1

Dia 1

Module 3: begrijpen van de effecten van een trauma

2

Dia 2

•Herken de impact die het trauma op jouw kind heeft.

Essentieel element 1

3

Dia 3

We leren door ervaring

4

Dia 4

We leren door ervaring

5

Dia 5

We leren door ervaring

6

Dia 6

Intern alarmsysteem

7

Dia 7

Intern alarmsysteem

8

Dia 8

• De ontwikkeling van de hersenen gaat van beneden naar boven:uitputting van mededogen;

• van primitief (primair voor overleving);

• naar meer complex (rationeel denken, plannen en abstract denken).

Ervaring ontwikkelt de hersenen

9

Dia 9

• De hersenen ontwikkelen zich door het maken van verbindingen.

• Interacties met verzorgers zijn van cruciaal belang in de ontwikkeling van de hersenen.

• Hoe vaker een ervaring wordt herhaald, des te sterker worden de verbindingen.

Ervaring ontwikkelt de hersenen

10

Dia 10

• het kind is constant alert op gevaar;

• het kind reageert snel op bedreigingen (door te vechten, vluchten of verstijven).

De stresshormonen die tijdens een trauma worden geproduceerd, kunnen de ontwikkeling van de hogere hersenfuncties verstoren. 

Door een trauma ontspoort de ontwikkeling

Blootstelling aan een trauma zorgt ervoor dat de hersenen zich zodanig ontwikkelen dat het kind kan overleven in een gevaarlijke wereld:

11

Dia 11

Jonge kinderen (0-5 jaar)

Belangrijke ontwikkelingstaken Impact van het trauma

Ontwikkeling van visuele en auditieve waarneming

Gevoeligheid voor lawaai

Herkenning van en reageren op emotionele aanwijzingen

Vermijden van contact

Hechting aan primaire verzorger Verhoogde schrikreactie

Verwarring over wat gevaarlijk is en naar wie je toe kunt gaan voor bescherming

Angst om gescheiden te worden van bekende personen of plaatsen

12

Dia 12

Schoolgaande kinderen (6-12 jaar)

Belangrijke ontwikkelingstaken Impact van het trauma

In de hand houden van angsten en agressie

Emotionele wisselingen

Vasthouden van de aandacht voor het leren en oplossen van problemen

Leerproblemen

Controleren van impulsen en in de hand houden van fysieke reacties op gevaar

Verhoogde schrikreactie

Specifieke angsten

Aandacht opeisen

Terugval in jonger gedrag

13

Dia 13

Adolescenten (13-21 jaar)

Belangrijke ontwikkelingstaken Impact van het trauma

Abstract denken Problemen bij het verbeelden of plannen van de toekomst

Anticiperen op en nadenken over consequenties van gedrag

Over- of onderschatten van gevaar

Accuraat beoordelen van gevaar en veiligheid

Ongepaste agressie

Veranderen en controleren van gedrag, om te voldoen aan doelen op de lange termijn

Roekeloos of destructief gedrag

14

Dia 14

• Getraumatiseerde kinderen en adolescenten kunnen nieuwe manieren van denken, relateren en reageren aanleren, al is daar veel herhaling voor nodig.

• Rationeel denken en zelfbewustzijn kunnen kinderen helpen primitieve reacties van de hersenen onder de duim te houden.

• Afleren en opnieuw opbouwen kost tijd en veel herhaling.

Ontwikkeling weer op het goede spoor krijgen

15

Dia 15

• Een veilige basis bieden met liefde en bescherming.

• Emotioneel en fysiek beschikbaar zijn.

• De behoeften van het kind herkennen en daarop reageren.

• Leiding geven en een voorbeeld zijn.

•Mogelijkheden bieden om de wereld veilig te ontdekken.

Wat opvoeders met kennis van het trauma kunnen doen

16

Dia 16

Pauze

17

Dia 17

• over zichzelf;

• over de volwassenen die voor hen zorgen;

• over de wereld in het algemeen.

Onzichtbare koffer

Trauma vormt de overtuigingen en verwachtingen van kinderen:

18

Dia 18

Onzichtbare koffer

19

Dia 19

•Blootstelling aan huiselijk geweld.•Fysieke mishandeling (gebroken botten en blauwe plekken).•Scheiding van haar moeder.•Medisch trauma (inclusief ziekenhuisopname).

Marja’s geschiedenis

20

Dia 20

•Marja huilt en schreeuwt, en wijst troosten af.

• Ze schrikt snel en raakt overstuur van harde geluiden.

• Ze schreeuwt wanneer ze naar de dokter moet, zelfs voordat de dokter of zuster haar heeft aangeraakt.

• Ze vindt troost bij haar fles, wanneer ze die zelf kan vasthouden.

• Ze wordt rustig van bepaalde muziek.

Marja’s gedrag

21

Dia 21

Wat zit er in Marja’s koffer?

22

Dia 22

Wat zit er in de koffer van mijn kind?

(groepsactiviteit)•Neem een plastic boterhamzakje van de tafel.

•Neem aparte stukken papier en schrijf daarop wat je denkt dat er in de onzichtbare koffer van je kind zit. Denk daarbij aan:

• overtuigingen en verwachtingen over het kind zelf;

• overtuigingen en verwachtingen over jou en andere verzorgers;

• overtuigingen en verwachtingen over de wereld.

23

Dia 23

De koffer ‘opnieuw inpakken’ (groepsactiviteit)

•Hoe kunnen we de koffer ‘opnieuw inpakken’ met positieve ervaringen en overtuigingen?•Kunnen we veerkracht vergroten door het kind zich veilig, capabel en geliefd te laten voelen?

24

Dia 24

Waar opvoeden met kennis van het trauma toe

kan leiden•Wanneer wij kinderen beschermen tegen het kwaad, leren zij dat de wereld veilig is.•Wanneer wij kinderen steunen en verzorgen en op ze reageren, leren zij dat ze capabel zijn.•Wanneer wij kinderen affectie en liefde geven, leren zij dat ze geliefd zijn.

25

Dia 25

Afronding