dikes mosxas.docΗ Μεγάλη εκκαθάρισηΑπό τον Άναυδο – Σεπτέμβριος 2011Περιεχόμενα1. Πρόλογος

1. Εισαγωγή2. Το οικονομικό υπόβαθρο3. Τα πολλά πρόσωπα του ταξικού εχθρού

α. Η εξωτερική απειλήβ. Οι παλιές εκμεταλλευτικές τάξειςγ. Οι εθνικιστέςδ. Το έγκλημα και η διαφθοράε. Η γραφειοκρατίαστ. Η εσωκομματική αντιπολίτευση

4. Η απάντηση

α. Οι δίκες της Μόσχαςβ. Οι αποδείξειςγ. Οι επιχειρήσεις ενάντια στα απομεινάρια των εκμεταλλευτικών τάξεωνδ. Η πάλη ενάντια στη γραφειοκρατία και τη διαφθορά στο κόμμα και το κράτοςε. Ορισμένοι αριθμοί

5. Το τέλος6. Παραδείγματα και μύθοι7. Επίλογος

1. Πρόλογος‘Η υλιστική αντίληψη της ιστορίας ξεκινά από τη θέση ότι η παραγωγή και μαζί μετην παραγωγή η ανταλλαγή των προϊόντων της αποτελεί τη βάση κάθε κοινωνικούκαθεστώτος, ότι σε κάθε ιστορικά γεννημένη κοινωνία η διανομή των προϊόντων καιμαζί της η κοινωνική διάρθρωση σε τάξεις ή σε κάστες ρυθμίζεται σύμφωνα με το τικαι πώς παράγεται και πώς ανταλλάσσονται τα προϊόντα της παραγωγής. Έτσι οιτελικές αιτίες όλων των κοινωνικών αλλαγών και πολιτικών ανατροπών πρέπει ν’αναζητηθούν όχι στα κεφάλια των ανθρώπων, όχι στην αυξανόμενη κατανόηση τηςαιώνιας αλήθειας και δικαιοσύνης παρά στις αλλαγές του τρόπου παραγωγής καιανταλλαγής Πρέπει ν’ αναζητηθούν όχι στη φιλοσοφία αλλά στην οικονομία τηςαντίστοιχης εποχής .’ [1]

2. ΕισαγωγήΗ κυρίαρχη σήμερα ερμηνεία για τη Μεγάλη Εκκαθάριση όπως ονομάστηκαν οιδιώξεις στον κρατικό και κομματικό μηχανισμό στην ΕΣΣΔ αλλά και στην σοβιετικήκοινωνία τα χρόνια 1937-1938, υποστηρίζει ότι δεν ήταν τίποτε άλλο από μίααιματηρή καταστολή όλων όσων στέκονταν κριτικά απέναντι στο σοβιετικόκαθεστώς. Μία αχαλίνωτη γραφειοκρατία χρησιμοποίησε τις πιο βάρβαρες μεθόδουςγια να εξοντώσει κυριολεκτικά κάθε προοδευτική αντιπολίτευση – ακόμη καισύμφωνα με τους αστούς ιστορικούς- τους ΄”γνήσιους” κομμουνιστές. Πίσω από όλααυτά ορθώνεται η σκοτεινή φιγούρα του Στάλιν, που στην προσπάθεια του ναεξουδετερώσει όλους τους εχθρούς του βύθισε την χώρα στην παράνοια και στο αίμα.

Οι εκδοχές ποικίλουν ανάλογα με την πηγή προέλευσης τόσο για τα αίτια του«Μεγάλου Τρόμου» όπως αποκαλείται επίσης εκείνη η περίοδος όσο και για τοναριθμό των θυμάτων.Την ερμηνεία αυτή την αποδέχονται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό όλα σχεδόντα σύγχρονα πολιτικά ρεύματα και κόμματα. Τόσο οι συντηρητικοί όσο και οισοσιαλδημοκράτες διαγκωνίζονται στη δαιμονοποίηση εκείνης της περιόδου.Αναπάντεχα (;) βρίσκονται στο πλευρό τους τόσο οι ρεφορμιστές της αριστεράς όσοκαι οι αριστεριστές κάθε απόχρωσης και οι αναρχικοί. Μόνη εξαίρεση αποτελούν οιδιάφορες μαοϊκής προέλευσης ομάδες (όχι πάντως όλες).Η θέση μας είναι ότι η παραπάνω άποψη δεν είναι παρά προπαγάνδα των αστώνβασισμένη σε ψέματα και διαστρεβλώσεις της ιστορίας που αποκλειστικό σκοπό έχεινα συκοφαντήσει το σοσιαλισμό και να αποτρέψει τους εργάτες να παλέψουν για τηνανατροπή του καπιταλισμού αφού η εναλλακτική είναι κατ’ αυτούς απείρωςχειρότερη. Το παιχνίδι των αφεντικών παίζουν και όσοι αντικαπιταλιστές δέχονταιαβασάνιστα τα παραμύθια των αφεντικών Οι μαρξιστές-λενινιστές υπερασπίζονται τοσοσιαλισμό που γνωρίσαμε στη διάρκεια του 20ου αιώνα όπως αυτός οικοδομήθηκεστην ΕΣΣΔ από το 1917. Οι διώξεις εκείνης της περιόδου ήταν το αποτέλεσμα τηςταξικής πάλης, η τελευταία φάση του εμφυλίου πολέμου, η προσπάθεια της ΕΣΣΔ νααπαλλαγεί από τον εσωτερικό εχθρό και η εξουδετέρωση απόπειρας κατάληψης τηςεξουσίας από μία ετερόκλητη συμμαχία τροτσκιστών, της δεξιάς πτέρυγας τωνμπολσεβίκων, των ναζί και των Ιαπώνων. Κάνεις δεν αρνείται ότι υπήρχαν και αθώαθύματα, θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε εκτενέστερα παρακάτω.3. Το οικονομικό υπόβαθροΤο 1928 στην ΕΣΣΔ ξεκινά η Μεγάλη Στροφή όπως ονομάστηκε η οικοδόμηση τουσοσιαλισμού. Η ΝΕΠ καταργήθηκε και το πρώτο 5χρονο τέθηκε σε εφαρμογήστοχεύοντας στην ραγδαία εκβιομηχάνιση της χώρας. Η κολεκτιβοποίηση ξεκίνησετο 1928 και με γρήγορους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια μεταμόρφωσε την τεράστιααγροτική οικονομία της χώρας. Ταυτόχρονα ξεκίνησε και η Πολιτιστική επανάστασηπου σκοπό είχε να ανεβάσει το μορφωτικό επίπεδο του λαού αλλά και να ετοιμάσειτα νέα στελέχη της οικονομίας του κράτους και του κόμματος. Μέσα σε δέκα χρόνιατο ΑΕΠ της ΕΣΣΔ αυξήθηκε κατά 5 φορές, η χώρα απέκτησε βαριά βιομηχανία καιισχυροποιήθηκε η πολεμική της μηχανή. Ταυτόχρονα βελτιώθηκε σημαντικά τοβιοτικό και μορφωτικό επίπεδο του λαού. Η ΕΣΣΔ μετατράπηκε σε πραγματικόπρομαχώνα του παγκόσμιου προλεταριάτου.Ωστόσο η υλοποίηση αυτού του οικονομικού θαύματος δεν ήταν ένας δρόμοςστρωμένος με ροδοπέταλα. Στερήσεις, δυσκολίες, κόπος, αστοχίες στο σχεδιασμό,δολιοφθορά και κατασκοπία συνθέτουν το πλαίσιο 6 σκληρών χρόνων γεμάτα θυσίεςαλλά και επιτυχίες για την πρώτη σοσιαλιστική χώρα στον κόσμο.Η τεράστια αυτή προσπάθεια ήταν απαραίτητη τόσο για την οικοδόμηση τουσοσιαλισμού όσο και για την επιβίωση του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στονκόσμο. Ο Στάλιν έλεγε προφητικά στις 4/2/1931:‘Να γιατί ο Λένιν έλεγε την παραμονή του Οκτώβρη ή θα φτάσουμε και θαξεπεράσουμε τις προχωρημένες καπιταλιστικές χώρες ή θάνατος. Μείναμε πίσω 50-100 χρόνια από τις προχωρημένες χώρες. Πρέπει να διατρέξουμε αυτό το διάστημαμέσα σε δέκα χρόνια. Είτε θα το κάνουμε αυτό είτε θα μας συνθλίψουν’[2]

Έπεσε έξω μόλις 4 μήνες όταν τον Ιούνιο του 1941 η Γερμανία και οι σύμμαχοι τηςεξαπέλυσαν την επιχείρηση Μπαρμπαρόσα με σκοπό την κατάκτηση της ΕΣΣΔ καιτην εξόντωση των ‘υπανθρώπων’ Σλάβων. Τόσο η ορθότητα της γενικής γραμμήςόσο και η επιτυχία της πιστοποιούνται από την ύψωση της σημαίας στο Ράιχσταγκτον Μάη του 1945. Χωρίς την υλικοτεχνική υποδομή και την συσπείρωση του

σοβιετικού λαού πίσω από το κόμμα και την κυβέρνηση του αυτή η νίκη θα ήταναπλώς αδύνατη.Η Μεγάλη Στροφή δεν πραγματοποιήθηκε χωρίς την λυσσαλέα αντίσταση τουταξικού εχθρού. Η κολεκτιβοποίηση και η εκκαθάριση των κουλάκων ως τάξηςσυνάντησε την άγρια αντίσταση τους που εκδηλώθηκε με εξεγέρσεις (ιδίως σταουκρανο-πολωνικά σύνορα) φόνους, εμπρησμούς, καταστροφές της σοδειάς και τουσπόρου, μαζική θανάτωση κοπαδιών και ζώων έλξης[3], διασπορά φημών κλπ. Πάνωαπό 1.000 κομμουνιστές και υποστηρικτές της κολεκτιβοποίησης δολοφονήθηκανμόνο το 1930[4]. Η εκβιομηχάνιση συνάντησε την αντίσταση κυρίως των αστώνειδικών που προσπάθησαν με σαμποτάζ να εμποδίσουν την εκμηχάνιση τηςσοβιετικής οικονομίας (δίκες Σάχτυ 1928, βιομηχανικού κόμματος 1930, τωνμενσεβίκων 1931, μηχανικών της Βικερς 1933). Πολλές φορές τα υλικά καιμηχανήματα που είχαν αγοραστεί από το εξωτερικό ήταν εσκεμμένα ελαττωματικάείτε με σκοπό την κερδοσκοπία είτε την υπονόμευση της ΕΣΣΔ.Στη διάρκεια του πρώτου 5χρονου υπήρχε τεράστιος ενθουσιασμός ανάμεσα στιςπολιτικά συνειδητοποιημένες μάζες και τη νεολαία. Μεγάλη σημασία είχε το κίνηματου Σταχανοβισμού μια εργατική πρωτοβουλία από τα κάτω για την αύξηση τηςπαραγωγικότητας και της επίσπευσης των πεντάχρονων σχεδίων με απώτερο σκοπότην οικοδόμηση μιας κομμουνιστικής κοινωνίας. Παράλληλα όμως υπήρχε μεγάληδυσαρέσκεια ανάμεσα σ’ εκείνους που βρήκαν την προσαρμογή στις νέες συνθήκεςδύσκολη.Από την άλλη η οικοδόμηση του σοσιαλισμού στέρησε από τις εκμεταλλεύτριεςτάξεις το αντικειμενικό τους υπόβαθρο. Εργοστασιάρχες, έμποροι, κερδοσκόποι,κουλάκοι, παπάδες στερήθηκαν τα μέσα παραγωγής που τους έδιναν τη δυνατότητανα εκμεταλλεύονται τον εργαζόμενο λαό αποσπώντας τη μερίδα του λέοντος από τοκοινωνικό προϊόν.Μία παραγνωρισμένη αλλά σημαντική στην εξήγηση των μετέπειτα γεγονότων πτυχήτου μεγάλου αυτού μετασχηματισμού ήταν το γεγονός ότι η Σοβιετική εξουσία είχεειδικά τα πρώτα χρόνια ανάγκη από μορφωμένους ανθρώπους στο διοικητικό τηςμηχανισμό. Από τη δεκαετία του ’20 το κόμμα ήταν αρκετά ελαστικό προκειμένου ναβρει ανθρώπους εγγράμματους για να τους εντάξει τόσο στο κόμμα όσο και στοκράτος. Ορισμένοι βρέθηκαν εκεί για προσωπικό όφελος και τίποτε παραπάνω. Ηαπουσία μορφωμένης εργατικής τάξης σε πολλές περιπτώσεις επέτρεπε τηνκατάχρηση εξουσίας τη διαφθορά και την ανικανότητα. Όταν όμως ήδη από τα μέσατης δεκαετίας του ’30 τo μορφωτικό επίπεδο της εργατικής τάξης ανέβηκε, τέτοιεςσυμπεριφορές συναντούσαν πλέον σφοδρή αντίδραση. Επιπρόσθετα αυξήθηκεγεωμετρικά το στελεχικό δυναμικό που προερχόταν από την εργατική τάξη. Σεσυνδυασμό με το σταχανοβίτικο κίνημα άρχισαν να αμφισβητούν πρόσωπα καιμεθόδους. Η εκκίνηση της μακρόχρονης πορείας για να λυθεί η αντίθεση μεταξύπνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας δημιουργούσε τις πρώτες προστριβέςμεταξύ του νέου και παλιού στελεχικού δυναμικού. Στις εσωκομματικές εκλογές του1937 όπως θα δούμε και στη συνέχεια μεγάλου μέρους του στελεχικού δυναμικούαντικαταστάθηκε μετά από ομηρικές μάχες μέσα στις κομματικές συνελεύσεις.Ανεπηρέαστα από τις αλλαγές αυτές δεν έμειναν ούτε τα συνδικάτα.Ταυτόχρονα μέσα στο Μπολσεβίκικο κόμμα ηττήθηκαν οι απόψεις που αρνιόντουσανείτε τη δυνατότητα οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μία χώρα (τροτσκιστές) είτε τηνανάγκη του γοργού μετασχηματισμού της χώρας (δεξιοί). Και οι δύο απόψειςαναζητούσαν ένα συμβιβασμό με τις παλιές εκμεταλλευτικές τάξεις. Και οι δύοαπόψεις με δεδομένη την καπιταλιστική περικύκλωση και τον ταξικό πόλεμο στοεσωτερικό της ΕΣΣΔ οδηγούσαν αντικειμενικά στην εξασθένιση της Σοβιετικής

εξουσίας και στην καπιταλιστική παλινόρθωση ανεξάρτητα από τα επαναστατικάεπίθετα που χρησιμοποιούσαν για να καλύψουν τα επιχειρήματα τους. Πολλά μέλητης τροτσκιστικής αντιπολίτευσης που εκδιώχθηκαν από το κόμμα το διάστημα 1927-1929 έγιναν και πάλι δεκτά τόσο στο κόμμα όσο και στον κρατικό μηχανισμό(Πιατακόφ, Ρακοφσκι κλπ) όπως και οι Ζηνοβιεφ, Καμενεφ.4. Τα πολλά πρόσωπα του εχθρούΗ ΕΣΣΔ τη δεκαετία του 1930 βρέθηκε αντιμέτωπη με μία πλειάδα απειλών μεδιαφορετικές πηγές προέλευσης που έθεταν σε κίνδυνο την σοσιαλιστική εξουσία.Μπορούμε να κατατάξουμε τους εχθρούς της σοβιετικής εξουσίας στις παρακάτω 6ομάδες:- η εξωτερική απειλή- οι παλιές εκμεταλλευτικές τάξεις- οι εθνικιστές- το έγκλημα και η διαφθορά- η γραφειοκρατία- η εσωκομματική αντιπολίτευσηΗ αλήθεια είναι ότι οι ομάδες αυτές δεν ήταν αλληλο-αποκλειόμενες και μέλη τηςμίας πολλές φορές ήταν μέλη και σε άλλες τέτοιες ομάδες. Όπως θα δούμε και στησυνέχεια πολλές προσωρινές συμμαχίες διαμορφώθηκαν με κοινό σκοπό τηνανατροπή της Σοβιετικής εξουσίας.α. Η εξωτερική απειλήΟ εξωτερικός εχθρός της ΕΣΣΔ ήταν ο υπόλοιπος καπιταλιστικός κόσμος που μεκάθε τρόπο προσπαθούσε να υπονομεύσει την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Ήδη ταπρώτα δύο χρόνια της Σοβιετικής εξουσίας σημαδεύτηκαν από την προσπάθεια 14χωρών (ανάμεσα τους και η Ελλάδα) να ανατρέψουν ένοπλα του μπολσεβίκους.Αλλά και μετά το τέλος του εμφυλίου η ΕΣΣΔ βρέθηκε να συνορεύει με χώρεςανοιχτά αντικομουνιστικές με αυταρχικά και ημιφασιστικά καθεστώτα (Βαλτικές,Φινλανδία, Πολωνία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Τουρκία, Ιράν κλπ). Η δεκαετία πουεξετάζουμε του ΄30 ήταν η δεκαετία προετοιμασίας του Β’ΠΠ Οι απειλές πουαντιμετώπιζε η ΕΣΣΔ ήταν συνοπτικά οι παρακάτω- Από το 1931 η Ιαπωνία εισβάλλοντας και κατακτώντας τη Ματσουρία απόκτησεκοινά σύνορα με την ΕΣΣΔ. Ήδη από το 1932 άρχισαν τα στρατιωτικά επεισόδια σταανατολικά σύνορα που κορυφώθηκαν με τη μάχη στη Λίμνη Χασάν (Ιούλιος -Αύγουστος 1938) και τη μεγάλη μάχη του Χαλκίν Γκολ (Μάιος – Αύγουστος 1939)όπου πρωτοεμφανίστηκε στη σκηνή και ο μετέπειτα στρατάρχης της ΕΣΣΔ Γ.Ζούκοφ. Και οι δύο συρράξεις έληξαν με την ήττα των Ιαπώνων.- Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία οδήγησε σε μία απότομη επιδείνωση τωνσχέσεων ΕΣΣΔ-Γερμανίας που μέχρι τότε στα πλαίσια της συνθήκης του Ράπαλο(1922) συνεργάζονταν στενά. Ο διακηρυγμένος στόχος των ναζί ήταν η αναζήτησηζωτικού χώρου χώρος που ήταν κατειλημμένος από τους ‘υπάνθρωπους’ και επιπλέονμπολσεβίκους Σλάβους. Η υπονομευτική και κατασκοπευτική δραστηριότητα τηςΓερμανίας γινόταν κυρίως μέσω των πρακτόρων τις στις γερμανικές μειονότητες τουΒόλγα και της Κριμαίας αξιοποιώντας κυρίως τη σέκτα των Μενονιτών. Ωστόσοόπως αποκάλυψε και το σαμποτάζ στα ορυχεία του Κεμέροβο και αρκετοί γερμανοίειδικοί εκτελούσαν δολιοφθορές συνεργαζόμενοι με την Γκεστάπο [5]. Όλοιπερίμεναν το γερμανικό κεφάλαιο που εξοπλιζόταν εντατικά με την αρωγή της Μ.Βρετανίας και των ΗΠΑ να στραφεί ενάντια στην ΕΣΣΔ. Η Γερμανία ξεκίνησεανακτώντας την περιοχή του Σααρ (1935) καταπίνοντας την Αυστρία (1938) και τηνΣουδητία από την Τσεχοσλοβακία (1938) μετά την επαίσχυντη συμφωνία τουΜονάχου. Στις 15/3/1939 καταλαμβάνει και την Πράγα μετατρέποντας την

Τσεχοσλοβακία σε προτεκτοράτο του Γ’ Ράιχ. Από την μοιρασιά τηςΤσεχοσλοβακίας δεν έλειψε και η Πολωνία.- H διαβόητη συμμαχία της Γερμανίας Ιταλία και Ιαπωνίας που έμεινε στην ιστορίασαν Άξονας λεγόταν Αντι-κομιντερν σύμφωνο και ήταν μία αμοιβαία συμφωνίαυποστήριξης σε περίπτωση πολέμου με την ΕΣΣΔ αλλά και μία συμφωνία ενάντιαστις ‘υπονομευτικές δραστηριότητες’ της Γ’ Διεθνούς- Η Πολωνία ήδη από το 1921 είχε επεκτατικές βλέψεις στη Σοβιετική Ουκρανία καιΛευκορωσία. Υποστήριζε έμπρακτα κάθε αποσχιστικό κίνημα στη σοβιετικήεπικράτεια.- Ο ισπανικός εμφύλιος έφερε αντιμέτωπη της ΕΣΣΔ με το φασιστικό άξονα. Ήτανίσως το μεγαλύτερο σχολείο τόσο για τις στρατιωτικές και υπονομευτικές τακτικέςτων ναζί όσο και για την υπονομευτική δραστηριότητα των τροτσκιστών (POUM)στα μετόπισθεν.- Συνοριακές προστριβές υπήρχαν επίσης τόσο με την ημι-φασιστική Φιλανδία όσοκαι με τη Ρουμανία- Στη επίθεση του Χίτλερ στη Πολωνία (Σεπτ. 1939) οι δυτικές δυνάμεις αν καικήρυξαν τον πόλεμο δεν έκαναν τίποτε το ουσιαστικό για να βοηθήσουν τη σύμμαχότους. Στη διάρκεια όμως του Σοβιετο-Φιλανδικού πολέμου (Δεκ. 1939) όχι μόνοέστειλαν υλική βοήθεια στους Φιλανδούς (μαζί με τη ναζιστική Γερμανία) αλλάετοίμαζαν την αποστολή στρατιωτικού σώματος αλλά και τον βομβαρδισμό τωνπετρελαιοπηγών του Καυκάσου.- Ενα μεγάλο ποσοστό του προϋπολογισμού της Ιντελιτζενς Σερβις στις δεκαετίες του’20 και του ’30 πήγαινε στη υπονόμευση της ΕΣΣΔ αλλά και της Γ’ Διεθνούς. Ήδη το1931 το τμήμα της Ιντέλιτζενς Σερβις ενάντια στον κομμουνισμό μεταφέρθηκε στηνMI5 μετονομαζόμενο σε τομέα Μ. Την ίδια χρονιά διείσδυσαν στο Γραφείο της ΑπωΑνατολής της Κομ. Διεθνούς και στη γραμματεία της ένωσης των Συνδικάτων τουΕιρηνικού.[6] Το 1933 στη δίκη των μηχανικών της Μέτρο-Βίκερς οι κατηγορούμενοι(ανάμεσα τους και Αγγλοι ειδικοί) παραδέχτηκαν ότι διενεργούσαν κατασκοπείααλλά και σαμποτάζ κατ’ εντολή της Μ. Βρετανίας.- Οι υπηρεσίες ασφαλείας της ΕΣΣΔ μόνο στη δεκαετία του 1930 συνέλαβαν πάνωαπό 10,000 πράκτορες ξένων χωρών στην προσπάθεια τους να διασχίσουν τα σύνορατης χώρας[7]. Αρκετές ένοπλες ομάδες λευκοφρουρών είχαν συλληφθεί ενώ είχανδιεισδύσει στο έδαφος της ΕΣΣΔ με σκοπό να πραγματοποιήσουν δολοφονίες καισαμποτάζ[8].Πολλοί ιστορικοί αποδίδουν το φόβο και τις διώξεις της σοβιετικής εξουσίας ενάντιαστους ξένους πράκτορες και τους ντόπιους συνεργούς τους στην παράνοια του Στάλινκαι τον ολοκληρωτικό χαρακτήρα του κράτους. Ωστόσο στοιχεία και έγγραφα από τααρχεία των υπηρεσιών ασφαλείας της ΕΣΣΔ, ΗΠΑ και Μ. Βρετανίας επιβεβαιώνουντο γεγονός ότι οι σοβιετικοί είχαν ν’ αντιμετωπίσουν μια συνεχώς εντεινόμενη απειλήξένης κατασκοπίας και υπονόμευσης καθώς και συνωμοσίες εναντίον της.Οι Γερμανικές και ιαπωνικές μυστικές υπηρεσίες συνεργάστηκαν στενά μεεπικεφαλής των Χ. Οσίμα (πρέσβη της Ιαπωνίας στο Βερολίνο) αξιοποιώντας τιςμυστικές υπηρεσίες της Πολωνίας, Εσθονία, Ουγγαρίας και Τουρκίας τους μηρωσικούς πληθυσμούς των σοβιετικών συνόρων. Διατηρούσαν δίκτυα κατασκόπων,σαμποτέρ και ασυρμάτων σε όλη την ΕΣΣΔ. Με τους Πολωνούς οι Ιάπωνες είχανδίκτυα στο Μπιάλιστοκ, το Μίνσκ, το Σμολένσκ και την Μαντζουρία με τουςΕσθονούς στη Μόσχα και το Χαμπαρόσκ ενώ με τους Λετονούς στο Οστροβ, Πσκοβκαι στη ΒΔ Ρωσία. Ο Χίμλερ σε μία έκθεση του το 1939 αναφερόταν στην αποστολή10 Ρώσων με βόμβες με σκοπό τη δολοφονία του Στάλιν. Ο Γ/ Λιούσκοφ στρατηγός

της NKVD που αποσκίρτησε το 1938 στην Ιαπωνία ενημέρωσε και τις Πολωνικέςμυστικές υπηρεσίες σχετικά με την κατάσταση στην Ουκρανία[9].β. Οι παλιές εκμεταλλευτικές τάξειςΗ κολεκτιβοποίηση στον αγροτικό τομέα σήμανε το τέλος των κουλάκων σαν τάξη.Πάνω από 2 εκατομμύρια κουλάκοι εξορίστηκαν από τον τόπο διαμονής τους. Οι πιοσκληροπυρηνικοί σε περιοχές της Σιβηρίας οι υπόλοιποι στα όρια της δημοκρατίαςαπό την οποία προέρχονταν. Πολλοί νομίζουν ότι κουλάκος στα ρώσικα σημαίνειπλούσιος γαιοκτήμονας στην πραγματικότητα η λέξη προέρχεται από τη λέξη γροθιάενδεικτικό του τρόπου συμπεριφοράς τους στους ακτήμονες εργάτες τους αλλά καιστους μικροϊδιοκτήτες χρεώστες τους..Ο Στάλιν το Γενάρη του 1933 περιέγραφε με γλαφυρό τρόπο την κατάσταση:‘Σαν αποτέλεσμα της πραγματοποίησης του πεντάχρονου στον τομέα τηςβιομηχανίας, της αγροτικής οικονομίας και του εμπορίου εδραιώσαμε σ’ όλες τιςσφαίρες της λαϊκής οικονομίας την αρχή του σοσιαλισμού, διώχνοντας απ’ αυτές τακαπιταλιστικά στοιχεία. Τι αποτέλεσμα έπρεπε να έχει αυτό για τα καπιταλιστικάστοιχεία και τι είχε στην πραγματικότητα:Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να χάσουν τα νερά τους τα τελευταία υπολείμματα τωντάξεων που πεθαίνουν: οι ιδιώτες βιομήχανοι και οι υπηρέτες τους, οι ιδιώτες έμποροικαι τα τσιράκια τους. Οι πρώην ευγενείς και οι παπάδες, οι κουλάκοι και οι άνθρωποιτους, οι πρώην λευκοί αξιωματικοί και υπαξιωματικοί, οι πρώην αστυνομικοί καιχωροφύλακες, οι κάθε λογής αστοί σοβινιστές διανοούμενοι και κάθε άλλοαντισοβιετικό στοιχείο.Οι πρώην αυτοί άνθρωποι αφού έχασαν τα νερά τους και σκόρπισαν σε όλη τηνΕΣΣΔ τρύπωσαν στα εργοστάσια μας και τις φάμπρικες, στα ιδρύματα μας και τουςεμπορικούς μας οργανισμούς στις επιχειρήσεις των σιδηροδρομικών και τωνυδάτινων μεταφορών και κυρίως στα κολχόζ και στα σοβχόζ. Τρύπωσαν καικρύφτηκαν εκεί αφού φόρεσαν τη μάσκα του ‘εργάτη’ και του ‘αγρότη’ μερικοίμάλιστα απ’ αυτούς τρύπωσαν και στο κόμμα. Με τι διαθέσεις τρύπωσαν εκεί;Φυσικά με το αίσθημα του μίσους προς τη σοβιετικής εξουσία με το αίσθημα τηςλυσσασμένης εχθρότητας προς τι νέες μορφές οικονομίας, ζωής και πολιτισμού.Οι κύριοι αυτοί δεν είναι σε θέση να κάνουν ανοιχτή επίθεση ενάντια στη Σοβιετικήεξουσία. Αυτοί και οι τάξεις τους έχουν κάνει κιόλας κάμποσες φορές τέτοιεςεπιθέσεις όμως τσακίστηκαν και σκορπίστηκαν. Γι αυτό και το μόνο που τουςαπομένει είναι να κάνουν ατιμίες και ζημιές στους εργάτες στους κολχοζνίκους στηΣοβιετική εξουσία και στο κόμμα. Και κάνουν κάθε ατιμία που μπορούν δρώνταςύπουλα Καίνε τις αποθήκες και σπάζουν τις μηχανές οργανώνουν σαμποτάζΟργανώνουν σαμποταρίστηκες πράξεις στα κολχόζ και τα σοβχόζ και μερικοί απόαυτούς που ανάμεσα τους υπάρχουν και ορισμένοι καθηγητές φτάνουν στηνσαμποταριστική τους μανία ως το σημείο να μπολιάζουν τα ζώα των κολχόζ και τωνσοβχόζ με πανούκλα και άνθρακα να υποβοηθούν την εξάπλωσαν της μηνιγγίτιδαςστ’ άλογα κλπ.Το κυριότερο όμως δεν είναι αυτό. Το κυριότερο στη δράση των πρώην αυτώνανθρώπων είναι ότι οργανώνουν τη μαζική κλεψιά και αρπαγή της κρατικήςπεριουσίας, της συνεταιριστικής περιουσίας της κολχόζνικης ιδιοκτησίας. Κλεψιά καιαρπαγή στις φάμπρικες και τα εργοστάσια κλεψιά και αρπαγή στα μεταφερόμενα μετους σιδηροδρόμους εμπορεύματα, κλεψιά και αρπαγή στις αποθήκες και τιςεμπορικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα κλεψιά και αρπαγή στα κολχόζ και τα σοβχόζαυτή είναι η βασική μορφή δράσης των πρώην ανθρώπων. Διαισθάνονται να πούμεμε το ταξικό τους ένστικτο ότι βάση της σοβιετικής οικονομίας είναι η κοινωνικήιδιοκτησία και ότι ακριβώς αυτή τη βάση πρέπει να κλονίσουν για να βλάψουν τη

σοβιετική εξουσία και πραγματικά προσπαθούν να κλονίσουν την κοινωνικήιδιοκτησία με την οργάνωση μαζικής κλεψιάς και αρπαγής.Για την οργάνωση των αρπαγών εκμεταλλεύονται τις συνήθειες και τις επιβιώσεις τηςατομικής ιδιοκτησίας των κολχοζνίκων που ως τα χτες ήταν ατομικοί νοικοκυραίοικαι σήμερα είναι μέλη των κολχόζ. Εσείς οι μαρξιστές πρέπει να ξέρετε ότι ησυνείδηση των ανθρώπων μένει πίσω από την ανάπτυξη της από την πραγματική τουςκατάσταση,. Οι κολχοζνίκοι από τη θέση τους δεν είναι ατομικοί αγρότες αλλάκολλεκτιβιστές, η συνείδηση τους όμως είναι για την ώρα η παλιά συνείδηση τουατομικού ιδιοκτήτη. Κι έτσι οι πρώην άνθρωποι που προέρχονται από τις γραμμέςτων εκμεταλλευτικών τάξεων εκμεταλλεύονται τις συνήθειες της ατομικήςιδιοκτησίας των κολχοζνίκων για να οργανώσουν την διαρπαγή της κοινωνικήςπεριουσίας και να κλονίσουν έτσι τη βάση του Σοβιετικού καθεστώτος την κοινωνικήιδιοκτησία.Πολλοί σύντροφοι μας βλέπουν με απάθεια αυτό το φαινόμενο χωρίς νακαταλαβαίνουν την έννοια και τη σημασία των περιπτώσεων μαζικής κλεψιάς καιαρπαγής. Προσπερνούν σαν τυφλοί αυτά τα γεγονότα νομίζοντας ότι ‘εδώ δενυπάρχει τίποτα το ιδιαίτερο’. Οι σύντροφοι όμως αυτοί γελιούνται οικτρά. Η βάσητου καθεστώτος μας είναι η κοινωνική ιδιοκτησία όπως η βάση του καπιταλισμούείναι η ατομική ιδιοκτησία ιερή και απαραβίαστη και κατόρθωσαν έτσι νασταθεροποιήσουν το καπιταλιστικό καθεστώς πολύ περισσότερο πρέπει εμείς οικομμουνιστές να ανακηρύξουμε ιερή και απαραβίαστη την κοινωνική ιδιοκτησία γιανα σταθεροποιήσουμε έτσι τις καινούργιες σοσιαλιστικές μορφές οικονομίας σ’όλους του τομέα της παραγωγής και του εμπορίου. Το να επιτρέπεις την κλεψιά καιτην αρπαγή της κοινωνικής ιδιοκτησίας αδιάφορα αν πρόκειται για κρατικήιδιοκτησία ή συνεταιριστική ή κολχοζνικη να μη δίνεις προσοχή σε αυτού του είδουςτις αντεπαναστατικές ασχήμιες σημαίνει ότι υποβοηθάς την υπονόμευση τουΣοβιετικού καθεστώτος που στηρίζεται στην κοινωνική ιδιοκτησία η οποία αποτελείτη βάση του. Από εδώ ξεκινούσε η Σοβιετική μας κυβέρνηση όταν εξέδωσε τελευταίατο νόμο για την περιφρούρηση της κοινωνικής ιδιοκτησίας. Ο νόμος αυτός είναι ηβάση της επαναστατικής νομιμότητας. Και η υποχρέωση της πιο αυστηρήςεφαρμογής του στη ζωή αποτελεί πρωταρχικό καθήκον κάθε κομμουνιστή κάθεεργάτη κάθε κολχοζνίκου.…….Δεν μπορούμε να πούμε ότι οι πρώην αυτοί άνθρωποι θα μπορούσαν να αλλάξουνκάπως τη σημερινή κατάσταση της ΕΣΣΔ με τις σαμποταριστικές και ληστρικέςενέργειες τους Είναι πολύ αδύνατοι και ανίσχυροι για να αντιταχτούν στα μέτρα τηςσοβιετικής εξουσίας, αν όμως οι σύντροφοι μας δεν εξοπλιστούν με τηνεπαναστατική επαγρύπνηση και δε διώξουν από την πρακτική τους δουλεία τημικροαστική μακαριότητα απέναντι στην κλεψιά και τη διαρπαγή τη κοινωνικήςιδιοκτησίας οι πρώην άνθρωποι μπορούν να προξενήσουν αρκετή ζημιά…....Πάνω σε αυτή τη βάση μπορούν να αναζωογονηθούν και να αρχίσουν να κινούνται οισυντετριμμένες ομάδες των παλιών αντεπαναστατικών κομμάτων των εσέρων τωνμενσεβίκων και των αστών εθνικιστών του κέντρου και των περιφερειών, μπορούν νααναζωογονηθούν και να αρχίσουν να κινούνται τα συντρίμμια των αντεπαναστατικώνστοιχείων του τροτσκισμού και της δεξιάς παρέκκλισης. Αυτό φυσικά δεν είναιτρομερό. Όλα αυτά όμως θα πρέπει να τα ‘χουμε υπόψη μας αν θέλουμε ναξεμπερδεύουμε με αυτά τα στοιχεία γρήγορα και χωρίς μεγάλες θυσίες.[10]

Εκτός όμως από τα απομεινάρια των παλιών εκμεταλλευτικών τάξεων στο εσωτερικότης ΕΣΣΔ υπήρχε και μία σειρά λευκοφρουρίτικων οργανώσεων στα διάφορα

καπιταλιστικά κράτη της Ευρώπης. Κύριες έδρες ήταν το Παρίσι, Βερολίνο, Σαγκάι,Βελιγράδι, Χαρμπίν και Κωνσταντινούπολη. Πέρα από την αντισοβιετικήπροπαγάνδα οι οργανώσεις των λευκών διατηρούσαν ένοπλες δυνάμεις(Γιουγκοσλαβία) και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να διεισδύσουν στην ΕΣΣΔ αλλάκαι να αποκτήσουν επαφή με στοιχεία του κρατικού μηχανισμού. Όπως έδειξαν οιδίκες των μενσεβίκων και του βιομηχανικού κόμματος, οι δεσμοί και ηχρηματοδότηση αντισοβιετικών ανατρεπτικών ομάδων στο εσωτερικό της ΕΣΣΔσυνεχιζόταν για πολλά χρόνια μετά το τέλος του εμφύλιου πολέμου [11].γ. Οι εθνικιστέςΔεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο μόνιμος στόχος της σοβιετικής εξουσίας ήταν ηαυτοδιάθεση και των πιο μικρών λαών που ζούσαν στο έδαφος της απόδειξη οι 17δημοκρατίες οι αυτόνομες δημοκρατίες κλπ καθώς και η διατήρηση των μικρώνγλωσσών κλπ κλπ Ουδέποτε επιχειρήθηκε η βίαιη αφομοίωση και ομογενοποίησητων διαφορετικών λαών και φυλών της ΕΣΣΔ σε ένα έθνος. Παρόλα αυτά ο ταξικόςεχθρός χρησιμοποίησε πολλές φορές τον εθνικισμό σαν πρόσχημα για να εναντιωθείστη Σοβιετική εξουσία. Ενδεικτικά:Η εξέγερση των ΜπασμάτσιΠρόκειται για μία αντικομμουνιστική εξέγερση των μουσουλμάνων της ΚεντρικήςΑσίας με έδρα της την κοιλάδα Φεργκάνα στο Τουρκμενιστάν. Δέχτηκε βοήθεια τόσοαπό τις Βρετανικές και από τις Τουρκικές μυστικές υπηρεσίες. Μάλιστα ο πρώηνυπουργός άμυνας της Τουρκίας στρ. Ισμαήλ Ενβέρ ήταν επικεφαλής τηςστρατιωτικής τους δύναμης το 1921. Μετά την ήττα τους από τον Κόκκινο στρατό το1922 μία δύναμη περί τους 6,000 άνδρες κατέφυγε στην κοιλάδα Φεργκάνα. Μέχρικαι τον θάνατο του αρχηγού τους Ιμπραχίμ Μπεγκ το 1931 δρούσαν κυρίως σανληστές λεηλατώντας την ύπαιθρο και τους αγρότες. Τελευταία αναλαμπή τους το1934 στο Κιργιστάν όπου εξοντώθηκαν και οι τελευταίοι. Ωστόσο τα απομεινάριατους το 1940 ήρθαν σε επαφή με τους ναζί για να εξοπλίσουν μία δύναμη περίπου70,000 ανδρών στο Αφγανιστάν με σκοπό να επιτεθούν στην ΕΣΣΔ με το ξεκίνηματης εισβολής[12].Το κίνημα του προμηθεϊσμούΣκοπός του κινήματος αυτού ήταν η αποδυνάμωση της ΕΣΣΔ με την ενίσχυση τωναποσχιστικών τάσεων κάθε μη ρώσικης εθνότητας. Εμπνευστής και υποστηρικτήςτης ιδέας αυτής ήταν ο Πλισούδσκυ ο δικτάτορας της Πολωνίας που ήδη από το 1904συμβούλευε την Ιαπωνία για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αξιοποιηθούν οιεθνότητες που ζουν στη Βαλτική, στη Μαύρη και την Κασπία θάλασσα στον αγώναενάντια στην τσαρική Ρωσία. Μετά την επανάσταση των Μπολσεβίκων η Πολωνίασυνέχισε αυτήν την πολιτική σε συνεργασία με άλλες καπιταλιστικές χώρες όπως ηΓαλλία, η Ιταλία, η Μ. Βρετανία και η Ιαπωνία. Μετά την άνοδο του Χίτλερ στηνεξουσία τα σκήπτρα του κινήματος πέρασαν στη ναζιστική Γερμανία. Η Πολωνίαστήριζε έμπρακτα την προσπάθεια των Ουκρανών εθνικιστών στο εσωτερικό τηςΕΣΣΔ. Πράκτορες των μυστικών υπηρεσιών της Πολωνίας έφτασαν μέχρι τηνΣαμάρα και πολλές φορές αντάλλαζαν πυροβολισμούς με την NKVD στους δρόμουςσοβιετικών πόλεων[13]. Το κίνημα ενίσχυε έμπρακτα εθνικιστικά κινήματα στηΓεωργία, Ταταρία, στις περιοχές των Κοζάκων, στον Καύκασο και στη σοβιετικήΑσία.[14] Άλλα εθνικιστικά κινήματα που δρούσαν στην παρανομία ήταν οι ντασνάκστην Αρμενία και οι μουσαβάτ στο Αζερμπαϊτζάν.Στο Ουζμπεκιστάν η τοπική ηγεσία (μείγμα τροτσκιστών και εθνικιστών) σχεδίαζετην παραγωγή άλλης σοδειάς από την προβλεπόμενη από το πλάνο (βαμβάκι). Τοαποτέλεσμα θα ήταν τεράστια οικονομική ζημιά για την χώρα [15]. Στη Λευκορωσία οτοπικός β’ ΓΓ (Σαράγκοβιτς) εκτελέστηκε σαν κατάσκοπος των Πολωνών[16]. Τον

Δεκέμβρη του 1940 ξεσπά εξέγερση στην Τσετσενία και την Ιγκουσετία μεεπικεφαλής τον Χ. Ισραίλοβ.Εκτός όμως από αυτές τις ανοικτές αμφισβητήσεις της Σοβιετικής εξουσίας υπήρχανκαι άλλου είδους προστριβές σε περιφερειακό επίπεδο που συνδέονταν με τηνκατανομή των πόρων των πεντάχρονων σχεδίων, την οικοδόμηση των μεγάλωνβάσεων της βιομηχανίας κλπ. Μία περιοχή που επιλεγόταν σαν βάση για μία σειράεργοστάσια είναι σίγουρο ότι θα έβγαινε πολλαπλά ωφελημένη τόσο από πλευράςευκαιριών απασχόλησης όσο και από τα έργα υποδομής που ήταν απαραίτητηπροϋπόθεση. Συνεπώς ένα πλέγμα τοπικών συμφερόντων έμπαινε σε κίνηση πουέβαζε το τοπικό πάνω από το ενωσιακό. Όταν το πλέγμα αυτό ερχόταν σε επαφή μετην αντιπολίτευση και τις εθνικιστικές ομάδες, το μείγμα γινόταν εκρηκτικό καιεπικίνδυνο για τη σοβιετική εξουσία. Τέτοια ήταν η κατάσταση στην Ουκρανία πουοδήγησε στη σύλληψη των Κιοσιόρ και Τσουμπάρ μελών του ΠΓ το 1937.δ. Το έγκλημα και η διαφθοράΗ ολοκλήρωση του πρώτου πεντάχρονου και η επιτυχία της κολεκτιβοποίησης ήτανμεγάλες νίκες στην πορεία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού. Οι νίκες αυτέςαφαίρεσαν την οικονομική βάση από τους εχθρούς του σοσιαλισμού και τσάκισαντην ικανότητα τους για οργανωμένη αντίσταση. Ωστόσο ο εχθρός δεν είχε εξαλειφθείκαι ο ταξικός αγώνας συνεχίστηκε με άλλη μορφή. Η αντίσταση στο σοσιαλισμόπήρε τη μορφή του εγκλήματος ενάντια στη σοσιαλιστική ιδιοκτησία.Το κόμμα και το κράτος βρέθηκαν απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουν τη μαζικήκλοπή κρατικής περιουσίας, μία επιδημία πολιτικών δολοφονιών, εκτροχιασμούςτρένων, ληστείες, εκτεταμένη μαύρη αγορά και πλιάτσικο της κοινωνικήςιδιοκτησίας. Οπλισμένες συμμορίες λυμαίνονταν την ύπαιθρο και πολλές φορές ηκαταστολή τους απαιτούσε τη διεξαγωγή πραγματικών στρατιωτικών επιχειρήσεων.Έντονη ήταν η παρουσία τους στις μη ρωσικές περιοχές λαμβάνοντας ένανεξεγερσιακό χαρακτήρα.Ενδεικτικά το 1934 υπήρξαν 62,000 ατυχήματα, πολλά από αυτά αποτέλεσμασαμποτάζ, στο σιδηροδρομικό σύστημα της ΕΣΣΔ [17] . Στη σιδηροδρομική γραμμήτου Τομσκ τους πρώτους 10 μήνες του 1935 έγιναν 5,972 ατυχήματα με 59 νεκρούςαποτέλεσμα σαμποτάζ στις ράγες. Αυτό οδήγησε στην προσωρινή ανάθεση τηςγραμμής στις δυνάμεις ασφαλείας για περίπου 6 μήνες. [18]. Μεταξύ του 1932 και1936 πάνω από 600,000 πρώην άνθρωποι (κουλάκοι, λευκοί κλπ) δραπέτευσαν απότα στρατόπεδα εργασίας και του τόπους εξορίας καταφεύγοντας στις πόλεις στηβιομηχανία ή στα κολχόζ αποκρύπτοντας το παρελθόν τους και διεισδύοντας με κάθετρόπο τόσο στο κόμμα όσο και στα σοβιέτ.Στη Σιβηρία η NKVD τον Ιούνιο του 1937 είχε ανακαλύψει μία παράνομη αντι-σοβιετική οργάνωση (ROVS) που σκοπό είχε την οργάνωση εξέγερσης καικατάληψης της εξουσίας σε συνδυασμό με μία εισβολή του Ιαπωνικού στρατού.Γράφει μάλιστα στην έκθεση του ο επικεφαλής της NKVD ότι στην περιοχήυπάρχουν 208,400 εξόριστοι κουλάκοι και πάνω από 5,000 εξόριστοι λευκοφρουροί,ληστές, τσαρικοί αστυνομικοί και άλλοι κατάδικοι και πως όλοι αυτοί αποτελούν τηνκοινωνική βάση της εξέγερσης.[19]

ε. Η γραφειοκρατία‘.. είναι άνθρωποι που πρόσφεραν ορισμένες υπηρεσίες στο παρελθόν, άνθρωποι πουέγιναν τρανοί που νομίζουν ότι οι κομματικοί και σοβιετικοί νόμοι δε γράφηκαν γι’αυτούς μα για τους κουτούς. Είναι εκείνοι οι άνθρωποι που δε θεωρούν υποχρέωσητους να εκτελούν τις αποφάσεις του κόμματος και της κυβέρνησης και καταστρέφουνέτσι τις βάσεις της κομματικής και κρατικής πειθαρχίας…Ελπίζουν ότι η Σοβιετική

εξουσία δε θα τολμήσει να τους θίξει λόγω των παλιών τους υπηρεσιών. Αυτοί οιξιπασμένοι τρανοί νομίζουν ότι είναι αναντικατάστατοι…’[20]

Ο Ζντάνοφ στην ολομέλεια της ΚΕ του ΠΚΚ(μπ) τον Φεβρουάριο του 1937παρέθεσε πλήθος από παραδείγματα όπου το καταστατικό του κόμματοςπαραβιάστηκε. Εσωκομματικές εκλογές που αναβάλλονταν συνεχώς, κοοπτάτσια[21]

σε ποσοστό 12% σε επίπεδο ενωσιακών ΚΕ που στις περιπτώσεις της Λευκορωσίαςκαι της Αρμενίας έφτασε το 30%. Άσκησε κριτική στο γεγονός ότι πολλές φορές ταμέλη εμποδίζονταν να κριτικάρουν τους υποψήφιους για τα ανώτερα καθοδηγητικάόργανα. Αναφέρθηκε επίσης στην επικίνδυνη πρακτική, όπου ο διευθυντής τηςεπιχείρησης ή του οργανισμού, ο πρόεδρος του συνδικάτου κι ο γραμματέας τηςκομματικής οργάνωσης σχημάτιζαν μία άτυπη επιτροπή που έλυνε όλα τα μεταξύτους προβλήματα. Ο ίδιος ο Στάλιν διακόπτοντας τον Ζντάνοφ χαρακτήρισε τηνπρακτική αυτή συνωμοσία γιατί ακυρώνει το χαρακτήρα της συνδικαλιστικής καικομματικής οργάνωσης, τις αφοπλίζει στην πάλη κατά των ελαττωμάτων τηςοικονομικής διεύθυνσης. Συνοψίζοντας ο Ζντάνοφ κατέληγε:’Πού έγκειται η βλαβερότητα όλων των προαναφερόμενων γεγονότων καταπάτησηςτων αρχών του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού; Εγκειται στο ότι παρόμοια πρακτικήβάζει φρένο στην ανάπτυξη της ενεργητικότητας και της αυτενέργειας των μελών τουκόμματος, μειώνει στα μέλη του κόμματος την αίσθηση του νοικοκύρη, εμποδίζει τηνιδεολογική και πολιτική ανάπτυξη των μελών του κόμματος. Στερεί από τα μέλη τουκόμματος τα νόμιμα δικαιώματά τους, του ελέγχου της δραστηριότητας τωνκομματικών οργάνων και με αυτό τον τρόπο παραβιάζει τις σωστές αμοιβαίες σχέσειςμεταξύ των καθοδηγητών και των κομματικών μαζών και αποδυναμώνει το κόμμαενώπιον των στόχων που μπαίνουν μπροστά του’[22]

Στις εσωκομματικές εκλογές που ακολούθησαν την ολομέλεια του Φεβρουαρίου του1937 είχαν σαν αποτέλεσμα μέχρι τον Μάιο του 1937 σε 54,000 κομματικέςοργανώσεις τα νέα μέλη στα καθοδηγητικά όργανα να φτάνουν το 55%[23]. Ηανανέωση όμως αυτή δεν είχε την ίδια εντυπωσιακή επιτυχία στα επίπεδα περιοχώνκαι δημοκρατιών.Στα συνδικάτα μέχρι το τέλος του 1937 πάνω από 1,230,000 άτομα εκλέχτηκαν στασυμβούλια 146 συνδικαλιστικών ενώσεων και σε εκατοντάδες χιλιάδεςεργοστασιακές επιτροπές. Αρκετές εκλογές ακυρώθηκαν όταν η αρχή της μυστικήςψηφοφορίας και οι πολλαπλές υποψηφιότητες δεν τηρήθηκαν. Πάνω από το 70% τωνμελών των εργοστασιακών επιτροπών, το 66% των 94,000 προέδρων τωνεργοστασιακών επιτροπών και το 92% 32,723 μελών των περιφερειακών επιτροπώναντικαταστάθηκαν. Μεγάλο ποσοστό των νεοεκλεχθέντων ήταν σταχανοβίτες και μηκομματικοί. Στις συνελεύσεις και στις συγκεντρώσεις η βάση των εργαζομένωνεκτόξευσε κατηγορίες για δολιοφθορά, διαφθορά, εγκληματική αμέλεια κλπ τόσο σεοικονομικούς διαχειριστές όσο και σε συνδικαλιστικούς εκπροσώπους. Πολλέςπεριπτώσεις βρέθηκαν στη δικαιοδοσία της NKVD και πολλοί ένοχοι τιμωρήθηκανγια τα εγκλήματα τους[24].Το γεγονός ότι ανίκανοι καθοδηγητές και οικονομικοί διαχειριστές έχαναν τη δουλειάτους είτε υποβιβάζονταν ή υποχρεώνονταν να αλλάξουν τόπο δουλειάς ή ακόμη καιδιαμονής για λόγους που σχετίζονταν αποκλειστικά με την επαγγελματική τουςαξιοπιστία οδήγησε σε αρκετές περιπτώσεις τη μετατροπή της πίκρας σε πολιτικήαντίδραση. Η αιτία βρίσκεται στο ότι όλα ανήκουν στο σοσιαλιστικό καθεστώςσυνεπώς η προσωπική πικρία δεν παραμένει ιδιωτική όπως στον καπιταλισμό αλλάαπευθύνεται στο κόμμα και την πολιτική του.Ενα μεγάλο μέρος των διώξεων είχε να κάνει με οικονομικά εγκλήματα. Εγκλήματαπου είτε ήταν ανοικτό σαμποτάζ αποτέλεσμα υπονομευτικής δράσης είτε διασπάθιση

πόρων και χρημάτων για ίδιο όφελος. Και στη δεύτερη περίπτωση η κατηγορία ήτανσαμποτάζ και οι ένοχοι βρίσκονταν αντιμέτωποι με σκληρές ποινές. Ειδικά σε μίαπερίοδο που ολόκληρος ο σοβιετικός λαός υπόκειτο σε θυσίες για να κτίσει τοσοσιαλισμό οποιαδήποτε επιβουλή στο κοινωνικό προϊόν εξισωνόταν με προδοσία.στ. Η εσωκομματική αντιπολίτευσηΟπως είδαμε και παραπάνω η εσωκομματική αντιπολίτευση αποτελούταν από 2χωριστές ομάδες. Η μικρότερη αλλά παλαιότερη ήταν οι τροτσκιστές που συνοπτικάπίστευαν στο ανέφικτο της οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μία χώρα. Κατ’ αυτούςμία εκκολαπτόμενη γραφειοκρατία είχε ήδη καταλάβει το ‘παραμορφωμένο’εργατικό κράτος συνεπώς κάθε πρόοδος της ΕΣΣΔ ακόμη κι όταν αντικειμενικά έθετετις βάσεις του σοσιαλισμού (όπως διστακτικά παραδέχεται και ο ίδιος ο Τρότσκι [25])δεν ανατρέπει την πορεία προς την καπιταλιστική παλινόρθωση [26]. Η τροτσκιστικήαντιπολίτευση είχε ηττηθεί στο εσωκομματικό δημοψήφισμα το 1927 όταν 740,000μέλη είχαν ψηφίσει υπέρ της γραμμής της πλειοψηφίας και μόλις 4,000 υπέρ τουΤρότσκι αλλά και των όψιμων συμμάχων του Κάμενεφ και Ζηνόβιεφ.Η άλλη ομάδα της αντιπολίτευσης ήταν οι επονομαζόμενοι δεξιοί με επικεφαλής τουΜπουχάριν, Ρικόφ και Τόμσκι. Δεν αμφισβητούσαν την δυνατότητα οικοδόμησηςτου σοσιαλισμού γενικά και σε βάθος χρόνου, αλλά εστίαζαν την κριτική τους στηνταχύτητα και το βάθος των εφαρμοζόμενων πολιτικών. Όσο η ΝΕΠ ήταν καθεστώςδεν διαφοροποιόντουσαν στο ελάχιστο από την γραμμή του κόμματος, όταν όμωςάρχισε η επίθεση ενάντια στους κουλάκους και τους νέπμεν πήραν σαφείςαποστάσεις και προσπάθησαν να ανατρέψουν την πολιτική αυτή. Ηττήθηκανπολιτικά το 1929 αλλά σχεδόν όλοι παρέμειναν στο κόμμα. Η επιρροή τους τόσο στοκόμμα αλλά ακόμη περισσότερο στην κοινωνία ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή τωντροτσκιστών.Το 1932 σχηματίστηκε η συμμαχία δεξιών-τροτσκιστών επειδή και τα δύο ρεύματατης αντιπολίτευσης πίστευαν -βλέποντας τις αρχικές δυσκολίες κυρίως στο μέτωποτης κολλεκτιβοποίησης- ότι η πολιτική του Στάλιν ήταν καταδικασμένη σε απόλυτηαποτυχία και η ώρα για αλλαγή πλησίαζε . Αποδείχτηκε όμως ότι έκαναν λάθοςκαθώς η κολεκτιβοποίηση και η εκβιομηχάνιση άρχισαν ήδη από το 1934 ναβελτιώνουν σημαντικά το βιοτικό επίπεδο. Οι ελπίδες τους για γενικευμένηδυσαρέσκεια και πιθανότητες μαζικής εξέγερσης που θα τους έφερναν στην εξουσίαδιαψεύστηκαν. Αφού το εσωτερικό μέτωπο έπαψε να προσφέρει ευκαιρία για ρεβάνς,ήρθε η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία το 1933 και η αυξανόμενη απειλή ενόςπολέμου ενάντια στην ΕΣΣΔ να αναζωπυρώσει τις ελπίδες τους. Η βέβαιη κατ’αυτούς ήττα της ΕΣΣΔ και το επακόλουθο χάος θα τους άνοιγε σχεδόν άκοπα τοδρόμο προς την εξουσία. Για να συμβεί όμως αυτό θα έπρεπε να έρθουν σε μίασυμφωνία με τον κατ’ αυτούς νικητή του πολέμου Χίτλερ.Για να σώσει την ΕΣΣΔ ο ίδιος ο Τρότσκι ήδη από το 1933 ακόμη σχεδίαζε τηνανατροπή της κατ΄ αυτόν γραφειοκρατίας με τη χρήση βίας . Εγραφε χαρακτηριστικάότι ‘η γραφειοκρατία μπορεί να αναγκαστεί να παραδώσει την εξουσία στα χέρια τηςπρολεταριακής πρωτοπορίας μόνο με τη βία’ και ότι ‘αν ακόμη αποπειραθεί ν’αντισταθεί δεν θα χρειαστεί να εφαρμόσουμε εναντίον της μέτρα εμφυλίου πολέμουαλλά μέτρα αστυνομικού χαρακτήρα’[27]. Μάλιστα είχε δηλώσει στην εφημερίδα NewYork America (του ομίλου Χιρστ) στις 16/1/1937: ‘Ο Στάλιν έχει θέσει εαυτό πάνωαπό κάθε κριτική και το κράτος. Είναι αδύνατο να απομακρυνθεί παρά μόνοδολοφονώντας τον’[28]. Στην οργάνωση του Τρότσκι είχαν εισχωρήσει πράκτορες τωνυπηρεσιών ασφαλείας της ΕΣΣΔ. Συνεπώς το σχέδια την αντιπολίτευσης για τηνανατροπή του καθεστώτος ήταν σε μεγάλο βαθμό γνωστά Μάλιστα όπως μετέδωσε

ένας πράκτορας[29] ο γιος του Τρότσκι Λ. Σεντόβ επανειλημμένα μιλούσε για το πωςθα δολοφονηθεί ο Στάλιν.Ο Τρότσκι αποφάσισε να επαναλάβει το παράδειγμα του Λένιν το 1917. Ο Λένινβρέθηκε τότε στη Ρωσία περνώντας μέσα από τις γερμανικές γραμμές.Κατηγορήθηκε από την Προσωρινή κυβέρνηση ότι ήταν κατάσκοπος των Γερμανών.Το 1918 υπέγραψε τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτοφσκ και κατηγορήθηκε γιαπροδότης τόσο από τους σοσιαλ-επαναστάτες όσο και από τους αριστερούςκομμουνιστές του Μπουχάριν. Οι μεν σοσιαλ-επαναστάτες αποπειράθηκαν να τονδολοφονήσουν ο δε Μπουχάριν να τον συλλάβει καθώς και τον Στάλιν και τονΣβερντλοφ. Για τον Τρότσκι ο συμβιβασμός με την ναζιστική Γερμανία και τηνΙαπωνία είχε σκοπό να ‘σώσει’ την επανάσταση. Για τους τροτσκιστές αυτό δεν ήτανπροδοσία όπως δεν θεωρούσαν προδοσία την εξέγερση του POUM στη Βαρκελώνητον Μάη του 1937 στο μέσω του πολέμου ενάντια στον Φράνκο και τους φαλαγγίτες.Η πολιτική τους τύφλωση τους έστελνε κατευθείαν στην αγκαλιά του Χίτλερ. Οιεδαφικές παραχωρήσεις του Τρότσκι στη Γερμανία και την Ιαπωνία δεν έβρισκανσύμφωνους όλους τους συμμάχους. Αρκετοί δεξιοί όσο και η κλίκα τωνστρατιωτικών ήταν αντίθετοι με αυτές τις παραχωρήσεις ωστόσο πίστευαν ότι είναιένα θέμα που θα λυθεί στο μέλλον όταν θα έχουν επικρατήσει του Στάλιν.Η διαλεκτική μας λέει ότι εφόσον η αντιπολίτευση πίστευε ότι η πολιτική του Στάλινοδηγούσε στην καταστροφή του σοσιαλισμού έπρεπε να αναλάβει δράση. Και επειδήοι μάζες δεν ήταν διατεθειμένες να εξεγερθούν, κατέφυγαν στην τρομοκρατία και στασαμποτάζ και στη συνεργασία με τον εχθρό του εχθρού τους.Μία παράμετρος που εξηγεί τη μετατροπή των διαφωνούντων σε αντεπαναστάτεςείναι το γεγονός ότι στα πλαίσια του σοσιαλισμού τα πολιτικά στελέχη όταν ηττηθούνή πρέπει να προσχωρήσουν στην αντίθετη άποψη ή να χαθούν στην αφάνεια. Ηεύρεση χρηματοδοτών και η δημιουργία άλλων κομμάτων για μία ρεβάνς είναιαδύνατη. Εναλλακτικές όπως η επικερδής απασχόληση σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, οιδιαλέξεις επί πληρωμή η συγγραφή ευπώλητων βιβλίων δεν μπορεί να γίνουν ανεκτέςαπό τη δικτατορία του προλεταριάτου. Συνεπώς τι απομένει στο διαφωνούντα εκτόςαπό την υποταγή και την εξορία παρά η υπονόμευση των νικητών;Βλέπουμε συνεπώς ότι δημιουργείται μία μάζα δυσαρεστημένων πρώην και νυνμπολσεβίκων και γραφειοκρατών που αν θελήσουν να αλλάξουν την κατάσταση τουςμπορούν να το κάνουν μόνο συνωμοτώντας ενάντια στη σοβιετική εξουσία.Παραμένοντας οι περισσότεροι στις θέσεις ευθύνης που τους είχε εμπιστευτεί τοκόμμα χρησιμοποίησαν τη δολιοφθορά και την τρομοκρατία. Η δολιοφθορά σαν μέσοεξυπηρετούσε τρεις κυρίως σκοπούς: αποδιοργάνωνε την παραγωγική καιστρατιωτική ισχύ της ΕΣΣΔ, είχε αρνητικό αντίκτυπο στο ηθικό του πληθυσμού τηςΕΣΣΔ αλλά ήταν επίσης ένα δείγμα στους συμμάχους του Τρότσκι για το πόσοδυνατή ήταν η οργάνωση του στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ.Οι δολιοφθορείς έγραφαν ψεύτικες αναφορές για την εκπλήρωση ατελείωτων έργων,αρνιόντουσαν κάθε είδους αναδιοργάνωσης και μεταρρύθμισης, έβγαζαν κακήςποιότητας αγαθών, σπαταλούσαν τις πρώτες ύλες και τους πόρους του κράτους. Όλοιαυτοί οι ‘εχθροί του λαού’ έφτιαχναν κλίκες για την αμοιβαία προστασία τους,κατέπνιγαν κάθε κριτική (ακόμη και με σύλληψη και εκτέλεση) ξεγελούσαν ταελεγκτικά όργανα, μετέδιδαν ψεύτικες πληροφορίες στο κέντρο και πολλοί απόαυτούς είχαν προστάτες ψηλά στον κρατικό μηχανισμό.Βλέπουμε συνεπώς ότι η δολιοφθορά είτε σαν αποτέλεσμα συνειδητής πολιτικήςεπιλογής είτε για λόγους ανικανότητας είτε για ιδιοτελείς σκοπούς κατέληγε στο ίδιοαποτέλεσμα να αποδυναμώνει την ισχύ της σοβιετικής εξουσίας.

Η πιο επικίνδυνη στιγμή για τη σοβιετική εξουσία ήταν το στρατιωτικό πραξικόπημαπου προετοίμαζε η κλίκα γύρω από τον Τσουχατσέφσκι. Το σχέδιο προέβλεπε έναεξέγερση στο Λένινγκραντ όπου θα μπορούσαν να λάβουν βοήθεια από τηνΛουτβαφε, ξαφνικό κτύπημα στο Κρεμλίνο, τη δολοφονία του Στάλιν και τηςυπόλοιπης ηγεσία του ΠΚΚ(μπ) καθώς και καταλήψεις κρίσιμων πόλεων στηνΕΣΣΔ.. Επικεφαλής της ανταρσίας ήταν ο Μ. Τσουχατσεφσκι, ο αντισημίτης καιφιλογερμανός αρχηγός του γενικού επιτελείου και υποψήφιος Βοναπάρτης της ΕΣΣΔ.Δεν σκόπευαν να εμπλακούν σ’ έναν εμφύλιο πόλεμο γιατί δεν ήταν καθόλουσίγουροι ότι θα τους ακολουθούσε η μάζα του στρατού.Η σύλληψη των Πούτνα, Πρινμακόφ που αποτελούσαν τον τροτσκιστικό βραχίοναμέσα στον στρατό, μετά από τις ομολογίες ορισμένων από τους συλληφθέντες τηςδεύτερης δίκης το Γενάρη του 1936, άρχισε να ξετυλίγει το κουβάρι που οδήγησεστην αποκάλυψη της συνωμοσίας και τη σύλληψη του Τουχατσεφσκι τον Μάιο του1937. Ο Γκ. Γιάκοντα επικεφαλής της NKVD συνελήφθηκε στο τέλος του Μαρτίου1937 και άρχισε να ομολογεί τον Απρίλιο. Την ίδια περίοδο στοιχεία για τηνπροδοτική δραστηριότητα του Τσουχατσέφσκι ήρθαν από την Πράγα. Τα πρακτικάτης κλειστής σύσκεψης του προέδρου Μπένες, του αρχηγού του τσέχικου επιτελείουστρατηγού Σιροβι και του Τσουχατσέφσκι βρέθηκαν στα χέρια των Γερμανικώνμυστικών υπηρεσιών. Ο Μπένες ενημέρωσε τη σοβιετική αντικατασκοπία για τηδιαρροή[30]. Παρόλα τα στοιχεία ωστόσο η καταδίκη του Τσουχατσέφσκι βασίστηκεμόνο στην ομολογία του και αυτή των συνεργών του [31] . Δεν είναι τυχαίο το γεγονόςότι ο Μπουχάριν αν και ήδη υπό κράτηση από τον Μάρτιο του 1937 παραδέχτηκε τησυμμετοχή του στην αντισοβιετική συνομωσία στις 2/6/1937 μετά δηλαδή τηναποκάλυψη της στρατιωτικής συνωμοσίας και την απώλεια κάθε ελπίδας ανατροπήςτης ηγεσίας της ΕΣΣΔ. Η στρατιωτική συνωμοσία είχε σαν αποτέλεσμα 24 τακτικάκαι 14 δόκιμα μέλη της ΚΕ του ΠΚΚ(μπ) να αποπεμφθούν από το καθοδηγητικόόργανο και να συλληφθούν όπως επίσης και πολλοί υψηλόβαθμοι αξιωματικοί τουΚόκκινου στρατού. Η κατάσταση ήταν πολύ πιο σοβαρή από κάθε άλλη τέτοιαπερίπτωση που είχε αντιμετωπίσει η Σοβιετική κυβέρνηση στο παρελθόν. Το εύροςκαι το βάθος της συνωμοσίας ανησύχησαν την ηγεσία του κόμματος που αποφάσισενα πάρει δραστικά μέτρα. Η σχεδόν ταυτόχρονη εξέγερση των τροτσκιστών στηΒαρκελώνη τον Μάιο του 1937 (που για κάποιους δεν ήταν άσχετη από τηστρατιωτική συνωμοσία στην ίδια την ΕΣΣΔ), έδειξε πολύ καθαρά τι έμελλε νασυμβεί στην ΕΣΣΔ την ώρα του επικείμενου πολέμου αν τα μετόπισθεν παρέμενανασταθή.Οι αιτίες πίσω από τη συνωμοσία των στρατιωτικών ήταν πολλές. Κάποιεςπεριορίζονταν στο προσωπικό επίπεδο και τις προσωπικές πικρίες. Π.χ. τόσο ο Κορκόσο και ο Ουμπόρεβιτς είχαν στο παρελθόν επικριθεί και υποβιβαστεί από τηνπολιτική ηγεσία για ζητήματα πειθαρχίας και κακής διοίκησης. Το περιστατικό με τηναπόπειρα στάσης ενός συντάγματος πολιτοφυλακής τον Αύγουστο του 1934 στηΜόσχα αποκάλυψε τις διασυνδέσεις αξιωματικών του Κόκκινου στρατού με πρώηνλευκοφρουρούς στρατηγούς[32]. Υπήρχαν όμως αιτίες που σχετίζονταν με τοσχηματισμό ενός αυτόνομου σώματος αξιωματικών αλλά και τη επιρροή και δύναμηπου αποκτούσε ο στρατός μέσω των γιγάντιων πραγματικά εξοπλιστικώνπρογραμμάτων. Έτσι βλέπουμε:- τη διαμάχη της κάστας των στρατιωτικών με την πολιτική ηγεσία. Πέρασε πολλέςφάσεις. Είχαμε επαναφορά και κατάργηση του θεσμού του πολιτικού επιτρόπου(1926, 1934, 1939, 1941).

- τη διαμάχη και πάλι με τη πολιτική ηγεσία αναφορικά με το μερίδιο τωνεξοπλισμών στα πεντάχρονα σχέδια και οι έκτακτες ανάγκες, οι αμοιβές τωναξιωματικών αλλά και η επαναφορά των βαθμών κλπΜία ομάδα κυρίως υψηλόβαθμων στρατιωτικών περί του Τσουχατσέφσκι είχαναποφασίσει ότι η δικτατορία του προλεταριάτου μπορούσε να εξυπηρετηθείκαλύτερα αν οι ίδιοι αντικαθιστούσαν την πολιτική ηγεσία του κόμματος. Η πολιτικήτους πλατφόρμα έμοιαζε περισσότερο με αυτήν των δεξιών.Πολλοί από τους στρατιωτικούς που συνελήφθησαν το 1937 αλλά αποκαταστάθηκανπριν από τον πόλεμο αποτέλεσαν τον πυρήνα του δωσιλογικού στρατού του Βλασόφθέλοντας να πάρουν τη ρεβάνς για τη χαμένη ευκαιρία. Π.χ. ο στρατηγός Μαλίσκινσυνελήφθηκε το 1938 αλλά αποκαταστάθηκε άμεσα για να αποτελέσει μέλος τουεπιτελείου του Βλασόφ. Μάλιστα ο Στάλιν ήθελε να μάθει ποιος εγγυήθηκε για τηναπελευθέρωση του Μαλίσιν[33] Παρόμοια περίπτωση ο αντισυνταγματάρχης Γ.Ζιλένκοφ που αφέθηκε ελεύθερος μετά τη σύλληψη του το 1937[34]. Υπάρχει και ηπερίπτωση του 436ου συντάγματος πεζικού που τον Αύγουστο του 1941 αυτομόλησεστους Γερμανούς με όλους τους αξιωματικούς του. Ο λοχαγός Φ. Βιντεμανπροσωπικός υπασπιστής του Χίτλερ καυχιόταν μετά τις δίκες ‘… δεν έχουμε 9κατασκόπους στον Κόκκινο στρατό αλλά πολύ περισσότερους. Η GPU βρίσκεταιακόμη μακριά από τα ίχνη όλων των ανθρώπων μας στη Ρωσία…’[35]

Ορισμένοι αμφιβάλουν για την ύπαρξη της συνωμοσίας με τους ναζίχρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι πολλοί από τους συνωμότες ήταν Εβραίοι και δενθα συμμαχούσαν ποτέ με έναν αντισημίτη σαν τον Χίτλερ. Στην πραγματικότητα ηκατηγορία εναντίον τους δεν είναι ότι ασπάστηκαν το ναζισμό αλλά ότι θαχρησιμοποιούσαν έναν πόλεμο ΕΣΣΔ-Γερμανίας για να βρεθούν στην εξουσία. Αλλάυπάρχει και η περίπτωση του Εβραίου συνταγματάρχη Μ. Ζυκοβ που εξορίστηκε το1936 για 4 χρόνια στη Σιβηρία σαν μέλος των δεξιών του Μπουχάριν για νακαταλήξει μέλος του δωσιλογικού στρατού του Βλασόφ[36].5. Η απάντησηΌπως έλεγε και ο Στάλιν το 1933:‘ Πρέπει να χουμε υπόψη μας, ότι με την αύξηση της δύναμης του Σοβιετικούκράτους θα δυναμώνει η αντίσταση των τελευταίων υπολειμμάτων των τάξεων πουπεθαίνουν. Κι ακριβώς γιατί πεθαίνουν και ζουν τις τελευταίες τους μέρες, θαπερνάνε απ’ τη μια μορφή της επίθεσης σε άλλη, σε πιο έντονες μορφές επίθεσης,κάνοντας εκκλήσεις στα καθυστερημένα στρώματα του πληθυσμού καικινητοποιώντας τα ενάντια στη Σοβιετική εξουσία’ [37]

Ορισμένοι διαστρεβλώνοντας τη θέση αυτή είπαν ότι ο Στάλιν μίλησε για την όξυνσητης ταξικής πάλης όσο προχωρά η οικοδόμηση του σοσιαλισμού, με σκοπό ναθεωρητικοποιήσει τη συνεχή καταστολή. Τίποτε πιο ψευδές από αυτό. Ο Στάλινμιλούσε για πιο ακραίες μορφές πάλης στις οποίες θα καταφεύγουν τα υπολείμματατου ταξικού εχθρού δηλ. δολιοφθορά και τρομοκρατία.Η ΕΣΣΔ βρέθηκε αναμφισβήτητα αντιμέτωπη με έναν τεράστιο εύρος απειλών. Γιανα τις αντιμετωπίσει έπρεπε να ανακόψει την 5η φάλαγγα από την κοινωνική τηςβάση σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Αυτό οδήγησε σε μαζικές συλλήψεις,φυλακίσεις, εκτοπίσεις αλλά και εκτελέσεις. Η θρυαλλίδα ήταν η ανακάλυψη τηςσυνωμοσίας των στρατηγών τον Μάιο του 1937 που έδειξε πόσο σοβαρός ήταν οκίνδυνος.α. Οι δίκες της Μόσχας.Στις 4 μεγάλες δίκες της Μόσχας (Αύγουστος ‘36, Ιανουάριος ‘37, Ιούνιος ‘37,Μάρτιος ‘38) 55 άτομα καταδικάστηκαν στην εσχάτη των ποινών και 7 σε κάθειρξη.Στο εδώλιο βρέθηκαν εξέχοντα μέλη της κομματικής, κρατικής και στρατιωτικής

γραφειοκρατίας. Όλοι οι κατηγορούμενοι ήταν πρόσωπα σε υψηλές θέσεις στοκόμμα, τον κρατικό μηχανισμό και το στρατό, γραμματείς περιοχών, μέλη της ΚΕ,κομισάριοι λαϊκών επιτροπάτων, στρατηγοί και ναύαρχοι. Ανάμεσα στουςκατηγορούμενους της 4ης δίκης το 1938 ήταν και ο Γ. Γιάκοντα, ο μέχρι τα μέσα του1936 αρχηγός της NKVD. Τις δίκες αυτές ακολούθησαν δίκες σε άλλες περιοχές τηςχώρας ενάντια σε συνεργάτες αυτών που δικάστηκαν στη Μόσχα και εκατοντάδεςδολιοφθορείς, κατάσκοποι και κάθε λογής προδότες καταδικάστηκαν είτε σε θάνατοείτε σε φυλάκιση. Όλες οι δίκες ήταν ανοικτές στο κοινό, στον σοβιετικό τύπο και οιμεγάλες δίκες της Μόσχα στους ξένους δημοσιογράφους και διπλωμάτες με εξαίρεσητη δίκη των στρατιωτικών για ευνόητους λόγους.Στο εδώλιο δεν βρέθηκαν όπως πιστεύουν κάποιοι οι ιδέες και οι απόψεις τωνκατηγορούμενων αλλά οι πράξεις και τα σχέδια τους να υπονομεύσουν και ναανατρέψουν τη σοβιετική εξουσία. Κατηγορήθηκαν ανάμεσα στ’ άλλα για σαμποτάζστα ορυχεία του Κεμέροβο (10 νεκροί, 14 τραυματίες), στα χημικά εργοστάσια τουΒοσκρεσενκ (17 νεκροί, 15 τραυματίες) και του Νέφσκι (3 νεκροί), στο εργοστάσιολιπασμάτων της Γκορλοφκα (2 νεκροί), εμπρησμούς σε ηλεκτρικούς σταθμούς γιαδολιοφθορά στους σιδηροδρόμους (3 ατυχήματα με 29 νεκρούς και 29 τραυματίες) .Επίσης για διασπάθιση δημόσιου χρήματος, για τη μη εκτέλεση προγραμματισμένωνέργων με παράλληλη σπατάλη των σχετικών πόρων κλπ κλπ [38].Στην αντίστοιχη τοπική δίκη στο Σοχούμι της Γεωργίας ο πρόεδρος της Αμπχαζίας(Ν. Λακομπα) κατηγορείται για συνωμοσία με σκοπό τη δολοφονία του Στάλιν. Το1933 πράκτορες της GPU άνοιξαν πυρ ενάντια στη λάντζα που μετέφερε τον Στάλινστον κόλπο Πιτσούντα, αυτή όμως κατάφερε να απομακρυνθεί από την ακτή μεασφάλεια. Η επόμενη απόπειρα δολοφονίας του Στάλιν έγινε το 1935 κοντά στοΓκαγκρι όπου μέλη του κόμματος οπλισμένα με αυτόματο, γερμανική καραμπίνα καιένα πιστόλι έστησαν ενέδρα. Ο Στάλιν γλίτωσε γιατί την τελευταία στιγμή άλλαξεδρομολόγιο.[39]

Και στις 4 δίκες οι κατηγορούμενοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις κατηγορίες τηςκατασκοπίας προς όφελος της Γερμανία, Ιαπωνίας αλλά και της Μ. Βρετανίας καθώςκαι για συνεργασία με τις χώρες του άξονα για εδαφικές παραχωρήσεις στηνπερίπτωση πιθανού πολέμου ενάντια στην ΕΣΣΔ. Οι Μπουχάριν και Ρυκόφκατηγορήθηκαν για συνέργεια στις παραπάνω κατηγορίες και όχι για άμεσησυμμετοχή.β. Οι αποδείξειςΠολλά έχουν λεχθεί για την απουσία πειστηρίων πέρα από τις ομολογίες τωνκατηγορούμενων τόσο για την ύπαρξη συνωμοσίας ανατροπής της σοβιετικήςκυβέρνησης όσο και για τη συνεργασία Τρότσκι με Γερμανία και Ιαπωνία. Γιαπολλούς αυτό είναι απόδειξη ότι οι κατηγορούμενοι ήταν αθώοι, οι δίκες στημένεςκαι ομολογίες προϊόν βασανιστηρίων, φαρμάκων ή εκβιασμών. Ωστόσο αναποδεχθούμε ότι οι δίκες ήταν στημένες τι πιο απλό από τα να κατασκευαστούν καιτα απαραίτητα (πλαστά) πειστήρια. Η απουσία τους αποδεικνύει ότι οι ομολογίεςήταν αληθινές.Βέβαια ορισμένα ντοκουμέντα και ενδείξεις υπάρχουν που αποδεικνύουν τιςκατηγορίες. Ενδεικτικά και μόνο από την πλούσια (κατά κύριο λόγοαντικομμουνιστική) βιβλιογραφία:Στην εσωτερική επικοινωνία του Στάλιν με άλλα μέλη του ΠΓ (Καγκάνοβιτς,Μολότοφ) η συνεργασία του Τρότσκι με τους ναζί παραμένει γεγονός και όχι μιακατασκευασμένη σκευωρία. Στο εκκαθαρισμένο από τους οπαδούς του αρχείο τουΤρότσκι υπάρχει η επιβεβαίωση για την επικοινωνία του Τρότσκι με τηναντιπολίτευση εντός της ΕΣΣΔ και για το μπλοκ των Τροτσκιστών δεξιών[40]. Το

γράμμα του Γιακίρ στον Στάλιν όπου παραδέχεται την προδοσία διαβάζεται μελογοκριμένα τα κρίσιμα αποσπάσματα στην ‘τελετή’ αποκατάστασης του το 1957[41].Ο Κ. Ρακόφσκι κατηγορείται και ομολογεί στη δίκη του ότι είναι πράκτορας τηςΙντέλιτζενς Σέρβις, Στα αρχεία του Φόρειν Οφις υπάρχει απόδειξη ότι πληροφορείτους Αγγλους για τις πραγματικές προθέσεις της σοβιετικής κυβέρνησης στη διάρκειατης εξέγερσης στη Γερμανία το 1923[42]. Παρόλη την προσπάθεια της επιτροπήΝτίουι να αποδείξει ότι η συνάντηση Χολτζμαν – Τρότσκι δεν έγινε ποτέ το 1932γιατί το ξενοδοχείο Μπρίστολ δεν υπήρχε τότε αποδεικνύεται ότι αντίθετα τοξενοδοχείο πράγματι υπήρχε [43]. Ο Ορντζονικιτζε που δήθεν αυτοκτόνησε επειδή δενάντεχε άλλο την πίεση και την ατμόσφαιρα τρόμου που είχε επιβάλει ο Στάλιν (στηνπραγματικότητα πέθανε από καρδιακή προσβολή) σε λόγο του στους διευθυντές τηςβαριάς βιομηχανίες κατονομάζει τον μέχρι πρότινος υφυπουργό του Πιατακόφ σανυπονομευτή [44]. Ακόμη και ο Μπουχάριν λέει υποκριτικά στις 4/12/1936 πόσοχαρούμενος είναι που οι προδότες Ζηνοβιεφ-Καμενεφ αποκαλύφτηκαν από τηνNKVD [45]. Ο Λ. Σερεμπριάκοβ ένας από τους κατηγορούμενους της δεύτερης δίκηςτο 1926 αποκαλύπτει διπλωματικά μυστικά της ΕΣΣΔ στον Τσαι-Και-Σεκ[46]. ΟΤρότσκι δημοσίευε και μάλιστα με το αζημίωτο τους αντισοβιετικούς του λίβελουςστις εφημερίδες του ομίλου Χιρστ, του γνωστού ακροδεξιού και χρηματοδοτούμενουαπό του ναζί αμερικάνου πολυεκατομμυριούχου κλπ κλπγ. Οι επιχειρήσεις ενάντια στα απομεινάρια των εκμεταλλευτικών τάξεωνΜε τη διαταγή 447 (Αύγουστος 1937) όλα τα απομεινάρια του παλιού κόσμου πουέμπρακτα βρέθηκαν απέναντι στη σοβιετική εξουσία βρέθηκαν υπό διωγμό. Ηδιαταγή περιελάμβανε κουλάκους που είχαν δραπετεύσει από τους τόπουςαναγκαστικής μετοίκησης, μέλη εθνικιστικών και άλλων αντισοβιετικώνοργανώσεων, πρώην λευκοφρουρούς εγκληματίες του κοινού ποινικού κώδικα, πουείχαν καταφύγει στα κολχόζ και τα σοφχόζ, στις κρατικές επιχειρήσεις καιοργανισμούς. Η πρώτη κατηγορία που αποτελούταν από τους πιο ενεργούς έπρεπε νασυλληφθούν άμεσα και αν βρίσκονταν ένοχοι η ποινή ήταν θάνατος. Η δεύτερηομάδα των λιγότερων ενεργών στοιχείων στη περίπτωση της ενοχής τους θακαταδικάζονταν σε 8-10 χρόνια εξορίας ή σε ποινές φυλάκισης, Η όλη διαδικασία,σύλληψη και ανάκριση θα γινόταν από τις δυνάμεις της NKVD, ενώ η δίκη θαγινόταν από τις τρόικα, τριμελείς ομάδες που αποτελούταν από τον κομματικόυπεύθυνο της περιοχής, τον επικεφαλής της τοπικής NKVD και τον τοπικόεισαγγελέα. Η εντολή περιελάμβανε και περιοριστικά μέτρα για τις οικογένειες τωνπαραπάνω ατόμων[47]. Η διαταγή περιελάμβανε και όρια ανά περιοχή για τιςσυλλήψεις που σε επίπεδο ΕΣΣΔ έφταναν τις 270,000.Παράλληλα με την παραπάνω επιχείρηση ξεκίνησαν και οι λεγόμενες ΄΄εθνικές΄΄επιχειρήσεις. Στρέφονταν ενάντια σε μέλη μειονοτήτων (όπου ο βασικός κορμός τουςείχε δικό του ανεξάρτητο κράτος) που ζούσαν στο έδαφος της ΕΣΣΔ. Εχοντας νωπόακόμη το παράδειγμα πως χρησιμοποιήθηκε η μειονότητα των Σουδητών Γερμανώναπό τους ναζί για τη διάλυση της Τσεχοσλοβακίας, τις εθνικιστικές εξεγέρσεις σταμετόπισθεν των δημοκρατικών στην Ισπανία και την κατασκοπευτική δραστηριότητατου Αξονα με όχημα τις μειονότητες, η NKVD αποφάσισε τη σύλληψη καιμετακίνηση στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ ενός αριθμού ατόμων που προέρχονταν από τιςελίτ πρακτικά απ’ όλες τις μειονότητες που κατοικούσαν στην ΕΣΣΔ. Οι μεγαλύτερεςμειονότητες στην ΕΣΣΔ εκείνη την περίοδο ήταν οι Πολωνοί και οι Γερμανοί αλλά οιεθνικές επιχειρήσεις επεκτάθηκαν και σε άλλες μικρότερες (Λετονοί, Εσθονοί,Τούρκοι, Έλληνες, Βούλγαροι, Φιλανδοί, Κορεάτες, Κινέζοι, Ιρανοί κλπ). Παρόλητην προπαγάνδα οι επιχειρήσεις αυτές δεν στρέφονταν αδιάκριτα στο σύνολο τωνμειονοτήτων αλλά σε ορισμένες μόνο κοινωνικές ομάδες όπως

- όσα μέλη των μειονοτήτων βρίσκονταν υπό επιτήρηση- πρώην μεγαλέμποροι, κερδοσκόποι, λαθρέμποροι, κουλάκοι- εθνικιστές και μέλη παράνομων αντισοβιετικών οργανώσεων- παράνομα διαμένοντες στην ΕΣΣΔΜάλιστα έμφαση δινόταν σε άτομα από τις παραπάνω μειονότητες που εργάζοντανστο στρατό, στην πολεμική βιομηχανία είτε σε κρίσιμους κλάδους όπως τωνμεταφορών και της ενέργειας.Η κίνηση αρχικά είχε προληπτικό χαρακτήρα αλλά στην πορεία εντάχθηκε στοπλαίσιο της επιχείρησης κατά των κουλάκων που είδαμε πιο πάνω. Σαν αποτέλεσματων ανακρίσεων από τις τρόικα που συστήθηκαν για να ερευνήσουν την κάθευπόθεση ατομικά μεγάλος αριθμός ατόμων φυλακίστηκε ή ακόμη εκτελέστηκε.Μετά το 1939 στις Βαλτικές χώρες (μέλη της ΕΣΣΔ από το 1940) και τη ΔυτικήΟυκρανία (απελευθερώθηκε το 1939) ο στόχος των εκτοπίσεων στη Σιβηρία ήτανσυγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα (αριστοκράτες, βιομήχανοι, γαιοκτήμονες,κουλάκοι, στρατιωτικοί και αστυνομικοί) γνωστοί εχθροί των μπολσεβίκων σίγουροισύμμαχοι των ναζί όπως η ιστορία απέδειξε και επίσης αντισημίτες όπως τα πογκρόμπου εξαπέλυσαν στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.[48]

Οταν ξεκίνησε ο Β’ΠΠ για την εξασφάλιση των μετόπισθεν του Κόκκινου στρατούαποφασίστηκε η μετακίνηση συνολικά ορισμένων εθνικών ομάδων (Γερμανοί τουΒόλγα κλπ). Οι μετακινήσεις δεν είχαν ποινικό αλλά προληπτικό χαρακτήρα μπροστάστον πόλεμο που ήδη είχε ξεκινήσει και στην ουσία προστάτεψε τους πληθυσμούςαυτούς από τα αδιάκριτα αντίποινα του Κόκκινου στρατού. Στην περίπτωση τωνΤατάρων, Τσετσένων και άλλων μουσουλμανικών λαών της Κριμαίας και τουΚαυκάσου η βασική αιτία ήταν η ανοικτή ένοπλη συνεργασία με τους ναζί. Περιττόνα προσθέσω ότι ήταν κυρίως από τις μειονότητες της ΕΣΣΔ που τόσο οι ναζί άμεσα(Ουκρανικά SS, Λετονικά SS, Κοζάκικα συντάγματα κλπ) όσο και οι συνεργάτεςτους (Βλασόφ) βρήκαν πρόθυμους συνεργάτες στις σφαγές και καταστροφές.δ. Η πάλη ενάντια στη γραφειοκρατία και τη διαφθορά και για περισσότερηδημοκρατίαΤο 1928 ο Στάλιν έλεγε:‘ …Το δεύτερο ζήτημα αφορά τα καθήκοντα της πάλης ενάντια στη γραφειοκρατία,τα καθήκοντα της οργάνωσης της μαζικής κριτικής των ελλείψεων μας, τα καθήκοντατης οργάνωσης του μαζικού ελέγχου απ’ τα κάτω. Ένας απ’ τους πιο σκληρούςεχθρούς της πορείας μας προς τα μπρος είναι η γραφειοκρατία. Ο εχθρός αυτός ζει σ΄όλες τις οργανώσεις μας, και στις κομματικές, και στις κομσομολικές, και στιςσυνδικαλιστικές, και στις οικονομικές. Όταν μιλάνε για γραφειοκράτες, δείχνουνσυνήθως με το δάχτυλο τους παλιούς εξωκομματικούς υπαλλήλους, που, στιςγελοιογραφίες, τους παριστάνουν συνήθως με γυαλιά (γέλια). Αυτό δεν είναι πέρα γιαπέρα σωστό σύντροφοι. Αν το ζήτημα ήταν μόνο για τους παλιούς γραφειοκράτες, ηπάλη ενάντια στη γραφειοκρατία θάταν η πιο εύκολη δουλειά. Το κακό είναι ότι εδώδεν πρόκειται για τους παλιούς γραφειοκράτες. Εδώ, σύντροφοι, πρόκειται για τουςνέους γραφειοκράτες που συμπαθούν τη Σοβιετική εξουσία, πρόκειται τέλος για τουςκομμουνιστές γραφειοκράτες. Ο κομμουνιστής γραφειοκράτης είναι ο πιοεπικίνδυνος τύπος γραφειοκράτη. Γιατί; Γιατί καμουφλάρει τη γραφειοκρατία του μετον τίτλο του κομματικού μέλους. Και τέτοιους κομμουνιστές γραφειοκράτες,δυστυχώς, δεν έχουμε λίγους…….Πάρτε τις κομματικές οργανώσεις. Θα διαβάσατε φαντάζομαι, για την υπόθεσηΣμόλενσκ, για την υπόθεση Αρτιόμοφσκ κτλ. Τι λετε τυχαία είναι αυτά; Πώςεξηγούνται αυτές οι επαίσχυντες περιπτώσεις αποσύνθεσης και ηθικής κατάπτωσης

σε μερικούς κρίκους των κομματικών μας οργανώσεων; Εξηγούνται με το γεγονόςότι εκεί έφτασαν το μονοπώλιο του κόμματος ως τον παραλογισμό, έπνιξαν τη φωνήτης βάσης, εκμηδένισαν την εσωκομματική δημοκρατία και εγκαθίδρυσαν τηγραφειοκρατία. Πώς να παλέψουμε ενάντια σ’ αυτό το κακό; Νομίζω πως ενάντια σ’αυτό το κακό δεν υπάρχουν και δεν μπορούν να υπάρχουν άλλα μέσα, πέρα από τηνοργάνωση του ελέγχου απ’ τα κάτω από μέρους των κομματικών μαζών και τηνκαλλιέργεια της εσωκομματικής δημοκρατίας. Τι αντίρρηση μπορεί να φέρει κανείςστο να ξεσηκώσουμε την οργή των κομματικών μαζών ενάντια σ’ αυτά τα σάπιαστοιχεία και να τους δώσουμε τη δυνατότητα να κυνηγήσουν αυτά τα στοιχεία με τοκοντόξυλο; Νομίζω πως σ’ αυτό δεν μπορεί να υπάρχει καμιά αντίρρηση........Και τα συνδικάτα; Ποιος θ’ αρνηθεί ότι στα συνδικάτα έχουμε όση θέλειςγραφειοκρατία; Έχουμε τις παραγωγικές συσκέψεις στις επιχειρήσεις. Έχουμε τιςπροσωρινές επιτροπές ελέγχου στα συνδικάτα. Καθήκον αυτών των οργανώσεωνείναι να ξυπνούν τις μάζες, να αποκαλύπτουν τις ελλείψεις μας και να δείχνουν τουςδρόμους για την καλυτέρευση της οικοδόμησης μας. Γιατί οι οργανώσεις αυτές δεναναπτύσσονται; Γιατί δεν σφύζει μέσα τους η ζωή; Μήπως δεν είναι φανερό ότι ηγραφειοκρατία στα συνδικάτα, μαζί με τη γραφειοκρατία στις κομματικέςοργανώσεις, δεν αφήνουν τις σπουδαιότατες αυτές οργανώσεις της εργατικής τάξηςνα αναπτυχθούν;......Πως θα βάλουμε τέρμα στη γραφειοκρατία σ’ όλες αυτές τις οργανώσεις; Για να γίνειαυτό υπάρχει ένας και μοναδικός δρόμος: να οργανωθεί ο έλεγχος απ’ τα κάτω, ναοργανωθεί η κριτική των μαζών, των εκατομμυρίων της εργατικής τάξης ενάντια στηγραφειοκρατία των ιδρυμάτων μας, ενάντια στις ελλείψεις τους, ενάντια στα λάθητους. Ξέρω πως, ξεσηκώνοντας την οργή εργαζομένων μαζών ενάντια στιςγραφειοκρατικές διαστρεβλώσεις των οργανώσεων μας, καμιά φορά αναγκαζόμαστενα θίξουμε και μερικούς συντρόφους μας που στο παρελθόν πρόσφεραν υπηρεσίες,μα που σήμερα πάσχουν από την αρρώστια της γραφειοκρατίας. Μα, μπορεί αυτόποτέ να σταματήσει τη δουλεία μας για την οργάνωση του ελέγχου προς τα κάτω;Νομίζω πως δεν μπορεί και δεν πρέπει. Για τις παλιές υπηρεσίες πρέπει ναυποκλινόμαστε βαθιά μπροστά τους, μα για τα τωρινά λάθη και τη γραφειοκρατία θαέπρεπε να τους δώσουμε μια στο σβέρκο.[49]

Οι εκκαθαρίσεις στο κόμμα ήταν συνηθισμένη πρακτική τόσο της δεκαετία του ’20όσο και αυτήν του ’30. Το ΠΚΚ(μπ) προχώρησε σε εσωκομματικές εκκαθαρίσεις το1921, 1928, 1929. Οι κύριες αιτίες που κάποιο μέλος έχανε την κομματική τουιδιότητα ήταν η προσωπική του ζωή (αλκοολισμός, οικογενειακή κακοποίηση κλπ),κατηγορίες για εγκλήματα, αδράνεια, παραβίαση της κομματικής πειθαρχίας ή ανήταν εχθρικό στοιχείο (απέκρυπτε την ταξική του προέλευση). Στα στατιστικάστοιχεία για την εκκαθάριση του 1929 μόλις το 10% των διαγραφών είχε να κάνει μεπαραβιάσεις της κομματικής πειθαρχίας κατηγορία που περιελάμβανε και πολιτικήδιαφωνία[50] Τη δεκαετία του 1930 το ΠΚΚ(μπ) προχώρησε σε εκκαθαρίσεις τωνγραμμών του το 1933, το 1935 και το 1936. Το 1935 η ΚΕ του ΠΚΚ(μπ) προχώρησεσε επαλήθευση των κομματικών βιβλιαρίων μετά την ανακάλυψη ότι περίπου200,000 βιβλιάρια βρίσκονταν σε άγνωστα χέρια. Η εκκαθάριση είχε σαν αποτέλεσματη διαγραφή από το κόμμα περίπου 9% των μελών (177,000) αλλά και τη σύλληψημε διάφορες κατηγορίες περίπου 15,000 εξ’ αυτών[51]. Σαν αποτέλεσμα τωνευρημάτων της εκκαθάρισης αυτή το κόμμα αποφάσισε να μη δεχτεί νέα μέλη γιαπερίπου δύο χρόνια. Παρόλα τα θρυλούμενα αυτού του είδους οι κομματικέςεκκαθαρίσεις δεν κατέληγαν σε συλλήψεις και καταδίκες παρά στις ελάχιστες

περιπτώσεις που αποκαλύπτονταν σοβαρά εγκλήματα. Ήταν απλώς μία μέθοδος γιανα απαλλάσσεται το κόμμα από καριερίστες αλλά και εγκληματικά στοιχεία.Το Δεκέμβριο του 1936 ψηφίστηκε το νέο σύνταγμα της ΕΣΣΔ που προέβλεπεανάμεσα στ’ άλλα μυστικές εκλογές και πολλαπλές υποψηφιότητες. Οι υποψήφιοιδεν θα προέρχονταν μόνο με υπόδειξη του ΠΚΚ(μπ) αλλά και από άλλες οργανώσειςμε βάση την κατοικία, τον τόπο εργασίας ακόμη και θρησκευτικές κοινότητες.Μάλιστα σαν αποτέλεσμα της διάλυσης όλων των εκμεταλλευτικών τάξεων καιστρωμάτων το σύνταγμα προέβλεπε την επαναφορά των πολιτικών δικαιωμάτωνστους πρώην εχθρούς. Ήδη από το 17ο Συνέδριο οι μυστικές εκλογές και οι πολλέςυποψηφιότητες θεωρήθηκαν τόσο από τον Στάλιν όσο και από τον Μολότοφ βασικόόπλο ενάντια στη γραφειοκρατία. Στην Ολομέλεια του Φεβρουαρίου του 1937πάρθηκε η απόφαση να γίνουν άμεσα εσωκομματικές εκλογές με μυστικήψηφοφορία, εκλογές που οδήγησαν στην ανανέωση του στελεχικού δυναμικού σταμεσαία και κατώτερα επίπεδα. Το ίδιο έγινε και στα συνδικάτα. Η εκλογική κριτικήτης βάσης προς τα καθοδηγητικά όργανα ήταν σε πολλές περιπτώσεις σαρωτική. Ηανανέωση αυτή δεν ήταν το ίδιο δραστική στο περιφερειακό επίπεδο όπου οι κλίκεςέδειξαν αντοχή. Οι εκλογές για τα σοβιέτ που ήταν προγραμματισμένες για τοφθινόπωρο του 1937 έγιναν εντέλει με το παλιό σύστημα. Ο βασικότερος λόγος ήτανη ανακάλυψη της συνωμοσίας των στρατιωτικών που οδήγησε στην αναστολή τωνμέτρων γενικής εκδημοκρατικοποίησης του καθεστώτος.ε. Μερικοί αριθμοί (με επιφύλαξη)Ο Μολότοφ μιλώντας για την έκθεση του 1957 αναφορικά με τον αριθμό τωνσυλλήψεων είπε στον Τσουεφ ‘Η έκθεση που έγραψε αυτή η επιτροπή μιλά για1.370.000 συλλήψεις που έγιναν στα 1930. Είναι πάρα πολλές. Τους απάντησα ότι οιαριθμοί πρέπει να ελεγχθούν σχολαστικά’[52]

Με βάση τα στοιχεία που ήρθαν στη δημοσιότητα την εποχή του Χρουτσόφ αλλά καιμετά την καπιταλιστική παλινόρθωση:Η εκκαθάριση του Κόκκινου στρατού συνοψίζεται σε 34,301 αξιωματικούς τωντριών όπλων που συνελήφθησαν ή καθαιρέθηκαν εκ των οποίων οι 11,596 επανήλθανμέχρι τον Μάιο του 1940 [53]. Οι επιχειρήσεις ενάντια στους κουλάκους (Αύγουστος1937 – Νοέμβριος 1938) συμπεριέλαβε αρχικά 278,000 άτομα αλλά σύμφωνα με τις(αναξιόπιστες) πηγές συμπεριέλαβαν τελικά 770,000 άτομα ενώ οι εθνικέςεπιχειρήσεις περίπου 340,000 άτομα[54]. Οι εκκαθαρίσεις στον κομματικό και κρατικόμηχανισμό περιελάμβανε περίπου 50,000 άτομα.[55]. Ο συνολικός αριθμός τωνσυλλήψεων με βάση τα παραπάνω δεν ξεπερνά το 1,5 εκατομμύριο (σε μία χώρα μεπληθυσμό τότε 170εκ.).Οι παραπάνω αριθμοί όσο αναξιόπιστοι και αν είναι αποκαλύπτουν ότι οισυλληφθέντες που προέρχονταν από το κόμμα ή το κρατικό μηχανισμό και το στρατόαποτελούν κάτι παραπάνω από το 5% των συνολικών συλλήψεων. Αυτό το στοιχείοανατρέπει τη διαδεδομένη άποψη ότι η μεγάλη εκκαθάριση στρεφόταν κυρίωςενάντια στα μέλη και στελέχη του μπολσεβίκικου κόμματος.6. Το τέλοςΉδη από τα μέσα του 1938 αναφορές και προσωπικές μαρτυρίες σχετικά με τιςυπερβολές στις διώξεις αλλά και τις παράνομες μεθόδους που χρησιμοποιούσε σεορισμένες περιπτώσεις η NKVD έφταναν στο ΠΓ και στον Στάλιν προσωπικά. ΤοΝοέμβριο του 1938 το ΠΓ σχημάτισε μία επιτροπή επίβλεψης για τον τρόπολειτουργίας της NKVD. Η απόφαση της επιτροπής ξεκινούσε λέγοντας ότι το 1937-38 η NKVD έφερε σε πέρας το μεγάλο έργο της καταστροφής των εχθρών του λαού.Πολλά έμειναν ακόμη να γίνουν αλλά η πάλη έπρεπε τώρα να υιοθετήσει πιοαξιόπιστες μεθόδους. Αυτό ήταν αναγκαίο επειδή οι μαζικές επιχειρήσεις της

προηγούμενης περιόδου με την απλοϊκή διεξαγωγή των ανακρίσεων και των δικώνοδήγησε σ’ έναν αριθμό σοβαρών λαθών και παραποιήσεων τόσο στη δουλειά τηςNKVD όσο και της εισαγγελίας. Εχθροί του λαού και ξένοι κατάσκοποι έχουνδιεισδύσει στην αστυνομία και το δικαστικό σύστημα και συνειδητάπραγματοποίησαν μαζικές συλλήψεις χωρίς στοιχεία. Η NKVD έχει τελείωςεγκαταλείψει την προσεκτική διερεύνηση ενώ οι πράκτορες της θέλουν μόνο ναεξασφαλίζουν ομολογίες από τους συλληφθέντες ανεξάρτητα από τα στοιχεία[56]. Ηεπιτροπή έθετε άμεσο τέλος σε όλες τις ειδικές επιχειρήσεις καθώς και στηλειτουργία των τρόικα και έθετε πλέον τις συλλήψεις κάτω από την αρμοδιότητα τηςεισαγγελίας.Στις 25 Νοεμβρίου ο Λ. Μπέρια διαδέχτηκε τον Ν. Γιεζόφ σαν επικεφαλής τηςNKVD. Η πτώση του Γιεζόφ συνδεόταν άμεσα με την διαφυγή στην Ιαπωνία τηνάνοιξη του 1938 του Γ. Λιουσκόφ επικεφαλής της NKVD στην Ασία. Με βάση τιςαποκαλύψεις Λιουσκόφ σχετικά με τη διάταξη των δυνάμεων των Σοβιετικών στηνΆπω ανατολή αποφάσισε η Ιαπωνία να επιτεθεί στην ΕΣΣΔ στην περιοχή της λίμνηςΧασάν. Επίσης ο επικεφαλής της NKVD στην Ουκρανία Α. Ουσπένσκιεξαφανίστηκε τον Νοέμβριο του 1938 χωρίς ν’ αφήσει ίχνη (συνελήφθη έξι μήνεςμετά ενώ προσπαθούσε να εγκαταλείψει την ΕΣΣΔ). Η επιτροπή που συστάθηκε τονΔεκέμβρη του 1938 (Αντρέεβ, Μπέρια, Μαλένκοφ) για να εξετάσει την μέχρι τότεδράση της NKVD ολοκλήρωσε το έργο της στις 10 Γενάρη του 1939. Η έκθεσηπεριελάμβανε επιβαρυντικό υλικό αναφορικά με τις υπερβολές, τα λάθη, ταεγκλήματα και τις καταδίκες αθώων στη διάρκεια των μαζικών επιχειρήσεων. Επίσηςτόνιζε ότι ενώ πολλές φορές αθώοι καταδικάζονταν εχθροί του λαού έμενανατιμώρητοι[57]. Σαν αποτέλεσμα όλων αυτών των παραβάσεων ο Γιεζόφ και οι πιοστενοί του συνεργάτες συνελήφθησαν και τον Φεβρουάριο του 1940 παραπέμφθηκανσε δίκη. Ο Γιεζόφ καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 2 Φεβρουαρίου.Τα τελευταία του λόγια ήταν ‘.. πέστε στον Στάλιν ότι θα πεθάνω με το όνομα τουστα χείλη’[58]. Είναι ενδεικτική η φράση του Μπέρια σε μία κλειστή συνεδρίαση τηςΚΕ και της ΚΕΕ το φθινόπωρο του 1937 όπου είπε ότι αν ο Γιεζόφ δεν ήταν έναςσυνειδητός πράκτορας των Ναζί έδρασε πάντως σαν τέτοιος[59]. Πάνω από 1,300αξιωματούχοι της NKVD συνελήφθησαν με τις κατηγορίες για κατάχρηση εξουσίαςενώ πολλές από τους υποθέσεις των τρόικα επανεξετάστηκαν και δεκάδες χιλιάδεςείτε είδαν τις κατηγορίες εναντίον τους να αποσύρονται ή απελευθερώθηκαν από τηφυλακή.Υπήρχαν 3 ουσιαστικά ομάδες θυμάτων:

Οι ένοχοι αυτοί που συμμετείχαν ενεργά στις συνωμοσίες, στα σαμποτάζ και στηνκατασκοπία

Οι συνένοχοι αυτοί που γνώριζαν και δεν μιλούσαν Οι αθώοι που βρέθηκαν μπλεγμένοι κυρίως για 4 λόγους

o Ορισμένα στοιχεία οδηγούσαν σε αυτούς.o Τους ενέπλεξαν οι ένοχοι είτε για να ελαφρύνουν τη θέση τους είτε

για να κάνουν μεγαλύτερη ζημιάo Έπεσαν θύματα προσωπικών προστριβών

o Ήταν αποτέλεσμα της κατάχρησης εξουσίας από μέρος ορισμένωνκομματικών παραγόντων της NKVD αλλά και της διείσδυσης αντι-σοβιετικών στοιχείων στις υπηρεσίες αυτές

Μάλιστα ορισμένοι κομματικοί ηγέτες χρησιμοποίησαν τις διώξεις για ναπροστατέψουν τα δικά τους φέουδα από την εσωκομματική κριτική με αποτέλεσμαπολλοί αθώοι να εκδιωχθούν. Δύο μέλη του ΠΓ οι Εικε και Ποστύσεφκαταδικάστηκαν σε θάνατο για κατάχρηση εξουσίας και για τις υπερβολές στιςδιώξεις στις περιοχές τους (Σιβηρία, Ουκρανία). Στη διάρκεια τηςαποσταλινοποίησης και οι δύο τους βρήκαν θέση στο πάνθεον των θυμάτων τουΣτάλιν.Πολυάριθμες εκθέσεις υποδεικνύουν ότι στη διάρκεια της Μεγάλης Εκκαθάρισης οιαποδείξεις έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην εκδίκαση της κάθε υπόθεσης. Η NKVDσυνελάμβανε κόσμο με βάση ενδείξεις για συμμετοχή σε παραβάσεις, εγκλήματα καιατυχήματα, ή με βάση ομολογίες ή καταδόσεις. Στην περίπτωση που τα στοιχεία δενήταν ικανά ή υπήρχαν αποδείξεις για την αθωότητα του το υπό εξέταση άτομο έμενεελεύθερο [60]

Όπως ομολογεί κι ένας αντίπαλος του καθεστώτος ‘.. προσπαθούσαμε να διώξουμεόσους περισσότερο μπορούσαμε από το κόμμα. Διώχναμε κόσμο όταν δεν υπήρχεκαμία βάση για τη διαγραφή. Είχαμε μόνο ένα στόχο, ν’ αυξήσουμε τον αριθμό τωνδυσαρεστημένων ανθρώπων κι΄ έτσι ν’ αυξήσουμε τον αριθμό των συμμάχων μας [61].Πολλά χρόνια μετά συνοψίζει ο Μολότοφ:‘… πολλοί έντιμοι Κομμουνιστές χάθηκαν τότε. Δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά. Οιυπηρεσίες ασφαλείας το παράκαναν. Έδειξαν υπερβάλλοντα ζήλο στην υλοποίησητων καθηκόντων τους. Πολλοί κλονίστηκαν και καλοί άνθρωποι χάθηκαν σαναποτέλεσμα. ....Φέρω ευθύνη για την πολιτική της καταπίεσης και τη θεωρώ σωστή.... Οι κατηγορίες επιμένουν ότι η πλειοψηφία αυτών που καταδικάστηκαν ήταν αθώοικαι κακώς χάθηκαν. Αλλά στην ουσία ήταν οι ένοχοι αυτοί που έπρεπε νακατασταλούν στον ένα ή στον άλλο βαθμό που τιμωρήθηκαν. ...Είναι φανερό ότι έναςή δύο στους δέκα καταδικάστηκαν λανθασμένα αλλά οι υπόλοιποι πήραν αυτό πουτους άξιζε. Ήταν πολύ δύσκολο τότε να φτάσεις στην αλήθεια! Αλλά κάθεκαθυστέρηση ήταν εκτός συζήτησης. Ετοιμαζόμασταν για πόλεμο’.[62]

7. Ορισμένες λεπτομέρειες που εξηγούν πολλάΗ δολοφονία του Κιρόφ έγινε στις 1/12/1934. Η πρώτη δίκη των Ζινόβιεφ-Κάμενεφέγινε στα μέσα Ιανουαρίου 1935. Οι αποδείξεις ενοχής τους δεν επαρκούσαν για τηνκαταδίκη τους σε θάνατο έτσι καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης. Μόνο μετά απόπερίπου ένα χρόνο όταν η NKVD συνέλεξε περισσότερα στοιχεία για την ανάμιξητους τόσο στη δολοφονία όσο και στην αντισοβιετική συνωμοσία καταδικάστηκαν σεθάνατο και εκτελέστηκαν.Επίσης το όνομα του Μπουχάριν αναφέρθηκε ήδη στη διάρκεια της πρώτης δίκης(1936) σαν πιθανό μέλος της αντισοβιετικής συνωμοσίας. Ωστόσο παραπέμφθηκε σεδίκη περίπου δύο χρόνια μετά (1938) κάτω από το βάρος των επιπλέον στοιχείων.Αν οι αποδείξεις ήταν προκατασκευασμένες και αν η μοίρα των Ζινοβιεφ-Κάμενεφ-Μπουχάριν προδιαγραμμένη τι πιο απλό από το να τους εξοντώσουν όσο πιο γρήγοραμπορούσαν. Η καθυστέρηση σημαίνει ότι η καταδίκη τους ήταν αποτέλεσμα τηςσυλλογής επιπλέον αποδεικτικού υλικού‘Δες τον Ροκοσοφσκι. Βασανίστηκε ωστόσο αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες. Δενενοχοποίησε κανένα. Και κανείς άλλος δεν συνελήφθηκε. Φυλακίστηκε στοΣλισεμπουργκ. Έπειτα απελευθερώθηκε. Ο Ροκοσόφσκι ακόμα τιμάται γι’ αυτό απότον στρατό. Ο Στάλιν είχε σε μεγάλη εκτίμηση τον Ροκοσόφσκι . Μετά τη μάχη τουΣτάλινγκραντ έγινε ο δεύτερος στην ιεραρχία αξιωματικός μετά τον Σαπόσνικοφ.....Δεν ήταν τυχαίο που ο Ροκοσόφσκι ηγήθηκε της παρέλασης της νίκης στην ΚόκκινηΠλατεία... Ο Στάλιν τον ρώτησε κάποτε ‘Ροκοσόφσκι σε χτυπούσαν εκεί;’ ‘Ναι

σύντροφε Στάλιν’ ‘Έχουμε ακόμη πολλούς γιες-μεν στη χώρα μας’ συμπέρανε οΣτάλιν[63].Ο συνολικός αριθμός των Παλιών Μπολσεβίκων (μέλη του κόμματος πριν από τηνεπανάσταση) ήταν 182,600 το 1934 (17ο συνέδριο) και περίπου 125,000 το 1939 (18ο

συνέδριο). Η διαφορά είναι 57,000 μέλη ή μείωση περίπου 31%[64]. Συνεπώς ηεπίπτωση των διώξεων στους παλιούς μπολσεβίκους ήταν ένα ποσοστό κατά πολύμικρότερο από 31% αν συνυπολογίσουμε και τους άλλους λόγους που ευθύνονται γιατη μείωση αυτή.8. Ο επίλογοςΣτο 18ο Συνέδριο του ΠΚΚ(μπ) η πρακτική των μαζικών εκκαθαρίσεων καταργήθηκεμε το νέο καταστατικό του κόμματος. Το 1956 με την περίφημη μυστικής του έκθεσηο Χρουτσοφ επιτέθηκε με σφοδρότητα στο Στάλιν και σχεδόν σε όλη την πολιτικήτου. Καθαρά ψέματα[65] ανάκατα με διαστρεβλώσεις συνέθεσαν το πολιτικό πλαίσιογια τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις του ’50-’60 πού έθεσαν τις βάσεις για τηνανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ. Πολλοί απ’ τους καταδικασμένους στις δίκεςαποκαταστάθηκαν. Δυο μόνο δεν αποκαταστάθηκαν εκείνη την περίοδο ο Μπουχάρινκαι ο Τρότσκι. Ο μεν Μπουχάριν αποκαταστάθηκε το 1989 επί Γκορμπατσόφ ενώαπό ό,τι φαίνεται η ίδια αντεπαναστατική κλίκα σχεδίαζε μέχρι και τηναποκατάσταση του Τρότσκι (επίσκεψη Ε. Μαντελ στη Μόσχα το 1990). Συνεπώς ηκαπιταλιστική παλινόρθωση επανέφερε στο βάθρο τους δύο βασικούς παράγοντεςπου πολέμησαν την οικοδόμηση του σοσιαλισμού τις δύο πρώτες δεκαετίες τηςύπαρξής του.Η πάλη ενάντια στη γραφειοκρατία, τη διαφθορά, τον οπορτουνισμό και τηνκατάχρηση εξουσίας μέσα στο κόμμα και το κράτος πραγματοποιήθηκε με πολλούςτρόπους στη διάρκεια εκείνης της δεκαετίας και δεν ήταν απαλλαγμένη από λάθη καιαποτυχίες. Οποιαδήποτε κριτική αναφορικά με τον τρόπο διεξαγωγής των ειδικώνεπιχειρήσεων, τις δίκες, την τρομοκρατία, τη γραφειοκρατία, το φανατισμού και τωναδικιών εκείνης της περιόδου πρέπει να γίνει έχοντας υπόψη το υπόβαθρο εκείνης τηςεποχής. Όλες οι δίκες και η τρομοκρατία ενάντια στους νεπμεν και τους κουλάκουςαντιπροσώπευαν στην ουσία την πάλη μεταξύ επανάστασης και αντεπανάστασης σεμία χώρα περιτριγυρισμένη από εχθρικά κράτη και πολιορκημένη από κινδύνους καιαπειλές που δεν άφηναν χρόνο για εκλεπτυσμένες διαδικασίες και προσεκτικέςπροσεγγίσεις. Οποιος το αγνοεί αυτό διαστρέφει τα πάντα. Ο εμφύλιος πόλεμος δενείναι ευχάριστος, διεξάγεται από τις μάζες που δεν είναι πάντα σε θέση ναδιαχωρίζουν είτε τα μέσα που χρησιμοποιούν είτε την επιλογή των θυμάτων. Καιολόκληρη η περίοδος από το 1928 μέχρι και το 1939 ήταν μία περίοδος εμφυλίουπολέμου. Τα γεγονότα σοκάρουν ορισμένους γιατί δεν τα εξετάζουν κάτω από τοπρίσμα του εμφύλιου αλλά κάτω από το πρίσμα των σχέσεων ενός κράτους με τουςπολίτες του σε περίοδο ειρήνης.Μία τελευταία παρατήρηση για το μέλλον, την παραμονή της μάχης όποιος δεν είναιμαζί σου είναι αντίπαλός σου. Δεν υπάρχει χώρος και χρόνος για να λυθούν οιδιαφωνίες παρά μόνο η βία ή η παράδοση. Ανεξάρτητα από προθέσεις όποιος με τιςπράξεις του υπονομεύει την ενότητα και την ισχύ είναι θέσει εχθρός. Αν είναι καιφύσει εχθρός σε εκείνη την κρίσιμη ώρα δεν έχει καμία σημασίαRetrieved from"http://academic.shu.edu/russianhistory/index.php/Stalin_on_Rapid_Industrialization"

[1] Φρ. Εγκελς Διαλεκτά Εργα Τ. 2 σελ. 149-170[2] Απαντα Στάλιν τ. 13 σ.68 ΣΕ 2010

[3] Περίπου το 50% των αλόγων, αγελάδων και αιγοπροβάτων χάθηκαν από το 1929 μέχρι το 1933.Το μεγαλύτερο τους μέρος σφάχτηκε από τους κουλάκους σαν αντίδραση στην κολεκτιβοποίηση.Απαντα Στάλιν τ. 13 ΣΕ 2010 σ.372[4] Lynne Viola: The War Against the Peasantry, 1927–1930, Yale University Press 2005 p. 368[5] Ernest Fischer: Murder at the Kemerevo Mines, Workers Library Publishers 1937[6] Philip Davies. MI6 and the Machinery of Spying. 2004. Frank Cass 2004 p. 79[7] Strong, Anna L. The Soviets Expected It. New York, New York: The Dial press, 1941, p. 128[8] Strong, Anna Louise. “Searching Out the Soviets.” New Republic: August 7, 1935, p. 357[9] Jeffrey Burds The Soviet War against ‘Fifth Columnists’:The Case of Chechnya, 1942–4 . Journalof Contemporary History Vol 42(2)[10] Απαντα Στάλιν τ. 13 σελ 249[11] Albert E. Kahn and Michael Sayers The Great Conspiracy: the secret war against soviet Russia[12] Jeffrey Burds The Soviet War against ‘Fifth Columnists’:The Case of Chechnya, 1942–4 .Journal of Contemporary History Vol 42(2)[13] Covert Polish Missions Across the Soviet Ukrainian Border, 1928-1933, by Timothy Snyder[14] Jeffrey Burds The Soviet War against ‘Fifth Columnists’:The Case of Chechnya, 1942–4 .Journal of Contemporary History Vol 42(2)[15] R. Page Arnot & Tim Buck Fascist Agents Exposed In the Moscow Trials 1938[16] Report of Court Proceedings Anti-Soviet blog of rights and trotskyites, Peoples Commissariat ofJustice Moscow 1938 p. 200[17] Gunther, John. Inside Europe. New York, London: Harper & Brothers, c1940, p. 539[18] D.R. Shearer, Social Disorder, Mass Repression and the NKVD during the 1930’s. Cahiers duMonde Russe 42/2-3-4 Avril-December 2001[19] D.R. Shearer, Social Disorder, Mass Repression and the NKVD during the 1930’s. Cahiers duMonde Russe 42/2-3-4 Avril-December 2001[20] Απαντα Στάλιν τ. 13 σ. 425[21] Η πρόσληψη και όχι η εκλογή ενός μέλους όπως προβλέπει το καταστατικό σε κάποιοκαθοδηγητικό όργανο[22] Εισήγηση του Α. Ζντανοφ στην ολομέλεια της ΚΕ του ΠΚΚ(μπ) 26/2/1937 για τα ζητήματαδημοκρατίας και εκλογών[23] The class struggle during the thirties in the Soviet Union. Mário Sousa 2001[24] Wendy Goldman. Stalinist Terror and Democracy: The 1937 Union Campaign The AmericanHistorical Review Vol. 110, Issue 5[25] Leon Trotsky, Problems of the development of the USSR. Militant Press New York 1931 p. 25[26] Leon Trotsky, Problems of the development of the USSR. Militant Press New York 1931 p. 26[27] Leon Trotsky The Class Nature of the Soviet State (October 1, 1933)[28] Schuman, Frederick L. Soviet Politics. New York: A.A. Knopf, 1946, p. 264[29] Costello, John and Oleg Tsarev. Deadly illusions. New York: Crown, c1993[30] Duranty, Walter. Stalin & Co. New York: W. Sloane Associates, 1949, p. 214-217[31] Sudoplatov, Pavel. Special Tasks. Boston: Little, Brown, c1993, p. 90[32] Davies, Klevniuk, Rees. The Stalin-Kaganovich correspondence 1926-1938. Yale UniversityPress 2003. p 241[33] Volkogonov, Dmitri. Stalin: Triumph and Tragedy. New York: Grove Weidenfeld[34] E. H. Cookridge, Gehlen: Spy of the Century (New York: Random House, 1972), pp. 57--58[35] Krivitsky, Walter G. I was Stalin's Agent, London: H. Hamilton, 1939, p. 242[36] E. H. Cookridge, Gehlen: Spy of the Century (New York: Random House, 1972), pp. 57--58[37] Στάλιν – Ζητήματα Λενινισμού – Εκδόσεις Καμπίτση – σελ. 530-531[38] Report of Court Proceedings Anti-Soviet Trotskyite Center, Peoples Commissariat of JusticeMoscow 1937 p. 11-12[39] Time Monday, Nov. 15, 1937[40] J. Arch Getty, “Trotsky in Exile: The Founding of the Fourth International.” Soviet Studies 38, 1(January, 1986), pp. 27-28.

[41] Rogovin, Vadim. 1937: Year of Terror. Oak Park, Michigan: Labor Publications, 1998, p. 4[42] St. Salzmann Gr.Britain Germany and the Soviet Union p. 43[43] “New Evidence Concerning the ‘Hotel Bristol’ Question in the First Moscow Trial of 1936,”Cultural Logic 2008[44] Getty & Naumov, The Road to Terror. New Haven, Conn.: Yale Univ. Press, c1999, p. 292[45] Getty & Naumov, The Road to Terror. New Haven, Conn.: Yale Univ. Press, c1999, p. 309[46] Lih Lars, Stalin letters to Molotov 1925-1936. Yale University Press 1995, p.126[47] Getty & Naumov, The Road to Terror. New Haven, Conn.: Yale Univ. Press, c1999, p. 519[48] Alexander Statiev. The Soviet counterinsurgency in the Western borderlands CambridgeUniversity Press 2010[49] Στάλιν – Απαντα τ. 11[50] J. Arch Getty, Origins of the Great Purges – The Soviet Communist Party Reconsidered, 1933-1938. New York 1985, p 47.[51] Getty & Naumov, The Road to Terror. New Haven, Conn.: Yale Univ. Press, c1999, p. 198[52] Chuev, Feliks. Molotov Remembers. Chicago: I. R. Dee, 1993, p. 285[53] Getty and Manning. Stalinist Terror. Cambridge, NY: Cambridge University Press, 1993, p. 199[54] Terry Martin. The origins of the Soviet Ethnic Cleansing . The Journal of Modern history v.70 no4[55] Mark Jansen, Nikita Petrov. Stalin's Loyal Executioner: People's Commissar Nikolai Ezhov1895–1940. Hoover Press 2002 p 206[56] Thurston, Robert. Life and Terror in Stalin's Russia, 1934-1941. New Haven: Yale UniversityPress, c1996, p. 114[57] Mark Jansen, Nikita Petrov. Stalin's Loyal Executioner: People's Commissar Nikolai Ezhov1895–1940. Hoover Press 2002 p.176[58] Mark Jansen, Nikita Petrov. Stalin's Loyal Executioner: People's Commissar Nikolai Ezhov1895–1940. Hoover Press 2002 p.188[59] Tokaev, Grigori. Comrade X. London: Harvill Press,1956, p. 119[60] Thurston, Robert. Life and Terror in Stalin's Russia, 1934-1941. New Haven: Yale UniversityPress, c1996, p. 90[61] J. Arch Getty, Origins of the Great Purges: The Soviet Communist Party Reconsidered, 1933--1938 (New York: Cambridge University Press, 1985), p. 177.[62] Chuev, Feliks. Molotov Remembers. Chicago: I. R. Dee, 1993, p. 256[63] Chuev, Feliks. Molotov Remembers. Chicago: I. R. Dee, 1993, p. 295[64] J.A. Getty Origins of the great purges Cambridge University Press 1985 p. 176[65] Π.χ. ο δήθεν πανικός του Στάλιν που ‘χάθηκε΄επί 10 μέρες στην αρχή της εισβολής τηςναζιστικής Γερμανίας, η δήθεν αυτοκτονία του Ορντονικίτζε όταν ο θάνατος του οφείλετο σεκαρδιακή προσβολή κλπΔημοσιεύτηκε από το Google Drive–Αναφορά κατάχρησης–Ενημερώνεται αυτόματα κάθε 5λεπτά