การขับเคลื่อนระบบสุขภาพอำเภอ(รสอ.)/dhsฉบับประเทศไทย...

การขบเคลอนระบบสขภาพระดบอ�าเภอ (รสอ.)

District Health System (DHS)

ฉบบประเทศไทย




จดพมพและเผยแพร

พมพครงท 1

จ�ำนวนพมพ

ทปรกษำ

บรรณำธกำร

กองบรรณำธกำร

ลขสทธของส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข

ส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข

ส�ำนกงำนปลดกระทรวงสำธำรณสข

30 กนยำยน 2557

5,000 เลม

รองศำสตรำจำรย นำยแพทยสรเกยรต อำชำนำนภำพ

นำยแพทยอนวฒน ศภชตกล

นำยแพทยทวเกยรต บญยไพศำลเจรญ

แพทยหญงสพตรำ ศรวณชำกร

นำยแพทยศภกจ ศรลกษณ

นำยแพทยชชย ศรช�ำน

นำยแพทยยงยทธ พงษสภำพ

นำยแพทยชำญวทย วสนตธนำรตน

นำยแพทยธงชย เลศวไลรตนพงศ

นำยแพทยชำญชย จนทรวรชยกล

นำยแพทยเดชำ แซหล

นำยแพทยสรชย นำมทรรศนย

ดร.ชตสภำงค ทพยเทยงแท

นำงทศนย สมำมำลย

นำงชำลมำศ ตนสเทพวรวงศ

นำงทศนย ญำณะ

กองบรรณำธกำร รำยชอแนบทำย

ค�าน�า...

กระทรวงสำธำรณสข มนโยบำยทจะขบเคลอน และยกระดบคณภำพชวต

ของประชำชนอยำงทวถงและเปนธรรม เพอใหบรรลวสยทศนของกระทรวง

สำธำรณสข “ภำยในทศวรรษตอไป คนไทยทกคนจะมสขภำพแขงแรงเพมขน

เพอสรำงควำมเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจของประเทศทงทำงตรงและทำงออม

อยำงยงยน”ผำนแผนแมบทกำรพฒนำระบบบรกำรสขภำพ (Service Plan)

พรอมทงสงเสรมและสรำงกำรมสวนรวมทกภำคสวนดวยกลไก ระบบสขภำพ

ระดบอ�ำเภอ (DHS : District Health System)ใหเขมแขงครอบคลมทกภมภำค

ของประเทศไทย เปรยบเสมอนเปนปอมปรำกำรดำนหนำทยงใหญ ในกำร

ปองกนโรค และสรำงเสรมสขภำพในทกกลมวย ลดควำมเจบปวยทกขทรมำน

ไปสกำรมสขภำพทด และพงพำตนเอง ดวยควำมรวมมอรวมใจ ประสำนพลง

ของทกภำคสวนในระดบอ�ำเภอ

ส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข รวมกบภำคเครอขำยในกำรถอดบทเรยน

กำรพฒนำเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอในชวง 2 - 3 ปทผำนมำ และไดจดท�ำ

เปนหนงสอกำรขบเคลอนระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ (รสอ.) ฉบบประเทศไทย

เพอสรำงควำมเขำใจทตรงกนและสำมำรถใชเปนแนวทำงในกำรพฒนำ

ระบบสขภำพระดบอ�ำเภอใหครอบคลมทงเชงปรมำณและเชงคณภำพ

เพอสขภำวะของประชำชนตอไป

ส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข

30 กนยำยน 2557

สาร บญ...

ระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ (รสอ.)

ท�ำไมตองเนนกำรพฒนำระบบสขภำพทระดบอ�ำเภอ

เปำหมำย (Purpose)

กรอบแนวคดของระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ (Conceptual Framework)

หลกกำรด�ำเนนงำนของระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ

“DHS & PCA เปำหมำยเดยวกน”

ค�ำถำมทพบบอย

ภำคผนวก

แนวทำงกำรทบทวน ประเมน เพอกำรพฒนำตอยอด DHS – PCA

เกณฑกำรพฒนำ DHS และระดบคะแนน ตำมแนวทำง U-CARE

กองบรรณำธกำร

1

4

4

5

6

7

11

16

18

26

การขบเคลอนระบบสขภาพระดบอ�าเภอ (รสอ.) District Health System (DHS) ฉบบประเทศไทย

ระบบสขภาพระดบอ�าเภอ (รสอ.)


คอระบบกำรท�ำงำนดำนสขภำพระดบอ�ำเภอรวมกนของทกภำคสวน

ดวยกำรบรณำกำรทรพยำกรภำยใตบรบทของพนทผำนกระบวนกำรชนชม

และกำรจดกำรควำมร สงเสรมใหประชำชนและชมชนพงตนเองได และ

ไมทอดทงกน โดยมเปำหมำยรวมเพอสขภำวะของประชำชน

ระบบกำรท�ำงำนดำนสขภำพระดบอ�ำเภอ หมำยถง กำรท�ำงำนดำนสขภำพ

ระดบอ�ำเภอรวมกนของทกภำคสวนทมลกษณะซบซอน มควำมสมพนธ

สำมำรถประสำนและเชอมโยงเขำกนไดโดยมเปำหมำยเดยวกน

ทกภำคสวน หมำยถง องคกรภำคในพนท อำท โรงพยำบำลชมชน (รพช.)

ส�ำนกงำนสำธำรณสขอ�ำเภอ (สสอ.) โรงพยำบำลสงเสรม สขภำพต�ำบล (รพ.สต.)

องคกำรปกครองสวนทองถน (อปท.) วด โรงเรยน หนวยงำนเอกชน สวนรำชกำร

ทเกยวของ และภำคประชำสงคม เปนตน

กำรบรณำกำรทรพยำกร หมำยถง กำรจดกำรและใชประโยชน

จำกทรพยำกรทงดำนบคลำกร งบประมำณ วสดอปกรณ ระบบขอมล สำรสนเทศ

และเทคโนโลยรวมกบองคกรภำคตำงๆ ในพนทตำมสภำพปญหำ



1

การขบเคลอนระบบสขภาพระดบอ�าเภอ (รสอ.) District Health System (DHS) ฉบบประเทศไทย2

บรบท จ�ำแนกเปนบรบทชมชน และบรบทองคกร

1. บรบทชมชน : เชอมโยงกบควำมจ�ำเปนดำนสขภำพและกำรจดบรกำร

ทงปจจบนและแนวโนมในอนำคต

1)สภำพทำงกำยภำพและสงคมของชมชน และแนวโนมกำรเปลยนแปลง

เชน ควำมเปนชมชนเมอง ชมชนกงชนบทกงเมอง กำรประกอบอำชพ พฤตกรรม

กำรกนกำรอย กำรเลยงดบตรหลำน ฯลฯ ซงสงผลตอ “ปญหำ ควำมจ�ำเปน

ควำมตองกำรดำนสขภำพ” ของผคนในชมชน ทเปนอยในปจจบนและมแนวโนม

จะเกดขนในอนำคต

2) ศกยภำพของผน�ำชมชน ในกำรจดกำรกบ “ปญหำ ควำมจ�ำเปน

ควำมตองกำรดำนสขภำพ” ของผคนในชมชน

3) ทนทำงสงคม ศกยภำพ ควำมพรอมของชมชนในกำรจดกำรกบ

“ปญหำควำมจ�ำเปน ควำมตองกำรดำนสขภำพ” ของผคนในชมชน เชน

ภมปญญำ ควำมคด ควำมเชอ ทรพยำกร องคกร กลมคน กำรจดกำร ระบบ

ทมอยในชมชน ฯลฯ

2. บรบทองคกร : สภำพพนฐำนของเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอและ

ระบบบรกำรปฐมภม สะทอนใหเหนถงควำมพรอมในกำรจดบรกำรเพอตอบสนอง

ควำมจ�ำเปนดำนสขภำพของประชำชน


กลมเปำหมำยส�ำคญ และโจทยหลกของพนท ของเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอ

และแตละ รพ.สต.

1) โครงสรำงและลกษณะกำรบรหำรจดกำรรวมกนเปนเครอขำยสขภำพ

ระดบอ�ำเภอ เปนเงอนไขทเออตอกำรพฒนำคน และ พฒนำระบบบรกำรปฐมภม

2) ลกษณะหนวยบรกำร เชน ภำระงำน จ�ำนวนประชำกรแยกตำม

กลมอำย ภำระโรค

3) ควำมพรอมของทรพยำกร คน เงน ควำมร กำรใชประโยชนขอมล

ในกำรจดกำรและใหบรกำรปฐมภม

4) ภำวะกำรน�ำองคกร ทม กำรเรยนรรวมกนอยำงตอเนอง กำรออกแบบ

ระบบงำน วฒนธรรมองคกร

กระบวนกำรชนชม หมำยถง วธกำร ขนตอน หรอกรรมวธ เพอสรำง

ควำมปต ยนด และใหคณคำตอกำรด�ำเนนงำนระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ

กำรจดกำรควำมร หมำยถง กำรรวบรวม สรำง จดระเบยบ แลกเปลยน

และประยกตใชควำมร จำกกำรเรยนร และกำรปฏบต โดยพฒนำระบบ

จำกขอมลไปส สำรสนเทศ เพอใหเกดควำมรและปญญำ รวมทงเพอประโยชน

ในกำรน�ำไปใช เกดกำรเรยนรขยำยผลได

กำรพงตนเอง หมำยถง ควำมสำมำรถในกำรด�ำรงตนอยไดอยำงอสระ

มนคง สมบรณ ซงกำรพงตนเองไดนน มทงในระดบบคคล ครอบครว และชมชน

สขภำวะ หมำยถง ภำวะทสมบรณ ทงทำงกำย ทำงจต ทำงสงคม และ

ทำงปญญำ

3


ท� า ไมตองเนน ??การพฒนาระบบสขภาพทระดบอ�าเภอ

เพรำะ เปนระดบทเหมำะสมทสดในปจจบน กลำวคอ1. สำมำรถเชอมตอกำรด�ำเนนงำนดำนสขภำพจำกนโยบำยสกำรปฏบต

ซงระดบอ�ำเภอมควำมใกลชดมำกพอตอกำรรบรถงปญหำ ควำมตองกำร และควำมจ�ำเปนในพนท (local needs) โดยสำมำรถก�ำหนดนโยบำย วำงแผนกำรพฒนำทงอ�ำเภอไดอยำงเหมำะสม

2. สำมำรถประสำนงำนและกระจำยทรพยำกรในสวนบคลำกร งบประมำณ วสดอปกรณ กำรสนบสนนทำงวชำกำร กำรจดกำรและใชประโยชนระบบขอมลรวมกบองคกรภำคในพนทอยำงครอบคลมและเปนธรรมสอดคลองกบบรบทพนท

3.สำมำรถบรณำกำรของทกภำคสวนเพอกำรพฒนำทงในเชงบรหำรจดกำร บรกำรสขภำพและสงคมไดอยำงเปนระบบ

เป าหมาย (Purpose)...

1. ท�ำใหคณภำพชวตของประชำชนดขน สำมำรถพงตนเองและดแลสขภำพตนเองไดดเพมมำกขนและชมชนไมทอดทงกน

2. สถำนะสขภำพ (health status) ของประชำชนในอ�ำเภอดขน สำมำรถจดกำรปญหำสขภำพไดดวยตนเอง ลดคำใชจำยในกำรรกษำพยำบำลและมศกยภำพพอทจะเผชญกบปญหำสขภำพทเปลยนแปลงไป

3. เกดเครอขำยควำมรวมมอในกำรจดกำรสขภำพทเขมแขง มพลงในกำรขบเคลอนกำรสรำงสขภำวะในอ�ำเภอ และพรอมรบมอกบกำรเปลยนแปลงตำงๆ ทเกดขน

4. ท�ำใหกำรบรกำรสขภำพมคณภำพ ไดมำตรฐำน ผรบบรกำรมควำม พงพอใจ ผใหบรกำรมควำมสขในกำรท�ำงำน


กำรท�ำงำนรวมกน

ในระดบอ�ำเภอ(Unity District

Health Team : U)

กำรมสวนรวมของเครอ

ขำย (Community

participation: C)

กำรท�ำงำนจนเกดคณคำทงผรบบรกำรและผใหบรกำร (Appreciation

and Quality : A)

กำรแบงปนทรพยำกรและ

กำรพฒนำบคลำกร(Resource sharing

and human development : R)

กำรใหบรกำรสขภำพ

ตำมบรบททจ�ำเปน

(Essential care : E)

หลกกำรด�ำเนนงำนของระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ

เป าหมาย (Purpose)...

กรอบแนวคดของระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ (Conceptual Framework)

ประชำชนมสขภำวะ

สถำนะสขภำพของประชำชนด สำมำรถปองกนภำวะเสยงดำนสขภำพ

ระบบบรกำรทมคณภำพ ครอบคลมทกกลมวย ตอบสนองควำมตองกำรของประชำชน

สรำงเครอขำยควำมรวมมอทกภำคสวนในกำรจดกำรสขภำพชมชน

สงเสรมและสนบสนนประชำชนและชมชนรวมกนดแลสขภำพ พงตนเองได และไมทอดทงกน

พฒนำระบบบรกำรสขภำพใหครอบคลมมคณภำพและมประสทธภำพ

พฒนำกำรสำธำรณสขและสงแวดลอมใหเออตอกำรรบควำมเสยงจำกปจจยทำงสงคมอนคกคำมสขภำพ

ระบบบรกำร

ก�ำลงคนดำนสขภำพ

ระบบขอมลขำวสำร

เทคโนโลย คำใชจำยดำนสขภำพ

กำรน�ำ/กำรอภบำลระบบ

Six building block; WHO 2008

ระบบสขภำพชมชน

5


2. กำรมสวนรวมของเครอขำยและชมชน (Community participation)

เนนกำรมสวนรวมของทกภำคสวนในระดบอ�ำเภอ ในทกขนตอนของกำรพฒนำ

(รวมรบร รวมคด รวมด�ำเนนกำร รวมประเมนผล) โดยมเปำหมำยรวมกน คอ

กำรท�ำงำนดำนสขภำพเพอยกระดบกำรพงตนเอง ท�ำใหมคณภำพชวตทดขน

และไมทอดทงกน

3. กำรท�ำงำนจนเกดคณคำ ทงกบผ รบบรกำร และผใหบรกำรเอง

(Appreciation and Quality) คณคำทส�ำคญของกำรบรกำรปฐมภม เปนคณคำ

ทเกดขนทงฝำยผใหบรกำรและผรบบรกำร กำรสรำงคณคำท�ำไดหลำกหลำยวธ

เชน กำรพฒนำคณภำพเครอขำยบรกำรปฐมภมโดยไมนงดดำยตอควำมทกข

ของผปวย กำรพฒนำคณภำพไมเนนทเชงปรมำณเพยงอยำงเดยว แตตองเนน

ทเนอหำและคณภำพบรกำรทประชำชนไดรบรวมดวย จงเปนกำรสรำงคณคำ

ใหเกดขน เปนเหมอนน�ำหลอเลยงจตใจใหเขมแขง เกดก�ำลงใจ เปนควำมสข

และท�ำใหเกดพลงทจะกำวเดนไปขำงหนำ ขณะเดยวกนผรบบรกำรและ

ประชำชนกมควำมพงพอใจตอบรกำรทไดรบ

4. กำรแบงปนทรพยำกร และกำรพฒนำบคลำกร (Resource sharing

and human development) โดยใหควำมส�ำคญกบกำรระดมทรพยำกร

มำใชรวมกนภำยใตกำรบรหำรจดกำรทดและมกำรแบงปนทรพยำกรทงคน เงน

หลกการด�าเนนงาน...ของระบบสขภาพระดบอ�าเภอ

1. กำรท�ำงำนรวมกนในระดบอ�ำเภอ (Unity District Health Team) ของภำคสวนตำงๆ ทเกยวของ ใหควำมส�ำคญกบ working relationship คอควำมสมพนธทน�ำไปสผลลพธทำงสขภำพทดขนของประชำชน มกำรก�ำหนด ผรบผดชอบในกำรขบเคลอนและก�ำหนดบทบำทหนำทของทมอยำงชดเจน และมกำรบรหำรจดกำรทด (Good governance)


“DHS & PCA เป าหมายเดยวกน”

เปำหมำยเดยวกน

ทง PCA และ DHS ตำงกมเปำหมำยเดยวกน คอ มงหวงท�ำใหเกด

กำรพฒนำระบบบรกำรสขภำพ โดยผำนกระบวนกำรจดกำรในรปแบบของ

เครอข ำยบรกำรสขภำพระดบอ�ำเภอ ซงประกอบดวย โรงพยำบำล,

สำธำรณสขอ�ำเภอ, เครอขำยรพ.สต. และภำคเครอขำยทกภำคสวนในระดบ

อ�ำเภอ ตลอดจนใหประชำชน ชมชนมสวนรวมทงในระดบบคคล ครอบครว

และชมชน เสรมศกยภำพ กำรดแลตนเองของประชำชนและชมชน น�ำไปสระบบ

กำรดแลสขภำพเพอสขภำวะทสอดคลองกบควำมตองกำรของประชำชน

ภำยใตบรบททเฉพำะนนๆ

เครองมอ ควำมร เทคโนโลย และฐำนขอมล เพอใชในภำรกจทำงสขภำพ

สวนกำรพฒนำบคลำกร ใหควำมส�ำคญกบกำรพฒนำโดยวเครำะหสวนขำด

และเตมเตมตำมสภำพปญหำและควำมตองกำรทงของบคคลและหนวยงำน

รปแบบกำรพฒนำท�ำไดหลำกหลำยวธกำร เชน กำรแลกเปลยนเรยนร

กำรฝกอบรม กำรดงำน กำรใชระบบพเลยง เปนตน

5. กำรใหบรกำรสขภำพตำมบรบททจ�ำเปน (Essential care) เนนกำร

จดกำรปญหำสขภำพทตอบสนองตอปญหำของประชำชนในพนท สอดคลองตำม

บรบทและวฒนธรรม รวมทงสภำพปญหำสขภำพครอบคลมท งด ำน

กำรสงเสรม ปองกน รกษำและฟนฟ ตำมหลกกำรบรกำรสขภำพระดบปฐมภม

(1A4C) คอกำรเขำถงบรกำร (Accessibility) กำรใหบรกำรอยำงตอเนอง

(Continuity) กำรเชอมโยงประสำน (Coordination) กำรใหบรกำร

แบบเบดเสรจ (Comprehensiveness) และชมชนมสวนรวม (Community

Participation)

7


ภำพกรอบแนวคดของ Malcolm Baldrige

จำกภำพกรอบแนวคด จะเหนวำบรบท (Context) และหมวด 4

กำรวดวเครำะหขอมลและกำรจดกำรควำมร อยในต�ำแหนงดำนบนและดำนลำง

ของโมเดลตำมล�ำดบซงเปนกำรบงบอกใหทรำบวำ ทกๆหมวดในโมเดลลวนตอง

ออกแบบกำรด�ำเนนกำรภำยใตขอมลทเปนจรง (Evidence Based) เพอ

ออกแบบและวเครำะหกำรด�ำเนนงำนพฒนำของแตละเครอขำยบรกำรปฐมภม

วำเหมำะสม สอดคลองกบบรบท (Context) และพนธกจหลกของเครอขำย

บรกำรสขภำพระดบอ�ำเภอนนๆแลวหรอไม ขอมลจรงในทนไมไดหมำยถง

เฉพำะขอมลทเปนเชงปรมำณ แตรวมถงปรำกฏกำรณทเกดขนในเครอขำย

บรกำรสขภำพระดบอ�ำเภอไมวำจะเปนควำมตองกำร ควำมผำสกทแทจรง

ของทงผรบบรกำร ประชำชน ชมชน และคนท�ำงำน

บรบท (Context)

หมวดท 2การวางแผนกลยทธ

หมวดท 5การมงเนนทรพยากรบคคล

หมวดท 7 ผลลพธ

(ดานประสทธผล ,

ดานคณภาพบรการ,

ดานประสทธภาพของ

กระบวนการใหบรการ,

ดานการพฒนาองคกร

เครอขายบรการปฐมภม)

หมวดท 6 ระบบบรการ

6.1 กระบวนการใหบรการ

ทสรางคณคาของระบบ

บรการปฐมภม

6.2 ระบบสนบสนน

หมวดท 3 การให

ความสำคญกบประชากร

เปาหมาย ชมชน

และผมสวนไดสวนเสย

หมวดท 1

การนำองคกร

หมวดท 4 การวด วเคราะห และการจดการความร

แนวคด PCA

PCA ใชกรอบแนวคดกำรจดกำรคณภำพองคกรของ Malcolm Baldrige

โดยเนนประเมนเครอขำยบรกำรปฐมภมดงภำพท 1


PCA จงเนนใหเครอขำยบรกำรสขภำพระดบอ�ำเภอเกดกำรเรยนร และ

หนมำทบทวนตวเองอยำงมแนวทำง (Approach), ด�ำเนนกำรอยำงเปนระบบ

(Deployed), มกำรเรยนรอยำงตอเนอง (Learning) อยำงบรณำกำรใหม

ควำมสอดคลองกบเปำหมำยของเครอขำยบรกำรปฐมภม (Integration)

เกดรปแบบกำรอย ร วมกนของภำคเครอขำยทกภำคสวนทงโรงพยำบำล,

สำธำรณสขอ�ำเภอ, เครอขำยรพ.สต. และในระดบอ�ำเภอ อยำงเกอกล (Ecosystem)

นนคอ แตละภำคสวนไดมสวนรวมในกำรด�ำเนนกำรใหประชำชนมสขภำวะและ

ไดใชศกยภำพของแตละภำคสวนอยำงเตมทและเกดประโยชนสงสด

แนวคด DHS

DHS เปนระบบกำรท�ำงำนดำนสขภำพระดบอ�ำเภอรวมกนของทกภำคสวน

ดวยกำรบรณำกำรทรพยำกรภำยใตบรบทของพนทผำนกระบวนกำรชนชม

และกำรจดกำรควำมร สงเสรมใหประชำชนและชมชนพงตนเองได และ

ไมทอดทง โดยมเปำหมำยรวมเพอสขภำวะของประชำชนผำนโครงกำร ODOP

(One District One Project) เพอเปนกำรกระตนและเสรมแรงใหมกำรด�ำเนนกำร

อยำงตอเนองโดยใชแนวทำง U-CARE

ตำรำงสรป ควำมเชอมโยง PCA & DHS

9


ตำรำงแสดงกำรเปรยบเทยบระหวำง PCA และ DHS

กลำวโดยสรปทง PCA และ DHS ตำงมเปำหมำยเดยวกน และใหควำมส�ำคญ

กบกำรด�ำเนนกำรและกำรพฒนำตำมบรบทขององคกร และบรบทของชมชน

ภำยใตกลไกทแตกตำงกน PCA ใชกลไกใหองคกรเกดกำรทบทวน เรยนร

มองเหนตวเอง เพอกำรด�ำรงอยรวมอยำงเกอกลกบทกภำคสวนในอ�ำเภอ

สวน DHS ใชกลไกเสรมคณคำกำรท�ำงำนของคนท�ำงำนภำยใตหลกกำรของ

UCARE และหำกตองกำรใหเกดระบบคณภำพปฐมภมในบรบทของระดบอ�ำเภอ

DHS-PCA จงเปนเครองมอททำทำยของระบบกำรพฒนำคณภำพทแทจรงและ

มงสกระบวนกำรอยำงมสวนรวมทกภำคสวนสผลลพธทตองกำรของประชำชน

โดยกำรพฒนำตอยอดในอนำคตมควำมเปนรปธรรมมำกขน เชน เมอกำรพฒนำ

ภำยใตแนวทำงกำรทบทวน ประเมน เพอกำรพฒนำตอยอด DHS – PCA

จนระดบคะแนนตำมแนวทำง U-CARE ในทกประเดนไดในระดบ 2.5 หรอ 3

จะสำมำรถตอยอด โดยขอกำรประเมนPCA มำททมประเมนภำยนอก

เพอประเมนใหไดรำงวล ตอไป


ค�าถามทพบบอย...

1. ระบบสขภาพระดบอ�าเภอ (DHS/รสอ.) แตกตางจาก

คณะกรรมการประสานงานสาธารณสขระดบอ�าเภอ (คปสอ.) อยางไร

ระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ(DHS/รสอ.)

คณะกรรมกำรประสำนงำน สำธำรณสขระดบอ�ำเภอ (คปสอ.)

โครงสรำงของ รสอ. เกดจำกกำรยอมรบวำปญหำสำธำรณสขมหลำยดำนในปจจบน ไมสำมำรถแกไขดวยเจำหนำทสำธำรณสขเพยงดำนเดยวแตควรเปนกำรท�ำงำนรวมกนของ โรงพยำบำลชมชน (รพช.) ส�ำนกงำนสำธำรณสขอ�ำเภอ (สสอ.) โรงพยำบำล สงเสรมสขภำพต�ำบล (รพสต.) องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) สวนรำชกำรทเกยวของ และภำคประชำสงคม

โครงสรำง กำรบรหำรจดกำร คปสอ. สวนใหญ ประกอบดวย โรงพยำบำล ส� ำนกงำนสำธำรณสขอ� ำ เภอและ โรงพยำบำลสงเสรมสขภำพต�ำบล

มกำรใชทรพยำกรโดยยดปญหำตำมบรบทของพนทโดยไมมก�ำแพงกน และมกำรดงทรพยำกรจำกภำคสวนอนๆและชมชน

คปสอ.เปนคณะกรรมกำรทม บทบำทหลกเพอกำรจดสรรทรพยำกรสำธำรณสข ในระดบอ�ำเภอ ทงในดำนบคลำกร งบประมำณและวสด-ครภณฑ

กำรมสวนรวมของเครอขำยและชมชน เปนสวนท ส�ำคญทขบเคลอนโดยมเปำหมำยรวมกน คอกำรท�ำงำนดำนสขภำพเพอยกระดบกำร พงตนเอง ท�ำใหมคณภำพชวตทดขนและ ไมทอดทงกน

องคกร คปสอ.ทส�ำเรจหรอขบเคลอนไดด สวนใหญฝำกไวกบ กำรเหนควำมส�ำคญของผอ.รพช.และสสอ.

รสอ.สร ำงวฒนธรรมองค กรให บคลำกร มควำมภำคภม ใจและรบร คณค ำในงำน ของตนเอง

“ปรำกฏกำรณ 2 นครำสำธำรณสข” ระหวำงผอ�ำนวยกำรโรงพยำบำลและสำธำรณสขอ�ำเภอท�ำใหควำมสมพนธ ในกำรท�ำงำนระดบอ�ำเภอผำนกลไก คปสอ. มควำมยำกล�ำบำกมำกขน

11


2.ท�า DHS/รสอ. ท�าไปท�าไม/ ท�าDHS/รสอ. แลวไดอะไร

ท�าแลวดอยางไร...

ท�ำไปท�ำไม......ท�ำไปเพรำะทผำนมำสงคมมปญหำในกำรบรหำรจดกำร

กำรรบบรกำร และกำรดแล ดำนสขภำพ อกทงมองวำสขภำพเปนเรองของ

สำธำรณสขเพยงฝำยเดยว DHS/รสอ. …..จงตองกำรใหสงคมรบรวำสขภำพ

เปนเรองของทกคน ปญหำสขภำพจะคลคลำยลงไดตองอำศยพลงของกำร

มสวนรวมจำกทกภำคสวนในระดบอ�ำเภอทเชอวำมพลงอ�ำนำจมำกพอทจะ

ผลกดนใหกำรบรหำรจดกำรสขภำพ ของประชำชนรวมกนไดส�ำเรจ ไมวำจะเปน

พลงกำย-ใจ-ควำมคด-ปญญำ พลงทำงกำรบรหำร-ทำงเศรษฐกจ-ทำงกำรเมอง-

ทำงสงคม... ตลอดจนพลงทำงจตวญญำณ

ท�ำแลวไดอะไร/ท�ำแลวดอยำงไร..

ไดควำมรวมมอ รวมใจ ควำมภำคภมใจ และมควำมสขในกำรจดกำร

ปญหำสขภำพของประชำชนตำมบรบทของพนท ทเกดจำกกำรมสวนรวม

ของทกภำคสวน ตงแตหนวยงำนสำธำรณสขทเดนดำนกำรรกษำฟนฟ คอ

โรงพยำบำล และ สำธำรณสขอ�ำเภอ ทเดนดำนกำรสงเสรม ปองกน โดยสำมำรถ

ทลำยก�ำแพงทไมมใครน�ำใคร แตท�ำใหสองสวนมำจบมอเดนไปพรอมกนรวมกบ

ภำคประชำชน ทองถนและเครอขำยทเกยวของ ซงในระดบอ�ำเภอถอวำ

เปนจดเหนยวน�ำอนส�ำคญทเออใหเกดควำมส�ำเรจในกำรเชอมโยงของ

กำรบรหำรจดกำร ทงในระดบลำงจำกต�ำบลลงไปถงชมชนและระดบบน

ตงแตจงหวดขนไปไดอยำงมประสทธภำพ ประชำชนเขำใจบทบำทในกำร

มสวนรวมในกำรจดกำรสขภำพและสำมำรถพงตนเองได


3. ท�าอยางไรใหการพฒนา DHS/รสอ. เกดความยงยน

หำกควำมยงยน แปลวำ มนคงและกำรพฒนำตอเนอง สงทตองให

ควำมส�ำคญ คอ คนทเกยวของกบกำรพฒนำระบบสขภำพอ�ำเภอตองเขำใจ

แกนแทของกำรพฒนำ DHS/รสอ. ทมเปำหมำยทมงเนนใหเกดกำรพฒนำคน

กำรพฒนำระบบกำรจดกำร รวมทงกำรสรำงควำมรวมมอแบบภำคหนสวน

ทเทำเทยม เหนโอกำสท�ำงำนรวมกนอยำงสรำงสรรคเพอน�ำไปสระบบบรกำร

และระบบสขภำพชมชนตอไป โอกำสทำงนโยบำย DHS/รสอ. ทเขมแขงจะท�ำให

ทกภำคส วนเหนทศทำงและกำรสนบสนนท ชด เจนมำกขนสำมำรถ

สงผลตอควำมยงยนไดตอไป

4. ท�า DHS/รสอ. อยางไร ให ใชงบประมาณอยางมประสทธภาพ

กำรท�ำ DHS/รสอ. อำจจะท�ำไดโดยไมจ�ำเปนตองใชงบประมำณเพมเตม

จำกงบประมำณเดมทแตละอ�ำเภอมอย แลวเลยกได หำกพวกเรำทกคน

ไดมโอกำสหนมำทบทวน หนมำมองทนในพนททเรำอยวำ ในพนทของเรำมอะไร

ใครท�ำอะไรไดบำง เรำจะชวยกนไดอยำงไร เชอวำหำกมกำรพดคย หำกม

กำรหนมำมองสงรอบๆ ตว ทมอย ในกำรพฒนำ รสอ. อำจจะไมจ�ำเปนตองใช

งบประมำณใดๆ มำกมำย หรอเผลอๆ อำจจะไมจ�ำเปนตองใชงบประมำณ

จำกทใดๆ เลย แตอำจจะไดงบประมำณและทรพยำกรจำกชมชน รวมถง

พวกเรำทกๆคน ชวยกนหยบยนในสงทเรำม

5. ODOP (One District One Project) หมายถงอะไร

ประเดนปญหำสขภำพของพนท ทเปนปญหำรวมและมกำรแกไขปญหำ

รวมกนของทกภำคสวน

13


ค�ำอธบำย : ค�ำวำ One District One Project/Program : ODOP

ถกน�ำมำใชเปนตวกระตน (Trigger) เพอใหเกดกำรท�ำงำนรวมกนของภำคเครอขำย

ซงสำมำรถท�ำไดทงในระดบต�ำบล อ�ำเภอ และจงหวดโดยกำรมสวนรวม

ของเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอ และน�ำไปสกำรขยำยผลในพนระดบอนๆ และ

ประเดนปญหำสขภำพอนๆ ตอไปซงในกำรขยำยผลดงกลำวอำจจะเรยกรวมๆวำ

แผนงำนพฒนำระบบสขภำพชมชน (Community Health Development

Program - CHDP)

6. Essential Care / ODOP ท�าประเดนอน นอกเหนอจาก

10 ประเดนทปรากฏในกรอบแนวคดเดมของหนงสอ ระบบสขภาพอ�าเภอ

ฉบบขบเคลอนประเทศ ( ป พ.ศ.2555) ไดหรอไม

สำมำรถท�ำประเดนอนไดหำกเปนควำมจ�ำเปนโดยใชขอมลจำกพนท

อยำงไรกตำม กำรเลอกประเดนสขภำพขนมำขบเคลอนพฒนำระบบ

สขภำพระดบอ�ำเภอรวมกนนน ควรมหลกกำรเบองตนจำกกำรใชขอมลสถำนะ

สขภำพ/ขอมลสขภำวะของพนทตนเอง มำวเครำะหรวมกนกอน เพอใหกำร

วำงแผนขนตอไป ตอบสนองตอสภำพปญหำ หรอสภำวะทชมชนทองถนเปนอย

เปนตำมบรบท สอดคลองกบวฒนธรรมและวถชวต ตำมแนวคดกระบวนกำร

เรยนรจำกปญหำโดยใชบรบทเปนฐำน (Context based learning) ผลลพธท

จะเกดขนจงมกเปนบรกำรพนฐำนทจ�ำเปน (Essential service) และเปนเรอง

พนฐำน ทประชำชนคำดหวงวำจะไดรบบรกำรอยำงมคณภำพ ตอเนอง สำมำรถ

ไดรบกำรดแลไดทกท ทกสถำน

ภาคผนวก


กำรประเมนคณภำพของเครอขำยบรกำรปฐมภม หรอ คปสอ. หรอ CUP

กอนหนำนมรปแบบกำรประเมนทเปนเกณฑมำตรฐำนตำงๆ มำกมำย สวนใหญ

มกจะเปนแบบ Check List วำ ม/ไมม, ท�ำ/ไมท�ำ, ตวชวดผำน/ไมผำนเกณฑ

โดยมกไมมองวำ เพรำะอะไรจงเกดปรำกฏกำรณของกำร ม/ไมม, ท�ำ/ไมท�ำ,

ตวชวดผำน/ไมผำนเกณฑ

เพรำะอะไรจงควรทจะมกำรมองใหลกลงไปกวำปรำกฏกำรณทเกดขน

ของกำร ม/ไมม, ท�ำ/ไมท�ำ, ตวชวดผำน/ไมผำนเกณฑ หลำยครงเมอพบวำ

เครอขำยบรกำรปฐมภมหนง ไมม, ไมท�ำ และไมผำนเกณฑตวชวด กำรมอง

ใหลกลงไปวำ อะไรท�ำใหเกดปรำกฏกำรณเชนน จะท�ำใหเกดควำมเขำใจ

สถำนกำรณทแทจรงทพนทก�ำลงเผชญอย อำจน�ำมำสกำรพดคยหำทำงออก

รวมกนระหวำงพนทและผประเมนหรอผเยยมส�ำรวจกเปนได กำรมองใหลกไป

กวำสงทผ ประเมนหรอผ เยยมส�ำรวจเหน อำจน�ำมำซงกำรรบร ทน�ำไปส

ควำมเขำใจในควำมเปนตวตนและสถำนกำรณของพนทนนๆ อยำงแทจรง

ทำททแสดงถงกำรรบร และเขำใจควำมเปนตวตนทแทจรงของพนทนนๆ

วำมควำมแตกตำงกนอยำงสนเชงของแตละพนทในสถำนกำรณทเขำตดขด

อตคด ล�ำบำก เปนกระบวนกำรหนงในกำรประเมนตำมแนวทำงของ DHS – PCA

เพรำะกอนทเจำหนำทสำธำรณสขจะไปดแลประชำชน เจำหนำทเหลำนน

ควรจะไดรบกำรดแลกอน กำรเขำใจและรบรสงทเขำด�ำรงอยเปนกระบวนกำรหนง

ทเรยกวำ กำรดแลกนและกน (Caring) ทไมใชกำรตดสนวำ ไมม, ไมท�ำ และ

ไมผำนเกณฑ

แนวทางการทบทวน ประเมน เพอการพฒนาตอยอด DHS - PCA


สวนในสถำนกำรณทเครอขำยบรกำรปฐมภมนนๆ สำมำรถด�ำเนนกำร

ขบเคลอนงำนตำงๆ ได จนม, ท�ำ และผำนเกณฑตวชวดตำงๆ นน กำรมอง

ใหลกไปกวำปรำกฏกำรณทเปนอยยงคงส�ำคญเชนกน วำเขำล�ำบำกอยำงไร

ตองใชควำมพยำยำมอยำงไร เขำผำนอะไรมำบำงจนมำเปนเขำในทกวนน

กำรมองและใหควำมส�ำคญกบทมำทไปเปนกระบวนกำรหนงทส�ำคญของ

กำรใหคณคำ (Appreciation) กบควำมพยำยำม ควำมล�ำบำก ควำมสำมำรถ

ทท�ำใหเกดปรำกฏกำรณของกำรม, ท�ำ และผำนเกณฑตวชวดตำงๆ

กลำวโดยสรปแนวทำงกำรทบทวน DHS – PCA น เนนแนวทำง

กำรเยยมส�ำรวจดวยกระบวนกำรดแล (Caring) และ กำรให คณคำ

(Appreciation) ในสงทเครอขำยบรกำรปฐมภมนนๆ เปนอย ไมใชกำรตดสน

หรอเพยงแคชนชมโดยปรำศจำกกำรใหคณคำ เหลำนคอเจตจ�ำนงทแทจรง

ของกำรทบทวนหรอเยยมส�ำรวจตำมแนวทำงของ DHS – PCA คณะผทบทวน

หรอผ เยยมส�ำรวจมควำมปรำรถนำอยำงแรงกลำใหพนทเครอขำยบรกำร

ปฐมภมทกพนทวำงใจ และสบำยใจ ไมตองเปลยนวถและควำมเปนตวตน

ทเปนอย เพอตอบโจทยของผ ทบทวนหรอผ เยยมส�ำรวจ ขอใหพนทภมใจ

ในสงทเปนตวเรำ และขอใหผทบทวนและผเยยมส�ำรวจไดเหน และรจกตวตน

ทแทจรงของเครอขำยบรกำรปฐมภม ดวยกำรน�ำเสนอขอมลและสถำนกำรณจรง

ของพนทอยำงเตมภำคภม

17


เกณฑการพฒนา DHS และระดบคะแนน ตามแนวทาง U - CARE

1 มแนวทำงทชดเจน และ/หรอ เรมด�ำเนนกำร(แนวทำง ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก วตถประสงคเปนอยำงไร, แผนขนตอนเปนอยำงไร และตววดเปำหมำย วธกำรตดตำมประเมนผลเปนอยำงไร)

2 มกำรขยำยกำรด�ำเนนกำรเพมขน แตยงไมครอบคลม

3 ด�ำเนนกำรอยำงเปนระบบ และ/หรอ มกำรทบทวน ประเมนและปรบปรงกระบวนกำรทส�ำคญและ/หรอ มกำรด�ำเนนกำรครอบคลม(ระบบ หมำยถง สำมำรถท�ำซ�ำได มขนตอนชดเจน) (กำรด�ำเนนกำร ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก ท�ำไดครอบคลมทกขนตอนตำมแผนหรอไมอยำงไร, คนทไดรบมอบหมำยท�ำหนำททกคนหรอไมอยำงไร และคนทท�ำท�ำอยำงมงมนหรอไมอยำงไร)

4 มกำรทบทวน ประเมนผลและปรบปรงโดยใชขอมลจรงและมกำรเรยนรเพอปรบพฒนำใหดขน (กำรเรยนร ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก ผลลพธตรงเปำหรอไมอยำงไร, มกำรแลกเปลยนบทเรยนทไดรบหรอไมอยำงไร และมกำรน�ำบทเรยนไปปรบปรงหรอไมอยำงไร)

5 มกำรบรณำกำรกำรพฒนำใหมเขำสระบบงำนหลกขององคกร เรมเหนผล กำรเปลยนแปลงทดขน และตอบสนองตอเปำหมำย/พนธกจองคกร(กำรบรณำกำร ประกอบดวย 3 องคประกอบ ไดแก ควำมสอดคลองของเปำ แผน ปฏบต วด ปรบ, ควำมสอดคลองกบกระบวนกำรอนทเกยวของ และควำมสอดคลองกบเปำหมำยของเครอขำยบรกำรปฐมภม)


UCAR

E

1.เร

มมแน

วทำง

และ/

หรอ

เรมด

�ำเนน

กำร

2.ขย

ำยกำ

ร

ด�ำเน

นกำร

3.ด�ำ

เนนก

ำรเป

น

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4.เร

ยนร

5.บร

ณำก

ำรค�ำ

ส�ำคญ

และน

ยำมป

ฏบตก

ำร

Unity Team

มแนว

ทำงท

จะ

ท�ำงำ

นรวม

กน

และด

�ำเนน

งำน

ตำมห

นำทใ

นสวน

ทรบผ

ดชอบ

มกำร

ท�ำงำ

น

รวมก

นเปน

ทม

ในบำ

งประ

เดน

และ/

หรอ

มภำค

ภำคส

วน

รวมด

วย

cros

s fu

nctio

nal

เปน

team

ระห

วำง

ฝำยค

ดวำง

แผนแ

ละ

ด�ำเน

นกำร

รวมก

น

โดยม

ภำคภ

ำคสว

น

รวมด

วยบำ

งสวน

fully

inte

grat

e

เปนโ

ครงข

ำย

ทมเด

ยวกน

ทงแน

วตงแ

ละ

แนวร

ำบ โด

ยม

ภำคภ

ำคสว

น

รวมด

วย

ชมชน

ภำค

ภำคส

วน

ตำงๆ

รวม

เปนท

ม

กบเค

รอขำ

ยสขภ

ำพ

ในทก

ประเ

ดน

สขภำ

พส�ำค

ญ

ทมสข

ภำพ

(Hea

lth T

eam

)

หมำย

ถง ท

มภำย

ในหน

วยงำ

น

เดยว

กน (ท

มรพ.

กบรพ

.,

ทมรพ

.สต.

กบทม

รพ.ส

ต. ,

ทมระ

หวำง

หนวย

งำน

(ทมร

พ.กบ

ทมรพ

.สต.

),

ทมแน

วตงแ

ละทม

แนวร

ำบ

และ/

หรอ

ทมขำ

มสำย

งำน

(ภำค

ภำคส

วนตำ

งๆ)

0.5

11.

52

2.5

33.

54

4.5

5

19


UCAR

E

1.เร

มมแน

วทำง

และ/

หรอ

เรมด

�ำเนน

กำร

2.ขย

ำยกำ

ร

ด�ำเน

นกำร

3.ด�ำ

เนนก

ำรเป

น

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4.เร

ยนร

5.บร

ณำก

ำรค�ำ

ส�ำคญ

และน

ยำมป

ฏบตก

ำร

Customer Focus

มชอง

ทำงใ

นกำร

รบรแ

ละเข

ำใจ

ควำม

ตองก

ำรขอ

ง

ประช

ำชน

และ

ผรบบ

รกำร

เปน

แบบ

reac

tive

มชอง

ทำง

ในกำ

รรบร

และเ

ขำใจ

ควำม

ตองก

ำร

ของป

ระชำ

ชน

และผ

รบบร

กำร

ทหลำ

กหลำ

ย

อยำง

นอยใ

นกลม

ทมปญ

หำสง

มชอง

ทำงก

ำร

รบรแ

ละเข

ำใจ

ควำม

ตองก

ำรขอ

ง

ประช

ำชนแ

ละผร

บ

บรกำ

ร แต

ละกล

ม

ครอบ

คลมป

ระชำ

กร

สวนใ

หญ แ

ละน�ำ

มำ

แกไข

ปรบ

ปรง

ระบบ

งำน

มกำร

เรยน

ร

และพ

ฒนำ

ชองท

ำงกำ

รรบร

ควำม

ตองก

ำร

ของป

ระชำ

ชน

แตละ

กลม

ให

สอดค

ลอง

และ

มประ

สทธภ

ำพ

มำกข

น

ควำม

ตองก

ำรขอ

ง

ประช

ำชนแ

ละผร

บ

บรกำ

ร ถก

น�ำมำ

บรณ

ำกำร

กบ

ระบบ

งำนต

ำงๆ

จนท�ำ

ใหปร

ะชำช

น

เชอม

น ศร

ทธำ

ผกพน

และม

สวนร

วมกบ

เครอ

ขำยบ

รกำร

ปฐมภ

ม

ควำม

ตองก

ำรขอ

งประ

ชำชน

และผ

รบบร

กำร

(Hea

lth

Need

) หมำ

ยถง

ประเ

ดน

ปญหำ

หรอป

ระเด

นพฒ

นำ

ทประ

ชำชน

และผ

รบบร

กำร

จ�ำเป

นตอง

ไดรบ

โดยห

มำย

รวมท

งในส

วนขอ

ง fe

lt ne

ed

(เชน

กำรร

กษำฟ

นฟ) แ

ละ

unfe

lt ne

ed (เ

ชน บ

รกำร

สงเส

รมปอ

งกน)

0.5

11.

52

2.5

33.

54

4.5

5


UCAR

E

1.เร

มมแน

วทำง

และ/

หรอ

เรมด

�ำเนน

กำร

2.ขย

ำยกำ

ร

ด�ำเน

นกำร

3.ด�ำ

เนนก

ำรเป

น

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4.เร

ยนร

5.บร

ณำก

ำรค�ำ

ส�ำคญ

และน

ยำมป

ฏบตก

ำร

Community Participation

มแนว

ทำง

หรอ

เรมใ

หชมช

น แล

ะ

ภำคเ

ครอข

ำย

มสวน

รวมใ

นกำร

ด�ำเน

นงำน

ดำนส

ขภำพ

ด�ำเน

นกำร

ให

ชมชน

และ

ภำคเ

ครอข

ำย

รวมร

บร

รวมด

�ำเนน

กำร

ดำนส

ขภำพ

ในงำ

นท

หลำก

หลำย

และ

ขยำย

วงกว

ำง

เพมข

น

ชมชน

และ

ภำค

เครอ

ขำยม

สวน

รวมค

ด

รวมด

�ำเนน

กำร

ดำนส

ขภำพ

อยำง

เปนร

ะบบ

กบเค

รอขำ

ยบรก

ำร

ปฐมภ

ม แล

ะมกำ

ร

ขยำย

วงได

คอนข

ำง

ครอบ

คลม

ชมชน

และ

ภำค

เครอ

ขำยร

วมคด

รวมว

ำงแผ

น

รวมด

�ำเนน

กำร

ดำนส

ขภำพ

และม

กำรท

บทวน

เรยน

ร ปร

บปรง

กระบ

วนกำ

ร

มสวน

รวม

ใหเห

มำะส

ม

มำกข

น

ชมชน

และ

ภำคเ

ครอข

ำย

รวมด

�ำเนน

กำร

อยำง

ครบว

งจร

รวมท

งกำร

ประเ

มนผล

จนรว

มเปน

เจำข

อง

กำรด

�ำเนน

งำน

เครอ

ขำยบ

รกำร

ปฐมภ

ม

ระดบ

ของก

ำรมส

วนรว

ม :

รวมร

บร ร

วมคด

รวมด

�ำเนน

กำร

และร

วมปร

ะเมน

ผล

0.5

11.

52

2.5

33.

54

4.5

5

21


UCAR

E

1.เร

มมแน

วทำง

และ/

หรอ

เรมด

�ำเนน

กำร

2.ขย

ำยกำ

ร

ด�ำเน

นกำร

3.ด�ำ

เนนก

ำรเป

น

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4.เร

ยนร

5.บร

ณำก

ำรค�ำ

ส�ำคญ

และน

ยำมป

ฏบตก

ำรAppreciation

มแนว

ทำงห

รอ

วธกำ

รทชด

เจน

หรอเ

รมด�ำ

เนนก

ำร

ในกำ

รดแล

พฒนำ

และ

สรำง

ควำม

พงพอ

ใจ

ของบ

คลำก

ร

มกำร

ขยำย

กำรด

�ำเนน

กำร

ตำมแ

นวทำ

ง

หรอว

ธกำร

ในกำ

รดแล

พฒนำ

และ

สรำง

ควำม

พงพอ

ใจ

ของบ

คลำก

ร

เพมข

นในแ

ตละ

หนวย

งำน

หรอ

ในแต

ละระ

ดบ

ด�ำเน

นกำร

ตำม

แนวท

ำงหร

อวธก

ำร

ดแลพ

ฒนำ

และ

สรำง

ควำม

พงพอ

ใจ

และค

วำมผ

กพน

(eng

agem

ent)

ของบ

คลำก

ร

ใหสอ

ดคลอ

งกบ

ภำรก

จทจ�ำ

เปน

อยำง

เปนร

ะบบ

เครอ

ขำยส

ขภำพ

มกำร

เรยน

ร

ทบทว

น

กระบ

วนกำ

ร

ดแล

พฒนำ

และส

รำง

ควำม

ผกพน

ของบ

คลำก

ร

ใหสอ

ดคลอ

ง

กบบร

บท

สรำง

วฒนธ

รรม

เครอ

ขำยใ

หบคล

ำกร

มควำ

มสข

ภมใจ

รบรค

ณคำ

และ

เกดค

วำมผ

กพน

ในงำ

นของ

เครอ

ขำย

บรกำ

รปฐม

ภม

ควำม

ผกพ

น

(eng

agem

ent)

หมำย

ถง ก

ำรทบ

คลำก

ร

มควำ

มกระ

ตอรอ

รน

ในกำ

รปฏบ

ตงำน

ในหน

ำท แ

ละใน

งำนท

ไดรบ

มอบห

มำย

ดวยค

วำมม

งมนเ

พอให

บรรล

พนธก

จของ

องคก

ร

0.5

11.

52

2.5

33.

54

4.5

5


UCAR

E

1.เร

มมแน

วทำง

และ/

หรอ

เรมด

�ำเนน

กำร

2.ขย

ำยกำ

ร

ด�ำเน

นกำร

3.ด�ำ

เนนก

ำรเป

น

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4.เร

ยนร

5.บร

ณำก

ำรค�ำ

ส�ำคญ

และน

ยำมป

ฏบตก

ำร

Resources Sharing andHuman Development

มแนว

ทำง

หรอ

เรมว

ำงแผ

น

กำรใ

ชทรพ

ยำกร

รวมก

น แล

ะ

พฒนำ

บคลำ

กร

รวมก

น

เพอส

นบสน

น

กำรพ

ฒนำ

ระบบ

สขภำ

พชมช

น

มกำร

ด�ำเน

นกำร

รวมก

น ใน

กำร

ใชทร

พยำก

ร

และพ

ฒนำ

บคลำ

กร

ในบำ

งประ

เดน

หรอบ

ำงระ

บบ

มกำร

จดกำ

ร

ทรพย

ำกร

และ

พฒนำ

บคลำ

กร

รวมก

นอยำ

งเปน

ระบบ

และค

รอบค

ลม

ตำมบ

รบท

และ

ควำม

จ�ำเป

นของ

พนท

เพอส

นบสน

น

ใหบร

รลตำ

มเปำ

หมำย

ของเ

ครอข

ำยสข

ภำพ

มกำร

ทบทว

น

และป

รบปร

ง

กำรจ

ดกำร

ทรพย

ำกร

และ

พฒนำ

บคลำ

กร

ใหเห

มำะส

ม

และม

ประส

ทธภำ

พ

เพมข

น

มกำร

จดกำ

ร

ทรพย

ำกรร

วมกน

โดยย

ดเปำ

หมำย

ของเ

ครอข

ำยสข

ภำพ

(ไมมก

�ำแพง

กน) แ

ละ

มกำร

ใชทร

พยำก

ร

จำกช

มชน

สงผล

ให

เกดร

ะบบส

ขภำพ

ชมชน

ทยงย

น

Reso

urce

หมำ

ยถง

คน เง

น ขอ

ง คว

ำมร

รวมท

งขอม

ล ซง

เปน

ปจจย

น�ำเข

ำ (in

put)

ของก

ำรท�ำ

งำน

0.5

11.

52

2.5

33.

54

4.5

5

23


UCAR

E

1.เร

มมแน

วทำง

และ/

หรอ

เรมด

�ำเนน

กำร

2.ขย

ำยกำ

ร

ด�ำเน

นกำร

3.ด�ำ

เนนก

ำรเป

น

ระบบ

และ

/หรอ

ครอบ

คลม

4.เร

ยนร

5.บร

ณำก

ำรค�ำ

ส�ำคญ

และน

ยำมป

ฏบตก

ำรEssential Care

มแนว

ทำง

หรอ

เรมด

�ำเนน

กำร

จดระ

บบดแ

ล

สขภำ

พพนฐ

ำน

ทจ�ำเ

ปนใน

แตละ

กลม

ตำมบ

รบท

ของช

มชน

มกำร

จดระ

บบ

ดแลส

ขภำพ

ตำม

บรบท

และ

ตำม

ควำม

ตองก

ำร

ของผ

รบบร

กำร

ประช

ำชน

และ

ชมชน

บำงส

วน

โดยเ

ฉพำะ

กลม

ทมปญ

หำสง

มกำร

จดระ

บบดแ

ล

สขภำ

พตำม

บรบท

ตำมค

วำมต

องกำ

ร

ของผ

รบบร

กำร

ประช

ำชนแ

ตละก

ลม

และช

มชนท

ครอบ

คลมป

ระชำ

กร

สวนใ

หญ

มกำร

เรยน

ร

ทบทว

น

กำรจ

ดระบ

บ

ดแลส

ขภำพ

และพ

ฒนำ

อยำง

ตอเน

อง

เพอใ

หเกด

กำรด

แลสข

ภำพ

ทเหม

ำะสม

สอดค

ลอง

มำกข

น

มกำร

จดระ

บบ

ดแลส

ขภำพ

อยำง

บรณ

ำกำร

รวมก

บประ

ชำชน

ชมชน

ภำคภ

ำคสว

น

ทเกย

วของ

สงผ

ล

ใหปร

ะชำช

น

มสถำ

นะสข

ภำพด

Esse

ntia

l Car

e

หมำย

ถง บ

รกำร

ดำนส

ขภำพ

ทจ�ำเ

ปน

ส�ำหร

บประ

ชำชน

โดยส

อดคล

องกบ

บรบท

ของช

มชน

และเ

ปนไป

ตำมศ

กยภำ

พของ

เครอ

ขำยบ

รกำร

ปฐมภ

ม

0.5

11.

52

2.5

33.

54

4.5

5


ส าสนจากคณะท�างาน...

กำรขบเคลอนเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอในหวงเวลำทผำนมำ ไดกอใหเกด

รปธรรมของนวตกรรมของกำรแกปญหำสขภำพในระดบพนท ในกำรจดกำรกบปญหำ

ผ พกำร ผ ป วยเรอรง โรคตดเชอ และกำรเขำถงบรกำรสขภำพทเปนธรรม

บนควำมรวมมอรวมใจกนของภำคสวนตำง ๆ บทเรยนดงกลำว กอใหเกดประกำย

ควำมหวงในกำรพฒนำระบบสขภำพชมชน ทจะเปนจดแตกหกในกำรยกระดบ

คณภำพบรกำรสำธำรณสขของประเทศอกครงหนง ดวยอำศยฐำนปรชญำ

ของกำรจดกำรและพงตนเอง ดวยควำมรวมมอรวมใจ ประสำนพลงของทกภำคสวน

ในระดบอ�ำเภอ

อำจกลำวไดวำนเปนปรำกฏกำรณใหมในระบบสขภำพของไทย ทบคลำกร

สำธำรณสข ทมสขภำพ รวมไปถงชมชน องคกรปกครองสวนทองถน และ

ภำคประชำสงคม ไดรวมกนเรยนรจำกชมชนและสชมชน ผลลพธทได นอกจำก

จะเกดองคควำมร ทไดรบจำกกำรแลกเปลยนในเครอขำยแลว ประสบกำรณ

กำรเรยนรเปนผลพลอยไดทส�ำคญ ทสนบสนนควำมเขมแขงของเครอขำยสขภำพ

สงททำทำยตอไป คอกำรกระจำยและขยำยเครอขำยออกไปมำกขน เชอมโยงกบ

เครอขำยอนๆ กำรถอดองคควำมร กำรจดกำรควำมร ใหเขมขนในเนอหำ

สรำงคลงควำมร สร ำงทมสขภำพทสำมำรถสนบสนนกำรเรยนร ของชมชน

เพอกำวไปสชมชนเขมแขง ใหเพมจ�ำนวนมำกขน จนครอบคลมทวประเทศ

เพอใหเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอขยำยคณภำพกำรด�ำเนนงำนและขอบขำย

กำรท�ำงำนใหกวำงขวำงขน เกดเปนควำมหมำยใหมของเครอขำยสขภำพ คณะท�ำงำน

พฒนำเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอของกระทรวงสำธำรณสข รวมกบผทรงวฒ

จำกหลำกหลำยสำขำวชำและทมวชำกำรด ำนสำธำรณสข จดท�ำหนงสอ

“กำรขบเคลอนระบบสขภำพระดบอ�ำเภอ (รสอ.) ฉบบประเทศไทย” ดวยควำมมงหวง

วำจะเปนสวนหนงของกำรสรำงควำมเขำใจใหลกซงและเปนไปในทศทำงเดยวกน

ของผบรหำร ตลอดจนผปฏบตงำนทตำงมเปำประสงคในกำรท�ำงำนดำนสขภำพ

เพอประชำชนตอไป

คณะท�ำงำนพฒนำเครอขำยสขภำพระดบอ�ำเภอ

25


1. นพ.โกเมนทร ทวทอง ส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข กระทรวงสำธำรณสข

2. นพ.สวฒน วรยะพงษสกจ ผอ.รพ.สมเดจพระรำชนนำถ ณ อ�ำเภอนำทว สงขลำ

3. นพ.ประสทธชย มงจตร ผอ.รพ.แกงคอย สระบร

4. นพ.ปวตร วณชชำนนท ผอ.รพ.สตล ละง

5. นพ.สธ สดด ร.พ.วำรนช�ำรำบ อบลรำชธำน

6. นพ.สรชย นำมทรรศนย ร.พ.สมเดจพระยพรำชกฉนำรำยณ กำฬสนธ

7. นพ.กฤตพงษ โรจนวภำต ผอ.รพ.นำนอย นำน

8. นพ.วศรต เจรญพนธ ผอ.รพ.โนนสง หนองบวล�ำภ

9. พญ.สกญญำ หงสพฤกษ โรงพยำบำลองครกษ นครนำยก

10. ดร.อำภำกร สปญญำ สถำบนรบรองคณภำพสถำนพยำบำล (สรพ.)

11. ทญ.วรำภรณ จระพงษำ สถำบนวจยและพฒนำระบบสขภำพชมชน

12. คณจฬำดำ สขมำลวรรณ ส�ำนกงำนหลกประกนสขภำพแหงชำต (สปสช.)

13. คณบ�ำรง ชลอเดช ส�ำนกงำนหลกประกนสขภำพแหงชำต (สปสช.)

14. ดร.นพดล บญเปลง นกวชำกำรสำธำรณสขช�ำนำญกำร สสจ.ชลบร

15. ดร.อจฉรำ อวมเครอ วทยำลยพยำบำลบรมรำชชนน รำชบร

16. ดร.วรเดช ชำงแกว วทยำลยพยำบำลบรมรำชชนน รำชบร

17. ดร.อไรรชต บญแท วทยำลยพยำบำลพระจอมเกลำ เพชรบร

18. ดร.ธญพร ชนกลน วทยำลยพยำบำลพระจอมเกลำ เพชรบร

19. คณสถำพร แถวจนทก วทยำลยพยำบำลพระจอมเกลำ เพชรบร

20. ดร.ธรนนท วรรณศร มหำวทยำลยรำชภฏนครปฐม

21. ดร.วธพงษ ภกดกล มหำวทยำลยเกษตรศำสตร วทยำเขตฯ สกลนคร

22. อ.นตกร ภสวรรณ มหำวทยำลยเกษตรศำสตร วทยำเขตฯ สกลนคร

23. คณนตยำ โชตนอก ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดนครรำชสมำ

24. คณเบญญำภำ มโนธรรม ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดนครรำชสมำ

25. คณคะนงนจ หตะวฒนะ ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดนครรำชสมำ

26. คณนชนภำงค ภวสนต ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดสระบร

27. คณพลศร ไชยประสทธ ส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข กระทรวงสำธำรณสข

28. ดร.จฑำทพย พทกษ ส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข กระทรวงสำธำรณสข

29. คณลดำวลย นกหมด ส�ำนกบรหำรกำรสำธำรณสข กระทรวงสำธำรณสข

30. คณววรรณ เอกรนทรำกล ส�ำนกงำนกองทนสนบสนนกำรสรำงเสรมสขภำพ (สสส.)

31. คณเออมพร จนทรทอง ส�ำนกงำนสำธำรณสขจงหวดนนทบร

กองบรรณาธการ...

การขับเคลื่อนระบบสุขภาพอำเภอ(รสอ.)/dhsฉบับประเทศไทย...

Healthcare