusunu balk edinmi ve 2004

ylnda dzenlenmitir. Yedinci drama liderleri bulumasnda

ele alnan konu dramada araylar olmutur. Bu seminer

2005 ylnda dzenlenmitir. Sekizinci buluma, drama vetiyatro bal altnda 2006 ylnda gereklemitir. Dokuzun-

cu drama liderleri bulumasnda tespit edilen temel balk ise

drama kavramlar eklinde olmutur. 2007 Haziran aynda

gerekletirilmitir. Onuncu drama liderleri bulumas ve

22 http://www.yaraticidrama.org/content/category/8/17/54/ (18. 08. 2007)


31/224


31

ulusal drama semineri 2008 Haziran aynda dzenlenmi ve

temel balk olarak eitimde drama alnmtr. Onbirinci

drama liderleri bulumas ve ulusal drama semineri dramave katlmclk bal altnda Haziran 2009da gerekletiril-

mitir.23

1999-2000 retim ylnda Ankara niversitesi Eitim

Bilimleri Fakltesi Gzel Sanatlar Eitimi Anabilim Dal

tarafndan Eitim Bilimleri Enstits ats altnda Yaratc

Drama Tezsiz Yksek Lisans Program almtr.

2005 ylndan itibaren 10 Ekim, Oluum Drama Ensti-

ts tarafndan ulusal drama gn olarak ilan edilmitir. Bu

gnlerde eitli drama faaliyetleri dzenlenmektedir.24

Dramann eitim maksad ile kullanm hususunda

lkemizde aratrmalar yaplm ve yaplmaktadr. Bu konuda

nci San, Alev nder, H.mer Adgzel, Zlal Bozdoan,

Leyla Kkahmet, Aygren Dirim, Mbeccel Gnen, Nilfer

Dalkl, Aye Okvuran, Tlay stnda, Esra merolu gibi

isimler tarafndan eitli makale ve kitaplar kaleme alnmtr.

Bu almalar genel bir retim ve eitim metodu olarak

eitici dramann etkinliini ele almlardr. zel retim

yntemleri alannda matematik, corafya, Trke gibi ders-

lerde eitici drama kullanmna ilikin almalar bulunmak-

tadr. Din eitimi alannda eitici dramann kullanmnailikin doktora seviyesinde veya daha st seviyede yaplm

bir alma yoktur.

Eitici drama, din eitiminde nasl kullanlabilir?

Hangi konular eitici drama ile ilenmeye uygundur? Din

eitiminde eitici dramann hangi teknikleri kullanlabilir?

Derslerin ileniinde kullanlacak eitici drama rnekleri nelerolabilir? Bu sorular cevaplanmay beklemektedir. almamz

bu sorulara cevap arayacaktr.

23 http://www.olusumdrama.com/default.aspx?pid=17288 (24. 09. 2009)24 http://www.olusumdrama.com/default.aspx?pid=34995&nid=21223 (24. 09.

2009)


32/224


33/224

1. BLM

DRAMA VE ETC DRAMA


34/224


35/224


35

1.1. Eitici Drama le Alakal Kavramlar

Gnmz dnyasnda, olduka gelimi olan iletiim

teknolojisi ile ocuklar olumlu veya olumsuz pek ok farkl

noktaya ekilebilmektedir. Kendi toplumsal deerlerini koru-

yarak toplum iin itici g olmas beklenen ocuklarmzn

eitimi sz konusu olduunda gnmz artlar da dikkatealnarak imdiye kadar uygulananlardan farkl metodlar

kullanlmas gerekmektedir. Kendilerine cazip olarak sunulan

elence ve oyunla kark pek ok reklm onlar kendine

ekmekte, gerek kltrel manada bir yozlamaya srklemek-

te, gerekse de iktisad gz ard eden tketim toplumunun bir

paras haline getirmektedir. nsan bir tketim makinesi

olarak gren zihniyete kar ocuklarmz ayakta kalabilecek-leri bir donanmla hayata hazrlamamz gereklidir. Bu cazibe-

nin gerek elence, gerekse de oyun boyutlar ile eitim orta-

mna tanmas gnmzde olduka hayati neme sahip bir

durumdur.


36/224


36

zellikle okul ncesi eitimde yaygn olarak kullan-

lan drama, okul ii eitim ve retimde de uygulanarak, hatta

bilgisayar ortamna tanp interaktif ekilde uygulanarak, birmanada ocuklarmz kendine ekecek ve onlar belki de

farkna varmadan belli bir gr ve donanma kavuturacak-

tr. Din eitimi de bu boyuta kendini tamak zorundadr.

ada dnyann ihtiyacna uygun olarak kendine gvenen,

sorun zme ve karar verme becerileri gelimi, yaratc d-

nme becerisine sahip bireylerin yetitirilmesi yeni yntem

ve yaklamlar gerektirir, bu amalara uygun olan yeni yak-lamlardan bir tanesi de yaratc dramadr.25 Dramay bir

retim arac olarak kullanan retmenler ve renciler okul

dndaki yaam yeniden hatta tekrar tekrar oluturma imk-

nna sahiptirler. Aygren Dirim, oyun ve draman retmenin

elinde sihirli bir anahtar gibi olduunu ifade ederek eitici

dramann etkinliine dikkat ekmitir.26Yaratc drama snf

iinde oyunlarla gelitirilen bir etkinliktir. Bu etkinlik boyun-ca renci; etkin durumdadr, onun yaantlarndan yola

klarak planlanan canlandrmalar sz konusudur, renenin

ilgi ve gereksinimleri n plandadr.27Drama yoluyla eitim-

de renciler yeteneklerini kefedebilir ve kendilerine olan

gvenlerini arttrabilirler. rencilerin kendilerini anlatma,

bakalarn anlama, duygularn, dncelerini, yaratclkla-

rn ve hissettiklerini zgrce sergileyebilmelerini salar.Onlarn zihin ve hayal gcn arttrc nitelikteki en etkili

yollardan biri olarak kabul edilmektedir.

Drama retiminde; dramaya giri temel dzeyde,

genellikle snma, rol oyunlar, duyular gelitirme oyunlar,

sosyal yaama ilikin doalamalar zerinde durulur.28Geni

bir alan olan drama, tiyatronun gizil ve grnmeyen bl-

25 Zll Bozdoan, Okulda Rehberlik Etkinlikleri ve Yaratc Drama, Nobel Yayn

Datm, Ankara 2003, s.2526 Aygren Dirim, Yaratc Drama, Esin Yaynlar, stanbul 1998, s. 34.27 Tlay stnda, Yabanc dil retim uygulamalarnda bir yntem olarak

yaratc dramann yeri, Dil Dergisi, 1998, S. 66, s. 27.28 Aye Okvuran, Eitimde Dramann erii ve retimi, retmen Dnyas,

2002, S. 268, s. 18.


37/224


37

mn oluturur. Drama varsa tiyatro vardr.29 Olay ya da

durumlarn oyunlatrlmasyla gerekleen yaantlar olarak

zetlenebilen drama, jest, mimik, ses, bedensel hareket ier-mesiyle de geni bir uygulama alanna sahiptir. Drama elen-

dirme amacna m yoksa eitim amacna m yneliktir soru-

suna u ekilde yant vermek mmkndr. Drama, oyun,

doalama ve canlandrmalarla elendiren, elendirirken de

eiten bir etkinliktir.

Bu faaliyet iin uzmanlar genellikle drama kelimesini

kullanrlar, Grekede aksiyon anlamna gelir, lirik (ezgisel),

ve epik (destans) yan sra, diyaloglar halinde yazlan, durum

ve eylemin kiiler yoluyla verildii edebi tr.30olarak tanm-

lanr. Trkede dram kelimesi zellikle halk dilindeki kulla-

nm ile ackl oyun ya da olay manasnda kullanlmaktadr.31

Fakat drama tek bana aklayc bir kavram deildir.

Dramann farkl boyutlar vardr. Bunlar anlayabilmek iinfarkl amalarla kullanlan drama eitlerini inceleyelim.

1.1.1. Psikodrama

Jacob Levi Moreno tarafndan uygulanmaya balayan

bir metottur. Her ne kadar Moreno Socratesi psikodramann

ncs olarak kabul etse de dramay tedavi amal kullanan

ilk kii Morenodur.32

Pedagoji szlnde psikodrama uekilde tanmlanr, sujelerin kendilerinde var olduu d-

nlen bozukluklarla ilgili bir temay, tiyatrovari bir egzersiz

eklinde sahnede oynayarak, kendi benliklerini kefetmelerini

ve komplekslerinden kurtulmalarn salama teknii.33Daha

ok yetikinlere ynelik bir psikolojik tedavi yntemi olarak

29 H. Nalan Gen, Eitimde Yaratc Dramann Almlanmas,Hacettepe niv.Eitim Fakltesi Dergisi, S. 24, s. 200.

30 Aziz allar, Drama, Tiyatro Ansiklopedisi, Kltr Bakanl Yaynlar,Ankara 1995, s. 172.

31 Remzi ncl, Dram, Eitim ve Eitim Bilimleri Szl, MEB Yaynlar,stanbul 2000, s. 353.

32 Psikodrama hakknda geni bilgi iin bkz., J.L. Moreno, Sosyometrinin Temelleri,ev: N. azi Ksemihal, stanbul niversitesi Yaynlar, stanbul 1963.

33 Paul Foilqu, Pskodram, Pedagoji Szl, Cenap Karakaya (ev.), SosyalYaynlar, stanbul 2004, s. 405.


38/224


38

bilinmekle birlikte, genlere ve ocuklara ynelik olarak da

uygulanabilmektedir. Ancak ocuklardan anlayan uzman bir

psikolog tarafndan uygulanmaldr. Ama tedavidir.

1.1.2. Yaratc Drama

ocuklarn katld drama etkinliklerini tanmlayan

bir ifadedir. zellikle Amerikada Winfred Ward ve

McCastlin gibi uzmanlarn ocuklarn katld drama etkin-

liklerini tanmlamak iin kullandklar bir terimdir.34Yarat-

cl gelitirmek iin ocuklarla yaplan drama etkinliklerinikapsar ve eitici drama denilen eitim tekniinin bir alt tr

olarak kabul edilir. Ama oyun yaratmaktr.35

1.1.3. Eitici Drama

Pedagojik drama da diyebileceimiz eitici drama, o-

cuun hemen hemen her konuda eitimi iin kullanlabilecek

bir tekniktir. ngilterede Peter Slade, Brian Way, DorothyHeathcode ve Gavin Bolton tarafndan gelitirilmi ve ocu-

un hemen hemen her konuda eitimi iin uygulanan bir

tekniktir.36 Yukarda geen iki drama trn de bir lde

ihtiva eder. Eitici drama, ocuun psikolojik yaantlar ko-

nusunda bilinlenmesini de ve zel bir yetenek olarak yarat-

cl kazanmasn da hedefler. Eitici dramada ama, anla-

mak, farkna varmak ve renmektir. Oyun sadece bir ara-tr.37

1.1.4. Drama Oyunu

Eitici drama etkinliklerinin oyuna benzer nitelikle-

rinden dolay kullanlan bir ifadedir. Bir olay, yk, konu,

kavram, nesne ya da roln taklit edilerek canlandrld oyun

olarak da tanmlanabilir. Drama etkinliklerini, boz-yap, lego,

34 Alev nder, Yaayarak renme in Eitici Drama, Epsilon Yaynlar, stanbul2000, s. 28.

35 Geraldine B. Siks, Drama With Children, Harpercollins, New York 1983, s. 18.36 Alev nder, a.g.e. , s. 28.37 Nellie McCastlin, Creative Drama in Primary Grades, Longman Inc., New York

2000, s. 13.


39/224


39

kzma birader gibi oyunlardan ayrmak iin kullanlan bir

terimdir.38

Drama, birok eitim etkinliinde bir ara, bir teknik

olarak kullanld gibi, yalnzca kendi bana zel bir konu

olarak da uygulanmakta ve retilmektedir. Eitim teknii

olarak deil de kendisi iin yaplan drama etkinlikleri, bilin-

dii gibi tiyatro denilen bir gsteri, anlatm ya da sanat trne

ilikin olarak ele alnmaktadr.

1.1.5. Eitimde Tiyatro

Profesyonel gruplarn ocuk ve genler iin ve/veya

onlarla birlikte yapt gsterilere verilen addr. Bu gruplar

oyuncu/retmenlerden oluur ve genellikle sosyal sorunlar

ya da ders konularyla ilgili programlar hazrlar ve bunlar

okullarda sunarlar. Burada program kelimesi zellikle kulla-

nlmtr. nk bu gruplar sadece bir oyun sergilemekte

kalmyor, oyun ncesi ve sonras etkinliklerle, seyirciyi oyuna

katarak ele alnan konunun derinlemesine irdelenmesini

amalyorlar. Bu gruplarn birincil amac seyirciyi tartmal

bir konu zerinde dnmeye zorlamak, seyircinin konuyu

daha iyi kavramasn ve hissetmesini salamaktr. Elendir-

mek birincil ama olmamakla birlikte asla gz ard edilmeme-

si gereken bir konudur. Seyircinin ilgisini ekebilmek, onu

oyuna katabilmek iin deiik yntemler denenmeli, tiyatroteknikleri belirli eitsel amalarn hizmetinde kullanlmaldr.

ocuk tiyatrosu ile eitimde tiyatro gruplar arasndaki temel

fark niyette yatar. ocuk tiyatrosu okullara birincil amac

elendirmek olarak gelirken, eitimde tiyatro grubunun

amac deiimi etkilemek ya da tiyatro aracl ile ele alnan

konuyu aydnlatmaktr. Bu gruplar malzemelerini seslenecek-

leri ya grubuna ve o ocuklarn gereksinimlerine gre bulurve dzenler; seyircinin katlmn ister, onlara rol verir, baz

kararlar vermelerini ve sorun zmelerini isterler. Buna gre

programn yaps esnek olmaldr. Gruplar retme iinin

38 Alev nder, a.g.e. , s. 29.


40/224


40

neminin farkndadrlar ve okullarla ibirlii hlinde alr-

lar.39

Yaratc drama (creative drama) kavram daha ok

ABDde kullanlan bir kavramdr. ngilterede eitimde

drama (drama in education) kavram kullanlmaktadr.

Federal Almanyada yerlemi olan kullanm ise oyun ve

tiyatro eitimbilimi (spiel und theater paedogogik) eklinde-

dir. Trkiyede ise yaygn olarak yaratc drama kavram

kullanlmaktadr.40 Ayrca Kanadada geliimsel drama

(developmental drama) ve educational drama (eitsel dra-

ma) ifadeleri kullanlmaktadr.41

Yukarda geen yaratc drama, eitici drama, drama

oyunu, gibi ifadeler, konuya ilikin terminoloji dilimizde tam

olarak oturmad iin birbirinin yerine kullanlabilmektedir.

Hepsi birbiri ile ilikilidir fakat en kapsamls hepsini iine

alan eitici drama kavramdr. Biz maksadmz daha iyiifade edeceini dndmz iin eitici drama ifadesini

almamzda kullanacaz.

1.1.6. Yaratclk (Creativity)

Yaratclk, eitici drama asndan olduka nemli bir

kavramdr. ocukta yaratcln geliebilmesi iin uygulana-

bilecek eitim metotlarndan biri de eitici dramadr. Yaratc-lk, Trk Dil Kurumu szlnde, Zek, dnce ve hayal

gcnden yararlanarak o zamana kadar grlmeyen yeni bir

ey ortaya koymak, yapmak.42 eklinde tanmlanmtr.

Yaratclk, insanlarn gelimesi ve ilerlemesinin temel dina-

miini tekil eder. nsann kendini amas, bir toplumun

dierleri arasnda varln hissettirebilmesi bu temel dinami-

in hareket gcyledir. Zek, dnce ve hayal gc vastasile ortaya koyulacak yeniliin merkezinde insan vardr. Bu ii

39 Tlin Salam, Eitimde Tiyatro, Bilim ve Akln Inda Eitim Dergisi, Mart2003, yl: 4, S. 37. http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/sayi37, (22. 06. 2008).

40 Zll Bozdoan, a.g.e. , s. 25.41 Sema Alevcan, Drama Uygulamalar Belirli Gnler ve Haftalar in, Ya-Pa Yayn

Pazarlama San. Tic. A. , stanbul, 2005, s. 6.42 Yaratmak, Trke Szlk, Trk Dil Kurumu, Ankara 2005, s. 2134.


41/224


41

yapacak olan insandr. Yaratcln en st seviyede ortaya

kmas iyi gelimi bir zekaya, dnce yapsna ve hayal

gcne baldr. Bu da eitim ile gerekleecektir. Nitekim, bu

nokta nemsenerek, 1739 sayl Milli Eitim Temel Kanu-

nunda genel amalar sralanrken ikinci maddede yapc,

yaratc ve verimli bireyler yetitirmek eklinde bir ifade

kullanlmtr.

Yaratcla farkl disiplinler farkl anlamlar ykledik-

leri iin yaratcln oka tanm yaplmtr. Yaratcla

bilim, teknik, sanat ve eitim evrelerinin yaklam farkldr.

Bilim adamlarna gre yaratclk, sreten ok sonula ilgili-

dir. Akl yrtme, bulu yapma ve sorun zme yaratcln

karlklardr. Sanat iin yaratclk, ahlk ve estetik eleri

ieren zgn btnle ulamaktr. Hamdi Akverdi, Sanatta

Yaratma isimli eserinde yle bir yorum yapar, herkes bilir

ki yaratma her ekli ve her derecesiyle bir ruh iidir. O halde

sanatkarane yaratma duygu ile iradenin zeka klavuzunda

gerekletirdikleri sentezlerin en yksei, en manals olmak

itibariyle tamamen psikolojik bir olaydr.43 Eitimciler ise

yaratcla, aratrc, zgr dnen, soru soran, kaytsz

artsz teslim olmayan, kiisel dnce ve kabiliyetlerini

cesaretle ortaya koyabilen insan yetitirme ynnde yakla-

maktadrlar. Pedagoji Szlnde yaratclk, Orijinal proje-

ler meydana getirmek, kiisel eserler tahayyl etmek ve ger-

ekletirmek kabiliyeti ve eilimi.44eklinde tanmlanmtr.

Eitimciler srece nem verirler. Yaratc bir eitim sreci

sonunda ancak aratrc, zgr dnen, sorular soran, aktif

bir bireye ulalabilir.

Buna gre, yaratcl, olaya farkl alardan bakarak,

daha nce dnlmemi, farkna varlmam noktalar gre-rek ve kiisel gcn kullanmak suretiyle mevcuda yeniden

ekil verebilme gc eklinde tanmlamak mmkndr.

43 Hamdi Akverdi, Sanatta Yaratma, Milli Eitim Basmevi, Ankara 1953, s. 12.44 Paul Foilqu, Yarat, a.g.e. , s. 530.


42/224


42

Drama ncelikli olarak yararc ve yaratc amaca yne-

liktir. Yaparak ve yaratarak renme etkin bir yntemdir.

Yaratclk nci San tarafndan, Daha nceden kurulmamilikiler arasnda ilikiler kurabilme, bylece yeni dnce

emas iinde yeni yaant, deneyim, fikir ve rnler ortaya

koyabilme ya da anlam evrenimizi yeniden yaplandrma,

bireyler iin ya da kltr iin gereklie uygun bir yenilik

katma.45 olarak tanmlanmtr. Yaratclk bilinenlerden

bilinmeyene ulama yeni ve farkl bir ey ortaya karp bura-

dan bir bileime ulamadr. Sorunu yalnzca sergilemek deilzm nerileri de gelitirmek esastr. Yaratclk ancak bu

ekilde amacna ular. Sanat yoluyla eitimi salayan yaratc

drama, oyunlarla glenir ve beslenir. nk her oyunun

altnda bir yaratclk yatar. Oyunlar ilerinde yaratcl

desteklerler. Yaratc drama, yalnzca bakarak, dinleyerek,

grerek ya da iiterek deil ayn zamanda yaparak ve yaaya-

rak renmeyi amalar. Yaratclk sanat eitimiyle glenir.Beden gcn kullanma, hayal gcne dayal ve estetik form-

lar yaratma, uzun bir sreci de beraberinde getiren drama

sreciyle mmkndr. Yaratclk ancak yaratc davranlarla

geliebilir. Bu ise, aratrma, uygulama, bulma, gelitirme,

alternatif sonular karma ve retme olarak tanmlanabilir.

Yaratc davranabilmek iin ncelikle yaratc dne-

bilmek gerekir. Zaten yaratc davranlar ortaya karma veonlar gelitirme tm eitim programlarnn temel amacdr.

Her trl bask ve kstlama yaratc dnceyi zedeler. Kiisel

becerileri edinme ve gelitirme yaratc ve bamsz dnce

varsa salanabilir. Sezgi, duyumsama, alg, anlama ve an-

latma gc gelien bir renci ise, kolaylkla yaratc dnce

retme srecine girebilir.46 Sz edilen yaratclk ancak -

rencileri yaratc ve etkin klacak eitim durumlarnn sala-nabilmesiyle gerekleebilecektir.

45 nci San, , Yaratclk ve sanat asndan tiyatro.Ankara niversitesi, EitimBilimleri Fakltesi Dergisi, Ankara 1985, c. 18, S. 1-2, s. 100.

46 Sedat Sever , Dil ve Edebiyat retiminde Yaratclk. zel Kltr OkullarEitim - Aratrma Gelitirme Merkezi Eitimde Araylar 1. Sempozyumu EitimdeNitelik Gelitirme, stanbul 1991, s. 373.


43/224


43

Yaratcln ortaya kna ilikin baz aamalar tespit

edilmitir. Bunlar u ekilde sralayabiliriz;

Altrma Aamas (Orientation): Problemin tanmlan-

mas ve deiik ynlerinin belirlenmesidir.

Hazrlk Aamas (Preparation):yaratc kii bu aamada

kendini tamamen probleme adar. Problemi tm alardan

inceler. Bilgi edinme, bunlar ilikilendirme, farkl alardan

analiz etme, yorumlama, deiik biimlerde sentez yapma,

deerlendirme, ve yeniden yorumlama biiminde srdrlenetkinliklerdir.

Kuluka Aamas (Incubation): yaratc dnce sreci-

nin bu aamas, rnn bilin tesinde olgunlamakta olduu

aamadr. Bilin dzeyinde alglanmamakla beraber, youn

bir yaratclk abasnn srmekte olduu evredir. Bu aamada

bilinenler problemi zmek iin yeterli deildir. Bu durumda,

problem bilin altna itilir. Gerekli ara gereler eldedir. Prob-

lem mayalanma aamasndadr. Yaratc kiilerin ellerinde

izlenmesi gereken bir harita bulunmaktadr. Beyin konu ile

alakal btn ilikileri hemen kuramayabilir. Ancak araya

giren yeni uralar, gzlemler, dnceler ve deneyimler

peinde olunan fikrin ortaya kmasna katk bile salayabilir.

Dnlenler yeni kavramla ilgili yeni armlara yol aabi-

lir, yeni seenekler oluturabilir.

Aydnlanma Aamas (Illumination, Inspiration): Bu aa-

ma genellikle, yaratc kiinin aklnda bir anda akan imek

gibidir. Bu aamada, zerinde younlalan konu ile ilgisi

olmayan dnceler zihinden uzaklatrlmakta ve farkl alan

ve konularla yeni ilikiler kefedilmektedir. Yaratc kii,

sonuca yaklatka dnmekten ve almaktan zevk duy-maktadr.

Dorulama ve Gelitirme Aamas (Verification and

Revision): Bu aamada, zmn denenerek, yeterli ve geerli

olup olmad dorulanr. Bazen bu durum yeterli olmayabi-

lir. Bylece birey nc aamaya dner. Bazen de yeterli


44/224


44

olan zmn gelitirilmesi gerekebilir. Bu dnemde srekli

aktif olan iki nokta srekli ilgi ve uygulama, denemedir.47

Btn bu dnemler genelde gzlenebilmesine ramen

bunlara belli bir zaman sresi iinde ve belli aralklarla mey-

dana geliyorlar diye bir snr koyulamaz. Evrelerin sras

nemli deildir. Her aama sreli aba ve hayal gc gerekti-

rir. En iyi yntem, yaratc ile yarglayc dnce arasnda

sreli bir al veri olmasdr. Tm aamalarn en ok ihmal

edileni sorun tanm ve dnce retimidir. Ne olursa olsun

sorunun sunuluu zmden daha nemlidir. nk zm

sunua baldr.48

Yaratcln ortaya kmasna engel tekil eden baz

durumlar sz konusudur. Bunlar u ekilde sralanabilir;

1. Kiinin kendini tanyamamas.

2.

Kiinin eksiklerini ve fazlalklarn bilememesi.

3. Bilgiye ulama yollarn bilememesi.

4. Ezberci eitim ve retim.

5. Yaam yeterince anlamlandramam olmas.

6. Kendini ifade yetisinin gelimemi olmas.

7.

Toplumda var olan durum ve kurallara uyma zorun-luluu.

8. Rahatna dkn olmas.

9. Kendini yeterince zgr hissetmemesi.

10. alt konu hakknda yeterli bilgiye sahip olmama-

s.11. Kendini gvende hissetmemesi.

47 Yasemin Argun, Okul ncesi Dnemde Yaratclk ve Eitimi, An Yaynclk,Ankara 2004, s. 42-45.

48 Halide S. Yavuz (Yavuzer), Yaratclk, Boazii niversitesi Yaynlar, stanbul1994, s. 39.


45/224


45

12. Yenilgiye uramaktan, alay edilmekten ve yanl

yapmaktan korkmas.

13. Belli bir otoriteye bal olmas.

14. Ar mkemmelci olmas.

15. Yaratcln dnyada pek az kimseye zg bir yete-

nek olduunu dnmesi.49

1.1.7. letiim (Communication)

Trk Dil Kurumu Szlnde iletiim, Duygu d-

nce veya bilgilerin akla gelebilecek her trl yolla bakala-

rna aktarlmas, bildiriim, haberleme, kominikasyon.50

olarak tarif edilmitir. Pedagoji Szlnde ise, Bildirmek,

iletmek, haber vermek, irtibat kurmak olay veya eylemi.51

eklinde bir tarif yaplmtr. letiim bilim olarak, simge ve

gsterge sistemlerinin retimini, ilemesini ve etkilerini,

bunlarla balantl grngleri aklayan geerli genellemeleri

ieren snanabilir kuramlar gelitirmek suretiyle anlamaya

alan bilim dal.52 eklinde tanmlanmtr. sa Kayaalp

yle bir tanm yapar, letiim terimi Latince blmek

anlamna gelen communis kelimesinden gelmektedir. Bu

balamda iletiim bilgi, dnce, davran gibi kapsamn

bireyler veya gruplar arasnda bllmesini salamak iin

yaplan abalar olarak tanmlanr.53

letiime ilikin ok sayda tanm yaplmtr. E.X.

Dance ve Carl E. Larson 1972de iletiim alanndaki tanmlar

taramlar ve 126 deiik tanm bulmulardr. Bu tanmlar

temelde iki dnce izgisine sahiptir. lk izgi, iletiim sre-

cinin iletim ynn n plana karmaktadr. Bu gnderici-

mesaj-kanal-alc izgisel modeli ile karakterize olan bir yakla-49 nci San, Sanat ve Eitim, Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi Yayn-

lar, Ankara 1985, s. 13, 14.50 letiim, Trke Szlk, Trk Dil Kurumu, s. 954.51 Paul Foilqu, Kominikasyon,a.g.e. , s. 285.52 Erol Mutlu, letiim Szl, Ark Yaynevi, Ankara 1995, s. 172.53 sa Kayaalp, Eitimde letiim Dili, Bilge Kltr Sanat Yaynclk, stanbul 2002,

s. 13.


46/224


46

mdr. Bu tr modeller bir fikrin, duygunun, tutumun vb.

birinden bir bakasna nasl aktarldn ortaya koymaktadr.

Dier yaklam ise, karlkllk ve ortak alglama, paylamagibi unsurlarn altn izmektedir. letiim kavramnn tarihine

bakldnda, iletimsel/mekanik izgisel tr iletiim tanmn-

dan karlkllk/ortak alglamalar trndeki iletiim tanmna

doru bir eilimin bulunduunu saptamak mmkndr.54

Eitim bir iletiim srecidir. Eitme faaliyeti etkili bir

iletiimle en iyi salanabilir. zellikle eitici drama faaliyeti

iletiimin aktif olarak kullanld yaratc bir ortamdr. Yara-

tc eitim ocukta iletiim becerilerinin gelimesinde etkilidir.

Dolaysyla eitici drama faaliyeti yaratcl n plana tayan

kimlii ile ocuklar iletiime sokmakta ve bu ynlerini geli-

tirmektedir. letiim, eitici drama konusunda olduka nemli

ve merkezi bir kavramdr. letiim duygu ve dnceleri

doru, eksiksiz anlama ve anlatmadr. Dil eitiminin temel

amac, kiilerin iletiim becerilerini gelitirmektir.55

Dramann temel amac olan iletiim kurma doutan getirilen

bir beceri olmasna karn, onun etkili ve yeterli biimde

kullanlmas daha sonra gelitirilebilir. rnein, yazl bir

eserin yazl veya szl olarak bir blmnn veya tamam-

nn rencilerce tamamlanmas; kahramanlarnn, olay rg-

snn deitirilmesi, deerlendirme sonularnn yazlmas,

diksiyon eitimi gibi deiik almalar iletiim becerilerinigelitirebilirler. te bu noktada iletiimin baarl ya da baa-

rsz olmasndan sz edilebilir. letiim, okuma, dinleme,

konuma ve yazma etkinliklerinden oluur. Bu etkinliklerin

her biri bir eylem ierir. Dinleme ve okumann bir eylemsiz-

lik durumu olduu dnlr. Kii kendisine iletilenleri

almaktadr nk. Oysa alabilme yaratc bir etkinliktir, bir

alglama, yorumlama srecidir.56

54 Erol Mutlu, a.g.e. , s. 168, 169.55 Cahit Kavcar, Trk dili ve edebiyat retimi. Eskiehir Anadolu niversitesi,

Eitim Fakltesi Dergisi, c. 3, S. 2, 1990, s. 262.56 Oya Adal, Anadili Olarak Trke retimi stne, Trk Dili, 1983, S. 379-

380, s. 32.


47/224


47

Okuma ve dinleme, anlama gcn, konuma ve

yazma ise anlatma gcn oluturur. En basit biimiyle dil

anlama ve anlatma aracdr. Szl ya da szsz olsun iletiimkurmamak mmkn deildir. nsanlar arasndaki en kk

iliki, etkileim bile dramatik bir durumdur. Etkili bir iletiim,

iletiimde bulunan taraflarn (alc ve verici) birbirlerini yaln

ve doru anlamalarn saladndan, zgnln douuna

da imkn salar. Yeniliki dncelerin, ak fikirli, yorumla-

yc, yapc ve yaratc kiilikleri oluturmann en kolay yolu

da doru iletiim becerileri kurmay renme ve retmedengeer. Eletirel bak as kazanan kii zeletirisini de kolay-

ca yapabilir. Drama boyutunda iletiim becerilerini gelitir-

me, izlenenlerin, okunanlarn, dinlenenlerin szl ya da yazl

olarak anlatma alkanln oluturma anlamn tamaktadr.

Bu oluum kazanldnda kavrama da kendiliinden gelmek-

tedir.57

letiim srecini oluturan bir takm eler vardr.

Bunlar, kaynak, mesaj, kanal, alc ve geribildirimdir:

Kaynak (source):letiim srecinde kaynak, hedefledi-

i kii ya da grupta (alcda) davran deiiklii oluturmak

zere iletiim srecini balatan kiidir.58 Her iletiimin bir

kayna vardr. Snfta bu grevi stelenen kii retmendir.

Kaynan zihnindeki fikir veya anlamlar alcsna daha iyianlatmadaki baars etkileyen faktrler u ekilde sralanabi-

lir;

1. Kaynan, kendisini ve alcsn ok iyi tanmas ve

iletiim ieriini belirleyen konuyu iyi bilmesi.

2. Kaynan, kendisi ile bark olmas, alcsn ve ilete-

cei konuyu sevmesi, sevmiyorsa bile belli etmemesi-dir. Kaynan tutumu iletiimin baars zerinde etki-

lidir.

57 H. Nalan Gen, Eitimde Yaratc Dramann Almlanmas,Hacettepe niv.Eitim Fakltesi Dergisi, S. 24, s. 204.

58 Akif Ergin, Cem Birol, Eitimde letiim, An Yaynclk, Ankara 2005, s. 43.


48/224


48

3. Kaynan ve alcnn iinde yetimi olduklar ve halen

iinde bulunduklar toplumsal ve kltrel ortamn et-

kileri.

4. Kaynan dile dayal iletiim becerisi.

5. Kaynan gvenilirlii.

6. Kaynan uzmanl.

7. Kaynan inanlrl.

8. Kaynan grn itibariyle hoa gitmesi ve alc ile

benzerlik kurabilmesi, baz deerleri alc ile payla-

mas.59

Mesaj (message): Bir yada birden fazla kiinin bilisel,

duyusal, ya da psikomotor davranlarnda deiiklik yap-

mak amacyla dzenlenen iaretler rntsdr. Bir baka

syleyile, kaynan alcs ile paylamak istedii dnceduygu ve davranlar temsil eden sembollerdir.60Bunlar jest,

mimik, ses, k, resim, yaz, iaret gibi semboller olabilir.61

Eitimde mesaj dzenleme, renmeyi salayabilecek iaret

ve sembolleri seme ve bunlara ilikin kullanm planlar

gelitirilmesi veya seilip kullanlmasdr. Burada kullanlan

dilin, ieriin, ileni biiminin mesajn kalitesi zerinde

olduka byk etkisi vardr.

Kanal (channel): letiim srecinde kaynan amalar

dorultusunda alcya gnderdii mesajlar tayan ortam,

yntem ve tekniklerdir.62 Kaynaktan gelen mesajn iletilmi

olmas iin kanal yolu ile alcnn en azndan bir duyu organ-

na ulam olmas gerekir. Ne kadar ok duyu organna ula-

rsa o kadar kalc olur. Eitim asndan bakldnda re-

tim yntemleri bu ksma girmektedir. Ders ara gereleri,uygulanan yntem ve teknikler ocuun ne kadar ok duyu

59 Akif Ergin, Cem Birol, a.g.e. , s. 43-55.60 Akif Ergin, Cem Birol, a.g.e. , s. 57.61 zcan Demirel, Genel retim Yntemleri, Usem Yaynlar, Ankara 1993, s. 21.62 Akif Ergin, Cem Birol, a.g.e. , s. 82.


49/224


49

organna ulaabiliyorsa eitimin hedefleri o kadar gerekle-

mi olacaktr. Bu sebeple grsel ve iitsel zellik tayan ara-

lar sadece grsel veya iitsel olanlara gre daha etkilidirler.Yine renci katlmn ve yaratcln salayan aktif retim

yntemleri dierlerine gre daha etkilidir. Eitici drama bu

noktada etkili bir yntem olarak karmza kmaktadr.

Alc (receiver): Kaynan gnderdii mesajlara hedef

olan kii ya da kiilerdir.63Eitim srecinde alc konumunda

renciler bulunur. Alcnn psiko-sosyal durumu, hazr

bulunuluk dzeyi, mesaja kar gdlenmesi, ilgi ve ihtiya-

lar mesajn belirlenen amaca ynelik olarak alc tarafndan

alglanmasn etkileyen faktrlerdir.

Dnt (feedback): letiim srecinde kaynak, alcsna

gnderdii mesajlarn alnp alnmadn, alndysa anlalp

anlalmadn ya da ne denli anlaldn alcdan kendisine

ynelecek tepkilerden anlayacaktr. te alcdan kaynaaynelen bu tepkilere dnt denilmektedir.64Eer iletiim

srecinde dnt salanamyorsa iletiimin tek ynl olduu

sylenebilir.65Ayrca mesajn gnderilmesi alcnn bu mesaj

alaca veya doru anlayaca manasna da gelmez. Kaynak

gnderdii mesajn yanl anlaldn yahut alnmadn

dntlerden anladnda durumu deerlendirerek alcnn

mesaj doru olarak alabilecei ekilde dzenleyerek tekrargnderir.

1.1.8. Doalama (Improvisation)

Doalama, Tiyatro Ansiklopedisinde u ekilde ta-

nmlanr, Daha nce belli bir (szel ya da mimiksel-

davransal) sahne saptamas olmakszn oyun oynama.66

Aygren Dirim u ekilde bir tanm yapmtr, doalama,

63 Akif Ergin, Cem Birol, a.g.e. , s. 155.64 Akif Ergin, Cem Birol, a.g.e. , s. 165.65 zcan Demirel, a.g.e. , s. 21.66 Aziz allar, doalama , a.g.e. , s. 168.


50/224


50

yazl bir konuya dayanmadan ie doduu gibi oynama ve

konuma anlamna gelir.67

nsan hayatnda her eyi planlayarak yapamaz. Evdeki

hesap her zaman arya uymaz. Dolaysyla insan beklenme-

dik durumlarla kar karya kalabilir. Beklenmedik bir du-

rumla karlaldnda ortaya kacak davran doalama

eklinde olacaktr. Bu hayatmz boyunca yabanc olmad-

mz bir durumdur. arya ktmzda, al veri yaparken,

selamlarken, yolda bir dostumuza rastladmzda sergile-

diklerimiz birer doalama rneidir. Bu tr ilikilerde nce-

den hazrlanm bir senaryo, tanmlanm bir rol, dekor, belir-

lenmi bir mekn yoktur. Her ey anlk, iten ve doaldr. O

ortamda oluan iletiimin gc hayal gc ile orantldr.

ocukluktan yetikinlie kadar sren hayat oyununda srekli

doalamaya ahit olmaktayz.

Doalama insan davranlarnda nemli bir edir.Birbirini tanmayan iki insann birbirleriyle karlatklarnda-

ki davranlar bir tr doalamadr. Bu insanlar birbirlerine

nasl davranacaklarn nceden planlam deillerdir. Kimse

bir dierinin daha sonra ne syleyeceini ve nasl davranaca-

n kestiremez. Ancak karsndakinin sergiledii davranla-

ra gre kendi hareketlerini belirler ve ayarlar. Bunu yaparken

nceki yaantsnda sahip olduu birikimlerden, anlardan,bilgilerden faydalanr. Bu adan bakldnda doalamalar

aslnda hazrlk gerektiren srelerdir. Gerek yaamdan

eitli kesitler ieren doalamalar bir anlamda gerek yaa-

mn provalardr. nceden planlanmad iin doaldr. Yaa-

yarak renmeyi gerekletiren yaratc drama doaldr,

herhangi bir metne dayanmaz. Demek ki doalama, annda

ortaya kan bir durum olmaktan ok, belli kural ve kalplaragre deien, deitirilebilen davranlar, oluumlardr.

Annda yaratlrm gibi grnse de belli hazrlk srelerini

barndrr. ocuklarn oyun oynamalar da bir tr doala-

madr. ocuklar ilk balarda hareket ederken ve konuurken

67 Aygren Dirim, a.g.e. , s. 35.


51/224


51

akc olmayabilirler. Zamanla grubu tanrlar, kendilerine ve

dierlerine gvenleri artar, dncelerini szlerle, hareketler-

le rahat bir ekilde ifade ederler.68 Doalamalar kesinlikletaklit olmamaldr. Taklit yaratcl olumsuz etkiler. Doa-

lamalardaki zgrlk grup elemanlarnn birbirlerini tanma-

lar ve gvenmeleriyle salanabilir. rencilerin sosyal

uyumlarnn gelimesinde bu yntemin iyi bilinip ve doru

olarak kullanlmas zorunludur.

1.2. Eitici Dramann Tanm

Eitici drama, Alev nder tarafndan u tekilde tanm-

lanmtr, Bir eylemin bir olayn, duygunun, eitli rollerin,

bir kavramn, konunun ya da yknn, hatta iirin, canl ya

da cansz varlklarn szel ve szsz, kendiliinden davran-

larla, taklit yolu ile, temsili olarak ifade edilmesi, canlandrl-

masdr.69

nci Sann konuya ilikin tanm ise yledir, Doa-

lama, rol oynama vb. tiyatro ya da drama tekniklerinden

yararlanlarak, bir grup almas iinde, bireylerin bir yaan-

ty, bir olay, bir fikri, kimi zaman bir soyut kavram ya da bir

davran, eski bilisel rntlerin yeniden dzenlenmesi

yoluyla ve gzlem, deneyim, duygu ve yaantlarn gzden

geirildii oyunsu srelerde anlamlandrlmas canlandrl-

masdr.70

H. mer Adgzel eitici dramay, Yaratcl geli-

tiren etkili bir yntem ve yaratc bireyi yetitiren bal bana

bir eitim alan.71olarak tanmlamtr.

Zlal Bozdoan, farkl alardan bakarak u ekilde bir

tanm yapmtr; Tiyatro ve drama tekniklerinden yararlan-

68 Evren Bayram, ve dierleri. lkretimde Drama 1 (retmen in). MEB Yaynla-

r, Ankara 1999, s. 8.69 Alev nder, a.g.e. , s. 32.70 nci San, Yaratc Dramann Eitsel Boyutlar, 1. zmir Eitim Kongresi, Dokuz

Eyll niversitesi Buca Eitim Fakltesi, zmir, 1991, s. 558.71 H.mer Adgzel, Eitimde Yeni Bir Yntem ve Disiplin: Yaratc Drama,

ukurova niversitesi Eitim Bilimleri Fakltesi 1. Eitim Bilimleri Kongresi, 1994, c.2, s. 522.


52/224


52

larak bir grup almas iinde doalamay merkeze alarak

gerekletirilen, mzik, dans, resim, heykel, edebiyat gibi

eitli sanat dallarna ilikin etkinlikleri bnyesinde barndr-mas ve ada insann sahip olmas gereken yaratclk zel-

liini gelitirerek bireye estetik bir bak as salamas ile

tmel bir sanat eitim alan, farkl yetenek ve zeklara dnk

etkinlikleri ayn anda bnyesinde barndrmas ve daha ok

duyular hedef almasyla yaant yoluyla kalc renmenin

etkili bir yntemi, kendini gerekletirme yolundaki ada

insana, kendini, evresini, olaylar ve en geni anlamylahayat ok ynl ve gereki bir ekilde alglayarak, ihtiyala-

rn karlama ve gizilglerini gerekletirmesi ynnde

byk destek veriiyle etkili bir kiisel/sosyal geliim ynte-

midir.72

Emin zdemir ise eitici dramay ocuklarn taklit

glerine dayanan doal bir renme yolu olarak tanmla-

maktadr.73

Peter Sladein tanmlamas ise u ekildedir; bir bece-

ri yaratmdr. Sabrn, anlamann, mutluluun, zgrln,

gzlemin ve alakgnllln olduu bir ortamda gelime-

dir. Yetenekli retmenler ve akll ebeveynler tarafndan

gelitirilen, ynlendirilen oyundur. Oyun; dramatizasyonu,

snf sahneleme altrmalarn, zgr ifadeyi, doalamay veyaratc dramay btnleyen bir yapdr.74

Brain Way, en basit tanmyla drama, yaamn al-

trmasdr. Buna benzer bir tanmlama uygunluu ve kesinlii

ile eitim iinde yaplabilir; bu nedenle nerilen, dramann

her retmenin ilgilenmesi ve her ocuun da yaamas gere-

ken bir deneyim, imkn olduudur. Tiyatronun kabul gren

kimi limitlerini, kurallarn attmzda dramaya yaklatm-z dnsek bile, drama farkl bir etkinlik, farkl becerilerin

72 Zll Bozdoan, a.g.e. , s. 27.73 Emin zdemir, Uygulamal Dramatizasyon, Milli Eitim Bakanl retmen

Okullar Genel Mdrl, Ankara 1965, s. 3.74 A Brief History of Creative Drama in The US.

http://www.arts.ilstu.edu/~psritch~/the~basichistory.html (15. 09. 2007).


53/224


53

kullanlmas, karar alma standartnda farkllk ve btnyle

farkl bir etk

din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinde eğitici drama

Documents