diabet & periodontal hastalık · diabetik ve sağlıklı bireyler arasında mikrobiyal...
TRANSCRIPT
Diabet & Periodontal Hastalık
Prof.Dr.Tamer ATAOĞLU Selçuk Üniversitesi
Periodontal hastalık nedir?
Diabet ve Periodontitis arası ilişki var mıdır?
Periodontitisin diabet üzerine etkisi nedir?
Periodontitis ve diabet arasındaki ilişkide patojenik mekanizmalar nedir?
Ağız mikroflorası ve diabet arasında bir ilişki var mıdır?
Periodontal tedavinin glisemik kontrol üzerine etkisi var mıdır?
Periodontal hastalık nedir?
Sağlıklı dişeti
Sağlıklı dişeti, mercan pembesi renkte, sert, altta kemik dokusuna sıkıca tutunan ve dişleri sıkıca saran keratinize dokudur
Dişetinin enflamasyonudur. Klinik belirtileri; Kızarıklık Ödem Uyarı sonrası kanama İyi bir oral hijyen geliştirilirse bulgular kaybolur
Gingivitis
Enflamasyon derin dokulara yayılmıştır
Cep oluşumu, doku yıkımı, alveoler kemik kaybı
Yıkım dönüşümsüzdür, erken dönemde sinsi ilerler
İleri dönemde dişlerde mobilite gelişir
Periodontitis
Dişetindeki enflamasyonun dişin tutucu dokularına yayılması sonucu gelişir
Sağlıklı dişeti Gingivitis Periodontitis
Periodontitis
MSS
Cep
Cep tabanı
Dişeti
Ataşman kaybı
Dişeti cep derinliği
Dişeti kenarı
Mine
Kö
k yü
zeyi
Periodontal sondlama
Periodontal hastalık risk faktörleri
Yaş
Sigara kullanımı
Genetik
Stres
Nötrofil disfonksiyonu
Diabet
Diabet ve Periodontitis arası ilişki
HbA1c düzeyleri >%9 olan erişkinlerde yaş, ırk, eğitim, cinsiyet ve sigara kullanımı da
değerlendirildiğinde, şiddetli periodontitis prevalansı anlamlı şekilde daha yüksektir.
Tsai et al. (2002) Community Dent Oral Epidemiol 30:182–192.
Diabet ve Periodontitis arası ilişki
Cianciola et al. (1982) J Am Dent Assoc. 104:653–60. Lalla et al. (2006) Diabetes Care.; 29:295–299. Watanabe (1990) J Periodontal Res.; 25:31–48.
T1DM’lu çocuklarda gingival enflamasyon ve periodontitis prevalansı yaklaşık %10’dur.
Tüm çocuklarda ve adelosanlarda %2’den az olan prevalansla karşılaştırıldığında T1DM’un periodontitise yatkınlığı artırdığı görülür.
Diabet ve Periodontitis arası ilişki
Diabet & Periodontitis Diabet ve Periodontitis arası ilişki
Loe H (1993) Periodontal disease. The sixth complication of diabetes mellitus. Diabetes Care 16:329–334
American Diabetes Association Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus (2003) Diabetes Care 26:S5–S20
Diabet ve Periodontitis arası ilişki
Periodontitis 90’lı yılların başında “diabetin altıncı komplikasyonu” olarak tanımlandı.
ADA 2003 yılında periodontal hastalığın diabetli bireylerde sıklıkla gözlendiğini bildirdi.
Periodontitisin diabet üzerine etkisi
Takip çalışması; minimum 2 yıl Pima yerlisi T2DM hastaları,
“Şiddetli periodontitis varlığı kötü glisemik kontrol (HbA1c>%9.0) ile ilişkilidir.”
Taylor et al (1996) J Periodontol 67:1085–1093
Periodontitisin diabet üzerine etkisi
Retinopati, diabetik nöropati, proteinüri ve kardiyovasküler komplikasyonlar gibi ağız-dışı diabet
komplikasyonlarının prevalansı ve şiddeti periodontitis şiddeti ile ilişkilidir.
Karjalainen et al (1994) J Periodontol 65:1067–1072. Moore et al (1998) J Public Health Dent 58:135–142. Moore et al (1999) J Periodontol 70:409–417. Thorstensson et al (1996) J Clin Periodontol 23:194–202.
(Pima yerlisi T2DM hastaları)
Periodontitisin diabet üzerine etkisi
Yaş, cinsiyet, diabet süresi, BMI ve sigara kullanımı açısından T2DM’lu Pima yerlisi gruplar dengelendiğinde,
Makroalbuminüri periodontal açıdan sağlıklı bireylere
göre orta düzeyde periodontitisli bireylerde 2.0, şiddetli periodontitisli bireylerde 2.1, dişsiz bireylerde ise 2.6 kat
daha fazla gözlenmiş.
Son dönem böbrek yetmezliği ise sırasıyla 2.3, 3.5 ve 4.9 kat daha sık görülmüş.
Shultis et al (2007) Diabetes Care 30:306–311.
Periodontitisin diabet üzerine etkisi
T2DM lu bireylerde ağız hastalığının kardiyovasküler hastalık üzerindeki etkisi nedir?
Katılımcı sayısı 10,958
Ağız sağlığı için iki soru; 1)ağızdaki diş sayısı, 2)son bir yıl içinde dişetinde kanamanın olduğu yaklaşık gün sayısı ? İki grup yaş, cinsiyet ve gördükleri tedavi açısından dengelendiğinde; ağzında diş olmayan bireyler ağzında diş sayısı ≥22 olan gruptan iki kat daha fazla ölüm riski taşımaktadır.
“Kötü ağız sağlığı kaynaklı enflamasyon kardiyovasküler
hastalık gelişiminden sorumlu olabilir”
The ADVANCE Collaborative Group (2001) Diabetologia, 44:1118–1120. Li Q, Chalmers et al (2010) Diabetologia 53:2320–2327.
Periodontitisin diabet üzerine etkisi
Periodontitisin HbA1c değişimi üzerine olan etkisi ? Beş yıllık takip çalışması Katılımcı sayısı diabeti olmayan 2 973 kişi Beş yılın sonunda, başlangıçta ileri derecede periodontitisi olan bireyler periodontal sağlıklı bireylere göre zaman içinde 5 kat daha fazla HbA1c artışı gösterdiler (değişim %0.106 ± 0.03 vs %0.023 ± 0.02) Periodontitisin diabeti olmayan bireylerde HbA1c artışına neden olduğunu gösteren ilk çalışmadır.
Demmer et al (2010) Diabetes Care 33:1037–1043.
Periodontitisin diabet üzerine etkisi
Periodontitis ve diabet arasındaki ilişkide patojenik mekanizmalar nedir?
Mine
Dentin
Pulpa
Açık kök yüzeyi
Çekilmiş dişeti
Patojenik mekanizmalar
Patojenik mekanizmalar
Dişeti cebi içinde plak bakterileri dişeti epitel ile karşı karşıyadır.
Patojenik mekanizmalar
Patojenik mekanizmalar
Patojenik mekanizmalar
Periodontitiste enflamatuar cevap Konak kaynaklı enflamasyonun ve doku yıkım mediatörlerinin düzensiz, aşırı salımı ile karakterizedir. IL-1β, IL-6, PGE2, TNF-α, RANKL, MMP-8, MMP-9, MMP-13, T hücresi regulatör sitokinler (IL-12, IL-18) Periodontitiste enflamatuar cevap bireyler arasında farklılıklar gösterir. Hatta bireyde bile farklı zamanlarda farklıdır.
Preshaw & Taylor (2011) J Clin Periodontol 38(suppl11):60–84. Kinane et al (2011) J Clin Periodontol 38(suppl 11):44–48.
Obesite Adipokinler leptin
enflamasyon
AGE/RAGE etkileşimi
IL-1β, TNF-α, IL-6 enflamasyon
ROS oksidan stress endotel hücre
vasküler komplikasyon
Kemik metabolizması
Kemik tamiri ve yapımında bozukluk Ekstrasellüler matriks sentezi
Patojenik mekanizmalar
Lalla et al (2001) Ann Periodontol 6:113–118. Vlassara H (2001) Diabetes Metab Res 17:436–443. Wong et al (2003) Circulation 108:1858–1864.
TNF-α, IL-6
Dandona et al (2004) Trends Immunol 25:4–7. Preshaw et al (2007) Periodontol 2000 45:138–157.
Artmış sitokin üretimi
IL-6 TNF-α CRP
Diabette serum IL-6 ve TNF-α düzeyleri yüksektir
Serum IL-6 ve CRP gelecekte T2DM gelişiminin habercisidir
Artmış CRP düzeyi insülin direnci ile ilişkilidir
TNF-α ve IL-6; akut faz proteinlerinin (CRP) üretimini indükler, hücre içi insülin sinyallerini bozar ve insülin direncine yol açar
IL-6 ve CRP serum düzeyleri periodontitisli hastalarda da yüksektir ve IL-6 düzeyleri hastalık şiddeti ile ilişkilidir
Dandona et al (2004) Trends Immunol 25:4–7. Schmidt et al (1999) Lancet 353:1649–1652. Nesto (2004) Diabetic Med 21:810–817. Hotamisligil (2000) Int J Obes Relat Metab Disord 24(Suppl 4):23–27. Rotter et al (2003) J Biol Chem 278:45777–45784. Loos (2005) J Periodontol 76:2106–2115. Paraskevas et al (2008) J Clin Periodontol 35:277–290.
Patojenik mekanizmalar
Apoptosis
Matriks üreten hücrelerde
Nötrofillerde
Doku tamirinde
Doku yıkımında
PMNL Kemotaksis
Fagositoz
Mikrobisidal aktivite
Graves et al (2006) J Dent Res 85:15–21. Liu et al (2004) Endocrinology 145:2997–3003.
Alba-Loureiro et al (2007) Braz J Med Biol Res 40:1037–1044. Alba-Loureiro et al (2006) J Endocrinol 188:295–303. Manouchehr-Pour et al (1981) J Dent Res 60:729–730
Patojenik mekanizmalar
OBESİTE Adipoz doku
DİABET Hiperglisemi
Adipokinler
AGE/RAGE etkileşimi
Artmış Sitokin üretimi
Bozuk PMN fonksiyonu
Bozuk apoptosis
Düzensiz enflamatuar
cevap
Proenflamatuar sitokinler, MMPler
SİGARA
PERİODONTİTİS
SUBGİNGİVAL BİYOFİLM
“iki-yönlü ilişki”
Diabet Periodontitis
Patojenik mekanizmalar
Preshaw et al (2012) Diabetologia, 55:21–31.
Ağız mikroflorası ve diabet arasında bir ilişki var mıdır?
Diabetik periodontitisli bireylerde sağlıklı periodontitisli bireylere göre P. gingivalis daha yüksek oranlarda bulunurken diğer patojenler
açısından fark bulunamadı
Ağız mikrobiyal florası
Thorstensson et al (1995) J Clin Periodontol 22:449– 458
Diabetik ve sağlıklı bireyler arasında mikrobiyal kompozisyon açısından küçük farklılıklar olabilir, ancak bu durumun klinik önemi açık değildir
Bu farklılık diabetin lokal olarak periodontal cep içinde şartları kimi patojen bakteriler lehine çevirmesi ile gelişiyor olabilir.
Preshaw et al (2012) Diabetologia 55:21–31.
Ağız mikrobiyal florası
Periodontal tedavinin glisemik kontrol üzerine etkisi var mıdır?
Gingivitis
Periodontitis
Janket et al (2005) J Dent Res 84:1154–1159. Darre et al (2008) Diabetes Metab 34:497–506. Teeuw et al (2010) Diabetes Care 33:421–427.
Meta Analizler Yıl Araştırma Hasta sayısı HbA1c
2005 10 456 %0.66 2008 9 485 %0.46 2010 5 371 %0.40
Periodontal tedavi & glisemik kontrol
Periodontal tedavi & glisemik kontrol
Simpson et al (2010) Treatment of periodontal disease for glycaemic control in people with diabetes. Cochrane Database Syst Rev, Issue 5.
Periodontal tedavi
Gram-negatif periodontal enfeksiyon
Artmış insülin direnci
Kötü glisemik kontrol
Periodontal tedavi
Düzelmiş insülin
etkinliği
Düzelmiş glisemik kontrol
Azalan enflamasyon
Periodontal tedavi & glisemik kontrol
Sonuç ve Öneriler
Kötü kontrol altındaki diabetik bireyler (T1DM & T2DM) periodontitis riski
altındadırlar ve bu konuda uyarılmalıdırlar.
Periodontitiste gözlenen doku kaybı açısından erken tanı ve koruyucu tedavi çok önemlidir. Periodontal açıdan takip
edilmeleri için diş hekimine yönlendirilmelidirler
Diabetik bireylerin periodontal tedavisi glisemik durumlarında düzelmeye
(yaklaşık %0.40 HbA1c azalma) neden olmaktadır ve diabetin kontrol altına
alınmasında klinik açıdan önemli olabilir.
Diabetin kontrol altına alınmasında ağız sağlığı göz ardı edilmemeli ve mutlaka ağız
hijyeni düzeltilmelidir.
Diabeti ve periodontitisi olan bireylerin tedavisinde tıp ve diş hekimliği
kliniklerinin ortak çalışması gerekmektedir. Diabet teşhisi sonrası diş hekimi ile temasa
geçilmeli, hasta ağız ve diş sağlığı açısından da takip edilmelidir.
İlginiz için
Teşekkürler