die sonne scheint auch in der nacht -...
TRANSCRIPT
De coördinatoren van Radio 2 tot en met 6 (wat klinkt
dat imponerend!) gaan een plan maken voor een betere
samenwerking met het Metropole Orkest. Het gaat om
betere inzet van het orkest, ook voor televisie, en een
groter beroep op de omroepgelden. Tot 2010 kan het
orkest blijven spelen, dat is het eind van de conces-
sieperiode voor de huidige omroepen. Daarna wordt
verder gepraat. Bij de bezuinigingen van twee jaar gele-
den was afgesproken dat de omroep nog maar zestig
procent van de orkestcapaciteit zou willen afnemen. Nu
heeft de werkgroep Metropole Orkest geconcludeerd dat
het orkest een 100% omroeporkest moet zijn met een
gemeenschappelijke inkomstendoelstelling.
Het orkest gaat dus meer naar buiten treden. Een goed
voorbeeld hiervan is de tournee door Nederland met
zangeres Trijntje Oosterhuis. Uw verslaggever heeft
voor MCO Nieuwz het eerste concert van die tournee
bezocht, op 16 november, de dag dat het goede nieuws
bekend werd gemaakt. Het was voor mij het eerste
O.A. IN DIT NUMMER:Toekomst Metropole OrkestEducatieKennismaking met de redactieConcertzender in de nieuwe etherGOK schittert in BerlijnHenk Lambooij’s levenswerkVerhaal van Gé Bartman
Groot Omroepkoor | Metropole Orkest | Radio Kamer Filharmonie | Radio Filharmonisch Orkest | Muziekbibliotheek
Van de redactieVoor u ziet u het laatste nummer van MCO NieuwZ
in 2006.
Ruim een jaar is de redactie bezig geweest om
smaakvolle en interessante nummers samen te
stellen. Zonder uw inbreng was dat niet mogelijk
geweest. Wij willen u daarvoor hartelijk danken.
In dit nummer stellen wij ons aan u voor. Een
redactie die nog steeds niet compleet is: wij zoe-
ken nog vertegenwoordigers van het RFO en het
MO. Schroom niet, meldt u aan!!!
We wensen u veel plezier toe met dit nummer en
hopen in 2007 weer materiaal van u te mogen
ontvangen.
Dit kan zoals altijd via de rode postbus in de hal
en/of het e-mailadres: [email protected].
De redactie
Redactie nummer 4:
Jan Jaap Kassies, Francis de Kwant, Marjolijn Oonk,
Margo Post, Frits Wagenvoorde
Met bijdragen van:
Martie Severt, Michael Klier, Marius Kwaks, Gé
Bartman, Anton Kok, Teije Hylkema, Erks Jan Dekker,
Walter Huijten, Eric van Balkum
Foto’s:
Marjolijn Oonk, Gérard Ausems, Christien Bolt
Vormgeving en drukwerk:
Klomp Grafische Communicatie, Amersfoort
� � �
Personeelsblad Muziekcentrum van de Omroep Nummer 4 | December 2006
MCO NieuwZ pagina 1
concert van het Metropole Orkest dat ik ooit bezocht.
Bij binnenkomst in het Utrechtse Beatrixtheater, dat
veel gebruikt wordt voor musicals; treft me een leuk
tentoongestelde Smart-auto in de hal; ik bezoek de toi-
letten, er blijken er vierentwintig stuks voor de dames
beschikbaar te zijn. Het concert is duidelijk een feestje
van Radio 2, Ron Stoeltie presenteert het programma
op gezellige Radio 2-toon en laat het publiek op drie
sterktes applaudisseren.
Het orkest zit in het decor van een musical in dui-
zelingwekkende vaart wordt het gedurende het hele
concert caleidoscopisch belicht. Gelukkig hebben de
musici theaterlampjes op hun lessenaar. Ik ontwaar
een cellist uit mijn eigen orkest, die gemakkelijker
dan ik een cross-over maakt en invalt voor een zieke
collega. De violen zijn elektronisch versterkt; bij het
LEES VERDER OP PAGINA 2
Toekomst voor het Metropole Orkest
Educatief project Wagner-Ligeti: dansende leerlingen (voor verslag zie pagina 3)
die Sonne scheint auch in der Nacht
eerste romantische intro springen me de tranen in de
ogen, violen kunnen zo mooi zijn… De zaalversterking
verbetert nadien gelukkig, aan de musici ligt het niet.
Het programma heet The Look of Love, net als de cd
van Trijntje Oosterhuis, en bestaat uit liedjes van Burt
Bacharach (die ken ik!), ze zingt precies de cd. (Label
Blue Note, EMI) Halverwege komt Ron de cd presen-
teren via een live satellietverbinding met LA, met Burt
himself (‘ik mag Burt zeggen!’). Burt prijst Trijntje als
‘national treasure’ en de cd als ‘great album, eh… cd’,
het Metropole Orkest is een ‘great band’. De cd is in
het MCO opgenomen (en gemixt) door Al Schmitt en
geproduceerd en gearrangeerd door Patrick Williams,
twee grootheden in de Verenigde Staten, vrienden van
dirigent Vince Mendoza.
De cd heeft in de voorverkoop al zo goed verkocht,
dat Trijntje een platina plaat krijgt uitgereikt, wat staat
voor 70.000 cd’s. Al dit marketinggeweld gaat me een
beetje tegenstaan; het gebodene is wel goed, maar erg
eenvormig en met weinig ‘bite’ voor het orkest. De toe-
gift van Trijntje met gitaar ‘That’s what friends are for’
ontroert me nog het meest. Tot aan Kerstmis duurt de
tournee langs volle Nederlandse zalen, op 28 december
zal de opname van deze avond op televisie te zien zijn.
Het schijnt dat Jaap van Zweden staat te trappelen om
ook eens het Metropole Orkest te dirigeren!
MARJOLIJN OONK
VERVOLG VAN PAGINA 1
MCO NieuwZ pagina 2� � �
In september is een plan gepresenteerd voor een
nieuwe omroep, die in het publieke bestel meer en
andere kunst- en cultuurprogramma’s wil brengen voor
kleinere en grotere doelgroepen, via alle beschikbare
media. Alle grote culturele instellingen, koepelorgani-
saties en vele andere instanties hebben zich achter
het initiatief van Ad ’s-Gravesande en Kees van Twist
geschaard en werken mee aan de ledenwerving.
Bij tenminste 50.000 aanmeldingen kan op zijn
vroegst per 1 september 2008 met uitzenden worden
begonnen.
Op de website www.omroepc.nl is nadere informatie
te vinden, onder meer over de wijze waarop men lid
kan worden.
Omroep C omroep voor kunst en cultuur
Zondagmiddag 26 november jl. vond in MCO 1 het
Vriendenconcert van de RKF plaats. Het MCO wil het
gebouw aan de Heuvellaan vaker openstellen. Voor
Hilversummers moet het af en toe te bezoeken zijn; de
Vrienden hebben nieuwe Vrienden hard nodig. Dit seizoen
krijgen zij de gelegenheid tweemaal een Vriendenconcert
te organiseren. Het eerste concert werd aangekondigd in
de Gooi- en Eemlander met een interview op vrijdag en
een herinnering op zaterdag. De extra publiciteit zorgde
voor een talrijk publiek en een gevoelige aanwas van
Vrienden. Ook artistiek was de middag een succes, met
vreemde stukken voor zeldzame instrumenten als tuba
of harpduo. Bovenal werd er prachtig gemusiceerd. Wij
hopen dat het volgende concert even gewild zal zijn
bij deelnemers en publiek; de datum zal tijdig bekend-
gemaakt worden.
MARJOLIJN OONK
Op 1 september is de Publieke Omroep gestart met
een nieuw digitaal themakanaal, waarvan de productie
in handen is van de NPS. Cultura zendt uit via digitale
televisie en internet. De programma’s worden uitgezon-
den in een zgn. carrousel, zodat kijkers gedurende één
week een aantal malen de kans hebben het materiaal te
bekijken. Het aanbod is zeer divers; één van de onder-
delen is “klassiek”. Hier worden onder meer Matinee-
uitzendingen herhaald.
Het materiaal is niet downloadable of on demand op
te vragen, tenzij daar expliciet toestemming voor is
gegeven. De internetuitzendingen zijn uitsluitend in
Nederland te bekijken op het moment dat Cultura de
programma’s uitzendt. Meer informatie: www.cultura.nl
Cultura nieuw digitaal themakanaal
De redactie van MCO NieuwZ bestaat uit (van
links naar rechts) Jan Jaap Kassies, Margo
Post, Frits Wagenvoorde, Francis de Kwant
en Marjolijn Oonk. Graag maken wij van deze
gelegenheid gebruik ons kort aan de lezers
voor te stellen.
Jan Jaap: Ik werk sinds 1987 als catalogiseerder bij
de Muziekbibliotheek. Ik speel piano, en begeleid als
amateur vooral koren en zangers. Ook schrijf ik al
twintig jaar voor het blad van de Vereniging Vrienden
van de Opera.
Ik vind het belangrijk om in MCO NieuwZ aandacht te
blijven besteden aan zoveel mogelijk uiteenlopende
kanten van ons bedrijf en de medewerkers: van de
geschiedenis van de “omroepmuziek” tot de premiè-
res die op stapel staan.
Margo: Sinds mei 1989 ben ik als tweede sopraan
werkzaam in het Omroepkoor. Zingen is een vak waar
ik me, tot op heden, bijzonder in thuis voel. Ik heb
een aantal jaren in de koorcommissie gezeten en ver-
tegenwoordig nu de sopranen in de auditiecommissie
van het GOK. Nu zit ik dan in de redactie van MCO
NieuwZ. Ook weer leuk en veelzijdig, met enthou siaste
collega’s.
Vriendenconcert RKF
Tijdens de 'in company' gehouden BHV-oefening blussen Hanneke en Anneke professioneel een brandje
(foto: Jos van Ling)
Frits: Ik ben violist in de RKF en heb het altijd leuk
gevonden naast het spelen in het orkest iets bij te
dragen aan de organisatie achter de schermen, en ben
daarom altijd actief geweest in diverse vertegenwoor-
digende organen. Dat begon in de onderdeel commissie
van de OR NOB, nog voor de verzelfstandiging tot MCO.
Daarna heb ik deel uitgemaakt van diverse RKO-orkest-
commissies en ondernemingsraden. Sinds de laatste
reorganisatie vind ik het wel even genoeg geweest,
maar de kans om mee te doen aan een MCO-blad kon
ik toch niet laten lopen. Misschien heeft het ermee te
maken dat mijn vader uitgever was (evenals die van
Marjolijn trouwens), maar het maken van een krant vind
ik heel erg leuk, het is tastbaarder dan vergaderen (hoe
nuttig dat ook kan zijn). Bovendien heb ik gemerkt dat
je veel leuke mensen ontmoet die ook in ons gebouw
werken.
Vervolgens zal ik die gegevens in een soort draaiboek
passen waarmee we de resterende workshops kunnen
werken. Dit draaiboek is ook voor de andere groepen
om een inzicht te krijgen waar we mee bezig zijn. Er zal
geen extra aandacht meer komen voor décor of aparte
kostuums. Alle aandacht gaat naar de presentatie op
zich, zo halen we het maximale eruit 9 november.
18.1015.00: Cyrille (van Poucke) fietst er alleen doorheen.
Ik (Michael Klier) blijf maar deelnemend musicus. Het
opzetten van een oefening duurt te lang, de scholieren
worden terecht ongeduldig. Strakker opbouwen, minder
warming-up en hen onmiddellijk aan het werk zetten
zodat ze een resultaat kunnen meemaken. Splitsen in
2 groepen. Ik kan in de aula goed met ze werken, de
mooiste momenten zijn als ze elkaar iets leren!! Ook het
dirigeren (structureren) doen ze graag en goed. Meer
verantwoording geven en nog beter uitleggen wat we
met hen willen bereiken.
Karel (Smit) had me geadviseerd om aan de school
duidelijk te maken hoe duur het hele project is en wat
voor een luxe cadeau zij dus krijgen. Daarvoor mogen
we wel iets meer medewerking krijgen. Maar dit zijn wel
de moeilijkheden van een eerste keer.
6.11Laatste workshop vanochtend. Er blijken ook leerlin-
gen niet te kunnen op woensdag of ze moeten eerder
weg. Ik heb duidelijk aangegeven waarom zij dan niet
kunnen meedoen. Maarten (Smit) werkte samen met
Jeroen en de drie percussionisten aan de stemcluster.
Ook onze melodie met ritme, hoquetus en canon wordt
beter, maar een keyboarder is afgevallen, Esther (sax)
kan ‘misschien iets regelen’ en een ander weet het nog
niet. Jeroen heeft om excuusbriefjes van thuis gevraagd.
Percussie-instrumenten in het MCO zijn geregeld.
9.11Cyrille is ziek! Gerard is laat, de affiches in het gebouw
zijn er afgerukt (later komen excuses). Maarten komt
pas om 15.30. Opbouwen moet ik dus alleen: stress!
Ik kan sommige slagwerkinstrumenten niet vinden. We
verdelen een draaiboek, ook Aletta is er, ondanks haar
ziekmelding op school (2 weken overspannen: ons pro-
ject was de druppel).
Maar we hebben een enthousiast publiek. De leerlingen
luisteren 3 minuten naar Ligeti’s blaaskwintet (Jeannette
Landré heeft het voor mekaar gekregen!) De A3 mei-
den blijven doorkletsen, helaas. Maar de voorstelling
gaat goed. Ook het sololied van de Chinese aan het
begin. Aan het einde krijgt Aletta veel applaus van de
leerlingen.
MICHAEL KLIER
Voor meer verslag en heel veel foto’s:
http://www.mco.nl/8/index.php?s8p16
De afgelopen periode heeft MCO een nieuw
educatieproject uitgevoerd met leerlingen uit één
onderbouw klas en twee bovenbouw klassen van
het Roland Holst College te Hilversum en een
internationale schakelklas van het Amsterdamse
Lyceum.
Er werden workshops gehouden voor composi-
tie, schrijven en beweging/kostuum/presentatie.
Dit alles is uitgemond in een door de leerlin-
gen zelf bedachte voorstelling.
Dagboekuittreksel Michael Klier
13.10Vrijdag 13 oktober ben ik (Rachel) bij de les van Gerard,
Babette, en Aletta geweest. De leerlingen hebben na
wat bewegingsoefeningen kennis gemaakt met Ligeti
(dvd) zodat ze iets meer een beeld van zijn muziek krij-
gen. Daarna is er gewerkt aan teksten en beweging. Ik
was bij de beweging/dansers (groep van Aletta/Babette)
aanwezig. Ze hebben keihard gewerkt aan 2 soorten
dansen, ballet en streetdance. Ze wilden naar een soort
battle toe. Aan het einde van de ochtend kwamen zij
met voorbeelden maar het was hun nog niet helemaal
duidelijk dat ze ook daadwerkelijk dansen naar aan-
leiding van de muziek van Wagner en Ligeti. Eerst de
passen droog maar daarna op de vioolmuziek van de
dvd. En dat ging ze (dankzij een goed inlevingsvermo-
gen) heel goed af zo’n eerste keer! Nu is het voor hen
ook meer duidelijk welke kant we op werken. Aan de
hand van wat er is bedacht zullen de leerlingen hun
bewegingen op papier zetten en naar Babette mailen.
MCO NieuwZ pagina 3� � �
Ik ben een zwaan
veranderd in een meisje
betoverd door een heks
ik heb een prins ontmoet
en hij geeft mij een kus
dan verander ik in een mens
de vloer is weg
ik ben een zwaan
veranderd in een meisje
verliefd op de prins
ik leef in de rivier
en reis heen en weer
Monica
‘Toen een stem en wat muziek…’Educatieproject Wagner-Ligeti
Onder water waar gedachten makkelijk kunnen ademengevoelens zonder woordenzonder enige betekenis
nadenken is nuttelooswoorden zijn vergetenin spiegels zie ik maar een helftvan wat ik ooit eens heel wasnadenken is nutteloos
woorden zijn vergetenscherven liggen op de grondze glinsteren in het lichtleegte van buiten, leegte van binnennadenken is nutteloos
woorden zijn vergetentoen een stem en wat muziekalles werd weer warm van binneneen drumsolo en wat gezangen alles begint te leven
daarom weet ik nudie sonne scheint auch in der nacht
Rhodé
Francis: Bijna 3 jaar alweer ben ik binnen het MCO
werkzaam als directiesecretaresse. Het waren (en zijn)
roerige tijden, maar dat trekt me juist wel aan. De
omroep als zodanig is voor mij niet onbekend want
ik loop hier in het Hilversumse rond sinds 1978 en
heb vele secretariële functies vervuld binnen NOS en
NOB. In mijn vrije tijd zing ik graag in een kerkkoor
dat vooral moderne kerkmuziek ten gehore brengt. In
diezelfde kerk ga ik ook regelmatig voor in de vierin-
gen, geef cursussen en begeleid jongeren. Zo doe ik
nog wat nuttigs met mijn studie theologie die ik de
afgelopen jaren naast mijn werk heb gevolgd.
Marjolijn: Ik speel tweede viool in de Kamer
Filharmonie. Vierentwintig jaar lang was ik met hart en
ziel verbonden met het Radio Kamerorkest. Ons orkest
had één vertegenwoordiger in de ondernemingsraad;
in de tijd van de reorganisatieperikelen was ik dat en
ik heb die heel heftig meegemaakt. Toen de reorga-
nisatie achter de rug was, voelde ik mij verweesd en
lichtelijk afgebrand. Voor de opbouw van het nieuwe
orkest zouden verse collega’s zorg moeten dragen, het
vuurtje brandde niet meer.
Het nieuwe orkest ging heel prettig van start. Toen er
redactieleden werden gevraagd voor een MCO-blad
stond ik vooraan als vrijwilliger. Alles wat ik de voor-
gaande jaren had opgestoken, kon ik weer gebruiken,
maar nu creatiever en speelser! De journalistiek neemt
me prettig in beslag; echt kritisch ben ik niet, meer
een verspreider van saamhorigheidsgevoel.
MCO NieuwZ pagina 4
Van de ondernemingsraad
Het werk van een lid van de Ondernemingsraad bestaat
voor het grootste deel uit vergaderingen en gesprek-
ken.
Zo kwam in oktober onze Raad van Toezicht op bezoek
voor een kennismakingsgesprek. Naast het verplichte
“we zijn zo blij met elkaar” en vergelijkbare frases heb-
ben we vooral getracht aandacht te vragen voor een
snelle oplossing van de zich voortslepende bezuini-
gingsproblemen bij het Metropole Orkest. Harm Bruins
Slot beloofde met de hand op zijn hart dat er in novem-
ber een definitieve oplossing zou zijn. Ondertussen
hebben we mogen constateren dat hij zich aan zijn
woord heeft gehouden. Sterker nog we zijn behoorlijk
tevreden over wat er nu is afgesproken. Het gaat het
aantal woorden dat ik in dit verhaal van de redactie
mag gebruiken te boven om precies uit te leggen wat
de inhoud van de afspraken is maar het komt er, zoals
jullie in de kranten hebben kunnen lezen op neer dat
de bezuinigingsopdracht voor het Metropole Orkest
is teruggedraaid. Ondernemingsraden hebben niet de
gewoonte om complimentjes uit te delen in de richting
van de directie maar in dit uitzonderlijke geval wil ik
toch niet nalaten Anton Kok een dikke pluim uit te
reiken voor de inzet en vasthoudendheid waarmee hij
de belangen van het Metropole Orkest heeft vertegen-
woordigd.
Als deze editie van MCO NieuwZ verschijnt zitten we in
de tijd van terugblikken en de goede voornemens. Bij
MCO Klassiek stond 2006 in het teken van zich ont-
� � �
PersonaliaIn dienst
MB Peter Floor
– per 1 januari 2007 –
Uit dienst
GOK Otto Bouwknegt
– per 1 oktober 2006 –
RFO Jerzy Wozniak
– per 1 december 2006 –
Noël Diederen
– per 31 januari 2007 –
Geboortes
Natalia Gabunia
dochter Liliana op 21 september
Pamela Kubik en Alberto Facanha Johnson
zoon Fabiano op 3 oktober
Jubilea
12,5 jaar
MCO Klassiek
Wouter den Hond 1 februari
Esther de Bruijn 1 maart
Anneke Janssen 1 maart
Leonie Mensink 1 maart
Arjan Wildschut 1 maart
Jeannette Landré 1 maart
GOK Margo van de Laak 1 maart
Maja Roodveldt 1 maart
MO Herman van Haaren 1 maart
25 jaar
MCO Klassiek
Frits Wagenvoorde 1 januari
Naftali Gurevich 15 maart
GOK Theo Hagen 1 februari
Kees van Hees 1 maart
wikkelende orkesten. Veel musici zijn afgelopen jaar
“geland” en de RKF en het nieuwe RFO zijn druk bezig
een artistiek gezicht te ontwikkelen. Ik hoop dat dit
in 2007 een goed vervolg gaat krijgen. Ik hoop echter
ook dat we oog houden voor het MCO als geheel. Als
de afgelopen jaren ons iets zouden moeten hebben
geleerd is het wel dat verdeeldheid en hokjesdenken
leiden tot een MCO dat zich niet kan verdedigen tegen
aanvallen van de centenmelkers in Den Haag en in
Hilversum, al spelen we nog zo goed. Misschien iets
voor een goed voornemen: een wij-denken in plaats
van een wij-zij-denken zoals in het verleden. Namens de
Ondernemingsraad van het MCO wens ik jullie allemaal
een heel goed 2007.
MARIUS KWAKS
De Raad van Toezicht: Ruurd Bierman, Harm Bruins Slot, Kees Vis
Met ingang van 1 januari 2006 is er voor de musici
van MCO Klassiek overgeschakeld van collectieve naar
individuele afhandeling bij zowel SENA als NORMA,
de zogenaamde naburige rechtenorganisaties. Aan
alle collega’s, ook die van het GOK, die zich nog niet
individueel hebben aangemeld bij beide organisaties,
doen wij hierbij nogmaals een oproep dit alsnog te
doen en wel in uw eigen (financiële) belang. We wijzen
erop dat het MCO alle relevante repertoire-informatie
van zowel cd-opnames (SENA) als audio-liveopnames
(NORMA), waaraan u meewerkt binnen het dienstver-
band van het Muziekcentrum van de Omroep, vanaf
1 januari 2006 centraal zal aanleveren. U hoeft hier-
voor zelf niets te doen. Wel moeten repertoiregegevens
van werkzaamheden buiten het dienstverband van het
MCO apart door u worden aangemeld bij beide orga-
nisaties. De collectieve aanspraken van cd-opnames
en audio-liveopnames tot 1 januari 2006, die binnen
het dienstverband van het MCO zijn gemaakt, worden
door ons op de gebruikelijke manier afgehandeld. Voor
meer informatie over aanmelding verwijzen we naar
www.sena.nl en www.stichtingnorma.nl. Uiteraard kunt u
ons voor verdere informatie ook persoonlijk benaderen.
Ansfried Plat
Erik Krosenbrink
Marius Kwaks
Peter de Wit
Oproep aanmelden voor SENA / NORMA
Het Groot Omroepkoor heeft ruim 70 afgestudeerde zangers
in dienst en is daarmee het grootste professionele koor in
Nederland. Komend voorjaar organiseert het koor een stage
voor conservatoriumstudenten Zang. Jan van Zelm (47), als
bas in dienst van het koor en docent hoofdvak Zang aan
het Prins Claus Conservatorium in Groningen, is gevraagd
dit te coördineren. Het project biedt alle 3e en 4e jaars stu-
denten Klassiek Zang de gelegenheid mee te draaien in een
volledige productie. Dat betekent als koorlid meedoen aan
alle repetities en de uitvoering. Daarnaast krijgen de stu-
denten apart van het koor extra repetities. Voor dit project
stelt het koor één van de komende producties beschikbaar.
Er is gekozen voor het werk The Music Makers (voor mezzo-
sopraan, koor en orkest) van Edward Elgar (1857-1934),
uit te voeren door het Radio Filharmonisch Orkest en het
Groot Omroepkoor, onder leiding van Jaap van Zweden.
Simon Halsey, de chef-dirigent van het Omroepkoor, leidt
de koorrepetities. De uitvoering is op 23 maart 2007 in
Muziekcentrum Vredenburg in Utrecht. Er is plaats voor
maximaal 24 studenten. Alle deelnemers krijgen na afloop
de gelegenheid om auditie te doen voor deelname aan
komende producties. Jan van Zelm heeft in de zomer de
Nederlandse conservatoria met een afdeling Klassiek Zang
op de hoogte gebracht van het project. Inmiddels zijn er 21
studenten aangemeld van 6 verschillende conservatoria.
Waarom doet het Omroepkoor dit?“Om het werk van koorzanger onder de aandacht te bren-
gen. Veel conservatoria hebben beroepsoriëntatie in hun
programma. Maar er is weinig aandacht voor de mogelijk-
heid om als afgestudeerd zanger bij een professioneel koor
te werken. Het ligt voor de hand dat een instrumentalist
zich oriënteert op het vak van orkestmusicus. Ensemblezang
als beroep heeft die plaats in de opleiding nog niet. Terwijl
het als specialisatie, muzikaal en technisch, zeker verge-
lijkbaar is met het werk van een orkestmusicus. Bovendien
heeft het koor de laatste jaren moeite om vacatures in te
vullen. Monica Damen, manager van het koor, en Simon
Halsey zijn belangrijke stimulerende krachten achter het
project. Zij willen een bijdrage leveren aan de professio-
nalisering en de kwaliteit van koorzangers. Met dit project
willen zij studenten kennis laten maken met het vak en
een leerzame ervaring bieden. Trouwens, ook studenten
koordirectie zijn altijd welkom bij repetities.”
Waarom ben je gevraagd dit te doen?“Ik ken beide werelden: de conservatoria én het werk als
koorzanger. Vorig seizoen heb ik voor mijn eigen studenten
een project georganiseerd bij het Omroepkoor. Zij moch-
ten meedoen aan een repetitie van Elias van Mendelssohn.
Tijdens de lessen ensemblezang studeerden we het werk
in en ik heb de studenten uitgebreid geïnformeerd over de
praktische gang van zaken. Het was een succes. Voor de
studenten een waardevolle ervaring en de collega’s van het
koor waren enthousiast. Het is fijn om met leergierige stu-
denten samen te werken. Dat geeft je het gevoel dat je werk
serieus genomen wordt. Het was bovendien prettig dat de
studenten goed voorbereid naar de repetities kwamen.”
Hoe reageerden de conservatoria?“Een paar kwamen direct met een lijstje kandidaten.
Anderen stuurden me de namen van hun zangdocenten.
Sommigen heb ik persoonlijk benaderd. Inmiddels werken
bijna alle conservatoria mee. Er leeft een idee onder zang-
pedagogen dat het niet goed is om tijdens je studie in
koren te zitten. Ik begrijp dat wel. Studenten zijn volop in
ontwikkeling. Als zij koorwerk doen is het belangrijk om
er op te letten dat het repertoire en de frequentie van het
Dezer dagen verschijnt in één kloeke band A cellist’s
Companion, in de woorden van de flyer de culminatie van
ruim vijfendertig jaar nauwgezet bijeenbrengen van gege-
vens over het repertoire voor cello. Meer dan 41.000 werken
van de hand van zo’n 14.800 componisten zijn verzameld
door Henk Lambooij – was bijna drie decennia solocellist
van het RFO – en Michael Feves, nog steeds als cellist
actief in MCO-verband. Het betreft het eerste naslagwerk
van deze omvang op dit terrein, en bevat informatie uit
vele bronnen: behalve de uitgaven zelf ook encyclopedieën,
catalogi, aankondigingen, concertprogramma’s, besprekin-
gen en zovoort. Componerende cellisten, zoals Romberg,
Dotzauer, Davidoff en Fitzenhagen, hebben een streepje
voor: van hen hebben de auteurs een biografie opgenomen.
Over de totstandkoming van deze imposante cellobijbel
spraken we met Henk Lambooij, die opgewekt laat noteren
dat dit uitdrukkelijk een uittreksel is van alle informatie die
ze bijeengebracht hebben.
“Ik zou, ergens begin jaren ’70, een radio-opname maken,
en kreeg het verzoek daarvoor muziek te zoeken die niet
al regelmatig werd uitgevoerd. Ik ging wat rondkijken, en
was verbaasd dat er zóveel meer bleek te zijn dan ik dacht.
Ik begon met aantekeningen op een paar vellen papier,
maar die waren spoedig vol. Na mijn eigen collectie liep
ik die van mijn collega’s langs, en zo breidde de kring zich
steeds verder uit. Ik bezocht dikwijls de Omroep-muziek-
bibliotheek, evenals het Gemeentemuseum in Den Haag,
de Universiteit van Utrecht enzovoort.”
Behalve naar gedrukte muziek ging Lambooij ook op zoek
Het is uitdrukkelijk een uittreksel – Henk Lambooij over zijn levenswerk
naar handschriften – dat maakte het nog meer tot een
“zoektocht zonder eind”.
In de jaren ’70 werd Michael Feves cellist in het RFO. Hij
bleek zeer geïnteresseerd in het project van Lambooij en
bood aan om de verzameling gegevens “een beetje op orde
te brengen” met gebruikmaking van zijn computer.
Op een bepaald moment ging Lambooij zijn jachtterrein
uitbreiden naar het buitenland. Aangezien hij vele andere
werkzaamheden had – hij was naast zijn orkestbaan bij-
voorbeeld jarenlang lid van het Raphael Kwartet – bleven
die trips meestal beperkt tot een paar dagen. Hij is zo’n
vijf keer in de Bibliothèque Nationale in Parijs geweest, een
keer of drie in de British Library in Londen, enkele malen
in de Staatsbibliothek in Berlijn, en verder onder meer in
Dresden en Wenen. Ook kan hij boeiend vertellen over zijn
bezoeken aan bibliotheken in Italië, zoals die in Modena,
Cremona, Bologna en Bergamo. In laatstgenoemde plaats is
de collectie van Alfredo Piatti te vinden, een negentiende-
eeuwse Italiaanse cellist-componist die lang in Engeland
werkte en in zijn vrije tijd zeer veel cellomuziek gekopieerd
– lees: overgeschreven – heeft. “Zijn dochter heeft die col-
lectie geïnventariseerd en er een kaartenbak van gemaakt
– een schoolvoorbeeld van hoe je zoiets doet! Toen ik in die
bibliotheek naar dat materiaal informeerde bleek niemand
van het bestaan van die catalogus te weten… Gelukkig is de
betreffende schoenendoos toch boven water gekomen.”
Hij noteerde bij die gelegenheden ook al tijd de incipits
van de gevonden werken (een incipit bestaat uit de eerste
paar noten van de melo-
die van een compositie.
Hiermee kan deze worden
“geïdentificeerd”). Op die
manier herkende hij ten-
minste tachtig werken die
volgens andere bronnen
anoniem waren of op naam stonden van een andere com-
ponist. Zijn database omvat momenteel zo’n 11.000 incipits
van vooral achttiende-eeuwse muziek.
In 1993 eindigden de omroepactiviteiten van Henk
Lambooij; wel bleef hij nog een aantal jaren spelen in het
Raphael Kwartet. Hij begon vervolgens een studie Muziek-
wetenschap in Utrecht, vooral “om ordening te brengen in
m’n kop en m’n boeken”. Zijn afstudeerscriptie ging over
Friedrich Wilhelm II, die in 1786 koning van Pruisen werd.
Hij was amateurcellist, verzamelde veel cellomuziek en gaf
veel componisten opdrachten. Ook over andere muzikale
onderwerpen heeft Lambooij veel gegevens verzameld.
Zo heeft hij een database met orkestsamenstellingen in
verschillende steden en periodes. Ook zou hij nog wel
boeken kunnen schrijven over de geschiedenis van het
cellospel, de ontwikkeling in het repertoire en de receptie
door musici en publiek.
Voor verdere informatie: zie www.cellocom.org Op deze
website zullen de auteurs ook correcties en aanvullingen
vermelden.
JAN JAAP KASSIES
MCO NieuwZ pagina 5� � �
Een uniek project van het Groot OmroepkoorInterview met Jan van Zelm
koorzingen passen bij de persoonlijke groei. Dit project is
kortdurend en er is expliciet gekozen voor het werk van
Elgar omdat het een vrij algemeen werk uit de Romantiek
is. Gevorderde studenten hebben genoeg ervaring om mee
te doen en er ook nog van te leren.”
Je hebt piano gestudeerd in Alkmaar bij Harry Vooren en
compositie in Amsterdam bij Ton de Leeuw. Later ging je
zang studeren bij Kevin Smith. Wat heb je met zang?
“Ik heb me in de muziek vrij breed georiënteerd. Ik heb ook
nog een tijdje saxofoon gespeeld en me met jazz bezig-
gehouden. Zang was ook weer zo’n stap. Maar ik heb altijd
gezongen. Het is me met de paplepel ingegoten. Thuis
werd veel gezongen, mijn ouders waren ook verdienste-
lijke koorzangers. En voor mij is de verbinding woord en
muziek belangrijk. Op een gegeven moment heb ik uit alle
mogelijkheden heel welbewust gekozen om met zang mijn
brood te verdienen. Inmiddels heb ik ervaren dat al mijn
kwaliteiten in het zangwerk bij elkaar komen.”
Wat levert dit project jou zelf op?“Om te beginnen, praktisch gezien, dat ik hiervoor tijd heb
gekregen. Het is een uniek project. Zoiets is in Nederland
nooit gedaan en het brengt de conservatoria een beetje bij
elkaar. Ja en verder…het geeft me een kick om in mijn eigen
omgeving, met alle potentie die daar aanwezig is, iets te
doen op een manier die simpel is, plezierig en waardevol.
Als het lukt hebben we toch iets heel bijzonders gedaan.”
En dan, met een zucht: “Ach, wat is er mooier dan als zanger
op het podium te staan en alles klopt met elkaar: het koor,
het orkest, de solisten, de dirigent en een mooi stuk.”
TRUDA ZIJP
MCO NieuwZ pagina 6� � �
In drie etappenHet was wat je noemt een bizarre situatie. Zij had mijn
koffer met partituren van symfonieën van Karl Ditters
von Dittersdorf, ik liep met het jasje van haar oranje
mantelpakje over mijn arm. De hitte van de middag
was drukkend en de lege straten en pleinen ademden
een onheilspellende stilte. Ik zocht in m’n binnenzak
naar sigaretten. Gedachteloos stak ik op, en begon in
vage onrust maar wat te lopen. Ik móest om drie uur
terug in de studio zijn. Het contract dat ik had weten
te bemachtigen hield in: alle minstens honderdvijfen-
twintig symfonieën van die Von Dittersdorf opnemen.
Een duif, die was afgekomen op wat etensresten die
rond een afvalemmer zwierven, fladderde bij het nade-
ren van mijn stappen met luid geklepper op. Ergens
hoorde ik een deur dichtslaan en het schreeuwen van
een kind.
Het was nog niet zo lang dat we elkaar kenden. Zij, de
gescheiden brunette met een nog bijna meisjesachtig
figuur, was uit de hemel komen vallen, letterlijk; ons
eerste contact had plaatsgehad in de lift van het Con-
certgebouw, stel je voor. Zij had toen dat bepaalde
parfum op dat ik me nog levendig herinner. Niet zoet,
ver dragend en – gezellig was het woord niet – er was
iets in, dat je meteen op je gemak stelde. Het combi-
neerde wonderlijk met de snit van haar kleding. Niet
opzichtig, maar weloverdacht. Smaakvol is te pover
uitgedrukt: ze heeft voor mij iets anders - iets konink-
lijks. Zou ze van adel zijn? We kenden elkaar, maar dat
soort détails blijven om onnaspeurlijke redenen lang
verzwegen. Het zou me eigenlijk niet verwonderen.
Adel is een betrekkelijk alom verbreid verschijnsel, en
niet iets waarmee je meteen te koop loopt. Het gerief-
lijke van adel is dat het aan de aanklevende persoon
iets vanzelfsprekends geeft, iets ongeforceerds, een
plezierig soort ongekunsteldheid.
Ik wierp wat restte van mijn sigaret in een afvalbak en
sloeg een hoek om. Het was hier iets koeler; de huizen
waren zo hoog, dat de schaduw het gehele trottoir
besloeg, al was het midden op de dag. Aan het eind
van deze straat was het begin van een park te zien.
Een reclamebord wekte zijn beschouwers op tot het
kopen van een bepaald merk filtersigaret. Toevallig
mijn merk! Hoeveel kan je roken in één leven, dacht
ik, voordat je van merk verandert? Wat is de macht
van deze reclameborden? Bij de ingang van het park
was een witte auto gestopt, iets wat dadelijk opviel,
omdat het verkeer op dit uur zich tot een absoluut
minimum had beperkt. Een portier zwaaide open, en
iemand die in het voertuig zat wierp een stukje papier
naar buiten, dat eerst neerdwarrelde op het wegdek
en daarna opwoei, richting het park. Het portier werd
weer dichtgetrokken en de auto verdween. Het weg-
stervend geluid onderstreepte de doodse stilte op
straat; een stilte zoals hangt rond de klepel van een
bronzen klok.
Ik voelde hoe mijn tong droog tegen mijn verhemelte
plakte. Had ik al zolang niets meer gedronken? Een
vleug vertrouwd parfum woei me in het gezicht op
de lauwe bries vanuit het park. Een moment doemt
voor mijn ogen haar gezicht op. Wat keek ze vreemd!
Een wezenloze uitdrukking, die ik nog niet van haar
gezien had. Haar haar had ze kort afgeknipt, in het
model dat ze een pagekopje zouden noemen vroeger;
de lippen dun samengeknepen in een smalle streep.
Ze keek weg van me; alsof er schuin achter mij iets
zichtbaar was, dat ik zelf niet kon zien, omdat ik er
met mijn rug naar toe stond. Plotseling zag ik een
vogel iets laten vallen. Een papiertje zeilde in grappige
halve manen langzaam naar omlaag. Toen ik bukte om
het op te rapen, voelde ik hoe het koude zweet me
van het voorhoofd parelde. In rode lippenstiftkrabbels
las ik een mij vagelijk bekend voorkomende naam.
Zeg, waar was ik eigenlijk…? Ik kon me nog op een
bankje neerzetten, toen alles om me heen verdween
in een aangenaam koele duisternis. Daarna zweefde
ik opeens hoog boven de huizen van de stad, die
ik stuk voor stuk herkende. Als een vogel streek ik
neer op een steiger, in de haven. Het was een nogal
grote haven, die kennelijk een open verbinding had
met de zee. Er lag een kleine, maar zeewaardige drie-
master voor mij klaar. Het was de ‘August Karl Ditters
von Dittersdorf’. Hoe genoot ik van deze ongekende
vrijheid! Het licht was van een intense kracht. Bijna
onverdraaglijk, de kleuren leken wel uitgebeten door
een bleekmiddel. Ik verheugde mij oprecht over mijn
toestand en strekte me in de warme zon behaaglijk
uit op het achterdek.
Routineus ontdeed ze zich van haar rok. Na het bezoek
aan de veel te dure kapper had ze de gordijnen van
haar hotelkamer zorgvuldig toegeschoven, om het
verschrikkelijke verkeerslawaai wat te dempen, en
haar het gevoel te geven helemaal alleen te zijn. Ze
was dus in haar opzet geslaagd. Tevreden bestelde
ze champagne via de interne telefoonverbinding met
de lobby. Wat te doen met haar mantelpakje? Oranje
had haar altijd goed gestaan, en het was prachtige
wol. Voorlopig maar even niet over denken. Ze stapte
de royale badkamer in, draaide de douchekraan open
en gaf zich over aan het genot van warm water op
een naakte huid. Er werd gebeld. Ze sloeg een dikke
katoenen kamerjas om, draaide haar haren in een
dunne handdoek en liep naar de deur van haar kamer.
Een bediende duwde een zilveren tafeltje met een
half flesje champagne erop naar binnen, net als in de
film. Een snelle gedachte ging door haar heen. Déze
kerel had beslist een interessante body. Dat kon ze
zo wel zien, niet te groot, evenwichtig gebouwd, met
een gave huid. Toen ze de deur weer had afgesloten
gooide ze haar haastig aangeschoten kleding op het
bed, en stapte weer onder het spetterende water.
Met een lichte hoofdpijn werd ze in het donker wakker.
Gedronken ja, hoe laat zou het zijn? Ze wipte het bed
af en knipte een schemerlampje aan. Haar oranje rok
was van de stoel gegleden. Niet veel bijzonders, met
het verfomfaaide jasje. De kamerdeur werd versperd
door zijn koffer. Ze kreeg hem niet van zijn plaats.
Wat deed die koffer ook hier? Er was haar vanmiddag
toch champagne gebracht? Waarom kon ze nou de
gang niet meer op. Was het echt altijd zo stil hier?
Die sul! Had het allemaal voor waar aangenomen. Een
hooghartige glimlach trok over haar gezicht terwijl ze
haar lichaam voor de spiegel monsterde. Het was twee
maanden geleden. Een kennis had haar geïnviteerd
voor een party. Ze dacht helemaal niet aan een verhou-
ding. En opeens stond hij weer voor haar neus.
Ze had een beetje moeten lachen om z’n gesubli-
meerde schooljongensgedrag, dat ook wel vertederend
kon werken op het soort vrouwen waartoe zij niet
behoorde. Na haar derde glas, toen ze had vastgesteld
dat hij ronduit chique was met z’n gebabbel over
zijn Dittersdorfcontract, heel nieuw marketingsysteem,
Column
Fileharmonisch
Er waait een frisse wind door het Ministerie van
Verkeer & Waterstaat.
De ambtenaren aldaar zijn onder de bezielende
leiding van de immer bevallige Karla Peijs tot het
inzicht gekomen dat het tijd is voor een menta-
liteitsverandering. Er is namelijk een “top tien
ergernissen in het verkeer” samengesteld en deze
ergernissen zullen verdwijnen als sneeuw voor de
winterbanden wanneer wij verkeersdeelnemers ons
hart maar laten spreken. Welnu, hier hoeft mevrouw
Peijs ons beroepsmusici niet op te wijzen: ons hart
laten spreken is immers deel van onze professionele
beroepsuitoefening! Dat musici door deze campagne
automatisch in voorbeeldige verkeersdeelnemers
getransformeerd gaan worden lijkt echter ijdele hoop,
temeer ook daar er wel enkele aardige parallellen
bestaan tussen de ergernissen in het verkeer en die
in het orkestwezen…
Zo ergeren we ons allemaal aan de file: dat heel
Hilversum te allen tijde één grote file lijkt, is nog
tot daar aan toe, de ergste file is toch de file van
11 uur voor de koffieautomaat. Sommigen grijpen het
moment aan om de collegiale betrekkingen te onder-
houden, anderen haken af en nemen obscure sluip-
routes naar kannen met geprefabriceerd roodmerk.
Een andere ergernis die hoog genoteerd staat is het
rijden onder invloed en hoewel hierdoor jaarlijks
vele slachtoffers te betreuren zijn, kan deze criminele
daad qua maatschappelijke impact en hoeveelheden
slachtoffers niet in de schaduw staan van het treurige
feit dat menig dirigent het dirigeerstokje ongeacht
zijn promillage nog meent te kunnen hanteren.
Een simpele blaastest vóór het concert (ook zondag-
ochtendconcerten!!) kan hier een boel ellende voor-
komen: van permanente gehoorbeschadigingen bij
collega’s tot levenslange trauma’s bij concertbezoe-
kers.
Waar we ons ook massaal scheel aan ergeren is het
geen richting aangeven. Hoewel er maar 2 richtingen
zijn, de op- en afstreek -godzijdank geen zijstreek-
worden deze richtingen in de muziek vrijwel nooit
correct aangegeven, hetgeen méér dan eens leidt tot
de volgende ergernis: drempels. De repetitie loopt
lekker, de vaart zit er goed in en opeens moeten
we vol op de rem: prangende kwesties over richting
aangeven dienen onmiddellijk tot op de bodem uit-
gezocht te worden, waarna de dirigent moet terug-
schakelen om de repetitie weer een beetje op gang
te krijgen. Trouwens: elk handelen dat de repetitie
vertraagt zouden we natuurlijk ook kunnen zien als
onnodig links rijden. Edoch…al te snel is ook niet
goed: hoedt u voor snelheidscontroles! De controle
vindt plaats door het ritmisch stampen met de voet
om het juiste tempo aan te geven en kan de lesse-
naargenoot meestal maar matig bekoren.
Tot besluit van de ergernissen zijn daar dan nog de
“vrachtwagens”: instrumentalisten die van nature
behept zijn met een langere remweg dan anderen,
waardoor zij, wanneer de dirigent aftikt, vanwege hun
traagheid nog een paar maten doorspelen voordat zij
tot stilstand komen.
Ik twijfel er niet aan dat een grondige inventarisatie
onder collega’s nog veel meer schokkende parallellen
aan het licht zal brengen en ik nodig u dan ook met
heel mijn hart uit uw fantasie eens los te laten op,
ik noem maar een zijstraat, de zondagsrijder en de
bumperklever.
TEIJE HYLKEMA
G e w o n n e nWant de volledigheid, of ook maar het streven daarnaar, is de vijand van
het karakteristieke. Wie aan alles recht wil laten wedervaren, zegt niets.
CAREL RIJNSDORP
In 1929 besloot de V.A.R.A. zich in Hilversum te
vestigen. De radio-omroep groeide snel en wilde
de mogelijkheid hebben om uit te breiden. Men
huurde de villa aan de Heuvellaan 33, in de
enorme tuin met vijver zou nieuw gebouwd wor-
den. In de villa was namelijk geen plaats voor
het V.A.R.A.-orkest onder leiding van Hugo de
Groot. Dit ensemble speelde zolang in Gebouw
De Vereniging aan de Oude Enghweg, nu loge
van de Vrijmetselaren.
De architecten waren Snellebrand en Eibink, de bouw
vond plaats in dezelfde tijd als het raadhuis van Dudok.
De nieuwbouw bestond uit Studio 2, vlakbouw erom-
heen, de hoge toren als ornament, met onder de beton-
plaat van de toren een carillon.
Met paardenkracht werd het terrein bouwrijp gemaakt.
Voor de studio werd een spantconstructie ontworpen,
waardoor de dakvorm het geluid optimaal kon weer-
kaatsen. Het gebouw werd gedeeltelijk in de oorspronke-
lijke vijver van de villa geplaatst, met boven de zijgevels
merkwaardige dakkapelletjes. De toren diende als schar-
nierpunt tussen de oude villa en de nieuwe studio.
Op zondag 12 juli 1931 werd de nieuwe studio geopend
met een landelijk zomerfeest; 125.000 deelnemers
stapten uit bij stationnetje Crailo en liepen door
Hilversum met vlaggen en banieren. Bij de kerken werd
stilte in acht genomen.
‘Schoon was de omgeving, waarin we ons feest vierden,
zonnig en zomers het stralende weer en vol geestdrift,
bruisend als de zee, waren onze harten, toen we optrok-
ken langs ons gebouw.’
Onlangs heeft de Hilversumse Historische Kring ‘Albertus
Perk’ Studio 2 opgenomen in een keten van cultuur-
historische monumenten. Links van de ingang van het
Muziekcentrum is een informatiebordje geplaatst. Al
het cultureel erfgoed is verzameld in een boekje met
wandel- en fietstochten langs alle bordjes, getiteld
‘Leesbaar Hilversum’. Het informatie bordje is gespon-
sord door het MCO.
In de loop van de tijd is de functie van Studio 2 veran-
derd. Er is flink vertimmerd en geïsoleerd, speciaal voor
de slagwerkers, die hier hun slagwerkstudio van maakten.
Nu is het de slechtst klinkende studio van het gebouw,
er wordt nog geen groepsrepetitie gehouden. In deze
tijd wordt het Rijksmuseum ontdaan van alle ingegroeide
bouwsels. Zou het niet een geweldig plan zijn om Studio
2 weer ‘schoon’ te maken, terug te brengen in de oor-
spronkelijke staat, waardoor je binnen de mooie spanten
weer ziet en een goed klinkende studio terugkrijgt?
MARJOLIJN OONK
MCO NieuwZ pagina 7� � �
‘Bruisend als de zee waren onze harten toen we optrokken langs ons gebouw’
Geschiedenis van Studio 2
omzet in miljoenenoplage als kerstgeschenk dat nooit
werd opengemaakt, ‘selling the classics low profile’ en
god mocht weten wat allemaal niet, nam ze het besluit
dat haar noodlot deze meneer fataal zou worden. Dit-
tersdorf! Op het horen van die naam gingen toevallig
in haar universum de lichten uit. Dat hij dáár naam
mee wou maken! Had ze ooit moeten spelen, met
het schoolorkestje van die celibataire vioolleraar, toen
die in de leskamer z’n vingers niet uit haar rokje kon
houden. Kotsend van de zenuwen ging ze voor een
volle zaal tegen de vlakte. Leuk gevalletje voor de
psychiater was ze daarna nog geweest. Uitgerekend
Dittersdorf! In een dierlijke opwelling rook ze haar
kans. Dus liet ze hem met haar afspreken, aten regel-
matig samen in de stad, er was een keer sprake van
een onhandige vrijpartij.
Toen kwam zijn uitnodiging om hem te vergezellen
naar een concertreeks. Omdat hij ergens in een zui-
delijke stad moest zijn, had ze zich een zomers oranje
mantelpakje aangeschaft. Eenvoudig van snit, en het
stond haar verrekte goed.
Vanmiddag waren ze gaan eten, op zijn vrije dag.
Hij was duidelijk opgetogen over haar gezelschap en
probeerde een zuidelijke losheid van doen te imiteren,
die haar nu begon tegen te staan. Hij had twee kamers
geboekt in het hotel. Zij zat op de derde verdieping,
hij op de achtste. Hij had dat wel zo kies gevonden.
Hij wilde het voorzichtig opbouwen, en de zaak niet
grondig verknoeien door er maar meteen van uit te
gaan dat je je op je eerste reis samen al kon gedragen
als een paar. Hij had er intussen wel voor gezorgd, dat
zij het uitzicht kreeg op het plein met de fonteinen,
en hij – omdat er niets meer vrij was, zo luidde de
verklaring aan de balie – de kamer nam die uitzag op
een nauwe lichtschacht. Het was er wel stiller.
Na afloop van die lunch, toen hij zich voor een moment
had afgezonderd, waagde ze het erop. In zijn half lege
waterglas strooide ze het witte poeder en roerde het
met het heft van haar vork zorgvuldig weg. Teruggeko-
men dronk hij het glas in één teug leeg. Zij drukte hem
plagerig haar oranje jasje in de hand en trok hem aan
z’n arm mee de straat op, het drukke verkeer in.
Ze maakte zich uit de voeten, hield een taxi aan en
sprong achterin. Tussen haar en de chauffeur was een
glazen ruit. Die werd omlaag gedraaid. Ze hoorde vra-
gen waar de reis naar toe moest gaan. Terug naar het
hotel. Ze wist even niet meer welk hotel. Geeft u me
een naam, riep de chauffeur boven het verkeerslawaai
uit. Met felrode lipstick schreef ze de naam van hun
hotel op de achterkant van een envelop. De tocht
vorderde maar langzaam door de immense drukte. De
hitte was verstikkend. Ze kwamen bij een park. Laat
me er hier maar uit, gilde ze. Ze wierp de chauffeur
een bankbiljet toe dat veel meer waard was dan de
kosten van de rit. Het park inlopend zag ze hem op
een bankje liggen met onder zijn hoofd haar oranje
jasje. Uit zijn opengezakte mond liep een straaltje kwijl
zijn hals in. Hij ademde niet. Ze griste z’n portefeuille
uit zijn binnenzak en haar jasje onder zijn hoofd van-
daan, frommelde beide in haar handtas, en vond het
hoog tijd voor een bezoek aan de kapper.
G.A. BARTMAN 2006
Dat het beroep musicus niet geheel ongevaarlijk is bleek weer eens begin november, toen het RFO zich waagde
aan de Chasse royale et Orage uit de opera Les Troyens van Hector Berlioz. Hier schrijft de componist het gebruik
van een pistool voor. De speciaal hiervoor aangetrokken schutter had de keus uit verschillende types. De Matinee
van 4 november is overigens zonder ongelukken verlopen.
(foto: Edwin van der Heijden)
Simon Rattle is nu vier jaar chef-dirigent bij
de Berliner Philharmoniker. Bij zijn komst naar
Berlijn was een van zijn contractuele eisen een
educatieve afdeling zoals die van zijn orkest
in Birmingham en verder overal in Engeland.
Hiervoor werd Richard McNichol gevraagd, edu-
cation manager van het LSO in Londen, fluitist
en man van het eerste uur in de music educa-
tion. (In Londen heb ik hem in de grote zaal
van het Barbican Center 1500 leerlingen zien
toespreken en dirigeren: overweldigend!) Hij
begon onmiddellijk op Berlijnse scholen pro-
jecten rond concerten van de Philharmoniker te
organiseren. Hierbij ging het niet alleen om het
componeren en improviseren met scholieren
van alle leeftijden, maar er werden ook andere
kunsten bij betrokken.
Een van de eerste dansprojecten was op de Sacre van
Strawinsky. Een choreograaf uit Schotland, Roysdon
Maldoon, beroemd om zijn community art projecten in
Afrika en Joegoslavië, werd ingehuurd om enkele maan-
den lang op verschillende scholen in Berlijnse achter-
standswijken vmbo-leerlingen klaar te stomen voor
een optreden met het beroemde orkest. Tegelijkertijd
ging Richard op basis van de Sacre-ritmes met andere
scholieren eigen composities ontwikkelen. Voorafgaand
aan het grote dansspektakel met bijna 200 dansers
en de voltallige Berliner Philharmoniker (te zien in de
documentaire Rhythm is it) werd deze muziek van de
kinderen op hetzelfde podium ten gehore gebracht.
Sindsdien zijn er elk jaar grote dansproducties, steeds
twee keer uitgevoerd en altijd direct uitverkocht. Dit
betekent extra diensten voor het drukke orkest, maar
men is heel trots op deze nieuwe taak als balletorkest
voor jongeren. Na Petroesjka, Daphnis et Chloé en
Vuurvogel stond dit jaar Carmina Burana van Carl Orff
op het programma. 170 jonge zangers zongen samen
met de 80 man van het Berliner Rundfunkchor (chef
is ‘onze’ Simon Halsey). 200 dansers (onder wie tien
55-plussers) stonden dit jaar op het podium van de
Treptower Arena. Via de speakers was bij binnenkomst
het resultaat van de stem-workshops met Mary King
en David Moss van 55 leerlingen te horen, aangevuld
met improvisaties van solisten uit het orkest. Een fan-
tastisch concert en een helse tour de force voor de
organisatie. De drie vaste medewerkers waren verdeeld
over dans, koor en improvisatie, die nog in de nacht
voor het concert op locatie met de technici in elkaar
werd gezet en bijgeschaafd. Zangers en musici werden
donderdag naar de laatste Durchlaufprobe Tanz (door-
looprepetitie) gebracht om de choreografie een keer
goed vanuit de zaal te kunnen bekijken; de volgende
ochtend zaten de dansers in de grote zaal van de
Philharmonie naar de repetitie onder Rattle te luis-
teren. Was er tijdens het eerste uur zonder kids nog
enige ophef over rondlopende fotografen (“Iets meer
respect svp, wij zijn aan het werk!”), de aanwezigheid
van de zacht in hun stoelen meedansende scholieren
veranderde ook de houding van de profs en toverde
menige glimlach op hun gezicht.
Zouden wij dit soort concerten niet ook in Nederland
moeten geven met een omroeporkest? Wij zijn natuur-
lijk niet het meest beroemde orkest ter wereld, maar
toch de grootste muziekorganisatie in Nederland
en onderdeel van de Publieke Omroep. Educatieve
projecten waarin aan de toekomst gewerkt wordt
horen zeker bij onze ambitie.
www.berliner-philharmoniker.de/de/education/
De dvd ‘Rhythm is it’ is in de muziekbibliotheek aan-
wezig.
MICHAEL KLIER
MCO NieuwZ pagina 8� � �
Sinds maart 2006 werkt Sjoerd Zegwaard bij het
Planbureau. Voor die tijd was hij productieleider
van Amsterdam Sinfonietta, een alomvattende
functie, die bij het MCO zou neerkomen op opb-
er, planbureaumedewerker en orkestassistent
tegelijkertijd! Naast de planning van de RKF
heeft Sjoerd een aparte taak gekregen: instru-
mentenbeheer.
Het MCO bezit een groot aantal instrumenten, Sjoerd
schat het aantal op 300 en ook nog eens 300 slag-
werkinstrumenten. In bruikleen zijn ongeveer 150 instru-
menten (de rest staat dus op naam van een orkest
en niet op naam van een musicus). Het aantal musici
met (een) bruikleeninstrument(en) is 70. Hij probeert
een up-to-date inventaris te maken. In het gebouw kan
men piano’s, harpen en alle soorten slagwerk vinden;
de orkestassistenten zijn gelukkig een bron van kennis.
Heel veel instrumenten zijn echter bij de musici thuis, in
bruikleen; vaak bijinstrumenten zoals basklarinet. Een
aantal is ‘weggeraakt’ of wordt ‘teruggevonden’, het is
een ware speurtocht. Musici zijn met pensioen gegaan,
trompetten blijken per week van bespeler te wisselen,
in de kelders van het gebouw is een niet gebruikte
c-bastuba aangetroffen… Alle musici in het bruikleen-
bestand hebben een brief gekregen met de vraag of de
gegevens kloppen, alle blazers zonder bruikleeninstru-
ment is gevraagd of het klopt dat ze géén bruikleenin-
strumenten hebben.
Nu het MCO na de grote reorganisatie een orkest minder
telt, is er een overschot aan contrabassen. Alle basspe-
lers spelen op een instrument van het huis, er zijn nog
wat reservebassen en vijfsnarige bassen, alles opgeteld
staan er in de kelders 32 contrabassen. Daarvan zul-
len er acht verkocht worden; de minimum verkoopprijs
van de bassen ligt tussen de 4.000,- en 14.000,- euro.
De taxatiewaarde ligt hoger maar die blijft nog even
geheim. Begonnen is met een interne ronde, met twee
kijkdagen en biedingen op inschrijving (er geldt wel een
minimumprijs). Vervolgens zullen conservatoria en het
instrumentenfonds de overgebleven instrumenten aan-
geboden krijgen, en tenslotte de handel. Ook andere
instrumenten gaan in de verkoop, zoals een c-klarinet
met een Duits systeem. Soms is inruilen mogelijk, bij-
voorbeeld twee altfluiten tegen een spiksplinternieuw
instrument. Van de opbrengst zou je nieuwe instrumen-
ten voor de orkesten kunnen aankopen, uitgesmeerd
over de seizoenen…
…ware het niet dat in de studio’s, dirigentenkamers en
solistenkamers 14 vleugels staan, allemaal uit begin
jaren tachtig, allemaal
oud en krakkemikkig,
hard toe aan vervan-
ging. We kunnen hierop
met goed fatsoen geen
topsolisten laten spelen,
hiermee geen opnamen
maken. Een mooie nieu-
we vleugel kost al gauw
€ 120.000. In alle vier de
studio’s hoort een goede
concertvleugel (D-vleugel)
aanwezig te zijn en elk
orkest heeft een eigen B-
vleugel nodig. Het MCO
heeft hier een steeds nijpender probleem; Sjoerd kan
dat niet oplossen, maar wel zo goed mogelijk de scep-
ter zwaaien over het rijke bezit aan instrumenten. Per
seizoen komt er een budget voor verbetering van het
instrumentenbestand; alle aanvragen zullen daarin wor-
den meegenomen en gewogen naar noodzaak, prioriteit
en haalbaarheid.
We filosoferen nog even over het bruikleenreglement,
dat Sjoerd eveneens onder de loep neemt. Met een
bruikleeninstrument mag je officieel niet buiten je
orkest optreden, dat zou extra slijtage opleveren en
problemen geven met de aansprakelijkheid. Hoe kan
het MCO hier reëel mee omgaan? Verbieden maar dan
ook controles? Gedogen? Het reglement veranderen? Wij
denken dat het wel op het laatste zal uitdraaien, het
schnabbelverbod is ook niet meer van deze tijd.
FRITS WAGENVOORDE
MARJOLIJN OONK
Top of the artDe Berliner Philharmoniker en muziekeducatie
Bassen te koopKennismaking met Sjoerd Zegwaard
MCO NieuwZ pagina 9� � �
Een aantal musici mag graag grasduinen in de tijd-
schriften die aanwezig zijn in de Muziekbibliotheek.
Voor sommigen vormen de tijdschriften een aange-
naam tijdverdrijf; anderen nemen systematisch bepaal-
de tijdschriften door. Enkele tijdschriften (Opernwelt,
Das Orchester, The Strad) zijn zo populair dat het raad-
zaam is ze achter de balie te bewaren, daar blijven ze
voor een ieder beschikbaar. Maar voor velen is een
kleine introductie waarschijnlijk geen overbodige luxe.
De muziekbibliotheek is vooral bekend vanwege de
grote collectie bladmuziek. Daarnaast heeft de muziek-
bibliotheek ruim 8000 boeken in de open opstelling
staan (de meeste boeken kunnen ook geleend worden)
en een abonnement op ca. 70 tijdschriften. Boeken en
tijdschriften ondersteunen de informatiefunctie van de
bibliotheek, waarbij de tijdschriften zorgen voor actuele
informatie, veelal als aanvulling op de in naslagwerken
en boeken beschikbare gegevens. Ook via internet valt
veel informatie te vergaren, maar van de meeste tijd-
schriften zal in de komende jaren de papieren vorm nog
blijven bestaan. Steeds meer zijn tijdschriften daarnaast
ook tegen betaling online raadpleegbaar. Wellicht kun-
nen we in de nabije toekomst die online versies via
De muziekbibliotheek presenteert …
Muziektijdschriften, bronnen van informatiehet (omroep)intranet aanbieden, evenals de toegang
tot online naslagwerken die men nu uitsluitend binnen
het MCO kan raadplegen.
Vooralsnog is het alleen mogelijk in de muziekbiblio-
theek zelf de tijdschriften in te kijken, want uitlenen
is er niet bij. Wel zal een overzicht van de tijdschriften
ondergebracht worden op de website van de muziekbi-
bliotheek. Van sommige tijdschriften is alleen de laat-
ste jaargang aanwezig, van andere (met name de meer
wetenschappelijke tijdschriften) worden de oudere jaar-
gangen bewaard zodat de inhoud ook later nog geraad-
pleegd kan worden.
Het aanbod aan muziektijdschriften is heel divers en de
muziekbibliotheek probeert op alle terreinen die er in
Hilversum toe doen wat te bieden te hebben. Sommige
tijdschriften worden vooral door musici gelezen, andere
weer meer door stafleden, bibliotheekmedewerkers of
programmamakers. De meeste tijdschriften staan al
vele jaren op het rek, veel nieuwe muziektijdschriften
komen er niet bij. In Nederland verschijnen niet veel
Hilversum Frankfurt Hilversum
Een van de leuke dingen van naar het buitenland
gaan is dat je vervolgens Hilversum weer eens met
frisse ogen kan beschouwen. Een paar weken terug
namen Hein Glaubitz, Kees Vlaardingerbroek, Henk
Smit en ik deel aan een conferentie van radio-ensem-
bles in Frankfurt. Hoewel er wel wat veel onderwer-
pen de revue passeerden was het een nuttige en
ook aangename bijeenkomst. Zo zijn we o.m. bij-
gepraat over de nieuwe media en de rechtenkwes-
tie, programmeringsinitiatieven en marketingnieuw-
tjes. De problemen waar iedereen mee worstelt,
komen vooral tijdens de lunchpauzes aan bod. En
dan blijkt (zoals altijd): er is overal wel wat aan
de hand. Overschrijdende bouwkosten van nieuwe
zalen, orkesten die alles moeten spelen, taferelen
in Oost-Europa waarbij orkesten (vanuit de financie-
ring gezien) van een overregulering in een klap naar
hyperkapitalisme moeten transformeren. Zelf heb ik
een presentatie gehouden over de bezuinigingsope-
ratie die wij hebben meegemaakt.
Als vanzelf komt dan altijd de vraag op: hoe doen
wij het ten opzichte van de ons omringende landen?
Eerste antwoord dat bij mij opkwam na twee dagen
Frankfurt: zo slecht gaat het bij ons nog niet. En met
ons bedoel ik dan omroepen en orkesten die samen
verantwoordelijk zijn voor een levende muziek-
beleid. Zo bleek – een klein beetje tot mijn verbazing
– een van de directeuren van de BBC-orkesten vaak
naar Amsterdam te komen om ons aan te horen.
Redenen: kwaliteit van de ensembles, kwaliteit van
de programmering en kwaliteit van de zaal.
Na deze lunch hebben we natuurlijk niet gezapig en
voldaan de ogen gesloten. Op enig moment gaan we
werk maken van wat we allemaal hebben gehoord:
Duitsland heeft het voordeel dat een omroepensem-
ble zonder twijfel deel uitmaakt van het cultuurpalet;
Engeland kan door de grote schaal baanbrekende
projecten als de Beethovendownloads realiseren,
Finland is trots op het eigen cultuurbezit en heeft
dus een uitgebreide archieffunctie gekoppeld aan
de websites; Noorwegen heeft een soap waarin
het orkest en zijn musici de hoofdrol spelen en die
hoge kijkcijfers haalt; de orkesten van de Hessische
Rundfunk werken met 4 andere orkesten samen in
een soort ‘Star Alliance’ en in Denemarken worden
de grenzen van het ‘eigen’ publiek overschreden
door enerverende themaweken (met goed gebruik
van het begrip crossmediaal). Daar zult u binnenkort
dus meer over gaan horen.
De komende kerstvakantie gaan we gebruiken om
daar goed over na te denken. Fijne kerstdagen en
alvast een gelukkig Nieuwjaar! Tijdens onze stampot-
lunch op 11 januari 2007 hoop ik u allemaal weer te
kunnen ontmoeten.
ANTON KOK
7 november was het precies 50 jaar geleden dat
Bernard Haitink het Concertgebouworkest voor het
eerst dirigeerde. Heel muzikaal Nederland staat stil
bij dit gouden jubileum; zo zendt de NPS momenteel
elke maandagavond een deel uit de legendarische serie
Eurovisie Kerstconcerten uit, waarin Bernard Haitink het
Concertgebouworkest dirigeerde in werken van Gustav
Mahler. Vannacht keek ik naar een registratie van de
Kerstmatinee 1984, waarin het Concertgebouworkest
en Groot Omroepkoor onder Haitinks leiding Mahlers
2e Symfonie uitvoerden. Als jongetje van 9 heb ik er
toen waarschijnlijk geen weet van gehad, maar geluk-
kig bood de NPS me nu een nachtelijke herkansing.
Prachtig om enkele collega’s van nu bijna een kwart
eeuw geleden hun eerste Mahler 2 te zien zingen.
Afgelopen voorjaar beleefde ik mijn persoonlijke
“Mahler 2-première” in München als “Aushilfer” bij het
Chor des Bayerischen Rundfunks tijdens een curieuze
uitvoering op 1e Paasdag. Het werd een teleurstellende
ervaring gezien het gebrek aan emotionele diepgang
bij de dirigent, de Amerikaanse zakenman en miljonair
Gilbert Kaplan, wiens hobby en levensvervulling het is
om over de hele wereld Mahler 2 te dirigeren. Dat moet-
ie vooral blijven doen, maar ik mag hopen dat het ons
in Hilversum bespaard blijft...
Dat het ook anders kan werd gelukkig half septem-
ber bewezen. Voor het eerst in de geschiedenis werd
het Groot Omroepkoor in Berlijn uitgenodigd door de
Berliner Philharmoniker om zijn medewerking te verle-
nen aan drie uitvoeringen van dezelfde symfonie tijdens
het prestigieuze Musikfest Berlin. Een uniek buitenkans-
je voor het koor om zich buiten de landsgrenzen te
presenteren.
Een deel van het 80-koppige koor moest van Schiphol
via Frankfurt naar Berlijn worden vervoerd, maar
ondanks enige vertraging waren we net op tijd voor de
pianorepetitie onder leiding van Sir Simon Rattle, mis-
schien wel de meest getalenteerde dirigent die momen-
teel op deze aarde rondloopt. Wat een muzikaliteit en
wat een innemende persoonlijkheid! En tegelijk oprech-
te aandacht en bewondering voor ons zangers. Nog te
vaak wordt het aandeel van het koor in een symfonie
slechts gezien als noodzakelijk kwaad, maar dit was
muziek maken vanaf de eerste seconde. Op zijn verzoek
waren de koorgedeelten aan het einde van de symfonie
uit het hoofd geleerd en dit leidde tot een ongeloof-
lijke wisselwerking tussen koor en dirigent, waarbij je
slechts naar het gezicht van Rattle hoefde te kijken om
de betekenis van de prachtige tekst van Klopstock (“Die
Auferstehung”) te begrijpen: “Auferstehn, ja auferstehn
wirst du, mein Staub, nach kurzer Ruh! Unsterblich
Leben wird, der dich rief, dir geben. Wieder aufzublühn,
wirst du gesät! Der Herr der Ernte geht und sammelt
Garben uns ein, die starben!“
En het mooiste moest toen nog beginnen... ’s Avonds
was de eerste repetitie met orkest en wat een over-
rompelende ervaring! Een prachtige balans tussen een
warme orkestklank gekoppeld aan die typisch Duitse
discipline, leidde ertoe dat de koorleden ademloos luis-
terden naar de verrichtingen van de orkestmusici. En
toen het koor zijn eerste tonen fluisterzacht inzette,
gingen de hoofden van het orkest vol bewondering
achterom. Ja, hier was sprake van wederzijds respect
tussen koor en orkest. Wat volgde waren drie unieke
concerten in een telkens uitverkochte Philharmonie,
waarbij ik na het eerste concert voor het eerst sinds
jaren tot tranen geroerd was, in de wetenschap dat ik
deel had mogen uitmaken van zo’n prachtig ensemble
en zo’n rijke muzikale ervaring. En dat ik niet de enige
was moge wel blijken uit de laatste woorden van een
uitermate kritische recensente in Der Tagesspiegel: “Mit
dem Einsatz des Niederländischen Rundfunkchors (...)
kommt ein fantastischer, zutiefst eindrücklicher Abend
zu seinem Ende.”
ERKS JAN DEKKER
Mahler 2 Groot Omroepkoor schittert in Berlijn
LEES VERDER OP PAGINA 10
MCO NieuwZ pagina 10� � �
Het zal misschien niet
iedereen bekend zijn
dat de Concertzender in
het MCO-gebouw huist,
maar vanaf 4 september
zijn het er zelfs twee:
Concertzender Nieuw en
Concertzender Classic.
De oude kabelfrequen-
tie wordt nu bewoond door de Nieuwe Concertzender die
overdag en ‘s avonds wordt ingevuld door NPS, VPRO,
KRO en MAX, terwijl de nacht, de ochtend en een gedeelte
van het weekeind worden verzorgd door het team van
Concertzender Classic. Concertzender Nieuw zal overigens
in het nieuwe jaar waarschijnlijk Radio 6 gaan heten.
Concertzender Classic blijft trouw aan de beproefde
programmering van Nieuwe, Klassieke en Oude Muziek,
Jazz, Wereldmuziek en Pop, die integraal via internet is
te beluisteren.
Concertzender Classic wil een radio van de toekomst zijn
en richt zich meer en meer op de nieuwe ether: internet.
Omdat radio tegenwoordig digitaal is, doet het er niet
meer toe hoe het signaal wordt gedistribueerd en dat
kan dus ook via internet. Over 5 à 10 jaar zullen we het
doodnormaal vinden om onze favoriete radio stations
te beluisteren via internet. Concertzender Classic zendt
momenteel uit in “streams” van verschillende kwaliteit,
maar ook in “surround”, waarvoor het de IBC Award
gewonnen heeft, een internationaal erkende prijs op
het gebied van technologische innovatie en content.
Net zoals bij bellen via internet zal het beluisteren van
internetradio niet meer via de PC gebeuren maar met
speciale internetradio’s of tuners. Niemand wil immers
gekluisterd achter de PC naar die mooie programma’s
luisteren. Dat wil je natuurlijk doen in je gemakkelijke
stoel met de kwaliteit van je geluidsinstallatie.
De Concertzender Classic wil zijn luisteraars helpen deze
overstap naar internetradio te maken. Daarom is er een
handleiding geschreven waarin wordt uitgelegd hoe je
de Concertzender op je geluidsinstallatie af kunt spelen.
Dit geldt overigens niet alleen voor de Concertzender
want met internetradio gaat de wereld voor je open en
kun je duizenden radiostations van over de hele aard-
bol beluisteren. Er zijn inmiddels al vele radioportals.
Een voorbeeld daarvan is: www.shoutcast.com.
Als je het geen bezwaar vindt om je PC (of MAC) aan te
laten staan, kun je die met een kabel verbinden aan je
geluidsinstallatie. Dit kan goedkoop met een kabeltje aan
de geluidskaart van je PC of kwalitatief goed met een USB
externe geluidsadapter (bijv. Xitel Hifi-Link). Je kunt ook een
draadloze verbinding maken met de Apple Airport Express.
Maar echt leuk wordt het pas met een mediaontvanger.
Hiermee kun je (ook draadloos) internetradio afspelen zon-
Concertzender in de nieuwe ether...
muziektijdschriften; het merendeel van de aanwezige
tijdschriften komt uit het buitenland. Er zijn tijdschriften
in het Frans, Duits, Engels en Italiaans. De beste manier
om een beeld te krijgen van de aanwezige tijdschriften
is eens binnen te lopen in de muziekbibliotheek. De
tijdschriften staan alfabetisch opgesteld. Het nieuwste
nummer staat voor het grijpen, oudere nummers liggen
achter de schuine klep. Om de kennismaking wat te
vergemakkelijken volgt hieronder een indeling in cate-
gorieën met steeds een paar titels:
Jazz/Pop: Jazz Journal, Jazz Bulletin, Oor, Popular Music,
The Wire, Muziek en Beeld
Cd’s: Gramophone, Luister, Le monde de la musique
Amateurmuziek: De Dirigent, Huismuziek, Faso-Nieuws,
Samenspel, Vocaal
(Muziek)bibliotheekwerk: Bibliotheekblad, Brio, Fontes
Artis Musicae, Forum Musikbibliothek, Informatie
Professional, Notes
Muziekwetenschappelijke tijdschriften: Acta Musico-
logica, American Music, Early Music, Musical Times,
The Musical Quarterly
Muziekleven: BBC Music Magazine, Giornale della
Musica, La lettre du musicien, Neue Musik Zeitung,
Partituren, Mens en Melodie, Tijdschrift Oude Muziek
Opera: Opera, Opernwelt
Instrumenten: Double Bassist, Choir and Organ, Het Orgel,
The Strad, Tibia
Helemaal achteraan op het tijdschriftenrek bevinden
zich brochures en seizoenprogramma’s van ensembles
en orkesten.
MARTIE SEVERT
VERVOLG VAN PAGINA 9
Walter Huijten
Hoe triviaal een Muziekinstrumentenkoffer ook kan
zijn, toch is er in elke MCO NieuwZ een rubriek aan
dit boeiende onderwerp gewijd. Is de verpakking van
mijn dagelijkse decibellenkanon een afspiegeling van
mijn ziel, een verborgen agenda vol compromitterende
inhoud die alle MCO-collega’s van welk ensemble dan
ook versteld zal doen staan? Welk geheim geeft dit op
het eerste oog zo praktisch ingestelde voorwerp prijs?
Helaas doet een eerste aanblik van de blauw fluwelen
koffer die in mijn geval een altviool herbergt minder
“glamourous” aan dan je zou hopen: een enigszins
goedkoop uitgevoerd Pools fabrikaat met een nogal
Oostblokkerig uitziende rits en bijbehorend twijfelach-
tige duurzaamheid, waarvan je in stilte weet dat een
auto met gemak deze koffer zal pletten ongeacht de
inhoud. Toch mag ik niet klagen, want vind maar eens
een behuizing die groot genoeg is om een gigantische
Möller-alt te huisvesten. De allerduurste kisten waar
zelfs een “Hummer” met gemak overheen rijdt zonder
noemenswaardige schade te berokkenen zijn niet groot
genoeg voor de alt in kwestie. “East meets West”, en
zo blijken een betaalbare oplos-
sing voor het dagelijks vervoers-
probleem en een klasse-alt zeer
goed hand in hand te gaan.
Misschien geeft de ongecensu-
reerde inhoud van de koffer meer
wetenswaardigheden prijs, maar
ook daar blijkt de opsomming
van de nering weinig verheffend te
zijn: stofdoekjes, zure zeem, hars,
reservesnaren, gummen en einde-
loos veel potloden in alle variaties
en kleuren… Misschien geven de
uitpuilende studeerpartij, een ver-
geten boterham met groene vacht
of een zakje Fisherman’s Friend
meer info…
Jammer toch eigenlijk dat de vioolkoffer het podium
nooit haalt: voor zijn verpakkende diensten wordt zelden
geklapt; het enige open doekje vormt de jaarlijks terug-
kerende zuigsessie van Nilfisk de Noorman die gena-
deloos afrekent met verzamelde stofnesten en ander
zwerfvuil: een seizoen spelen geeft veel rommel…
Op de foto van mijn overleden vader na is er eigenlijk
weinig interessants te bespeuren en ik moet helaas tot
de conclusie komen dat MCO-kisten akelig veel over-
eenkomst vertonen in hun praktische bestaan. Gelukkig
ziet de foto van Paps uit over een blijgeestig geheel
en kijkt hij mij trouw vanuit een blauwe gloed iedere
ochtend eventjes goedkeurend aan alsof hij wil zeggen:
zet hem op joh, doe je best en speel mooi, als ik nog
leefde zou ik graag nog eens naar je luisteren.
ROBERT MEULENDIJK
De vioolkist van Robert Meulendijk
der dat je PC aanstaat. Het apparaat maakt draadloos (WiFi)
of via een netwerkkabel contact met je ADSL- of kabel-
modem en speelt dan zelfstandig radiostations af op je
geluidsinstallatie, waarmee het met een kabeltje is verbon-
den. Een afstandsbediening zit er meestal ook bij zodat je
je luie stoel niet hoeft uit te komen.
Mediaontvangers zijn niet alleen internetradio’s maar
kunnen ook digitale muziek die je hebt opgeslagen op
je PC of USB externe schijf afspelen (“streamen”) naar
je geluidsinstallatie. De Concertzender heeft er al een
aantal getest. Zo is bekend dat de Philips Streamium
SLA5520 (± €100) en de Slimdevices Squeezebox
(± €300) heel goed werken. Er komen steeds meer van
dit soort apparaten op de markt, en de Concertzender
probeert zijn luisteraars zo goed mogelijk te informeren
over de ontwikkelingen.
Wil je meer weten of kennismaken met het Concert-
zender-team? Kom dan gewoon eens langs op een
woensdagmiddag. Walter Huijten houdt dan zijn (tele-
fonisch) spreekuur en zal je graag uitleggen en demon-
streren hoe internetradio werkt. Walter is sinds drie
maanden bij de Concertzender actief omdat hij zich
zorgen maakte over het feit dat oudere en technisch
minder onderlegde luisteraars de overstap naar internet-
radio zouden missen. Hij is werkzaam in de ICT en maar
al te bekend met de problemen die gebruikers onder-
vinden met nieuwe technologie.
Meer informatie op:www.concertzender.nl/ontvangst.php
www.concertzender.nl/index2.php?id=178
email: [email protected]
MCO NieuwZ � � � pagina 11
Nieuwe cd’s van MCO-ensembles
Op 25 april 2004 verzorgde het Radio Kamerorkest o.l.v.
Gérard Korsten in Muziekcentrum Vredenburg een familie-
concert, waar Edwin Rutten zijn verhaal Mozart… je zal
maar een wonderkind zijn vertelde. De opname is uit-
gebracht onder nummer STEP 2006 12.
Onlangs verscheen een 4dvd-box met opnamen van
de Eurovisie Kerstmatinees waarin Bernard Haitink het
Concertgebouworkest dirigeerde in werken van Mahler,
waaronder de symfonieën 1-5, 7 en 9. Hieraan werd
meegewerkt door solisten en het Groot Omroepkoor.
(Philips 00289 4428713)
Metropole Orkest
Het Metropole Orkest werkte mee aan een groot aantal
cd’s (tussen haakjes het label)
• Elvis Costello live with the Metropole Orkest – My flame
burns blue (Deutsche Grammophon)
• Marc van Vugt & Ineke van Doorn and the Metropole
Orkest – Dawn (Timeless)
• Wende (Snijders) – La fille noyée (Brigadoon)
• Trijntje Oosterhuis and the Metropole Orchestra – The
look of love: Burt Bacharach Songbook (EMI/Blue Note)
• Wat zien ik? (musicalcomedy) (JAZ)
• Karin Bloemen & Metropole Orkest – Bloemen zingt/
sings Streisand (Princess Entertainment/Brigadoon)
• Pop-duo Bauer & the Metropole Orchestra – The Bauer
Melody of 2006 (Excelsior)
• MO en The Little Orchestra o.l.v. Jan Stulen – Gurdjieff/
de Hartmann – Oriental Suite: the complete orchestral
music 1923-1924, productie: Gert-Jan Blom (Basta 3091
652)
Gabriel’s Message – feestelijke muziek uit de Engelse Middeleeuwen
Het ensemble Mediva uit Londen, met Anne Marieke
Evers (alt GOK), heeft een cd opgenomen met muziek
uit 13e tot 15e-eeuwse Engelse manuscripten. In de Mid-
deleeuwse Engelse kerst- en adventsmuziek op deze cd
speelt de ontmoeting van de engel Gabriel met Maria
een centrale rol. Vanuit diverse perspectieven wordt deze
bijzondere gebeurtenis bezongen. Schalmeien en fluiten
klinken, trommen slaan, citers en vedels maken het
instrumentale palet compleet. Gabriel’s Message is een
CD-opnamen / optredens individuele musicibloemlezing van kerst in vroeger tijden, van de ruwe
stormen tot krakende vuurtjes en klokgelui; het legt de
geluiden vast van de winter met zowel zijn ontberingen
als zijn feestelijkheden.
Clare Norburn, Yvonne Eddy, Anne Marieke Evers: zang,
Ann Allen, Sarah Humphrys: blokfluiten en schalmei,
Rebecca Austen-Brown: vedel, blokfluit en fluit, Arngeir
Hauksson: citer en percussie, Lester Bennett: klokken
en percussie.
De cd is voor 15 Euro te koop bij Anne Marieke Evers:
tel. 020-6715056 / e-mail: [email protected]
Meer informatie over Mediva op www.mediva.co.uk/
music.html
Eddy Koopman – Esplanada
Te verschijnen: cd Esplanada, met acht nieuwe stuk-
ken, speciaal gecomponeerd door Eddy Koopman (slag-
werk/percussie Metropole Orkest) voor zijn collega Sarah
Koch (1e viool). Overige medewerkenden: Leo Jansen,
saxofoon/klarinet, Edwin Schimscheimer, piano, Arno van
Nieuwenhuize, drums, Charlie Angenois en Erik Winkel-
mann, bas, Afra, Arabische percussie, Herman Rieken,
vibes/marimba en Eddy Koopman, piano/accordion/
percussie/vibes/marimba.
Meer info over de releasedatum en samples van de cd:
www.eddykoopman.com.
Agenda
27 december: Amsterdam, Concertgebouw, 20.15 uur:
musici van RFO en RKF o.l.v. Jaap van Zweden, m.m.v.
Christianne Stotijn, mezzosopraan, Lucas en Arthur
Jussen, piano en de Fancy Fiddlers o.l.v. Coosje Wijzen-
beek brengen het vierde benefietconcert van Stichting
Papageno, de stichting die het opneemt voor kinderen
met autisme.
Werken van Mozart, Respighi, Brahms, Hendrik Andriessen
en Tonny Eyk.
Meer informatie: www.stichtingpapageno.nl
Orion Ensemble
Pauline Terlouw, viool (Metropole Orkest), Carla Schrijner,
cello (Rotterdams Philharmonisch Orkest) en Leonard
Leutscher, piano
12 januari: Reeuwijk, De Brug, 20.15 uur: Blue Notes
13 januari: Nunspeet, 20.15 uur Een Spaanse dag en
Argentijnse nachten
16 januari: Heemstede, ’t Oude Slot, 20.15 uur: Alma
26 januari: Marken Binnen, Nwe. Hervormde Kerk, 20.15
uur: Alma
10 februari: Bathmen, Dorpskerk, 15.00 uur: n.t.b.
23 februari: Groningen, Oosterpoort, 20.15 uur:
Een Spaanse dag en Argentijnse nachten
Meer informatie: www.orionensemble.net
Erasmus Trio (o.a. Vera Laporeva, viool)
19 en 20 januari: Dordrecht, Het Hof, 19.30 uur
25 februari: Ens, Schokland Museum, 16.30 uur
Raadhuisconcert (Hilversum)
23 januari: kamermuziek voor koperensemble door
Brandt Attema, bastrombone, Martin Schip-
pers, tenortrombone, Hessel Buma en Hans
van Loenen, trompet en Paul van Zelm,
hoorn m.m.v. Wilmar de Visser, contrabas
en Harmen de Boer, klarinet
MCO NieuwZ � � � pagina 11
CD Arno Bornkamp met RSO gepresenteerd
Op 19 oktober werd in de hal van het MCO de cd “Bos-
ton-Paris – The Elisa Hall collection” gepresenteerd.
Saxofonist Arno Bornkamp wordt hierop begeleid door
het Radio Symfonie Orkest onder leiding van Jean-
Bernard Pommier. Er staan werken op van Debussy,
d’Indy, Caplet, Schmitt, Loeffler en Longy, geschreven in
opdracht van de welgestelde - in Parijs geboren – Ame-
rikaanse Elisa Hall.
Het is de laatste opname van het Radio Symfonie Orkest,
gemaakt begin maart 2005. Foto’s van de opnamesessies
zijn te zien op www.ottavo.nl. Henk Smit, toen manager
van het RSO, nu coördinator muziek bij Radio 4, kreeg
het “eerste exemplaar” uitgereikt.
Ottavo OTR C30589
Portret van Elisa Hall door Geertrui Charpentier
MCO NieuwZ � � � pagina 12
Over het onderwerp schaken en muziek is nog veel te
vertellen. Naar aanleiding van een paar leuke reacties
op mijn stukje in de vorige MCO NieuwZ wil ik er graag
nog even op doorgaan. Zo vond ik na een tip op het
internet een foto van de schaakmatch tussen Oistrach
en Prokofiev waaruit ik de schaakpuzzel destilleerde die
in het vorige nummer stond afgedrukt.
Hoe sterk waren nu de schakende musici? Zouden we
een denkbeeldig schaakteam kunnen samenstellen
bestaande uit schakende musici van alle tijden, gerang-
schikt naar speelsterkte, zoals dat in echte schaakteams
ook gaat? Ook over deze vraag hebben kenners zich
gebogen, en het team zou er als volgt uitzien:
Bord 1 - Philidor
2 - Moriz Rosenthal (laatste leerling van Liszt)
3 - Prokofiev
4 - Oistrach
5 - Mischa Elman
6 - Sir Walter Parratt, organist van St. George’s
Chapel, Windsor
7 - Yehudi Menuhin
8 - Fritz Kreisler
Tot besluit voor de echte diehards een partij van Yehudi
Menuhin, gespeeld tijdens een treinreis tegen Aird
Thomson, die Schots kampioen was in 1951.
FRITS WAGENVOORDE
Y. Menuhin – A.A. Thomson, 1944
1. e4 e5 11. b4 Lb6 21. Tfe1 Ld3: 31. Td1 h4
2. Pf3 Pc6 12. h3 Tg8 22. Pf5: Lf5: 32. Kc4 Tf4
3. Pc3 Pf6 13. c3 Lh3: 23. Lf5: Pe7 33. Tf4: ef4:
4. Lc4 Lb4 14. Ph4 f5 24. g4 Pf5: 34. Kd5 Lg3
5. Pd5 Pe4: 15. Dh5 Dg5 25. gf5: Kd7 35. c4 h3
6. a3 Lc5 16. Pc7:+ Lc7: 26. Kg2 Tf8 36. c5 dc5:
7. 0-0 d6 17. Df7: Kd8 27. Kf3 Tf5:+ 37. Kc5:+ Ke7
8. d3 Pf6 18. Dg8:+ Dg8: 28. Ke3 Lb6+ 38. a4 Lf2+
9. Lg5 h6 19. Lg8: Lg4 29. Kd3 Lf2: 39. Kb5 h2
10. Lf6: gf6: 20. Le6 Le2 30. Te4 h5 40. a5 Lg1
En wit geeft op
Schaken en muziek (vervolg)
Horizontaal1. De harmonie van deze componist? (16)
8. Een brief voor de dokter? (14)
11. Zodra ik gasten ruik pak ik er klontjes mee (10)
13. Tot plakken overhalen (5)
15. (On)sportieve samenwerking bij het maaien en dor-
sen (7)
16. In dit opzicht een vreemde scepter (7)
18. De geur van ondankbaarheid (5)
19. In de middeleeuwen dichtte men lang op deze
schaal (10)
21. Is de zoon van de keizer onwetend op dat gebied? (14)
25. Vervoermiddel voor tijdens de paddentrek? (16)
Verticaal1. Reparatiesoftware? (16)
2. Eentonig ritme van steeds een harde klap (5)
3. Zo’n parasiet heeft iets werkschuws (4)
4. Opening op een duidelijk tijdstip (8)
5. Flinke streep (4)
6. Ernstig ongeluk op de skateboardschans (4)
7. “Dit is waardeloos.”? (16)
9. Geen meisje blaast daar op? (7)
10. Een ramp zonder een vreemde hole-in-one (6)
12. Gelijk eindigen in de loods (6)
14. Onnodig getier (7)
17. Doe ’t bij die vogel in een fractie van een seconde (8)
20. ’t Moet anders worden gezongen (5)
22. Volhardende koek (4)
23. Zo heet iedere Duitse (4)
24. Die verlegenheid (4)
CryptogramVoor de liefhebbers deze keer weer een cryptogram van Eric van Balkum. Inzendingen voor
31 januari 2007 bij de redactie. Onder de goede inzenders wordt een boekenbon van €20,– verloot.